Topradio is uiteraard niet het enige netwerk in Vlaanderen dat straks (bijna helemaal) uit de FM-ether verdwijnt. Dat is net zo goed van toepassing voor Club FM, Family Radio en Radio Maria. Hoe zij tegen deze nieuwe ontwikkeling aankijken, vertelt priester-directeur Karlo Tyberghien in Kerknet.
Hij reageert in elk geval sereen en constructief. Een eigen helpdesk die de DAB+-toestellen, waar Radio Maria straks op te beluisteren zal zijn, bij de mensen thuis gaat installeren. Faut le faire! Het artikel is een weerslag van het interview eergisteren op Radio 1 in het programma De Bende van Annemie (herbeluisteren via radioplus.be - 20 september, omstreeks 11:15 uur). Tyberghien claimt 100.000 dagelijkse luisteraars in Vlaanderen. Er wordt wel vaker lachend gedaan over Radio Maria, maar met een wereldwijde organisatie in zeventig landen zijn dat heus geen (radio-)uilen. Denk ik dan.
En dat klopt zeker wat Karlo Tyberghien betreft. Ik was ooit met hem te gast bij Marcel Vanthilt in zijn programma Villa Vanthilt. Het was de zomer van 2012. Marcel & Co hadden hun tenten opgeslagen op de Grote Markt van Ieper. Eind juli startte Radio 19, waarvan ik projectleider was. Eerst als evenementenzender vanuit Bissegem, tijdelijk op FM en via internet. Maar één volle dag zonden we ook uit via het zendschip de Jenny Baynton, op middengolf. De redactie van het programma vond dat een bijzonder interessant thema en ik mocht het live in prime time gaan uitleggen.
In dezelfde uitzending was ook de directeur van Radio Maria te gast. De zender was toen net begonnen op de frequenties van het ter ziele gegane Exqi FM. Voor en na het programma zaten we een tijdlang samen in het foyer. Acteurs Geert Hunaerts, Peter Van Asbroeck en Gilles De Schryver waren er ook. Uiteraard werden er heel wat boompjes opgezet, niet in het minst over radio. En Karlo bewees zeker zijn wereld te kennen en te weten waar hij mee bezig was. Hij geloofde rotsvast in zijn project. Sinds die dag keek en luisterde ik trouwens anders naar Maria.
Tegen de ongeschreven en de geschreven wetten van het moderne radiomaken wordt er continu stevig gezondigd (om in de juiste terminologie te blijven), maar Maria weet welke hun doelgroep is en bereikt die ook. En zonder twijfel is dat nog steeds belangrijk. Het belangrijkst!
Ik blijf het me afvragen: Waarom blijven grote groepen mensen geïnteresseerd in het illegaal uitzenden?. Akkoord, ik heb er me zelf vaak, tot in den treure toe, aan bezondigd. In mijn voordeel zal altijd gepleit hebben dat ik er een doel mee had. Na het verdwijnen van Veronica & co, vond ik het onrechtvaardig dat een bepaald soort radio, een kenmerkende stijl, een alternatief voor wat de overheid bood, was verdwenen.
Daarom richtte ik, samen met Frans Schuurbiers, reeds in september 1974 de Vereniging voor Vrije Radio op. Met als doel het bevorderen en in stand houden vrije radio. Het was een logisch gevolg dat we Radio Mi Amigo en Caroline, op alle mogelijke manieren gingen steunen. Omdat we een objectief hadden, iets wilden bereiken, grenzen verleggen, zaken forceren. Het was niet anders toen we zelf de deur open beukten naar meer vrijheid in de Vlaamse ether met Radio Gemini (1979). De vele generatiegenoten die mee aan de wieg stonden van de vrije radio ten lande, zullen precies begrijpen wat ik bedoel.
Uiteraard ging het bij velen vooral om de muziek. Verder reikte hun engagement niet. Maar bij anderen ging het niet om die muziek of om de praatjes tussenin, maar wel degelijk om een soort basisrecht. Het zoeken naar én het aanbieden van een alternatief, zonder overheidsinmenging, op alle vlakken. Mensen die wilden meedoen moesten vooral het radiogevoel hebben en daarbij waren diplomas, politieke kleur of lid zijn van de juiste vakbond, geen voorwaarden meer. Om ons doel te bereiken overtraden we niet enkel de wet, maar we investeerden ook tijd en maar al te vaak ook (te)veel geld in datgene waarin we geloofden.
Of we geslaagd zijn in ons doel? Ik blijft het me afvragen. Er is een en ander veranderd. Maar wat mij betreft is niet het volle resultaat dat we voor ogen hadden behaald. Hebben we het fout aangepakt? De vraag blijft me achtervolgen. Net zoals ik steevast de vraag blijf stellen waarom er tegenwoordig nog steeds radiopiraten actief zijn? Het is vooral een Nederlands fenomeen. Ik kan me niet van de indruk ontdoen dat het om enkelingen gaat die een kick zoeken en beleven. Ze komen zelden in het nieuws, behalve als ze worden opgepakt. Als ze gestopt worden, wat hebben ze dan bereikt? Maar is een groter doel eigenlijk wel nodig? Mag men dan dat soort hobby dan niet hebben? Uiteraard wel, maar waarom niet het internet als medium gebruiken? Het is veilig en enkele tientallen luisteraars zijn alsnog gegarandeerd.
Webradios zij er bij de vleet. Vaak gaat het om persoonlijke initiatieven waarbij het ik-aspect belangrijker is dan het bereiken van een (grote) groep geïnteresseerden. Je hoeft er Shoutcast maar eens op na te slaan. Bedroevend hoe weinig luisteraars Radio X, Y en Z hebben. Maar het hebben van een radiostation is vaak voldoende voor de initiatiefnemer(s). Het idee, de gedachte, het besef dat je de baas bent van je eigen project, zonder verdere bemoeienissen van wie dan ook, is vaak doorslaggevend. Internet is een risicoloze oplossing. Een niet eens zo duur. Je bereikt er niks mee, maar dat zal ook de bedoeling niet zijn. Petanque, fietsen of fotograferen zijn hetzelfde soort hobbys. Je doet het graag, beleeft er plezier aan, het is één en al inspanning en ontspanning tegelijk.
Waarbij ik weer bij het begin van dit stukje uitkom en mijn vraag; Waarom blijven mensen geïnteresseerd in het illegaal uitzenden op FM of AM? Je kan er zelf getuige van zijn en daarvoor hoef je tegenwoordig, alweer dankzij het internet, niet eens halsbrekende toeren voor uit te halen. Je hebt geen dure ontvangers, noch ingewikkelde antenne-constructies nodig. Een laptop, computer, desnoods een smartphone en een internetverbinding zijn voldoende. Peter Landuyt, radiovriend en redder in nood bij computer en andere webmoeilijkheden, maakte mij onlangs attent op het resistente probleem van de piraten.
Om vanuit je luie stoel op 'illegalenjacht' te gaan, moet je de WebSDR van utwente gebruiken. Een digitale kortegolfontvanger waarmee je alles en eigenlijk nog veel meer kan doen. De antenne staat op de campus van de universiteit in Twente, de uitgekiende software zorg voor de rest.
Een beetje boven de gewone middengolfband, de meeste am-radios gaan maar tot 1602 kHz, kom je in piratenland terecht. Je fietst de band af en voornamelijk Hollandse smartlappen en Duitse schlagers zijn jouw deel. Elke avond is het koekenbak. Telkens is er minstens één piraat aan het werk. Om welke zendvermogens/bereik het gaat, is onduidelijk, maar vaak worden luisteraars genoemd in steden die 70 km uiteen liggen. Sommigen vermelden een Nederlands 06-nummer (gsm) dat je kan bellen voor groeten en verzoeken...
Radio Barones, Odin radio, Elvis Radio ze doen allemaal hun ding. Waarna we bij twee slotvraagjes beland zijn; Wat maakt dat die piraterij in Nederland nog steeds hoogtij viert als waren we blijven hangen in de 80s? En waarom is het in Vlaanderen op dat vlak, letterlijk oorverdovend stil?
Klik op onderstaand beeld om de WebSDR van utwente te gebruiken.
Een paar dagen geleden had ik het in mijn stukje over Sylvain Tack (Vreemde vogel) over de souvenirdrang van Radio Mi Amigo. Naast de gebruikelijke t-shirts, postkaarten en stickers, liet hij in Spanje ook sleutelhangers maken die eveneens als halsketting konden worden gedragen. Het was enkel een kwestie om kettingetje te vervangen door een touwtje.
Alhoewel ik heel veel uit het verleden heb bewaard, ontbrak net dat ene voorwerp in mijn collectie. Ik kon dan ook niet laten zien wat ik eigenlijk bedoelde. En al kan ik aardig mijn plan trekken met woorden, toch zegt één foto meer dan duizend van die woorden. Ik was dan ook heel erg blij toen Frans Hamelinck mij wél een beeld van de bewuste halsketting stuurde.
Omdat iedereen zou zien wat ik bedoelde, zet ik vandaag deze Mi Amigo-halsketting nog even apart in beeld.
De Morgen publiceerde deze week een artikel over de getorpedeerde toekomst van één van de oudste radionetwerken in Vlaanderen, Topradio. Zoals dat bij meer (alle?) kranten het geval is, is niet alles gratis toegankelijk als je geen abonnee bent. Uiteindelijk hebben uitgevers een businessmodel te volgen en zijn het geen liefdadigheidsinstellingen. Duidelijk.
De Morgen biedt evenwel de mogelijk om een maand lang gratis hun online editie te lezen. Je vult je naam in en klaar is kees. Je moet geen bankgegevens achterlaten en na de proefperiode wordt je de toegang weer ontzegd. Je hebt bijgevolg niks te vrezen. Toch durft niet iedereen het aan. Ook daar heb ik begrip voor. Vandaar dat ik een beetje ter hulp schiet. Bovendien vind ikzelf het een vreemd stukje, enige vorm van geschiedenisvervalsing is niet ver weg. Ik weet niet of ik gelijk heb, vandaar dat je maar even mee moet lezen.
Het bewuste artikel is gepubliceerd op 19 september, en niks verliest sneller zijn waarde dan de krant van vandaag. De voorbije dagen heb ik gratis reclame gemaakt voor de 'gazet'. Ook dat is niet onbelangrijk. En in het kader van het algemeen radiobelang in Vlaanderen, kan je hieronder alsnog het bewuste artikel lezen. Haarscherp is de reproductie niet, maar een gegeven paard moet je nu eenmaal niet in de bek kijken. Bovendien, een fotobewerkingsprogramma heeft iedereen.
Ik lees in het stukje iets over de broek van topman Youri Beaumont waarvan de relevantie mij ontgaat. Ook iets over de start in een garage in de jaren 80, maar niks over de jaren dat Topradio onderdak vond bij de huidige uitgever van De Morgen. Een tijd dat bvb Het Land van Hoogland (met Peter Hoogland) ook op vtm was te zien.
De Morgen behoort tot dezelfde groep waar ook Qmusic, vtm, Q2, Vitaya en Het Laatste Nieuws onderdak hebben. De Persgroep dus. Om elke zweem van partijdigheid (tegenover een radioconcurrent) te vermijden zou je als krant je bovenste best moeten doen om niets terzake doende details te vermijden en de complete geschiedenis aan te halen. Of toch de belangrijke zaken.
Ik lees in diverse kranten ook weer een reactie van de Minister van Media die niet echt weet waar de klepel hangt. Daar waar hij zegt dat Topradio gedoogd werd, gaat hij uit de bocht. In het vorige decreet stond duidelijk dat netwerkvorming tot zestig (60!) zenders toegelaten was. Meneer Gatz vol dat hij de de zogenaamde ketens oogluikend toeliet. In de hoop dat, als je maar lang genoeg iets herhaalt, de mensen het dan ook gaan geloven? Zucht!
Ben ik te kritisch? Bekijk het als volgt; ik verdiep me al een kleine halve eeuw in het medium radio, vrijwillig. Ik weet zo ongeveer wat klopt en wat fout is. Mag ik van mensen die wél betaald worden voor hun werk, minstens dezelfde accuraatheid verwachten? Dat is toch niet teveel gevraagd?
Uit de archieven van RadioVisie diep ik regelmatig een meesterwerkje op van onze overleden huistekenaar. Vandaag viel mijn keuze op Mike Verdengh, vooral werkzaam geweest voor televisie, voor en achter de schermen. Minder bekend is zijn werk als acteur en bijna helemaal vergeten is zijn radiocarrière. Toch was dat het medium waar ik hem het eerst ontmoette. Of wat had je gedacht? De nationale omroep had toen een dagelijks soldatenhalfuurtje. Lang voor ik in militaire dienst moest, was dat één van mijn favoriete programmas want je hoorde er vaak de leukste en nieuwste popplaatjes.
De programma-tune zit nog vers in mijn geheugen en kan ik nu zelfs nog neuriën. Het was een vrij korte ingestudeerde mars met op de voorgrond klaroengeschal dat het militaire aspect aanscherpte. Zeer waarschijnlijk waren de uitvoerders de Militaire kapel van de Gidsen'. Alleen de vlaggengroet ontbrak! Mijn toenmalig soldatengevoel werd er steevast door aangemoedigd. Jaren later was dat al véél minder het geval
Het programma ontstond kort voor de Tweede Wereldoorlog. Op 13 september 1939 zond het N.I.R. voor het eerst Het Half Uur voor den Soldaat uit, dagelijks van 20:00 tot 20:30 uur. Het was geen verzoekprogramma, maar een amusementsshow bedoeld om de Belgische militairen een hart onder de riem te steken via muziek, komische sketches en voordrachten. Vanwege de Duitse invasie in 1940 was er vijf jaar geen uitzending, maar in 1945 keerde het programma terug in een nieuw format, nu als verzoekprogramma. Het Soldatenuur werd elke weekdag van 17:30 tot 18:00 uur uitgezonden.
Er was dienstplicht en de rekruten waren meestal gekazerneerd in het ' verre' Duitsland én zelfs Belgisch-Congo. Wie geluk had mocht in België blijven... Wekelijks naar huis gaan vanuit Duitsland zat er toen niet in wegens véél te duur en onbetaalbaar met de soldij. Ook de militaire (boemel) trein reed niet elke dag tussen Duitsland en België. De meeste miliciens bleven bijgevolg meerdere weken verstoken van familie en/of lief. De radio zorgde voor een band. De middengolf had een fors bereik in Duitsland én er was de kortegolf voor de verder afgelegen gebieden, tot in Belgisch Congo en ver daarbuiten.
Het soldatenhalfuurtje was één van de favoriete uitzendingen. Miliciens konden hun brieven gratis versturen als de letters MD (Militaire Dienst) in de rechter bovenhoek, op de plaats van de postzegel, waren aangebracht. Brieven verstuurd met de soldatentrein deden er soms dagen over om de bestemmeling te bereiken. Maar dat kon de pret niet drukken. Het Nationaal Instituut voor Radio omroep (NIR) kon de toevloed soms niet aan van de méér dan 20.000 soldaat-miliciens en de bijna evenveel beroepsmilitairen die het Belgische leger toen rijk was.
Het verzoekprogramma, ook wel eens het lieven-programma genoemd, kende fantastische hoogdagen. Tijdens de uitzendingen was het overal stil was in de kazerne (meestal in de kantine) en in en rond het thuisfront. Her en der werd een gecamoufleerd traantje weggepinkt. In elke kazerne waren speciale 'groeten formulieren' te verkrijgen op stencil. Om jouw persoonlijke verzoekplaat gedraaid te krijgen, moest je méér dan een beetje geluk hebben.
Er werd live uitgezonden vanuit het inmiddels historische radiogebouw op het Flageyplein. Presentatoren waren meestal echte soldaat-miliciens die bij het NIR aan het werk waren, of er later tewerk gesteld werden. Het programma werd een soort 'kweekvijver voor omroepers, nieuwslezers, jounalisten... en later zelfs djs. Er was trouwens nogal vaak discussie over de platenkeuze tussen de 'jonge' omroepers/samenstellers en de oudere staf. Begin jaren '60 zat de verjonging er aan te komen met een hele lichting afgestudeerden.
Daarbij hoorden onder andere; Mike Verdrengh (Radio Luxemburg, BRT 1, VTM), Jan Schoukens (omroeper/producer, oprichter en grote baas van Studio Brussel), Walter Capiau (Omroep Brabant, VTM), Zaki (Omroep Brabant, BRT en VTM), René Van der Speeten (Omroep Brabant en Binnen en Buiten, het zondagnamiddagprogramma van de Vlaamse televisie), Guido Cassiman (mede-oprichter van Omroep Brabant), Julien Put (Omroep Brabant), Jos Baudewijn (Omroep Antwerpen), Cas Goossens (directeur-generaal van de BRT), Eddy Temmerman (BRT1, Studio Brussel), Jan Thys (BRT 1, VTM), Yvan Sonck (VRT-sportjournalist), Gil Claes (Wereldomroep en RVi), Erik De Temmerman (Wereldomroep en RVi), Erik Oger (professor Universiteit Antwerpen).
Amerikaans, Engels en ander hitwerk verdreven begin jaren 60 stilaan de Vlaamse platen die jarenlang het soldatenprogramma domineerden. Bob Benny, Bobbejaan Schoepen, Lize Marke, Rina Pia, Jo Leemans, Jean Walter, Frieda Linzi, debuterende artiesten als Louis Neefs, Will Tura, John Larry waren minder en minder te horen. Tot de blijvende meubelstukken behoorde de Nederlander Joop de Knecht. Kon ook niet anders met zijn hit uit 1958; 'Ik sta op wacht. Een liedje dat ook vaak te horen was in de versie van Bobbejaan Schoepen. De opvolger 'Wij zwaaien af ' was en andere blijver.
Het Soldatenhalfuurtje werd in 1971 definitief afgevoerd en opgevolgd door 'Tot Uw Dienst' waarvan Paul De Wyngaert de vaste presentator werd. Een idee van Jan Schoukens. De man was inmiddels producer geworden en bedacht een concept dat zich niet enkel meer richtte tot soldaat-miliciens, maar ook mikte op truckers. Of tot mensen die op zoek waren naar een vriend of klasgenoten bij elkaar wilden brengen. Met heel wat succes als resultaat.
Van één ding ben ik zeker. Het Soldatenhalfuurtje zal wellicht de Belgische radio geschiedenis ingaan als één van de langstlopende radio (groeten) programma's van de nationale omroep dat doelgericht was.
Met dank aan Pieter Vanbanden (leidraad & research)
Bij het verhaal over de Vreemde vogel in Playa de Aro van gisteren, diepte ik ook twee brieven op met in de hoofding het woord RADO. Het officiële bedrijf achter de activiteiten van Radio Mi Amigo op Spaanse bodem. Toen ik eind 1974 de naam voor het eerst hoorde in de programmas, zocht ik meteen een link met het woord radio. R stond daarbij voor radio, de A voor 'Amigo', de O voor offshore, maar voor de D vond ik maar geen passende verklaring. Die bleek er ook niet te zijn. Het antwoord was een stuk een eenvoudiger. Alhoewel
Er doen nog steeds twee verklaringen de ronde. Feit is dat Radio Mi Amigo al in de zomer van 1974, met het door de Nederlandse overheid ge-eiste einde op 31 augustus in het vooruitzicht, plannen maakte om te verhuizen naar Playa de Aro. Alle bestaande officiële verbanden, organisaties, bedrijven, firmas moesten bijgevolg worden vervangen. Er diende dan ook een naam voor de nieuwe maatschappij achter het radiostation te komen.
Overlevering 1 heeft het over Sylvain Tack die 'het licht zag' toen zijn blik enkele bewaarmappen van het merk RADO kruiste. Hij vond het niet slecht klinken en vanaf dat moment kon Mi Amigo gecontacteerd worden op het adres: RADO, Playa de Aro, Gerona, Spanje. Een aannemelijk verhaal
Er is evenwel nog een tweede versie. Op zoek naar een nieuwe bedrijfsnaam werd RADO al in de zomer van 1974, in één van de Belgische opnamestudios bedacht door een dj. In de bewuste studio zou immers een klok hebben gehangen van het Zwitserse uurwerkenmerk RADO. Een naam die klonk als een... klok blijkbaar. Bijgevolg was er alweer een probleem van de baan.
Radiofan en hulp-in-nood bij mijn FaceBook-activiteiten Theo van Halsema kampeerde in het voorjaar in het West-Vlaamse Diksmuide. Op de gevel van een winkel hing een klok van het merk RADO. Goed voor een foto.
Ik heb geen idee welke van de twee mogelijkheden de juiste is. Ook oud Mi Amigo-medewerkers dansen tussen de twee verklaringen. Beiden zijn even leuk en eigenlijk gelijkaardig. Wie voor eens en altijd met de bewijzen kan opdraven, moet dat vooral niét laten. Het zijn vaak de les petites histoires die kleur geven aan het grote verhaal.
Ik hou van de sfeer van een bibliotheek, van de gestapelde hoeveelheid wijsheid, van de mogelijkheid om zomaar te verdwalen in nieuwe werelden. Onbewust, het lot is nooit veraf bij mij, viel mijn blik op Belgische radioconstructeurs in het interbellum, een boek van Guido Nys.
Ik beken het eerlijk, noch auteur, noch titel zeiden me iets. Niet verwonderlijk want het erg lijvige werk werd uitgebracht in april 2016 en toen was ik nog met pensioen. Ik woonde in De Haan, op zoek naar de zin van het niets doen. Bijgevolg deed ik ook niks. Uiteindelijk werd dat niets doen... niks voor mij. Terug naar de actieve wereld dus. En af en toe weer eens naar de bib!
Kortom, ik nam het boek mee en heb het op drie dagen uitgelezen, bekeken en heel erg van genoten. Een aanrader voor de komende herfst- en wintermaanden als je interesse hebt in de periode tussen de twee wereldoorlogen.
De tijd waarin radio een volwaardig publieksmedium werd. Overal ten lande werden toen radio-ontvangers gemaakt. Liefst honderd Belgische constructeurs en duizend modellen, alfabetisch gerangschikt, kregen een plekje in dit werk van ingenieur en verzamelaar Guido Nys.
Het is een prachtig geïllustreerd kijkboek geworden voor de radioliefhebber. Er zijn niet enkel fotos van de toestellen, maar ook van bedrijfslogo's, adreskaartjes, affiches, ontwerptekeningen, catalogi en reclamefolders. Dat alles zorgt voor een perfect tijdsbeeld.
* 'Belgische radioconstructeurs in het interbellum' werd door Guido Nys in eigen beheer uitgegeven. Het boek telt 440 pagina's.
Zonder de techniek lukt het niet, maar toch wordt radio gemaakt door mensen. Het is dan ook niet onlogisch dat ik heel wat radiomakers heb mogen ontmoeten, sommigen werden kennissen, anderen vrienden. Net zoals in alle andere geledingen van de maatschappij wordt de radiowereld bevolkt door vele diverse karakters. Helemaal bovenaan mijn lijstje aparte mensen, prijkt ongetwijfeld Sylvain Tack. Een, misschien klinkt het ietwat oneerbiedig maar het is wel positief bedoeld vreemde vogel. De link naar de vogel in het Mi Amigo-logo is daarmee snel gelegd
Ik ontmoette hem voor het eerst in het voorjaar van 1975, in Playa de Aro. Hij had Frans Schuurbiers en mezelf uitgenodigd voor een etentje want we hadden één en ander te bespreken (zie ingescande brief). Er werd getafeld in een bergrestaurant. De wijn vloeide rijkelijk, de kikkerbillen waren subliem, de avond werd een nacht. Sylvain genoot van de aandacht, niet zozeer die van ons, maar wel van de aandacht die hij toen kreeg van de pers in België en Nederland. Alhoewel die niet steeds gunstig was. Die continue berichtgeving had er natuurlijk wel voor gezorgd dat Radio Mi Amigo op het hoogtepunt van zijn populariteit was beland. Dagelijks luisterden enkele miljoenen mensen naar zijn zender.
Toch snakte Sylvain naar meer positieve aandacht. Hij polste naar onze invloed bij de reguliere pers. Of we niet enkele journalisten kenden die hem en zijn zender goed gezind waren?. Helaas staken die namen toen niet in ons adressenbestand. De Vereniging voor Vrije Radio werd in die tijd zelf een beetje als alternatief beschouwd. Of we dan misschien meer positieve artikelen over Mi Amigo in ons eigen blad Baffle, konden schrijven? Tja, misschien wel, maar een fanblad wilden we ook niet worden. Toch? Er werden her en der nog wat suggesties gedaan, maar op zijn expliciete vraag of we dan misschien naast ons eigen tijdschrift een Mi Amigo Fanblad wilden beginnen, zeiden we niet meteen nee, maar dat we er even over wilden nadenken.
Mijn compagnon Frans Schuurbiers en ikzelf wisten al onmiddellijk dat we dat eigenlijk niet gingen doen, maar dat zeiden we niet vlakaf. Wel engageerde ik me om, indien nodig, persberichten te schrijven en teksten allerhande te redigeren. Onverwacht werd ik ook ingeschakeld voor iets totaal anders. Afgeschilderd als een bende criminelen besloot de Mi Amigo kolonie in Playa de Aro om via de zender met een boodschap voor de luisteraars naar buiten te komen. Ik werd gebeld door Sylvain met de vraag of ik mijn schouders onder die tekst wilde zetten. Het moet echt dramatisch klinken!. Uiteraard. Het bericht dat gelezen werd door Stan Haag sloeg in als een bom, waarna besloten werd om op zondag, klokslag 12:00 uur telkens een persoonlijke Playa-boodschap uit te zenden. Ik maakte nog een paar teksten waarna Stan Haag het overnam.
Terug nu naar het bergrestaurant. Om ons een extra duwtje te geven, begon Sylvain over de mogelijkheid om ook iets te verdienen. De zender was volop bezig met het ontwikkelen van zijn eigen promotiemateriaal, waarbij naast de gebruikelijke postkaarten, stickers en T-shirts, vooral sleutelhangers en halskettingen originele ideeën waren. Stukjes imitatiehout, met daarop de Mi Amigo-vogel en de naam van de zender. We kregen een volle doos proefexemplaren gratis mee naar huis en mochten ze verkopen nog vooraleer Mi Amigo die zelf op de markt bracht. Het was meteen een kleine compensatie voor het vele geld dat we uitgaven om onze documentaires over offshore radio, die Mi Amigo op zondagnamiddag uitzond, te bekostigen.
Ze liepen als een trein die dingen. Onze voorraad was heel snel uitverkocht, er moesten nieuw komen Helemaal uit Spanje. Omdat contacten met Mi Amigo heikel bleven, vooral omdat het gerecht meekeek, moesten we een ingewikkeld parcours volgen. Dat begon steevast met een telefoontje van bij nonkel Georges. Die woonde een eind verder in mijn straat. Omdat ik bang was dat mijn telefoon werd afgeluisterd, koos ik voor die omweg. De boodschap kwam terecht bij het bedrijf Simex in Ledeberg van meneer Deseyn, de vader van Pierre. Die laatste produceerde voor ons De Geschiedenis van de zeezenders in zijn persoonlijke studio. Simex verstuurde daarna een telex naar RADO in Spanje (zie ingescand bericht). Kort daarna was er post voor het garenbedrijfje vanuit Playa de Aro in neutrale kartonnen dozen.
Niet zo heel veel later lanceerde één van de grootste adverteerders op de zender, juwelier Zwitserland, een heus Mi Amigo-juweel. Een ambachtelijk gemaakt zilveren handje dat het vredesteken liet zien en de woorden 'love, peace, good music' (zie foto). Achterop stond de naam van het station. Er was een beperkte oplage, die bijgevolg duur werd verkocht. Een hebbeding dus. We kochten er zelf een paar als souvenir, maar medewerkers van de VVVR en andere abonnees van ons blad, wilden er ook graag eentje hebben. Kortom, we wilden de juweeltjes zelf graag gaan verkopen. Maar we botsten op een njet bij Juwelier Zwitserland.
Tot Sylvain Tack zich ermee ging bemoeien. Alhoewel we dan al duidelijk hadden gemaakt dat hij niet op ons kon rekenen voor zijn Mi Amigo-fanclub bracht de post in Geluwe, op een doordeweekse dag, een kleine kartonnen doos langs met een tiental handjes. Gratis geleverd! De winst was helemaal voor ons. Het zou het laatste, zij het onrechtstreeks contact worden met Sylvain Tack. Inmiddels was immers de Mi Amigo Fanclub gestart. Fernand Moerman en Mireille Demeester uit Wevelgem gingen die leiden, waardoor we eigenlijk niet langer bruikbaar waren voor Sylvain. Tot het nog erger zou worden.
* Een Mi Amigo (sleutel)hanger heb ik helaas nergens kunnen terugvinden. Mocht iemand nog een exemplaar of een foto hebben, dan hou ik me aanbevolen!
Ik denk dat ik een echt kantoor ga openen. Het lijkt me makkelijker om mensen uit te nodigen bij een kop koffie en een eind weg te babbelen. Van de vele uren die ik de voorbije dagen aan de telefoon doorbracht krijg ik een stijve nek, terwijl mijn vingertoppen eelt ontwikkelen enkel en alleen door het continu versturen van berichten via Messenger. Dit alles over één onderwerp de nieuwe Vlaamse radiolicenties.
Iedereen heeft er zijn mening over. Minder bij de luisteraars, meer bij de radiomakers. Omgekeerd kan ook natuurlijk. De petitie om Topradio in de lucht te houden is maar één voorbeeld van betrokkenheid. Bij beide partijen. Er is één constante; niémand van mijn contcatpersonen vindt het een geslaagde oefening van de Vlaamse overheid. De reden wordt door de ene bij onkunde gezocht, anderen houden er complottheorieën op na.
Ik klamp me vast aan het eerste maar de geruchtenmolen komt op gang. Negeren is één mogelijkheid, de argumenten bekijken een andere. Waarna je opnieuw conclusies kunt trekken. Ik ga ervan uit dat iedereen voldoende onderlegd is om zijn eigen mening te vormen. Op voorwaarde dat je alle aangedragen argumenten kent. Bij deze een analyse van de ingediende aanvragen tot het bekomen van een uitzendlicentie, zoals die online terug te vinden zijn. In het kader van openbaarheid van bestuur.
Zelf krijg ik er een punthoofd van. Van de tientallen complottheorieën. Uiteraard zijn die altijd leuk. De doorsnee medemens is nooit vies van een portie drama, spanning en sluwheid. Maar geruchten worden pas waarheid als één en ander is bewezen. Wat ik de voorbije dagen noteerde; Werd één net bedisseld aan de kust in Oostende? Moest de NVA ook een kans op meer media krijgen? Werd er afgerekend met Topradio? Vonden bepaalde bestaande mediahuizen dat MentTV wat te machtig wordt? Ik heb geen idee. Wie de vragen opwierp ook niet. En behalve als de betrokkenen zelf naar de pers toestappen, zullen we het nooit weten.
Je kan één en ander ook omdraaien. Als je ervan uitgaat dat geruchten niet zomaar ontstaan. Ik noch anderen weten niet zeker dat dit niét is gebeurd. Opvallend is dat er geen volledige openheid van zaken is gegeven. Ga op de website van de Minister van Media kijken naar de rapporten van de winnaars, dan zie je enkel de totaalscores op diverse onderdelen. De punten toegekend per vraag worden niet getoond. We moeten het doen met een summiere toelichting en de opgave van de subvragen.
Wie kijkt en leest, kan zijn/haar oordeel daarop baseren. Ik graaf nog wat dieper. Zaken die mij en anderen opvallen. Her en der komen de woorden 'geloofwaardig' en 'realistisch' boven. Dat zijn per definitie geen objectieve beoordelingscriteria. Niet enkel in de vragen maar ook in de beoordelingen vinden we deze termen. Alleen stelt men zich niet bij elk onderdeel de vraag of het 'geloofwaardig' is.
Ik som een paar andere in het oog springende zaken op. Men gaat ervan uit dat er 5% marktaandeel zal worden behaald met Net 4 (Stadsradio Vlaanderen), dat een bereik heeft van ongeveer 30% in Vlaanderen. Dat is dus 15% binnen het zendgebied en dat op korte tijd. Dan moeten ze de klus sneller klaren en beter doen dan alle bestaande landelijke commerciële zenders. Drie keer zo goed als Nostalgie, tweemaal zo goed dan JOE en nog altijd beter dan Qmusic.
Hoe geloofwaardig is dat in een markt waar tv-zenders dagelijks hun eigen radiokanalen promoten met tientallen gratis tv-spots? Die geloofwaardigheid werd in elk geval niet getoetst. En gaat de eigenaar van Net 3 (Hit FM) werkelijk investeren in zwakke vrouwen in de samenleving? Is dat niet meer iets voor, ik noem maar wat... Moeders voor Moeders? Kun je een kandidaat die niet eens een geprojecteerde balans voor de eerste twee jaar indient wel een licentie geven? Kun je dan nog punten krijgen op je ingediende businessplan? Zou dan de score niet gewoon nul moeten zijn? Dossier richting prullenbak?
Wie herinnert zich niet de avonturen Be One? Volgens hun dossier Stadsradio met live verslaggeving. Dat is geen dag gedaan. Een paar jaar later droop men af met miljoenen verliezen. Hun frequenties werden daarna nog Exqi FM (van het gelijknamige geflopte tv-project), en nog wat later Radio Maria. Deze geschiedenis zou zich zomaar kunnen herhalen. Kan een kandidaat winnen zonder naam, logo en presentatoren in het rapport te zetten? Anderen krijgen strafpunten voor dat soort zaken. En als een winnaar dan toch want minder punten op dit onderdeel had, hoeveel punten werden er dan afgetrokken?
Ik vrees dat we hiermee nog niet helemaal klaar zijn. Alle rapporten serieus doorlichten kan alleen als je de puntentelling per vraag kent. Dat is toch wat openbaarheid van bestuur inhoudt?
FM POPULAIR DANKZIJ DE VRIJE RADIO. MAAR WAT MET DAB?
Via zender Egem in West-Vlaanderen zijn sinds kort JOE FM en Qmusic (beiden behorend tot de groep Medialaan) toegevoegd aan het Vlaamse DAB+ensemble. Mogelijk ook op andere zendstations is dit het geval. De netwerknaam is gewijzigd van Norkring DAB+ naar DAB+ VLAANDEREN. Mooi, is mijn eerste reactie. Onmiddellijk gevolgd door Wat heb ik daar nu aan? Aan dat hele DAB-gedoe?. Ik raak het gevoel niet kwijt dat het ongetwijfeld een sterke technische prestatie van de ontwikkelaars is, maar dat je er verder als luisteraar niet veel mee opschiet.
Het is geforceerd, het wordt er ingedamd geramd, het wordt je opgedrongen. De overheid bepaalt en beslist. Daar heb ik nooit van gehouden. OK, de klankkleur is iets beter. Er zijn beeldjes bij en er is extra informatie. Maar de betere kwaliteit in geluid is niet van dezelfde aard als het verschil tussen AM en FM. Koop ik daar een nieuwe ontvanger voor? Nee. Beeldjes zie ik beter en veel meer op televisie. Internet is diverse keren uitgebreider als het puur om de info gaat. Wat is DAB dan? Een beetje van dat alles, maar altijd een stuk minder.
Het lijkt me vooral een idee fixe te zijn van de overheid. Van alle overheden in Europa blijkbaar. Al heel lang. Reeds in... 2003 (14 jaar geleden!) zette Vlaanderen zwaar in op DAB. Overheid en overheidsomroep sloegen ons maandenlang om de oren met de boodschap dat DAB onmisbaar was. RadioVisie stapte mee in de dans en verkocht eind 2003 zelf DAB-ontvangers voor een zeer scherpe prijs. De DAB1000, de EVOKE 1 en de EVOKE 2. Ze verkochten voor geen meter. Enkel de early adapters schaften er zich één aan. Zoals ikzelf dus. Later breidde ik mijn collectie uit met een Pure Sensea (350,00 ) en een Vita Audio (900,00 ) . Die dingen kan ik straks naar het containerpark brengen, want ze zijn niet geschikt om DAB+ te ontvangen. Dank u wel overheid!
De radiostations zelf waren en zijn nooit vragende partij geweest om op DAB+ te gaan uitzenden. Ook niet in Nederland, waar men de omroepen moest verplichten om te gaan dabben, anders kreeg men geen licentie meer. Vlaanderen verzon iets gelijkaardigs voor de licentie-carroussel van dit jaar. Maar de luisteraar volgt alweer niet. Nog steeds is maar één op de tien verkochte ontvangers een DAB+ toestel in Nederland. Voor Vlaanderen zijn geen cijfers bekend. Waarom zou je er een kopen? Voor een nauwelijks merkbare kwaliteitswinst en om te luisteren naar alles wat je nu ook reeds ontvangt op FM en via internet?
Er wordt geschermd met het argument dat de revolutie net zo groot zal zijn als toen er destijds massaal werd overgestapt van middengolf naar de FM. De FM-geluidskwaliteit is inderdaad veel beter, de storing minimaal. Een getraind oor kon vroeger perfect het weer voorspellen door naar de middengolf te luisteren. Ieder kraakje was goed voor een stormpje hier, een onweer daar of een algemene depressie of opklaring in het vooruitzicht elders. FM was ook op dat vlak een échte verbetering.
Maar de snelle overstap had, zeker in Vlaanderen, ook veel te maken met het aanbod. Was de band in de jaren 60 beperkt tot slechts enkele spelers (de nationale omroepen, iéts uit het buitenland en AFN), dan waren daar plots de vrije radios begin jaren 80. Om ze te kunnen beluisteren had je een FM-ontvanger nodig. Wie die had gekocht in de jaren 60 en 70, zat vaak met een toestel opgescheept met een band die beperkt was tot 100 MHz (soms tot 104 MHz). De vrije radios hadden hun speeltuin daarboven. Menig oud toestel werd daarom aangevuld met een tweede dat wel tot helemaal boven ging.
Niks van dat alles bij DAB+. Behalve de uitzondering die de regel bevestigt, zit je met hetzelfde radio-aanbod opgescheept. Je moet als luisteraar echt wel uit het goede hout gesneden zijn om nu of straks je huidige ontvanger op zolder te zetten en te vervangen door een DAB+-toestel. Je kan je centen tegenwoordig voor andere zaken gebruiken. Wie wint er dan wel bij? Tja, de fabrikanten, de patenthouders en de omroepen (via DAB uitzenden is goedkoper).
In november verschijnt "Radio Veronica Memories: hoe de wal het schip keerde". In het boek staan ruim driehonderd, meestal niet eerder gepubliceerde foto's gemaakt door Hans Becker uit de periode 1970-1974, toen hij voor het station werkte. Hij presenteerde Veronica's Popjournaal, werkte mee aan Lexjo specials en was redacteur van het Veronica blad. Hans werd door Rob Out aangemoedigd om foto's te maken van het leven bij Veronica.
De auteur schreef ook de begeleidende teksten bij de elf hoofdstukken. Het gaat, uiteraard, over de stranding en de strijd om het voortbestaan. Maar ook het leven aan boord en in de studio, de Flight-in naar New York, Club Veronica op de Pier met de 150ste ABTT, de Miss Scheveningen Verkiezing en de ledenwerving komen aan bod.
De inleiding werd geschreven door Lex Harding, er is een aanbeveling van Tineke. Hans Becker is bij de samenstelling geholpen door Juul Geleick en Ad Bouman van de Stichting Norderney, Harry Knipschild, Sieb Kroeske en Peter Voskuil. Het boek is bijzonder mooi vormgegeven door Erwin Noordanus.
In 2009 waren reeds tweehonderd foto's te zien in een expositie in Museum RockArt in Hoek van Holland. Ook in het 192 Museum in Nijkerk is een selectie van de foto's van Hans Becker te bekijken.
° 'Radio Veronica Memories: hoe de wal het schip keerde', is een uitgave van Aldus Boek Compagnie onder ISBN nummer 9789492819017.
Oud RadioVisie-columnist en stripliefhebber Martin Hofman attendeerde mij onlangs op een artikel van Fred Van Molhem in de FB-groep Retro Sint Niklaas over Radio 77. Eén van de pionierzenders in het Vlaamse vrije radiolandschap, zeker als het gaat over het uitzenden van reclameboodschappen. Want heel lang werd dat niet toegestaan door de overheid. Bang als ze was dat radio plots een teveel aan mogelijkheden zou krijgen met meer concurrentie voor de openbare omroep als gevolg. Zucht!
Radio 77 was echter nog om een andere reden een voorbeeld. Ze gebruikten flitsende jingles. Ik ben er nog enkele keren voor naar Sint Niklaas gereden om het station te beluisteren. Uren zat ik in mijn Volkswagen Scirocco, in de buurt van de grote markt, cassettes op te nemen. Frietje dr bij, drankje, veel Camel-sigaretten. Een enkele keer Bastos. Uiteraard had 77 handig gebruik gemaakt van het pakket van het Amerikaanse WABC77 uit New York. Beetje knippen en plakken et voilà De modale luisteraar kent die achtergronden toch niet.
Ook WLS, dat vanaf de Kluisberg uitzond maakte nogal schaamteloos gebruik van de naamjingles van een Amerikaanse zender. Gemini-medewerker Tony Winter (Bruno Vandenbulcke) die toen voor Barco regelmatig naar de States reisde, was een verwoed verzamelaar. Hij had ooit WLS in Chicago bezocht en een kopie van hun jingles gekregen. Die had hij op zijn beurt gedeeld met Willy Vanlee. Toen die Gemini verliet om WLS op te richten, was de naam van het nieuw station snel gevonden; West Lokale Stichting. Beetje flauw, maar ook daar maalde de luisteraar niet om.
Radio 77 en WLS waren echt niet de enige Vlaamse lokalen die van dit trucje gebruik maakten. Zonder sterk te overdrijven, de hele radiowereld leed (en lijdt) aan deze ziekte. In veel gevallen beseffen ze het niet eens. Noem me vijf stations die niet één of andere versie gebruiken van de bekende PAMS-jingle reeksen. Ooit in Europa geïntroduceerd door Radio London. Eindeloos verknipt, gekopieerd, nagedaan. Maar het is zoals Peter Koelwijn het zegt; Beter goed gepikt, dan slecht zelf gedaan. Geef hem eens ongelijk.
Het eerste station dat ik zelf goed heb leren kennen en dat de knip en plak-techniek toepaste was ABC Europe. Een Nederlandse kortegolfpiraat, met basis in Rotterdam, die de zaken bijzonder professioneel aanpakte. En waar heel wat djs die bij deze of gene zeezender hadden gewerkt, o.a. Alfons Jagtman (Rob Ronder), programmas voor maakten. Bezieler van dit project was Ruud Kegel (Denny Thomas). ABC Europe startte in 1974, zond elke zondag uit via de 6250 kHz en verzamelde heel snel een flinke schare trouwe fans. Hun knappe jingles waren een lokale bewerking van het pakket van de New Yorkse zender WABC. In Baffle publiceerden we ooit de geschiedenis van dit station.
Ruud Kegel hielp later nog mee het mooie weer maken met de (Italiaanse) opvolger van Radio Noordzee Internationaal. Hij zette er in 1979, samen met o.a. AJ Beirens (ook al RNI én Atlantis) Radio Nova International op. Vanuit Camporosso, vlakbij Ventimiglia in de provincie Imperia zonden zij uit voor de Franse Riviera. Voor een deel van de vormgeving gebruikten ze het oude jinglepakket van RNI - Radio Northsea International - Radio Noordzee Internationaal.
- Franstalige Gemeenschap dient klacht in bij Raad van State
En toen was het tijd voor deel 2 van Kleintjes krijgen klappen, groten gebetonneerd (zie gisteren). Minder analyse, meer pure gegevens. Want helemaal zeker is het nog niet dat het 'Plan Gatz', vergeef me als ik het zo noem maar het kind moet toch een naam hebben, doorgaat. Een aantal zaken kan ik nog niet kwijt, wel dat er sterke aanwijzingen zijn dat er diverse beroepsprocedures (zouden kunnen) lopen tegen wat nu is bekend.
Niet iedereen lijkt het er zomaar bij laten. Vanuit de bekende wandelgangen bereiken me berichten dat het procedures zou gaan regenen. Minister Gatz vertelde één van mijn insiders trouwens dat hij zelf verwacht dat dit er aan zat te komen. Van één klacht kan ik wel de details kwijt. De Franstalige Gemeenschap heeft bij de Raad van State bezwaar aangetekend tegen de nieuwe Vlaamse plannen. Met andere woorden, de mogelijkheid dat alles on hold wordt gezet, bestaat. Verassend is dit niet, eerder gebruikelijk dat er vanuit het zuiden weerwerk komt. (Zie ook link onderaan)
O jawel, er is overleg geweest tussen de gemeenschappen, dat moet nu eenmaal. Maar toch kwam de klacht. Tot daar het overlegmodel. Het excuus om geen nieuwe extra frequenties te zoeken luidde dat zoiets niet kon omdat dit on hold stond vanwege het overlegmodel. Over ronde cirkels gesproken. Zonder plan geen erkenningen. De Franstalige Gemeenschap heeft al eerder frequenties laten vernietigen. Officieel bestaan sommige frequenties zelfs niet meer, maar voorlopig worden ze wel nog gebruikt. Raar is bovendien dat de Vlaamse Overheid op de hoogte was van die procedure, maar niet heeft gewacht op het resultaat daarvan. Het lijkt er sterk op dat er haast is gemaakt om SBS snel iets te gunnen. Waarbij ik mij de vraag stel of dertien jaar dan niet voldoende tijd was om een degelijk plan te maken zonder procedures te riskeren?
Ik eindigde gisteren met de bedenking dat over vijf jaar alle radiostations misschien met dezelfde wapens zouden strijden omdat ze dan allemaal enkel nog op DAB+ te beluisteren zouden zijn. Met een vrij grote zekerheid kan ik nu al meegeven dat in 2022 alle nationale zenders een verlenging krijgen om gedurende nog eens vijf jaar op FM door te gaan. Zelfs mocht dat niét het geval zijn, hou er ook rekening dat binnen vijf jaar zeker geen vijftig procent digitaal zal luisteren. De Vlaamse overheid doet hier een Vanovertveldje'. Cijfers voor waarheid aannemen in de hoop dat, in de veronderstelling van en omdat ze ervan uitgaan dat zoveel mensen dan al een DAB+-ontvanger zullen gekocht hebben.
Cijfers die we anno 2017 wél kennen komen uit onder andere Nederland. Daar is men het digitale avontuur al in 2004 begonnen. Nationale en commerciële omroepen zijn betrokken en in zowat het hele land te beluisteren. Toch is nog steeds slechts tien procent (10%) van alle verkochte ontvangers een DAB-bakje. Naar Groot-Brittannië dan. Daar begonnen ze aan het avontuur in 1999. Zestien jaar later, in 2015, bezat de helft van de bevolking een digitale ontvanger. De consument moet willen en kunnen volgen. Zoveel is duidelijk. Niet iedereen is op dezelfde manier met radio begaan. Kijk maar eens in je naaste omgeving en trek je conclusies. Hoe luidop men het ook zegt en zal blijven herhalen, de bestaande situatie zal nog heel lang gehandhaafd blijven.
Dat de minister koppig vasthoudt aan het mantra dat netwerken niet kunnen, is raar. De vorige wetgeving liet samenwerking tot zestig (60) zenders toe. Waarom dan nu plots die ommezwaai? Ze mochten toch? Kom dan tien jaar later niet zeggen dat ze illegaal bezig waren. Eerlijk ware geweest indien de bestaande situatie gewoon zou geconsolideerd zijn. Ik maak een sprong naar de krantenwereld. Eén enkele groep kan daar tig kranten opkopen, zonder problemen, maar als een KMO radiofrequenties verzamelt dan is er plots wel een probleem.
Alle regionale tv-stations zijn zowat eigendom van Corelio. Nooit heeft er iemand bezwaar gemaakt. Corelio en Concentra zijn trouwens de huwelijkspartners van Mediahuis. Ze gaan hun plannen om de voornoemde media-activiteiten over te hevelen naar Mediahuis eerstdaags aanmelden bij de bevoegde mededingingsautoriteiten. Het vzw-statuut was destijds een verplichting van de overheid om een licentie te krijgen. Wat is het bezwaar dat iemand in een streek een aantal lokale radios bezit? Een bedrijfje overneemt? Is dat een doodzonde? Vergelijk dat eens met de echte mediaconcentratie in Vlaanderen.
Bovendien heeft een project als Topradio meer kans om te overleven. Ze hebben luisteraars, omzet en werknemers in dienst. En dat al 22 jaar lang. Hoe kan het zijn dat een opgepoetste prognose voor een niet bestaande zender het hier van wint? Ik haal Be One even van onder het stof. Ook zij hadden prachtige dossiers. Er is geen dag van de inhoud waar gemaakt. Twee jaar later ging de stekker uit het project. Deze geschiedenis gaat zich wellicht herhalen.
Om het tot slot over de beoordelingen te hebben waarmee de dossiers werden getoetst. Eén voorbeeld; Zo werden er minder punten toegekend aan een project omdat er geen sportprogramma was voorzien. Ken je één jazz-zender, waar dan ook, met een eigen sportprogramma? Is er sport op MNM, StuBru, Nostalgie en JOE fm? Ik maak één van de volgende dagen een analyse van die puntentelling. Het lijkt me eerlijk als iedereen dat kan nakijken. Ik kan me echt niet van de indruk ontdoen dat een stevige portie willekeur en amateurisme heeft meegespeeld. Niet omdat er gecomplotteerd werd, wel omdat er onkunde mee was gemoeid.
Een zero base herverdeling, naar Nederlands model, zou een meer correctere staalkaart van de radiowereld hebben opgeleverd. Mijn gedacht!
Mensen naar wie je opkijkt, die wil je (meestal) ook ontmoeten. Zo hoort dat. Toen op 15 juli 1973 een jonge Adegemse zakenman het Belgische radiolandschap heviger dan ooit wakker schudde, werd Adriaan Van Landschoot één van mijn helden. Uiteraard wilde ik hem ooit spreken en er mee op de foto gaan. Er mee praten lukte, al duurde het even. Er mee in beeld komen, was een ander paar mouwen.
Een snelle ontmoeting met de man achter Radio Atlantis zat er sowieso niet in. In 1973 hield ik eigenhandig het rode gevaar tegen bij 6TTR in Lüdenscheid tot eind augustus. Naar Oostburg reizen was bijgevolg een utopie. Op 18 oktober verdween het station alweer uit de lucht (en deels uit de belangstelling). Toen per 1 januari 1974 Radio Amigo van start ging, verlegde ik voor een groot deel mijn focus naar dit nieuwe station. Uiteraard had het ook voor een deel te maken met de djs, want - dank zij hun werk voor Atlantis - , had ik met enkele een band opgebouwd. Adriaan V. bleef mijn hoogste waardering behouden. Hij bleef op mijn lijstje te ontmoeten staan.
Het leven neemt verrassende wendingen, het zou uiteindelijk tot 26 februari 2000 duren vooraleer ik Adriaan effectief de hand kon schudden. Kabelradio Magdalena had een zeezenderdag georganiseerd in het feestpaleis in Beervelde, RadioVisie was betrokken partij, de oud-Atlantis baas, één van de eregasten. Maar tot een foto kwam het niet. Ik had een eigen fotografe bij, maar die was iets te druk bezig met het nemen van drankjes in plaats van fotos. Het resultaat was dat ik voor het verslag van deze happening op de RadioVisie-website, alsnog beroep moest doen op de fotos van andere aanwezigen. Maar dit terzijde.
De tijd vliegt. Want plots wast het 17 januari 2009. Die dag reikte RadioVisie alweer haar alom gewaardeerde awards uit (in het Wijnegem Shopping Center). Dit keer kreeg Adriaan Van Landschoot de Life Time Achievement award van de redactie. Voor zijn inzet en hertekening van het Vlaamse radiolandschap. Zonder Atlantis, geen Mi Amigo, geen vrije radio, geen revolutie bij de BRT, geen commerciële radio. Kort door de bocht? Of toch het vlinderaffect? Daar mag je zelf over nadenken. Helaas, dat vermaledijde karma (!) sloeg weer toe. Net die dag zat Adriaan in Zwitserland om zijn succesvolle cd-reeks van het Adrivalan Orchestra te promoten. Zijn echtgenote en beide zonen waren wel aanwezig en bijgevolg werd het alsnog een leuke ontmoeting. Maar die ene foto, nee dus
Pas op 6 juli 2013 zag ik Adriaan Van Landschoot nog eens terug. Toen was hij eregast tijdens de evenementen-uitzendingen van Radio 19 in Bissegem. Radio Caroline en Radio Atlantis waren de centrale themas. Dirk Vandermast (Thierry De Neve) interviewde hem, Wim van Egmond deed de techniek en ik ik maakte de fotos voor de website. Wie aan de foute kant van de lens staat, raakt niet in beeld. Uiteraard kan je iemand om hulp vragen, maar dan moet je daar ook op het juiste moment aan denken. Niet als het te laat is. Wie hem kent weet dat Adriaan altijd heel snel is. Hij duikt plots op, stapt heel viriel en is plots weer verdwenen. Ook die dag. En voor ik er erg in had. Het was weer wachten op een nieuwe kans.
En zie, eindelijk, op zaterdag 26 augustus zou en moést het lukken. Adriaan was eregast tijdens Flanders Music Radio Days in Gistel. Eigenlijk, eerder toevallig dan gepland, mocht ik hem begeleiden, van bij zijn aankomst tot in het foyer. Eén ding wist ik zeker, ik zou niet rusten vooraleer ik dé foto had. Liefst twee fotografen had ik daarvoor opgetrommeld die niet al te ver uit mijn buurt mochten zijn. Jan Steen (Jean-Pierre Pylyser) en Mario Desmet deden uiteindelijk hun ding.
Na 44 jaar sta ik echt op de foto met één van mijn jeugdhelden. Mijn lijstje is één item korter geworden. David Bowie heb ik om evidente redenen onlangs geschrapt. Ook Chriet Titulaer mag ik vergeten. Toch eens kijken hoe ik Rosy nog kan terugvinden. Maar dat is een ander verhaal .
In het groene splinter-berichtje (Stukje Noordzee in een doosje) van eergisteren heb ik het terloops over stripboeken omdat ik een fan ben. Ik heb het al vaker gezegd, het leven bestaat uit meer dan ademen, eten, drinken en radio. Film, lezen, wandelen, oldtimers en stripboeken zijn een ander wezenlijk onderdeel van mijn dagelijkse bestaan. Bijzonder leuk wordt het als twee hobbys aan kruisbestuiving doen.
Zo verstripte Bob de Moor ooit de aanslag op de Mebo II, het zendschip van Radio Noordzee Internationaal in zijn Barelli-reeks. Laat deze tekenaar nu toevallig tot één van mijn absolute favorieten behoren. Zijn stijl, zijn onderschatte bijdrage aan Kuifje, zijn persoonlijkheid. Ik had zelfs even het genoegen om met hem te mogen samenwerken. De Moor was in 1990 hoofdredacteur geworden van het stripmagazine Jet, waarin vooral nieuw, aanstormend talent zijn gang mocht gaan. In diezelfde periode had ik Christian Verhaeghe leren kennen, de man die tegenwoordig de decors tekent van de gewone Suske & Wiske-reeks.
Deze autodidact was en is een ongelooflijk talent. Ik geloofde rotsvast in zijn kunnen en besloot hem te helpen. Want hoe begin je als enthousiast tekenaar aan een carrière vanuit je kamertje in Menen? Ik had net mijn radio-activiteiten ietwat teruggeschroefd, bijgevolg trok een nieuwe uitdaging me wel aan. Ik ben nu eenmaal van het rusteloze type.
Ik contacteerde Bob De Moor en Christian mocht enkele tekeningen opsturen. Die werden snel goed bevonden, waarna de vraag naar een kort verhaal volgde. Christian zette een scenario van mij om in tekeningen. Kort daarna werd het gepubliceerd en had mijn poulain zijn visitekaartje afgegeven, waarna hij aan een knappe carrière begon die hem bij de Gazet van Antwerpen, Studio 100 en Studio Vandersteen bracht.
Ik ben Bob al die tijd blijven volgen, heb alle one shots en reeksen die hij tekende verzameld (Cori - de scheepsjongen, Snoe en Snolleke, Meester Mus, Barelli) en ik bezit zelfs heel wat uniek werk van hem. Op de eerste verdieping van Huize Bostyn is bovendien een complete De Moor Galerij ingericht. Met originele tekeningen, posters, lithografieën, zeefdrukken
Mocht je ooit het album We gaan naar zee, uit de Barelli-reeks vinden, zeker lezen. De zeezenderfans zullen er heel wat in terugvinden dat ze herkennen (tot de studio van Veronica op de Norderney!). Niet stripfans lezen een boeiend, grappig verhaal in de beste traditie van de Vlaamse klare lijn strip.
Herinneringen zijn een opmerkelijk fenomeen. Alhoewel ik voorlopig weinig last heb van mijn geheugen, blijken bepaalde zaken toch een zetje nodig te hebben. Omdat zaterdag nog steeds Joey-dag is, als herinnering aan het definitieve afscheid van deze RadioVisie-illustrator, bladerde ik gisteren opnieuw door een stapel tijdschriftjes waarvan ik ooit (mede)uitgever was. Helemaal verloren dook tussen de RadioVisie-boekjes het eerste nummer van het Gemini Fanblad op. De trigger die ik nodig had om het me het hele verhaal opnieuw te herinneren.
Op 9 oktober 1980 werd Radio Gemini, toen in de lucht vanuit Dottignies, helemaal ontmanteld door de Moeskroense politie. Uiteraard wilden we zo snel mogelijk terugkeren. Wat ook effectief gebeurde op 9 november, toen we opnieuw konden beginnen vanuit een kamertje bij VANO in Moeskroen. Een bedrijf dat actief was in o.a. industriële elektriciteit, motorwikkeling en de installatie van openbare verlichting.
Tijdens onze afwezigheid was duidelijk geworden dat we de luisteraars ook op een andere manier moesten kunnen bereiken. We hadden een fanclub met vele, vele honderden leden, daar moést iets meer mee te doen zijn dan hun alleen maar de obligate sticker en lidkaart te sturen. Een blad leek me ideaal. Net in die wereld lagen mijn roots. Aan ervaring geen gebrek dus.
Het eerste nummer moest heel snel klaar zijn. Het verscheen nog tijdens onze 'off air'-periode. Ik schreef het verhaal van de inbeslagname en riep de fans ook nog eens op om duidelijk te maken dat ze achter ons stonden. Daartoe konden ze een strookje invullen en ons terugsturen. Geïnspireerd op de actie Veronica blijft, als u dat wilt. Het eerste fanzine werd verfraaid met een tekening van Joey op de cover. Gerecycleerd uit het archief van RadioVisie, maar bijzonder passend.
Voor editie 2, die verscheen in april 1981, werd gekozen voor de naam Gemini Magazine. Telkens ging het om vier paginas op A5-formaat. Dat paste makkelijk in een enveloppe en kon worden verstuurd tegen het gangbare brievenposttarief. Radio Gemini werd groter, de fanclub groeide tot ruim tweeduizend leden en ik maakte plannen om van het eenvoudige fanblad een echt tijdschrift te maken. Alweer naar analogie met Radio Veronica dat heel succesvol was met het Veronica weekblad.
Niet dat we zo frequent wilden verschijnen, maar naar inhoud toe leek het me een goed idee om een breder scala onderwerpen te brengen. Intussen verscheen RadioVisie nog steeds als maandblad. Al werd dit steeds moeilijker voor mijn Nederlandse collega-uitgever/hoofdredacteur Frans Schuurbiers en mezelf. Na ruim zeven jaar intensief bezig geweest te zijn, was de schwung er wat uit. Na heel wat overleg, ook met de andere redacteuren, besloten we dat in juni 1981 het laatste magazine zou verschijnen.
Maar toch niet helemaal. Omdat er toch al plannen waren voor een breder Gemini-fanblad, zagen we de mogelijk om twee werelden te laten samensmelten. Het Gemini Magazine verdween en RadioVisie hield op te bestaan. Maar in de zomer van 1981 werd Radio Express geboren. Een blad dat radio in heel veel facetten belichtte, Gemini een breed forum gaf, maar ook de focus legde op de Belgische vrije radios in het algemeen. Op die manier hoopten we in veel domeinen een voortrekkersrol te spelen.
De kosten van het nieuwe blad werden volledig door de Stiching RadioVisie gedragen, zowat alle redacteuren leverden zoals vanouds hun bijdrages, terwijl Frans en ikzelf de hoofdredactie bleven vormen. Alle reguliere abonnees van RadioVisie en de leden van de fanclub van Gemini kregen een exemplaar toegestuurd. Voor deze laatste groep werden de verzendkosten wel gedragen door de vzw Gemini. Een tweede nummer volgde al heel snel. En er kwam extra hulp opdagen.
De uitgevers van het Kortrijkse reclame-weekblad Atlas waren toegetreden tot de beheerraad van de lokale zender. Het was evident dat zij Radio Express gingen drukken. Bovenal deden ze het gratis. Gemini eiste, door het steeds groeiende succes echter steeds meer van mijn tijd op. Frans speelde eveneens een belangrijke rol achter de schermen. Ook voor hem werd de combinatie zender en blad loodzwaar.
Het concept van Radio Express werd herdacht. Uiteindelijk werd opnieuw gekozen voor een blad dat enkel zou berichten over Radio Gemini en minder frequent zou verschijnen. Binnen de medewerkers van de zender werd een nieuwe hoofdredacteur gezocht en gevonden. Een last viel van mijn schouders. Gemini Express was geboren, evenwel zonder tekeningen van Joey.
De groene splinter is uiteraard één van de zes albums uit de nooit-meer-geëvenaarde blauwe reeks van Suske & Wiske. Als notoir verzamelaar van de stripboeken uit mijn jeugd, ontbreekt dit meesterwerkje van Willy Vandersteen niet in mijn bibliotheek. Maar ik bezit nog een andere groene splinter, een echte
Als je fan bent van iemand dan is het niet onlogisch dat je aan het verzamelen slaat rond je favoriet. Enerzijds zijn er de commerciële spullen waar je makkelijk aan komt, anderzijds is het de ultieme droom om gepersonaliseerde items te bezitten. Handtekeningen en selfies scoren daarbij hoog. Ben je radiofan, dan is het bezitten van persoonlijke dingen een stuk moeilijker.
Soms lukt het toch. Ik heb er eentje. Eén van de foto's die bij dit stukje hoort, heeft er als mee te maken. Een beetje banaal misschien. Maar het is wat het is Een klein, groen stukje uitgeharde verf dat ik al ruim 46 jaar bewaar in een doosje. Na al die tijd stel ik mezelf wel eens de vraag wat me toen eigenlijk bezielde? Fans bewandelen vreemde paden. Ik kan het weten
Het heeft alles te maken met één van de meest spannende en dramatische radionachten die ik tijdens het DX-en (zie gisteren) beleefde. De datum is 15 mei 1971. Een zaterdagavond. Het was te vroeg om op zoek te gaan naar verre zenders, daarom was ik in afwachting nog even blijven hangen bij de kortegolfzender van Radio Northsea International (RNI).
Luisteren op de middengolf naar dit station kon niet in Geluwe door de nabijheid van de sterke zender van Franse Inter uit Lille. RNI maakte gebruik van de 220 meter, de Franse openbare omroep zat op 219,7 meter, met een 150 kW zware zender. Geluwe ligt op een boogscheut van de Noord-Franse stad. Storingsvrij luisteren lukte dus niet. Gelukkig waren er de uitzendingen in de 31- en 49- meter band.
Alan West, toevallig één van mijn favoriete djs, presenteerde zijn show. Het was na 23:00 uur toen ik hem, half ingedommeld, plotseling Mayday ... Mayday .. Mayday hoorde roepen. "This is Radio Northsea International. This is an SOS call. Mayday, mayday, mayday, mayday. Radio Northsea International from the Mebo II, to be exact 52 degrees 11 minutes latitude, 4 degrees 16 minutes longitude. Four miles off the coast of Holland, one mile off the radioship Norderney, Veronica".
Ik was meteen klaarwakker! Eerst dacht ik aan een spannend item in zijn programma, maar het bericht werd vele malen herhaald. Alan gaf ook enkele telefoonnummers door. Onder andere dit van het hoofdkantoor van Mebo Ltd in Zürich - Zwitserland. May day, may day, the Mebo II is on fire. SOS, SOS, we had an explosion on board, may day, may day, we need help!"
Ruim na middernacht verdween de zender uit de lucht. De zin om te slapen was helemaal over. Toen dat uiteindelijk toch lukte en ik de volgende ochtend weer wakker werd, spoedde ik mij naar de NSF-ontvanger. Tot mijn grote verbazing waren de uitzendingen hervat. Over het hoé en waarom, is nadien heel veel geschreven. Feit is dat er zeer snel hulp was komen opdagen. Er waren ook geen gewonden. De schade aan de Mebo II was beperkt gebleven. Het bovendeel van de kombuis en het achterdek waren weliswaar grotendeels afgebrand.
Het was een merkwaardig toeval dat er kort na deze aanslag een trip naar de zendschepen op de Noordzee was gepland met de alom bekende vissersboot de Dolfijn. Uiteraard was ik van de partij. Er heerste een vreemde sfeer aan boord. Het was immers duidelijk geworden dat de directie van Radio Veronica achter de aanslag zat. Wij zouden beide zendschepen bezoeken. Toch werd de bemanning van de Norderney, het zendschip van Radio Veronica, hartelijk begroet. Heel erg dicht werd evenwel niet gevaren. Bij de Mebo II ging het er helemaal anders aan toe. De Dolfijn ging zelfs langszij liggen en bleef er een hele poos dobberen.
De achtersteven van het zendschip vertoonden nog alle sporen van de dramatische nacht. Zwartgeblakerde delen, verbogen metaal, her en der nog wat puinresten. Enkele opvarende fans mochten aan boord gaan. Ik zag een overstap, het blijft al bij al een hachelijke onderneming om van het ene schip op het andere te klauteren op volle zee, niet zitten. Ik kon niet eens zwemmen!
Toen ik me concentreerde op de verbrande romp, zag ik net boven de geschilderde naam van het station dat de verf her en der los was gaan zitten door de hevige warmte. Ik kon er net bij en pulkte een stukje groen los. Het verdween snel in mijn zakken. Een relikwie! Een exclusief aandenken. Iets wat weinigen hebben.
Zo dacht ik er toen over. Jaren later kijk ik er toch anders naar. Met een glimlach. Me een beetje afvragend hoe ik er bij kwam? Ach, er is een tijd en een plaats voor alles. En het is alvast een anekdote die niet iedere radiofan, al is het dan nog een RNI-fan, kan vertellen.
Toen donderdagavond 14 september, voortijdig, bekend werd wie de nieuwe radiolicenties in Vlaanderen zou krijgen, kreeg ik een déjà vu gevoel. Ik wilde evenwel niet te gauw conclusies trekken. Na 64 jaar toeren in deze maatschappij heb ik geleerd dat even afstand nemen in veel gevallen helpt om dingen in een beter perspectief te plaatsen.
Wat ook helpt is het contact met mensen uit dezelfde branche. Nu ken ik nogal wat volk in radio- en bij uitbreiding ook in gerelateerde werelden. Kortom, de voorbije dagen werd menig boompje opgezet over de winnaars van de 'beauty contest' van deze Vlaamse regering. Waarbij ik per direct een nuance wil aanbrengen; er zijn geen winnaars. Er zijn enkel partijen die een uitzendlicentie krijgen. Dat is heel wat anders. Ik zie vooral (en heel veel) verliezers. Zal ik er enkele opnoemen?
Al stuurde SBS een communiqué de wereld in om te vertellen dat ze tevreden waren, neem van mij aan dat dit niét helemaal zo is. Een pakket van vijftien fm-zenders is verre van ideaal. Vergelijk het met de start, in 2001, van Qmusic en 4FM. Ook zij begonnen met een lappendeken van frequenties waar ze niet snel genoeg vanaf konden komen. Een voorbeeld; S-radio krijgt in Mechelen een zender van 30 Watt. Naar VRT-normen goed voor een ontvangstgebied van 2,5 vierkante kilometer. Maar moeilijk kan ook. Dat klopt, al zal de potentiële luisteraar, die met de auto van punt A naar B rijdt, er rekening mee moeten houden dat het vaak niet zal lukken om onderweg het signaal te blijven behouden.
Ik kan nu ook al met een redelijke zekerheid melden dat SBS niét in staat zal zijn om te voldoen aan dat wat in hun eigen dossier staat. Dat was goed, dik in orde. Daarom kregen ze ook een licentie. Maar dat uitgekiende rapport kunnen ze niet waarmaken. Ze zullen het ook niet willen. Per definitie is een commerciële groep geacht geld te verdienen, niet om het weg te geven. Met wat ze verondersteld worden te moeten doen, is weinig te verdienen. Integendeel. Ofwel wordt S-radio een eenvoudig product, veel muziek, een beetje nieuws (van Belga?) en makkelijk te maken rubriekjes gedistilleerd uit hun bestaand tv-aanbod. Kostenbesparend nu al; in eerste instantie gaan ze samenwerken met Mediahuis (Standaard, Nieuwsblad en Nostalgie).
Hier werd mijn déjà vu-gevoeld het sterkst. De grote groepen die nu nationaal opereren, die wilden S-radio er helemaal niet bij hebben. Denk aan wat Radio Contact is overkomen. En er zijn meer verliezers; Topradio, Citymusic, Familyradio, Club FM. Ze zijn hun FM-frequenties kwijt. Allen hebben ze mensen in dienst, vast of deeltijds. Ze werden op de meet geklopt door Stadsradio Vlaanderen en Hit FM. Vergeet gesjoemel, complotten en andere malversaties. Ik geloof daar niet in. Wel in het feit dat de winnaars het beste dossier hadden. Onthou vooral dat de toekenning enkel en alleen gebeurde op basis van een pak schrijfwerk dat werd beoordeeld door ambtenaren. Die houden zich strikt aan wat ze lezen. De mooiste verhandeling krijgt de meeste punten.
Of de winnaars waar zullen maken wat ze zelf in het dossier hebben gezet? Natuurlijk niet. Het hebben van een uitgebreide nieuwsredactie, het naar vele straathoeken en diverse dorpsfeesten sturen van reporters en het aanwezig zijn in diverse culturele centra en andere manifestaties zit niet in hun DNA. Een dergelijke formule is ook niet betaalbaar. Dit is Vlaanderen, een voorschoot groot.
O ja, er zijn nog veel meer verliezers. De lokale radiosector. Die is met een kluitje in het riet gestuurd. Ook zij zijn een pak frequenties kwijtgeraakt omdat die nu naar andere projecten gaan. De zogenaamde uitbreiding van hun zendgebied is een lachertje. Ik neem als voorbeeld Kortrijk, de stad kreeg er officieel Zwevegem bij, een gebied waar ze vroeger ook al te ontvangen waren. In Brussel en Antwerpen zijn er frequenties van maximaal 30 Watt. Op de Filipijnen gebruiken ze dat soort vermogens voor een wijkradio, in Groot-Brittannië op universiteitscampussen, in Senegal voor schoolomroepen
Ik ga even door. Enkel al in Parijs zijn 57 groot-vermogen-zenders actief. In Nederland zijn twaalf stations met grote vermogens en bijgevolg een nationale dekking in de lucht. Mits een totale herschikking van de FM-band is het zonder meer mogelijk om ook in Vlaanderen ruimte te vinden voor nationale uitbreiding. Op één voorwaarde, de bestaande partijen (lees: Medialaan, Mediahuis, VRT) én de politiek moeten willen mee stappen in de plannen. En dat was wederom niet het geval. Blijkbaar kon de minister van Media hen daar niet toe overhalen. Wat dat betreft zet Mediaminister Sven Gatz de traditie van zijn voorgangers verder. Geen enkele zou door een beauty contest geraakt zijn!
Nog meer verliezers? Wat dacht je? Uiteindelijk wordt radio gemaakt voor de luisteraars. En die worden er in het nieuwe landschap niet beter van. Totaal niet. Ondanks het feit dat de VRT twaalf kanalen krijgt op DAB+ wordt mijn generatie nog steeds overgeslagen. Ik voel me betutteld, betoeterd en beduveld. Nochtans is het a priori de overheid die alle doelgroepen moet bereiken. Daar betaal ik ze voor. En jij en iedereen. Je kan het de commerciële markt niet ten kwade duiden dat ze geen winst zien in de zilvergroep. Dat ze daar een foute inschatting maken, zijn we inmiddels van hen gewoon.
Zijn er dan geen winnaars? De kleine uitzondering die de regel bevestigt? Waarschijnlijk wel. De VBRO-groep mag een Vlaams station in de nationale markt zetten. Hun huidige product zit al een end in die richting. Hoe ze invulling gaan geven aan theater, stand up-comedy, film en literatuur, zoals in hun dossier staat, dat moeten we afwachten. Van mij krijgen ze het voordeel van de twijfel.
Het nieuwe Vlaamse radiorapport is alweer gebuisd. In 1984 was er heel even hoop. Toen kreeg iedere vrije radio 100 Watt cadeau. Meer dan driehonderd licenties werden uitgedeeld. Veel zenders en een klein vermogen. Iedereen was tevreden. Toch voor een tijdje, tot bleek dat de radiowereld een eerste keer met een kluitje in het riet was gestuurd. Maar toen was het eigenlijk al te laat. De fundamenten van deze scheve constructie waren gegoten, met de jaren is alles gewoon nog schever gaan staan. Alle bestaande grote spelers blijven behouden wat ze hebben. Hun frequenties zijn in beton gegoten.
Maar een beauty contest is wat de naam zegt, je beloont de mooiste, de beste dossiers waarin het meeste wordt beloofd. Een dergelijk proefwerk zou enkel mogen als aanvulling van bestaande projecten. De lokalen en de netwerken die wilden blijven, moesten voorrang hebben gekregen op papieren dossiers, geschreven woorden, makkelijke beloftes. Jammer voor alle kleintjes, de Tops, de Cities en Club FMs, maar mogelijk stonden in hun rapport te weinig halve en hele leugens. Hebben ze onvoldoende beloftes gedaan en zijn ze te eerlijk geweest? Het was naïef om te geloven dat het hetgeen ze al die jaren bewezen hebben de doorslag zou geven. Helaas, maar daar mogen ambtenaren geen rekening mee houden
EPILOOG
Als het klopt dat tegen 2022 de FM-uitzendingen van nationale spelers gestopt worden en er enkel nog digitaal uitgezonden wordt, en dat is binnen vijf jaar, schrijven we weer een nieuw verhaal. Dan krijgt S-radio evenveel kansen als Joe en Q-music en collegas. De lappendeken-beperking geldt slechts zolang de FM nog meegaat...
- Franstalige Gemeenschap dient klacht in bij Raad van State
En toen was het tijd voor deel 2 van Kleintjes krijgen klappen, groten gebetonneerd (zie gisteren). Minder analyse, meer pure gegevens. Want helemaal zeker is het nog niet dat het 'Plan Gatz', vergeef me als ik het zo noem maar het kind moet toch een naam hebben, doorgaat. Een aantal zaken kan ik nog niet kwijt, wel dat er sterke aanwijzingen zijn dat er diverse beroepsprocedures (zouden kunnen) lopen tegen wat nu is bekend.
Niet iedereen lijkt het er zomaar bij laten. Vanuit de bekende wandelgangen bereiken me berichten dat het procedures zou gaan regenen. Minister Gatz vertelde één van mijn insiders trouwens dat hij zelf verwacht dat dit er aan zat te komen. Van twee 'klachten' kan ik wel de details kwijt. De Franstalige Gemeenschap heeft bij de Raad van State bezwaar aangetekend tegen de nieuwe Vlaamse plannen. Met andere woorden, de mogelijkheid dat alles on hold wordt gezet, bestaat. Verassend is dit niet, eerder gebruikelijk dat er vanuit het zuiden weerwerk komt. (Zie ook link onderaan)
O jawel, er is overleg geweest tussen de gemeenschappen, dat moet nu eenmaal. Maar toch kwam de klacht. Tot daar het overlegmodel. Het excuus om geen nieuwe extra frequenties te zoeken luidde dat zoiets niet kon omdat dit on hold stond vanwege het overlegmodel. Over ronde cirkels gesproken. Zonder plan geen erkenningen. De Franstalige Gemeenschap heeft al eerder frequenties laten vernietigen. Officieel bestaan sommige frequenties zelfs niet meer, maar voorlopig worden ze wel nog gebruikt.
Raar is bovendien dat de Vlaamse Overheid op de hoogte was van die procedure, maar niet heeft gewacht op het resultaat daarvan. Het lijkt er sterk op dat er haast is gemaakt om SBS snel iets te gunnen. Waarbij ik mij de vraag stel of dertien jaar dan niet voldoende tijd was om een degelijk plan te maken zonder procedures te riskeren? Er is ook nog de klacht bij het Grondwettelijk Hof, ingediend door (enkele van) de huidige netwerken. De schorsing is verworpen, maar over de vernietiging van het plan moet het Hof zich nog uitspreken. Dat kan nog maanden duren.
Ik eindigde gisteren met de bedenking dat over vijf jaar alle radiostations misschien met dezelfde wapens zouden strijden omdat ze dan allemaal enkel nog op DAB+ te beluisteren zouden zijn. Met een vrij grote zekerheid kan ik nu al meegeven dat in 2022 alle nationale zenders een verlenging krijgen om gedurende nog eens vijf jaar op FM door te gaan. Zelfs mocht dat niét het geval zijn, hou er ook rekening dat binnen vijf jaar zeker geen vijftig procent digitaal zal luisteren. De Vlaamse overheid doet hier een Vanovertveldje'. Cijfers voor waarheid aannemen in de hoop dat, in de veronderstelling van en omdat ze ervan uitgaan dat zoveel mensen dan al een DAB+-ontvanger zullen gekocht hebben.
Cijfers die we anno 2017 wél kennen komen uit onder andere Nederland. Daar is men het digitale avontuur al in 2004 begonnen. Nationale en commerciële omroepen zijn betrokken en in zowat het hele land te beluisteren. Toch is nog steeds slechts tien procent (10%) van alle verkochte ontvangers een DAB-bakje. Naar Groot-Brittannië dan. Daar begonnen ze aan het avontuur in 1999. Zestien jaar later, in 2015, bezat de helft van de bevolking een digitale ontvanger. De consument moet willen en kunnen volgen. Zoveel is duidelijk. Niet iedereen is op dezelfde manier met radio begaan. Kijk maar eens in je naaste omgeving en trek je conclusies. Hoe luidop men het ook zegt en zal blijven herhalen, de bestaande situatie zal nog heel lang gehandhaafd blijven.
Dat de minister koppig vasthoudt aan het mantra dat netwerken niet kunnen, is raar. De vorige wetgeving liet samenwerking tot zestig (60) zenders toe. Waarom dan nu plots die ommezwaai? Ze mochten toch? Kom dan tien jaar later niet zeggen dat ze illegaal bezig waren. Eerlijk ware geweest indien de bestaande situatie gewoon zou geconsolideerd zijn. Ik maak een sprong naar de krantenwereld. Eén enkele groep kan daar tig kranten opkopen, zonder problemen, maar als een KMO radiofrequenties verzamelt dan is er plots wel een probleem.
Alle regionale tv-stations zijn zowat eigendom van Corelio. Nooit heeft er iemand bezwaar gemaakt. Corelio en Concentra zijn trouwens de huwelijkspartners van Mediahuis. Ze gaan hun plannen om de voornoemde media-activiteiten over te hevelen naar Mediahuis eerstdaags aanmelden bij de bevoegde mededingingsautoriteiten. Het vzw-statuut was destijds een verplichting van de overheid om een licentie te krijgen. Wat is het bezwaar dat iemand in een streek een aantal lokale radios bezit? Een bedrijfje overneemt? Is dat een doodzonde? Vergelijk dat eens met de echte mediaconcentratie in Vlaanderen.
Bovendien heeft een project als Topradio meer kans om te overleven. Ze hebben luisteraars, omzet en werknemers in dienst. En dat al 22 jaar lang. Hoe kan het zijn dat een opgepoetste prognose voor een niet bestaande zender het hier van wint? Ik haal Be One even van onder het stof. Ook zij hadden prachtige dossiers. Er is geen dag van de inhoud waar gemaakt. Twee jaar later ging de stekker uit het project. Deze geschiedenis gaat zich wellicht herhalen.
Om het tot slot over de beoordelingen te hebben waarmee de dossiers werden getoetst. Eén voorbeeld; Zo werden er minder punten toegekend aan een project omdat er geen sportprogramma was voorzien. Ken je één jazz-zender, waar dan ook, met een eigen sportprogramma? Is er sport op MNM, StuBru, Nostalgie en JOE fm? Ik maak één van de volgende dagen een analyse van die puntentelling. Het lijkt me eerlijk als iedereen dat kan nakijken. Ik kan me echt niet van de indruk ontdoen dat een stevige portie willekeur en amateurisme heeft meegespeeld. Niet omdat er gecomplotteerd werd, wel omdat er onkunde mee was gemoeid.
Een zero base herverdeling, naar Nederlands model, zou een meer correctere staalkaart van de radiowereld hebben opgeleverd. Mijn gedacht!
Als je reeds 64 verjaardagen vierde heb je heel wat jaren om op terug te kijken. Om het chronologische overzicht te behouden, FaceBook noemt het de tijdlijn, doe je dat meestal door belangrijke gebeurtenissen, jobs, aankopen, verhuizingen in de juiste volgorde te zetten. Ik betrap er me zelf op dat ik dat ook al eens doe aan de hand van de radiotoestellen die ik kocht, bezat of die ik me gewoon herinner. De meest opmerkelijke ontvanger was tevens de allereerste die ik ooit zag. Afijn, ook naar... luisterde.
Het begint in de zomer van 1947, de warmste ooit. In dat jaar trouwden mijn ouders. Om geld te sparen en later een huisje te kunnen kopen, trokken ze vijf jaar in bij de ouders van mijn ma. Toen ze in 1952 eindelijk hun droomwoning konden kopen, kregen ze het radiotoestel van mijn grootouders cadeau. Inmiddels was (helaas) het embleem op de voorkant verloren gegaan. De NSF-ontvanger (Nederlandse Sein Fabriek, in 1960 overgenomen door Philips) was vlak na de oorlog aangekocht bij de intussen bekende Roger.
In maart 1953 kreeg het nieuwe huis er een bewoner bij. Ik dus. Toen ik kon glimlachen moest er een foto genomen worden. Zoals mijn generatie zich dat zal herinneren recht op zittend, poserend op een kussen (sommigen lagen naakt op een schapenvacht!). Ik heb geen idee wààr het idee vandaan kwam, maar toen was het wel bon ton.
De NSF bleef het muzikale geluid in de woonkamer van Huize Bostyn beheersen tot 1959. Toen kwam er een nieuw toestel van bij Roger. De ouwe bak belandde op zolder tot ik groter was. Toen ik vele jaren later mijn eigen kamer kreeg, begon het toestel zijn derde leven. In 1973 mocht de lampenbak alweer, zij het gedeeltelijk, op rust.
Bij Roger had ik een transistor radio gekocht, met UKW-welle. Maar niet vooraleer ik de houten NSF-kast helemaal gerenoveerd had. Met de oude ontvanger schuimde ik wel nog steeds alle AM-banden af omdat er twee uitstekende kortegolfbanden opzaten. Ik vergat vaak naar bed te gaan, luisterde naar zenders uit landen die nu al lang niet meer bestaan! (DDR, Tjecho-Slowakijje,CCCP). DX-ing! Een merkwaardige hobby! Maar eentje waar je vaak schitterende cadeaus aan overhield!
In 1981 werd de NSF weer opgewaardeerd. Voor Radio Gemini had ik een spel bedacht waarbij luisteraars en middenstanders een grote rol speelden. Dé radio werd érgens, in een steeds wisselend dorp, in een uitstalraam geplaatst bij een winkelier. Aan de hand van tips die de presentatoren gaven, moesten de luisteraar het toestel kunnen lokaliseren. Wie daar als eerste in slaagde kreeg een prijs. De NSF zou bovendien model staan voor een nieuwe Gemini-sticker. De Kortrijkse tekenaar en ontwerper Cisse, inspireerde zich op mijn radiodoos. De sticker werd nadien hét symbool van Gemini. Meer dan zomaar een logo.
Toen ik vertrok bij de Kortrijkse lokale zender, in de lente van 1984, belandde het toestel opnieuw in Geluwe waar ik er heel vaak BBC Radio 1, Hilversum 3 en de zeezenders vanaf de Ross Revenge mee beluisterde. Zelden ging een dag voorbij zonder dat het groene kattenoog opflikkerde. Uiteindelijk werd het aantal uur radio-activiteit toch minder. Storingsvrij luisteren werd immers steeds moeilijker. Ansich werd het AM-aanbod ook minder, andere elektrische toestellen in huis en de naaste omgeving moesten blijkbaar aan steeds minder strenge normen voldoen. Met gekraak, gespetter, gezoem en ander lawaai als gevolg.
Toch was de rol van de NSF nog steeds niet uitgespeeld. In 2012, 2013 en 2014 zond vanuit het Bissegemse Bijenhof evenementenradio 19, tijdens de zomermaanden, telkens een tiental dagen uit. Opnieuw nam de oude ontvanger zijn rol als eye catcher op. Meer nog, hij liet ook het geluid van Radio 19 horen. Zendtechnicus Bruno Vandenbulcke had gezorgd voor een mini middengolfzendertje dat de oude bak feilloos kon ontvangen. Vermoedelijk het enige AM-apparaat waarmee naar 19 werd geluisterd. Enerzijds mocht er geen AM-zender gebruikt worden, dus werd dat aan niemand verteld, anderzijds was het zendgebied echt tot enkele honderden meter beperkt.
Ik heb geen idee of hiermee een definitief einde is gekomen aan het merkwaardige leven van dit radiotoestel dat me al mij hele leven begeleid. Het ding heeft zeker al acht levens gehad. Een negende behoort tot de mogelijkheden. Intussen staat de helemaal opgefriste bak te pronken in mijn mancave.
Af en toe wordt hij aangezet op Smooth Radio of Gold, of een andere zender. In het UK tieren de middengolfstations immers nog welig. s Avonds en s nachts is er zelfs een overvloed aan zenders in die band te ontvangen. Door het wegvallen van de zwaarste vermogens in de ons omringende landen, duiken steeds vaker en beter omroepen op uit verre landen.
De geschiedenis herhaalt zich, straks sla ik weer aan het DX-en. Waar is mijn World Radio & TV Handbook? En hoe stel je ook alweer een goed QSL-report op? Wie stuurt nog cadeaus?
De voorbije zomer heeft een belangrijke gebeurtenis plaatsgevonden in de geschiedenis van de nieuwsdienst van de VRT. Sedert enkele weken is deredactie.be van uw computer, tablet of smartphone verdwenen en vervangen door vrtnws.be: een nieuwe site, een nieuwe app, een nieuw logo en een nieuwe naam. En daar heb ik een heel klein beetje aan meegewerkt als bètatester. Ik ben bijgevolg ook een heel klein beetje tevreden...
Het was een leuke ervaring om gedurende vele maanden iets dergelijks mee te kunnen helpen aansturen. Niet enkel radio is mijn ding, journalistiek is dat net zo goed. Het meedenken resulteerde een tijd geleden in een namiddagje en avondje VRT. Met extra compagnon. Jan Steen (Jean-Pierre Pylyser), één van mijn oudste radio-strijdmakkers gidste me naar de Reyerslaan.
Het was even onderhandelen aan de VRT-receptie want mijn identiteitskaart lag nog thuis. Ik was, denk ik, voor het laatst bij de publieke omroep in 2012. Toen in het gezelschap van Geert Vandevelde (TV Oost) en Caroline Delvoye (die stage liep bij RadioVisie). We maakten er reportages. Ook dan was het geen duiventil, maar heel erg moeilijk was het niet om binnen- en buiten te wandelen in het omroepgebouw. Sindsdien, de terreurdreiging zal er alles mee te maken hebben, is de controle strenger en efficiënter.
Het voelde een beetje raar aan om na vijf jaar nog eens door die gangen te dwalen, vooral omdat ik er dit keer als modale bezoeker was en er niet aan het werk was voor RadioVisie. Ik hield me gedeisd, werd toch af en toe herkend, maar probeerde vooral gewoon mee te surfen met de rest van het tienkoppige team testers.
Ik genoot het hardst hoe de groep, voor de meesten was het een eerste bezoek aan een omroepcentrum, onder de indruk was en de dingen bekeek. We praatten met Frank Deboosere, hij mocht die bewuste dag voor het eerst spelen in zijn nieuwe weerstudio, we wandelden door de oude weerstudio, maakten kennis met Caren Meyen achter het mengpaneel van Radio 2, hielden halt in de opnameruimte van Extra Time en kregen een prima souper opgediend.
Tot slot werden we een deel van het levende publiek tijdens de opnames van Cath & Gasten (Cath Luyten verving die week Lieven Van Gils). Isabelle A (de mooiste), Nathalia (de luidste) en Wim Opbrouck (de sympathiekste) waren enkele van de praatgasten. Maar vooral de publieksopwarmer viel ons op. De man deed zijn ding, geolied en professioneel, maar hij had net dat ietsje meer. Zijn stem, zijn manier van praten, zijn timbre, zoals hij de dingen die we moesten weten, uitlegde. Dat deed bij ons een belletje rinkelen.
Na de opnames moesten JL en JP absoluut weten of ze gelijk hadden. Een aangename babbel later wisten we het helemaal zeker. Ons gevoel zat juist. De man kwam inderdaad uit de radiowereld. Hij presenteert iedere ochtend Start je dag bij Radio 2 Oost-Vlaanderen. Dirk Ghijs was heel even verbaast dat we puur op zijn techniek aanvoelden dat hij eigenlijk een radiomaker is. En wij, wij waren ook weer tevreden. We pikken ze er nog altijd uit, zij die hét hebben. Radiomensen onder elkaar, we zitten op dezelfde golflengte.
Maar omdat dit stukje eigenlijk over de nieuwe nieuwssite van de VRT gaat, moet je daar maar eens naar toe surfen...
Ik ben alweer één mysterie armer. De oplossing is gevonden. De verwarring is uit de wereld. Al was er nooit sprake van een echt probleem. Uiteraard niet. In het stukje over mijn ReVox A77 had ik ook een foto geplaatst (uit 1973) van de Radio Atlantis-studio in Oostburg waar twee dergelijke recorders zijn te zien.
Zelf dacht ik dat dj Fred Van Den Bosch op de foto stond. Rudi Van Vlaanderen was de eerste die dacht dat het evenwel om Peter Vandam ging. Waarna meer mensen zich in de discussie mengden. Eric Hofman, Bart Picard, Luc van Kapellen, Bert Ree, Ed Koorevaar... Om niet iedereen te noemen! De balans helde niettemin duidelijk over in de richting van Peer.
Het verlossende antwoord kwam uiteindelijk uit Rotterdam van oud RadioVisie-collega Ron Shultz. Hij weet zich niet meer precies te herinneren wanneer, maar hij kreeg of kocht ooit enkele fotos van Menno Dekker (Radio Lucas, Unique FM en Radio Waddenzee). Hij was op bezoek geweest in de Atlantis-studios om er een reportage te maken. Kort na de start van deze zeezender.
Enkele fotos van het setje waren ooit in Geluwe beland, andere opnames waren dan weer in 'Rotjeknor' gebleven. Tot nu Voor eens en voor altijd is hierbij het bewijs geleverd dat het wel degelijk Peter Vandam is die noest aan de arbeid was in de Oostburgse productiestudio van Radio Atlantis.
Aanstaande zaterdag, 26 augustus, wordt Flanders Music Radio Day in Gistel afgesloten door de Free Radio Road Show (met Gino De Simpelaere). De muzikale drive in die van 1975 tot halfweg 1977 gelieerd was met de Vereniging voor Vrije Radio (RadioVisie). In die periode traden vaak gast-djs op. Los uit het blote hoofd denk ik daarbij spontaan aan Ton Schipper, Pierre Van Gent, Phil Players en Peter van Dam.
Maar zie, lang voor die periode had deze laatste reeds aan de knoppen van de FRRS staan schuiven. We moeten terug naar 1971. Ene Peter Nijdens wint in Antwerpen een grote dj-wedstrijd. De man zijn talent wordt opgemerkt en hij wordt gevraagd om radioprogrammas te gaan maken vanaf de MV Mi Amigo. Het zendschip is net uit de haven van Amsterdam ontsnapt om als thuisbasis te dienen voor Radio 199.
Peter kiest voor een nieuwe familienaam en heet vanaf dat moment Peter Brian. Na enkele strubbelingen en andere mankementen wordt 199 plots Radio Caroline. Peter blijft ook daar nog even hangen, maar verdwijnt dan weer uit de ether. Intussen is hij opgemerkt door Walter Galle, de bezieler van de Free Radio Road Show. Vanaf dat moment gaan beide heren vaak samen de hort op in Vlaanderen. Voor de Free Radio Road Show en/of voor de Caroline Road Show.
Tot Radio Atlantis in juni 1973 opduikt met ene Peter Vandam als dj in het team. Als dat onze Peter Brian van weleer niet is! Deze radiomaker 'pur sang' heeft voor een minder Engelse naam gekozen. Niet onverstandig, uiteindelijk is Atlantis een Vlaams station. Na enkele weken verdwijnt Peter bij de zender om vanaf januari 1974 weer te verschijnen bij Radio Mi Amigo. Zelfde dj, zelfde zendschip, zelfde frequentie, andere organisatie.
Als hij in januari 1977 ook dit station, dat inmiddels in het Spaanse Playa de Aro was neergestreken, verlaat is hij net op tijd terug in België om enkele keren gast-dj te zijn bij de Free Radio Road Show. Alles komt inderdaad terug!
