Verzamelen is leuk en leerrijk. Ik deed het een mensenleven lang. Op mijn 76-ste levensjaar heb ik er nog steeds plezier aan. Maar dat plezier is niet compleet wanneer men familieleden,vrienden en bekenden niet kan laten meegenieten van datgene wat men als verzamelaar heeft samengebracht. Deze blogs geven ons daartoe de gelegenheid, waarvoor onze welgemeende dank.
Mijn voornaamste belangstelling ging en gaat nog uit naar prentkaarten waarop de politieman in ludieke omstandigheden is afgebeeld. Een wel vergezocht thema ? Toch niet. Er zijn tal van kaarten die passen in deze verzameling. Wij hebben de intentie om langs deze weg er zoveel mogelijk over te vertellen. Wij beperken ons in deze reeks berichten tot de afbeeldingen die,ook bij de grootste droogstoppel,minstens een glimlach uitlokken.
Nog een woordje over de titel van dit eerste bericht. Zichzelf te ernstig nemen is slecht voor de moraal. Men moet, ook in het zware beroep van politieman, zichzelf kunnen relativeren. Zo blijft men mentaal gezond. De lezer zal het waarschijnlijk reeds begrepen hebben dat mijn vroeger beroep dat van "Flik" was. Ik ben van nature een optimist en heb in alle omstandigheden geprobeert om de zonnige kant van mijn beroep te zien. Ook al ben ik daar niet steeds in geslaagd, de glimlach is nooit ver weg geweest. Als men door zijn beroep met open ogen tussen de mensen staat dan komt men onvermijdelijk in situaties terecht die een lach rechtvaardigen.
De grote britse uitgevers.
Bij het zoeken naar politie-gebonden prentkaarten komt men al spoedig terecht bij de Engelse uitgevers. In geen enkel ander land zijn zoveel kaarten uitgegeven welke betrekking hebben op het thema dat ons bezighoud. Opvallend hierbij is dat,vooral in de beginjaren, de politieman doorgaans met een zeker respect wordt voorgesteld. Slechts zelden maakte hij op zich het voorwerp van spot uit. Het zijn veeleer de situaties waarin hij terechtkomt die het voorwerp zijn van goedmoedige humor. In een later stadium, wij denken dan aan de jaren 60 en 70 zou hierin wel verandering optreden.
Bamforth & Co, Holmfirth (Yorkshire)
Eén van de vooraanstaande Britse uitgeverijen was ongetwijfeld Bamforth & Co. Het is vooral omwille van de omvang van hun productie dat wij deze firma als eerste nader willen toelichten. Het begon allemaal met de studiofotograaf James BAMFORTH.
Hij was de zoon van een schilder en decorateur en werd geboren in 1842 te Cartworth, Yorkshire. Hij begon in 1870 als fotograaf en legde zich vooral toe op het vervaardigen van diapositieven voor de toen volop in opgang zijnde zogenaamde toverlantaarns. In 1883 vestigde hij zijn bedrijf in Holmfirth. Zijn productie van lantaarnplaatjes was zo succesvoldat hij zich verplicht zag zijn studio uit te breiden teneinde op industriële schaal de fabricatie te kunnen verder zetten. De firma specialiseerde zich vooral in het vervaardigen van dias naar levend model die dienstig waren als illustraties van de populaire liedjes die de ronde deden in de pubs. Het ogenblik van de uitbreiding was evenwel slecht gekozen.Tegen de eeuwwisseling aan begon de stomme film langzaam maar zeker het gebruik van de toverlantaarn te verdringen en James legde zich vanaf 1898 toe op de filmproductie. Dit bleek evenwel geen succes en na twee jaar werden de plannen opgeborgen. Hoewel de periode als filmproducent zo kort was, was het werk van James toch niet onbelangrijk. Hij produceerde een 15-tal korte films die door de historici toch beschouwd worden als mijlpalen in de filmgeschiedenis.
Vanaf 1902 tenslotte legde de Bamforth Co. Zich bijna uitsluitend toe op de productie van postkaarten. In de vroegere studios was alles voorhanden om fotografische postkaarten te vervaardigen. De decors waren voorhanden en de figuranten waren dezelfde van de kortfilms en de lantaarnplaatjes. Intussen waren de zoons van James reeds werkzaam in het bedrijf en droegen hun steentje bij tot de hoge vlucht die de firma zou nemen.
1905 De kleur heeft blijkbaar zijn intrede gedaan bij Bamforth
Eén enkele fotosessie leverde dikwijls meerdere geslaagde opnamen op. De zwart-wit postkaarten werden goedkoper geleverd dan de gekleurde.
1910 Ook in de kerstkaarten kreeg de "bobby" zijn plaats.Ten bewijze deze twee exemplaren uit 1910..
Tegen het einde van de eerste wereldoorlog verliet Bamforth het pad van de fotografische beeldvorming en legde zich toe op de uitgave van getekende komische kaarten. De firma produceerde een aanzienlijk volume aan dergelijke prenten. Sommigen spreken van 100.000 getekende prentkaarten. Daaronder uiteraard een groot deel dat in onze verzameling past.
Van depolitie-gebonden Bamforth-postkaarten in ons bezit zijn er nagenoeg 20% welke ontworpen en ondertekend zijn door zekere D.Tempest. Wij hebben vruchteloos gezocht en zoeken nog steeds naar een biografie van deze illustrator doch konden nergens terecht. Wij vermoeden dat het hier gaat om een pseudoniem. Veel van die ontwerpers van prentkaarten gebruikten om diverse redenen dergelijke schuilnamen. Soms waren het gevestigde kunstenaars. Om den brode schuwden zij ook het in hun kunstwereld als minderwaardig beschouwde werk van postkaartontwerper niet. Zij voerden het bij voorkeur uit zonder hun echte naam prijs te geven. Soms was het gebruik van een "pseudo" ook gewoon ingegeven uit overwegingen van modieuze aard. Het stond destijds voornaam om onder een fictieve naam in de publiciteit te komen. Niet steeds was de naam of schuilnaam van de illustrator even duidelijk en leesbaar aangebracht. Zo waren er op het einde van de periode dat Tempest nog actief was, namelijk rond de jaren '30 twee andere ontwerpers die respectievelijk hun werk tekende met de initialen A.T. en H.Y. en die eveneens voor Bamforth werkten. Ook wat betreft het dienstverband tussen de firma en de illustrators tasten wij nog in het duister. Het is zeker dat de meesten ervan free-lance tekenaars waren. Soms, maar zelden, waren zij vast verbonden aan de firma.
Vanaf 1950 begon de productie van postkaarten ontworpen door Tempest te verminderen en doken nieuwe namen op bij Bamforth. In de productie van kaarten waarop de politieman een rol speelt waren dat de tekenaars die ondertekenden metTaylor en Fitzpatrick, waarvan voor elk een twintigtal kaarten van na 1950 in onze verzameling zitten. Vanaf 1960 komt daarbij ook Chaso met vijf kaarten en twee andere onbekenden, getekend R.W.T. en Brian Perry beiden met één Kaart.
Drie " Taylor" kaarten.
Zoals "Fitzpatrick" het zag.
"Chaso" hield het in dezelfde stijl.
Getekend "R.W.T." Rond 1960 verschenen bij Bamforth kaarten met, naast de oorspronkelijk Engelse ook Franse en Nederlandse teksten. Dat wijst erop dat Bamforth zijn verdelers had in België. Aanvankelijk was dat Editions LUX te Brussel. Vanafde jaren 70 was dat Van Mieghem te Oostende.
De firma Bamforth & C° bleef actief tot de jaren 80 toen de kleinzoon van James BAMFORTH zich uit de zakenwereld terugtrok.De compagnie werd verkocht aan ETW Dennis. In 2000 werden de rechten verkocht aan zekere Ian WALLACE.
Een van de jongste Bamforth-kaarten in ons bezit,uitgegeven in België door Editions LUX te Brussel.
Met deze "sauci" kaart sluiten wij dit eerste deel over de Engelse uitgevers af.
Een volgende belangrijke uitgever die regelmatig de Engelse Bobby in beeld bracht was ongetwijfeld Davidson Brothers.De uitgeverij was gevestigd in Londen en produceerde reeds volop rond de eeuwwisseling.
Het aantal door hen uitgegeven kaarten waarop de politieman is afgebeeld is kleiner dan dit het geval was bij Bamforth. De kwaliteit is evenwel groot. De oudste kaart in ons bezit dateerd uit 1902. Het is een exemplaar uit de reeks Illustrated songs. Dit gegeven was in die tijd zeer geliefd en verschillende uitgeverijen kenden een dergelijke reeks in hun gamma van onderwerpen. Het bestond erin om een passende illustratie te brengen van een bekend volksliedje waarvan de eerste noten en tekstregel deel uitmaakten van het ontwerp.Soms was de "Bobby" van de partij in de uitbeelding van het lied.
Twee voorbeelden van Illustrated Songs.De oudste (boven) dateerd uit 1902.
.
Wij kunnen bezwaarlijk voorbijgaan aan de figuur van een groot tekenaar wanneer wij het hebben over de uitgeverij Davidson. Een aantal van zijn beste tekeningen werden immers door deze firma uitgegeven.
Tom Browne.
In 1896 verscheen voor het eerst een striptekening in een Brits tijdschrift, namelijk in het humoristische Chips. De auteur was Tom BROWNE, die hiermee een carrière begon als één van de populairste karikatuur- en affiche kunstenaars van de late Victoriaanse periode.
Tom BROWNE was geboren in een arbeidersfamilie te Nottingham in 1870. De armoedige toestand waarin hij opgroeide, in het bijzonder als straatjongen in zijn tienerjaren, hadden een diepgaand effect op zijn tekenstijl. Voor een paar jaar ging hij in de stiel bij een steendrukker, maar zijn echte interesse bleef bij het tekenen en schetsen. Een paar vroege successen op dit vlak moedigden hem aan om te verhuizen naar Londen. Daar werd zijn eerste grote opdracht om de omslagtekening te maken voor Chips. Het werd een onverdeeld succes.Zijn personages Weary Willy en Tired Tim werden tientallen jaren na zijn dood, tot in de jaren 50 nog steeds getekend.
Al spoedig werd Tom Browne een gezochte cartoonist en illustrator wiens werk werd opgenomen in de toonaangevende tijdschriften uit die tijd zoals Punch en The Tatler. Hij was tevens veel gevraagd als ontwerper van prentkaarten , posters en allerhande handelsreclame. Naast de tekenkunst was Tom eveneens schilder en waterverf-kunstenaar. Veel van zijn werken zijn vandaag de dag nog even fris en grappig als de dag dat zij ontstonden.
Tom Browne had eveneens een fijne neus als zakenman. In 1897 begon hij een eigen steendrukkerij in Nottingham en stelde er een aantal collegas-Illustrators te werk.
In 1919, op de ouderdom van nauwelijks 39 jaar,overleed hij aan kanker.
Zijn invloed op andere cartoonisten en illustrators, zoals Bruce Bairnsfather , Dudley Watkins en Leo Baxendale, is niet gering geweest,
De virtuose tekenaar Tom BROWNE. De tekenaars die dezelfde oogopslag in hun werk konden of kunnen weergeven zijn dun gezaaid. Het is overduidelijk dat Tom BROWNE zijn inspiratie op de straat opdeed.
"The adventures of a very young policeman" was een dankbaar gegeven dat regelmatig opdook bij de uitgeverij Davidson.
De straatscenes die T.B.boeiden.
Davidson publiceerde ook kaarten voor de Amerikaanse markt.