De Dempster Hway - ons verhaal van de baan - permafrost
 |
De Dempster Hway verbindt Dawson City, Yukon Canada met Inuvik ;de Northern Territories.
Hij werd genoemd naar WJ Duncan Dempster. Tijdens de Klondike Gold Rush kwam hij in 1898 naar de Yukon.
Hij meldde zich bij de RCMP (Royal Canadian Mounted Police) en kreeg al vlug de bijnaam "iron man of the trail" Gwitchin indianen hadden het pad geëffend tot de Peel river waar ze hun lading waren overlaadden op driehoekige vlotten. Later werd het ook de route van trappers en pelshandelaren. Dempster deed met zijn hondenslee tientallen malen deze 760km lange trail, van Dawson City naar Fort Mc Pherson, in de winter, soms bij -40°C. Hij bracht niet alleen de wet maar ook brieven en nieuws naar 't noorden door diepe sneeuw en over bevroren rivieren.
Van trail tot Hway
De olie en gas exploitatie was aan explosie toe. In 1958 besliste het Canadese gouvernement een verbindingsbaan aan te leggen tussen de Mackenzie delta en het zuiden. De beslissing stond op papier en dit papier verdween in een schuif.
Toen in Augustus 1959 in de Eagle plains de eerste olie werd bovengehaald gaf de regering steun aan de olieindustrie en werden ze zich bewust dat ze vlug moesten zijn om die olie ook over land binnen te halen. De pipeline volgde zowat het oude trail en er werd begonnen met de aanleg van een baan.
Aangezien de ondergrond permafrost is moest er een dikke laag (tot 2,5m) steenslag worden aangebracht zodat ze bij dooi niet zou wegzakken. Het kostte tijd en geld en in 1961 was slechts een deel van de baan klaar en werden de werken stilgelegd.
Toen in 1968 de Amerikanen in Prudhoe Bay in Noord Alaska begonnen olie te winnen kwam iedereen weer in aktie. Het werd een dollar wedstrijd op hoog niveau tussen de VS en Canada. Er waren zelfs nog geen claims gelegd voor de winning aan de Beaufort Sea en verder in de arctische wateren. Geen geld of moeite werden nu gespaard om de weg verder af te werken. Het leger bouwde bruggen over de Ogilvie en Eagle rivier; veerponten kwamen er op de MacKenzie rivier en over de Arctic Red River. Inuvik was ondertussen uitgegroeid tot een ferme nederzetting.
Op 18 Aug. 1973 werd in Flat Creek de eerste "all weather" baan in de Northern Territories ingehuldigd |
Ons verhaal
Zouden we of zouden we niet - 1300km over een gravelbaan die, volgens horen zeggen, soms goed, soms bar slecht is? Onze nieuwsgierigheid wint het. We hebben immers tijd zat. In Dawson city gaan we errst langs het warenhuis en de benzinepomp. Het zal immers duren tot Eagle Plains voor we enige voorraad kunnen indoen.
Wat er onderweg allemaal te zien is zou me te ver brengen en 't is allemaal al eens geschreven in vele reisgidsen.
Aan de afslag naar de Dempster is het druk. We ontmoeten er zwitsers die een oude ziekenwagen hebben omgevormd tot kampeerauto. De helft van hun huishouden ligt in de graskant en de wagen zelf staat in de car wash stof en modder is het verhaal maar we moeten het zeker doen.
Onze eerste halte is het visitor interpretation center. We ontmoeten er een jonge dame die hier als parkranger werkt. Ze woont, daar....achter de berg. Ze doet 14 dagen dienst en gaat dan weer naar huis. Als wij zeggen dat we blij zijn met het mooie zomerweer kijkt ze ons meewarig aan. Hier komt haar verhaal.
De zomer, dat zijn muggen en nog eens muggen. Er is hier nergens iets te zien. De kinderen moeten thuisblijven want ze kunnen niet naar hun vriendjes omdat de rivieren open zijn en men vele kilometers om moet met de slee. Vlees kunnen ze niet bewaren. Zij moet hier 14 dagen blijven omdat van de parkeerplaats van haar auto tot hun blokhut een rit met de hondenslee ligt van bijna 18u. En ze is gelukkig dat ze hier kan komen werken want verder valt er niks te doen.
De winter, dat is de zaligheid. De lucht is helder en door de sneeuw is er altijd wel klaarte. Mannen hebben werk in de bosbouw; er kan gejaagd worden want tegen de sneeuw steekt het wild goed af; kinderen kunnen elk met hun eigen hondenslee naar school, zij kan gaan buurten. Elk WE trekken ze er met vrienden op uit in de natuur en gaan kamperen (met tenten!) en vissen en jagen. Als ze thuiskomen kunnen ze villen en invriezen.
Ze wonen in een grote blokhut. De keuken is gebouwd boven een riviertje zodat ze altijd drinkbaar water hebben. Verwarmen doen ze met hout. Electriciteit maken ze met de generator. Verbinding met de buitenwereld met de radiozender/ontvanger en.....via de satelliet zijn ze verbonden met het WWW. Ze hebben zelfs een aparte bungalow voor gasten en we zijn hartelijk uitgenodigd. Ze blijft vertellen. Ze verwondert zich dat het ons allemaal interesseert want de meeste Dempster reizigers willen zo vlug mogelijk noordwaarts, willen alleen roadmaps en info over de toestand van de baan.
Daar stond ik dan met mijn mond vol tanden, eigenaar van een huisje met al erop en eraan wat ik kan dromen, snakkend naar de zon en bibberend als het -5°C is thuis....
In de late namiddag begint het te regenen.Eagle Plains - het regent nog steeds.- tanken en even in het enige hotelletje gaan rondneuzen. 't Zit er vol stoere mannen die instaan voor het onderhoud van de weg.
De afdaling is smal maar vooral spekglad. Zo willen we niet in de duisternis rijden en zoeken ons een plekske uit waar we wat van de baan af staan (zagen later dan het een verbreding was van de baan daar waar vliegers mogen landen) Een jong koppel kletsnatte fietsers uit Nova Scotia komen naast ons hun tentje opslaan. Ze zijn doodop en wilden Eagle plains halen maar dat is nog vele kmers. We kikkeren ze een beetje op met een kom hete soep.
Geen regen meer en de zon probeert er door te komen. We rijden rustig en stoppen veel om te genieten of om te bekomen en de banden te controleren als we weer een stuk zeer slechte baan overwonnen hebben. We verwonderen ons over de stilte en hoe hard onze stemmen klinken in deze zuivere lucht.. gek gevoel.
Fort McPherson - een kleine nederzetting met een klein visitor center en een grote winkel waar ze vooral "tenten" maken en verkopen.- echte trapperstenten - met klanten over heel de wereld.
Sommigen kennen misschien het boek/de film "the lost patrol" waarbij een patrouille van de RCMP in de sneeuw de richting verloor en weken ronddoolde en de leden later dood aangetroffen werden op een boogscheut van het fort. Hadden ze nog de kracht gehad om te roepen, ze zouden ze in het fort hebben gehoord.
Inuvik. De omgeving was vroeger enkel bewoond door Inuit. Het stadje zelf is nu een mix van Inuit, gastarbeiders en Canadezen uit andere regionen die de toeristische industrie draaiende houden. De Inuit houden niet zo van de comfortabele huisjes die de Canadese regering hier heeft ingeplant. De buizen voor aan- en afvoer van water liggen boven de grond om breuken te voorkomen en lijken wel op de buizen van 't atomium. Er is een groot verwarmd "greenhouse" waar ieder een eigen lapje grond kan bewerken. Men zou denken dat ze hier de zo dure groenten zouden kweken..niks van, zelfs geen tomaat, maar wel heel veel bloemen. De kerk is gebouwd in de vorm van een iglo. In het visitor center is veel handwerk te koop van de indiaanse kunstenaars maar peperduur. De artiest zelf krijgt hier echter weinig van - ze zijn verplicht een bepaald aantal werken per seizoen te maken en die voor een habbekrats af te staan aan de cooperatieve. Er is ook een paal met sensor in de grond gedreven zodat men kan aflezen hoe dik de permafrost laag is...En ja, ook in deze uithoek kan men als toerist in de public library gratis gaan internetten.
Verder rijden tot Tuktoyatuk is een hele opgave over een baan met een laag zand van 5cm. Na een paar km geven we het op ...
Nu nog 671km terug. We kunnen nog alleen door de voorruit en de kleine zijvensterkens van de kabine zien- de rest draagt een korst slijk. Nabij het monumentje van de poolcirkel zien we plots een familie grizly's, ook deze dag kan weer niet meer stuk. Als we aan 't einde van onze Dempster Hway rit zijn doen we lijk de Zwitsers....stof vegen en auto wassen - onszelf goed inzepen en afspoelen...een mooi plekske zoeken, de zetels buiten en nagenieten van 6 dagen hoge noorden.
Permafrost
Huis in Dawson City gebouwd tijdens de goldrusch. In dit stadje zijn buiten het centrum heel veel van deze voorbeelden te zien.
Het centrum zelf is gerenoveerd en grotendeels heropgebouwd als pioniersdorp.
De naam permafrost wordt gegeven aan het verschijnsel waarbij de ondergrond meer dan 2 jaar bevroren blijft. Dit verschijnsel ziet men rond de polen en in 't hooggebergte.
Men schat dat 20% van het aardoppervlak permafrost is.
's Winters is de grond volledig en zeer diep bevroren in Barrow, Alaska, heeft men ooit een diepte van 400m gemeten.
In de zomer smelt de bovenste laag. Door het ijs kan het water niet weg en vormt een moerassige bodem. Dit wordt de actieve laag genoemd en daar kunnen mossen in groeien. De dikte van deze laag wisselt elk jaar, naargelang temperatuur en andere externe factoren en kan van 50cm tot 350cm bedragen.
Bouwen op deze gronden is dan ook niet evident. Vroeger ten tijde van de goldrush en lang daarna werd er geen rekening mee gehouden en binnen de kortste keren waren de huizen en wegen verzakt.
Voor de aanleg van wegen voorziet men nu een heel dikke laag grind die een paar meters dik kan zijn. Gebouwen plaatst men op palen, vooral ook omdat door de warmte uitstraling het ijs vlugger gaat smelten. Er worden ook huizen op een grindlaag gebouwd waar permanente verwarming doorloopt zodat deze niet bevriest en stabiel blijft.
De grootste kost bij de aanleg van de Alaska pipeline waren dan ook de stabiliseringswerken
|
