02-01-2010 om 20:16 geschreven door Raf  

19-12-2009 om 19:18 geschreven door Raf  

Een mooi staaltje ter illustratie van de tweede voorwaarde die ik formuleerde vond ik gisteren opnieuw - je raadt het - in DS Online.
Zowel op de site van Het Laatste Nieuws als op die van De Morgen verscheen het volgende Belga-bericht:

Anglicaanse kerk verwerpt creationisme

De Britse anglicaanse kerk, de Church of England, heeft zich afgezet tegen de creationistische leer. Die zegt dat de schepping het werk is van God. De kerk start deze week een website op om de evolutieleer van Charles Darwin, die lijnrecht tegenover het creationisme staat, te verdedigen.

Christenen
Dat is opmerkelijk, omdat de meeste christenen de leer van Darwin uitdrukkelijk verwerpen. De Britse staatskerk trekt zich daar duidelijk niets van aan. "Wetenschap en religie kunnen perfect worden gecombineerd", meldt een woordvoerder van de Anglicaanse Kerk. "Het creationisme geeft een "verkeerd beeld van wat er in de kerk als geheel leeft".
[...]

In DS Online heeft redactrice Ann Van den Broek daar een eigen versie van gemaakt:

Anglicaanse kerk verwerpt creationisme
 
BRUSSEL - De Britse anglicaanse kerk, de Church of England, heeft zich afgezet tegen de creationistische leer die wil dat de schepping het werk is van God. De kerk start deze week een website op om de evolutieleer van Charles Darwin, die daar lijnrecht tegenin gaat, te verdedigen.

Hoewel het juist christenen zijn -vooral fundamentalisten zoals de gloednieuwe Amerikaanse kandidaat-vice-presidentskandidate Sarah Palin- die niets willen weten van Darwins ideeën over de manier waarop de mens is geëvolueerd, neemt de Britse staatskerk daar nu opvallend nadrukkelijk afstand van.
[...]

Hier wordt 'stoemelings' een politiek statement geschoven in een tekst van Belga. Niet bepaald gloednieuw te noemen , maar het werkt nog steeds.

15-09-2008 om 00:21 geschreven door Raf  

Kranten nemen een Belga-bericht meestal letterlijk over, maar niet altijd. Dat laatste lijkt lovenswaardig; een eigen inbreng ligt toch in de lijn van de opdracht van een redacteur of een redactrice. De voorwaarden voor een ingreep zouden volgens mij moeten zijn dat er: 
1) niets essentieels uit het bericht verdwijnt,
2) niets wordt toegevoegd dat de inhoud vervormt of een eigen standpunt laat binnensluipen.
Aan deze voorwaarden werd onlangs in mijn krant niet voldaan.
Op donderdag 28 augustus verscheen in DS Online namelijk het volgende Belga-bericht:

Doorbraak in onderzoek kinderkanker

GENT - Een internationale onderzoeksgroep met onder meer wetenschappers van de Gentse universiteit, heeft een gen ontdekt dat neuroblastoom, een vorm van kinderkanker, veroorzaakt.
[...]
'In België hebben we ongeveer 25 patiëntjes per jaar met neuroblastoom; in Europa zijn dat er enkele honderden', zegt professor Franki Speleman van de vakgroep Pediatrie en Genetica bij de UGent.
'Het onderzoek naar deze kanker verliep zeer moeizaam, tot wetenschappers internationaal de krachten verenigden', aldus Speleman.
[...]
Het onderzoek, waarvan de resultaten in de laatste editie van Nature gepubliceerd zijn, werd geleid door professor John M. Maris van het kinderziekenhuis in Philadelphia. Professor Speleman en professor Genevieve Laureys van de UGent werkten eraan mee. dsl

Op vrijdag 29 augustus maakte Hilde Van Den Eynde (Wetenschapsredactie) er op pagina 10 van de papieren uitgave (en ook in DS Online) het volgende van:

Gentse onderzoekers ontdekken oorzaak zeldzame kinderkanker

BRUSSEL - Onderzoekers uit Gent weten wat de zeldzame maar dodelijke kinderziekte neuroblastoom veroorzaakt.

Onderzoekers van het Gentse universitaire ziekenhuis hebben het gendefect gevonden dat erfelijke gevallen van neuroblastoom, een zeldzame maar dodelijke vorm van kinderkanker, veroorzaakt.
[...]
Met collega's uit de VS en Italië bestudeerden Généviève Laureys en Frank Speleman twintig families waarin de ziekte voorkomt. Ze vonden bij haast alle patiëntjes een beschadiging aan het ALK-gen, die bij gezonde mensen niet voorkomt.
[...] (hvde)

Deze redactrice bewerkt het Belga-bericht zodanig dat het lijkt alsof het onderzoek in hoofdzaak een Gentse aangelegenheid is.
Uit het betreffende 'abstract' in Nature blijkt echter duidelijk dat de Gentse onderzoekers een 4de plaats innemen in de 'pikorde' van de auteurs. Deze volgorde zegt niet alles, maar laat zeker niet toe te beweren wat er in de titel, de tussentitel en de inleiding wordt gemeld.
Duidelijk een geval van gandofilie (maar wees gerust, ook lovanofilie komt voor).

14-09-2008 om 00:00 geschreven door Raf  

Volgens Kind & Gezin noemen wij een kind tussen 18 maanden en 3 jaar een peuter, en eentje tussen 3 en 6 jaar een kleuter. Een goede definitie is het halve werk dacht ik,  terwijl ik vandaag in DS Online las:

Ketnet lanceert nieuwe leefwereld voor peuters

Ketnet lanceert vanaf 1 september Kaatje van Ketnet, de nieuwe, magische wereld voor peuters en kleuters. In deze crossmediale belevingswereld spelen Kaatje en haar vriend, dinosaurus Kamiel, de hoofdrol, zowel op televisie als online.

Wat het magische newspeakwoord crossmediaal betreft, dat werd ooit door ex-algemeen directeur televisie Aimé Van Hecke gelanceerd en heeft hem kennelijk in het VRT-milieu overleefd.
De concrete invulling ervan vernemen we bij kleine beetjes, zoals nu ook weer in deze aankondiging:

Tegelijkertijd lanceert Ketnet een webplatform voor de jongste doelgroep, waar Kaatje en Kamiel ook de hoofdrolspelers zijn. Online kunnen de kinderen al spelenderwijs de leefwereld van Kaatje en van de digitale media ontdekken.

Vooruit ouders, zet je peuter vanaf zijn 18de maand voor de breedband en laat hem/haar spelenderwijs niet alleen de leefwereld van Kaatje (27 jaar oud, maar met veinzen geraak je ver, zie K3) maar ook die van de digitale media ontdekken. Niets is erger dan later het verwijt te moeten aanhoren dat er in de opvoeding een crossmediale link werd vergeten.
 

26-08-2008 om 22:01 geschreven door Raf  

ik was eerst
zei het ei

dat pik ik niet
zei de kip
ik weet toch goed genoeg
dat ik perste
en daar lag je

dat is te gek voor woorden
repliceerde het ei
ik weet toch goed genoeg
dat een kip groeit in een ei
en eruit stapt als ze
er klaar voor is

de haan hield zich
zoals steeds
van den domme
en dacht bij zichzelf
niet moeien
darwin je niets mee

21-08-2008 om 20:24 geschreven door Raf  

Vandaag in DS Online, onder de hoofding Overheid verdient goed aan hoge olieprijs:

[...] Een omrekening naar een doorsneetankbeurt maakt de gevolgen duidelijk. Een tankbeurt van 50 liter diesel kost, volgens de vandaag geldende maximumprijzen, tot 72 euro aan de pomp. Daarvan vloeit 28,5 euro naar de staat, via accijnzen en btw. Dat is 7,5 euro meer dan in de periode 2002-2003, toen de fiscale druk 'slechts' 21 euro bedroeg.

Wie 50 liter benzine 95 tankt, betaalt daar ruim 80 euro voor. Daarvan vloeit 44 euro, dus meer dan de helft, naar de staat. Dat is 9,5 euro meer dan in de periode 2002-2003, toen de fiscus 34 euro inde per tankbeurt.

Dat fossiele brandstoffen de aarde versneld doen opwarmen, daarover bestaat nog steeds geen volle 100% zekerheid.
Dat onze overheid er warmpjes inzit door de hoge olieprijs, daaraan hoeft niemand te twijfelen.

17-06-2008 om 16:38 geschreven door Raf  

In de bijdrage Over troost en verwondering (slot) liet ik even mijn licht schijnen op een zekere trend in de US, die o.a. tot uiting komt in de programma's van de National Geographic, om de verhalen uit het Oude en het Nieuwe Testament volgens wetenschappelijke methodes te bewijzen.
Mijn conclusie luidde ongeveer als volgt: geloof en wetenschap hoeven elkaar niet uit te sluiten, en wie troost vindt in bijbelse verhalen kan er zich bij neerleggen dat de historische waarheid niet te achterhalen valt.
Op de (interessante) blog De zwarte doos vond ik een beter onderbouwde redenering dan de mijne, maar hier is dan ook een filosoof aan het woord die ik graag aan iedere belangstellende uitleen.

03-06-2008 om 18:17 geschreven door Raf  

Vanavond op Canvas om 20u40: filmdrama 'Sophie Scholl' van de Duitse regisseur Rothemund.
Nadien om 22u35: documentaire waarin de gebeurtenissen in hun context worden geplaatst. Warm aanbevolen.

Voor een snelle inleiding, zie Die Weisse Rose op deze blog.

30-04-2008 om 20:24 geschreven door Raf  

Een schitterende aprilvis. Met dank aan Sixlog.

http://www.youtube.com/watch?v=SyUvNnmFtgI

02-04-2008 om 10:26 geschreven door Raf  

Iemand met katholieke roots wordt geacht zijn verhalen te kennen. Natuurlijk is het verhaal van Adam en Eva niet historisch maar de waarheid, in casu Genesis 4,1-16, heeft haar rechten. In Over troost en verwondering (slot) schreef ik:

Het vermoeden dat Adam en Eva met hun twistende zonen Kaïn en Abel ergens in Tweestromenland (het huidige Irak) van hun grond werden verjaagd, vond reeds lang voor 9/11 ingang.

Daarmee maakte ik een fout, die ik, in deze tijden waarin citaten uit Heilige Boeken als projectielen om onze oren vliegen, meteen wil rechtzetten:

Adam en Eva werden uit de tuin van Eden gezonden met de opdracht de grond te bebouwen (Gn 4.2). Pas nadat zij gesetteld waren werd eerst Kaïn en vervolgens Abel geboren.

En dan volgde de fameuze broedermoord die zo inspirerend gewerkt heeft op hele scharen kunstenaars.
De film East of Eden (1955) van Elia Kazan met de schitterende James Dean (tja, jeugdsentiment) is een moderne versie van dit verhaal, en is gebaseerd op het gelijknamige boek van John Steinbeck. Cal Trask (Dean) staat voor Kaïn en Aron voor 'de goede zoon' Abel.
Zoals het offer van Kaïn, de opbrengst van zijn akker, door God niet wordt aanvaard, zo wordt het cadeau van Cal - een flink geldbedrag, verdiend met speculatie op landbouwproducten, en dat in het licht van de naderende deelname van Amerika aan de oorlog (1917) - niet door zijn vader aanvaard:

Do you think I could take a profit from that?...I don't want the money, Cal. I couldn't take it...I'll never take it. Son - I'd be happy if you'd give me something like, well, like your brother's given me, something honest and human and good...If you want to give me a present, give me a good life. That's something I could value.

Een warm aanbevolen film, ondanks (of dankzij?) het bijbelse thema.

02-04-2008 om 00:00 geschreven door Raf  

De troost die ik op National Geographic pleeg te vinden, wordt soms vervangen door verwondering. Zo zie ik mijn geliefkoosde programma's met amorele predators wel eens ingeruild voor iets wat doorgaat voor historisch onderzoek. De Da Vinci Code is natuurlijk numero uno als het erom gaat een potje te maken van feiten en fictie. Dan Brown komt echter niet zomaar uit de lucht gevallen. Er is al lang een trend om bijbelse onderwerpen of christelijke relicten met zogenaamd wetenschappelijke methodes te lijf te gaan: de Heilige Graal, de lijkwade van Turijn, het kruishout, de vingerkootjes van Antonius van Padua, de dagboeken van de Borgia's...
Maar de bijbelvastheid van ganse volksstammen in de Verenigde Staten zorgt sinds enige tijd voor een dubbele aanpak: er is overtuiging en er zijn financiële middelen. En zo komt het dat een volledige expeditie de Zwarte Zee afdweilt, op zoek naar de Ark van Noë. Met resultaat nul, uiteraard, maar het levert NG en velen onder ons mooie beelden op en het houdt het volk van de Biblebelt bij de les. Als de zee niets oplevert, dan maar de aandacht verlegd naar de berg Ararat, tussen Armenië en Turkije. Noë moet toch ergens aangeland zijn en gezien de waterstand op dat tijdstip zal het wel op een bergkam geweest zijn zeker!
Het laatste wat ik van dit soort programma's in de vlucht heb meegenomen alvorens de plaat te poetsen was de zwaarwichtige kwestie van de juiste situering van het aards paradijs.
Als bewoners van de tanende plek België weten wij natuurlijk al langer dan negen maanden dat er niet moet gezocht worden binnen onze grenzen. Sinds kort is zelfs Luxemburg afgevallen, of ging het om een andersoortig paradijs? Bovendien zijn wij, Europeanen, sceptici en in het beste geval twijfelaars. Amerikanen pakken dergelijke dingen forser aan. Het vermoeden dat Adam en Eva met hun twistende zonen Kaïn en Abel ergens in Tweestromenland (het huidige Irak) van hun grond werden verjaagd, vond reeds lang voor 9/11 ingang.
Je kan er donder op zeggen dat enkele filmploegen, embedded welteverstaan, mee opgerukt zijn om ter plekke bewijzen te zoeken. Niet voor mij dus. Ik haak af, want troost is niet inwisselbaar voor verwondering. Zeker niet als die wordt opgewekt door de taaie aandrang om bevestigd te willen zien wat eigenlijk onderwerp van geloof moet blijven.

26-03-2008 om 00:00 geschreven door Raf  

National Geographic is mijn geliefkoosde TV-zender voor die ogenblikken waarop ik het moeilijk heb met de Homo sapiens. Zelfs kolosali krokodili verbergen achter hun bloeddorstige blik iets van tederheid, zo komt het toch over als moeder Krok (die haar geslacht overigens dankt aan de broedtemperatuur van het ei waarin zij ooit tot ontwikkeling kwam) haar jongen liefdevol in de bek neemt om hen toe te vertrouwen aan het zo levensnoodzakelijke water. Ook de luipaard, wiens gevlekte vel onder ons gezegd stukken beter oogt dan de namaak die zo in trek is bij sommige dames, blijkt zich op ontroerende wijze te kunnen ontfermen over een apenjong.
Eerlijkheidshalve dient gezegd dat het beestje verweesd achterbleef nadat zijn moeder op efficiënte wijze door de toekomstige adoptant was binnengespeeld. Maar dat is de gang van de natuur, zonder schuld of schaamte, en dit soort beelden biedt mij troost telkens als ik mij lichtelijk ontgoocheld over het menselijk tekort heb teruggetrokken voor de buis.

25-03-2008 om 02:01 geschreven door Raf  

De Nederlander Bas Heijne is schrijver en essayist. Dinsdag geeft hij bij deBuren (het Vlaams-Nederlands huis, gelegen naast de Munt) een lezing over Onredelijkheid en de Nederlandse identiteit. Na afloop gaat hij in debat.
In De Standaard van 15-16 maart staat alvast een voorproefje onder de titel:

De hybride samenleving, WAAROM IS ER ZOVEEL ONVREDE IN HET WESTEN?

Over de inhoud van het stuk wil ik het niet hebben, wel over de vorm. Nederlands blijkt soms een moeilijke taal te zijn: de opeenstapeling van je's legt aan menige Vlaamse mond tongbrekende maneuvers op.

[...] Ik denk eerder dat het precies omgekeerd werkt: als je je bewust wordt van je eigen verschillende identiteiten en verwantschappen, voel je je juist niet ontworteld of verloren in een wereldwijd netwerk van Blackberries en transatlantische vluchten. Integendeel, door je te hechten aan je verschillende identiteiten kun je je geworteld voelen in een geglobaliseerde wereld, zonder dat je de complexiteit ervan hoeft te ontkennen.

www.deburen.eu

16-03-2008 om 00:00 geschreven door Raf  

Wim Van Gansbeke (Brakel, 1938) werkte van 1962 tot 1989 voor de BRT-Radio, aanvankelijk als omroeper, vervolgens als producer. Als theaterrecensent was hij te horen op Omroep Brabant (de latere Radio 2) en Studio Brussel. Van 1989 tot 1994 was hij verbonden aan de krant De Morgen. Van Gansbeke staat bekend als een van de toonaangevende Vlaamse theatercritici van zijn generatie. Hij was geliefd én werd verguisd wegens zijn scherpte, zijn consequente houding, zijn analytisch en kritisch vermogen en de uitgesproken vorm waarin hij zijn recensies goot. Van Gansbeke was een fervent pleitbezorger van de theatervernieuwing in Vlaanderen in de jaren ‘70, ‘80 en ‘90.[...]
Van Gansbeke stond ook drie keer zelf op de planken, ondermeer in 'Sulla en de mus', een stuk over zijn eigen leven, speciaal voor hem geschreven door Josse De Pauw. Wim overleed in Ukkel op zaterdag 16 februari 2008.
(Uit een In memoriam Wim Van Gansbeke op de site van het NTG-Gent)

“Ik wil een theater dat helder is zonder stom te zijn, dat duidelijk is zonder moraliserend te zijn, dat amoreel is zonder schroom, dat begrijpelijk is zonder kinds te zijn, dat zegt wat het op zijn lever heeft, dat niet verhult maar onthult, dat storend werkt, dat een politieke daad is, dat agressief is, dat me waanzinnig aan het huilen maakt, dat me uitzinnig aan het lachen brengt, dat adembenemend reëel is, dat me ondersteboven gooit, dat me de keel dichtknijpt, dat me niet met rust laat, dat me gelukkig maakt, dat schijt heeft aan academische ethica, esthetica, fonetica en logica, dat zijn eigen logos is, dat persoonlijk en exemplarisch is. Dat de waarheid is. En de waarheid ligt NIET in het midden. [...]”
Fragment uit Sulla en de mus, verteld door Wim Van Gansbeke (uit hetzelfde In memoriam)

01-03-2008 om 14:44 geschreven door Raf  

Zowel op zijn werkplek, De Standaard, als op de VRT bij Phara kreeg journalist Marc Reynebeau het een beetje benauwd. De Gravensteengroep had enkele dagen daarvoor zijn eerste manifest het licht laten zien en Marc zag het meteen als zijn plicht om het vaderland ter hulp te snellen. Uit de talloze zure passages in zijn Standaard-column (In de schaduw-26/02) pik ik er één:

"Dit is in alle opzichten een curieuze tekst. En, vreemd genoeg, eigenlijk niet eens om zijn inhoud. Die draait helemaal rond een klassieke Vlaams-nationalistische stelling: de absolute onwrikbaarheid van de taalgrens. Willen de Franstaligen daar toch aan tornen, aldus de tekst, dan moet Vlaanderen maar onafhankelijk worden. Nu kent iedereen natuurlijk de politieke realiteit dat de Franstaligen daar inderdaad willen aan tornen. Als de tekst deze voorwaarde stelt, is de afscheiding natuurlijk onafwendbaar. Ergo: dit is een separatistisch pamflet."

Ook deze tekst van Marc is curieus. In onze federale staat zijn de grenzen van de deelstaten vastgelegd. We hebben het dus allang niet meer over een taalgrens. Kennelijk is dat in Franstalig België nog niet doorgedrongen en ook niet bij Reynebeau. Onwrikbaarheid is dus het juiste woord en van tornen kan geen sprake zijn. Omdat het manifest dat bevestigt zou het separatistisch zijn, terwijl juist de Franstaligen de toekomst van het land op het spel zetten door steeds weer het territorialiteitsprincipe in vraag te stellen. Reynebeau kan zich beter tot hen richten met de dringende vraag niet meer te tornen aan.
Nog even terzijde: ook al zou dit een separatistisch manifest zijn (wat het niet is), dan is zoiets perfect legitiem en verdient het niet per se de denigrerende naam pamflet. Tja, benauwdheid kan iemand parten spelen.

Wie het manifest wil nalezen en eventueel onderschrijven (ten zeerste aanbevolen want het betreft hier een belangrijk politiek signaal):

http://www.gravensteengroep.org/

27-02-2008 om 17:49 geschreven door Raf  

Op de ARD (Arbeitsgemeinschaft der öffentlich-rechtlichen Rundfunkanstalten der Bundesrepublik Deutschland) werd afgelopen nacht Die Weisse Rose (1982) uitgezonden, een film over de gelijknamige verzetsbeweging aan de universiteit van München. Een groep van een vijftal studenten waaronder Hans Scholl en zijn zus Sophie drukte en verspreidde vanaf juni 1942 anti-nazipamfletten. Zij werden daarbij geïnspireerd en begeleid door enkele professoren. Begin februari 1943 kalkte de groep leuzen op de universiteitsmuren en op 18 februari, kort na het Duitse debacle in Stalingrad werden Hans en Sophie betrapt bij het uitdelen van hun laatste pamflet:

"De afrekeningsdag is gekomen, de dag waarop de Duitse jeugd zal afrekenen met de meest verbijsterende tirannie die ons volk ooit heeft moeten verdragen. In naam van het gehele Duitse volk vragen we aan Adolf Hitler de teruggave van onze persoonlijke vrijheid, het meest waardevolle bezit der Duitsers..."

Al op 22 februari volgde hun proces. De beruchte rechter Freisler, president van het Volksgerichthof, veroordeelde hen tot de guillotine. Dezelfde dag werd het vonnis uitgevoerd. Ook de andere leden van Die Weisse Rose werden terechtgesteld.

De inhoud van het eerste pamflet was nog redelijk 'braaf', maar vanaf het tweede werd de toon heel scherp. Daarin werd o.a. het massaal vermoorden van Poolse Joden na de Duitse inval op striemende wijze aangeklaagd.
Uiteraard wordt in Duitsland de herinnering aan deze verzetsgroep levendig gehouden, daarbij in acht nemend dat er intern niet zoveel verzet is gepleegd tegen het Nazi-regime. Vooral Hans en Sophie Scholl zijn uitgegroeid tot symbolen.

25-02-2008 om 02:27 geschreven door Raf  

23-02-2008 om 00:00 geschreven door Raf  

Een vreemde titel in DS van vandaag.
Ik weet het, titels mogen niet te lang zijn, maar het effect dat je hier ziet doet een beetje denken aan de typisch Brusselse gewoonte om tweetalige adressen in te korten, genre Squaire de Meeûs Squaire.


Man die agent spoorwegpolitie slaat in Namen op de vlucht

BRUSSEL - Een drugshandelaar is zaterdagavond op de vlucht geslagen, nadat hij een lid van de spoorwegpolitie geslagen had. De agent probeerde de man op te pakken, zo meldt het parket van Namen zondag.


NB-Die van Antwerpen hebben geen redenen om te gniffelen over de Brusselaars zolang zij het verschil niet kennen tussen slaan en slagen.

17-02-2008 om 00:00 geschreven door Raf  

Van politicologen wordt nogal welwillend gezegd dat ze dicht bij de politieke realiteit staan. De fantasierijke bijdragen van een meerderheid uit deze beroepsgroep die de laatste maanden over ons werden uitgestort leveren daar zeker niet het bewijs van. Kerkjuristen hebben dan weer hun eigen kwaliteiten waarvan de afstraling in de media hun eigenlijke beroepskwalificaties met de mantel der ironie bedekt.
Van filosofen verwachten we, traditioneel als we zijn, een moeilijk discours, hermetisch en al te dikwijls zwevend op een onbereikbare hoogte boven onze hoofden.
Maar laat ons dan De Standaard van donderdag 14 februari even openslaan op bladzijde 22 en lezen hoe filosoof Peter De Graeve (UA) kort op de bal speelt. Deze krant had die bal vanaf vorige week vrijdag in beweging gebracht onder de slogan De Standaard licht door. Verdwijn dan, Hooghe en Torfs, en werp uw kroon naar De Graeve!

Ons best bewaarde staatsgeheim

Claude Lefort is een van de belangrijkste Franse politieke filosofen van de voorbije decennia. Weinig bekend bij het grote publiek, maar zijn invloed bij politieke filosofen in Vlaanderen en Nederland is niet gering. Zijn inzichten hebben de ideeën over democratisch bestuur bij een generatie intellectuelen gestuurd.
Volgens Lefort onderscheidt de moderne democratie zich van het Ancien Régime en het totalitarisme op één enkel, beslissend punt: in de democratie is 'de plaats van de macht leeg'. De toverformule van het Ancien Régime: 'Le Roi est mort, vive le Roi!' werd door de Franse (en, niet te vergeten, mede door de Amerikaanse) revolutie ontluisterd en ontkracht. Maar ook het totalitaire idee dat 'de wil van de Führer (de Duce, de Partijleider) wet is', staat volgens Lefort haaks op het moderne ideaal van een humane democratie. Het totalitarisme - te rechter en te linker zijde - kan volgens hem beschouwd worden als de historische uitzondering die de democratische regel bevestigt. Vroeg of laat moeten de Hitlers en Stalins van deze tijd zich rekenschap geven van, en de prijs betalen voor, het feit dat zij aan de macht kwamen via verkiezingen of na een volksopstand tegen een tirannie. De democratie is de menselijke, en dus onvolmaakte, verwezenlijking van een politiek Verlichtingsideaal: de macht bij het volk, voor het volk, door het volk.

Groot is het gevaar, in dit politieke bestel, van ongecontroleerde volksmacht, van populisme en demagogie. Maar dit onvermijdelijke risico verdwijnt in het niets bij de praktijk die erin bestaat de controle op de macht, om wat voor reden ook, dan maar aan het volk te onttrekken. Op de plek waar vroeger de troon van een zonnekoning of keizer stond, is nu een 'gat' geslagen. In onze politieke cultuur wordt deze leemte om de zoveel jaar tijdelijk gevuld door een verkozen president of premier, en door een verkozen parlement: zoiets heet democratie. Macht wordt niet langer belichaamd, maar ontleend, gehuurd. Niemand kan nog regeren bij de gratie Gods, of beschermd worden tegen de stem en het oog van het volk. De minotaurus is geslacht. Ariadne gaat op vrije voeten. Het labyrint staat leeg.

'De plaats van de macht is leeg.' Met deze mysterieuze formule sprak Claude Lefort dus een ijzeren wet uit: wie vandaag, op welke wijze ook, alleen wil heersen, doet afbreuk aan het wezen van het democratische. Macht willen uitoefenen zonder door het volk voortdurend bekeken, beluisterd en beoordeeld te worden, getuigt van een autoritaire mentaliteit. Wie ervan uitgaat dat hij het recht heeft beslissingen te nemen voor de gemeenschap der burgers ('We, the people…') zonder hiervoor verantwoording af te leggen of zonder de burgers er rechtstreeks bij te betrekken, is fundamenteel ondemocratisch.

Ons dierbaar België is van top tot teen doordrongen van een dergelijk autoritaire, antidemocratische geest. Naar aanleiding van het uitlekken van zogezegd vertrouwelijke gesprekken met de vorst doen sommige vazallen nu alsof ze 'erg verontwaardigd' zijn. Zij verkondigen dat de spelregels zijn vervalst. Maar dat diezelfde monarch diezelfde vertrouwelijkheid misbruikt om aan te sturen op een breuk binnen een democratisch verkozen politieke formatie (het 'kartel'), en dus op het ongedaan maken van een verkiezingsuitslag, is niets minder dan verraad aan de democratie. Dat hij persoonlijk lobbyt voor de 'federale kieskring', een particratisch kiessysteem, dat de democratische macht en inspraak van een gedeelte van zijn bevolking (nog) meer zal insnoeren, getuigt van een vorm van despotisme, een Belgische vorst waardig. Diegenen die dit koningshuis verheffen tot een 'morele macht' of tot het 'bindende element' in een chaos van centrifugale krachten, maar die het tegelijk steunen in zijn aanhoudende autoritarisme en zijn voortdurende blijken van minachting voor de democratie, zijn de echte valsspelers. Zij fluisteren ons voortdurend in dat de wij, het volk, moeten wijken voor de vorst. Dat de verkiezingen onderdoen voor de gevestigde machten, voor de troon. Dat niet de staat hervormd moet worden, maar de hervormingsgezinde partij, het kartel. Dat niet het regime plaats moet maken, maar het volk.

Hoelang nog, Catilina? Men zeurt ons de oren van het lijf over een bedreigde solidariteit. Maar dat de democratie zelf wordt vertrapt door hen die er hun carrière, hun buitenlandse reisjes en hun bodemloze rijkdom aan te danken hebben, mag niet meer worden gezegd? Dat de voorbije acht maanden de trouw aan de federatie, of tenminste aan de numerieke meerderheid ervan, in de feiten is geridiculiseerd, mag geen voorwerp van discussie meer zijn? Hoelang nog?

Het wordt steeds duidelijker dat in deze crisis van het regime sommigen er niet langer voor terug schrikken de democratie zelf op het spel te zetten, in dubbel opzicht. Ten eerste wordt nu alles in het werk gesteld om de 'instellingen' (in feite: de belangen van de monarchie, van enkele hovelingen en van een francofone kaste) tegen de logica van de verkiezingsuitslag in Vlaanderen te beschermen. Zo wordt een oligarchie gevestigd, of in zijn bestaan bévestigd, waarvan de mentaliteit steeds meer aanleunt bij de standenmaatschappij van 1788. Want de federale kieskring wordt een electoraal wapen in de handen van een elite.

Het tweede effect is fundamenteler. De democratische stem zelf is nu al maandenlang vakkundig gesmoord, afgeklemd, uitgeschakeld. De voedingsbodem van de politieke solidariteit in dit land is daardoor vergiftigd. Velen die op 10 juni hun stem uitbrachten, leren nu te leven met de wetenschap dat die geen gewicht heeft gehad, zich niet 'leent' tot de macht. Dat in de geheime praatjes met de vorst keer op keer de democratie wordt verkracht, vindt blijkbaar niemand 'erg'. Op de troon zit een geslacht dat zijn zin doordrijft, tegen de wil van het volk in. In België is de plaats van de macht nooit leeg gemaakt. Hier is de democratie zelf leeg. Dat is ons best bewaarde geheim. Elk colloque singulier mag gaan over wat je maar wil - de kwaliteit van een porto of de meubelen van Napoleon - één waarheid hangt als een devies boven dit geniepige onderonsje: de democratie is dood, leve de monarchie.

15-02-2008 om 02:23 geschreven door Raf