DOSSIER BUXUS

Botanische naam  : Buxus sempervirens
Nederlandse naam : Palmboompje
Herkomst         : Middellandse zeegebied,Klein-Azié
Bijzonderheden   : geschikt voor knipvormen
Grondsoort       : alle, humeus, kalkrijk
Vochtbehoefte    : normaal
Licht            : schaduw, half schaduw, zon
Wind             : weinig gevoelig
Groep            : (sier)heesters
Gebruik          : randen/hagen, tuinen, wintergroen
Hoogte           : 2.00-3.00 m
Vorm             : opgaand
Bloeikleur/vorm  : groen, onopvallend
Bloeitijd        : april, mei
Blad             : wintergroen

Standplaats:
Buxus stelt weinig eisen aan de grondsoort of standplaats, kan zowel in volle zon als in half schaduw goed gedijen. Belangrijk bij het planten is wel een goede grondbewerking, voldoende diep spitten om storende bodemlagen te doorbreken, een humusrijke grond toevoegen en voor voldoende kalkbemesting zorgen.

Kenmerken:
Bloemkleur   : geelgroen
Bloeiperiode : mei -
Bloemen      : kleine bloemen in de bladoksels
Bladkleur     : groen
Wintergroen : ja
Bladeren      : kleine, leerachtige bladeren. Giftig bij inname.
Vruchten      : kleine zaaddoosjes. Giftig.

Planten :
Bij het aanplanten van buxus dienen de planten dan ook uit de pot verwijderd te worden. Dan heeft u twee mogelijkheden: de buxus planten - aanplanten in volle aarde of overplanten in pot.

Aanplanten in volle grond
Buxus planten in volle grond , planten doe je best in het voorjaar (maart-april) en vanaf september tot de vorst invalt.
Graaf een geschikte grote kuil of sleuf. De minimumafmeting is altijd minstens het dubbele van de kluit. Algemeen bekend : hoe groter het plantvak, hoe beter voor de plant, want de wortels
kunnen dan uitgroeien en de plant kan voldoende voedsel en water opnemen. Vermeng de uitgegraven grond met 1/3 deel turf of humus en wat (champignon-)mest. Voeg eventueel wat kalk toe (zeewierkalk in korrelvorm). Wanneer u in zware grond wil planten, meng deze grond dan met scherp zand (Rijn- of Maaszand). Buxus houdt van een losse en kalkrijke grond.

Voor buxus planten geldt: investeer in goed grondwerk, want zelfs een plant met de beste kwaliteiten kan niet groeien in slechte of onvoldoende bewerkte grond!

Overplanten in pot
Onderworpen van de grootte van een buxus plant, kies je een gepaste pot. Welke pot je ook kiest bij het overplanten, zorg ervoor dat je degelijke potgrond gebruikt. De kans op problemen bij buxusplanten, te wijten aan bijvoorbeeld een tekort of een overmaat aan vocht, is in de pot dan ook heel wat denkelijker dan in de volle grond. Besteed daarom genoeg aandacht aan de kwaliteit van de potgrond. Niet alleen de voeding maar vooral de structuur van de potgrond is belangrijk. Deze grond bestaat uit een speciale mengeling waarin ook polymeren zijn verwerkt. In de handel zijn meststoffen te verkrijgen die 6, 8 of 12 maanden blijven werken. De keuze hangt af van de tijd die je aan je plant wil besteden. Buxus in pot kan je het hele jaar door planten.

Bemesten :
Wanneer beginnen met de bemesting van buxus
In het voorjaar (einde februari - maart) beginnen om de buxus te bemesten.

Niet te lang blijven doormesten is ook belangrijk, omdat de plant anders te lang doorgroeit en niet op tijd kan afharden voor de winter.
Het is verstandig om met de laatste mestgift wat minder stikstof en wat meer kali te geven, dat is goed voor het afharden.

Geschikte meststoffen
Uiterst geschikte meststoffen hiervoor zijn kippenmestkorrels en koemestkorrels. kippenmest bevat veel kalk wat goed voor het pH gehalte, buxus heeft graag kalk. buxus is een echte veelvraat dus bij het uitstrooien niet te zuinig wezen. Andere meststoffen zoals bloed, beendermeel, champignonnenmest, wormenmest werkt ook goed.

in gebruik een stuk duurder is buxus bemesting dewelke in de handel verkrijgbaar is, maar deze is dan ook uiterst geschikt en afgestemd op zijn behoeften.

Staat de buxus in een kuip, geef dan tussen april en september ten minste driemaal een in water opgeloste voedingsstof: een samengestelde organische meststof, bloed- of beendermeel of Viano.

Problemen door verkeerde bemesting van buxus
Bij gebrek aan vocht- of stikstof kunnen de bladranden geel worden. Heeft u uw buxus wel stikstof gegeven, kan een te droge grond of potkluit de oorzaak zijn dat de plant de stikstof niet op kan nemen. Daar heeft de plant water voor nodig. Voor de magnesiumbehoefte kunt u kieseriet meststof geven. Deze werkt minder snel als bitterzout en kan eventueel uit voorzorg jaarlijks een keer in het voorjaar worden gestrooid. Uw buxus blijft dan prachtig donkergroen.
U kunt in het voorjaar een wat grotere voorraadbemesting geven met kieseriet en gedurende het groeiseizoen dat regelmatig in kleinere hoeveelheden herhalen.

Soms heeft buxus gebrekverschijnselen die niet met bemesting op te lossen zijn. Als de grond verslempt en te nat is, omdat de grond extreem bewerkt is b.v. door diepspitten of de structuur van de grond is vernield door zware machines of er is veel of allemaal nieuwe grond in uw tuin gereden. Als die grond te lang ergens op een grote hoop gelegen heeft, kan het bodemleven te laag zijn of zelfs bijna afwezig zijn en dat bodemleven is erg nodig voor de mineralisatie van de mest en het luchtig houden van de grond. Als er te weinig lucht in de grond zit stikken de wortels.

Werkzame bestanddelen:
vroeger werd over “buxus” geschreven als middel tegen ziektes. Recepten tegen schurft, jicht en ogenlijden vindt men al bij Hildegard von Bingen (1098-1179). Maar een verwittiging is hier op zijn plaats: dekte het woord “buxus” bij Hildegard de echte buxus? In Frankrijk werd buxus voorgeschreven bij een typisch Frans lijden: “leverluiheid” en tegen griep en zelfs als haargroeimiddel die de haren rood of geel maakte (Fuchs 1549 en 1558). Dit laatste werd ook in Italië beweerd. Fuchs en Matthioli (1653) gingen een stap verder en vertelden dat een boerin eruit zag als een apin nadat ze buxusextract had gebruikt. Vanaf de 16e eeuw werd ook ‘buxus’ als middel tegen syfilis ingezet. Tegen tandpijn en buikpijn werd in Frankrijk buxussap gebruikt. Lobelius (1570) beweerde zelfs dat hij iemand had zien genezen van pokken door buxus! Durante (1576) en Dodoens (1618) beweren dat buxussap helpt bij slangenbeten. Vreemd genoeg zei Fuchs (1549) voordien dat slangen zelf buxussap nemen bij een verwonding.

In de hedendaagse Italiaanse 'fytotherapie' is de lijst van ziektes die behandeld zouden kunnen worden met onder meer buxusextracten zeer lang.

Eigenschappen:
de belangrijkste troef van de buxus is dat de plant wintergroen blijft. Deze zeer compacte, gesloten en donkergroene buxushagen zijn dan weer ideaal voor het afboorden van bloemborders. Door het aanplanten van buxushaagjes verkrijg je het hele jaar door bladhoudende structuren in de tuin. Je kunt uiteraard ook dergelijke structuren in de tuin aanbrengen met groenblijvende liguster of met lonicera, maar die moet je dan wel veel vaker snoeien aangezien deze veel sneller groeien dan de geliefde buxus. Buxus groeit niet zo snel en is daardoor de ideale plant voor laagblijvende haagjes en voor het vormen van figuren, bollen, kegels en spiralen.

Vermeerderen :
Buxus vermeerderen door het nemen van stekken
Buxus of de boordpalm kan je zeer gemakkelijk vermeerderen door het nemen van stekken.
Neem een goed afgerijpte stek vanaf september tot maart. De stek moet ongeveer 10 centimeter lang zijn. De onderste 3/4 van de stengel wordt van bladeren ontdaan. Dit kan met een scherp mesje worden gedaan. De stekken hebben best een donkergroene kleur met wat vertakkingen, maar ook zonder vertakkingen gaat het prima.

In een piepschuim bakje gaat dit uitstekend maar voorzie toch een paar gaten in de bodem. Vul het bakje met stekgrond tot 1 cm onder de rand. Aandrukken en water geven. Nu bent u klaar om de stekken te plaatsen.

De stekken zijn best van het zelfde formaat. Plaatst nu de stekken zo dicht mogelijk bijeen dit bevordert de wortelvorming. In zo een kistje kunnen wel 250 stekken of meer. Stekpoeder is voor buxus niet nodig.

De hele winter staan de bakken met stekken gewoon op een beschutte (niet te donkere) plek achter in de tuin.

Ook in de koude serre gaat het prima maar altijd uit de volle zon ook in de winter.

De stekplanten kunnen prima overwinteren buiten

Snoeien:
Tegenwoordig tref je in elke tuin wel ergens buxus aan. Het is dan ook een plant met verschillende goede eigenschappen. De belangrijkste zijn wellicht dat buxus wintergroen is, niet snel groeit en zich gemakkelijk leent voor figuren en hagen. Deze zeer compacte, gesloten en donkergroene hagen zijn dan weer ideaal voor het afboorden van bloemborders.
Om mooie strakke haagjes te bekomen dien je buxus toch minstens twee maal per jaar te snoeien. Snoei je maar één keer dan bekom je een losse, minder stevige plant die in de winter de sneeuwlaag niet kan dragen.

De eerste snoeibeurt mag vanaf eind mei tot eind juni.

De tweede snoei kan dan best volgen vanaf half augustus tot halfweg september. Wanneer U toch nog later zou scheren, weet dan dat de nieuwe takjes die nog voor de winter gevormd worden onvoldoende kunnen verhouten tegen dat het begint te vriezen. De kruidachtige jonge takjes zullen de eerste vorst dan ook moeilijk kunnen trotseren.
Bij het snoeien van buxus wacht je best tot het een bewolkte dag is. Als je een buxushaag op een warme takjes en de bladeren hebben na het snoeien open wondjes waarlangs bij warm weer veel water kan verdampen. De bovenste bladeren zullen uitdrogen en geelbruin verkleuren wat de buxus een stuk minder mooi maakt. Aangezien buxus niet zo snel groeit zal het een heel tijdje duren vooraleer de haag terug mooi is.

Om de snijwondes zo gaaf mogelijk te maken gebruik je best een goed geslepen manuele heggenschaar. Het spreekt voor zich dat de wondes bij gebruik van een elektrische of motorhaagschaar ruwer zullen zijn. Dit kun je een beetje vergelijken als het afrijden van gras met een messenkooimaaier die het gras afsnijdt tov een cirkelmaaier die het gras afslaat.

Voor het scheren spuit je de buxus eerst nat zodat de schaar nog soepeler doorheen de takjes kan glijden. Dit is beter voor uw armen en voorkomt ook weer verbranding van de gesnoeide toppen.

Indien de zon de dagen na het scheren toch vrij hevig en fel is dan kun je alsnog de buxus afdekken met een vliesdoek.
Lange hagen kun je best scheren met een elektrische of een motorhaagschaar die goed gezet is (scherp). Dit levert een zeer mooi en strak resultaat op.
Als snoeigereedschap kun je naast de manuele heggenschaar gebruik maken van een elektrische of een motorhaagschaar of een speciale buxusschaar.

Buxusvormen worden vaak tot drie maal per jaar geschoren om de structuur van de vorm goed te laten uitkomen. Hierbij snoei je voor de eerste keer begin mei, de tweede keer eind juli en de derde keer begin september.

Soorten :
Totaal zijn er meer dan zestig soorten Sempervirens bekend, waarvan er tien soorten actief worden verkocht.

Buxus sempervirens
Deze soort is alom bekend als gewone buxus. De plant wordt meestal op één of andere manier in een keurslijf gedwongen door snoei. Dat gaat van snoei als haag, als over snoei in eenvoudige geometrische vormen tot de meer ingewikkelde topiaries maar ook als solitair.

Buxus microphylla ‘Faulkner'
Een bossige, breed uitgroeiende struik met mooie ronde olijfgroene, glanzende bladeren. Door zijn los vertakte groeiwijze is hij zeer geschikt voor het vormen van bollen en blokken. Is niet gevoelig voor tal van wortelziekten. De winterverkleuring die soms optreedt, heeft vooral te maken met de voedingstoestand van de bodem. Als die voldoende hoog blijft, zal de plant minder of niet verkleuren.

Buxus sempervirens ‘Ingrid' ;
Is een laagblijvende compacte struik met blauwgroene grote ronde bladeren die dicht bij elkaar staan ingeplant. Hij groeit wat sneller, maar blijft even compact en kan dus gebruikt worden als goed alternatief voor de ‘Suffruticosa ‘.

Buxus sempervirens ‘suffruticosa' ;
Lage traaggroeiende bolvormige struik met lichtgroene kleine ronde zachte bladeren. Het jonge schot is vorstgevoelig. Deze buxus is na de gewone sempervirens het meest gebruikt en ook wel gekend onder de namen “Franse buxus, en dwergbuxus”. Suffruticosa wordt vooral gebruikt voor lage hagen (parterres) en bollen. Oudere planten hebben veel te lijden onder schimmelziekten door de dichte structuur van de plant. Deze soort groeit wel een stuk trager dan de gewone sempervirens wat hem interessant maakt omdat hij maar jaarlijks 1 snoeibeurt nodig heeft om hem mooi in vorm te houden.

Buxus sempervirens ‘Rotundifolia'
Opgaande losse struik met een veeleer stijve groei en grote ronde bladeren. Deze cultivar kan forse afmetingen bereiken en is zeer geschikt voor hoge hagen.

Buxus sempervirens ‘Handsworthiensis' ;
Stijf opgaande struik met harde, blauwgroene bladeren. Zeer geschikt voor hoge hagen en grote vormen.

Buxus sempervirens ‘Elegantissima' ;
Een kleine, bossige struik met kleine ovale, witbonte bladeren. Net door die kleine bladeren is dit één van de mooiste bonte buxussen en vooral geschikt voor lagere toepassingen.

Weetjes :

Buxus is een geslacht uit de buxusfamilie (Buxaceae). De planten kunnen makkelijk gesnoeid worden en of zeer laag gehouden worden (in formele tuinen bijvoorbeeld), of juist hoog opgroeien en in een bijzondere vorm gesnoeid worden.

Buxus staat ook bekend onder de namen 'buksboom' en 'palmboompje'. Soms wordt de naam 'palm' gebruikt. Buxus heeft niets met palmen te maken. Buxus, vroeger ook wel 'bosseboom' aangeduid, wordt zeer vaak verkeerd behandeld. Te vaak wordt ervan uitgegaan dat buxus, meer bepaald Buxus sempervirens, een mediterrane oorsprong heeft. Daarom wordt even vaak geloofd dat buxus van een zonnige, droge plaats houdt.

ziektes :
Buxus is heden ten dage niet meer weg te denken in onze tuinen, ook de tuinarchitecten maken er veel gebruik van. Deze plant is m.a.w. de hit van onze tuin. Dit heeft hij vooral te danken aan zijn veelzijdigheid o .a .als haagplant, kuip- en terrasplant en natuurlijk ook solitair om in vormen te snoeien (dierenfiguren, kegels, bollen, spiralen,...) Men gebruikt hiervoor best een buxusschaar.

Als we teruggaan in de tijd vinden we de buxus vooral terug aan pastorijtuinen of aan boerderijen, ook kent men ze traditioneel als de plant die gewijd wordt op Palmzondag en zo een gans jaar in de Christelijke huiskamers terug te vinden is. Deze kleine groene takjes zijn een heilig teken, herinnering aan Jezus van Nazareth, teken van vrede en verzoening.
Wanneer de Buxus niet op de juiste plaats staat kunnen er zich problemen voordoen. Dit kan men voorkomen door de Buxus op een kalkrijke, voedzame bodem te planten, liefst in de halfschaduw. Ook een goede waterhuishouding is noodzakelijk!

1. Groenaanslag
Dit wordt veroorzaakt door wieren of algen die de huidmondjes verstoppen waardoor de planten minder goed gaan groeien en er niet fris uitzien. Dit is te wijten aan een verkeerde standplaats, zoals teveel schaduw, niet opdrogen van de blaadjes door een te lange vochtigheid.

2. In bloei schieten en gele bladrand
Dit is vooral te wijten aan gebrek aan meststof en kalk. Door de planten bij te mesten met veel stikstof kan men de armoedige plantjes nieuw leven geven. Dit komt vooral voor bij Buxus in pot en slechte grondsamenstelling. Planten die constant met natte voeten staan vertonen hetzelfde beeld en geven een bruingroene kleur. In de handel vindt men speciale buxusmeststoffen.

3. Takkenbreuk
Soms ziet men bruinachtige, dode takken, dit is geen ziekte, maar is meestal te wijten aan een bruusk kontakt, denkt men hieraan aan grasmaaien, spelende kinderen, loslopende huisdieren enz. ….. Onze lieve viervoeters kunnen ook schade aanbrengen door onze buxushaag voor een urinoir te aanzien waardoor de blaadjes verbranden, dit wordt nog erger bij felle zon.

Door een aantal gepaste maatregelen kan de ziektedruk fel verminderd worden.

•Een goede hygiëne is aanbevolen maar is geen garantie om de ziektes tegen te houden. Vermijd contact tussen besmette planten en gezonde planten.

•In tuinen met automatische beregening is het beter om, in droogteperiodes, 1 keer per week veel water te geven dan alle dagen te sproeien. Op deze manier kunnen de planten beter opdrogen en zal de schimmel minder kans maken. Ook het gebruik van druppelbevloeiing is aan te bevelen.

•Ook oordeelkundige bemesting kan heel wat leed voorkomen. Planten die op een rustige manier groeien, blijken minder gevoelig voor aantasting.

•Ook de manier waarop we Buxus gebruiken, heeft een grote invloed op het voorkomen van deze ziektes. Dichte massieven, geschoren vormen en wolken zijn veel gevoeliger voor aantasting dan natuurlijk gegroeide struiken. In zulke tuinen is wat extra zorg dan ook zeker aangewezen