Enkele jaren geleden, op een koude zondagmorgen, slenteren we door de straten van ons dorp. De zon schijnt wel maar er staat een strakke schrale wind. In de Bosstraat staan we even stil voor het pand waar mijn echtgenote nog gewoond heeft tijdens haar prille jeugd, eind jaren 50 van vorige eeuw. Ons Rina is geboren en getogen te Ekeren. Met haar ouders, twee broers en zus woonden ze in dit pand tot 1963. Daarna verhuisden ze naar hun nieuwe woonst in de Boerendijk. Als we verder wandelen kan ze zich nog de enkele buurtwinkels herinneren die in de straat gevestigd waren. Rudy, een lid van 'Ge zijt van Ekeren als ge…', stuurde me het bericht: 'Vroeger was Ekeren een winkel- en café dorp'. En dat was ook zo. Op elke hoek van de straat, vooral in het centrum, vond je wel een winkel of kroeg. Soms is dat nog duidelijk te zien aan de gevels.

Langs de Driehoekstraat wandelen we verder. In deze straat zijn talrijke winkels verdwenen: de viswinkel, de krantenwinkel, superette Maes B, ...' om er maar enkelen te noemen. De Dorpstraat en de Kloosterstraat is nog erger, als ik me zo mag uitdrukken. Sinds enige jaren is het een komen en gaan van handelszaken. Het is altijd de vraag: -”Hoelang gaan ze blijven?”. “Wat komt er dan?”. Soms blijven we voor een huis in de rij staan en zegt ons Rina: -”Hier was nog een wasserij gevestigd. Maar dat is lang geleden”. Of: -”Hier was ook nog een winkeltje, maar ik weet niet meer van wat”. De tijd staat niet stil.

Al verschillende jaren interesseer ik me voor de geschiedenis van Ekeren. De boeken van Frans Bresseleers en Hendrik Kanora heb ik van voor naar achter en van achter naar voor gelezen. Ook Roger Keukelinck heb ik enorm bewonderd. Hij was de stichter van het documentatiecentrum 'de Antwerpse Noorderpolders’ en auteur van heemkundige boeken, waaronder: “Ekeren in de schaduw van de Grote Oorlog”. Uitgegeven in 1998. Roger Keukelinck stierf op 21 oktober 2004. Zelf wil ik al jaren iets over ons dorp schrijven, maar de keus is klein geworden. Waarom niet over de verdwenen winkels? Misschien wel. Misschien lukt dat wel mits enige opzoekingen in het documentatiecentrum van het Districtshuis. Ik maak een afspraak en word te woord gestaan door  Mandy en vrijwillig assistent Ad. Ze vinden het project goed maar ze kunnen me niet echt helpen. De verdwenen winkels zijn niet per straatnaam opgeborgen. Zolang ik de naam van het pand niet weet kan men de winkel niet opzoeken. Pech. Ze geven me de raad om oude telefoonboeken te raadplegen en veel ouderen te bezoeken. Wijze raad. Een gouden tip krijg ik van onze oudste zoon Danny. Op facebook is een gesloten gemeenschap met de reeds vernoemde naam: 'Ge zijt van Ekeren als ge…’. Ook onze jongste zoon, Edwin, is er lid van. Ik vraag hulp bij het zoeken naar verdwenen winkels en word enkele uren later overstelpt met berichtjes. Ondertussen heb ik meer dan 170 berichtjes gekregen. Dat doet mij enorm veel plezier. Bedankt Ekeren.

Ik begin dichtbij huis, in de Vic Heymanstraat. De straten van Ekeren werden reeds uitvoerig besproken in een boek van F. Bresseleers en H. Kanora van 1973 “Portret van Ekeren”. Ik geef slechts een korte inleiding van de straat:

– 'Vic Heyman was een Ekerse kunstschilder. Hij stierf op 82 jarige leeftijd in 1972. De Vic Heymanstraat is ontstaan na verkaveling aan het eind van de jaren 70. Bouwbedrijf Versnel bouwde er appartementsblokken met twee verdiepingen. Vijf bel-etagewoningen werden er tussen geplant. In het midden prijkt een groen plein dat voornamelijk wordt gebruikt door hondenliefhebbers. Het is een doodlopende straat, die weinig mensen kennen. Het is er rustig en stil. Er bevinden zich geen handelszaken en langs een fiets/wandelpad bereiken we de Moretuslei.

De Moretuslei kreeg haar naam ter ere van Jonkheer Alexis Moretus-Plantin. Geboren te Ekeren op 6 oktober 1844 en overleden te Nispen-Roosendaal op 8 oktober 1914. “Jonkerke Moretus”, zoals hij door de dorpsbewoners genoemd werd, was een weldoener van de gemeente. Hij woonde op het Moretushof in de Veltwijcklaan, waar nu de administratie van de Internationale School Antwerpen is gevestigd. Onder het asfalt liggen nog steeds de oude kasseien die werden aangelegd in 1944.

– Ik begin naast café Art=choc, gelegen op de hoek Bosstraat/ Moretuslei. Het pand  nummer 85, is een gewoon huis in de rij, dat met de jaren uitgegroeid is tot een moderne woning met klassieke voorgevel. Niemand kan vermoeden dat hier een uitstalraam was van een kleine bescheiden kruidenierszaak, uitgebaat door 'Angéle' in de jaren 60 van vorige eeuw. Ik kan me bijna levendig voorstellen wat je als klant zou zien als je het winkeltje binnenstapte: “De geur van koffie komt je onmiddellijk tegemoet van zodra je de deur opent. Het schelle geluid van de bel is tot ver in de straat te horen. Op de toonbank vooraan staat de bekende hoge weegschaal naast enkele open doosjes met snoepgoed voor de kinderen. Om ze zoet te houden als ze met mama komen winkelen. Glazen bokalen met appelmoes, met een briefje erop geplakt 'zelf gemaakt'. In de koeling liggen de grote gele ronde kazen. Er wacht Angéle een zware taak om ze in plakjes te snijden. Ze staat achter de toonbank, in een pas gewassen en gestreken witte schort, te wachten tot ze je kan bedienen. Achter haar staan de schabben vanop de vloer tot tegen het plafond propvol met potjes etenswaren en glazen flesjes. Alles mooi gerangschikt met de etiketten naar voor gericht. Melk, frisdranken, koffie, potjes confituur, conserven.... te veel om op te noemen.

- Een paar huisjes verder was er eveneens een kruidenierszaak. Het is begin jaren zestig van de twintigste eeuw. De uitbater is oud geworden en wil er mee stoppen. De concurrentie wordt te groot. Sinds het winkeltje naast de Tarantula open ging komt er niet zo heel veel volk meer over de vloer. Achter de balie staat dan nog een vriendelijke jonge dame die een snoepje geeft aan de kindjes als ze met mama komen winkelen. - Ach, zucht hij, misschien wordt het tijd om mijn stofjas aan de haak te hangen.

– Het hoekhuis, nummer 71, bij het zandweggetje was ooit 'Café Red Star'. Er was reeds sprake van het etablissement in de jaren zestig van vorige eeuw. In een programma boekje van ‘De Bierpruvers’ vinden we een laatste sponsering van 1993. Later is er geen sprake meer van het café. Nu is het een moderne gerestaureerde woning zonder verdiep. In de jaren 80 van vorige eeuw kwamen Sus en klein Pierke hier iets drinken na een dag hard labeur op het werk. Soms tot in de late uurtjes. In het weekend kwamen ze dan terug om te vogelpikken of te biljarten met andere stamgasten. Waar is de tijd?

– De panden van nummer 61 tot en met 53B zijn enkele ééngezinswoningen, gebouwd in de tweede helft van de jaren negentig, van vorige eeuw. Voorheen was dit weiland  van Antverpia. Er hebben op deze gronden nooit koeien, paarden of schapen staan grazen. Er waren groentetuintjes aangelegd, vooraan tegen de straat. Alle dagen zag je daar wel iemand tussen de groenten het onkruid wieden. Een praatje maken met de buurman of een toevallige voorbijganger. Een snoepwinkeltje stond pal naast de gronden. Alle dagen zag je wel kinderen met hun neus tegen het uitstalraam gedrukt staan. - ‘Als we centen hadden zouden we dit of dat kopen’ vertellen ze elkaar.  Dat was in de jaren vijftig van vorige eeuw. Aan de andere zijde van de tuintjes was er, volgens ons Rina, een voet- of fietspad ontstaan, dat voetgangers gecreëerd hadden. Zo kon men een heel stuk afsnijden en moest men niet omgaan om de Boerendijk te bereiken. Het pad is er nu nog, netjes geplaveid met klinkers.

– Het pand op het nummer 27 staat thans te koop.

- Over café Colibri woonde weduwe Wouters. Haar man is enkele jaren geleden bezweken aan stoflongen. Het werken in de steenkoolmijnen heeft zijn tol geëist. Ze zit momenteel voor haar raam te breien. Een dagelijkse bezigheid terwijl ze af en toe naar buiten kijkt. Ze glimlacht steeds naar een voorbijganger als ze iemand herkent. Manke Neel strompelt voorbij haar raam. Vlug kijkt ze naar haar breiwerk. De weduwe kent Neel al heel lang maar wil hem niet groeten. Ze heeft er wel medelijden mee. Hij kwam getraumatiseerd uit de oorlog. Het rechterbeen moest geamputeerd worden door koudvuur. Zijn vrouw verliet het echtelijk dak omdat ze de toestand niet meer aan kon en op de koop toe  verloor hij ook zijn werk. Nu strompelt hij recht naar het café. Hij drinkt om te vergeten.

– Tegenover Mieke Van Gorp was in de jaren 60 van vorige eeuw een klein kaaswinkeltje van de  'Willekens'. Familieleden bezitten een boerderij, net buiten het centrum van Ekeren. Ze verzorgen er koeien, schapen, geiten...etc. Van de melk wordt kaas gemaakt en geleverd aan verschillende winkels in Ekeren. Uiteraard zorgt de familie Willekens ook voor de verkoop.

– Ook naast café 'bij Peerke' was een kruidenierswinkel: 'bij Phil en Mariëtte Van Ballaert'. Het koppel denkt er sterk over na om met de zaak te stoppen. Het is onhoudbaar geworden. Ten eerste het lawaai van het café. Het was vannacht weer het zelfde. Luide muziek uit den jukebox, schuiven van tafels en stoelen, het breken van glas en dan natuurlijk geroep en getier van vechtjassen. De  politie werd erbij geroepen. Het lawaai verplaatst zich dan naar buiten. Ten tweede wordt de concurrentie te groot. Vooral de supermarkten rijzen als paddenstoelen uit de grond. Het is gewoon niet meer te doen.

– Ook in nummer 7 of 9 werd een kruidenierszaak uitgebaat. Meer details ontbreken.

- Langs het zebrapad bereik je de overzijde van de straat en sta je voor een kleurrijk kunstwerk.

De zijgevel werd in 1998 in graffiti gespoten als blikvanger voor de voormalige CD shop die hier vroeger op de hoek gevestigd was. Rond die tijd maakte Leopold 3 furore met: 'De koning van de lach'. Onze zoon Edwin was door de microbe gebeten. Samen met zijn mama was hij bijna bij elk optreden te gast. Ook Mama's jasje had toen de hit: 'Eén nacht alleen'. De CD's gingen vlot over de toonbank. Ook ouderen zag je in de winkel. Dat was voor een vinylplaat of CD van Will Tura: ‘Mijn winterroosje' of Helmut Lotti zijn: 'Bij jou alleen' had heel veel succes.

– In pand nummer 10 was eertijds een schoenmaker gevestigd. Drukke tijden voor de uitbater. Nieuwe schoenen kosten stukken van mensen. Vooral damesschoenen worden voor herstelling binnen gebracht. Afgebroken naaldhakken of versleten gespen zijn de meest voorkomende herstellingen voor de schoenmaker. Soms staat hij in het portiek van zijn zaak naar de voorbij wandelende mensen te kijken. Sommigen groet hij door zijn pet af te nemen. Anderen noemt hij bij naam. Een duwkar komt ratelend zijn kant uit. Het is de boerenkar van de groente- en fruitzaak 'den bloemkool' uit de straat. Hij houdt haar staande en koopt voor enkele centiemen een bos prei voor het avondeten.

– Ter hoogte van nummer 16 was ooit een kruidenierswinkeltje: 'bij Mieke Van Gorp'.

– Op huisnummer 20 was een fruit- en groentezaak ‘In Den Bloemkool’ van de familie Verdonck. Mevrouw Verdonck rijdt rond met een duwkar om groenten en fruit aan de man te brengen. In de volksmond is ze beter bekend met  de bijnaam: ‘Den Bloemkool'. Ze draait net de Boomstraat in. Magda, van 'schele sus', houdt haar staande om een praatje te maken. Eigenlijk om te roddelen, maar dat hoort ‘die van Den Bloemkool' even graag.

Van Ilse de Schutter krijg ik, via Facebook, heel nuttige informatie over haar grootouders die het fruit- en groentewinkeltje ‘Den Bloemkool’ uitbaatten. Ilse is verrast dat de mensen haar grootmoeder: ‘die van Den Bloemkool’ noemden. In haar herinnering noemden de mensen haar ‘Lies tomaat’.  Ilse woonde van bij haar geboorte samen met haar moeder bij haar grootouders in. Haar moeder zorgde voor haar en de winkel terwijl haar grootouders naar de vroegmarkt gingen om verse groenten en fruit op te halen. Nadien maakte haar grootmoeder de ronde met een open stootkar. De houten bakken met groenten en fruit werden niet te hoog opgestapeld. Met al die kasseien daverden de bakken bijna van de kar. Enkele jaren later werd dan een camionette aangekocht omdat de groenteronde groter en zwaarder werd. Haar grootvader nam het stuur. Ilse weet nog goed dat ze vaak mee vooraan in de wagen zat en de groenten en fruit tot bij de mensen bracht. Haar herinnering gaat nog terug toen ze in het centrum van Ekeren een bestelling gingen leveren waar een mandje met geld en een papiertje naar beneden werd gelaten. Fruit en groenten werden opgestapeld in het mandje en met het touw terug de hoogte in getrokken. Ilse vond dat een ‘grandioze!’ uitvinding.

Niet alles was ‘grandioos’… vertelt Ilse nog. Op zekere dag, toen ze weer mee op toer mocht, gebeurde er iets verschrikkelijks. Haar grootvader parkeert de camionette voor het huis van de familie Holemans. Haar grootmoeder stapt eerst uit en wil achteraan de laadklep van de lichte vrachtauto openen. Ondertussen rijdt haar grootvader achteruit zonder te kijken. Er volgt een klap en een vloek. Als Ilse dan snel uitstapt ziet ze verschrikt haar grootmoeder half onder het voertuig liggen. Een paar minuten later, als de grootste schrik verdwenen is, blijkt het ongeval nog mee te vallen. Maar sindsdien bleef de schrik er bij Ilse wel inzitten als ze nog eens mee op toer mocht.

In 1970 sluit het fruit- en groentewinkeltje voorgoed haar deuren. De concurrentie wordt te groot. Het doek valt net na de plechtige communie van Ilse en haar zus. Het feest wordt in de winkel gehouden. Plaats genoeg nu. Haar grootmoeder miste nadien het werken zo hard, dat ze jaren vrijwilligerswerk verrichte aan het groentekraam in de supermarkt. Dat bewondert Ilse nog altijd. Het is door de komst van deze supermarkt dat ze hun winkeltje moesten sluiten… en dan gaat ze er nog helpen! De beste herinnering aan hun winkeltje, heeft Ilse aan het uitdelen van koekjes bij het zingen van ‘nieuwejaarkezoete’ op oudejaarsdag. Ilse gaf steeds ‘3 mariekes’ aan elk kindje.

– Het café op de hoek met de Boomstraat/Moretuslei, nummer 28, bestaat al heel lang. Menig cafébaas- en bazin heeft hier de plak gezwaaid. Vier decennia geleden (1976), noemde het café: ‘Colibri’ bij Maria Hennen (grootmoeder van o.a. Linda Debeukelaer en Nico Van den Acker). Nico heeft er, zoals hij het zelf verwoord ‘z’n pamperjaren’ meegemaakt. De vogelpikclub ‘Drij in ’t gat’ bracht veel volk over de vloer eind 1970 en begin 1980. Vanaf 1981 nam Richard, één van haar negen kinderen,  de fakkel over. De naam van het café bleef hetzelfde tot eind 1995. Daarna noemde men het etablissement ‘De Limburg’ (1997-’99). 'Time Out' bij Claudia en Frans van 2001 t/m 2006. Een café waar Antwerp supporters zich konden inschrijven om gezamenlijk met de bus naar de match op verplaatsing te rijden. In 2008 en ’09 kwam Taschke en Patje het café open houden onder de naam ‘Corner’. ’t Goe Begin was er slechts één jaar (2010), elke vrijdag tussen 18 en 19 uur was het bekende bier aan 1 euro. Het café was er 7/7 open.  Het jaar daarop, 2011,  noemt het café 'Klokske rond'. Als je binnen kan, is het gezelligheid troef. Vanaf oktober 2015 wordt het interieur vernieuwd en krijgt het café een nieuwe naam: ’t Boerke. Nog even wachten op de officiële opening.

– In het hoekhuis Boomstraat/Moretuslei was kruidenier Valkx gevestigd. Het hoekpand is ruimer dan een huis in de rij. De grossier levert hier meer zakken suiker van 50kg en minstens drie grote vaten zout. Valkx verkocht in zijn winkel sigaretten en tabak, kruiden en specerijen. Het was een kleine superette maar hij bediende zijn klanten nog zelf.

- Willy Verbaenen woonde in nummer 36. Alle dagen zag je hem vertrekken richting Lange Sterrestraat. In het nummer 57 (Lange Sterrestraat) had Willy een atelier met las-,schaaf- en freeswerken in aluminium en ijzerconstructie, trappen en trapleuningen. Er was al sprake van het atelier in 1977.

– Een paar huizen verder, in nummer 52, terug in de Moretuslei situeerde zich herencoiffeur ‘Jos van der Westen’. (1976-’87). Hij had vooral veel werk voor het nieuwe schooljaar begon. Tijdens de grote vakantie laten de ouders het haar van hun zonen maar groeien. Nu is dat niet meer zo erg als vroeger, maar toen moest al het jongenshaar kort geknipt worden met kam en schaar. Nu is er de tondeuse. Dat scheelt een haar. Het liefst heeft hij ouderen op de stoel zitten. Deze klanten komen regelmatig en dus is er niet zoveel werk aan. Je kan een 'klapke' doen over van alles en nog wat. Tijd was nog geen money. Enkelen moesten ook nog geschoren worden. Dan werd er niet gepraat. Alhoewel hij zijn stiel kent, het blijft een bloedig risico. In 1988 veranderd de naam in 'Kapsalon LU Creatiff'. Kapster Ludgarde kwam naar Ekeren en opende haar eerste kapperszaak in de Kloosterstraat in het pand van frituur Tilly. Nadien kocht ze dit pand en richtte er haar kapsalon in. Ze heeft nog steeds enkele trouwe klanten. Als ze niet in haar kapperszaak staat wandelt ze rond met de hond van een bewoner uit de Lange Sterrestraat.

– Op de hoek met de Lange Sterrestraat staat het ABC wijkcentrum. In verschillende lokalen geven vrijwilligers het hele jaar door computerlessen en -workshops. Hier was vroeger het kaartlokaal voor senioren gevestigd. Het gaat er soms hard aan toe bij de kaarters. Er zitten dan ook enkele fanatiekelingen bij. Frans Vermeer stapt het lokaal binnen en krijgt meteen een rookwalm in het aangezicht. Hij kucht en duwt op het knopje van de ventilator. Dat vergeten ze hier als eens op te zetten. Frans komt biljarten met Freddy, die reeds zit te wachten. Hij heeft zich achter de kaarters gezet en mengt zich in de verschillende discussies. -'De beste stuurlui staan aan wal', denkt Frans. Freddy wil biljarten maar zijn vriend stelt voor om naar de 'Red Star' te gaan. Hier is te veel lawaai en te veel rook. Samen stappen ze naar buiten en gaan aan de overzijde van de straat het café binnen. Boven het kaartenhuisje, op het eerste verdiep, woonde toen conciërge Fons Huybrechts met zijn gezin. Ook dit verdiep werd ingepalmd door het ABC wijkcentrum. De resterende kaarters en biljarters moesten hun activiteiten verderzetten in het ontmoetingscentrum 'Blankenberg' in het Geestenspoor.

– De garage naast huisnummer 70 was de voormalige parking van “Den Kolenboer”, die een Jeanszaak had in de Lange Sterrestraat.

– In het verlengde van de Moretuslei was voedingswinkel 'De Welvaart' gevestigd, uitgebaat door de familie De Schutter. Na de kruidenierszaken deden de superettes hun intrede in de straat. In deze zaken kan je als klant zelf de boodschappen uit de rekken nemen. Met dit verschil, je neemt niet alleen wat je nodig hebt, je laadt in je winkelmand of kar wat je wil hebben. Betalen doe je aan de kassa, op het eind, voor je naar buiten gaat. Niet iedereen is ermee gediend en zij blijven bij hun kruidenierszaak.

Vele huisjes zijn gerenoveerd en gerestaureerd tot moderne woningen. Nog enkelen vertonen het uitzicht van toen ze voor het eerst gebouwd werden.

De Boomstraat kreeg haar naam in 1931. Voorheen noemde ze de Eikenstraat doordat de straat nabij de 'Bossen' lag waar vooral eiken groeiden. Ook in deze straat staat een pand te koop. De kleine straat heeft geen winkels.

– Op de hoek Boomstraat/ Lange Sterrestraat werd ooit café 'De Ster' uitgebaat door Jeanneke. Tijdens renovatiewerken aan de voormalige rijkswachtkazerne, in de Veltwijcklaan, werd het doplokaal naar hier overgeplaatst. Jeanneke verkocht jaren later haar zaak en men renoveerde het geheel tot een gezinswoning in de jaren 90. De deur op de hoek werd dichtgemetseld. De ingang is via de Lange Sterrestraat.

– Boomstraat 1 is een gewoon rijhuis in de straat. Naast de ingangsdeur werd een garagepoort geplaatst. Ooit was hier een kapsalon gevestigd. De groottante van Nadine Hendrickx baatte toen deze zaak uit.

– Aan de overzijde is het Ekers Aquarium. Een winkel die aquariumbezitters helpt en begeleidt bij de aanschaf en onderhoud van aquarium en vissen. Voorheen werden hier gordijnen en draperieën verkocht door familie De Vos.

Tot zover, de verdwenen winkels in deze straten. Deze lijst werd laatst bijgewerkt: 02/11/2015.

Bedankt aan alle Facebook vrienden die mij massaal berichtjes toestuurden en zo deze lijst mee tot stand brachten: Gerda, Tipsys, Yvonne, Kristel, Liliane, Rita, Patrick, Jolanda, Ria, Inge, Rik, Chantal, Franky, Kizi, Nicky, Jeannine, Marc, Koen, Sven, Stefan, Viviane, Rudy, Gerda, Danny, Tascha, Leanda, Marie Louise, Peter, Nadine, Francine, Maria, Annemie, Gerda, Marina, Linda, Joseé, Relinde, Jolien, Alfred, Liesbet, Kris, Hilde, Christiane, Saartje, Nicole, Roger, Lynsey, Michel, Joke, Kenny, Micheline, Cis, Monique, Stakke en Ellen. Bedankt Ilse de Schutter. Ik wil speciaal ‘De Bierpruvers’ danken voor de programmaboekjes die ik mag inkijken. Ze zijn van onschatbare waarde. Ze werden aan huis gebracht door Luc Somers en Erik Bontinck. Moest ik toch iemand vergeten zijn? Sorry! Een speciale dank aan Koen Palinckx, schepen van cultuur en erfgoed. Uiteraard gaat mijn dankbaarheid uit naar onze beide zonen Danny en Edwin. Zij hadden hun uitgaansleven in Ekeren en kennen vooral de cafés, dancings en frituurtjes nog zoals hun broekzakken. Ze zorgen steeds dat mijn computer optimaal werkt. Als laatste wil ik mijn echtgenote Rina Meurs bedanken voor de uren en uren dat ik bezig was met dit voor te bereiden en te schrijven. Ik kan steeds op haar medewerking rekenen en haar naam mag hier zeker niet ontbreken. Wordt zeker vervolgd. Tot schrijfs. Tekst: Luc Verschooten. Foto's: Rina Meurs. Bron: Facebook vrienden.