Dag 2 met de volgende fietsknooppunten: 31-30-03-04-40-58-13-56-54-96-78.

Zaterdag 7 mei 2016. Om 10:00u vertrekken we vanuit Ekeren voor het vervolg van onze fietstocht ter ere van Greet Van den Sande. Greets collega's van Toerisme Provincie Antwerpen maakten deze fietsroute ter ere van Greet met stopplaatsen die een speciale betekenis hadden voor haar, en daarom erg geschikt zijn om even stil te houden bij haar leven.

We nemen de kortste weg naar de 'Melkerij' in Brasschaat. De plaats waar we de vorige keer gestopt waren. We voelen tijdens het fietsen slechts een zwakke zuid oostenwind. De temperatuur is gezien het vroege uur al uitstekend. Eindelijk T-shirt weer en ... de tijd van de azalea. De dieprode kleur van de plant trekt telkens ieders aandacht. We kunnen het niet laten om af en toe een foto te nemen. In sommige voortuintjes groeit de mooie plant uit tot een grote struik. De  azalea komt oorspronkelijk uit het verre oosterse Japan en China. De struik vol wonderlijke bloemen is het kleine nichtje van de rododendron familie. Haar rijke bloei maakt deze plant al eeuwenlang geliefd. De bloemen laten zich vanaf mei zien en geven de tuintjes een betoverende sfeer. We zien ze in alle kleuren bloeien: wit, rood, roze, paars of tweekleurig.

Na 6,6 kilometer vervolgen we onze fietsroute aan knooppunt 31 bij de 'Melkerij'. We nemen de grindweg tussen de parking en de speeltuin, richting knooppunt 30. Ondanks het vroege uur, 10:30u, zitten er al ouders en grootouders op het terras te genieten van een kopje koffie terwijl de kinderen en kleinkinderen in de speeltuin ravotten, roepen en tieren. Na een week op school kunnen ze zich eindelijk eens uitleven. Alle bomen kleuren ondertussen groen. De rododendron bloesem is klaar om open te gaan. De witte rododendron staat al in volle bloei. Het maagdelijk wit staat in schril contrast tegen de groene bladeren. We passeren ondertussen het boshuisje. Het is nog tamelijk rustig op de wandel- en fietspaden. Slechts een eenzame wandelaar laat zijn hondje uit en een sportieve jogger dwarst ons pad. Toch met een beleefde knik en een mompelende 'dag'. Het kwinkeleren van verschillende zangvogels overstemd het knarsen van onze banden op het grindpad. De zang van de merel steekt er boven uit. Een lust voor het oor. Ik ging van de veronderstelling uit dat we vandaag geen viaduct meer zouden doen na die van de Veltwijcklaan te Ekeren. Fout gedacht natuurlijk. We moeten de brug over de E19 nemen na het Peerdsbos. Het voordeel aan een viaduct is de afdaling. Tegen 20 kilometer per uur 'vliegen' we naar beneden.

We fietsen voorbij de kapel aan het park Vordenstein. De Kapel van de Horst op de Horstebaan, vlak voor het centrum, is gewijd aan Onze-Lieve-Vrouw. Een oude bedevaartplaats die reeds gekend was in de 15^e eeuw. De oorspronkelijke kapel werd gebouwd in 1436. Wat ook is aangegeven door muurankers in de gevel onder het wapenschild. Eind 16^e eeuw werd de kapel verwoest, maar opnieuw opgetrokken in 1610-13. Vervolgens grondig gerestaureerd in 1835. Er bevindt zich een grafkelder in de kapel van de familie De Pret. Het Vordenstein domein van 110 hectare wordt beheerd door het Agentschap voor Natuur en Bos. Een lust voor alle zintuigen. Genieten in een oase van rust en stilte. Dwalen langs verschillende soorten bomen, majestueuze brede lanen, open grasland en natuurlijke vijvers.

“Begin 2015 verhuist Greet van een appartement in Brasschaat naar een huisje met tuin, inclusief twee watjes van katjes, in Schoten. In de Victor Nelisstraat brengt Greet meteen de zon in huis: de muren krijgen een vrolijk, zuiders tintje, en de mand met breiwol en het knutselgerief staan steeds klaar om nieuwe creaties te voorschijn te toveren. Tijdens de Scheldeprijs, die achter haar hoek passeert, toont ze zich een enthousiaste fotografe van het losgeslagen wielerpeloton. Haar foto's van een massale valpartij tonen haar empathie voor de van pijn verkrampte, recht krabbelende coureurs. Ze zijn een verbeelding van haar motto: vallen, opstaan, en verder rijden, er het beste van maken en doorbijten. Zelf schaft Greet zich een elektrische fiets aan en peddelt hiermee dagelijks twintig kilometer heen en terug naar het werk”.

Bij 'Floriplant' op de Calesbergdreef te Schoten houden we een korte halte. De geurige en vooral kleurige voorjaarsbloemen lonken ons en we wandelen rustig rond in het tuincentra. De blikvanger in de bloemenverkoop is natuurlijk de azalea. In alle kleuren en groten worden ze te koop aangeboden. De plaats om de prille lente op te snuiven. De zon begint te branden. Tijd om ons in te smeren. Factor 50 is niet te veel.

In de Quinten Matsijsstraat te Schoten staat de watertoren die gebouwd werd in 1951. Verderop fietsen we door de Liebiglaan in de schaduw van de overhellende takken van de bomen die naast de weg groeien. Rechts de groene beuk, links de statige beuken met hun dieprode bladeren. Een welgekomen frisse afwisseling na de warme zonnestralen. In de Deurnevoetweg pronkt kasteel Withof. Het oorspronkelijke kasteel werd gebouwd in de 17^e eeuw met een parkgebied van ongeveer twee hectaren. Momenteel bezit het gebouw drie luxe appartementen. De glazen uitbouw geeft bijna rondom rond een uitzicht over het park.

Op het kruispunt Deurnevoetweg/Papenaardekenstraat vinden we een mooie wegkapel met zitbank. Een uitgelezen moment om te picknicken. Er is niet veel wind maar toch vliegen de pollen ons om de oren. Droogte, warmte en wind blijkt een ongunstige factor te zijn. Berken zorgen rond dit seizoen voor de verschijnselen van hooikoorts. Als de berk bloeit hangt er aan het einde van de takken gele katjes van ongeveer vijf centimeter lang, waaruit door de wind het stuifmeel wordt geblazen. We eten hier onze boterhammetjes op met een kopje koffie. De kapel is nog niet zolang geleden gerenoveerd. Een moderne stenen moeder Maria met kind staat centraal. Vroeger was er een ijzeren hek voor het beeld om het te beschermen tegen diefstal. Blijkbaar is dat niet meer nodig. Het scherpe puntdak oogt nieuw. De mensen die ons passeren groeten ons vriendelijk met een 'smakelijk'. Met al die vliegende pollen blijkt het toch niet echt een goed idee om hier te picknicken. Volgens ons plannetje bevinden we ons aan de achterzijde van het gemeentepark van Schoten.

We rijden door een villawijk. De grote woningen zijn meestal omgeven door hoge bomen en struiken. Het is vooral de rododendron die als haag het domein ommuurt. Nog even en de struik begint te bloeien. Hoog boven ons, in de kruinen van de bomen, horen we een kakofonie van vogelgeluiden, maar een vogel spotten is bijna uitgesloten. In de verte ramt de specht zijn snavel in de bast van een boom. Het staccato duurt slechts enkele tienden van een seconden en stopt dan. Na enkele pedaaltrappen herhaalt het geluid zich opnieuw. Drie woerden zwemmen in de brede gracht naast ons. We zien geen vrouwtjes eend. Misschien weduwnaars of vrijgezellen. We zijn bij knooppunt 30.

Zonder erg staan we voor de ingang van het gemeentepark van Schoten. Er is een driedaags evenement aan de gang met de naam: 'Park-iet'. De jeugddienst verhuurt het Park-iet, het vrijetijdslokaal van de Grabbelpas voor activiteiten waar kinderen tot 12 jaar centraal staan.

De gemeente Schoten organiseert Grabbelpas voor kinderen van 4 tot 11 jaar en SWAP voor jongeren van 12 jaar t/m 16 jaar. Ze hebben geluk met het weer dit weekend. In de speeltuin is er al volop vermaak. Het joelen en krijsen is tot ver in de omtrek te horen. Naast het kasteel van Schoten, dat dienst doet als Cultureel Centrum, staat nog steeds 'De Riddershoeve'. Een historisch Frans restaurant. Alle dagen kan men hier terecht voor een hapje of een drankje. Gezellig genieten op het terras terwijl de kindjes, tot zes jaar, in de nabijgelegen speeltuin zich uitleven.

In de Kasteeldreef moeten we rechtsaf. We blijven niet gevrijwaard van een viaduct. Volle moed trappen we de Hoogmolenbrug op. Bovenaan houden we halt om van een vergezicht te genieten op het kanaal van Schoten. Een transportschip vaart net onder ons door. Rechts, op de kade is de bekende firma Van Pelt nv. Al meer dan 60 jaar (opgericht in 1955) staat de firma tot je dienst met bouwmaterialen en gereedschappen. Op de andere oever is houthandelaar Martens al meer dan 100 jaar een gezinsbedrijf aan het kanaal van Schoten. De familie Martens is nog steeds verliefd op hout, in hart en nieren.

Na de afdaling dwarsen we de Merksemsebaan en rijden rechtdoor het centrum van Deurne in. We worden weer omgeven door talloze groene bomen. De pollen zijn ook weer van de partij. Al is het hier wat minder. We rijden nog steeds naar knooppunt 03. Op de Schotensesteenweg rijden we voorbij de bekende Brasserie 'De Kaasboerin'. De zaak is sinds kort van eigenaar veranderd en die zorgde onmiddellijk voor een kleine maar veilige speeltuin voor de kindjes. Talrijke mama's en papa's zitten op het zonovergoten terras te genieten van een verfrissing.

Wat verder rijden we het domein 'Rivierenhof' binnen. Het park heeft een oppervlakte van 132 hectare. Dreven en wandelpaden voeren door het domein, langs bossen, grasvlaktes en uitgestrekte waterpartijen. Op het domein groeien bomen die vanuit verschillende landen naar ons land overgebracht werden omwille van het hout en hun bloemen of vruchten. Een prachtig park waar men een hoekje vrijmaakte om verschillende soorten azalea's aan te planten. De witte rododendron, achter de hoek, verblind ons met haar witte bloemenpracht. De rode rododendron moet nog open bloeien. Een mooie locatie voor fotografen. In het Rivierenhof wandel je nooit alleen. Ongeacht het uur, er zijn altijd wandelaars en fietsers. Bij het kasteel staat een enorm terras met open parasols. We parkeren onze fietsen en nemen plaats vlakbij de vijver onder een reusachtige parasol. Een fontein in het midden van de spiegelvijver spuit water in de hoogte. De wind neemt wat van dat water mee waar het iets verder weer in de vijver valt. Twee imitatie zwanen willen op het water landen. Sinds kort wordt gevraagd om binnen je bestelling aan de bar door te geven. Je betaald onmiddellijk en op een plateau krijg je jouw drankjes mee. Kwestie van besparingen en zo, denk ik. In ieder geval we genieten van een Duvel en voor moeder de vrouw een Kriek terwijl we napraten over onze fietstocht (lees kleinkinderen).

Het is 13:30u als we door Borgerhout fietsen. De gemeente is het kleinste district van de Stad Antwerpen en telt meer dan 1OO nationaliteiten. We rijden niet echt door het centrum, maar naast de ring, op het Ringfietspad, rond Antwerpen. Je hoort het lawaai maar ons fietspad is  gescheiden door een dikke haag van bomen waar we tussen slalommen. De machtige beuk staat in volle bloei. We rijden richting Middelheim. We draaien van de ring weg en dat is duidelijk hoorbaar. We komen bij een grote moderne speeltuin. Het krioelt hier van de kinderen. Even uitwaaien zullen de ouders denken en trekken met hun kroost naar deze plek. Wat verder rijden we pal naast de ring, zonder bescherming van de bomen, en we houden even halt. Het is een overdonderend lawaai. De sfeer opsnuiven doe hier beter niet. De uitlaatgassen prikkelen je neusgaten. Tegen elkaar praten lukt ook niet echt. Het is niet echt druk op de ring. Er kan nog vlot gereden worden. We staan onder een spoorwegbrug die de ring dwarst. Als er een trein over rijdt is het niet uit te houden van het lawaai. Inpakken en wegwezen. We naderen knooppunt 04.

In de Floraliënlaan te Berchem rijden we nog steeds evenwijdig met de ring. Het lawaai wordt gedempt door de hoge bomen. Plots staan we in een natuurreservaat van 11 hectare ‘De Wolvenberg’. Een gebied tussen het treinstation van Berchem, de Singel en kleine Ring. Een infobord ter plaatse geeft uitleg; “In deze restanten van de oude fortengordel rond Antwerpen, werkt Natuurpunt sinds 1992 aan een groenere omgeving. De mozaïekvormig gemaaide graslanden bieden beschutte plekken aan allerlei vlinders en jagende libellen. Hier vlakbij broedt zelfs de boomvalk. Ook padden en kikkers houden van de beschutte plekken en dankzij het herstel van enkele poelen vinden amfibieën hier opnieuw een voortplantingsstek. Verder langs dit fietspad ontdek je nog meer verscholen natuur. Je vindt hier wel meer dan driehonderd soorten wilde planten in hun typische biotopen. Op de brilschans ontwikkeld ook bos. Daaruit verwijdert Natuurpunt overwoekerende sierplanten”.

Links van ons, in de verte, staat het Middelheim. Het grootste Algemeen Ziekenhuis van Antwerpen. Het ziekenhuis is actief in alle medische domeinen. Aanpalend is er het gespecialiseerde Koningin Paola Kinderziekenhuis. Jaarlijks, in augustus, kan de liefhebber voor muziek genieten van het festival Jazz Middelheim. Ook de kunstliefhebber komt op het Middelheim aan bod in het Openluchtmuseum voor beeldhouwkunst. Tot slot beschikt Middelheim over een campus met faculteit Wetenschappen.

We rijden richting Wilrijk. Al van ver zien we, tussen de bomen, het grijze betonnen complex van het Crowne Plaza Hotel. Voorbij het gemeentemagazijn van de Stad Antwerpen rijden we het Nachtegalenpark in. Het Nachtegalenpark is in totaal 90 hectaren groot. Het werd aangekocht door de Stad Antwerpen in 1910 en opengesteld voor het publiek in 1911. Een infobord verklaart nader: “Al van in de dertiende eeuw zou hier een landgoed gelegen hebben dat in de loop der eeuwen door een sliert adellijke families werd bewoond. In 1457 is er sprake van een ‘Hoeve van Lippeloo of ter Woestine’. In de loop van de zestiende eeuw veranderde de naam in ‘De Vogelensanck’. Het landgoed moest in de tweede helft van de negentiende eeuw voor een deel plaats ruimen voor de bouw van de Antwerpse vestingwerken. Het kasteel werd uiteindelijk in 1906 afgebroken. Enkele bijgebouwen (stallingen) bleven bewaard, zijn gerestaureerd en worden nu gebruikt door de Kosmosschool”.

De school bestaat vandaag vier jaar en telt 129 plaatsen. Tussen deze bijgebouwen ligt het uit 1930 daterende oorlogsmonument voor het Zevende linieregiment die deelnamen aan de Slag aan de IJzer van 17 t/m 23 oktober 1914. Bovenaan de pijler staan de jaartallen 1914 – 1918. Op het hoogste punt staat het bronzen beeld van de mythologische Griekse godin van de overwinning. Onderaan vinden we een bas-reliëf dat de overhandiging toont van de Belgische driekleur in 1832.

Het infobord vervolgt met het volgende: “Vogelzang is het deel van het Nachtegalenpark dat gericht is op ontspanning voor de hele familie. Het parkbosdecor met indrukwekkende bomen en golvende grasvelden nodigt uit voor een rustige wandeling. Het dierenpark met geitjes en damhertjes en de ruime speeltuin zijn erg aantrekkelijk voor ouders met jonge kinderen. Na een wandeling zijn restaurant-brasserie ‘Dikke Mee’ of café- restaurant ‘De Melkerij’ ideaal om even uit te blazen”. Bij brasserie ‘Dikke Mee' is knooppunt 40. We moeten 3 kilometer fietsen tot knooppunt 58.

Het Crown Plaza hotel, dat we momenteel voorbij fietsen, is geschikt voor zaken- en plezierreizigers. Het beschikt over 262 kamers met airconditioning. Het hotel met 16 verdiepingen heeft 14 functionele zalen voor recepties en vergaderingen. Naast een zwembad en een wellness centrum kan de reiziger zich nog ontspannen in de fitnessruimte met ultramoderne toestellen.

We houden halt op de Koningin Elisabethlei 22, het gebouw van Toerisme Provincie Antwerpen. Hier lezen we het laatste relaas van Greet van Den Sande: 'De kroon op ons werk'. “In april 2011 komt Greet ons team versterken als routedokter. Het klikt langs alle kanten, en al snel is Greet niet alleen onmisbaar voor het werk, maar ook als persoon. Op teammomenten, officieel en informeel, is Greet steeds van de partij en weet met haar rustige charme iedereen voor zich te winnen. Ook na het werk, en via de sociale media, heeft Greet contact met vele collega's: haar commentaren op onze berichten zijn altijd blij verrast, spontaan en opgetogen. Wanneer het noodlot toeslaat, draagt Greet haar verdriet met opgegeven hoofd en een ongeziene moed. Nu mag je rusten, liefste Greet, slaap zacht”.

De schrille kleuren op de muren van het Harmoniegebouw trekken onze aandacht.  Het gebouw lag er de laatste tijd nogal verwaarloosd bij. De Stad Antwerpen contacteerde een firma die de ongewenste graffiti weg stoomde. Ramen en deuren werden dicht getimmerd en op die houten platen werden dan door grafische kunstenaars waterbeesten en insecten geschilderd. Het kleurt het park op.

Onze volgende halte is de kerk van de Heilige Geest op de Mechelsesteenweg. We kunnen er zelfs binnen om een bezoek te brengen. Een donkere gebedsruimte door de te fel gekleurde brandramen. Met de bouw van de kerk werd gestart op 14 februari 1927 en ze was voltooid in augustus 1928. De oorlogsschade van de Tweede Wereldoorlog werd hersteld vanaf 1944. Verderop komen we helemaal in hartje Antwerpen, meer bepaald bij het Koning Albertpark met zijn enkele monumenten. Het stadspark is 14 hectare groot en noemde voorheen 'De Warande' nadat ze in 1861 opengesteld werd voor het grote publiek. Het was toen een plaats om te kijken en bekeken te worden. De brede kronkelende wandelpaden langs gazons en vijvers nodigden uit om te gaan flaneren in zondagse kleren. Sedert 1919 kreeg het park zijn huidige naam. Het is de dag van vandaag een grote driehoek met indrukwekkende oude bomen, een speeltuin, ruimte om te wandelen en te joggen, de hond uit te laten of gewoon rustig op een bankje zitten uitblazen. Kortom een park in een ‘oase van rust’ tussen wegen met auto's, trams, bussen, vrachtwagens en fietspaden. Het grote monument werd op 21 april 1930 ingehuldigd in bijzijn van koning Albert en koningin Elisabeth. Op een sokkel staat een ruiterstandbeeld van de toenmalige koning. Op de voorzijde, onderaan, staat in bronzen cijfers de data van beide Wereldoorlogen. Op de achtergrond staan een mengelmoes van bomen, volop in bloei. Wat verder in het park staan de seringen in volle bloei. De plant is vooral bekend door de aantrekkelijke geurende bloemen. Vooral in tuinen komen allerlei kleuren voor: zoals wit, bleekgeel, roze, blauw en donkerpaars. Verderop, in het park, staan we voor een ander opmerkelijk monument. Dit herdenkingsmonument voor de annexatie van Belgisch-Congo werd in 1911 opgericht. De tekstplaten zijn in beide landstalen aangebracht: “In bijzijn van Z.M. Koning Leopold II viert de handelskamer van Antwerpen de naasting van Congo aan België, -6 juni 1909”. 

Een infobord brengt meer duidelijkheid: “Vroeger was het de gewoonte om parken te verfraaien met allerlei standbeelden en monumenten. In dit stadspark staan bijvoorbeeld gedenktekens voor de Antwerpse dichter Jan Van Beers (1821 – 1888), de Antwerpse schepen van onderwijs Evarist Allewaert (1835 – 1889), de Vlaamse impressionistische kunstschilder Theodoor Verstraete (1850 – 1907) en de socialistische vakbondsleider en minister Louis Major (1902 – 1985).

Het beeldhouwwerk van George Minne ‘Moeder en kind’ (1936) herdenkt koningin Astrid en een gedenkzuil werd opgericht naar aanleiding van de ‘naasting’ of ‘overdracht’ van Kongo door koning Leopold II aan de Belgische staat. Het meest opvallende standbeeld is dat van de gesneuvelden van de twee wereldoorlogen op de hoek van de Rubenslei en de Van Eycklei. Er liggen ook nog enkele Duitse bunkers uit de Tweede Wereldoorlog verscholen in het stadspark”.

Even later houden we halt bij het Centraal Station van Antwerpen, kant Pelikaanstraat. Uit onze fietszakken halen we een flesje water. Twee stoere Belgische beroepsmilitairen komen onze kant op. Hun handen aan hun mitrailleur, hun ogen op ons gericht. Mogen we hier niet staan? Willen ze onze fietstassen controleren? Of? ... Plots slaan ze linksaf en gaan het station binnen.

Op de Keizerlei is een drukte van jewelste. Elk terras zit overbeladen vol. Volgens mij kunnen de brouwers het niet bij houden met leveren. Als fietser heb je ogen te kort om de onoplettende voetgangers te ontwijken. Met de werken op de Leien is het onmogelijk om er over te fietsen. Dan maar te voet. Rood of groen? De kleur doet er niet toe voor sommige voetgangers. Wij willen oversteken en de auto's/fietsers moeten maar wachten! Dat is de mentaliteit tegenwoordig. Zucht! Ondertussen is de zon achter de wolken schuil gegaan. Verderop kunnen we weer op de fiets springen, nou ja: springen is iets te veel gezegd. Nu wordt het moeilijk om de fietsknooppunten-bordjes in 't hoog te houden. Soms hangen ze aan de linker zijde van de baan, soms heel hoog. Als je er geen erg in hebt rij je te ver en moet je noodgedwongen terug. Dat hoort erbij zeker?

Na een paar foto’s van het MAS rijden we verder tot voorbij de Red Star Line waar we bij de zitbanken wat bijkomen van de drukte. Links van ons werd onlangs een beeld geplaatst. Het moet een zeemeeuw voorstellen die met gespreide vleugels neerstrijkt op een bolder. De skyline heeft enorm veel hoge kranen. Er wordt massaal gewerkt in Antwerpen. De lucht klaart weer op. Hemelsblauw met witte schapenwolkjes. En de zon? Die geeft nooit op.

Na onze rustpauze vervolgen we onze weg richting Luchtbal. Ze hebben voor ons nog een viaduct in petto. We moeten de Straatsburgbrug nog over, maar dit is dan echt de laatste klimming. Rechtdoor even de Groenendaallaan op en dan linksaf. Langs de fietsostrade komen we terug in Ekeren waar we een einde maken aan deze fietstocht. We hebben vandaag 44 kilometer gefietst. Tot schrijfs. Tekst: Luc Verschooten. Foto’s: Rina Meurs.

20-06-2016 om 09:40 geschreven door Luc Verschooten  

Dag 4. Vrijdag 29 april 2016.

Na het ontbijt betalen we onze rekening in het hotelletje en vertrekken naar 'La Coupole'. Toevallig rijden we langs een grote begraafplaats in Longuenesse. Uiteraard brengen we een uitgebreid bezoek. Het 'St. Omer Souvenirs Cemetery' was het hoofdkwartier van de Britse Expeditie eenheid van oktober 1914 tot maart 1916. In de stad werd een hospitaal gebouwd en de doden werden hier begraven vanaf 1914 tot 1920. In totaal rusten er 2.874 Britse militairen van de Eerste Wereldoorlog waarvan zes onbekend bleven. Een speciaal 'Memorial' werd opgedragen aan de 23 mannen van het Chinese Labour Corps wiens graven niet meer konden gelokaliseerd worden. Van WOII zijn er 403 lichamen begraven waarvan er 93 niet meer geïdentificeerd konden worden. Op bepaalde plaatsen staan de zerken pal naast elkaar, met soms twee namen van gesneuvelde Britse soldaten op de zerk. Verder nog twaalf Indonesische grafzerken. Heuvel op staan de zerken van Duitse soldaten die sneuvelden in 1918. Enkelen met twee namen op de zerk. Om af te sluiten vinden we vier zerken van het Tsjechische leger en één Poolse militair die gesneuveld zijn tijdens WOII, één van hen kon niet meer geïdentificeerd worden. Het zijn eigenlijk twee begraafplaatsen. Naast de Commonwealth graven bevind zich, links van de ingang, de Franse begraafplaats met de bekende witte kruisjes, weliswaar iets groter dan gewoonlijk. Tegen de haag staan 18 zerken van Belgische gesneuvelde militairen. Allen gestorven voor Frankrijk. Uiterst links, in de hoek, staat een hoge herdenkingszuil die de doden herdenkt van het Franse garnizoen. Er staan, voor de haag, zeven hoge horizontale zerken van Franse militairen uit WOII. Allen overleden op 3 maart 1957. Spijtig dat alleen de Britse begraafplaats een register heeft. De loofbomen zitten nog in de winter fase. De bladeren zitten nog verscholen in de knoppen.

Een hele tijd later, het is ondertussen 10:00u, parkeren we de auto in de Rue Clabaux (D210) in Wizernes. Een grafzerk voor de ingang herdenkt de vele slachtoffers die gestorven zijn tijdens de bouw en de bombardementen van La Coupole in 1943 – 1944. La Coupole was tijdens de Tweede Wereldoorlog een geheime basis die gebouwd werd in opdracht van de Duitse strijdkrachten. Het bolwerk was een grote ondergrondse stad en bedoelt om V2 raketten af te vuren op Londen. Het is  een indrukwekkend en modern museum waar de historische en wetenschappelijke belangen getoond worden die een rol gespeeld hebben bij de bezetting en daarna tot de ruimtevaart.

Levensechte kanonnen, vliegtuig motoren, verschillende geweren, revolvers en mitrailleurs worden tentoongesteld in de inkomhal. Alles wordt met infoborden duidelijk uitgelegd in verschillende talen waaronder Nederlands. Een koptelefoon met audio begeleiding wordt ons bij betaling overhandigd. Wanneer we ons in een zone begeven met een pictogram van 'oortjes' krijgen we automatisch toelichtingen. Een vijf meter dikke betonnen koepel beschermde het door dwangarbeiders in 1943 uitgegraven ondergronds complex voor de opslag en lancering van Duitse V2-raketten. Voor alle duidelijkheid. In 'La Coupole' en in 'Le Blockhaus' werden nooit V2-raketten gelanceerd. Ook binnen in het complex werden borden tegen de wanden bevestigd met de nodige info. Een aangrijpende tentoonstelling met grote infoborden, koperen monumenten en kransen van klaprozen herdenken 1 september 1944. Ik citeer: 'Enkele uren voor de bevrijding van het noorden van Frankrijk door Britse, Amerikaanse, Canadese en Poolse troepen, verlieten 871 mannen van 16 tot 71 jaar de gevangenis van Loos, vlakbij Rijsel, onder de leiding van hun Duitse bewakers. De meesten van hen waren verzetsstrijders veroordeeld door de rechtbanken van de Wehrmacht, of gijzelaars opgepakt door de bezetter tijdens de zomer van 1944. Samengeperst in wagons voorbestemd voor vee, werden ze naar de concentratiekampen Sachsenhausen en Buchenwald getransporteerd. Negen maanden later, in mei 1945, bij de val van het nazirijk, bleven er slechts 275 overlevenden over.

De bronzen platen, voorgesteld in deze galerij, dragen ter nagedachtenis en als eerbetoon de naam van de gedeporteerden van de 'Loos-trein'.

In de koepel krijgen we als bezoeker, in de zaal 'Cinéac', de film te zien van de regio Nord-Pas-de Calais die in Duitse handen was van 1940 tot 1945. De film duurt een goeie twintig minuten. In de tweede cinema zaal 'Rex' bekijken we de film 'De nieuwe Duitse wapens' om daarna  via de trappen naar het tweede niveau te stijgen en alles te bezichtigen over de beide thema's. Alles is indrukwekkend. Na het souvenirwinkeltje kan je La Coupole 3D Planetarium bezichtigen. Zweven in het heelal, naar de maan vliegen aan boord van Saturn V, ... etc. Het is een onvergetelijke belevenis voor jong en oud.

Vervolgens rijden we naar de stad van kunst en geschiedenis: Saint-Omer. Het is ondertussen 13:30u geworden. De stad Sint-Omaars is ontstaan vanuit twee religieuze plaatsen die de heilige Omer stichtte. Door de eeuwen heen vestigden zich in deze stad verschillende kerkgemeenschappen. Toen Thérouanne in 1553 verwoest werd kreeg Saint-Omer het bisdom toegekend. In de 19^e eeuw kende de katholieke stad met veel scholen opnieuw een religieuze opbloei. We plaatsen onze wagen op de 'L'Esplanade', een parkeerplaats om langdurig te staan. Deze wijk, die lang tegen de vestingmuren aanlag, is georganiseerd rond een groot plein. In de 13^e eeuw werd een kasteel op de meest kwetsbare kant van de stadsmuren gebouwd om deze te beschermen. De La Barre kazerne is een goed voorbeeld van de kazernes die vanaf de 17^e eeuw tegen de vestingmuren aangebouwd werden. Het gebouw is gedeeltelijk gerenoveerd naar het model van Vauban, tegenwoordig zijn hier woningen ondergebracht. Na de Tweede Wereldoorlog heeft de stad de exercitievelden gekocht en verplaatst naar Saint-Martin-au-Laert om tegemoet te komen aan de groeiende woningnood. Sinds 1998 completeert de bioscoop dit geheel van hoog- en laagbouw.

We maken een uitgebreide stadswandeling. Via een stadsplan wandelen we zo goed als kan straat in en straat uit in lus vorm om de belangrijkste gebouwen te bezoeken van Saint-Omer. Via de Rue Du Lion d'Or, rechtsaf in de Place du Maréchal Foch en de Place Pierre Bonhomme volgen we de Rue Henri Dupuis tot bij de Notre-Dame kathedraal. Het is allemaal begonnen als een bescheiden kapel in de 7^e eeuw. Later werd het een collegiale kerk, om ten slotte in 1561 een van de bekendste kathedralen in Vlaanderen en Artesië te worden, na de vernieling van Terwaan, de enige Franse enclave in Artesië, door keizer Karel V. Sinds de opheffing van het bisdom Sint-Omaars in 1801 is de kathedraal geen bisschopszetel meer. Sint-Omaars ressorteert sindsdien onder het bisdom Atrecht. In de kerk hangt een kruisafneming van Rubens en er is ook een herdenkingsmonument van de heilige Audomarus of Omaar.

Vlakbij de kathedraal staat het standbeeld van Pierre Alexandre de Monsigny (1729 – 1817). Een Franse componist en lid van de Franse academie voor schone kunsten. De laatste jaren van zijn leven werd hij blind. Op 14 januari 1817 stierf hij in Parijs.

We moeten de Place Sithieu in. Via de Rue Gambetta wandelen we in de eerste straat links de Rue Lycée in voor de kapel van de Waalse jezuïeten. Al van ver zien we de hoge toren van de kerk.

 Ze  werd gebouwd tussen 1615 en 1640 door Jean du Blocq, de architect van de orde die ook de kathedraal van Luxemburg ontwierp. De jezuïetenkerk werd helemaal gerestaureerd zodat het beeldhouwwerk goed zichtbaar is. In het voormalige internaat en in de klaslokalen die eind 19^e eeuw herbouwd werden is de streekbibliotheek ondergebracht. Rond een binnentuin liggen nog gebouwen uit vier verschillende eeuwen.

Terug naar de Rue Gambetta, daarna slenteren we door de Rue des Moulins en nemen de eerste straat linksaf in de Rue Boitot Godefroy tot bij de ruïne van de abdij Saint Bertin met op de voorgrond het gerenoveerde standbeeld van Suger. Het is echt genieten van de schoonheid die de ruïne uitstraalt. De abdij is gewijd aan Sint-Bertinus, de eerste abt van de abdij. Het park is aangelegd om te tonen hoe de abdij en het klooster eruit zagen. Het klooster werd gesticht door Omer, de bisschop van Terwaan, in 658. De abdij en het klooster werd in de 12^e eeuw door een honderdtal monniken bevolkt. Vanaf haar ontstaan heeft de abdij dikwijls geleden onder zware catastrofen, voornamelijk door invallen van Noormannen en verwoestende branden. De laatst bekende brand was in 1152 waarbij een gedeelte van de stad Sint-Omaars verwoest werd. In 1791 werd de abdij en het klooster afgeschaft. De overgebleven monniken werden verdreven en klooster werd omgebouwd tot hospitaal voor het Franse leger. In 1811 kocht het gemeentebestuur de gebouwen op. Wat te gevaarlijk was werd gesloopt. De abdijtoren van 58 meter hoog stortte neer in 1947. In 2007 werd aan een grondige herwaardering van de ruïnes gedaan. Het levensgrote standbeeld van Suger is van eerste minister en regent van Frankrijk. Hij was een Vlaams monnik en verbleef in het klooster tot aan zijn dood in januari 1151.

We wandelen verder door de Rue Saint-Bertin tot nummer 45 – 49 voor de classicistische gevel van het Engelse Jezuïetencollege. Op de nummers 51 tot 57 staat het Saint-Bertin college in neogotische stijl. Na de scholen nemen we even de eerste straat rechts in de Place Saint-Denis voor de Saint-Deniskerk die gebouwd werd met een opvallende portaaltoren uit de 13^e eeuw. De kerk werd in de 18^e eeuw verbouwd naar het model van de hallenkerk zoals in heel Vlaanderen in trek was, met zijbeuken die net zo hoog zijn als de hoofdbeuk.

De 'Brede straat' of de Rue Carnot ontwikkelde zich vanaf de Middeleeuwen tot marktstraat. De waren werden van de kades naar het centrum vervoerd en opgeslagen in de overwelfde kelders. In 1777 liet het hotel Sandelin bouwen. De stenen gevels vormen een harmonieus geheel door een samenspel van ruitvormige en ronde lijnen. Sinds 1904 is hier een museum met collecties van Schone Kunsten, Middeleeuwse Kunst en Decoratieve Kunsten ondergebracht, volledig gerenoveerd in 2004. Saint-Omer was in het begin van de Eerste Wereldoorlog het hoofdkwartier van het Britse leger in Frankrijk. In 1914 overleed één van hun leiders, Lord Roberts, op nummer 52.

Het Maréchal Foch brengt ons tot op de Grand'Place. Een plein van 1,5 hectare. Saint-Omer was rond 1300 een levendige lakenstad en hoorde tot de tien grootste steden van Europa. Het vroegere gebouw van de rechtbank uit 1593 (nu Société Générale) was onderdeel van de Hal der Schepenen waar het gemeentebestuur zetelde. In de 19^e eeuw werd deze vervangen door het vroegere gemeentehuis dat ook een commerciële functie had. Het vroegere gemeentehuis heeft een verrassende vorm. De bewoners noemen het al sinds de bouw 'de koffiemolen'. Onder het dak ligt een prachtig Italiaans theater. Aan de andere kant van het plein staat het vroegere wit stenen baljuwhuis (nu Caisse d'Epargne) waar de baljuw de koning vertegenwoordigde. Op de balustrade, net onder het dak staan vier symbolische standbeelden (kracht, justitie, vooruitzicht en matigheid). Onze wandeling eindigt bij de parking waar we onze auto hebben achtergelaten.

In de Rue du Sart te Eperlecques parkeren we onze auto en brengen we een bezoek aan de grootste bunker van Noord-Frankrijk waaraan men in maart 1943 werd gestart. Het 'Le Blockhaus' bouwwerk is 90 meter lang, 50 meter breed en 33 meter hoog. Het werd opgetrokken, te midden van een bosrijk gebied, door duizenden krijgsgevangenen en dwangarbeiders uit België, Nederland, Frankrijk en Rusland. De bunker is kolossaal en indrukwekkend door zijn omvang en de gebruikte technieken. In dit monster complex werden de eerste afschrikwekkende V2-raketten gemonteerd en gelanceerd. Al deze activiteiten bleef niet onopgemerkt. In augustus 1943 wordt de bunker voor de eerste maal gebombardeerd door de Royal Air Force van de Britse luchtmacht. De sporen zijn nog duidelijk zichtbaar. Er ontstond een krater van 42 meter doorsnede en een diepte van ongeveer 18 meter.

De lanceerinstallatie verhuisde naar La Coupole. Omdat er geen V2-raketten meer konden gelanceerd worden werd er een laboratorium ingericht voor het produceren van een vloeibare zuurstof, de brandstof voor de V2- raket. Na een nieuw bombardement op 27 juni 1944 vluchtten de Duitsers terug naar Duitsland. Vanaf 1973 werden de deuren geopend voor bezoekers. Na het winkeltje wandel je langs een pad tussen de natuur met divers oorlogsmateriaal: legervoertuig, kanonnen, een éénpersoonsduikboot...etc. Info krijg je langs luidsprekers, zelfs in het Nederlands.

Twee treinwagons langs een wandelpad nodigen uit om in te stappen. In deze veewagons was plaats voor acht paarden in de breedte of veertig staande mensen. Zij werden in de Tweede Wereldoorlog gebruikt voor het vervoer van gedeporteerden naar concentratie- en vernietigingskampen. Mannen en vrouwen waren in deze rijdende gevangenissen gestuwd. De luiken waren dicht gespijkerd en met prikkeldraad omgeven om ontsnapping te vermijden. Op de grond lag stro. Slechts 5% van de gedeporteerde Joden en zigeuners keerden in 1945 levend terug. Rechts van de wandeling bestaan nog kraters die door het inslaan van bommen ontstaan zijn. In sommige blijft het water staan waardoor het kunstmatige vijvers zijn. Er is zelfs nog een 45 meter lange lanceerrail met een V1 te zien.

Het is 17:30u. Tijd om naar huis terug te keren. Tot schrijfs. Tekst: Luc Verschooten. Foto’s: Rina Meurs.

16-06-2016 om 20:12 geschreven door Luc Verschooten  

Dag 3. Donderdag 28 april 2016.

Na het ontbijt vertrekken we naar Saint-Etienne-au-Mont. Vanaf ons hotel is het nauwelijks een half uur rijden. Alhoewel de zon schijnt wijst de buitentemperatuur slechts 5° Celsius aan. Te fris voor de tijd van het jaar zou onze weerman zeggen. Onderweg houden we halt in het oude dorpje Licques dat in de vallei ligt van het riviertje de 'Hem'. Op de gemeentelijke begraafplaats bevinden zich twee Britse oorlogsgraven uit WOII. We staan voor de kerk die in 1132 als abdij werd ingewijd aan Onze-Lieve-Vrouw. Het kerkje werd in de loop der eeuwen verschillende malen verwoest en opnieuw hersteld. In 1795 sloeg het noodlot opnieuw toe. Door bliksem getroffen stortte de toren en een deel van het koor in. Wat overbleef, het schip, is de huidige kerk die nu dienst doet als parochiekerk. Het gemeentehuis en de pastorie zijn ook abdijgebouwen uit de 18^e eeuw. Het monument, bij de kerk, werd ingehuldigd op 31 juli 1910. Het herdenkt de vijftien kinderen van het dorp die de dood vonden tijdens de Napoleontische oorlog van 1801-1815. Verder vermeld het monument ook slachtoffers van de Algerijnse oorlog die plaats vond tussen 1834 en 1849, de Krimoorlog van 1856 en de Mexicaanse oorlog van 1863-64, en als laatste nog acht gesneuvelden van 1870-71.

Tegenover dit monument staat het marmeren monument, opgericht in juli 1928, dat de inwoners van het dorp herdenkt die zijn omgekomen tijdens de beide Wereldoorlogen. Het wordt geflankeerd door een soldaat en een geknielde troosteloze moeder. Drie enorme obussen bakenen de hoeken af. We rijden verder langs een heuvelachtige streek met een afwisselend kleurenpalet. Over het algemeen kleurt de grond groen, maar ook bruin van pas omgeploegde aarde, hectaren geel van de koolzaadbloemen en soms kleurt de grond rood van de klaprozen. De skyline vertoont een bomenrij bovenop een heuvel. Tussen de hardnekkige bewolking probeert de zon door te dringen.

De gemeentelijke begraafplaats van St-Etienne-au-Mont ligt naast de D940 op een steile heuvel. Oude en nieuwe graven liggen afwisselend naast elkaar. Tussendoor werden dan nog familietombes gebouwd. Verschillende oude graven zijn scheefgezakt en totaal verwaarloost. Ze staan op eeuwigdurende grond en er wordt geen werk van gemaakt. Links achteraan zien we onmiddellijk de witte pagode die als ingangspoort dient voor de 160 grafzerken waar Chinese en enkele Zuid-Afrikaanse 'sjouwers' begraven liggen. Deze mensen werden ingedeeld in het Labour Corps. Ze stonden tijdens de beide Wereldoorlogen onder militair gezag om logistieke taken uit te voeren. Na WOI helpen nog 80.000 koelies, Chinese landarbeiders, mee aan het ruimen van de slagvelden en het begraven van gesneuvelde soldaten op het front.

We rijden verder door een glooiend landschap met afwisselend diepe valleien en schilderachtige oubollige dorpjes. Af en toe zien we een tractor op een boerenlandschap. Balen hooi worden vakkundig op een oplegger geladen. Het eerste veevoer van het jaar wordt binnengehaald. Onze volgende halte is de grootste Britse militaire begraafplaats in Frankrijk op de D940 te Etaples. Langs een indrukwekkend groen pad betreden we de dodenakker. Gedurende de Eerste Wereldoorlog was de streek rondom het vissersdorp Etaples de grootste Britse militaire basis in Frankrijk. Er was een trainingskamp voor rekruten uit de landen van het Britse Rijk. Miljoenen soldaten deden de veertig kazernes aan alvorens naar de slagvelden te vertrekken. Er was een medisch complex met 20.000 bedden, verdeeld over een twintigtal veldhospitalen. Ze werden gebouwd door lokale Franse vrijwilligers, het Labour Corps van China, India en Afrika, en Duitse krijgsgevangenen. Op 13 mei 1915 werden de eerste doden begraven. De begraafplaats werd steeds opnieuw uitgebreid, totdat deze uiteindelijk 6 hectare groot was. Ze werd aangelegd voor de mannen en vrouwen die stierven in het hospitaal of tijdens hun actieve dienst in het kamp. Meer dan 10.700 WOI personeel van Australië, Canada, Nieuw Zeeland, Zuid-Afrika en Groot Brittannië werden hier begraven. Meer dan 660 Duitse militairen vonden hier een laatste rustplaats, de meeste werden van het slagveld geëvacueerd en hier verzorgt. We zien eerst slechts het 'Cross of Sacrifice' boven de heuvel uitsteken. De 'Stone of Remembrance' wordt geflankeerd door twee monumentale poortgebouwen. De hoeken hebben elk een gemetste cilinder in de vorm van een vaandel. Ter hoogte van het kruis kunnen we de volledige begraafplaats overzien en moeten we toch even slikken. Beneden ons, in een enorm groot dal staan de wit roze marmeren zerken van 11.552 gesneuvelde soldaten waarvan er 73 niet meer geïdentificeerd konden worden. Dit is tevens de laatste rustplaats van 20 vrouwen, verpleegsters, vrijwillige burgers van het YMCA en een organisatie van de Schotse kerkgemeenschap die tijdens de uitoefening van hun werk werden gedood door vijandelijke luchtaanvallen of door ziekte. Een goederentrein naast de begraafplaats verstoort de stilte. Tussen de vele verschillende soorten bomen bloeien de wilde hyacinten en narcissen. Vinken zingen hun bekende deuntje hoog in de kruin van een boom. Links achteraan vinden we de eenzame zerk van het 'Chinese Labour Corps'. Vervolgens houden we halt bij het perk met Indische gesneuvelden. Tussen de Britse zerken werd een Belgische militair begraven onder een Belgische grafzerk. Ook hij werd in één van de hospitalen verzorgt, maar bezweek aan zijn verwondingen. Soldaat François De Gendt, mort pour la Belgique. Ook na de wapenstilstand van 11 november 1918 werden nog soldaten begraven. We zien jaartallen van 1919 en zelfs nog later. Alle zerken hebben te lijden van de natuurelementen. Rechts achteraan vinden we een volledig plantsoen met Duitse zerken. Telkens met twee namen. Ook deze zerken worden vernieuwd indien nodig. Ze hebben vooral veel te lijden van de boomsappen.

Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog werden er in Etaples hospitalen ingericht. Hun doden werden eveneens op deze begraafplaats bijgezet van januari tot mei 1940. In totaal 119 soldaten waarvan er 38 niet meer geïdentificeerd konden worden.

Het wijst ondertussen 11° Celsius aan. De zon schijnt en de bewolking lijkt stilaan op te lossen. We rijden Le Touquet Paris-Plage binnen. Deze mondaine badplaats ligt aan de monding van de Canche tussen bos en zee. Op het kruispunt Boulevard de la Canche/Avenue du 18 juin bevind zich de gemeentelijke begraafplaats. Al van ver zien we de gigantische graftombes boven de rode bakstenen muren uitsteken. Heel de begraafplaats is netjes onderhouden. Voorbij de ingang, links, staan in tegenstelling tot andere Franse begraafplaatsen, geen witgekalkte kruisjes maar vierkante tegels. Ze werden in een hoek van 45° geplaatst met de namen van Franse gesneuvelde militairen. Er is één tegel van een Belgische soldaat die in dienst van Frankrijk sneuvelde. Jules De Mulder 10 oktober 1918. Nog meer verspreid over de begraafplaats staan nog meer zerken van Franse militairen. Ditmaal geen tegels maar opstaande zerken van 100 jaar oud. De tekst is bijna onleesbaar. Sommigen hebben nog een bloemenperk met rode tulpen. In het midden van de gemeentelijke begraafplaats werd een monument opgericht voor alle slachtoffers van de beide Wereldoorlogen. Rechts van de ingangspoort vinden we de bekende zerken van de Commonwelth War Graves Commission. Er liggen 139 geïdentificeerde Britten en drie Australiërs die voor hun verwondingen verzorgd werden in het hospitaal dat zich tussen oktober 1914 en juli 1918 in het dorp gevestigd had. De soldaten bezweken aan hun verwondingen tussen november 1914 en april 1916.

We laten de auto op de parking staan voor de begraafplaats. Van hieruit wandelen we naar de Boulevard de la Plage voor een strandwandeling. Een mooie rustige wandeling langs een natuur domein met zoetwaterplassen waar wildwatervogels het naar hun zin hebben. Een kijkhut is in de nabijheid. Het is heerlijk in het zonnetje. We verlangen naar een terrasje voor een natje en een droogje. Maar het is hier niet de Belgische kust. Links op de Boulevard staan uitsluitend hotels en appartementsblokken zonder cafés of restaurantjes. Het 'Le Touquetstrand' is twee kilometer lang en zalig om er te slenteren. Hier kan je wel op enkele strandcafés iets eten of drinken. Wel prijzig. We nemen een zijstraat met winkeltjes en vinden een gezellig restaurant waar we lekker kunnen eten en drinken. Het is dan 14:00u geworden.

Om 16:00u zijn we terug bij onze auto en rijden richting hotel. In Le Portel maken we dan weer een korte wandeling. Er staat hier een strakke wind. Le Portel werd onafhankelijk in 1856 en werd hier een toeristische stad omwille van de doortocht van Napoleon. De stad was ook lange tijd een plaats van vissers en zeelieden. Het monument van 'Onze-Lieve-Vrouw van Boulogne' op de wandeldijk dateert van 1921 en werd onlangs weer mooi opgeschilderd. We tornen op tegen de wind opzoek naar een terras om iets te drinken. Maar ook hier vinden we aan de zeedijk geen gelegenheid om een terrasje te doen. Er is trouwens te veel wind en houden het voor gezien. Verder naar het hotel maar stoppen in het kleine centrum van Clerques bij de oude kerk. De St. Bartholomeuskerk dateert van de 13^e eeuw en wordt nog steeds omgeven door een begraafplaats met eeuwenoude zerken. Het dorp telt slechts 213 inwoners en maakt deel uit van het arrondissement Sint-Omaars (Saint Omer). We nemen nog een laatste foto van een reusachtig stenen beeld van een landbouwer die met de hand de akkers bezaaid. Het is het symbool van de vriendschap tussen de twee dorpen, Clerques en het Belgische Klerken. Tot morgen!

03-06-2016 om 09:55 geschreven door Luc Verschooten