Na een verblijf van een week in Sanxenxo rollen we daar onze matten – in feite onze valiezen – op, en we trekken zeventig kilometer noordwaarts, alwaar we enkele dagen gaan logeren. Het plaatsje heet Lavacolla, op wandelafstand van Santiago. De derde dag van ons verblijf aldaar hebben we voorbehouden voor de heiligste aller voettochten: de camino, een bedevaart naar Santiago de Compostella. Onze camino laten we een aanvang nemen op zo’n twaalftal kilometer van het einddoel, zijnde de kathedraal van Santiago. Een superkorte en superwaardeloze camino dus. Tenminste als we onze “caminotito” vergelijken met hetgeen een echte beeweg hoort te zijn: van de eigen woonplaats tot aan die van de aanbeden heilige, van wie alle heil wordt verwacht. Aangename golvende landwegen en caminogangers vóór en achter. De rugzak en de pelgrimsstaf zijn hun voornaamste attributen. Niet allen houden er hetzelfde tempo op na en af en toe wordt er wel eens een rustpauze genomen. Regelmatig halen we een mede-pelgrim in of worden we zelf ingehaald. We zijn nog geen kilometer ver of we hebben al in de gaten hoe we elkaar dienen te begroeten: buen camino! Het betekent “goede tocht”. Letterlijk de tocht naar Santiago, maar ook: een goede levenstocht, een goede toekomst.

Een enkele keer wordt ons pad ook letterlijk gekruist. Een overduidelijke bedevaartgangster van moeilijk te schatten leeftijd – laten we het houden op iets tussen de vijftig en de tachtig, de “middelbare leeftijd" dus – komt in onze richting gestapt. Als ze behoorlijk genaderd is roepen we haar “buen camino” toe en we proberen haar diets te maken dat zij in tegengestelde richting aan ’t wandelen is. Ze vraagt of wij misschien Frans spreken. Wat een verademing: Frans is onze tweede taal, eindelijk hoeven we een keer geen gebarentaal te gebruiken om te communiceren. Ze is een Française, uit de Ardèche, en ze is helemaal van thuis naar hier gekomen, te voet. Zeventienhonderd kilometer! En, neen, ze heeft zich niet van richting vergist, want ze is nu op de terugweg. Weer zeventienhonderd kilometer… te voet! Ze heeft er helemaal geen bezwaar tegen dat Enrique een foto neemt van haar en mij. Ook met Enrique wil ze wel op de foto, maar Enrique wil dat liever niet: hij vindt zichzelf niet fotogeniek, overigens helemaal ten onrechte. Hartelijk dank voor het gesprek. Buen camino, bon voyage!

Op een laag muurtje zit een ietwat zwaarlijvige dame uit te rusten. Ze lijkt erg vermoeid. Ze spreekt Engels en daar komt dus ook nog een behoorlijk gesprek van. Ze woont in Amerika, in Missouri, en ze heeft haar camino aangevangen in Roncesvalles. Achthonderd kilometer heeft ze in de benen. Ze is behoorlijk buiten adem, aan ’t einde van haar latijn. Santiago zal ze nog wel bereiken, maar de terugweg naar Missouri zal uitsluitend “met het openbaar vervoer” geschieden. Waarom ze dit eigenlijk doet? A personal reason, zegt ze, wat zoveel wil zeggen als “dat gaat jullie niet aan”. En gelijk heeft ze, natuurlijk. Wij vervolgen onze tocht, zij blijft nog even zitten. Buen camino, good trip.

Monte do Gozo, de “heuvel van de vreugde” is 370 meter hoog. Van hieruit is de kathedraal, het doel van de tocht, te zien: vandaar de vreugde die zich hier van iedere pelgrim meester maakt. Nog amper drie kilometer! Bovenop de heuvel staat een indrukwekkend stenen monument, waarop in reliëf een beeld van Johannes Paulus II, de paus die vijfentwintig jaar geleden deze heuvel beklom. En er is ook nog een beeld van Franciscus; niet onze huidige paus, maar wel Franciscus van Assisi, die hier eveneens geweest is… achthonderd jaar geleden. Op deze heuvel wemelt het van de pelgrims. Door een toeval kom ik in gesprek met een knappe slanke blondine van vooraan in de twintig. Ze zou mijn kleindochter kunnen zijn en wellicht zou ze zelfs Enrique’s kleindochter kunnen zijn. Ze is Berlijnse. Ik vraag haar niet of ze de weg van Berlijn tot hier helemaal te voet heeft afgelegd. Ik kan het mij moeilijk voorstellen. Ik heb de indruk dat ze wel bereid zou zijn samen met ons die laatste drie kilometer af te leggen, maar evenzeer heb ik de indruk dat Enrique dat idee niet bijzonder genegen is. Misschien zouden Mantequila en Desdemona, met wie wij afgesproken hebben op de trappen vóór de kathedraal, het ook geen leuk idee vinden. Dat feest gaat dus niet door. Buen camino dan maar, gute Fahrt. Aan de voet van de Monte do Gozo zie ik een tafel staan met daarop een stempel en een stempelkussen met rode inkt. Waarschijnlijk is dit de controletafel van de camino waar de pelgrims hun laatste stempel dienen te halen. Er zit niemand achter de tafel. Ik geef mij dan maar zelf een stempel. Op mijn buik…

   Monte do Gozo

Niet ver van onze eindbestemming, bij het binnenkomen van de stad, worden we aangeklampt door Pedro del Camino, een flink uit de kluiten gewassen paterachtige man met een sneeuwwitte sinterklaasbaard. Hij heeft een grafisch kunstwerk geschapen dat ergens in Roncesvalles berust. Liever dan het kunstwerk te verkopen, heeft hij er fotocopieën van gemaakt, op stevig papier, en die biedt hij nu te koop aan, tegen één euro per stuk. Op die manier kunnen talloze mensen van het kunstwerk genieten. ’t Is vanzelfsprekend allemaal voor het goede doel en mét medeweten en goedkeuring van de bisschop. Enrique, die altijd weekhartig wordt als hij met goede doelen geconfronteerd wordt, koopt er twee: één voor hemzelf en één voor mij.

En weldra komen we aan in het hart van Santiago, het eindpunt van onze bedevaart, de kathedraal (1*) van de heilige Jacobus (san Tiago). Op de trappen aan de noordelijke gevel van de kathedraal, die uitgeeft op de Praza da Immaculada, zitten Desdemona en Mantequila reeds te wachten. Ze zijn een en al oog voor de meer dan levensgrote standbeelden van blote mannen die rondom het plein staan opgesteld op de balkons van de gebouwen. Geen beelden van mooie jongelingen met kleine piemeltjes zoals in het oude Griekenland, maar rauwe machofiguren van minstens middelbare leeftijd, met flinke buiken en daaronder… redelijk groot geschapen. In geen enkele van de Santiago-brochures waarover ik beschik is sprake van deze realistische sculpturen op de Praza da Immaculada. Persoonlijk vind ik deze beelden niet thuishoren op het Plein van de Onbevlekte, en Enrique is het daar voor één keer helemaal mee eens. Vrouwen die dit zien gaan al gauw vergelijkingen maken, zegt hij. Of ze moesten vrouwen verbieden dit plein te betreden, zeg ik, zoals het in de oudheid voor getrouwde vrouwen verboden was de Olympische Spelen bij te wonen, omdat de atleten er naakt hun sport bedreven. Vanwege het vergelijken dus, zegt Enrique. Op dit punt zitten we helemaal op dezelfde golflengte. Eens de vrouwen uit hun trance zijn  gewekt en de verwelkoming heeft plaatsgevonden, kan het “geleid bezoek” aan de stad beginnen. Enrique, als gids-in-spe neemt de leidende taak op zich. Hij heeft er zich grondig op voorbereid…   

Santiago de Compostella is één van de drie heiligste plaatsen ter wereld. De andere twee zijn Rome en Jeruzalem. Een bedevaartplaats is een plaats waar een bijzondere bovennatuurlijke gebeurtenis heeft plaatsgegrepen of waar een heilige vereerd wordt. Of beide. De heilige die hier vereerd wordt is de apostel Jacobus. Na de kruisdood van Jezus voer hij naar de westkust van Spanje. Hij meerde daar aan en trok landinwaarts. Hij bracht heel Gallicië tot het christendom. Zeven jaar had hij daar voor nodig. Toen keerde hij terug naar het Heilig Land. Maar in ’t jaar 42 werd hij gedood door de christenvervolgers. Een aantal van zijn leerlingen slaagden erin aan de vervolgers te ontsnappen. Ze namen het lijk van hun meester mee en ze ontvluchtten via de zee. Met hun boot kwamen ze uiteindelijk terecht op diezelfde kust van Gallicië waar Jacobus zelf aan land was gegaan. Niet ver van de kust begroeven zij de stoffelijke overblijfselen van de heilige apostel. Meer dan zeven eeuwen later – niemand wist toen nog waar Jacobus begraven lag – deed zich hier iets gelijkaardigs voor, als “toen” met de koningen die, door een ster geleid, uit het Oosten kwamen op zoek naar het Heilig Kindeke: een ster wees een herder de plaats aan waar Jacobus begraven lag. Men bouwde hier een reusachtige kathedraal. De beenderen van de apostel worden hier bewaard. Zoals elke heilige die zich respecteert heeft Jacobus minstens één wonder verricht. Hij redde een drenkeling uit een kolkende rivier. Toen de drenkeling uit het water kwam was zijn lichaam helemaal bedekt met schelpen. En zo is de schelp het symbool geworden van de Heilige Jacobus en van Santiago de Compostella.

Op één van de praza’s rondom de kathedraal, zien we een zestal mannen gezeten op het terras van een café. Ze zijn piekfijn uitgedost: zwarte toga met V-vormige helrode bef. Eén van hen draagt daarenboven nog een zware mantel met diverse emblemen. Vier of vijf van hen hebben een gitaar bij. Ze zijn leden van de Tuna de Derecho (1*) van de universiteit van Santiago de Compostella. Een tuna is een “muzikale” vereniging van studenten en oud-studenten van een bepaalde faculteit, in dit geval de faculteit van de rechten ofte de derecho. De traditie van de tuna’s is eeuwen oud: ze stamt uit de tijd dat arme studenten “langs de deuren gingen” om geld in te zamelen teneinde hun studies te kunnen betalen. Deze muzikanten zijn allen abogados, lawers. Gelieve ons niet te verwarren met “liars”, grappen ze, al zijn we dat soms wel, uit noodzaak… Deze kerels hebben gewis een flinke dosis gevoel voor humor. Als we hun vertellen dat we “flamenco’s” zijn spelen ze uitgelaten op hun gitaar de bekende hit van Tom Waes: dos cervezas! Eén vraagt of we tevreden zijn met Di Rupo. He is a Walloon, zeggen we, and a socialist. En hij dan weer met een blik van verstandhouding: I do understand. Of Santiago een belangrijke universiteit heeft? Zeker. Eén van de oudste drie van Spanje en zelfs van heel Europa: die andere twee bevinden zich in Granada en in Salamanca. Hier zijn nu zowat veertigduizend studenten. Een paar tientallen jaren geleden waren het er bijna dubbel zoveel, want toen was hier de enige universiteit van Gallicië. Nu is er ook een universiteit in La Coruña en in Vigo. In heel Spanje blijken er meer dan zeventig universiteiten te zijn. In feite niet anders dan in de andere West-Europese landen: wat wordt de wereld toch geleerd! Als Enrique en ik vertellen dat wijzelf oud-studenten zijn van de universiteit van Gent, toont de man met de mantel dat het embleem van Gent niet ontbreekt tussen de vele andere, en hij hangt mij de mantel om en nodigt mij uit even met hem te poseren voor de foto. Samen drinken we daarna nog een bier waarvan de naam mij ontsnapt, maar waarvan de abogado’s beweren dat het het beste van de wereld is. Niet mogelijk, zeggen we, want het beste bier van de wereld wordt in Vlaanderen gebrouwen: trappist van Westvleteren. Zou misschien wel kunnen, geven ze uiteindelijk toe, maar het hunne komt dan alleszins op de tweede plaats. En nadat dit compromis gesloten is, wordt ook dit studentikoos intermezzo afgesloten. Met een lied met gitaarbegeleiding van de Tuna de Derecho.

  

Met Miguel van de Tuna de Derecho

Santiago is een indrukwekkende en ook boeiende stad. Kathedralen bij de vleet, naast elkaar en op elkaar, universitaire en andere statige – weliswaar ouderwetse – gebouwen, gekke bedevaarders, levende en andere standbeelden, straatmuzikanten, souvenirwinkels, chique kleding- en handtassenwinkels voor Desdemona en Mantequila, musea, eet- en ijskraampjes allerlei, drankgelegenheden, tapasbars… Voor een prikje kan iedereen hier een authentiek  en onvervalst pelgrimsdiploma kopen. Als ik een jaar of twintig jonger was, kwam ik hier zeker terug. Als échte caminoganger!  

De terugtocht naar het dierbaar Vlaanderland geschiedt in drie etappes. Eén van die etappes brengt ons in de buurt van Guernica. In deze omstandigheid zou het zonde zijn om Guernica links te laten liggen. Wat daar in 1937 gebeurd is, was vóór mijn tijd, en geschiedenis is nooit mijn sterkste vak geweest. Politiek evenmin. Maar ’t moet vreselijk geweest zijn. Nu een moderne stad, de hoofdstad van de provincie Biskaje in Baskenland. Nu een kleine twintigduizend inwoners. Toen zo’n vijfduizend, tenminste vóór het bombardement dat het hele stadje met de grond gelijkmaakte, want erna waren er nog maar héél weinigen over… Opdrachtgever was de Spaanse dictator Franco. Uitvoerders: de Duitsers en de Italianen, of één van beiden – zo precies weet ik het niet. Die verschrikkelijke terreur werd in beeld gebracht door Spanjes beroemdste schilder – zij het in mijn ogen niet de beste – Pablo Picasso, wiens volledige naam luidt Pablo Diego José de Paula Juan Nepomuceno Maria de los Remedios Cipriano de la Santisima Trinidad Ruiz y Picasso. Zijn beroemd expressionistisch schilderij “Guernica” hangt in Madrid, maar er zijn replica en voorstudies aanwezig in het museum  dat zich bevindt in het centrum van deze stad, die zo dapper uit haar as is opgerezen. Ik heb mij laten vertellen dat Picasso op een vraag van een Duitser – maar ’t kan ook een Italiaan geweest zijn – of dit werk van zijn hand was, zou geantwoord hebben: “Neen, dat hebben júllie gedaan”. De  foto’s, videobeelden en materiële overblijfselen die in het museum zijn uitgestald wekken naar mijn gevoel meer emoties op dan het schilderij. Ik hoor mijn museumbezoek af te leggen binnen de drie kwartier, de tijd die Enrique en de twee vrouwen nodig hebben om ergens in de buurt een koffie te gaan drinken op een zonnig terras. Bij het buitenkomen heb ik meer vragen dan voorheen. Waarom was die moordpartij  nodig? Waren de Basken toen al separatisten en wilde Franco hun een lesje leren? En de uitvoerders: de ene fascist die de andere een handje toesteekt? En hoe zit dat nu precies met separatisme en nationalisme? Wordt dat niet gelinkt aan nazisme en fascisme? Opdrachtgever, uitvoerder en slachtoffer: allemaal fascisten? Ik zal er wel niets van begrijpen, beste lezer, en ik had er beter aan gedaan wat beter op te letten in de geschiedenislessen. Vroeger, zestig jaar geleden…

   

05-09-2014 om 17:50 geschreven door kris vansteenbrugge  

Naar de Westkust van Gallicië met de auto. We doen er drie dagen over: Enrique, Desdemona, Mantequila en ikzelf. Na een autorit van zo’n kleine tweeduizend kilometer, met een tweedaagse tussenstop in de Baskische badplaats Orio, slaan we onze tenten op – bij manier van spreken, want we logeren in een vakantiewoning – in Sanxenxo, een drukke badplaats zoals er daar meerdere zijn in de buurt van Pontevedra, een stad met iets minder dan honderdduizend inwoners: Cambados, La Toya, O Grove… Sanxenxo wordt in het Gallicisch uitgesproken zoals iedere normale Vlaming dat zou doen: “Sanksenkso”, maar in het Castiliaans, zijnde het ABS (Algemeen Beschaafd Spaans) klinkt het ongeveer als “Sangenjo”. Er zijn daar mooie stranden. Het eerste strand dat we ontdekten, vanop een heuvel, was een naaktstrand. Desdemona en Mantequila vestigden mijn aandacht op een corpulente man, van rond de vijfenzestig naar mijn schatting. Hij stond naast een klein groen tentje en tussen zijn benen hing iets ter grootte van een grote suikerbiet. Een zakbreuk of een hydrocele, zei ik. Een wát? Nou ja, laten we het maar op een zakbreuk houden. Wie loopt nu met zo iets bloot? En waarom niet, zei ik, als je nu eenmaal naturist bent. Wij zouden het in geen geval doen, protesteerden de dames, ook al wáren we naturisten. Neen, jullie niet, natuurlijk! We hebben dan maar een ander strand opgezocht. Geen van ons vieren voelt er immers voor om helemaal in zijn blootje te lopen, en zich met kleren aan tussen de nudisten begeven is al minstens even gênant. 

Pontevedra. De naam betekent “oude brug”, maar het is vooral een “oude stad”. Ze werd namelijk gesticht, vele eeuwen vóór Christus, door de Griekse held Teukros. Deze was een halfbroer van die andere Griekse held Ajax. Hun vader was Telamon (broer van Achilles’ vader Peleus) die koning was van het eiland Salamis. Tijdens de oorlog van Troje had Teukros zich ontpopt tot de beste boogschutter van het Griekse leger. Tegen het einde van de oorlog pleegde Ajax zelfmoord, ongelukkig als hij was omdat de wapenrusting van de gesneuvelde Achilles niet hém maar Odysseus was ten deel gevallen. Toen Teukros na de oorlog zijn geboortegrond Salamis bereikte, werd hij door zijn vader verbannen, omdat hij de wanhoopsdaad van zijn broeder niet had verhinderd. Teukros zwierf daarna enige tijd over de zeeën en spoelde uiteindelijk aan op de westkust van Gallicië, alwaar hij de stad Pontevedra stichtte. Minder romantische zielen evenwel hechten geen belang aan dit Teukros-verhaal en situeren de stichting van de stad anderhalf millennium later, in de Romeinse tijd. Wat er ook van zij, de Griekse held wordt hier zeker in ere gehouden. Boven op een groot gebouw – op een plein waarvan de naam mij ontsnapt – staat een monumentaal beeld van Teukros, de boog hanterend. Er is hier ook een Teukros-plein en hier en daar hangen affiches met publiciteit voor allerhande activiteiten, festiviteiten, sociëteiten, die in hun naam alle iets dragen van de stichtende held.

Er staan nog andere beelden in het stadscentrum. Ik toon bijzondere interesse voor het bronzen beeld van een mannetje met een brilletje en met de rechterhand leunend op een stok, op de Praza Méndez Núñez. Bijzonder intrigerend vind ik het feit dat het mannetje maar één arm heeft. De linker mouw is leeg en zit in zijn jaszak. Dit beeld doet vragen oprijzen. Wie is dat mannetje? Nergens een plaatje te vinden met zijn naam op. Hoe is hij die arm kwijtgeraakt? In de Spaanse burgeroorlog misschien?

Het belangrijkste bouwwerk in Pontevedra is de Basilica de Santa Maria la Maior. De machtige vissersgilde liet deze basiliek bouwen in het visserskwartier in de 16^e eeuw. Indrukwekkend is de westelijke gevel, gebeeldhouwd door Cornelis den Hollander: afbeelding van de dood en de hemelvaart van de heilige maagd Maria, van de Drievuldigheid en van de kruisiging, met helemaal bovenaan een kroonstuk met vissers die hun netten binnenhalen.

Op de weg naar Cambados ligt het Monasterio de Armenteira. Kloosters vind ik iets aantrekkelijks hebben en dit klooster doet daar allerminst afbreuk aan. En hier krijg ik ook weer dat gevoel dat mij bekruipt als ik mijn nichtje bezoek in haar slotklooster in Weelde: ik wil monnik worden. Maar misschien zou ik dat niet volhouden tot het einde mijner dagen. Op een plein in de nabijheid van het klooster is een taverna. Er stopt een autootje waar vier nette bejaarde dametjes uitstappen. Ze nemen plaats op het terras. Even later stopt er weer een autootje, waaruit nu vier heertjes, allen met korte beentjes en een dik buikje, uitstappen. Ze gaan naar de vrouwtjes toe – ieder neemt er eentje voor zijn rekening – en begroeten ze meer dan hartelijk. Een tafereeltje waar een mens emotioneel van wordt…

In  Cambados kan je voor vier euro een rondrit – mét gids! – maken, in een kleurig treintje, naar de interessantste monumenten, in hoofdzaak kerken, en pleintjes van het stadje: “Visita los monumentos más destacados en un recorrido de 7,5 Km y 40 minutos de duración”. Het meest ben ik geboeid door het bronzen beeld van Ramon Cabanillas (1876-1959), hier geboren en gestorven. Hij was een groot dichter.

Ze moeten hier wel heel fier zijn op deze man. Op het graspleintje vóór de plaatselijke bibliotheek staat een monumentaal boek in hard steen met verzen van de dichter. Ik kan het niet laten om even te poseren op de bank naast de “poeta gallego”.

Cabanillas schreef zijn gedichten in het Gallicisch. Hetgeen niet hetzelfde is als wat wij “Spaans” noemen en wat in Spanje “Castiliaans” heet. U moet weten dat de Spanjaarden veeltalig zijn, althans de inwoners van het noordelijk deel van het land. Viertalig, om precies te zijn: Castiliaans, Gallicisch, Catalaans en Baskisch. Anderzijds dient gezegd dat zo goed als niemand (ook de mensen van de horeca niet) daar enige notie heeft van welke andere Europese taal ook…

Op een ouderwets kerkhof raak ik geboeid – en ontroerd – door een grafmonument voor een knappe jongedame, op 21-jarige leeftijd, in de fleur van het leven, omgekomen bij een verkeersongeval, op 16 april 1995. “Tot ziens, weldra in het hiernamaals” vertelt de tekst op het boek. “Wie door de goden bemind worden, sterven jong” beweerden de oude Grieken. Ik heb die woorden al meerdere keren beaamd.

La Toya is een eiland dat met een brug verbonden is met het vasteland. Binnen een groot park staat er een prachtig 5-sterren hotel. We mogen het even bezoeken. Een beetje aan de dure kant. Onze vrouwen kunnen daar alleen maar van dromen. Buiten het park staan enkele bejaarde vrouwen met kraampjes halssnoeren en armbandjes en dergelijke te verkopen. Iets naar de gading van Desdemona en Mantequilla. Hun kooplust wordt te allen tijde aangewakkerd door Enrique. Hij zweert bij het principe dat de crisis alleen kan opgelost worden door de economie te stimuleren en… kopen is daar goed voor. Tien euro voor een halssnoer met kraaltjes. De vrouwen zijn duidelijk geïnteresseerd en ik probeer af te dingen: acht euro? De dame achter het kraam steekt haar duim onder mijn neus. Voor minder dan tien euro gaat het niet, want zij is invalide en ze moet toch haar brood verdienen: kijk die duim maar eens! Er is een stuk van de nagel afgescheurd, maar verder ziet die duim er behoorlijk gezond uit. Als we er twee kopen, of het dan niet kan voor vijftien euro? Ze steekt weer die duim onder mijn neus. Of ik het de eerste keer niet begrepen had? Wie wil nu een oude gehandicapte vrouw afzetten? Of we niet beter eens aan die andere kraampjes kunnen kijken? Enrique vindt van niet: van uitstel komt afstel vindt hij en daar is dan weer de economie niet mee gebaat. Tien euro vindt hij overigens een heel behoorlijke prijs. Dat zál dus wel, al kan ik het niet laten bij deze op te merken dat we een dag later op de markt in Sanxenxo precies dezelfde “juweeltjes” konden kopen voor drie euro…

Opvallend op La Toya is een kerk die helemaal bedekt is met schelpen. Iedere vierkante centimeter. Duizenden schelpen. Sint-Jakobsschelpen. En dat heeft ongetwijfeld te maken met de heilige apostel Jacobus die in Gallicië furore heeft gemaakt. De historie van de Sint-Jakobsschelp houd ik evenwel voor een later verhaal (deel 2).

14-08-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Deze dag had ik voorbehouden om een verhaal te schrijven over de langste en tegelijkertijd één van mijn mooiste vakantiereizen. En nu kan ik het niet. Een onbeschrijflijke moeheid houdt mij in de greep. Een verlammende lusteloosheid. Mijn allerbeste studiemakker van meer dan een halve eeuw geleden is tijdens mijn reis naar Spanje overleden. Gisterenavond – ik was pas terug toen ik het vernam – stond mijn wereld even stil en nog bonst het in mijn kop. Raymond! En dat het zo onverwacht moest gebeuren. We waren méér dan vrienden: zielsverwanten. We vulden onze studententijd op dezelfde manier in: van het studentikoze leven hebben we beiden flink ons deel genomen en we hielden er dezelfde manier van studeren op na. We liepen de auditoria allerminst plat, wat niet belette dat we telkenjare de eindmeet haalden, door op ’t laatste een tandje bij te steken, door menig nachtje door te draaien. En óf we steun hadden aan elkaar! En óf we toen gelukkig waren! En er was een wereld die voor ons open lag, een wereld die we zouden veroveren. Hoe weinig bevroedden wij dat wij die wereld reeds veroverd hádden! Onze wegen liepen uit elkaar, we hebben beiden een gezin gesticht en voor een nakomelingschap gezorgd – twee kinderen en evenveel kleinkinderen – en we hebben onze broodwinnende taak vervuld. Met de pensioenleeftijd, die ons weer nader tot elkaar bracht (1), kwam het besef van de broosheid en de vergankelijkheid van het leven, alsook het heimwee naar de tijd dat wij de koning te rijk waren, dat wij heersten over een wereld die ons ontglipt is. Waarom toch kan die tijd niet nog eenmaal terugkeren, al was het maar voor één enkele dag? Ik bid vandaag nog tot de Here God dat hij het ons opnieuw laat beleven. Voor even. In een vizioen…

(1) cf.  www.bloggen.be/kris/archief.php?ID=164  en  www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=1090211

09-08-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Aan de redactie van Bouveloo, het tijdschrift van de Heemkundige Kring van Wortegem-Petegem.

De foto van het feestcomité van de (ter ziele gegane) kermis in de Langestraat, die in één van de vorige edities is verschenen, werd mij ter hand gesteld door Gilbert De Ruyter, 82 jaar, geboren en getogen in de Langestraat (Elsegem) en nu woonachtig te Anzegem.

Onderstaande foto is eveneens afkomstig van Gilbert. Net als de vorige dateert hij uit de beginjaren ’60 (meer bepaald 1962). In die periode werd er ter gelegenheid van de jaarlijkse kermis, naast de wielerwedstrijd voor nieuwelingen op zondag en de “Keizerkoers” op dinsdag, ook nog gevoetbald. In 1962 was er een wedstrijd tussen een ploeg van de Langestraat en de bestuursleden van de voetbalclub S.V. Anzegem. De wedstrijd werd gespeeld op een weiland tegenover het café “De Nieuwe Vlasbloem”. In de achtergrond “het Kasteelke” van de Beekstraat. Op de weide naast het kasteelke werd in de jaren ’50 en ’60 telkenjare een groot openluchtfeest gehouden: “Het feest van Levensvreugde”. Bekende zangers kwamen het feest opluisteren en meer dan één inwoner van Elsegem en omliggende dorpen heeft er zijn huwelijkspartner leren kennen.

Bekijk het grasveld en u merkt dat het geen sinecure moet geweest zijn om dáárop te spelen. De mannen van de Langestraat verloren die wedstrijd met 5-0 …

16-07-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

 Uit "Het Laatste Nieuws"

04-07-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

0

30-06-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

24-06-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Beste Jan,

Hoeveel brieven hebt gij nu geschreven in verband met de verkiezingen van de afgelopen maand? Een stuk of acht, denk ik. Niet altijd even duidelijk voor een leek als ondergetekende, hetgeen niet wil zeggen dat ik er niets van opgestoken heb. Gij beweert geen verstand te hebben van politiek en de problemen enkel maar van de filosofische kant benaderd te hebben. En waar men geen verstand van heeft dient men zich ook niet mee te bemoeien, zo zult gij wellicht geoordeeld hebben, en daarom hebt gij deze keer, net als alle vorige keren, niet aan uw “stemplicht” voldaan. Maar misschien is dat “verzaken aan de burgerplicht” ook wel ingegeven door een afkeer voor de politiek. Welnu, die incivieke daad kan ik alleen maar toejuichen en ik neem mij bij deze voor het bij de eerstvolgende verkiezingen eveneens te laten afweten – gesteld dat ik dan nog in leven ben, natuurlijk – want ook ík heb geen verstand van politiek, ook ík ben gedegouteerd van de politiek, ik geef het op, ’t zal mijn tijd wel duren…

Ik weet nochtans hoezeer gij uitkijkt naar een geschreven reactie op al uw brieven, een politiek verhaal van mijnentwege. Van een serieus verhaal – dat zult gij wel begrijpen – kan natuurlijk geen sprake zijn, want als er iemand geen verstand heeft van politiek dan ben ík het wel. Zelfs een serieuze filosofische benadering moogt gij niet van mij verwachten. Ik hou er natuurlijk wel ideeën op na, maar dan ideeën die te gek zijn om los te lopen. Het is dan ook alleen maar om u te plezieren dat ik, zij het met veel schroom, enkele van mijn simplistische beschouwingen over de Belgische politiek “aan het papier toevertrouw”. Ze zijn te gek om los te lopen…

Ik deel de problematiek van de Belgische politiek voor mijzelf in als volgt… Er is ten eerste een sociaal-economisch luik, hetwelk ik niet los wil zien van de problematiek op mondiaal vlak en waarbij immigratie en veiligheid een onderdeel zijn, terwijl onderwijs en cultuur daar evenzeer in passen. En ten tweede is daar het communautaire probleem, waarbij Vlaanderen en Wallonië de hoofdrolspelers zijn.

Het eerste luik. Mijn politiek bewustzijn begon al te groeien in de eerste jaren na de oorlog, toen ik nog op de lagere school zat. Vader werkte als bouwvakker voor een baas. Hij werkte zich krom van de ochtend tot de avond, in weer en wind. Hij liep er sjofel bij in zijn werkkledij en iedere avond rolde hij twintig sigaretjes om ’s anderendaags geen werkverlet te hebben. Vaders baas liep er altijd keurig gekleed bij en netjes geschoren. Die man droeg een wit hemd met das, hij rookte sigaren, reed met een grote Amerikaanse luxewagen, ging regelmatig met vakantie – dat deden wij nooit –, was alom gerespecteerd  en woonde in een weelderige villa. Van “den bouw” had hij mijns inziens niet veel kaas gegeten: als er problemen waren met bepaalde constructies of met het interpreteren van het plan van de architect  moest vader dat steeds voor hem oplossen. Voor het runnen van zijn bedrijf had hij een bediende. Echt werken deed vaders baas volgens mij niet. Vader verdiende een karig loon. Zijn baas moet zeker honderd keer méér verdiend hebben. En omdat de baas een goede boekhouder had die er voor zorgde dat hij officieel zo goed als géén inkomen had, kreeg zijn zoon een studiebeurs die groter was dan de mijne. Wat die zoon precies gestudeerd heeft weet ik niet en ik betwijfel het zeer of hij uiteindelijk een diploma heeft behaald. Wel weet ik dat hij zijn vaders zaak heeft overgenomen en dat hij nu aan het hoofd staat van een héél groot bouwimperium. Als kind kwam ik in opstand als ik zag hoe hard vader moest werken om rond te komen en om zijn (enige!) zoon te laten studeren. Ik vond dat er gelijkheid moest zijn voor alle mensen en ik begon mij een beetje voor politiek te interesseren. Geen enkele politieke partij droeg die gelijkheid zo hoog in het vaandel als de communistische. Tijdens mijn eerste jaar aan de universiteit sloot ik mij dan ook aan bij de communistische studentenvereniging. Eén jaar slechts ben ik lid geweest. En in de jaren die volgden ben ik steeds verder weggegroeid van het communisme. De inconsequente levenswandel van enkele “ultralinkse” studentenleiders die ik had gekend en de wereldwijde ineenstorting van het communisme hebben daartoe bijgedragen. In een van uw laatste brieven hebt ge mij uitgelegd waarom het communisme onvermijdelijk uitmondt in dictatuur, dat alle rijkdom voortkomt uit arbeid en dat alle arbeid geleverd wordt door de armen. Ik durf niet beweren dat ik uw uitleg volkomen begrijp, maar uw argumentatie klinkt dermate overtuigend dat ik er vrede mee heb. En ik heb het gevoel dat gij u bij een en ander hebt neergelegd. Zal ik dat dan ook maar doen?

We moeten dat eerste luik niet afsluiten zonder het over het immigratieprobleem te hebben. Naar mijn gevoel is het onze plicht om asiel te verlenen aan allen die uit hun land gevlucht zijn uit levensbehoud, omdat ze in het eigen land met de dood bedreigd zijn om politieke redenen, of om familiale redenen (bloedwraak…). En moeten we dan niet even barmhartig zijn voor die mensen die zogezegd om economische redenen naar onze contreien komen? Ook zij worden immers met de dood bedreigd, zij het dan via een weliswaar langzamere maar vaak nog schrijnender lijdensweg: die van de hongerdood, in een land waar het leven “onleefbaar” is vanwege klimaat en bodemgesteldheid. Ook die mensen zouden moeten kunnen geholpen worden en moeten kunnen delen in onze welstand. Maar zou dat dan geen onrechtvaardigheid zijn tegenover die mensen die evenzeer zitten te verhongeren in onherbergzame gebieden, maar hun land niet verlaten omdat ze te zwak of te arm zijn of bang om tijdens hun overtocht  te verschroeien in de woestijn, te verdrinken op zee of te verstikken in de laadbak van een vrachtwagen? Ziehier dan mijn voorstel… Laten wij al die mensen die hun land willen verlaten gaan halen en laten wij hen gelijkmatig verdelen over onze “rijke” westerse gebieden. Gelijkmatig, zeg ik: mij is alvast bekend dat er in Frankrijk streken zijn waar men nog nooit een allochtoon heeft gezien, terwijl op andere plaatsen de autochtone bevolking sterk in de minderheid is. Vanzelfsprekend moeten die mensen een bestaansminimum krijgen. Een probleem kan dat nauwelijks zijn. De rijken en vooral de super-rijken in onze maatschappij moeten simpelweg hun ecologische voetafdruk “terugdraaien” – liefst op een drastische manier. Dat zal weliswaar een shockeffect veroorzaken maar op den duur zullen zij er niet ongelukkiger om worden, wel integendeel. Maakt geven immers niet gelukkiger dan krijgen? En wat het geboortecijfer onder de allochtonen betreft: het zal ongetwijfeld dalen tot normale westerse proporties nu de ouderen voor hun levensonderhoud niet langer zullen aangewezen zijn op hun nageslacht. Door de massale emigratie zal in de arme landen de bevolking meteen tot “draagbare proporties” herleid zijn. Alleen moet er zorg voor gedragen worden dat het voortplantingstempo getemperd wordt, zoniet wordt het “dweilen met de kraan open”. Die geboortebeperking zal er ongetwijfeld vanzelf komen van zodra niet langer het kroost, maar een pensioen de oude dag zal waarborgen. En voor dat pensioen kloppen we dan weer aan bij de rijken en de super-rijken die deze aardbol bevolken, waardoor deze laatsten nóg gelukkiger zullen worden.

En nu het tweede luik: het communautair probleem. Enkele jaren geleden had ik het in dat verband al over de toekomst van het Belgisch koningshuis (cf. weblog d.d. 19.9.2007  www.bloggen.be/kris/archief.php?ID=225). Niet één regeringsleider in ons land heeft de oplossing die ik toen uitgedokterd heb, au sérieux genomen. En wat het separatisme betreft? Ja, dát vind ik wel wat. Want, zeg nu zelf, mijn beste Jan: wat hebben Walen en Vlamingen écht gemeen, behalve het koningshuis en de diables rouges? De separatisten willen het land kapotmaken zeggen de belgicisten. Maar als we Vlaanderen nu eens bij Nederland voegden en Wallonië bij Frankrijk, dan was er toch niets kapotgemaakt. Wel integendeel, dunkt me. Misschien waren er dan wel oude breuken hersteld. En ze zeggen ook dat de Vlamingen blij mogen zijn met de Walen, want dat ze anders tijdens de laatste Olympische zomerspelen niet drie doch slechts één medaille zouden behaald hebben. Waar dan weer tegenover staat, dat indien Vlaanderen met Nederland als één natie had deelgenomen, er eenentwintig medailles waren behaald. Al stel ik mij hierbij de vraag of Nederland erg happig zou zijn om ons te annexeren. Voor die ene luttele medaille…  

Groeten,

Kris.

20-06-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Op de foto met de laureate

Op 14 april kreeg ik in mijn mailbox:

U wordt vriendelijk uitgenodigd voor de plechtige prijsuitreiking van de “cursiefjeswedstrijd 2013”. Deze uitreiking zal doorgaan op donderdag 8 mei om 20 uur in het Oostenrijks Salon van het stadhuis te Gent.

Had ik deelgenomen aan een cursiefjeswedstrijd? Dat was mij helemaal ontgaan. De verklaring voor dat geheugenverlies moet zonder enige twijfel gezocht worden in de lange tijd die verlopen is sedert mijn geboortedag. Het duurde even voor ik mij begon te realiseren dat ik een verhaaltje had ingezonden, maanden geleden, voor de jaarlijkse cursiefjeswedstrijd van de stad Gent. Drie prijzen waren aan de wedstrijd verbonden: de eerste zijnde de Michel Casteelsprijs ter waarde van 300 euro, de tweede zijnde de Polleke Pluymprijs ter waarde van 200 euro, en dan nog een derde “naamloze” prijs – een zogenaamde aanmoedigings- of troostprijs – van 100 euro.

Ik vroeg mij af of ik de prijs nu al gewonnen had. Of was de uitnodiging gestuurd naar alle deelnemers? U moet weten, beste lezer, dat ik nooit eerder aan zo’n wedstrijd heb deelgenomen. Bij twijfel kan een mens maar beter op alles voorbereid zijn. Ik heb laureaten van literaire en andere wedstrijden een prijs in ontvangst zien nemen op TV en meestal wordt er dan een “dankwoordje” verwacht van de laureaat. Blijkt dan dat deze niet verwacht had dat de prijs hem zou te beurt vallen, dat hij de jury zeer dankbaar is en dat hij zeer blij is met de prijs. Eerlijk gezegd, zonder valse bescheidenheid dus, ik verwachtte de prijs wél. En waarom zou ik de jury dankbaar moeten zijn? Als zij in eer en geweten geoordeeld hadden en mijn inzending dus de beste was, dan had ik die prijs dus toch enkel aan mijzelf te danken. Blijft dus over: dat ik blij zou zijn met de prijs. Superblij. Een eerste deelname en meteen al raak! Als dát geen perspectieven opent! Voor, laten wij zeggen, een Visser-Neerlandiaprijs of een gouden uil of, wie weet, de Nobelprijs…  En er was nog een andere twijfel: waarover ging mijn verhaal? Over Gent, da’s zeker, want dat moest volgens het wedstrijdreglement. Tot op heden heb ik nergens een kopie van mijn ingezonden verhaal teruggevonden, en meer kan ik er niet over zeggen dan dat het er een zal geweest zijn in mijn klassieke stijl: cynisch realisme. Een stijl waarvan de jury – dat weet ik nu – niet kapot moet geweest zijn.

In het Oostenrijks salon zaten een dertigtal personen, vermoedelijk deelnemers die allen hoopten op één van de drie prijzen. Achteraan stonden zes personen rond een tafel: de jury. Eén onder hen kende ik – Freek Neirynck – en het hadden er twee kunnen zijn, indien professor Jean-Paul Van Bendegem zijn kat niet had gestuurd. Vóór mij zat een jonge dame, waarvan ik dacht: dit wordt de winnares van de hoofdprijs. De proclamatie van de drie prijswinnaars kon niet op tijd beginnen omdat de schepen die het hoorde te doen niet op tijd was. Toen die er na een twintigtal minuten nóg niet was, werd zijn taak door een ander waargenomen. Zoals verwacht werd eerst de troostprijs afgeroepen. Voor Thomas Smolders uit Gent, met het verhaal “Broodnodig”: leuk verhaal,  mooie verteltrant. Het werd voorgelezen door één van de juryleden. Thomas was er niet, kon dus zijn prijs niet in ontvangst komen nemen. Spijtig. De tweede prijs was voor Ilse Koolbrandt uit Gent. Zou dat Ilse Colbrandt uit Lierde zijn, die in 2009 de troostprijs in de wacht heeft gesleept en ondertussen naar Gent is verhuisd en haar familienaam wat heeft aangepast? Die tweede prijs draagt de naam van Polleke Pluym, pseudoniem van Prosper Desmet. Hij was dagbladschrijver, poëet, schrijver van romans, novellen, toneelstukken en cursiefjes (Pluimkes). Hij was zesentachtig en nog lang niet uitverteld toen hij in 2005 met de fiets omkwam in een verkeersongeval. Ik vind het eigenlijk wel spijtig dat de naam van Robert Desmet tijdens de prijsuitreiking niet gevallen is, evenmin als die van Polleke Pluym. Voor deze tweede prijs was er overigens wéér geen echte prijsuitreiking, want ook Ilse Koolbrandt had haar kat gestuurd. Haar verhaal had als titel “De boomstam draagt Gentse herfstbladeren op zijn rug”. Ook dit verhaal werd door een jurylid voorgelezen. Lag het aan de voorlezer of aan de micro of aan beide? Ik heb er niet één zin van begrepen. Ten slotte de hoofdprijs, de Michel Casteelsprijs. Tot mijn schande moet ik bekennen dat de naam van Michel Casteels, in 1997 overleden, mij te enen male onbekend was, en evenzeer dat hij Thomas Pips was, de tekstschrijver bij de tekeningen van Buth, en dat hij ook cursiefschrijver Piet Korrel  was, van wiens korreltjes ik heb genoten in de Vooruit en later in de Morgen. Het winnend verhaal: “De dans der gevoelens”. Een schitterend stuk proza, dat naar mijn gevoel niet hoeft onder te doen voor het beste van wat Stijn Streuvels en Albert Debeurme, mijn meest geliefde auteurs, ooit hebben gepresteerd. Romantisch realisme, op een briljante manier voorgelezen door jurylid Freek Neirynck. De winnares was de jongedame die vóór mij had plaats genomen en van wie ik verwacht had dat zij de eerste prijs in de wacht zou slepen. Hoe had ik het kunnen weten? Intuïtie? Zou ik dan toch over enig talent beschikken? Ik was blij met de keuze van de jury.  Alsof ik zelf die prijs had gewonnen. Ik vond het spijtig dat de laureate bij het in ontvangst nemen van haar prijs geen dankwoordje uitsprak. Tijdens de receptie die volgde heb ik haar gefeliciteerd en we hebben een tijdje van gedachten gewisseld over literatuur, onder andere. Ze was niet te beroerd om met mij te poseren voor de foto. Ze heet Kim De Geest en ze woont in Evergem. Het is overigens niet de eerste keer dat ze deze wedstrijd wint… Een rasschrijfster met een grote toekomst, waartegenover mijn cynisch realisme maar een pover figuur slaat.

Al de overigen waren dus verliezers. Ik las ontgoocheling op veler gezichten. Zelf heb ik met ontgoochelingen leren omgaan: onder andere toen mijn “gulpbisschop” (www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=980624) en mijn “Dafobib" (www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=2025012; www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=2024822) zo schandelijk miskend werden. Maar vreemd genoeg was ik deze keer niet ontgoocheld. Ik voelde mij zelfs een winnaar. Zijn winnaars immers niet “verliezers die nooit opgeven” om Jean-Marie Dedecker even te citeren? En opgeven doe ik niet. Komend jaar doe ik weer mee. Misschien heb ik tegen die tijd mijn stijl wat gewijzigd. En ik heb alvast één van mijn toneelstukken opgestuurd naar Brugge, voor de literaire prijs van West-Vlaanderen, die dit jaar voorbehouden is aan “dramatische kunst”. En die prijs bedraagt vijfduizend euro! Laten ze daar in Gent nu maar eens een punt aan zuigen. Brugge heeft nooit in mijn bovenste lade gelegen, maar daar kan dus weldra verandering in komen…  Wat doet hoop toch leven!

10-05-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Welke de lijn is in het verhaal dat ik nu kom te schrijven en of er eigenlijk wel een behoorlijke lijn zal inzitten, durf ik nu nog niet te voorspellen. Ik wil mijn verhaal laten beginnen bij Désiré van Monckhoven… Vermoedelijk hebt u, beste lezer, nooit die naam gehoord en indien dat toch het geval mocht zijn, dan bent u wellicht iemand die wel eens met de tram reist in Gent, tussen het Sint-Pietersstation en de Korenmarkt. De eerste halte, komende van het station, is “de van Monckhovenstraat”. De halte bevindt zich op het kruispunt van de gelijknamige straat met de Kortrijksesteenweg en ze is genoemd naar  - u raadt het al -  Désiré van Monckhoven. In de van Monckhovenstraat  zelf bevindt zich overigens een stadsschool voor kleuter- en lager onderwijs, dewelke eveneens naar Désiré is genoemd. Een opperbeste school: daar kunt u zich van overtuigen door het simpelweg eens op te zoeken op ’t internet. En aangezien uw interesse nu volop gewekt is en u ongetwijfeld brandt van verlangen om iets meer te weten te komen over Désiré van Monckhoven…

Désiré Charles Emanuel van Monckhoven  werd geboren in 1834 in een zeer arme wijk. Een familie die behoorde tot “het laagste van het laagste” zoals een van mijn kennissen, die ik voor de gelegenheid Genoveva noem, smalend zou zeggen – men kiest zijn kennissen niet steeds zelf, nietwaar – en die in de ogen van die kennis in lengte van jaren die stempel zal blijven dragen. Désiré ontwikkelde zich evenwel tot een van de grootste Gentse geleerden en heeft aldus  zowat “het hoogste van het hoogste” bereikt. Hij behaalde een doctorstitel in de wetenschappen  aan de Gentse universiteit. Hij was een bekwaam chemicus, fysicus en astronoom. Hij bouwde een nieuw soort sterrenkijker, die op ’t ogenblik berust in de volkssterrenwacht Armand Pien van de universiteit. Maar het was vooral op het gebied van de fotografie dat Désirée zijn kennis aanwendde. Zijn “Traité général de Photographie”: een standaardwerk waarmee hij wereldberoemd werd in de branche. Het werk werd vertaald in het Engels. Echter niet in het Nederlands, want toentertijd heerste de opvatting dat de Nederlandse taal geheel ongeschikt was voor uiteenzettingen of lessen in de wetenschappen. Van Monckhoven had dat boek gepubliceerd toen hij amper tweeëntwintig was. Al was dat  allesbehalve zijn eerste boek. Op zijn zestiende had hij er reeds een geschreven over scheikunde en op zijn achttiende een over natuurkunde. Uiteindelijk ging hij zich vrijwel uitsluitend toeleggen op de fotografie. Hij richtte een fabriek op waar een nieuw soort fotografisch papier werd vervaardigd, dat hijzelf had uitgevonden. Hij werd er schatrijk mee. Spijtig genoeg zijn het enkel zijn vrouw en kinderen die ten volle van zijn welstand hebben kunnen genieten: op achtenveertigjarige leeftijd reeds verwisselde Désiré van Monckhoven het tijdelijke met het eeuwige, getroffen door een hartstilstand. Ongetwijfeld had Désiré nog grote plannen op ’t ogenblik dat hij door de dood werd weggemaaid. Misschien had hij toen niet eens het toppunt van zijn kunnen bereikt. En terwijl ik deze woorden neertik op mijn klavier bedenk ik hoe ik zelf niet eens, of misschien nog maar net, mijn eigen toppunt had bereikt toen ik jaren geleden in mijn beroep gekortwiekt werd vanwege het bereiken van de pensioen”gerechtigde” leeftijd. Hoe het nu met de van Monckhovens gesteld is? Er zijn er geen meer, althans in Vlaanderen en volgens de gegevens van het rijksregister van 1998. Dus toch weer afgedaald tot het laagste van het laagste? Of nog lager, want… uitgestorven, net zoals de Cruyptindaerdes, over wier teloorgang u kunt lezen op mijn blog  www.bloggen.be/kris/archief.php?ID=56. Genoveva heeft immers altijd gelijk.

Maar wat ben ik nu toch weer aardig het verkeerde pad ingeslagen! Bij de halte aan de van Monckhovenstraat stapte een man op de tram. En ofschoon er nog tal van zitplaatsen onbezet waren, maakte hij aanstalten om naast mij te komen zitten, op de plek waar ik mijn krant had neergelegd. Ik legde de krant op mijn schoot en met een dankbare glimlach ging de man naast mij zitten. ’t Was drie uur in de middag en hij baadde in een geur van alkohol. Ik kén ze, de chronische alkoholiekers, ik kan ze er zó uitpikken: ze zijn nooit nuchter en ze zijn nooit stomdronken. Aardige mensen meestal. Deze was er zo één. Ik vond hem sympathiek. Rond de vijftig, kleine gestalte, rossig krullend haar, een bril met stevige montuur, praatziek en het evenbeeld van één van mijn leermeesters van ruim een halve eeuw geleden: professor Laurent Vandendriessche (1), die mij toentertijd, via een onwaarschijnlijke speling van het lot het leven heeft gered. Bij de volgende halte werd onze tram overspoeld door een enorme bende scholieren.

- We hebben teveel studenten in Gent, zei de praatzieke alkoholieker. Er zijn in Gent meer dan honderdduizend studenten, als ik mag geloven wat de rector van de universiteit mij verteld heeft.

- Rector Van Cauwenberghe?

- Ja, rector Van Cauwenberghe.

- Kent gij rector Van Cauwenberghe?

- Jazeker.

- Ik ken hem ook. We zijn collega’s. Nu is hij eigenlijk geen rector meer. De nieuwe rector is nu Anne De Paepe.

- Een vrouw? Ha, da wist ik nie.

- À propos, ’t is al enkele maanden geleden dat ik hem gezien heb: hoe gaat het nog met Paul?

- Paul?

- Ja, Paul Van Cauwenberghe.

- Ach, eigenlijk ken ik hem niet zo goed. Maar mijn vader, die kent hem goed. Maar wie ik wel goed ken is de burgemeester, Termont. Kent gij burgemeester Termont?

- Nee, die ken ik niet. Van náám natuurlijk wel. En van de televisie.

Dat antwoord leek hem voldoening te schenken.

- Ik denk, zei ik, dat er teveel mensen zijn, dat de wereld overbevolkt raakt.

Ik weet niet of mijn Malthusiaanse uitspraak goed tot hem doorgedrongen was. Hij zei alleen maar:

- Eén zaak is zeker: er zijn veel te veel studenten in Gent.

Of hij, gezien zijn “relatie” met de rector en gezien de grote gelijkenis, misschien een nazaat was van ene professor Vandendriessche? Maar nee hoor, nooit van gehoord.

Wat gaat de tijd toch snel als men in aangenaam gesprek is. Ik stapte uit in de buurt van het Emile Braunplein. Die verdomde schaapstal staat er nog steeds. Positief is dat Klokke Roeland terug is. Ze “hangt” nu in een speciaal ontworpen klokkentoren, op een betonnen sokkel, dewelke zich bevindt tussen de schaapstal en de Sint-Niklaaskerk die eindelijk van zijn stellingen is bevrijd. Vermoedelijk kan men de klok nu weer laten luiden, hetgeen vroeger, gedurende de vele jaren dat ze op het plein “stond” onmogelijk moet zijn geweest. Bij de ingang van de Standaard Boekhandel hangt een affiche met reclame voor “interessante boeken aan zeer voordelige prijzen, in de kelder”. De toegang tot de kelder blijkt jammer genoeg afgesloten.  In de Mageleinstraat staat een zebra.

En komt daar nu niet een geniaal idee bij mij op. Die zebra in de Mageleinstraat! Zou dat geen schitterend onderwerp zijn voor een lied, te vertolken door Stromae, komend jaar tijdens het Eurosongfestival? Uit doorgaans min of meer redelijk goed ingelichte bron heb ik namelijk vernomen dat Stromae nu al bijna zeker zou zijn van deelname aan hogergenoemd festival. Alleen het lied is er nog niet. Wás er nog niet… want met de tekst die zopas aan mijn brein ontsproten is, in combinatie met de aangepaste muziek en vertolking door de onovertroffen Stromae, kan het niet anders of onze Waalse vrienden schieten in 2015 de hoofdvogel af. Ik schenk u, trouwe lezer, nu reeds de volledige tekst:

Il y a un zèbre, un zèbre, un zèbre

dans la rue Madeleine ;

il y a un zèbre, un zèbre, un zèbre, un zèbre, un zèbre, un zèbre,

il y a un zèbre, un zèbre, un zèbre, un zèbre, un zèbre, un zèbre,

il y a un zèbre, un zèbre, un zèbre, un zèbre, un zèbre, un zèbre,

il y a un zèbre dans la rue Madeleine.

En dan volgen er nog drie strofen, maar die hoef ik niet neer te schrijven want ze zijn precies eender. En wat zo bijzonder leuk is: dan sta ík daar naast Stromae op het podium te pronken als de “liedschrijver”. Meegenomen natuurlijk, nu ik mijn ambities als toneelschrijver voorgoed heb opgeborgen.

Het huis op de hoek van de Bennesteeg en de Heilige Geeststraat staat nu helemaal leeg. Menig boetiekhoud(st)er heeft er zijn geluk beproefd, maar geen van allen heeft het er lang uitgehouden. Rust er een vloek op het pand, na wat daar vijfenvijftig jaar geleden is gebeurd (2)? Tijdens mijn prille studentenjaren was daar “de Wapy”, een bar, die iets onuitwisbaars in mijn ziel heeft nagelaten. Op de trappen van het NTG zit veel jeugdig volk te zonnen en te praten en te lachen. Ooit heb ik ervan gedroomd dat in dit theater één van mijn toneelstukken zou opgevoerd worden, maar helaas, mijn werk is nog niet eens tot in het kleinste parochiezaaltje doorgedrongen... Aan de Groentenmarkt, naast de mosterdwinkel Tierentyn, zijn er twee winkels waar ze cuberdons verkopen. In de ene winkel liggen de cuberdons in een reusachtige hoop, zo voor ’t grijpen bij het open raam. Is het de bedoeling dat de voorbijgangers er eentje gratis mogen proeven? Ik durf het er alvast niet op wagen.

Omdat wandelen gezond is en ik tijd zat heb, zet ik te voet mijn weg verder naar mijn uiteindelijke bestemming aan de Huidevetterskaai. Via de Langemunt, het Grootkanonplein en de Vrijdagmarkt. Aan een huisgevel, in een straat in de buurt van het Edward Anseeleplein, hangt een grote arduinen plaat ter nagedachtenis van een non die in dit huis is gestorven, in de maand maart van ik-weet-niet-meer-welk jaar, maar ‘t moet eeuwen geleden zijn. En dan te bedenken dat het gedenkplaatje aan het huis in de Paddenhoek, waar de grote Jacob Van Artevelde werd vermoord, zeker tien keer kleiner is. Maar Jacob heeft dan wel zijn standbeeld op de Vrijdagmarkt en dat maakt natuurlijk veel goed.

Om kwart voor zeven ben ik al ter bestemming: Eetkaffee Multatuli aan de Huidevetterskaai, voor een afscheidsdiner van het lustrumDB (DB staat voor “dagelijks bestuur”) van het SK Gent (SK staat voor Seniorenkonvent). Het SK bestaat tachtig jaar. Vijftig jaar geleden was ikzelf lustrumpreses ofte senior seniorum van datzelfde SK. Ik kon hier dus niet ontbreken. Om kwart voor zeven zijn er begrijpelijkerwijs nog geen gegadigden voor het diner. Buiten op het terras zijn alle stoeltjes bezet, behalve één. Aan een tafeltje waar een bejaarde dame zit. Ze is blij dat ze gezelschap krijgt. Ze heeft net een bord spaghetti verorberd en ze zit nog wat te genieten in de zon met een glas bier. Ze woont op een halve boogscheut hiervandaan. In deze buurt werd Armand Pien geboren, zegt ze. Hij was een trouwe bezoeker van het Kaffee. Zijn naam prijkt overigens op een plaatje naast de ingang. Ze voelt zich de laatste tijd niet meer veilig in de buurt. Er wordt regelmatig bij haar ingebroken. Alleen bij háár, nooit bij de buren. Het zijn mensen die azen op haar huis. Ze doen het niet om te stelen, maar om haar te pesten, om haar bang te maken in haar eigen huis, in de hoop dat ze het zal verkopen. Maar dat zal ze niet! Waar moet ik anders heen? zegt ze. Haar GSM rinkelt. Ze kunnen een mens toch nooit met rust laten, moppert ze. Hallo? Ja, ze zit hier op het terras van de Multatuli, te praten met een heer – dat ben ik – en ze is deze middag Jozef gaan bezoeken en Jozef was heel blij met haar bezoek en naar ’t schijnt moet Jozef nu tóch niet geopereerd worden. Terwijl ze nog doorpraat komen de eerste SK-genodigden er aan. Ik zie tot mijn niet geringe voldoening dat Freddy Strumane en Jacky Ooghe van de partij zijn. We begroeten elkaar hartelijk. Ik ga met hen mee naar binnen. De dame onderbreekt even haar telefoongesprek om mij een “bedanking voor het gezelschap” toe te roepen. Insgelijks, zeg ik.

Een verzorgde en voedzame vijfgangenmaaltijd voor in totaal zo’n dertig man..  Jacky Ooghe, Freddy Strumane en ikzelf zijn de enige ouderen.  “Stokouderen” uit de jaren 60. Voor ’t overige is er niemand uit de vorige eeuw. De senior seniorum (Niels) is er en ook de reeds verkozen toekomstige senior seniorum (Ewout) en de seniores seniorum van de voorbije twee jaar (Jelle en Nathalie). En dan zijn er nog Lien van de Kila, Melissa, het meisje dat vorig jaar cantor cantorum was en wier naam mij evenzeer ontsnapt als van al die anderen. Ik geef een zedig kusje op de wangen van al die klasrijke porretjes en het valt mij op hoe zacht hun velletjes aanvoelen. Er zijn veel groenten bij het voorgerecht en bij ’t hoofdgerecht krijgen we nog eens een bord vol met groenten. Dat hoeft voor mij niet, zegt Freddy. Ik zeg hem dat groenten gezond zijn. Jawel, zegt Freddy, maar ik ben geen koe! Jacky en Freddy zijn beiden lid geweest van de Zandloper, de studentenclub van Oostende, en ze hebben hun middelbaar onderwijs genoten in het Koninklijk Atheneum aldaar. Het toeval wil dat ik, ofschoon lid van de Oostvlaamse studentenclub Laetitia, eveneens in datzelfde atheneum schoolgelopen heb. We hebben heel wat herinneringen kunnen ophalen. En er is ook heel wat te doen over het feit dat Oostende in het SK nu vertegenwoordigd wordt door de club Dionysus en niet langer door de roemruchte Zandloper van weleer. Ik heb veel te weinig dossierkennis ter zake om mij in die discussie te mengen. Wat niet wegneemt dat ik dat probleem in een van mijn volgende cursiefjes wel eens onder de loep wil nemen.    

Rond kwart vóór elf verlaat ik als eerste het gezelschap. Dank voor de aangename avond en tot weerzien! Mijn laatste trein is om kwart voor twaalf. Eerst moet ik naar de Sleepstraat. Daar moet ik de tram nemen naar het station. In de Sleepstraat staat  veel volk. Uitsluitend mannen. Ze staan in kleine en grotere groepjes op de stoep, te keuvelen en te genieten van de redelijk zachte lenteavond. Er liggen twee tramlijnen en ik ga staan bij één van de haltes. Niet wetend of ik de tram moet nemen aan deze kant van de straat, dan wel aan de overkant, richt ik mij tot een groepje mannen. Deze kant of de overkant? Er is er blijkbaar maar één die mijn vraag goed begrepen heeft. Gedienstig brengt hij mijn vraag over naar de anderen in een vreemde taal waar ik geen iota van begrijp. Deze kant is beter, zegt hij, want die gaat rechtstreeks naar het Sint-Pietersstation, met deze hoef je niet over te stappen, maar hij maakt wel een grote omweg. Maar dan is er een uit de groep die nogal heftige gebaren maakt en met klem protesteert in die vreemde taal, terwijl een paar anderen met gebaren en hevig ja-knikkend zijn woorden kracht bijzetten. Hij beweert, zegt mijn gesprekspartner, dat ge rapper  ter bestemming zult zijn als ge de tram aan de overkant neemt, maar dan zult ge wel moeten overstappen op de Korenmarkt. Kijk, zegt hij, daar komt er net een, maar als ik u was zou ik toch maar de rechtstreekse nemen. Ik heb dan maar gewacht op die “rechtstreekse” en dat bleek een foute keuze te zijn. Twintig minuten op zijn minst heeft het geduurd voor die er aankwam en al die tijd stonden de drie of vier mannen die er een andere mening op nahielden mij nors aan te kijken. Of verbeeldde ik mij dat maar? En ja hoor, de tram maakte een hele omweg, moet zowat de hele Gentse periferie doorkruist hebben vooraleer ter bestemming te komen. Maar ’t was toch nog net op tijd. Eind goed, al goed dus.

(1) cf. mijn boek “O jerum jerum jerum…” (2006, pag. 63 e.v.); prof. dr. Laurent Vandendriessche was hoogleraar in de biochemie aan de universiteiten van Gent en Antwerpen; in Antwerpen was hij rector; hij overleed 6 maanden geleden op 94-jarige leeftijd.   

(2) cf. mijn boek “O jerum jerum jerum…” (2006, pag. 46 e.v.)

30-04-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Beste Jan,

Dat ik nu pas reageer op uw mail van 24 maart heeft te maken met mijn “muis­arm”. De mail heeft mij alleszins aangenaam verrast, en niet in ’t minst doordat ge voor ’t eerst sedert jaren Omsk van Togenbirger ten tonele voert. De profes­sor blijkt dus nog in leven te zijn en, naar ik mag verhopen, in goede gezond­heid. Of ik daar aan twijfelde? Een beetje. Enkele jaren geleden heb ik hem, zo­als ge ongetwijfeld weet, een bezoek gebracht. Hij was toen niet in een aller­beste conditie en ook zijn humeur was navenant. De dag van mijn bezoek ging hij gebukt onder tandpijn en onder de pijnstillende medicatie. Tandpijn is weliswaar meestal een onschuldige aandoening en van voorbijgaande aard, maar ik dacht dat er méér aan de hand was. De geleerde zag er moe uit en oud, ofschoon naar alle waarschijnlijkheid jonger dan ikzelf. Zijn moeder woonde toen bij hem in – of hij bij haar? – en zij was het die mij hartelijk verwelkomde. Een alleraardigste bejaarde vrouw. Zou zij  nog in leven zijn? Dat wil ik gaarne van u vernemen. Ze zal nu wel haast honderd jaar zijn. Ze zag er niet ouder uit dan de professor zelf. Vermoedelijk ziet ze er nu, op haar honderdste, nog steeds goed uit. Al zou ik zoiets nooit durven zeggen tegen iemand van die leef­tijd, want die mensen beseffen wel dat als ze ge-ziet-er-goed-uit te horen krij­gen, er in feite bedoeld wordt “ge ziet er nóg goed uit” of “ge ziet er nog goed uit voor uw leeftijd”. Stijn Streuvels, die decennia lang onze grootste Vlaamse schrijver was, maar op heden zelfs niet meer tot aan de enkels reikt van Her­man Brusselmans of Dimitri Verhulst, heeft ooit geschreven: als ze zeggen dat g’er goed uitziet, ’t is teken dat ge oud wordt en te kwiste gaat. Het woordje “nog” is in dit verband overigens helemaal uit den boze. Toen ik, zo’n achten­twintig jaar geleden, de eer had de beroemde professor P.C. Paardekooper in mijn woning te mogen ontvangen en hem vroeg “is het wáár dat u nog een boek aan ’t schrijven bent?” reageerde hij verbaasd met een wedervraag: waarom het woordje “nog”? P.C. Paardekooper was toen vijfenzestig en vorig jaar is hij overleden op drieënnegentigjarige leeftijd. Stijn Streuvels is achten­negentig geworden. Als ik Paardekooper in het hiernamaals tegenkom zal ik mij verontschuldigen voor dat woordje “nog” en ik zal hem vertellen dat ikzelf op mijn vijfenzestigste mijn eerste boek heb geschreven en dat ik mij op mijn vier­enzeventigste, aan de vooravond van mijn twaalfde boek, op het hoogtepunt van mijn literaire carrière heb gevoeld.

Maar we dwalen af van het onderwerp: Omsk van Togenbirger. Professor Omsk van Togenbirger de Waelekens, om precies te zijn. Bij het lezen van uw mail krijg ik de indruk dat hij nog steeds even scherp van geest is en dat hij zijn ideeën nog steeds op de beproefde wijze overbrengt op zijn toehoorder. De wijze van vraag en antwoord, de wijze van Socrates. En is deze laatste niet de grootste filosoof aller tijden? De gedachte dat een filosoof als professor van Togenbirger ooit het stadium van dementie zou bereiken, doet mij huiveren. Waarom die gedachte nu bij mij opkomt kan ik niet verklaren. Stijn Streuvels was beslist niet dement op ’t einde van zijn leven en van P.C. Paardekooper weet ik het niet. Maar mijn gedachten dwalen af naar een van de allergrootste na-oorlogse politici van ons land. Op hoge leeftijd werd deze politicus opgenomen in een universitair ziekenhuis. Op een dag werd hij in een rolstoel gezet in een van de gangen die leidden naar de afdeling radiologie, te wachten op zijn beurt. Om hem te beschermen tegen de tocht in de koude gang had een jonge verpleegster, niet wetende wie de beroemde patiënt was, een dikke wollen handdoek over zijn hoofd en hals en schouders gelegd. De handdoek was daarna allengs naar beneden gezakt, tot over zijn aangezicht. Op een jammerlijke manier werd de geestelijk en lichamelijk sterk verzwakte man over ’t hoofd gezien. Tot iemand tegen het sluitingsuur de handdoek oplichtte om te zien wat dáár onder zat: de man die het land geleid had, gedurende vele jaren! De “grote man” zal zich mogelijkerwijs van geen kwaad bewust geweest zijn. En dat is maar goed ook. Vaak zijn de goden barmhartig: wie ze echt beminnen laten ze ofwel vroeg sterven ofwel afdalen tot een toestand van dementie vooraleer hen tot zich te nemen. Quem deus perdere vult, prius dementat!

Maar ten tweede male dwalen we af. Laten we het dus nu maar gauw hebben over de kern van de zaak: de visie van O. van Togenbirger op de toestand in Oekraïne. Ik kan de professor goed volgen, waar hij betoogt dat Amerika er belang bij heeft de nationalisten overal in Europa, en dus ook in Oekraïne, te steunen. En hoe dat moet leiden tot de ondergang van de euro en de heropleving van de Amerikaanse dollar. Neen, zo ver had ik niet gedacht…

Ik doe alvast een gebedje tot Onze-Lieve-Heer dat hij professor Omsk van Togenbirger de Waelekens behoede voor het Alzheimer-spook. En ik zal mijn lezers, die geïnteresseerd zijn in het betoog van de professor, gaarne verwijzen naar uw blog: www.bloggen.be/tisallemaiet/archief.php?ID=2482815.

Met de beste groeten,

Kris.

18-04-2014 om 18:01 geschreven door kris vansteenbrugge  

Paus Franciscus vraagt vergiffenis voor het kindermisbruik door priesters, zo delen de media ons mee, dezer dagen. Een mooie geste van de paus. Zeer genereus. De slachtoffers zullen daar goed mee geholpen zijn. De paus heeft letterlijk verklaard, zo staat er in één van de Vlaamse kwaliteitskranten: “Ik wil persoonlijk om vergeving vragen voor het kwaad van het seksueel misbruik van kinderen dat door sommige priesters werd aangericht”.  Nu ja, bijna letterlijk, want onze sympathieke Bergoglio zal het wel in ’t Italiaans gezegd hebben.

Een ander item in de media dezer dagen is de vermeende belastingfraude van Karel De Gucht. Valse geruchten, zo blijkt. Zodat we nu wel degelijk mogen concluderen dat Karels bezittingen, in casu zijn optrekje in Toscane, zijn spaarcentjes en dergelijke, wel degelijk op een eerlijke manier en door hard werken verdiend zijn. Er dient overigens opgemerkt dat zijn echtgenote eveneens mee gaat uit werken, als ik het tenminste niet verkeerd voor heb.

Een ander verhaal is dat van de steenrijke 77-jarige Italiaanse ex-premier Berlusconi. Van hem kunnen we bezwaarlijk zeggen dat hij al die rijkdom met noeste arbeid heeft vergaard. Belastingfraude! Daar is hij tenminste voor veroordeeld: vier jaar gevangenisstraf. Men heeft de straf evenwel omgezet in een werkstraf: vier uur per week moet hij nu gaan werken in een verzorgingstehuis, een héél jaar lang. Dat zal hem leren! Op zijn oude dag nog moeten werken. Of zijn toekomstige jonge vrouwelijke collega’s in het verzorgingstehuis veilig zullen zijn voor de oude rijke geilaard  valt nog maar te bezien.

En dan is er nog een verhaal over multimiljardair Poetin. Of die ook belastingfraude heeft gepleegd is mij niet bekend, maar ’t zou mij niet verbazen. In Sotchi laat Vladimir een buitenverblijf optrekken van één miljard euro…

Paus Franciscus, politici en belastingfraude, dat heeft mij aan het denken gezet. En ik ben tot een kordaat besluit gekomen. Ik wil persoonlijk om vergeving vragen voor het kwaad van de belastingfraude dat door sommige politici werd aangericht. Of ik de mening toegedaan ben dat alleen door politici aan belastingfraude wordt gedaan? Bijlange niet! Maar ik beperk mijn vraag om vergeving tot de politici. Mijn generositeit is namelijk niet onbeperkt…

15-04-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

In “Het Laatste Nieuws”, de krant waarmee ik sinds jaar en dag een haat-liefde verhouding heb, lees ik deze morgen – ik ben ondanks alles een trouwe HLN-abonnee  – onder de titel “ORIGINEEL PROTEST OP KRIM. GEEN SEKS MEER VOOR RUSSISCHE MANNEN”:

Enkele anti-Russische, OekraÏense vrouwen hebben een wel erg originele manier gevonden om te protesteren tegen de aanhechting van het schiereiland Krim bij Rusland: een ‘seksboycot’. Ze moedigen Oekraïense vrouwen aan geen seks te hebben met Russische mannen onder het motto ‘Geef het niet aan een Rus’. “Niks doet meer pijn aan het moraal van een soldaat dan een embargo op hun penis” verklaart initiatiefneemster Katerina Venzhik.

De auteur van het artikel is een zekere KS. En… mag ik een beetje kritiek spuien?

Ten eerste is het mij niet duidelijk wat Katerina Venzhik bedoelt met “het moraal van de soldaat”. “Het moreel” of “de moraal”? Ik ben de mening toegedaan dat ze het eerste bedoelt en in dat geval weze het haar, Oekraïense zijnde, dubbel en dik vergeven. Het tweede zou ook kunnen, al lijkt het mij hoogst onwaarschijnlijk. Tenzij ze “moraal” gebruikt in de zin van “moreel”. In dat geval zou ze zich enkel van lidwoord vergist hebben, maar ook dát mag haar niet zwaar aangerekend worden. De dikke Van Dale laat daarenboven het gebruik van “moraal” in de betekenis van “moreel” toe, maar dan alleen in sportmilieu’s. En misschien deelt Katerina Venzhik de seks wel in bij de sport en het enige wat in dat geval nog aan te merken blijft is het correcte gebruik van het lidwoord. Maar daar valt natuurlijk wel aan te werken, nietwaar Katerina?

Mijn tweede punt van kritiek  weegt evenwel zwaarder door. Het betreft de bewering als zou “seksboycot” een  “wel erg originele manier” zijn. Een misvatting die ik helemaal op rekening moet schrijven van KS. Meer dan duizend jaar vóór Christus immers werd deze “protestmethode” reeds toegepast door de vrouwen van het eiland Lemnos. Dat was echter helemaal niet naar de zin van Aphrodite, de godin van de liefde. Zij strafte de vrouwen van Lemnos met een afschuwelijke lijfgeur, waardoor de seksuele appetijt van de Lemische mannen voor hun vrouwen dermate bekoelde dat ze hun jachtterrein verlegden naar de vrouwen van de omliggende eilanden en de Amazones van Thracië. Hoe het allemaal zeer slecht afgelopen is, met onder andere afschuwelijke moordpartijen kunt u lezen in mijn boek “Uit het schuim van de zee” (zie www.bloggen.be/kris). Een ander geval van oproep tot seksuele boycot heb ik eveneens gehaald uit Het Laatste Nieuws (februari 2011). De oproep ging uit van dokter Marleen Temmerman, professor gynecologie aan de Gentse universiteit en daarenboven verkozen tot de knapste – zegge bekwaamste – gynecologe van het hele universum. Dat verhaal kunt u lezen op mijn blog www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=2394016. Ik heb toen dit verhaal, ten onrechte, gelinkt aan de hertogin van Alva, een beauty met zo maar eventjes zesenveertig adellijke titels – een wereldrecord. Het betrof, als ik mij niet vergis, een oproep tot Afrikaanse vrouwen, om het wapen van de seksboycot toe te passen ter verkrijging van gelijke rechten voor man en vrouw. Of het geholpen heeft en of het überhaupt is toegepast, is mij onbekend. En evenzeer moet ik het antwoord schuldig blijven op de vraag of Aphrodite zich ook hier met de zaak heeft bemoeid…

30-03-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

- Hallo.

’t Was half negen toen de telefoon mij wakker rinkelde, maar ik was nog lang niet uitgeslapen, en dus zei ik enkel maar “hallo”.

- Bent u de heer Kris Vansteenbrugge?

Merkwaardig toch dat een mens zo suf kan zijn dat hij op zo’n simpele vraag niet ogenblikkelijk het antwoord klaar heeft. Het duurde drie à vier seconden vooraleer ik gedecideerd antwoordde:

- Ja, daar spreekt u mee.

- Wij zijn van de Visser-Neerlandia prijs. Het is ons een genoegen u mede te delen dat u genomineerd bent voor de prijs.

De Visser-Neerlandia prijs! Een van de allerbelangrijkste prijzen op het gebied van de Nederlandstalige literatuur. Was ik wel goed wakker? Was daar aan de andere kant van de lijn niet mijn zwager die, met een Hollands accent in zijn stem, mij voor de gek aan ’t houden was?

- Onzin, zei ik. Waar heb ik dat aan te danken?

- Uw literair oeuvre, antwoordde de stem, die toch niet die van mijn zwager bleek te zijn. Hij zou zich nooit zo lang serieus hebben kunnen houden…

- Bedoelt u “O jerum…”, mijn autobiografisch werk, mijn memoires zogezegd?

Ik heb mij sedert het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd vooral met schrijven onledig gehouden. Maar “literatuur” kan dat niet genoemd worden. Ik noem het “schrijvelarij” en “zeverarij”, cursiefjes die ik publiceer op ’t internet en die ik achteraf bundel in wat ik “blogboeken” noem. Mijn memoires, ja, dat vond ik er nog mee door kunnen, maar… om daar nu een prijs voor te krijgen, en dan nog de Visser-Neerlandia prijs! En dan zijn er nog de boeken met verhalen uit de Griekse mythologie, maar da’s toch eigenlijk niet echt origineel werk. En mijn toneelstukken dan, die bij mijn weten nog nooit door een serieus toneelgezelschap zijn opgevoerd.

- Neen, zei de stem, uw memoires zijn ons onbekend.

- Dan bent u ongetwijfeld aan het verkeerde adres.

- U bent toch de schrijver van talrijke pictaiku’s op een blog, een nieuwe literaire kunstvorm, waarvan u claimt de uitvinder te zijn? (1*)

- Ja, dat ben ik. Maar dat kan toch geen enkel mens interesseren. Het is immers niet serieus bedoeld. Hebt u mijn blog goed gelezen? Het is bedoeld als een grap. In de inleiding heb ik het vergeleken met de nouvelle cuisine en de hedendaagse kunst, die óók als grap bedoeld waren. Gewoon om eens uit te testen hoever een mens kan gaan in het voor-de-aap-houden van Jan Publiek. Kunst hoeft u er echt niet in te zoeken.

- Maar het ís kunst, mijn beste. Kunst van het hoogste gehalte. Gisteren is er een stukje over verschenen in een gerenommeerd cultureel tijdschrift, de Waterlandkerkse Courant. Het slaat aan. Daar kunt u niet onderuit. Met uw pictaiku’s hebt u alle ’s schrijvers vezels aan het trillen gebracht. Wat inspireert u?

- Niets. Helemaal niets. Ik neem een foto van iets banaals en ik zet er een al even banaal zinnetje bij.

- U denkt er dus nauwelijks bij na.

- Zo is het.

- U werkt dus puur vanuit een buikgevoel.

- Precies, ja.

- Pure inspiratie dus. U moet weten dat ik mateloos genoten heb van uw laatste pictaiku: die over de gevaarlijke hond.

- Maar er wás geen hond. Er was alleen het plaatje “gevaarlijke hond” om inbrekers af te schrikken.

- Fictie dus. Geniaal. En dan dat huisnummer: 215 B! Geniaal!

- Ik zie er de genialiteit niet van in.

- Misschien ziet u het inderdaad niet. En dat bewijst dat uw genialiteit van boven komt. Neem nu Zeus en het bierglas. Hiermee overschrijdt u de grenzen van ruimte en tijd.

- Ik begrijp het niet helemaal.

- Honderd jaar geleden: het bierglas. Duizenden jaren geleden: Zeus. En aan het eind van de tafel: de oorsprong der tijden. En dáár voorbij?

- Ik begrijp het nog steeds niet helemaal.

- Dat hoeft eigenlijk ook niet. Als wij kunstcritici het maar begrijpen. Aan u, als begenadigd kunstenaar, om het kunstwerk te creëren. Aan ons om het te beoordelen.

- Maar ik heb dit helemaal niet als kunst bedoeld. Ik zei toch dat het een grap is.

- Dat u dat zelf niet inziet! Het gecastreerde hondje Boris, het smachtend hondje op het penant, Jaakske met zijn fluitje tussen de stukken Sunlight zeep, het gehandicapt jongetje dat een kind-moedertje ten huwelijk vraagt, de vlinder op de das, het rood- en het witborstje, de hand van de schrijver: ze hebben mij ontroerd, soms tot tranens toe. En dan die pictaiku over de schildpad en de uil, en die met de brandende kaars en de bril, en die over de doodskop en de pendule: er waren er waarbij ik rillingen voelde over mijn rugge(n!)graat . En bij die met de slippers kan je ruiken dat ze al jaren gedragen zijn. En die met de banaan, de twee appelen, de citroen en de rotte peer: pure erotiek, maar… oneindig mooi, kunst met een héél grote K.

- ’t Was niet mijn bedoeling, zei ik.

- Nee, natuurlijk niet. Die pictaiku’s, da’s het werk van de Heilige Geest. U bent slechts het medium, dat straks de Visser-Neerlandia prijs in de wacht zal slepen.

Ik wou het gesprek beëindigen, maar ik zag dat de hoorn al op de haak lag. Benieuwd of ik nu die Visser-Neerlandia prijs krijg.

(*1) zie www.bloggen.be/pictaiku  

19-03-2014 om 11:26 geschreven door kris vansteenbrugge  

Gisteren hebben ze Jan Hoet ten grave gedragen. Hij was conservator, curator en stichter van het stedelijk museum voor actuele kunst (het S.M.A.K.) in Gent. Hij was geliefd en genoot aanzien, niet alleen in Gent maar overal in Vlaanderen en tot ver buiten de landsgrenzen, ja tot in Japan. Hij was regent in de plastische kunsten en licentiaat in de kunstgeschiedenis. Als kunstenaar kwam hij niet echt van de grond, maar als kunstkenner en -beoordelaar scheerde hij hoge toppen. Men hoeft niet noodzakelijk een topsporter geweest te zijn om een sportprestatie op haar waarde te beoordelen…

Ik was niet op de uitvaart. Tot mijn spijt, want ik heb voor kunstpaus Jan Hoet steeds een heel bijzondere sympathie gevoeld. En dat komt niet alleen door de fysieke gelijkenis die er – volgens sommigen – was tussen ons beiden. Mijn bewondering voor Jan Hoet was alleszins te wijten aan het feit dat hij in hoge mate bezat wat mij te enen male ontbreekt: het gevoel voor beeldende kunst, wat een mens in staat stelt te oordelen of een kunstwerk al dan niet mooi is, of zelfs maar om te oordelen of het “überhaupt” kunst is. Neem  “de mosselpot” van Marcel Broodthaers: neen, geen schilderij, maar gewoon, een rode pot, meer dan boordevol gevuld met mosselen en dáár bovenop… het deksel.

De meester had een ongelooflijke neus voor kunst. Hij zag kunst waar vele anderen het niét zagen. Een goddelijke gave. Hij had een ongeëvenaarde neus voor jong talent en hij moedigde jonge onvermoede kunstenaars-in-de-dop aan, waar hij kon. Het verhaal doet de ronde dat hij eens een bezoek bracht aan een school. Tijdens de tekenles. Alle kinderen waren klaar met hun tekening. Alle, behalve Pietje, een onhandig jongetje dat er nooit in slaagde om binnen de lijntjes te kleuren. Jan Hoet koos Pietjes half-afgewerkte tekening als de beste en hij zag in Pietje een kunstenaar in spe. Méér zelfs: hij nam Pietjes tekening mee naar zijn kunsttentoonstelling. Ook Pietje werd opgevoerd tijdens de tentoonstelling. Geïnterviewd door de kunstpers herhaalde het kind voortdurend, met tranen in de ogen: “’t is niet af, ’t is niet af”…

Zoals ik al zei: ik was niet op de uitvaart van Jan Hoet. Maar ik heb een pictaiku voor hem uit mijn mouw geschud (zie www.bloggen.be/pictaiku). En daar zal mijn “alter ego” zeer waarschijnlijk beter mee gediend zijn. Ik weet niet of hij bekend was met deze allernieuwste kunstvorm. Hij zou het alleszins geapprecieerd hebben. Want: helemaal in de lijn van Jan Hoet en… hedendaagser kan haast niet.

Requiescat in pace.

07-03-2014 om 10:12 geschreven door kris vansteenbrugge  

22-02-2014 om 12:37 geschreven door kris vansteenbrugge  

Willy Weldoener werd vandaag precies vijfenzeventig jaar geleden geboren als zoon van een gewone werkman, een “arme” molenaar. In die tijd was iedereen verplicht om tot zijn veertiende levensjaar naar school te gaan. Veertien jaar vond Willy al meer dan genoeg en hij ging zijn vader helpen in het molenaarsbedrijf. Enkele jaren later werd hij varkenskweker. Hij trouwde. Zijn vrouw vond dat varkens te veel stonken en teneinde de huiselijke vrede te bewaren schakelde Willy Weldoener over op kippen. Met zevenentwintigduizend stuks behoorde hij in die periode tot de absolute top in België. Maar zevenentwintigduizend kippen, dat stinkt…  Willy startte dan maar met de bouw van kippenhokken en stallen. En van ’t een kwam ’t ander en binnen de kortste keren werd Willy de grootste industriebouwer van de Benelux: de absolute top op het gebied van industriële gebouwen, zwembaden, prefabbeton en transport. Zeven jaar geleden nam hij er ook nog de voedingssector bij: hij kocht twee groothandels in vleeswaren op en levert nu aan vijftienhonderd slagerijen meer dan vierduizend producten.

Willy Naessens – want zo is zijn echte naam – is nu één van de rijkste mensen van het land. Hij rijdt met dure auto’s en is in het bezit van o.a. landhuizen met prachtige tuinen vol mooie standbeelden, stoeterijen met talrijke raspaarden, een kasteel in Frankrijk…  En denk maar niet dat Willy zijn rijkdom gestolen heeft. Sedert meer dan zestig jaar werkt Willy veertien uur per dag, ook in de week-ends. En hij denkt nog lang niet aan inbinden. Werken is zijn lust en zijn leven. Willy staat aan het hoofd van tweeëntwintig bedrijven maar is desondanks een bescheiden man, die niet gaarne te koop loopt met zijn rijkdom en nooit zijn nederige afkomst verloochend heeft. En wat meer is: een niet onaanzienlijk deel van zijn inkomen schenkt Willy aan het goede doel, onder het motto “als ik het goed heb mogen anderen het ook goed hebben”. Het hoeft geen verwondering te baren dat zijn bijnaam “Willy Weldoener” is en dat Willy een gelukkig man is: is het geluk niet van hem af te lezen op de foto die vorige week van hem verscheen in de krant? Is Willy Weldoener geen voorbeeld voor ons allen om na te volgen? We zouden allen rijk en welvarend zijn en… gelukkig.

14-02-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Eerst denk je: het kan niet waar zijn.

Dan weet je dat het wél waar is.

Je vraagt je af: zullen we dit verlies ooit kunnen verwerken?

Het antwoord luidt: we zullen het kúnnen, want de tijd heelt alle wonden, maar ’t zal héél moeilijk zijn…

Want jij was iemand uit de duizend: spiritueel en wijs, gulhartig en de toevlucht van alle leden van onze club. Kortom: jij was onmisbaar, Luc.

08-02-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge  

Firmin, mijn buurman, leest “De Morgen”. Zelf houd ik het nog steeds bij “Het Laatste Nieuws”. En wellicht dáárom kijkt Firmin een beetje laatdunkend op mij neer. Maar ’t zal wel inbeelding zijn van mijnentwege, want Firmin is een opperbeste kerel, een “crème van een vent” zoals ze zeggen, behulpzaam en geestig, kortom de ideale buurman. Firmin is daarenboven een belezen man met een heldere geest. Hij zweert bij “De Morgen” en die krant zou hij hooguit willen ruilen voor een andere “kwaliteitskrant”: De Standaard, De Tijd, Le Soir. Het Laatste Nieuws vindt Firmin allerminst een kwaliteitskrant. De enige rubriek in HLN waarmee hij zich nog enigszins kan verzoenen is de sudoku. Niet de “sudoku voor beginners” en zelfs niet de “sudoku voor gevorderden” want dat noemt Firmin kinderspel. De “sudoku voor experts” kan Firmin wel smaken, maar ook daar is hij in een mum van tijd mee klaar. Ach, had ík maar zo’n sudoku-knobbel als Firmin! Verder dan het beginnersstadium heb ik het tot op heden niet gebracht…

En toch gaan er in de wereld een heleboel dingen om, waar Firmin geen weet van heeft. Omdat hij Het Laatste Nieuws niet leest. Beschouwen we enkele gewichtige nieuwsberichten die dit weekend in HLN verschenen zijn en meer dan waarschijnlijk niét in de kwaliteitskrant van Firmin. En dan is wat volgt nog maar “een greep”:

Prins Laurent verkondigt urbi et orbi hoe zielsveel hij houdt van zijn prinses Claire. Akkoord, hij zal wel niet de enige zijn die zielsveel houdt van zijn vrouw, maar zoiets te horen uit de mond van onze geliefde prins is toch wel héél bijzonder. HLN wijdt daar een volle bladzijde aan, mét foto. Het zou mij niet eens verwonderen mocht De Morgen deze opzienbarende verklaring van de prins geheel onvermeld gelaten hebben.

En Jan Wittevrouw, die als charmezanger Johnny White door het leven is gegaan en vorige week overleden is op 67-jarige leeftijd. Zijn pad is niet over rozen gegaan. HLN wijdt daar een twee pagina’s lang artikel aan: de titel luidt “Johnny White, gepluimd, vernederd, beschoten en bestolen”. Dat Johnny overleden is heeft Firmin via zijn kwaliteitskrant wellicht niet eens vernomen en ’t zou mij zelfs niet verbazen dat Johhny White hem te enen male onbekend is.

En dat de Belgische voetballer Romelu Lukaku zijn “dreadlocks” kwijt is, da’s toch óók groot nieuws. Zelf wist ik het ook niet, maar Romelu speelt voor een Engelse club, een club die nu hoge ogen gooit met Belgisch talent. Firmin zal dat evenmin weten en vermoedelijk weet hij niet eens wat “dreadlocks” zijn. Zonder het artikel (mét foto) in de weekendeditie van HLN had ik het nu óók nog niet geweten.

Of Thorgan Hazard de komende maanden voor Zulte blijft voetballen, dan wel overgeheveld wordt naar Anderlecht? De sportpagina’s van HLN staan er de laatste dagen bol van. Net zó in de weekendeditie. ’t Is een erg belangrijk item want er zijn, als ik mij niet vergis, ettelijke tientallen miljoenen euro’s mee gemoeid. Op een goeie dag zal een beslissing vallen in deze gewichtige zaak en ik ben bang dat die aan Firmins neus zal voorbijgaan. Met zijn kwaliteitskrant…

Verder is er een schokkende uitspraak van de vijfenzeventigjarige Willy Naessens, één van ’s lands succesvolste en rijkste zakenmensen: dat de Walen een werkzamer volk zijn dan de Vlamingen! Willy is, zelf Vlaming zijnde, de uitzondering die de regel bevestigt, want hij werkt zich nog steeds uit de naad, iedere dag van ’s morgens 5 uur tot ’s avonds 21 uur. Of hij dan nog tijd heeft om van het leven te genieten? Ik denk het wel. Ik ken Willy al persoonlijk sinds de kinderjaren: werken is voor hem puur genot. Maar dat van die werkzame Walen, of De Morgen dat weet, ik betwijfel het.

De Morgen heeft daarenboven niet het geluk dat ze over een supergetalenteerde kroniekschrijver beschikken als HLN, in de persoon van Herman Brusselmans.  Zo leert onze op drie na succesrijkste Vlaamse schrijver (na Huysentruyt, Meus en Dumont) ons in zijn wekelijkse kroniek iets over de bedrieglijke praktijken van de tv-makers in het programma “Wauters versus Waes”. Ik citeer letterlijk: “… dat de producers ons serieus onderschatten als ze denken dat wij geloven dat Wauters en Waes de 650 kilometer van Bordeaux naar Parijs daadwerkelijk fietsend hebben afgelegd. Welneen. Bij dergelijke programma’s gaat het aldus: Wauters en Waes rijden in het zicht van de camera een paar honderd meter, dan worden ze met fiets en al tweehonderd kilometer verder gebracht in een comfortabele minibus, dan rijden ze weer honderd meter, etc. Dus ik gok erop dat de beide slampampers van de 650 kilometer ongeveer drie kilometer gepedaleerd hebben en de rest van de afstand als koningen op hun lamme kloten in hun taxi hebben gelegen. Mij moeten tv-makers niet met een kluitje in het riet sturen, ik weet al dertig jaar dat het sjoemelaars van de bovenste plank zijn.” Verder krijgen we er van de man, die zich in ditzelfde artikel de beste Vlaamse schrijver sinds Stijn Streuvels noemt, nog een op zijn minst belangwekkende anekdote bovenop: vorige week heeft hij namelijk achter een struik gescheten, zonder zijn kont af te vegen! Niets van dat alles natuurlijk in De Morgen.

En dan heb ik het nog niet eens gehad over Conchita, de vrouw met de baard, die voor Oostenrijk zal deelnemen aan het komend songfestival en aan wie HLN in de krant van maandag 20 januari op pagina 45 een artikel wijdt. Plus een wondermooie foto. Ik zie het Firmins kwaliteitskrant nog niet nadoen.

22-01-2014 om 17:56 geschreven door kris vansteenbrugge  

“μηδέν άγαv” is een wijs gezegde dat geschreven stond op de tempel van Apollo in Delfi. Het betekent “niets te veel” of “alles met mate”. En dat is wat ik u toewens in het nieuwe jaar:

Gezondheid, maar met mate, want er is een spreekwoord dat zegt “krakende wagens lopen het langst”…

Goede resultaten in al uw ondernemingen, maar met mate, want een spreekwoord zegt “de laatsten zullen de eersten zijn”…

Succes in de liefde, maar eveneens met mate, want “de liefde maakt blind”…

Beroemdheid? Met mate, want Jaak Vanlichtervelde en andere verlichte geesten hebben ooit gezegd “pour vivre heureux il faut vivre caché” …

Dat het u goed ga op financieel gebied, maar ook weer niet té goed, met mate dus, want “geld maakt niet gelukkig” en…

Geluk is nu net wat ik u in overvloed toewens. Evenveel als mij in 2013 is te beurt gevallen:

- vijf boeken ( klik hier: www.bloggen.be/kris/archief.php?ID=2394016)

- twee woorden (klik hier: www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=2391885)

- een voordracht (klik hier: www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=2393759)

- en een droomreis  (klik hier: www.bloggen.be/pierpont/archief.php?ID=2293180).

En als zoveel geluk in ’t jaar 2014 ook u te beurt valt, ga het niet uitbazuinen maar koester het in stilte. Teneinde de goden niet jaloers te maken…

01-01-2014 om 00:00 geschreven door kris vansteenbrugge