Er is nog steeds geen mail gekomen van Staf of van de vriend van Staf. En er is nog steeds geen spoor gevonden van de dieven van het Apollo-beeld. Voorlopig beperk ik mij dan ook tot het napluizen van leven en werk van Napoleon Destanberg. Heel wat over deze eminente Gentenaar is, zoals ik in een vorig verhaal liet doorschemeren, te vinden op ’t internet. En ik heb ook mijn licht opgestoken bij één van de twee in Gent wonende Destanbergs. Beiden zouden een verre verwantschap hebben met Napoleon. Eén van hen is leerkracht aan een vooraanstaande middelbare school in Gent en die was zo vriendelijk mij een paar interessante zoektips aan de hand te doen: het “Liberaal Archief” en een thesis over leven en werk van Napoleon Destanberg, die berust in het archief van de Gentse universiteit en geschreven is door een tante van de leerkracht zelve. Maar laten wij ons voorlopig beperken tot hetgeen het internet ons leert.

Napoleon Destanberg werd geboren op 7 februari 1829 aan de Geldmunt in Gent, in de buurt van het Gravensteen. In zijn jeugdjaren zou hij later nog twee huizen bewonen in diezelfde buurt. Hij was de zoon van een kleine middenstander. Hij voltooide zijn middelbare studies aan het atheneum en studeerde daarna rechten aan de universiteit in zijn stad. Na één jaar evenwel onderbrak hij zijn studies om te starten als journalist bij “De Broedermin”, een Nederlandstalige, antiklerikale, sociaal liberale krant, dewelke in 1859 een andere naam kreeg: “De Stad Gent”. Als spreekbuis van de Gentse Vlaamsgezinde progressieve liberalen was deze krant een doorn in het oog van zowel de katholieken als de doctrinaire liberalen. Naast politiek geëngageerde artikels schreef hij voor die krant ook “ironische feuilletons” (cursiefjes) onder de schuilnaam Cies van Ghendt.

Napoleon Destanberg was behalve journalist ook een zeer veelzijdig auteur, in de eerste plaats van toneelstukken. Hij schreef er 113 in totaal. Zijn definitieve doorbraak als toneelschrijver kwam er in 1884 toen één van zijn stukken werd opgevoerd in de Minard-schouwburg. Hij was daarenboven regisseur en stichter en artistiek leider van toneelgezelschappen. Hij was de oprichter van het Nationaal Toneel van Oost-Vlaanderen. Verder was hij schrijver van talrijke kindergedichten, schoolgezangen, feestliederen, biografieën en vertalingen van werken van beroemde buitenlandse schrijvers zoals Molière, Shakespeare en Victor Hugo. Het in 1866 verschenen “Al de liberale liedjes van Napoleon Destanberg” was het resultaat van twintig jaar geëngageerd schrijven over de uitbuiting van de arbeiders, de Vlaamse strijd, de macht en rijkdom van de Kerk, de scheiding van Kerk en Staat, de secularisering van het onderwijs, het stemrecht…: huldeteksten voor liberale verenigingen, schimpliederen op de Gentse clerus, electorale propagandaliederen, feest- en carnavalliederen. 

Destanberg was alom geliefd in bepaalde liberale kringen en bij de man in de straat. Hij was zeer bevriend met één van Gents beroemdste burgemeesters, Charles de Kerckhove. In 1870 evenwel begon zijn populariteit snel te dalen: het progressief liberalisme werd vervangen door een meer doctrinair liberalisme dat de publicatie van zijn volkse artikelen verbood. Napoleon Destanberg verviel in armoede en verbittering. In augustus 1875 werd hij zwaar ziek en hij overleed een maand later te Sint-Amandsberg waar hij sedert het begin van zijn journalistieke carrière woonde. Hij liet een arme familie achter met negen kinderen… Hij werd begraven op de Westerbegraafplaats, ook Geuzenkerkhof genoemd. Zijn graf is er nog steeds te bezichtigen.

En net nu ik stilaan de hoop aan ’t opgeven was om nog ooit mijn Apollo-beeld terug te zien, vind ik in mijn bus een brief die een merkwaardig licht werpt op de zaak. Ik heb het gevoel dat dit mysterie uiteindelijk toch tot een oplossing zal komen. En wat meer is: ik acht het niet uitgesloten dat er een verband kan gelegd worden met die andere mysterieuze kunstroof van tachtig jaar geleden waarop ik voor enkele weken gezinspeeld heb, in het eerste deel van dit verhaal, dat stilaan een beangstigende dimensie begint te krijgen: de roof van “de rechtvaardige rechters”…   

13-02-2015 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Op 7 februari 2015, precies honderd jaar geleden, werd Odilon Debakker geboren. Hij was chirurg in een middelgrote provinciestad. De mijne. Zijn chirurgische mogelijkheden waren beperkt en dat is wellicht één van de redenen waarom de Nobelprijs geneeskunde hem nooit is te beurt gevallen. Men noemde hem “Bakkerke”, want hij was klein geschapen. Maar ook met die handicap had hij een grote naam kunnen hebben. Neem nu de kleine gynecoloog-verloskundige IJzerbijt – in tegenstelling tot de grote IJzerbijt die ortopedisch chirurg was – die nog een naam had als een dijk toen hij al in de tachtig was. ’t Waren in die tijd bijna allemaal beroemdheden, de specialisten in mijn stad. De meesten hadden zichzelf tot specialist uitgeroepen na gedurende enkele maanden in de leer te zijn geweest bij één of andere “meester”. Hun chirurgische opleiding stelde dus meestal niet veel voor, wat niet wegnam dat ze gerespecteerde heren waren: aan hun voordeur hing meestal een grote koperen plaat, niet zelden in “de andere landstaal”: Docteur X., chirurgien, ancien assistant des hôpitaux de Paris.

Wat een hoogtepunt had kunnen zijn in de heelkundige loopbaan van Odilon Debakker is uiteindelijk uitgemond in het tegendeel: een dieptepunt! Ik heb het verhaal uit een tamelijk betrouwbare bron: dokter Derammelaere, eveneens chirurg in dezelfde stad en tijdgenoot van Bakkerke. Derammelaere stak, letterlijk en figuurlijk, met kop en schouders uit boven zijn bescheiden collega. ’t Was kort na de tweede wereldoorlog. Een rijke boer – rijk geworden in de oorlog – had Bakkerke ontboden bij het ziekbed van zijn achttienjarige dochter. Het meisje ijlde, had extreem hoge koorts en leed helse pijnen. Op sterven na dood. De vader beloofde de dokter een miljoen Belgische franken als hij zijn dochter kon genezen, een fortuin, in die tijd. De diagnose luidde: appendicitis. Bakkerke opereerde het meisje en redde alzo haar leven. En dat miljoen? Kon hij nu aanspraak maken op zo’n onbehoorlijk hoge som? Hij ging te rade bij collega Derammelaere. “En waarom niet?” zei Derammelaere. “Die boer heeft het toch beloofd en een woord is een woord. En die boer kán daar tegen en bovendien gaat het om zwart geld, woekergeld, op onrechtmatige wijze verkregen tijdens de oorlog”. Maar Bakkerke durfde geen miljoen te vragen. “Vraag dan honderdduizend” raadde Derammelaere hem aan. Bakkerke vond het nog steeds een onbehoorlijk hoge som. Niettemin raapte hij al zijn moed bijeen en stuurde zijn honorariumnota naar de boer: honderdduizend frank. Drie dagen later stonden drie mannen in zijn kabinet: de boer en twee heren die met het gerecht te maken hadden. Het honorarium was buiten alle proporties. Honderd keer te hoog. Daar zou het gerecht werk van maken. Hoe het verder allemaal gelopen is wist Derammelaere niet te vertellen. Wel dat het voorval Bakkerke getekend heeft voor het leven en dat hij de kleine brave heelmeester Odilon Debakker daarna nooit meer heeft zien lachen.  

Odilon Debakker was de zoon van een kleine middenstander. Noch zusters noch broers. Zelf heeft hij, ofschoon gehuwd, geen nakomelingen gehad. Een kwarteeuw geleden heeft hij er het bijltje bij neergelegd. Er was maar weinig volk op de begrafenis. Ik was er. En dat ik dit verhaal nu uit mijn pen schud heeft te maken met het toevallige feit dat ik bij het opruimen van mijn zolder Bakkerkes overlijdensbericht vind tussen hopen oude tijdschriften. Uitgerekend op de dag dat hij honderd jaar zou zijn geworden…

07-02-2015 om 16:09 geschreven door kris vansteenbrugge  

Drie dagen geleden, achtentwintig januari 2015, raadpleegde mij een bejaard dametje. Haar naam: Spyckerelle. Het was drieënveertig jaar en enkele maanden geleden dat ik nog een patiënt met die naam had gehad: pater Spyckerelle. Hij was mijn allereerste, al valt het te bezien of de term “patiënt” op de pater van toepassing is. Daar mag u, lieve lezer, rustig zelf over oordelen, na het lezen van het hiernavolgend uittreksel uit mijn memoires (“O jerum jerum jerum…” 2006, p. 197-200). 

Onder de collega's in het Kortrijkse, die mij patiënten hadden kunnen toeleveren, had ik amper twee kennissen, twee die samen met mij afgestudeerd waren in Gent. In die tijd immers stuurden de fiere Kortrijkzanen hun zoons naar Leuven: dát was chic en… katholiek.

De ene was Api Vanmarcke, van wie ik evenwel niets kon verwachten, omdat hij als arts een betrekking had aan de staat - hij zou later overigens directeur worden van een groot ziekenhuis -. De andere was Godfried Vancolen, huisarts. Vanzwam had mij al verteld dat Vancolen "een rare" was. 's Maandags prijkte steevast een plaatje voor zijn venster met erop: "De dokter is ziek". Ik trok mijn stoute schoenen aan en bracht Godfried een bezoek. Hij ontving mij vrij hartelijk, nodigde mij uit in zijn salon en toonde mij zijn indrukwekkende collectie vuurwapens. Hij nam een zware revolver, drukte die tegen mijn rechter slaap - bij wijlen voel ik de druk van die revolver daar nog steeds - en zei dat het wapen geladen was en dat, als hij de trekker zou overhalen, mijn hersenen tegen de muur zouden bengelen. Zelden heb ik gebeden tot de Almachtige, maar die keer heb ik het gedaan: Heer God, laat mij levend dit huis verlaten… Dat ik dit nog kan neerschrijven bewijst dat mijn gebed werd verhoord.

En Godfried hééft patiënten gestuurd, een stuk of drie - wat heb ik doodsangsten moeten uitstaan voor die drie patiënten -. Korte tijd later hield hij zijn huisartsenpraktijk in Kortrijk voor bekeken. Ik denk dat hij naar het buitenland getrokken is om zich te wijden aan ontwikkelingshulp. Ik ben verder  maar weinig collega's huisartsen meer gaan bezoeken om patiënten te ronselen. Dat lag mij niet, het leek schooierij.

De eerste drie dagen kwam er geen enkele patiënt. De vierde dag zaten er drie mannen in mijn wachtkamer. De eerste was een wijnverkoper uit Bordeaux. Ik heb nooit kunnen begrijpen waarom mensen wijn - of 't zou een zoete witte moeten zijn - lekker vinden. Ik vind wijn een afschuwelijke drank. Niet dat ik daar fier op ben. Tot mijn vijftigste heb ik zelfs geprobeerd daar verandering in te brengen. Ik ben toen zelfs eens naar een oenologencongres geweest. Iedereen kreeg er een glas wijn. Men sloot de ogen, snoof het aroma op en proefde en prees de godendrank tot boven de hemel. Het onbegrijpelijke was dat vrijwel niemand zijn glas meer dan half leeg dronk…

Nummer twee was iemand van de beurs, die mijn geld wilde beheren. Hoe was die in godsnaam op 't idee gekomen dat ik over geld beschikte? Schulden, ja!

- Kom over tien of twintig jaar eens terug…

De derde, klein van gestalte, kalend en met een hangbuikje, had net als de twee vorige een tas onder de arm. En toch was er iets wat mij deed vermoeden dat hij als patiënt kwam: hij had een zwelling, onder en boven één van zijn ogen. Mijn hoop verzwond toen hij, gezeten zijnde, drie beeldjes uit zijn tas haalde: het ene stelde een aantal olifanten voor die op elkanders rug stonden, de twee andere waren krijgers met een dreigend zwaard. De man - hij sprak met zachte stem - vertelde mij in vertrouwen dat hij pater was geweest en dat hij een jaar geleden was uitgetreden vanwege een erfenis die hem te beurt was gevallen en die hij anders aan het klooster had moeten afstaan. Maar de centen waren nú al op en daarom deed hij dít om aan de kost te komen, beeldjes verkopen, écht ivoor, kostbare stukken, voor een spotprijsje, omdat het voor míj was…

Die man - Spyckerelle was de naam -  die zijn God verloochend had voor een handvol geld, was dus ook nog een afzetter en een leugenaar! Ik was assertief genoeg om zijn aanbod af te slaan en hij zei dat er nog een andere reden voor zijn bezoek was: sedert geruime tijd leed hij aan reukverlies. Het onderzoek van zijn reukorgaan bracht geen afwijking aan het licht. Ik overhandigde hem een monster "Strychnal B".

- Probeer dit eens, zei ik. Twee pilletjes per dag.

Hij bekeek het doosje met de pilletjes aandachtig en stak het in zijn zak. Toen keek hij schichtig om zich heen en dan weer naar mij:

- Wat denkt u van de vrouwen, dokter, U als dokter?

- Hoezo? vroeg ik.

- Of ze allen lief en goed zijn?

- Niet allen, zei ik. Sommigen wel, ja, af en toe.

- Ik had mij de vrouw ánders voorgesteld, zuchtte hij.

Zijn hoofd zakte wat naar beneden en er viel een stilte. Ik onderbrak die stilte door te vragen waar zijn gezwollen oog vandaan kwam.

- Dat heeft zíj gedaan…

't Was bijna fluisteren wat hij deed. Zijn hoofd zonk nog wat dieper op zijn borstkas. Hij had zijn God dus niet alleen voor geld verlaten, maar ook nog voor een vrouw. En die had er natuurlijk zijn geld al doorgejaagd. En nu kreeg hij nog slaag ook!

Plots herpakte hij zich een beetje.

- Ik kan u helaas niet betalen voor de raadpleging en dat zult u wel begrijpen, sprak hij. Maar ik wil iets heel bijzonders voor u doen, u kunt de beeldjes kopen aan halve prijs.

Het hoefde voor mij niet. Ontgoocheld stond hij recht, nam het doosje "Strychnal B" weer uit zijn zak en zette het op mijn bureau.

- Ik zou het toch niet ingenomen hebben, er zit strychnine in en dat is vergif! Ach laat maar zo, misschien is het beter zo, misschien stínkt ze wel, dat wíjf!

De ex-pater droop af, vergetend de deur netjes achter zich dicht te trekken. Ik vroeg me af wat Onze Lieve Heer met deze trouweloze nog van plan was en hoe zorgelijk de toekomst van de man wel was...

Ik had de naam Spyckerelle nooit eerder gehoord. Daarna heeft nooit meer een Spyckerelle mijn pad gekruist en ik ben de naam ook nooit meer tegengekomen. Tot drie dagen geleden dus. Als ik er nu definitief het bijltje zou bij neerleggen, dan zouden mijn eerste en mijn laatste patiënt een Spyckerelle geweest zijn. De moeite waard om er wat wetenschappelijk onderzoek aan te wijden. Wat leert ons Frans Debrabandere? Dat de naam onder een dozijn vormen voorkomt: Picarelle, Piccarelle, Picarrel, Pycarelle, Piquerel, Pickerell, Picherel, Pichereau, Picheret, Pic(k)orelle, Spyckerelle, Spicarolen. En dat hij afgeleid is van een oud Frans woord “picarel” ofte “picaret”, zijnde de naam van een vis, een soort snoek. Waaruit meteen blijkt dat de familienaam Snoek, en zijn achttien varianten, o zo dicht aanleunt bij Spyckerelle. Moge deze wetenschap u van nut zijn, beste lezer. 

31-01-2015 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Niet hoger dan één op honderd schatte ik de kans dat mijn zoektocht op ‘t internet naar “Nap. Destanberg” enig resultaat zou opleveren. Maar jawel hoor: Napoleon Destanberg was een bekend Gentenaar naar wie in zijn geboortestad zelfs een straat is genoemd. Het is een korte straat die de Agnetestraat en de Pekelharing, twee zijstraten van de Lindenlei, met elkaar verbindt en evenwijdig loopt met deze laatste.

Donderdag 15 januari is een donkere regenachtige dag en in de Napoleon Destanbergstraat is niets te beleven als we even niet meerekenen de graffiti-tekening op de hoek met de Pekelharing en de korte maar krachtige biografie op de straatnaambordjes, drie in aantal. 

Napoleon was dus een Gents volksdichter en journalist, die geleefd heeft van 1829 tot 1875. Geboren acht jaar na het overlijden van zijn grote naamgenoot Bonaparte en jong gestorven, op amper 46-jarige leeftijd. Zou onze Gentse Napoleon in deze straat gewoond hebben? Er is hier alvast geen monumentje voor hem opgericht en ook geen basreliëfje in een of andere huisgevel. Op deze druilerige dag is er geen levende ziel op straat en ergens aanbellen om te vragen of ze misschien iets meer dan wat op het straatnaambordje staat kunnen vertellen over Napoleon Destanberg is niet mijn stijl. ’t Zou, denk ik, belachelijk overkomen en ’t zou ongetwijfeld tot niets leiden. Dan kon ik maar beter een koffie gaan drinken in de Mokabon in de Donkersteeg. Daar zitten vaak eenzaam aan een tafeltje bejaarde Gentenaren die kunnen spreken over hun stad en haar bewoners met een kennis van zaken dat een mens er paf van staat. En stel dat er een tussen zit wiens overgrootvader Napoleon Destanberg nog persoonlijk gekend heeft…

Er zat er een: Staf, een prille zeventiger. Gepensioneerd technisch ingenieur. Hoe het gekomen is weet ik niet meer: het gesprek draaide uit op een onderwerp uit de Griekse mythologie, mijn geliefkoosd thema. Staf bleek niet alleen vertrouwd te zijn met de Griekse, maar ook met tal van andere mythologieën die mij totaal onbekend waren. Een op zijn minst zéér veelzijdig man. Misschien kon hij mij meer vertellen over Napoleon Destanberg? Neen, helaas! Maar hij had een vriend die het ongetwijfeld wel zou kunnen. Ik gaf mijn mail-adres aan Staf en die zou er voor zorgen dat ik weldra meer te weten kwam over onze Napoleon.

- Komt gij hier vaak? vroeg ik.

- Heel vaak, zei Staf, vanwege de lekkere koffie. Nergens vindt ge in de stad koffie die zo lekker is als hier in de Mokabon.

- Inderdaad héél lekkere koffie, en niet duur. Twee euro en een kwart, da’s géén geld.

- Maar als ge hem nóg goedkoper wilt dan kan ik u de Hema aanbevelen, vijftig meter verderop, aan de overkant: één euro slechts.

Ik keek ongelovig.

- En ge krijgt er nog een stuk taart gratis bij…

Een koffie en een stuk taart voor amper één euro! Niet te geloven! Maar Staf verzekerde mij dat hij in alle ernst sprak, met dien verstande dat de koffie in de Hema natuurlijk niet zo lekker was als hier in de Mokabon…

Ik dankte Staf voor het koffie-advies, voor het aangenaam gesprek en voor de mail die mij nog te wachten stond. Ik stapte recht naar de Hema, vastberaden om daar een koffie met cake te bestellen voor één euro.

Staf had waarheid gesproken: een kleine koffie + een stuk taart naar keuze voor één euro. Zelfbediening natuurlijk. Er stonden grote koppen en kleine. Bij de grote stond “koffie”, bij de kleine stond “heet water”. Ik nam een grote kop, plaatste die onder het koffiekraantje en drukte op de knop “klein”. De kop liep maar half vol. De koffie leek mij nogal sterk en hij geurde navenant. Boven het ander kraantje stond “gratis heet water”. Ik besloot de koffie aan te lengen, want van sterke koffie gaat mijn hart soms nogal wild tekeer, en ik had er al een op. Ik zette mijn kop onder de heetwaterkraan, ik duwde op het knopje tot de kop bijna vol was en ik maakte mijn keuze uit drie soorten cake.

- Eén euro vijfentwintig, zei de vrouw aan de kassa.

- Ik dacht dat het één euro was, zei ik.

- Ja, maar dat is de prijs van een kleine koffie en gij hebt een grote genomen.

- Niet waar, ik heb op “klein” gedrukt en verder bijgevuld met gratis heet water.

- Ja, maar zó moet ge dat niet doen. Het heet water moet in een apart kopje. Zo kan ik toch niet zien dat ge geen grote koffie hebt genomen…

Ze had gelijk! Daarvoor stonden daar immers die kleine kopjes. Ik betaalde met plezier één vijfentwintig. De koffie smaakte precies zoals in de mokabon en het taartje kon ermee door. Achteraf heb ik vierentwintig uur last gehad van onregelmatige hartslag, maar ik ben een goede ervaring rijker: bij een volgende gelegenheid zal ik in de Hema geen modderfiguur meer slaan…

En nu maar in spanning wachten op een mail van Staf. Of van de vriend van Staf.     

Bijlagen:
Destanbergstraat.docx (149 KB)   

Berichten uit de media leren ons dat de West-Vlaamse studenten aan de hogescholen de beste resultaten behalen, met grote voorsprong op alle andere Vlaamse provinciën. Dat is ongetwijfeld geen toeval en er zullen wel verscheidene redenen voor zijn. Geen haar op mijn hoofd denkt eraan te beweren dat die West-Vlaamse studenten zouden voorgetrokken worden door sommige fanatieke professoren. Het verhaal op de pagina’s 150 en 151 van mijn memoires (“O jerum jerum jerum…”, uitgegeven 2006) stemt evenwel tot nadenken…

In zijn laatste jaar als professor nam Heymans (*) geen examen meer af. Die taak liet hij over aan professor Devleeschouwer die ook farmacodynamie onderwees, maar dan bij de apothekers. Van Devleeschouwer, een West-Vlaming uit Poperinge, was bekend dat hij een boontje had voor West-Vlaamse studenten. En dat is dan nog zacht uitgedrukt: hij trok de West-Vlamingen flagrant voor en hij stak dat niet eens onder stoelen of banken.

Ik woonde in de Broekstraat in het Oost-Vlaamse Elsegem. De overkant van de straat is Kaster, nu groot-Anzegem en dat is West-Vlaanderen. Toen Devleeschouwer mij op 't examen vroeg waar ik woonde zei ik dus "Anzegem". Hij vroeg mijn studentenkaart, waarop inderdaad Anzegem stond omdat ik daar geboren ben, in dokter Rommens' privé-kliniekje, drie bedden groot. Eén dag na de bevalling ging moeder met mij reeds naar huis…

Een geluk dat de studentenkaart enkel de geboorteplaats vermeldde. Een échte leugen was het niet. De vier scholen die ik had bezocht lagen alle in West-Vlaanderen. Zowel mijn eerste als mijn plechtige communie had ik in West-Vlaanderen gedaan. En de zondag ging ik naar de mis in Grijsloke, wat eveneens in West-Vlaanderen ligt. De helft van mijn kinderjaren had ik doorgebracht in Anzegem, bij tante Irma en tante Jenna.

Devleeschouwer vroeg in welke provincie Anzegem lag. Toen ik "West-Vlaanderen" zei, fronste hij de wenkbrauwen, ging dat snel even nachecken in een boekje en glimlachte toen: "nog net". Hij verklaarde eerst nog hoe goed de West-Vlaamse studenten wel waren en dat het examen voor mij dus maar een fluitje van een cent zou zijn.

Toch vond ik de vragen die hij stelde moeilijk en de antwoorden kwamen niet vlot.

- Je kent de stof, dat voel ik wel, zei professor Devleeschouwer. Alle West-Vlamingen kennen trouwens de stof. Maar je bent nerveus, nietwaar? Véél te nerveus.

Ik knikte en ik mocht gaan. Ik weet zeker dat ik daar nog een vrij goed cijfer gekregen heb.

(*) Professor Corneel Heymans is de eerste Vlaming die de Nobelprijs voor de geneeskunde in ontvangst mocht nemen (1938). 

18-01-2015 om 00:46 geschreven door kris vansteenbrugge  

Kunstroof.

Ons Grieks beeld is verdwenen! Tachtig  jaar na die andere grote en nog steeds onopgehelderde kunstroof van  “De rechtvaardige rechters”, het beroemde paneel van Het Lam Gods. Desdemona was de eerste die de verdwijning had opgemerkt.

- Apollo is verdwenen! zei ze, nogal paniekerig.

Eén van de redenen waarom we de stad  ingeruild hebben voor ons vredig geboortedorp, is de hoop die wij koesterden om alhier minder met diefstal en andere criminaliteit te maken te krijgen. Enkele weken geleden werd hier evenwel een dure vijftien meter lange internetkabel doorgeknipt en ontvreemd, en nu dit…

- Ik heb toen al gezegd dat we bewakingscamera’s moesten plaatsen, rondom het huis, en dat vond jij niet nodig! zei Desdemona verwijtend.

Het gestolen beeld was er een uit tufsteen, vermoedelijk de kop van een Griekse jongeling of dito god voorstellend. Het beeld stond er al jaar en dag, in een tuinprieeltje, en ik zou begot niet meer weten hoe het bij ons was terechtgekomen. Gemakshalve hebben we hem Apollo genoemd en door de jaren heen waren we ervan gaan houden. Hij was het onderwerp van één van mijn pictaiku’s, te bewonderen op www.bloggen.be/pictaiku/archief.php?ID=2493955. En nu is hij dus verdwenen. 

Op de plaats van de ontvreemde Apollo-kop stond nu een in ’t donkergroen geschilderde plaasteren buste van een of ander eerbiedwaardig man: ik gok op Peter Benoit. Meer dan waarschijnlijk werd die daar door de dieven zelf neergepoot. Merkwaardig toch: welke dief haalt het in zijn hoofd om bij het roven van een kunstwerk een ander kunstwerk in de plaats te zetten en dan nog een dat in generlei mate op het geroofde lijkt? Misschien wilde de dief zich de kosten en de moeite besparen om de waardeloze Benoit-buste naar het containerpark te brengen? Of misschien ging het om een flauwe grap en zou onze Apollo wel ergens terug te vinden zijn tussen de struiken in onze tuin…

We hebben de tuin uitgekamd en niets gevonden. Desdemona en ik zijn ontroostbaar. Zíj heeft alvast het pleit gewonnen: de bewakingscamera’s komen er!

Van de pleger(s) van deze kunstroof is er voorlopig geen spoor. Op de onderzijde van de plaasteren buste staat geschreven: Nap. Destanberg. Een aanwijzing?

Ik heb een sterk vermoeden dat dit verhaal een vervolg krijgt. Mocht u een “tip” hebben, waarde lezer: mijn e-mail adres is kvansteenbrugge@gmail.com. De tip die tot de oplossing van dit raadsel leidt zal beloond worden.

11-01-2015 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

vier vrienden zijn dit jaar

voor altijd heengegaan

‘k had z’alle vier nochtans

een gelukkig jaar gewenst

nu hebben zij misschien

’t ultiem geluk gevonden

maar ik blijf achter met verdriet

met tranen en met hartepijn

daarom wens ik jou te naaste jaar,

- vergeef het mij - geen geluk

mijn vriend… 

31-12-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

’t Jaar tweeduizendveertien is een ellendig jaar geweest, een jaar van rouw en treurnis. Kwistig hebben wij bij ’t begin van ’t jaar onze beste wensen de wereld ingestuurd. ’t Heeft allemaal niet veel geholpen.

Er was diepe rouw in onze federale staat vanwege het heengaan van twee van onze grootste politici: Wilfried Martens en Jean-Luc Dehaene. Twee voortreffelijke bewindslieden, zeventigers, die tot hun laatste snik gewerkt hebben, gezeteld, al of niet als voorzitter, in allerlei nationale en internationale parlementen en bestuursraden – Lernhout en Hauspie, Dexia… er schieten er mij maar een paar te binnen – , combinerend verscheidene mandaten – u en ik zouden met één mandaat al de handen vol gehad hebben… Om een centje bij te verdienen bij hun karig pensioentje, vanzelfsprekend. Hun grootste drijfveer was niettemin de drang om goed te doen voor de gemeenschap, voor alle mensen van goede wil en zelfs voor degenen van minder goede wil.

Diepe rouw was er ook vanwege het overlijden van één van onze drie koninginnen: Fabiola. Niets dan respect voor deze lieve vrouw die als een liefhebbende moeder was voor haar echtgenoot koning Boudewijn. Haar hele nakomelingschap heeft zij tot de laatste cent weggeschonken aan een goed doel en dat is bij iedereen in goede aarde gevallen. Kwaadsprekers hebben beweerd dat zij de bedoeling had al haar bezittingen na te laten aan haar Spaanse familie. Dan zou zo’n 75% als erfenisrechten naar de Belgische staat gevloeid zijn en wie weet wat snode politici met die 75% zouden uitgespookt hebben. Nu gaat de volle 100% dus naar het goede doel en daar kan de hele federatie alleen maar gelukkig om zijn.  

Zo mogelijk in nog diepere rouw werd onze fiere Arteveldestad dit jaar gedompeld. Vier van Gents meest voortreffelijke figuren hebben dit jaar het tijdelijke met het eeuwige verwisseld. Vooreerst was er de onvolprezen kunstpaus Jan Hoet. Zijn gezag op het gebied van de beeldende moderne kunst was absoluut. Hij was in staat om een hondendrol te verheffen tot het summum van kunst. Een andere Gentse paus, maar dan een operapaus, die van ons heenging, was Guy Mortier. En Luc Devos dan! De Gentse Elvis Presley. Nooit zoveel volk gezien bij een begrafenis. En alsof drie niet genoeg was, bereikte ons enkele dagen geleden de droevige mare van het overlijden van Walter Debuck, de man die van de Gentse Feesten het grootste volksfeest van de wereld heeft gemaakt. Samen met Romain Deconinck en Leo Debudt vormde hij het meest geniale Gentse kunsttrio van de laatste eeuw. Talloos zijn de volksliederen die Walter Debuck ten gehore bracht. Het populairste Gentse volkslied ’t Vliegerke werd door hem vereeuwigd. Niet zelden waren zijn liederen “geëngageerd”. “Koevoet is beter dan boelie” is daar een voorbeeld van. Het is een lied, gecomponeerd door de Gentse volkszanger Karel Waeri rond 1885 en in de zestiger jaren door Walter Debuck opnieuw gelanceerd.  Een schimplied op een dame van goede afkomst die in een kerk in Gent de preekstoel had beklommen om de parochianen te waarschuwen tegen het “gespuis” dat het aandurfde het werk neer te leggen en op straat te komen voor een menswaardig loon. Hier gaat het:

't Werkvolk moet niet meer klage

Da 't hier in Gent nie kan bestaan

Als het maar naar 't sermoen wil gaan

Door een madam gedaan.

Hoor die madam vertellen

't Vlees is voor de werkman te goed

Triepen en vellen dat hij fretten moet

Ofwel ne koevoet

Refrein:

Mee koevoet es beter dan boelie

Maar madam de predikant

Heeft liever nen eind saucie

Zoudt u toch niet verdomme

't Verslecht nu nog van langs om meer

Bezie mij dat nu toch ne keer

In 't geheel geen snuifke meer

En thee van lindeblomme

Giet da ne keer al in uw lijf

Geen potje café van da wijf

Dat is een beetje stijf

Refrein.

Geen pijpke meer te smoren

Geen dzuurke of geen glazeke bier

En in de winter spaart u vier

Ge vervriest gelijk ne pier

Wilt dat ne keer aanhoren

Gij zult daar lieren in dat sermoen

Hoe dat u nu uw keuken moet doen

Al naar het nieuw fatsoen

Refrein.

En gij moet kunnen leven

Zegt die madam vol beslag

Net of alles te kopen lag

Mee tien stuivers per dag

Wilt gij vervloekte teve

Geen boter en daarbij geen brood

Wilt ons opvullen mee stroot

We zijn genoeg gekloot

Refrein.

En als de kinders schreeuwen

Van honger buiten etenstijd

Zie maar dat g'er op slaat en smijt

Madam zegt 't es profijt

Ook durft zij nog te zeggen

Dat 't noenmaal nog al es te groot

Van mossels en van roggebrood

Of van nen koeiepoot

Refrein.

Zij durft uit 't huwelijk spreken

Nen keer per maand heeft zij gezegd

Eer dat de man zijn vrouw berijdt

Is hij zijn krachten kwijt

Hoe durft zij daarvan spreken

Kreeg zij maar alle weken wat

Zij stak nen koevoet in heur gat

Wat vuile madam is dat

Refrein.

Van zo een weelderig leven

Zo wordt de man zo fel en kloek

Nen keer per maand uit de broek

Dat es madam's verzoek

Maar 't zijn maar flauwe lullen

Op mossels en op roggebrood

In plaatse van ne piet als lood

Daarmee es dat wijf gekloot

Refrein.

Eén lichtpuntje voor de rouwende Gentenaren: hun burgervader, Daniël Termont, werd onlangs verkozen tot de beste – zegge de meest geliefde – burgemeester van Europa…

Ook voor mij persoonlijk was ’t een jaar van rouwen. Begrafenissen van dierbare vrienden en de kerk waar ik gedoopt ben volledig uitgebrand! Tussen Kerst en Nieuwjaar, en als ik er nog zin in heb, breng ik daar verder verslag over uit. En… er is nog een week te gaan in 2014. Laat het ondertussen niet nog erger worden, Lieve Heertje…

23-12-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

BH is de troetelnaam die ik geef aan één van mijn beste vrienden. BH, dat zijn simpelweg zijn initialen. Hij noemt mij Cricri, de naam van mijn geliefkoosde geitensoort (de cricri leeft nog enkel in ‘t wild, op het eiland Kreta). In de top-100 van mijn beste vrienden staat BH op ’t ogenblik op de zevenenveertigste plaats, maar een plaats in de top-10 zit er in de toekomst zeker in. Luister maar…

BH wordt weldra benoemd tot kabinetschef van één van de talrijke ministers die ons federaal land rijk is. En ’t zou al heel gek moeten lopen als BH, in zijn huidige invloedrijke functie, geen goed betaald jobke voor mij zou kunnen versieren, als bijverdienste, ter aanvulling van mijn karig zelfstandigenpensioentje. Op 19.12  zond ik hem deze mail:  

Beste BH,

Nog steeds geen mooie job gevonden voor mij? Ik ben niet erg kieskeurig: als ik maar redelijk betaald wordt en als ik maar niets hoef te doen...

Cricri.

Het antwoord kwam één dag later:

Nog geen mooie job gevonden Cricri ...

Amaai, amaai : wat een kemel van een taalfout (... ik .... betaald wordt ...) => niet gewoon van jou als taalpuritein .... of word je stilletjes aan toch een dagje ouder ????

BH

Nog dezelfde dag heb ik BH lik op stik gegeven:

Beste BH,

Wel jammer dat je nog niets gevonden hebt. Anderzijds stelt het woordje "nog" mij enigszins gerust: dat betekent toch dat je nog steeds verder zoekt, nietwaar?

Over "ik wordt" zou ik mij maar niet te veel zorgen maken. Ik weet heus wel dat het "ik word" moet zijn. Het gaat hier gewoon om een fout van onoplettendheid, een zogenaamde schrijffout of "lapsus calami" zoals wij latinisten zeggen. Net zoals "stilletjes aan": jij weet heus wel dat het "stilletjesaan" moet zijn (in één woord dus), maar door onoplettendheid schrijf je het fout. Dat is niet te wijten aan het feit dat we ouder worden maar doordat we de moeite niet doen om onze tekst nog eens te overlezen: per slot van rekening gaat het hier niet om een dictee of om een artikel dat dient gepubliceerd te worden...

Veel erger vind ik de titel op pagina 14 van Het Laatste Nieuws van heden: "Toen had ge nog echte leiders" staat er in koeien van letters. Veel erger omdat het verschijnt op 300.000 exemplaren, omdat de auteur mag verondersteld worden zijn tekst minstens 1x te overlezen (en zeker als het om een titel gaat) en omdat dit ook ontsnapt is aan het oog van de eindredacteur. Maar wat het helemaal erg maakt, denk ik, is het feit dat zowel de redacteur als de eindredacteur ten onrechte denken dat het wel degelijk "had ge" moet zijn, zonder "t" dus...

21-12-2014 om 17:03 geschreven door kris vansteenbrugge  

- Schandalig hoe de zwarten in Amerika gediscrimineerd worden, zei Werenfried, de neef van mijn buurman. Als een zwarte iets mispeutert wordt dat veel zwaarder bestraft, dan wanneer het om een blanke zou gaan. Laatst nog werd in Amerika een onschuldige zwarte jongen, die met een speelgoedgeweertje dreigde, door de politie in koelen bloede doodgeschoten.

- Een spijtig incident? zei ik.

- Geen spijtig incident. Rassenhaat, die in Amerika nog steeds welig tiert, dát is het. Als een zwarte daar iets mispeutert vliegt hij zó de bak in. In Amerika zijn meer dan de helft van de gedetineerden zwarten en hetzelfde geldt voor de ter dood veroordeelden. Terwijl zij toch bijlange niet de helft van de totale bevolking uitmaken.

- Tja, discriminatie op grond van huidskleur is iets verwerpelijks, zei ik.

- En op grond van herkomst en van geslacht. Kijk maar hoe het er bij ons aan toe gaat. Wie worden in ons land gediscrimineerd? De allochtonen en de mannen. En wee u als gij zowel man als allochtoon zijt. Een job vinden wordt dan heel moeilijk en voor het minste vergrijp komt ge in de nor terecht. Het bewijs: in ons land zijn de helft van de gevangenen allochtone mannen, terwijl zij hooguit vijf percent van de bevolking uitmaken. En in de scholen worden allochtone jongens al evenzeer gediscrimineerd: een onevenredig aantal slechte rapporten en zittenblijvers. 

- Maar misschien presteren ze ook slechter?

- Wie zo redeneert geeft blijk van racistische gevoelens, antwoordde Werenfried enigszins bitter. Als gij insinueert dat zij dommer zouden zijn moet ik u tegenspreken.

- Zo bedoel ik het niet, zei ik. Maar er zou toch een achterstand kunnen zijn vanwege taalproblemen. Als ge denkt dat ik een allochtonen-hater ben, hebt ge het verkeerd voor. Ik ben geen racist en ook geen seksist. Ik kom op voor de zwakken in de samenleving. De allochtonen dus. En de vrouwen.

- De vrouwen?! Heremijntijd! Die worden toch al lang niet meer gediscrimineerd. Positief gediscrimineerd, ja! Aan de universiteiten zijn de vrouwelijke studenten in de meerderheid. Zeventig tot tachtig procent van de leerkrachten in het lager en secundair onderwijs zijn vrouwen. De leuke postjes worden vooral door vrouwen bezet. Ziet ge veel vrouwen in de mijnen werken, ten strijde trekken in de oorlog, arbeid verrichten op bouwwerven, optrekken met de vuilniskar of met de brandweer?

- Maar kuisvrouwen (“schoonmaaksters” voor de Nederlanders) en WC-madammen (“toiletjuffrouwen” voor de Nederlanders) zijn zo goed als nooit mannen, opperde ik.

- O, maar WC-madam is best wel een leuk baantje. De hele dag niets anders doen dan, gezeten op een stoeltje, in de gaten houden of iedereen die een plasje gaat doen, keurig zijn vijftig cent in het potje deponeert en één keer per dag de toiletten schoonmaken. En wat de kuisvrouwen betreft. Wij hebben er drie gehad. Niet één van de drie kon ramen wassen omdat ze niet op een ladder konden, vanwege rugpijn, duizeligheid, zwangerschap of… hoogtevrees. De overgrote meerderheid van de ruitenwassers zijn… mánnen!

Ik had nog één argument achter de hand.

- De politiek, zei ik. Wie zwaait daar de plak? Toch bijna uitsluitend mannen.

Werenfried bleek niet voor één gat te vangen.

- De meeste vrouwen zijn niet geschikt voor de politiek, zei Werenfried. Doorgaans houden ze niet van politiek, ze zijn er te zachtmoedig voor, niet agressief genoeg.

- Toch staan er evenveel vrouwen als mannen op de kieslijsten.

- Zeker. Vanwege die onzinnige regel die bepaalt dat er evenveel kandidaten van beide geslachten moeten zijn. En dát is nu seksisme: discriminatie op basis van geslacht. Of men nu man of vrouw is, het zou geen rol mogen spelen. Van belang is of de kandidaat geschikt is voor de job, of hij iets voelt voor de job, of hij ambitie heeft. Men gaat bij het aanleggen van kieslijsten toch ook niet discrimineren op basis van lengte, gewicht, haarkleur, bloedgroep, seksuele geaardheid, en ga zo maar verder. Stel dat de beste kandidaten toevallig allen heteroseksuele vrouwen zouden zijn, dan is dat maar zó! Enkele jaren geleden is er ergens in de streek van Aalst of Geeraardsbergen een politieke partij geweest die een vrouw van diep in de negentig op haar lijst heeft moeten zetten teneinde het sekse-evenwicht te bereiken. Ik ben er van overtuigd dat van al diegenen die een hoge politieke post ambiëren er bij de vrouwen een hoger percentage is die de post ook krijgen dan bij de mannen.

- Waaruit ik mag besluiten, zei ik met enige ironie in de stem, dat wij mannen, mét de allochtonen de zwarte pieten zijn van onze maatschappij.

- Ik ben blij dat ge het begrepen hebt, zei Werenfried.

- Maar al bij al zitten wij hier toch maar gezellig de ene blonde Leffe na de andere te drinken, terwijl onze vrouwen de handen vol hebben met eten klaarmaken en zorgen voor de kleinkinderen.

Ik ben een feminist. Dat hebt u, beste lezer, wel begrepen. Ik heb het laatste woord niettemin aan Werenfried gelaten:

- Ze zouden niet eens met ons willen ruilen: vrouwen zijn zorgende wezens…

08-12-2014 om 17:38 geschreven door kris vansteenbrugge  

Van Elie Bradt tot Edgard Hoebeke.

Als je iets vindt nadat je er een hele tijd hebt lopen naar zoeken: waarom vind je het dan uitgerekend op de laatste plaats waar je gezocht hebt? Als er al domme vragen bestaan, dan is dít er één. Het antwoord luidt: omdat je dan ophoudt met zoeken, als je het gezochte gevonden hebt natuurlijk. Voor dat soort domme vragen moet u overigens te allen tijde op uw hoede zijn, beste lezer: niet zelden zijn ze bedoeld om u in de maling te nemen.

Enkele dagen geleden had ik u een sterk verhaal beloofd. Het verhaal van een gebeurtenis die zich maar ééns in de zestig jaar voordoet. Mét bewijs. Ik was ervan overtuigd dat het bewijs zich op mijn zolder bevond, vermoedelijk onder een oneindige stapel rommel. Zaterdag een hele dag gezocht, én zondagmiddag. Mijn oog viel op een oude blikken doos, die geprangd zat tussen een stuk draagbalk en de nok van het dak. Er stond een foto op van Albert I en de oude koningin Elisabeth. Het was de laatste plaats waar ik wenste te zoeken: dat had ik mij voorgenomen en ik zweer u dat ik mij hoe dan ook aan dat voornemen zou gehouden hebben. En –  u raadt het natuurlijk al – in die koninklijke doos heb ik het gevonden, mijn agenda van het schooljaar 1953-1954, met daarin het onomstootbaar bewijs: op zaterdag 6 maart 1954 – er was toen nog school op zaterdag! – heb ik een “elf op tien” gekregen voor een schooltoets aardrijkskunde. De handtekening van de leraar staat eronder: Elie Bradt. Er waren er een paar die alle vragen goed beantwoord hadden en dus tien op tien kregen. Ik was één van hen, maar omdat ik nog geen kwart van de beschikbare tijd benodigd had, had ik recht op een extra punt, moet mijnheer Bradt gedacht hebben. 

25-11-2014 om 09:11 geschreven door kris vansteenbrugge  

Gisteren heeft ze opgebeld om te vragen hoe het met me ging. Mijn kleindochter. Maar ’t was in de eerste plaats om mij het resultaat te laten kennen van haar laatste schooltoets “economie”. Haar stem klonk minder vrolijk dan ik het van haar gewend ben.

- Raad eens hoeveel punten ik gekregen heb, zei ze, op tien.

Het is een gewoonte geworden. Bij iedere toets laat ze mij raden. En dan begin ik meestal bij tien, of soms bij negen. Haar stem klonk niet erg opgewekt. Ik verwachtte mij dus allerminst aan een tien. Maar ik hield er rekening mee dat ze alleen maar dééd alsof ze een beetje depri was. Zoals tante Irma zaliger, als we samen kaartten: als ze een lijkbiddersgezicht opzette na inzage van de haar toebedeelde kaarten, dan kon je er donder op zeggen dat ze prima kaarten had. Iemand op het verkeerde been zetten, noemen ze dat. Ik begon dus weer bij tien.

- Fout, zei ze.

- Negen en half?

- Je weet toch dat de leraar economie nooit halfjes geeft.

Neen, dat wist ik niet. Ik probeerde het dan maar met negen.

- Weer mis, zei ze op een enigszins triomfantelijke toon.

Ik probeerde dan maar met acht en met zeven, maar ook dat was mis. Ze leek het hoe langer hoe plezanter te vinden.

- Ik vind er niets plezants aan zei ik, als je niet méér dan een zes kunt halen op een vak waarvan je beweert dat het je sterkste is. Welnu, zes dan?

Maar ook met zes zat ik fout, evenals met vijf, met vier, met drie…

- Je hebt er dus helemaal niets van terechtgebracht. Twee dan?

- Neen!

- Eén?

- Ook niet!

- O, ik snap het al. Je hebt vals gespeeld. Je hebt afgekeken of je had een spiekbriefje bij of je had de antwoorden op je handpalm geschreven of op de binnenkant van je dij. En de leraar heeft je betrapt en heeft je een nul gegeven.

- Nul is het ook niet!

- Ach ja, natuurlijk: de toets is niet doorgegaan.

- De toets is wél doorgegaan.

- Zóoo… En uitgerekend jij hebt niet deelgenomen? Was je dan ziek misschien?

- Maar ik heb wél deelgenomen!

- En waarom heb je dan geen punten gekregen?

- Ik héb punten gekregen. Alleen: jij kunt niet raden hoeveel…

- Ik heb alle cijfers genoemd. Dus tóch met halfjes?

- Ik zei toch dat de leraar economie nooit halfjes geeft.

- Dan geef ik het op. Zeg het nu maar.

- Elf!!!

Daar had ik dus geen rekening mee gehouden. Dat de leraar economie geen halfjes geeft, maar wel elf op tien. En wat voor onzin is mij dat?! Al even onzinnig als het verhaal van die schrijver die tweehonderd procent voor zijn vak leeft of van die sportman die zich driehonderd procent gegeven heeft. Als we zó beginnen is het eind zoek natuurlijk. Elf op tien! Al even irrationeel als de vierkantswortel uit een negatief getal of een deling door nul.

- Ik geloof er niks van. Zo gek zal die leraar toch niet wezen.

- En tóch is het waar. Morgen kom ik langs en ik zal het bewijzen.

En heden is ze langs geweest. Mét het bewijs.

21-11-2014 om 12:18 geschreven door kris vansteenbrugge  

Eén van mijn Nederlandse vrienden belde mij op, nog geen uur geleden. Harm. Atheïst. Antiklerikaal. Overigens een rechtschapen man.

- Er is wéér een pedofiele priester ontdekt bij jullie, zei hij.

- Ja, zei ik. De derde al in een paar dagen.

- Fe-srik-ke-luk!

- Tja, wat doe je eraan?

- Nou, makkelijk zat: opdoeken die handel!

Ik weet het niet… Als kind hoefde ik niet iedere dag naar de heilige mis, ik mocht vlees eten op vrijdag, mij werd de heilige communie niet geweigerd omdat mijn ouders gescheiden waren, ik had geen oom die in ongewijde grond moest begraven worden omdat men vermoedde dat hij zichzelf van het leven had beroofd, ik heb nooit geworsteld met het vooruitzicht van eeuwig te moeten branden in de hel vanwege onkuise gedachten, ik hoefde niet naar de katholieke school, mij heeft de clerus nooit op de ziel getrapt, ik heb geen wraakgevoelens. Af en toe ga ik ’s zondags ter kerke en ik kom er tot rust. Tja, ik weet het niet…

14-11-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Beste Fernand,

Je hebt mij onlangs gevraagd naar mijn erelijst en naar de glorierijkste momenten uit mijn loopcarrière. Welnu, een erelijst kan ik je niet voorleggen, tenminste als je daaronder verstaat: een lijst met overwinningen of podiumplaatsen of zelfs maar… ereplaatsen. Mijn naam bevond zich meestal in de onderste regionen van de uitslagenlijst. En toch ben ik fier op het feit dat ik een dozijn marathons heb gelopen, in alle werelddelen (Australië uitgezonderd), en dat ik die alle tot een goed einde gebracht heb. Weliswaar in een tijd die nooit was “om over naar huis te schrijven” maar waarover ik op heden, dertig jaar na datum, toch naar joú schrijf: mijn beste marathontijd was 3u 26’24”. Het waren evenveel glorierijke momenten. En er zijn er nóg geweest. Toen de legendarische Emiel Zatopek voor mij applaudisseerde toen ik als één van de laatsten de finish bereikte aan 't eind de 25 km veteranenloop in Brugge. En toen ik Vincent Rousseau klopte tijdens een stratenloop in Wallonië, niet alleen vriendschappelijk op de schouder – zoals Jantje Westdorp uit Schoondijke dat ooit deed met Jacques Anquetil (*) – maar ook écht: ik was weliswaar eens te meer achteraan geëindigd, maar… Vincent had opgegeven! ’t Is allemaal gebeurd in de jaren tachtig. Lang geleden. Maar op zondag 7 september was er weer zo’n glorierijk moment: de tentoonstelling van foto’s en ander materiaal omtrent de carrière van onze allergrootste atleet, Aurèle Vandendriessche. Hierbij in bijlage alvast enkele foto's van het feest. Mij viel de eer te beurt een aantal groten uit de Belgische atletiekgeschiedenis te mogen verwelkomen en aan de genodigden voor te stellen, in de hoofdkerk van Anzegem (de pastoor had voor die gelegenheid zijn zondagse H. Mis afgelast). Je herkent ongetwijfeld de volgende "oude gloriën":

Roger Deweer: Anzegemnaar; in de jaren ’50 3x kampioen van België 3000 m steeple;

Lieve Ducatteeuw: Anzegemse; verscheidene keren Belgisch kampioene op de 200 en de 400 m;

Hedwig Leenaert: was van 1956 tot 1960 verscheidene malen Belgisch kampioen in verscheidene disciplines (3000 m steeple, 10.000 m, veldlopen); de eerste Belg die de 5000 m liep in minder dan 14’ en de 10.000 m in minder dan 30’;

Karel Lismont: langeafstandloper met een ongeëvenaarde erelijst; 4 deelnames aan de Olympische marathon en prijs van de Sportverdienste in 1972; verscheidene  malen Belgisch kampioen op de lange afstanden en niet minder dan zeven maal op het ereschavot (goud, zilver en brons) bij Europese, Olympische en wereldkampioenschappen;

Roger Moens: in de jaren ’50 jarenlang de beste 800 m. loper  ter wereld; jaren lang wereldrecordhouder geweest (800 m) en talloze malen Belgisch kampioen op 400 en 800 m. Prijs van de Sportverdienste in 1955;

Armand Parmentier: Anzegemnaar; in 1982 zilveren medaille op Europees kampioenschap en de eerste Belg die de marathon liep in minder dan 2u 10’;

Aureel Vandendriessche: Anzegemnaar;  was in het begin van de jaren ‘60 de beste marathonloper ter wereld; was wereldrecordhouder op de 30 km; 9x Belgisch kampioen marathon; prijs van de Sportverdienste in 1963.

Is het "kleine Anzegem" van vóór de fusie (toentertijd amper drieduizend inwoners) niet dé hardloopgemeente bij uitstek? Het plaatje had nog indrukwekkender kunnen zijn, indien Frans Herman ons 24 jaar geleden niet was ontvallen tengevolge van een verkeersongeluk. Frans was in de jaren '50 zeventien maal Belgisch kampioen en driemaal Belgisch recordhouder in verscheidene loopdisciplines over lange en middenlange afstanden: een atleet van wereldniveau. En het zou mij niet verbazen als er in Anzegem weldra een nieuwe plejade van kampioenen opstaat... Uit de kweekvijver van Loopclub Grijsloke. 

(*) zie:  www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=2351245

Met vlnr Roger Deweer, Aurèle Vandendriessche, Roger Moens, Lieve Ducatteeuw, Karel Lismont en Armand Parmentier

Aandachtige toehoorders: de vierde van rechts (op de voorste rij) is Hedwig Leenaert.

"Beste sportvrienden..."

Met de burgemeester, Roger Moens en Karel Lismont

Met de notabelen van de gemeente

24-09-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Op zondag 7 september werd onder grote belangstelling hulde gebracht aan Anzegems grootste sportman aller tijden, met een tentoonstelling in de raadzaal van het gemeentehuis en een feestelijke verwelkoming in de kerk. Hierbij waren talrijke groten uit ’s lands atletiekgeschiedenis aanwezig.

Op de rijkgevulde erelijst van Aurèle Vandendriessche ontbreekt een Olympische gouden medaille. Ziehier waarom…

We laten Aurèle zelf aan het woord.

1960: De Olympische Spelen van Rome stonden voor de deur. Ik was achtentwintig en in de vorm van mijn leven. Mijn training was ideaal verlopen en mijn uitslagen lieten niet de minste twijfel: in Rome lag de gouden medaille van de marathon op mij te wachten. Het zou nog maar de tweede gouden atletiekmedaille in de geschiedenis van ons land zijn (de eerste zijnde die van Gaston Reiff op de 5000 meter in Londen in 1948). En een gouden medaille in de marathon spreekt toch altijd nog meer tot de verbeelding dan een in om ’t even welke andere discipline. In mijn gedachten had ik die medaille al beet. Mijn moreel stond op zenith. Naarmate de Spelen naderden raakte ik er steeds meer van overtuigd: ik was op dat ogenblik de beste marathonloper van de wereld.

Toen ik op een avond, na de gedane dagtaak, de deur van het bedrijf waar ik tewerkgesteld was, achter mij dichttrok, stond er plots een man vóór mij:

- Ik ben Albert Debeurme, zei de man. Ik neem aan dat ge mij niet kent. Ik ben dokter en ik heb het allerbeste met u voor.

Hij legde mij uit dat hij huisdokter was in Marke, en dat hij, net als ik, een geboren en getogen Anzegemnaar was. Ik wist van het bestaan van die dokter, maar ik had hem nooit eerder ontmoet. Het was mij vaag bekend dat hijzelf ook langeafstandloper was, zij het “op amateuristisch niveau”.

- Ik ben een vurig bewonderaar van u, zei de dokter. Ik volg uw carrière al jaren en ik ben er zeker van, voortgaande op uw recente prestaties, dat gij op ’t ogenblik door niemand kunt verslagen worden op de marathon. Ge weet wat ik bedoel: de gouden medaille in Rome! Tenminste, als ge geen domme dingen doet, als ge mijn raad volgt en als ge niet twijfelt aan uw mogelijkheden.

Met die “domme dingen” maakte hij ongetwijfeld een allusie op mijn Olympische marathon in Melbourne in 1956. Even vóór de start had een verzorger van de Belgische Olympische wielerploeg mij vier pillen in de handen gestopt waarvan ik er om de tien kilometer een diende in te nemen. Vitamines, had die verzorger gezegd. In mijn kledij was geen zak om de pillen in te stoppen, als ik ze de hele tijd in mijn handen hield zouden ze ongetwijfeld door het zweet gaan smelten zijn, en daarenboven… vitamines, dat werkt toch niet zo bliksemsnel. Ik kon ze dus maar beter alle vier ineens nemen. De uitwerking van de pillen was catastrofaal. Naar het einde toe kreeg ik vreselijke pijn in de maagstreek. Onmogelijk om de looppas nog langer vol te houden. Die wedstrijd heb ik “uitgewandeld”. Ik was vierentwintigste…

Die dokter boezemde mij vertrouwen in: hij was zelf loper, een dorpsgenoot die het allerbeste met mij leek voor te hebben. Belangeloos! Er werd een afspraak gemaakt en daarop deed dokter Debeurme zijn plan uiteen. Ik moest alle drankposten – om de 5 km was er een – laten voorbijgaan: ge wist maar nooit of er iets schadelijks in de drank zat, en daarenboven was het beter om niet te drinken. Hij gaf mij een zouttablet die ik diende in te nemen aan km 19. Voorbij de drankpost van km 20 zou hij dan zelf opgesteld staan met een door hemzelf bereide drank die ik tot mij moest nemen: een soep (!) op basis van mergpijpen. Het zou mij extra krachten geven waardoor ik al mijn tegenstanders zou afschudden en de gouden medaille maar voor het grijpen zou hebben.

Aan km. 19 lag ik afgescheiden aan de leiding met twee anderen: de Marokaan Radhi en de op blote voeten lopende Ethiopiër Bikila Abebe. Al de anderen waren hopeloos achteruitgeslagen. Ik voelde mij oppermachtig. Ik had alle drankposten overgeslagen. Ik nam mijn zouttablet. Voorbij de drankpost van de 20 km. zou dokter Debeurme staan met zijn wondersoep en dan zou ik mijn demarrage plaatsen, op weg naar eeuwige roem. Maar voorbij de drankpost stond niemand, althans niemand met een bidon soep. Had ik mij vergist? Na de vierde drankpost, aan km. 20 had de dokter gezegd. Of had ik het verkeerd begrepen? Misschien zou hij aan km. 25 staan, na de vijfde drankpost? Maar ook daar stond hij niet. Het zout brandde in mijn keel en in mijn slokdarm en ik had, zoals mij opgedragen was, nog geen druppel vocht ingenomen. Zou mijn reddende engel aan km. 30 staan? Wéér niets. Mijn keel stond in lichterlaaie, het zout leek wel uit mijn oren en mijn neus naar buiten te komen en weer had ik de drankpost overgeslagen. Ondanks alles zat ik nog steeds in het gezelschap van Bikila Abebe en Radhi. Maar de vertwijfeling sloeg toe. Ik was in de steek gelaten. Paniek, radeloosheid. In winnende positie lag ik, en ik staakte de strijd. Adieu gouden medaille, die mij in normale omstandigheden nooit had kunnen ontsnappen. Later heb ik vernomen waarom dokter Debeurme niet op de afgesproken plaats was: hij was niet op het parcours geraakt, de carabinieri hadden hem de toegang ontzegd… De persmensen wilden weten wat de reden was van mijn plotse opgave. Ik had zo mijn reden om de ware toedracht te verzwijgen. Welke drogreden kon ik verzinnen? Ik voelde een beetje pijn aan een van mijn voeten. Daar stond een kleine blaar. Dat was het: pijnlijke voeten door blaren. Dat moest dan maar de reden zijn van mijn plotse pijnlijke ondergang. Dat is wat de kranten ’s anderendaags blokletterden. En het heeft meer dan twintig jaar geduurd vooraleer ik met het ware verhaal naar buiten gekomen ben: ’t was ter gelegenheid van een avond, georganiseerd door het feestcomité van de befaamde loopkoers Dwars door Grijsloke.

Die feestavond was op 13 maart 1982. Daar heeft Aurèle, in aanwezigheid van een aantal journalisten en van enkele toplopers uit de jaren ’50 en ’60, het mysterie van de Olympische marathon anno 1960 onthuld. Ikzelf had reeds een jaar eerder de ware toedracht vernomen, van niemand minder dan… dokter Albert Debeurme zelf. Ik kende Debeurme toen al enkele jaren, maar héél goede vrienden zijn we pas geworden in de maand januari van ’t jaar 1981, ter gelegenheid van een Nieuwjaarsdiner van de Kortrijkse atletiekclub, waarvan wij beiden lid waren. We waren allebei arts, geboren en getogen in Anzegem, we waren allebei naar dezelfde lagere school geweest in Grijsloke, waar we ook allebei onze eerste communie hadden gedaan, en allebei waren we gebeten door de loopmicrobe. Tijdens dat Nieuwjaarsdiner hebben wij de basis gelegd van Vlaanderens mooiste stratenloop Dwars door Grijsloke. Het verhaal van de Olympische mislukking van 1960, hetwelk hij mij één of twee weken later vertelde, was héél vertrouwelijk…

En al kende ik de ware toedracht van dat mysterie van de Olympische marathon 1960 al sedert ruim tweeëndertig jaar, op mijn lippen brandde een vraag, toen ik op 7 juli de woning van Aurèle binnenstapte: waar is al die geheimdoenerij voor nodig geweest? En ziehier dan het antwoord. Als Aurèle dit verhaal aan de pers had verteld, dan was dit dokter Vanryckegem ter ore gekomen, de dokter van zijn atletiekclub, tevens zijn vertrouwensarts. Die zou ongetwijfeld gedacht hebben dat ik achter zijn rug om naar een andere dokter was gestapt, zegt Aurèle. Was Debeurme geen dokter geweest, maar een “verzorger”, dan had Aurèle daar waarschijnlijk geen probleem van gemaakt. Of hij dokter Debeurme, die nu al een jaar of vijftien overleden is, nooit iets kwalijk genomen heeft, vanwege zijn gedrag dat velen toch “charlatanesk” zouden noemen? Ach nee, zegt Aurèle, die man had het toch goed bedoeld, hij wilde alleen maar helpen, als dorpsgenoot. Da’s het noodlot. Het heeft nu eenmaal niet mogen zijn…

Die Olympische marathon in Rome werd gewonnen door Abebe Bikila. Drie jaar later kreeg Aurèle zijn revanche. Hij werd uitgezonden naar de marathon van Boston, toentertijd de grootste ter wereld. Alles wat naam had onder de marathonlopers was aan de start. Die marathon heeft Aurèle gewonnen, met minuten voorsprong. Op drie kilometer van de aankomst liep hij nog in het gezelschap van Bikila; aan de finish had hij de Olympisch kampioen zes minuten aan het been gelapt! Jarenlang was Vandy (zijn Amerikaanse naam: voor Amerikanen is “Vandendriessche” onuitspreekbaar) vrijwel onklopbaar op de marathonafstand in Europese landenkampen, kampioenschappen en klassieke wedstrijden. Hij vestigde wereldrecords op verscheidene lange afstanden, werd negen jaar na elkaar Belgisch marathonkampioen, doch een Olympische titel zou voor altijd een droom blijven. In 1964 in Tokyo was hij door gebrek aan training, tengevolge van kwetsuren, niet in goede vorm: hij werd slechts zevende, zij het met luttele achterstand op de tweede.

Op de loopnummers heeft ons landje twee gouden Olympische medailles behaald. Telkens een Gaston: Reiff in 1948 op de 5000 m, Roelants in 1964 op de 3000 m steeple. Het moesten er drie geweest zijn…     

11-09-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Na een verblijf van een week in Sanxenxo rollen we daar onze matten – in feite onze valiezen – op, en we trekken zeventig kilometer noordwaarts, alwaar we enkele dagen gaan logeren. Het plaatsje heet Lavacolla, op wandelafstand van Santiago. De derde dag van ons verblijf aldaar hebben we voorbehouden voor de heiligste aller voettochten: de camino, een bedevaart naar Santiago de Compostella. Onze camino laten we een aanvang nemen op zo’n twaalftal kilometer van het einddoel, zijnde de kathedraal van Santiago. Een superkorte en superwaardeloze camino dus. Tenminste als we onze “caminotito” vergelijken met hetgeen een echte beeweg hoort te zijn: van de eigen woonplaats tot aan die van de aanbeden heilige, van wie alle heil wordt verwacht. Aangename golvende landwegen en caminogangers vóór en achter. De rugzak en de pelgrimsstaf zijn hun voornaamste attributen. Niet allen houden er hetzelfde tempo op na en af en toe wordt er wel eens een rustpauze genomen. Regelmatig halen we een mede-pelgrim in of worden we zelf ingehaald. We zijn nog geen kilometer ver of we hebben al in de gaten hoe we elkaar dienen te begroeten: buen camino! Het betekent “goede tocht”. Letterlijk de tocht naar Santiago, maar ook: een goede levenstocht, een goede toekomst.

Een enkele keer wordt ons pad ook letterlijk gekruist. Een overduidelijke bedevaartgangster van moeilijk te schatten leeftijd – laten we het houden op iets tussen de vijftig en de tachtig, de “middelbare leeftijd" dus – komt in onze richting gestapt. Als ze behoorlijk genaderd is roepen we haar “buen camino” toe en we proberen haar diets te maken dat zij in tegengestelde richting aan ’t wandelen is. Ze vraagt of wij misschien Frans spreken. Wat een verademing: Frans is onze tweede taal, eindelijk hoeven we een keer geen gebarentaal te gebruiken om te communiceren. Ze is een Française, uit de Ardèche, en ze is helemaal van thuis naar hier gekomen, te voet. Zeventienhonderd kilometer! En, neen, ze heeft zich niet van richting vergist, want ze is nu op de terugweg. Weer zeventienhonderd kilometer… te voet! Ze heeft er helemaal geen bezwaar tegen dat Enrique een foto neemt van haar en mij. Ook met Enrique wil ze wel op de foto, maar Enrique wil dat liever niet: hij vindt zichzelf niet fotogeniek, overigens helemaal ten onrechte. Hartelijk dank voor het gesprek. Buen camino, bon voyage!

Op een laag muurtje zit een ietwat zwaarlijvige dame uit te rusten. Ze lijkt erg vermoeid. Ze spreekt Engels en daar komt dus ook nog een behoorlijk gesprek van. Ze woont in Amerika, in Missouri, en ze heeft haar camino aangevangen in Roncesvalles. Achthonderd kilometer heeft ze in de benen. Ze is behoorlijk buiten adem, aan ’t einde van haar latijn. Santiago zal ze nog wel bereiken, maar de terugweg naar Missouri zal uitsluitend “met het openbaar vervoer” geschieden. Waarom ze dit eigenlijk doet? A personal reason, zegt ze, wat zoveel wil zeggen als “dat gaat jullie niet aan”. En gelijk heeft ze, natuurlijk. Wij vervolgen onze tocht, zij blijft nog even zitten. Buen camino, good trip.

Monte do Gozo, de “heuvel van de vreugde” is 370 meter hoog. Van hieruit is de kathedraal, het doel van de tocht, te zien: vandaar de vreugde die zich hier van iedere pelgrim meester maakt. Nog amper drie kilometer! Bovenop de heuvel staat een indrukwekkend stenen monument, waarop in reliëf een beeld van Johannes Paulus II, de paus die vijfentwintig jaar geleden deze heuvel beklom. En er is ook nog een beeld van Franciscus; niet onze huidige paus, maar wel Franciscus van Assisi, die hier eveneens geweest is… achthonderd jaar geleden. Op deze heuvel wemelt het van de pelgrims. Door een toeval kom ik in gesprek met een knappe slanke blondine van vooraan in de twintig. Ze zou mijn kleindochter kunnen zijn en wellicht zou ze zelfs Enrique’s kleindochter kunnen zijn. Ze is Berlijnse. Ik vraag haar niet of ze de weg van Berlijn tot hier helemaal te voet heeft afgelegd. Ik kan het mij moeilijk voorstellen. Ik heb de indruk dat ze wel bereid zou zijn samen met ons die laatste drie kilometer af te leggen, maar evenzeer heb ik de indruk dat Enrique dat idee niet bijzonder genegen is. Misschien zouden Mantequila en Desdemona, met wie wij afgesproken hebben op de trappen vóór de kathedraal, het ook geen leuk idee vinden. Dat feest gaat dus niet door. Buen camino dan maar, gute Fahrt. Aan de voet van de Monte do Gozo zie ik een tafel staan met daarop een stempel en een stempelkussen met rode inkt. Waarschijnlijk is dit de controletafel van de camino waar de pelgrims hun laatste stempel dienen te halen. Er zit niemand achter de tafel. Ik geef mij dan maar zelf een stempel. Op mijn buik…

   Monte do Gozo

Niet ver van onze eindbestemming, bij het binnenkomen van de stad, worden we aangeklampt door Pedro del Camino, een flink uit de kluiten gewassen paterachtige man met een sneeuwwitte sinterklaasbaard. Hij heeft een grafisch kunstwerk geschapen dat ergens in Roncesvalles berust. Liever dan het kunstwerk te verkopen, heeft hij er fotocopieën van gemaakt, op stevig papier, en die biedt hij nu te koop aan, tegen één euro per stuk. Op die manier kunnen talloze mensen van het kunstwerk genieten. ’t Is vanzelfsprekend allemaal voor het goede doel en mét medeweten en goedkeuring van de bisschop. Enrique, die altijd weekhartig wordt als hij met goede doelen geconfronteerd wordt, koopt er twee: één voor hemzelf en één voor mij.

En weldra komen we aan in het hart van Santiago, het eindpunt van onze bedevaart, de kathedraal (1*) van de heilige Jacobus (san Tiago). Op de trappen aan de noordelijke gevel van de kathedraal, die uitgeeft op de Praza da Immaculada, zitten Desdemona en Mantequila reeds te wachten. Ze zijn een en al oog voor de meer dan levensgrote standbeelden van blote mannen die rondom het plein staan opgesteld op de balkons van de gebouwen. Geen beelden van mooie jongelingen met kleine piemeltjes zoals in het oude Griekenland, maar rauwe machofiguren van minstens middelbare leeftijd, met flinke buiken en daaronder… redelijk groot geschapen. In geen enkele van de Santiago-brochures waarover ik beschik is sprake van deze realistische sculpturen op de Praza da Immaculada. Persoonlijk vind ik deze beelden niet thuishoren op het Plein van de Onbevlekte, en Enrique is het daar voor één keer helemaal mee eens. Vrouwen die dit zien gaan al gauw vergelijkingen maken, zegt hij. Of ze moesten vrouwen verbieden dit plein te betreden, zeg ik, zoals het in de oudheid voor getrouwde vrouwen verboden was de Olympische Spelen bij te wonen, omdat de atleten er naakt hun sport bedreven. Vanwege het vergelijken dus, zegt Enrique. Op dit punt zitten we helemaal op dezelfde golflengte. Eens de vrouwen uit hun trance zijn  gewekt en de verwelkoming heeft plaatsgevonden, kan het “geleid bezoek” aan de stad beginnen. Enrique, als gids-in-spe neemt de leidende taak op zich. Hij heeft er zich grondig op voorbereid…   

Santiago de Compostella is één van de drie heiligste plaatsen ter wereld. De andere twee zijn Rome en Jeruzalem. Een bedevaartplaats is een plaats waar een bijzondere bovennatuurlijke gebeurtenis heeft plaatsgegrepen of waar een heilige vereerd wordt. Of beide. De heilige die hier vereerd wordt is de apostel Jacobus. Na de kruisdood van Jezus voer hij naar de westkust van Spanje. Hij meerde daar aan en trok landinwaarts. Hij bracht heel Gallicië tot het christendom. Zeven jaar had hij daar voor nodig. Toen keerde hij terug naar het Heilig Land. Maar in ’t jaar 42 werd hij gedood door de christenvervolgers. Een aantal van zijn leerlingen slaagden erin aan de vervolgers te ontsnappen. Ze namen het lijk van hun meester mee en ze ontvluchtten via de zee. Met hun boot kwamen ze uiteindelijk terecht op diezelfde kust van Gallicië waar Jacobus zelf aan land was gegaan. Niet ver van de kust begroeven zij de stoffelijke overblijfselen van de heilige apostel. Meer dan zeven eeuwen later – niemand wist toen nog waar Jacobus begraven lag – deed zich hier iets gelijkaardigs voor, als “toen” met de koningen die, door een ster geleid, uit het Oosten kwamen op zoek naar het Heilig Kindeke: een ster wees een herder de plaats aan waar Jacobus begraven lag. Men bouwde hier een reusachtige kathedraal. De beenderen van de apostel worden hier bewaard. Zoals elke heilige die zich respecteert heeft Jacobus minstens één wonder verricht. Hij redde een drenkeling uit een kolkende rivier. Toen de drenkeling uit het water kwam was zijn lichaam helemaal bedekt met schelpen. En zo is de schelp het symbool geworden van de Heilige Jacobus en van Santiago de Compostella.

Op één van de praza’s rondom de kathedraal, zien we een zestal mannen gezeten op het terras van een café. Ze zijn piekfijn uitgedost: zwarte toga met V-vormige helrode bef. Eén van hen draagt daarenboven nog een zware mantel met diverse emblemen. Vier of vijf van hen hebben een gitaar bij. Ze zijn leden van de Tuna de Derecho (1*) van de universiteit van Santiago de Compostella. Een tuna is een “muzikale” vereniging van studenten en oud-studenten van een bepaalde faculteit, in dit geval de faculteit van de rechten ofte de derecho. De traditie van de tuna’s is eeuwen oud: ze stamt uit de tijd dat arme studenten “langs de deuren gingen” om geld in te zamelen teneinde hun studies te kunnen betalen. Deze muzikanten zijn allen abogados, lawers. Gelieve ons niet te verwarren met “liars”, grappen ze, al zijn we dat soms wel, uit noodzaak… Deze kerels hebben gewis een flinke dosis gevoel voor humor. Als we hun vertellen dat we “flamenco’s” zijn spelen ze uitgelaten op hun gitaar de bekende hit van Tom Waes: dos cervezas! Eén vraagt of we tevreden zijn met Di Rupo. He is a Walloon, zeggen we, and a socialist. En hij dan weer met een blik van verstandhouding: I do understand. Of Santiago een belangrijke universiteit heeft? Zeker. Eén van de oudste drie van Spanje en zelfs van heel Europa: die andere twee bevinden zich in Granada en in Salamanca. Hier zijn nu zowat veertigduizend studenten. Een paar tientallen jaren geleden waren het er bijna dubbel zoveel, want toen was hier de enige universiteit van Gallicië. Nu is er ook een universiteit in La Coruña en in Vigo. In heel Spanje blijken er meer dan zeventig universiteiten te zijn. In feite niet anders dan in de andere West-Europese landen: wat wordt de wereld toch geleerd! Als Enrique en ik vertellen dat wijzelf oud-studenten zijn van de universiteit van Gent, toont de man met de mantel dat het embleem van Gent niet ontbreekt tussen de vele andere, en hij hangt mij de mantel om en nodigt mij uit even met hem te poseren voor de foto. Samen drinken we daarna nog een bier waarvan de naam mij ontsnapt, maar waarvan de abogado’s beweren dat het het beste van de wereld is. Niet mogelijk, zeggen we, want het beste bier van de wereld wordt in Vlaanderen gebrouwen: trappist van Westvleteren. Zou misschien wel kunnen, geven ze uiteindelijk toe, maar het hunne komt dan alleszins op de tweede plaats. En nadat dit compromis gesloten is, wordt ook dit studentikoos intermezzo afgesloten. Met een lied met gitaarbegeleiding van de Tuna de Derecho.

  

Met Miguel van de Tuna de Derecho

Santiago is een indrukwekkende en ook boeiende stad. Kathedralen bij de vleet, naast elkaar en op elkaar, universitaire en andere statige – weliswaar ouderwetse – gebouwen, gekke bedevaarders, levende en andere standbeelden, straatmuzikanten, souvenirwinkels, chique kleding- en handtassenwinkels voor Desdemona en Mantequila, musea, eet- en ijskraampjes allerlei, drankgelegenheden, tapasbars… Voor een prikje kan iedereen hier een authentiek  en onvervalst pelgrimsdiploma kopen. Als ik een jaar of twintig jonger was, kwam ik hier zeker terug. Als échte caminoganger!  

De terugtocht naar het dierbaar Vlaanderland geschiedt in drie etappes. Eén van die etappes brengt ons in de buurt van Guernica. In deze omstandigheid zou het zonde zijn om Guernica links te laten liggen. Wat daar in 1937 gebeurd is, was vóór mijn tijd, en geschiedenis is nooit mijn sterkste vak geweest. Politiek evenmin. Maar ’t moet vreselijk geweest zijn. Nu een moderne stad, de hoofdstad van de provincie Biskaje in Baskenland. Nu een kleine twintigduizend inwoners. Toen zo’n vijfduizend, tenminste vóór het bombardement dat het hele stadje met de grond gelijkmaakte, want erna waren er nog maar héél weinigen over… Opdrachtgever was de Spaanse dictator Franco. Uitvoerders: de Duitsers en de Italianen, of één van beiden – zo precies weet ik het niet. Die verschrikkelijke terreur werd in beeld gebracht door Spanjes beroemdste schilder – zij het in mijn ogen niet de beste – Pablo Picasso, wiens volledige naam luidt Pablo Diego José de Paula Juan Nepomuceno Maria de los Remedios Cipriano de la Santisima Trinidad Ruiz y Picasso. Zijn beroemd expressionistisch schilderij “Guernica” hangt in Madrid, maar er zijn replica en voorstudies aanwezig in het museum  dat zich bevindt in het centrum van deze stad, die zo dapper uit haar as is opgerezen. Ik heb mij laten vertellen dat Picasso op een vraag van een Duitser – maar ’t kan ook een Italiaan geweest zijn – of dit werk van zijn hand was, zou geantwoord hebben: “Neen, dat hebben júllie gedaan”. De  foto’s, videobeelden en materiële overblijfselen die in het museum zijn uitgestald wekken naar mijn gevoel meer emoties op dan het schilderij. Ik hoor mijn museumbezoek af te leggen binnen de drie kwartier, de tijd die Enrique en de twee vrouwen nodig hebben om ergens in de buurt een koffie te gaan drinken op een zonnig terras. Bij het buitenkomen heb ik meer vragen dan voorheen. Waarom was die moordpartij  nodig? Waren de Basken toen al separatisten en wilde Franco hun een lesje leren? En de uitvoerders: de ene fascist die de andere een handje toesteekt? En hoe zit dat nu precies met separatisme en nationalisme? Wordt dat niet gelinkt aan nazisme en fascisme? Opdrachtgever, uitvoerder en slachtoffer: allemaal fascisten? Ik zal er wel niets van begrijpen, beste lezer, en ik had er beter aan gedaan wat beter op te letten in de geschiedenislessen. Vroeger, zestig jaar geleden…

   

05-09-2014 om 17:50 geschreven door kris vansteenbrugge  

Naar de Westkust van Gallicië met de auto. We doen er drie dagen over: Enrique, Desdemona, Mantequila en ikzelf. Na een autorit van zo’n kleine tweeduizend kilometer, met een tweedaagse tussenstop in de Baskische badplaats Orio, slaan we onze tenten op – bij manier van spreken, want we logeren in een vakantiewoning – in Sanxenxo, een drukke badplaats zoals er daar meerdere zijn in de buurt van Pontevedra, een stad met iets minder dan honderdduizend inwoners: Cambados, La Toya, O Grove… Sanxenxo wordt in het Gallicisch uitgesproken zoals iedere normale Vlaming dat zou doen: “Sanksenkso”, maar in het Castiliaans, zijnde het ABS (Algemeen Beschaafd Spaans) klinkt het ongeveer als “Sangenjo”. Er zijn daar mooie stranden. Het eerste strand dat we ontdekten, vanop een heuvel, was een naaktstrand. Desdemona en Mantequila vestigden mijn aandacht op een corpulente man, van rond de vijfenzestig naar mijn schatting. Hij stond naast een klein groen tentje en tussen zijn benen hing iets ter grootte van een grote suikerbiet. Een zakbreuk of een hydrocele, zei ik. Een wát? Nou ja, laten we het maar op een zakbreuk houden. Wie loopt nu met zo iets bloot? En waarom niet, zei ik, als je nu eenmaal naturist bent. Wij zouden het in geen geval doen, protesteerden de dames, ook al wáren we naturisten. Neen, jullie niet, natuurlijk! We hebben dan maar een ander strand opgezocht. Geen van ons vieren voelt er immers voor om helemaal in zijn blootje te lopen, en zich met kleren aan tussen de nudisten begeven is al minstens even gênant. 

Pontevedra. De naam betekent “oude brug”, maar het is vooral een “oude stad”. Ze werd namelijk gesticht, vele eeuwen vóór Christus, door de Griekse held Teukros. Deze was een halfbroer van die andere Griekse held Ajax. Hun vader was Telamon (broer van Achilles’ vader Peleus) die koning was van het eiland Salamis. Tijdens de oorlog van Troje had Teukros zich ontpopt tot de beste boogschutter van het Griekse leger. Tegen het einde van de oorlog pleegde Ajax zelfmoord, ongelukkig als hij was omdat de wapenrusting van de gesneuvelde Achilles niet hém maar Odysseus was ten deel gevallen. Toen Teukros na de oorlog zijn geboortegrond Salamis bereikte, werd hij door zijn vader verbannen, omdat hij de wanhoopsdaad van zijn broeder niet had verhinderd. Teukros zwierf daarna enige tijd over de zeeën en spoelde uiteindelijk aan op de westkust van Gallicië, alwaar hij de stad Pontevedra stichtte. Minder romantische zielen evenwel hechten geen belang aan dit Teukros-verhaal en situeren de stichting van de stad anderhalf millennium later, in de Romeinse tijd. Wat er ook van zij, de Griekse held wordt hier zeker in ere gehouden. Boven op een groot gebouw – op een plein waarvan de naam mij ontsnapt – staat een monumentaal beeld van Teukros, de boog hanterend. Er is hier ook een Teukros-plein en hier en daar hangen affiches met publiciteit voor allerhande activiteiten, festiviteiten, sociëteiten, die in hun naam alle iets dragen van de stichtende held.

Er staan nog andere beelden in het stadscentrum. Ik toon bijzondere interesse voor het bronzen beeld van een mannetje met een brilletje en met de rechterhand leunend op een stok, op de Praza Méndez Núñez. Bijzonder intrigerend vind ik het feit dat het mannetje maar één arm heeft. De linker mouw is leeg en zit in zijn jaszak. Dit beeld doet vragen oprijzen. Wie is dat mannetje? Nergens een plaatje te vinden met zijn naam op. Hoe is hij die arm kwijtgeraakt? In de Spaanse burgeroorlog misschien?

Het belangrijkste bouwwerk in Pontevedra is de Basilica de Santa Maria la Maior. De machtige vissersgilde liet deze basiliek bouwen in het visserskwartier in de 16^e eeuw. Indrukwekkend is de westelijke gevel, gebeeldhouwd door Cornelis den Hollander: afbeelding van de dood en de hemelvaart van de heilige maagd Maria, van de Drievuldigheid en van de kruisiging, met helemaal bovenaan een kroonstuk met vissers die hun netten binnenhalen.

Op de weg naar Cambados ligt het Monasterio de Armenteira. Kloosters vind ik iets aantrekkelijks hebben en dit klooster doet daar allerminst afbreuk aan. En hier krijg ik ook weer dat gevoel dat mij bekruipt als ik mijn nichtje bezoek in haar slotklooster in Weelde: ik wil monnik worden. Maar misschien zou ik dat niet volhouden tot het einde mijner dagen. Op een plein in de nabijheid van het klooster is een taverna. Er stopt een autootje waar vier nette bejaarde dametjes uitstappen. Ze nemen plaats op het terras. Even later stopt er weer een autootje, waaruit nu vier heertjes, allen met korte beentjes en een dik buikje, uitstappen. Ze gaan naar de vrouwtjes toe – ieder neemt er eentje voor zijn rekening – en begroeten ze meer dan hartelijk. Een tafereeltje waar een mens emotioneel van wordt…

In  Cambados kan je voor vier euro een rondrit – mét gids! – maken, in een kleurig treintje, naar de interessantste monumenten, in hoofdzaak kerken, en pleintjes van het stadje: “Visita los monumentos más destacados en un recorrido de 7,5 Km y 40 minutos de duración”. Het meest ben ik geboeid door het bronzen beeld van Ramon Cabanillas (1876-1959), hier geboren en gestorven. Hij was een groot dichter.

Ze moeten hier wel heel fier zijn op deze man. Op het graspleintje vóór de plaatselijke bibliotheek staat een monumentaal boek in hard steen met verzen van de dichter. Ik kan het niet laten om even te poseren op de bank naast de “poeta gallego”.

Cabanillas schreef zijn gedichten in het Gallicisch. Hetgeen niet hetzelfde is als wat wij “Spaans” noemen en wat in Spanje “Castiliaans” heet. U moet weten dat de Spanjaarden veeltalig zijn, althans de inwoners van het noordelijk deel van het land. Viertalig, om precies te zijn: Castiliaans, Gallicisch, Catalaans en Baskisch. Anderzijds dient gezegd dat zo goed als niemand (ook de mensen van de horeca niet) daar enige notie heeft van welke andere Europese taal ook…

Op een ouderwets kerkhof raak ik geboeid – en ontroerd – door een grafmonument voor een knappe jongedame, op 21-jarige leeftijd, in de fleur van het leven, omgekomen bij een verkeersongeval, op 16 april 1995. “Tot ziens, weldra in het hiernamaals” vertelt de tekst op het boek. “Wie door de goden bemind worden, sterven jong” beweerden de oude Grieken. Ik heb die woorden al meerdere keren beaamd.

La Toya is een eiland dat met een brug verbonden is met het vasteland. Binnen een groot park staat er een prachtig 5-sterren hotel. We mogen het even bezoeken. Een beetje aan de dure kant. Onze vrouwen kunnen daar alleen maar van dromen. Buiten het park staan enkele bejaarde vrouwen met kraampjes halssnoeren en armbandjes en dergelijke te verkopen. Iets naar de gading van Desdemona en Mantequilla. Hun kooplust wordt te allen tijde aangewakkerd door Enrique. Hij zweert bij het principe dat de crisis alleen kan opgelost worden door de economie te stimuleren en… kopen is daar goed voor. Tien euro voor een halssnoer met kraaltjes. De vrouwen zijn duidelijk geïnteresseerd en ik probeer af te dingen: acht euro? De dame achter het kraam steekt haar duim onder mijn neus. Voor minder dan tien euro gaat het niet, want zij is invalide en ze moet toch haar brood verdienen: kijk die duim maar eens! Er is een stuk van de nagel afgescheurd, maar verder ziet die duim er behoorlijk gezond uit. Als we er twee kopen, of het dan niet kan voor vijftien euro? Ze steekt weer die duim onder mijn neus. Of ik het de eerste keer niet begrepen had? Wie wil nu een oude gehandicapte vrouw afzetten? Of we niet beter eens aan die andere kraampjes kunnen kijken? Enrique vindt van niet: van uitstel komt afstel vindt hij en daar is dan weer de economie niet mee gebaat. Tien euro vindt hij overigens een heel behoorlijke prijs. Dat zál dus wel, al kan ik het niet laten bij deze op te merken dat we een dag later op de markt in Sanxenxo precies dezelfde “juweeltjes” konden kopen voor drie euro…

Opvallend op La Toya is een kerk die helemaal bedekt is met schelpen. Iedere vierkante centimeter. Duizenden schelpen. Sint-Jakobsschelpen. En dat heeft ongetwijfeld te maken met de heilige apostel Jacobus die in Gallicië furore heeft gemaakt. De historie van de Sint-Jakobsschelp houd ik evenwel voor een later verhaal (deel 2).

14-08-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Deze dag had ik voorbehouden om een verhaal te schrijven over de langste en tegelijkertijd één van mijn mooiste vakantiereizen. En nu kan ik het niet. Een onbeschrijflijke moeheid houdt mij in de greep. Een verlammende lusteloosheid. Mijn allerbeste studiemakker van meer dan een halve eeuw geleden is tijdens mijn reis naar Spanje overleden. Gisterenavond – ik was pas terug toen ik het vernam – stond mijn wereld even stil en nog bonst het in mijn kop. Raymond! En dat het zo onverwacht moest gebeuren. We waren méér dan vrienden: zielsverwanten. We vulden onze studententijd op dezelfde manier in: van het studentikoze leven hebben we beiden flink ons deel genomen en we hielden er dezelfde manier van studeren op na. We liepen de auditoria allerminst plat, wat niet belette dat we telkenjare de eindmeet haalden, door op ’t laatste een tandje bij te steken, door menig nachtje door te draaien. En óf we steun hadden aan elkaar! En óf we toen gelukkig waren! En er was een wereld die voor ons open lag, een wereld die we zouden veroveren. Hoe weinig bevroedden wij dat wij die wereld reeds veroverd hádden! Onze wegen liepen uit elkaar, we hebben beiden een gezin gesticht en voor een nakomelingschap gezorgd – twee kinderen en evenveel kleinkinderen – en we hebben onze broodwinnende taak vervuld. Met de pensioenleeftijd, die ons weer nader tot elkaar bracht (1), kwam het besef van de broosheid en de vergankelijkheid van het leven, alsook het heimwee naar de tijd dat wij de koning te rijk waren, dat wij heersten over een wereld die ons ontglipt is. Waarom toch kan die tijd niet nog eenmaal terugkeren, al was het maar voor één enkele dag? Ik bid vandaag nog tot de Here God dat hij het ons opnieuw laat beleven. Voor even. In een vizioen…

(1) cf.  www.bloggen.be/kris/archief.php?ID=164  en  www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=1090211

09-08-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Aan de redactie van Bouveloo, het tijdschrift van de Heemkundige Kring van Wortegem-Petegem.

De foto van het feestcomité van de (ter ziele gegane) kermis in de Langestraat, die in één van de vorige edities is verschenen, werd mij ter hand gesteld door Gilbert De Ruyter, 82 jaar, geboren en getogen in de Langestraat (Elsegem) en nu woonachtig te Anzegem.

Onderstaande foto is eveneens afkomstig van Gilbert. Net als de vorige dateert hij uit de beginjaren ’60 (meer bepaald 1962). In die periode werd er ter gelegenheid van de jaarlijkse kermis, naast de wielerwedstrijd voor nieuwelingen op zondag en de “Keizerkoers” op dinsdag, ook nog gevoetbald. In 1962 was er een wedstrijd tussen een ploeg van de Langestraat en de bestuursleden van de voetbalclub S.V. Anzegem. De wedstrijd werd gespeeld op een weiland tegenover het café “De Nieuwe Vlasbloem”. In de achtergrond “het Kasteelke” van de Beekstraat. Op de weide naast het kasteelke werd in de jaren ’50 en ’60 telkenjare een groot openluchtfeest gehouden: “Het feest van Levensvreugde”. Bekende zangers kwamen het feest opluisteren en meer dan één inwoner van Elsegem en omliggende dorpen heeft er zijn huwelijkspartner leren kennen.

Bekijk het grasveld en u merkt dat het geen sinecure moet geweest zijn om dáárop te spelen. De mannen van de Langestraat verloren die wedstrijd met 5-0 …

16-07-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

 Uit "Het Laatste Nieuws"

04-07-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge