Kiev is er helemaal klaar voor: voor het paasfeest van morgen. Het orthodox paasfeest valt dit jaar ruim een maand na de paasdag bij ons.Russen en Oekrainers hebben iets met eieren. Dat culmineert
op paasfeest. Op de esplanade vóór de bijna 1000 jaar oude Sofia kerk staan
honderden grote beschilderde eieren, elke kunstwerkjes op zich. Een mooie afsluiter van deze reis.
Per bus naar Mirgorod: Volop
de streek van Gogol. Daar is nu een groot kuuroord: een park met vele grote
'sanatoria' uit de sovjet tijd. Beelden rond de vijver: personnages uit Gogols
werk. Hoewel bijna 200 jaar oud is de lieratuur van deze man nog zeer
genietbaar: zeer levendig, veelal jolig. Wordt gezien als realist met ook
daarnaast wetenschap dat niet alles is wat het schijnt; werkelijkheid achter
schijnbare; zin ook voor het absurde. Lees Gogol en je zult ervan houden. Lees
minstens eerste verhaal van bundel "Mirgorod": Oude Landeigenaars. Wil je alles
weten over de Kozakken: lees Taras Boelba. Hij schreef dit alles als
twintiger! Trok Europa rond woonde o.m. op meerdere adressen in Rome kwam terug
naar Moskou om te sterven op 43 jarige leeftijd.
Na herhaaldelijk
in de gesprekken "Rosemie" opgevangen te hebben dacht ik dat dit wel
een belangrijke dame moest zijn. Bij navraag bleek dit evenwel het oekrains woord voor
:' Ik begrijp het' te zijn.
Ik zeg het nu ook regelmatig, ook als ik er niets van snap.
Iemand de weg vragen kan soms je uurrooster in war sturen maar dat kan juist
leuk zijn. Zo maakte ik kennis met Oksana (52) die me voorstelde naar een
historische site
in de omgeving van haar huis te gaan kijken. Zo gezegd zo
gedaan.Eerst naar haar woning waar ik de laarzen van haar man (hij had 2 jaar
geleden het hazenpad gekozen de snoodaard)
mocht aantrekken, geen luxe zoals
zou blijken.
Het ging naar een hoogte waar nog sporen van vroegere bewoning- de Scythen
hebben daar nog gezeten (omstreeks 300 BC).
Zeer mooie streek zover men kijken
kan,ongerepte natuur. Daar ook tunnels ondergronds van tunnels van aloude
kleiwinning waarover later. Een kegelvormige heuvel, een kurgan
(grafheuvel
Scythen) waarop nu een kruis; daar sloeg Oksana een kruisteken met een buiging
en begon te zingen.Terug naar haar woning, naar onze normen zeer armoedig;
wc
hokje buiten met gat in grond. Zou mij een wonder tonen:
Het betrof een
kruisbeeld waarvan het lichaam op meerdere plaatsen goudkleurig werd ipv
vroegere rode kleur en dit zonder menselijke tussenkomst.
Als bijverdienste naast haar inkomen van 30 dollar/maand kraakt ze okkernoten
voor een bedrijf. In een kamertje ligt een berg noten en een grote mand
brokjes.
Gezien het middag was en ik naar de keramiekles moest heeft Oksana snel een
smakelijke schotel klaargemaakt met pasta en omelet. Zelf at ze geen ei vanwege
de vasten.
Water wordt uit put in tuin gepompt en een emmer daarvan staat in
huis. Dient ook voor koffie.
Gaf nog een lied ten beste (opgenomen op Video) , ze heeft een prachtige
stem. Zoon (25) woont 500 km ver evenals haar ouders. Dochter(12) is op de
kunstschool vlakbij en daarheen
richt ik nu ook mijn schreden.
Onder de geduldige leiding met Valentina ben ik een dik uur intens bezig de
essentiële handelingen van het edele pottenbakkersvak te oefenen
(gelukkig niet
op schopschijf foto). Werkdag zit erop . Men vraagt naar mijn leeftijd en beroep. Op het eerste
antwoord reageren ze beleefd door enige verwondering te laten blijken ;
op het
tweede met enthousiasme want wat blijkt: Valentine heeft danig last van haar
buik. Gastroscpie gehad en coloscopie geweigerd. Verstandig. Prikkelbare darm.
Ik stel haar gerust dat daar niets aan te doen is Het zal morgen een leuke
masterclass worden.
Zoals jullie
wellicht in de pers gelezen hebben mochten we gisteren alhier in de старыйхутор (oude hoeve) speculaas bakken naar alle
waarschijnlijkheid
voor de eerste maal in de geschiedenis van dit land. Op de foto
zie je ondermeer hoe Marina de gastvrouw van de hoeve in haar nopjes is met de
sinterklaasplank.
Verder is haar man Sasja bedrijvig met de planken.
Een belangrijke bijzonderheid is dat gebakken werd in een traditionele
kacheloven waarin eerst hout gestookt wordt en na verwijderen van de as gevormde deeg
in de oven wordt geschoven. Gezien men op zo'n oven
natuurlijk geen temperatuur kan aflezen was het een werk van trial en error.
Met 32 min verblijfduur in de oven bekwamen we knapperige koekjes. De proef op
de som werd geleverd door zoon Dima (5) die ze uitstekend vond.
Het meisje
Maria op de foto
bij de fiere ouders kan er niet van meespreken gezien vooralsnog op melk
aangewezen.
Deze
morgen weer poezenbezoek. Het dier in kwestie stapte regelecht naar kachel,
besteeg het trapje en vleide zich neer op de лежанка lezhanka zijnde de
slaapplaats op de kachel.
Deze morgen rondgetrokken met Mikalai een houtsnijder die speciaal van een verderop
gelegen dorp kwam te voet en met autostop om de door hem gemaakte keramiek
instrumenten aan te bieden.
Hierbij twee eerder volkse werken uit keramiekmuseum. Uit tweede blijkt dat
destijds kindjes uit de groene kolen kwamen vermoedelijk de tijd Van de 2
glurende oudjes.
Bij thuiskomst zat de poes nog steeds op de lezhanka te
slapen. Mij ontwarende begon ze ostentatief te gapen om duidelijk te malen dat
ze haar rust nog erg nodig had.
Dit dier legt niet alleen
beslag op mijn legerstede doch zit nu ook aan mijn eten. Ik start onmiddellijk
een procedure van totale scheiding van tafel en bed.
Na de eerste nacht onder mijn strooien dak doorgebracht te
hebben en het ondergaan van het onontbeerlijk stortbad ( warm gevolgd door
ijskoud) , genoot ik van het uitzicht, het fluiten
van mezen en verwanten evenals het spechtengetokkel moet je erbij denken.
Aan
tafel met ingenieur Victor een jonge veertiger en zijn vermoedelijk nieuwe
vriendin . Zij reizen heden naar huis in Dnepropetrovsk-500km van hier. Sinds
gisteravond hebben we ongeveer 4 keer afscheid genomen.
Deze morgen
rondleiding in de kunstschool door directrice Ljoedmilla langs zeer uitgebreide
collectie van leerlingenwerk en laureaten van jaarlijks festival waar L. zeer
graag ook belgische leerlingen zou zien. Daarna een praktijkles door
Valentina-heel nuttig. Samen ontwierpen we potmodel voor de cacti van
Karolien.
In deze klas keramiek wordt naarstig gewerkt.
Met het jongetje op de foto, Dima genaamd, en 5 jarig zoontje van buren,
had ik een aangename conversatie. Praten met russische kinderen gaat
vlotter dan met volwassenen, die veel te snel
praten.
Naast de romantiek is er ook de.harde
realiteit die evenwel ook mooie aspecten kan vertonen. Dit mocht ik deze middag
tweemaal ervaren. Bij het buitengaan van de school kwam daar een huisvrouw
binnen met in elke hand een emmer gekookte patatten. Die werden in de school in
plastieken manden gedaan en samen met ander voedsel naar het front gereden 450
km verderop. Het is een netwerk van vrijwilligers: Помощь:hulp. De moeder van
Dima zond kleren op. Bij mijn voettocht naar de namiddagles stootte ik op een
landelijke begrafenisstoet. Ik heb deze even gevolgd. Vooraan vrouwen met
bloemenkransen, daarna wat ik eerst dacht de met een paars doek overdekte kist
te zijn , maar het was enkel het deksel en daar stond een brood op.
Daarachter een truck met daarop de open kist met een baboesjka te midden van
veel zijde en bloemen, ze had een fraai gelaat. Daarachter de pope in ornaat met
wierookvat en waarachter volk. Achteraan een man met een hamer in de hand.
Deze
stoet trok langs de aardeweg die door overvloedige lentebloesems omgeven was,
wat toch een ontroerende belevenis was.
Op de begraafplaats werd o.m. het brood
rondgedragen en aan iedereen een stukje gegeven.
Na 'schooltijd' even door het
dorp gezworven. Er is hier geen lintbebouwing, alle huizen staan vrij en
tussenin zijn er graspleinen, tuinen enz. Thuis gekomen bleek de moeder van
Dima hier kokkin en huishoudster te zijn en bracht mij het avondmaal van gevulde
pannekoekjes en lindethee.
Het staat buiten twijfel dat hier eerstdaags een
masterclass speculaas wordt gegeven. Zo de productie vlot loopt kan er misschien
meegegeven worden met het konvooi voor de soldaten .
Opochnia, einddoel van mijn reis, is de 'столица гончарства' de hoofstad van de pottenbakkerij of keramiek van het land; dit houdt verband met de uitstekende klei die daar gedolven wordt. Rond 1900 waren daar maar eventjes 1000 familiebedrijfjes pottenbakkers: vader en zonen draaiden potten, moeder en dochters versierden deze. Onder Stalin trad een massale emigratie op van de pottenbakkers; later keerden er terug maar door industriële concurrentie ging, zoals nagenoeg overal, dit ambacht teloor. Nu is er nog 1 fabriek. Toch blijft het stadje het vaandel van de keramiek hooghouden o.m. door een bekend museum, een kunstschool en enkele 'museumhuizen'.
Vond ik in
Albanië een restant van het aards paradijs dan heb ik nu weeral prijs zo denk
ik. Stel u een licht glooiend lanschap voor met bloeiende fruitbomen en verder
overal groen zover men kijken kan.
Het is onwezenlijk stil, jawel we horen
vogeltjes fluiten en er is zelfs een vroege koekoek. Op een zachte helling een
boerenwoonst met strooien dak.
In het hoevetje ernaast woont Sasja die met van
alles behulpzaam is, met mij afgedaald is naar de bron om water te halen. Naast de bron is er ook een openluchtbad...
In de hoeve is er een typische oude
stenen kachel die Sasja aan de praat kreeg,
Hij zorgde ook voor een prive
pottenbakkersles
Hij beraamde ook een programma voor morgen. Joelia bereidde ondertussen een lekkere maaltijd
voor mij en twee andere 'hoevelingen' Dit alles in overweging
nemende zult gij het met mij eens zijn dat mij hier voor een paar dagen de hemel
op aarde te wachten staat. Daarnet hoorde ik voor mijn open onverwacht
lawaai. Ik dacht een ogenblik aan de spoken van Gogol. Het was evenwel een poes
die binnenkwam. Nu moet ik nog een keuze maken tussen 5 bedden waarvan 1 op
de kachel.
Poltava is vooral bekend door de veldslag
van 1709 waar Peter de Grote Karel XII van Zweden en de kozakken in de pan
hakte. Daardoor bleef Oekraine bij Rusland. Het slagveld waarop een museun,
enkele monumentjes en een kerk kunnen bezocht worden. Op een gevel van de kerk
zie je Peter zegevierend op zijn ros.
'Avonden in een hoeve bij Dikanka' is een boek van
Gogol met vertellingen waarin hoog gehalte aan humor maar ook surrealisme met
spoken en duivels waarvoor de man zelf erg voor bevreesd was. De mooie kerk speelt in
zijn boek een rol.
Die kerk was bij mijn aankomst op het middaguur nog stampvol
Dikankers in een zee van groen daar iedereen een bos takken bij had.
Dat greon bleek het
equivalent van onze palmtakjes te zijn, volgende zondag valt immers het orthodox
pasen en nu dus palmzondag. Tussen dat volk ging de pope rond met een kwispel waarmee hij met
zichtbaar genot zeer kwistig water kwispelde zodat iedereen, ik incluis,
een mini douche kreeg waarbij reflexgewijze de ogen dichtknepen werden.
In een mini kantine wou ik na het eten van een bord soep en pelmeni mijn
valiesje een uurtje in bewaring geven wat door de waardin niet kon worden
toegelaten: er zou wel eens een "bomba" kunnen inzitten want het land
is toch in oorlog. Ik toon ook foto van een veelzeggende tekening op een
schutting "pray for Ukriain".
Hopelijk was de zon in Vlaanderen
evenzeer van de partij als hier in Poltava. Goed voor een ganse dag rondlopen
met fototostel in aanslag. Het huidige Poltava is naar geometrisch plan gebouwd
met zeer brede straten en veel bomen. Er zijn een aantal 18e eeuwse kerken met
de klassieke gouden koepels en vrijstaande klokkentoren.
Gisteravond zagen we reeds
het theaterplein met vooraan paarden.
Deze middag stonden daar nu ook tentjes
waar kinderen druk in de weer waren met het zeer minutieus beschilderen van
eieren en (de wat ouderen dan) de decoratie van keramiek b.m.v. ringeloren: dat
zijn die rechtopstaande gummiperen met buisje.
Bij afwezigheid van vast plan heb ik me
aan het toeval overgelaten en op de eerste de beste bus gesprongen. Dit heeft
me geen windeieren gelegd. Na een rit door buitenwijken met niet zo'n
aantrekkelijke woonblokken ging het langs een uitgediende reuzenfabriek. Dan
werd het beter, langs een aardeweg met min of meer oude datcha's, bloesemend
geboomte om uiteindelijk te belanden aan een pachtige brede stroom omzoomd met
lis, gras en grote bomen. Vaneigens uit de bus gesprongen, en mijn persoon op
een boomstronk neergevleid en dan natuurlijk naar best vermogen fotos genomen
om jullie van al dat schoons te laten meegenieten. Olena Ivanova vertelde mij naderhand dat de stroom vroeger de 'Ltava' heette: Po-Ltava wil dan ook zeggen: aan de Ltava: zo weten we meteen hoe de stad aan haar naam kwam. In 1709 werd de Ltava herdoopt in 'Vorskla'. Dat kwam zo: Peter de Grote (waarover later meer) toen hij hier kwam vechten liet zijn bril vallen in het water waarop hij besliste dat de stroom voortaan Brillendief zou heten, in het russisch Vorskla.
Aan de oever waren ook een
paar mensen wissen aan het snijden die daar opschoten; ze gingen manden maken.
Verder ook even gekeuveld met een baboeska die niet goed begreep wat ik daar
kwam doen.
Vandaag verlaten we Kiev, niet geheel zonder spijt, ik begon er reeds een beetje gehecht aan te raken. Maar we hebben deze morgen nog wat rond te tjolen en het museum voor russische kunst te bezoeken. Werp u met mij in de mensenstroom die de Kievse metro is, heerlijk toch. Boven grond gekomen wandelen we in we zon langs de botanieke tuin . De kleur geel is populair alhier zoals je ziet. In het museum zijn we zoals dikwijls het geval is nagenoeg alleen. Ik constateer dat er in Rusland zeer goed schilderwerk verricht wordt maar dat al die kunstenaars wellicht even goed zijn als deze die in het westen aanbeden worden. Slechts 1 naam kende ik nl die van de beroemde Repin geboren in Oekraine.
Het station van Kiev. Hier en in Rusland moet je je paspoort voorleggen aan het loket. Tis maar dat je het weet. De trein is ultramodern. Drie uur sporen naar Poltava, oostwaarts. Terwijl het vlakke groene landschap voorbijschuift zijn nagenoeg alle reizigers lusteloos hun smartphone aan het knuffelen waarna ze de een na de ander vredig inslapen waarvan acte.
We zijn in Poltava. Regelrecht naar Palazzo hotel, dat ik hierbij aan iedereen met klem aanraad (4 verdiende sterren, 32 euro/nacht inclusief ontbijt). Olena Ivanova, gedreven receptioniste zoekt voor mij uit dat er om 18 u concert is in Philharmonie.
Toch nog eerst met
chauffeur Igor naar klooster mooi op heuvel gelegen . Igor, een zestiger met pet en sigaret, niet de vrolijkste Poltavïer
die ik ontmoette, gaat gebukt onder het slechte leven alhier. Er is
werkloosheid en de president is niet slecht maar slechter dan slecht. In de
sovjettijd was alles veel beter.
Hijzelf is ook niet zonder gebreken want hij zette mij aan de verkeerde
concertzaal af.
Het concert. Goede volksmuziek met rijpere primadonna die nog over zeer krachtige
stem beschikt, verder een volbloed charmezanger die o.m. mij buurvrouw wist mee
te slepen cfr foto.
Deze morgen
een manifestatie vóór het stadhuis van Kiev.
Krachtige toespraken o.m.van zeer flamboyante activiste. Geestdriftig applaus,
liederen en gedichten, vlaggen en pancarts alom. Gezien mijn Oekrains uiterst
zwak is vroeg ik uitleg aan de dame in blauwe regenjas van de foto. Deze
Nadjezjda gaf mij een uitleg waarvan ik in het rumoer vnl de woorden деньги
geld en квартира appartement opraapte wat m.i. de problematiek voldoende
schetst. Op mijn vraag wat ze vond van de president wees ze naar haar achterwerk
wat niet van aard was om mijn mening over de man in positieve zin bij te
stellen.
Gezien het hier bijna middernacht is zal ik mijn verslag beknotten. Naast het
prächtige museum vr schone kunsten waar vlaamse meesters in het oog springen en
waat ook op gebied van keramiek iets te bewonderen valt wil ik nog 1 tafereel
vermelden waarvan ik getuige was en op foto zette. Aan de ingang van een oud
klooster stond een auto met deuren, motorkap en koffer wagenwijd open met
daarachter een pope die het kennelijk gloednieuwe voertuig aan het inzegenen
was.
Deze avond de opera Ballo in Maschera van Verdi. Zeer genietbaar zoals trouwens
ook de klassieke zalmboterhammetjes met champagne. Zoals wel meer het geval is
eindigde het stuk dramatisch met de dood van de rampzalige minnaar tengevolge
van dolksteek van rivaal, de wettige echtgenoot. De doodsteek weerhield de
ellendige, op de grond liggende graaf er niet van om in een aria zijn laatste
gevoelens en raadgevingen ten berde te brengen alvorens de geest te geven, dit
alles begeleid door de machtige muziek van de maestro. Het kan enkel een onmens
geweest zijn die bij het vallen van het doek geen stevige brok in de keel had.
PS. In het museum voor schone kunsten viel
mijn roebel betreffende een punt vaak aangetroffen bij russische schrijvers dat
nu en dan er een en dan een op de kachel gaat slapen. Op foto zie je een
tegelkachel waarbij onderaan inderdaad een uitsprong als ligplaats dienst doet.
Het is een prachtstuk met mooie majolicategels waarop tafereeltjes waaronder
telkens een vers. Verder majolicategels in metro waarbij levend
tafereel...
Hier begint het tweede luik van mijn studiereis of als dit wat hoogdravend
klinkt omzwervingen waarin belangstelling voor de lokale pottenbakkerskunst een
rol speelt. Toegegeven, niet de enige. Er is immers veel te ontdekken in dit
ondermaanse, waarvan Oekraine een significant deel uitmaakt al was het maar door
zijn oppervlakte: het is het grootste land van Europa. Een andere rode draad is
de gastvrijheid, dat mocht ik kort na aankomst reeds ondervinden. Na de
voortreffelijke luchthaven Borispol verlaten te hebben nam ik
plaats in de
autobus naar Kiev. Nu was ik toch wel de naam van het hotel vergeten zeker
en ik had het ook nergens op papier. Een jonge snaak naast mij gezeten had reeds
gevraagd of ik kwam om te гулять wat wandelen betekent maar insiders weten dat
dit een eufemisme us voor uutgaan Ik vroeg hem om op zijn smartphone te zoeken
naar een hotel aan de Dnipro waarvan de naam eindigt op A, zijnde de gegevens
die ik nog voor de geest had. Vruchteloos. Mijn volgende buurman wist meer van
wanten. Deze Sergei die zich even graag Sergio of Serge laat nemen al naargelang
het land waar hij toevallig vertoeft had snel door dat dit het hotel Impressa
moest zijn. Sergei is een good looking dertiger geboren in Kazakstan waarna hij
in meerdere landen verbleef en nu een eigen zaak heeft in immobilien. Zijn vrouw
is met de twee kinderen in de States: elk jaar een trimester omwille van het
onderwijs. Deze Serge was blij wat frans te kunnen praten want hij was onlangs
in Belgie, ook Brugge. Hij stelde voor mij een lift te geven van de busterminus
naar het hotel. In zijn dikke BMW, ondanks zijn bewering dat het slecht gaat met
de immos en de oekrainse ekonomie in zijn geheel. Hotel Impresa is best
aardig. De gevel zie je op foto, binnenin veel palissanderhout en glas in lood.
Het restaurant is georgisch en ik verorberde er een Mingreelse katchapuri en en
onbetamelijk lekkere schotel van runderwangen met honing, rozijntjes, kruiden en
couscous. Van de wandeling in het schemerdonker bij volle maan inclusief
funicular klim, met zichten op gouden koepels en beneden de Dnipro krijg je ook
helemaal gratis beelden.
Geslapen in
4 sterren hotel alwaar deze morgen geen druppel water uit kraan of douche. Dus
relatief beperkte wasbeurt met 50 cc mineraal water uit ijskast.
Heerlijk zonnige dag. Met bus naar het vertrouwde Krajen. Weer aan de slag met
de klei onder enthousiaste begeleiding van Valentin. De
flashy overall is niet volledig water-noch kleidicht.
Ze maakten een leuke videofilm wellicht te zwaar om te mailen. Min polshorloge
(uitgedaan voor pottendraaien is onvindbaar. Mijn kledij wordt door Tonin aan
onderzoek onderworpen. Vindt inderdaad gat in zak van mijn gilet; volgens hem
langs daar Gat in zak van gilet waardoor
ik werd door Roza genaaid.
Daarna uitgebreid maal in restaurantje aan meertje in prachtige rustige setting
.
Terug in
keramiekstudio blijkt mijn polshorloge (uitgedaan voor pottendraaien) zoek.Mijn kledij wordt door Tonin grondig onderzocht.
Diagnosticeert gat in zak van mijn gilet
waaruit volgens hem horloge ontsnapt is;
rijdt met brommer de weg naar restaurant af; tevergeefs. Gat wordtdoor Roza met naald en draad gedicht.
Daarna
voeren Antonio en Valentin mij naar Lezha waar de laatste bus naar Tirana reeds
vertrokken
is. Besloten
wordt dat ze mij verder naar een hotel aan de luchthaven Rinas zouden brengen.
Aldaar afscheid vandeze twee Albanese
vrienden.
Vasillaq Kolevica is niet de eerste de beste. Hij
studeerde Schone Kunsten aan Italiaanse univ en is een natuurtalent en harde
werker. Aan zijn stevige handdruk en zijn vriendelijke kop die mij aan Sean
Connery deed denken, wist ik dadelijk dat ik hier niet voor niets was gekomen.
Werp met mij een blik in zijn uitgestrekt atelier
met massale hoeveelheid keramiek van alle slag-alle soorten potten natuurlijk
maar ook grote bas-reliefs modern beeldhouwwerk in steen en hout enz, en alles
met eigen hand gemaakt. Voor ik het wist had ik een stevige voorschoot aan en
zat ik achter de draaischijf met daarop een grote homp klei . Het water had hij in een ketel opgewarmd wat
bij deze temperatuur leuk is voor de handjes. In de keren heb ik daar al heel
wat bijgeleerd. Vasillaq nodigde mij uit om in de zomer voor minstens 1 maand
te komen, in die tijd kan hij van mij een maestro maken en wie ben ik om zijn
woorden in twijfel te trekken. Ondertussen had zijn bediende van onze
activiteit fotos genomen en op facebook geplaatst met als commentaar (in
albanees): Paul is gepassionneerd door de keramiek en is uit EUROPA naar hier
gekomen om zich in die kunst te bekwamen. Binnen de twee uur waren er meer dan
30 felicitaties van zijn vrienden voor hem door de ether geflitst.
Na het
afscheid van Vasillaq merk ik dat mijn schoenen onder de klei zitten . Deze soldaat heeft als volgt zijn plan getrokken:
zakdoek gedrenkt in water van fontein kan meeste klei verwijderen. De
definitieve afwerking kon gebeuren bij middel van handig doosje schoensmeer dat u ziet staan op de foto vooraan op de toonbank van het winkeltje dat ik
aantrof op mijn museumtocht.
Ik was zo tevreden over deze gang van zaken dat ik de vriendelijke dame
gefotoot heb hetgeen ze toeliet na haar verzekerd te hebben dat ze best mocht
gezien worden.
Het archeologisch museum is gehuisvest in een mooi ottomaans huis.
Een jonge man kennelijk de conservator meldde mij dat ik de eerste bezoeker was
sinds hij een week tevoor deze job aanvatte. Hij geeft ook les als professor.
Hij heet Dorian en is zoals reeds heel wat albanezen een mijner FB vrienden.
Op het einde
bij de betaling maakte hij mij er attent op dat hij mij zijn eerste ticket zou
uitreiken . Om deze gebeurtenis te honoreren
heb ik ipv de officiele prijs van 200 Lek er 500 gegeven.
NB 100 Lek is 0,8 euro. Deze vrijgevigheid werd onmiddellijk door de hemel
beloond: na mij verschenen de2
volgendebezoekers .
Na het
archeologisch ook nog voor de noen naar het ikonenmuseum dat in de buurt moet
liggen maar dat ik begot niet vindt, ik draai rondjes lijk een hond achter zijn
steert. Ook meerdere voorbijgangers aangesproken. Niemand kan me helpen ook deze
3 meiden weten van toeten al wonen ze in de
buurt. Uiteindelijk brengt me een intelligente tiep, supporter van club brugge naar
waar ik zijn moet. Misschien staan jullie ook in bewondering voor de mooie
ikonen van de gekende Onufri van rond 1500 .
Er is nog een museum nl het huis en werk van de schilder Vanguard Mio waarvan
ik in Tirana een tweetal doeken zag die ik mooi vond. Het huis was gesloten
daar de schildersdochter ziek was. Een depressie. Sedert overlijden echtgenoot.
3 jaar geleden.Jammer.
Deze namiddag rijden we ( Landi en ik) naar het bergdorpje Voskopoie met zijn
mooie byzantijnse kerkjes. In een van die kerkjes ben ik trouwens een goeie
tegengekomen
Ik vertel het straks wel.
Voskopoie
was vroeger een grote stad met 24 mooie kerken nu enkel nog een boeredorp maar dan een zeer schilderachtig en met poetisch
wegdek zoals je tussen de regendruppels door op de foto ziet. De kerkjes zijn dicht en
je moet de sleutel halen bij de pope . We hebben slechts 1 kerkje bezocht wel
een mooi met arcades buiten, achter 2 grote hooimijten die je bij ons niet meer ziet. Ik was wat aan het rondlopen en wilde
eens een blik werpen achter de ikonostase toen ik plots iets voelde gebeuren
ter hoogte van mijn hoofd. Om het kort te maken: ik was met mijn knikker tegen
een hangende godslamp aangelopen en de olie vloeide rijkelijk over mijn
schedeldak, als een cataract een weg zoekende voor en achter mijn oren. Mijn
zakdoek had ik niet meer bij aangezien ik hem smorgens gebruikt had om mijn
schoenen te poetsen. Ik bracht de pope op de hoogte van het gebeuren.
De man
verdween achter de ikonostase en kwam terug met mooi bedrukte vermoedelijk
liturgische servietjes. Ik ben nog nooit zo dankbaar geweest voor een
serviette. Een doopsel (baptismo) met olie. De eerwaarde kon erom lachen en
raadde mij toch nog een douche aan. Wat ik niet heb gedaan. Wie weet heeft die
olie geen miraculeuze werking op de haargroei.
Ondertussen nog mooie hoekjes ontdekt: de bazaar bvb, hier een buitenbazaar : straatjes met mooie huisjes als winkel
fungerend .
Een prangende vraag was deze naar planning van de laatste twee dagen. Er zijn
nog meerdere te bezoeken steden. Maar er zijn ook nog de vrienden van het
eerste uur: het keramiekteam in Krajen die mij nog eens verwachten. Dat laatste
primeert natuurlijk en zo ben ik weer naar het noorden getrokken. Eerst busreis
van 3 u naar Tirana. Bus juist weg dus uurtje wachten genietend van de drukte
op het marktplein. Op foto zie je dat de bananen prominent aanwezig zijn.
Trosje gekocht en gedeeld met bedelend vrouwtje daar op de grond zittend. Ook
een koffietje? Wil ze wel. Misschien ook moment voor nieuwe aankoop. Immers
mijn 2 broeken zitten onder de klei der keramiek. Oplossing een borstel. Met de
nodige gebaren aan een kraamvrouw mijn borstelwens duidelijk gemaakt. Haalt uit
de coulissen 4 exemplaren, kies die met de stijfste haren. Vraagt 300 Lek. Kijk
haar diep in de ogen, daalt direct naar 150. Dame duidelijk gelukkig met
verkoop aan vreemdeling zodat me na transactie zowaar een kus te beurt valt.
Voor de
tweede maal deze reis in Lezha (Alessio in Italiaans). Aangename stad aan de
Drini. Boven de stad torent op een berg de vesting, dateren uit de Illyrische
periode (300 BC) natuurlijk later herbouwd
maar sommige muurstukken dateren nog uit deze periode: met grote steenblokken. We
beginnen de klim . Onder de muren van de
vesting grazen er schapen. Gezien mijn sympathie voor deze dieren daal ik af
van het mensenpad en voeg me tussen het gebleir en de heesters wat de twee
herders glimlachend goedkeuren . Waarlijk
een bucolische belevenis met in de vlakte de stroom en in d verte de bergen en
zowaar ook de zee. Meer moet dat niet zijn.
Afdalend van
de schapen kom ik bij de Illyrische poort waar twee Albanese nogal wilde en
vermoedelijk ongeletterde meisjes zitten .
Met pathos willen ze mij van alles meedelen; natuurlijk snap ik er geen jota
van.
Ze hoeden
geitjes en geven mij een geitelam op de arm .
Komt daar ook nog een bejaard maar welgemutst moedertje aangewandeld met een
bos hout op de rug en een kalf aan een touw .
Gaat daarmee door de Illyrische poort. In de Ardennen zul je dit niet rap
tegenkomen. Bij het verder afdalen ontmoet ik een bekende: de studentin die mij
vorige week rondleidde met haar vriendin. Morgen naar Krajen, ook een bekende
plek voor mij. Ben benieuwd wat mij daar morgen te wachten staat.
De beelden van gisteren zouden het
vermoeden kunnen wekken dat Korça een trieste lees desolate stad is. Doe haar
dit onrecht niet aan. Ze leeft wel degelijk. Het is waar: er is veel kapot maar
er wordt stukje bij beetje weer opgebouwd. Let op mijn woorden: ooit wordt het
weer de grote mooie stad van weleer. Ook de omgeving is rijk aan van alles:
natuurschoon met grote meren, prachtig gebergte, belangrijke archeologische
sites (grootste tumulus Balkan), byzantijnse kerken en dies meer.
Maar genoeg gezeverd, kom en follow me. Ik verlaat het hotel Koçebelli dat je
ziet op foto : het grote ronde glazen
bouwwerk-daar heb net tussen al dat glas mijn ontbijt verorberd in aan
aanwezigheid van 4 diensters en een kok: 2 spiegeleitjes. brood met
rozijnenconfituur etc. Het regent een beetje maar so what: dit geldt voor
iedereen . Haja nog een woordje over
het hotelreglement (foto). Punt 8 luidt als volgt:
The client can not use in the hotel weapons, explosives, drugs and other
items prohibited by the law. Kan men zich veiliger voelen? Bemerk ook dat het niet verboden is je
explosieven etc mee te brengen, enkel het gebruik binnen het pand wordt niet
geapprecieerd. Men wil niet moeilijk doen en dankt je daarbij voor je
comprehensie. Heerlijk hoffelijk land.
Maar laten we voortmaken want daar is mijn goede chauffeur Landi (Van Roland;
heeft nog in Charleroi gewerkt)om mij te voeren naar de keramiekfabriek die
gister gesloten was, met zijn oude Mercedez zoals we er ook een hadden voor ik
hem, komende van carosseriereparatie , kapot reed tegen blok beton.
Vandaag is
het hier Summers Day, waarbij het eind van de winter gevierd wordt en de
Albanees zich ook inwendig verniewt om er weer flink tegenaan te gaan. Het
zwaartepunt van deze viering ligt in we stad Elbasar. Velen dus daarheen
waaronder ook mijn hotelbaas met echtgenote. De man had mij voorgesteld mee te
rijden gezien dit op mijn weg naar mijn volgende bestemming lag: Korça. Ik
moest wel im 06 u klaarstaan wat ik met lichte tegenzin beloofde. Uit voorzorg
kroop ik om 21.30u onder de dekens. Ik was nog niet door slaap overmand toen
gestommel in de gang weerklonk en daarna in de kamer naast mij de woorden: Khen
de deure ol gesloten; kruup mor in jen bedde. Ik had snel door dar dit geen
zuiver Albanees was maar Roeselaars. Ik had her alarm op 5.15 gezet. De muezzin
in de moskee laat zijn melodische stem weerhalmen om 5 u. Na geruime tijd
gewacht te hebben op her alarmsein keek ik even op de gsm: 5u53. Her onding had
het laten afweten. De snelheid waarmee ik mijn toilet en valies gemaakt heb
moet deze van her licht benaderd hebben.
Van dit alles en van de autoreis die erop volgde heb ik geen fotos.
Naar Korça
Deze lange mooie weg loopt langs een
stroom waar zich beiderzijds watervalletjes van de bergen in storten. We zitten
met een 8 tal mensen in een minibusje bestuurd door een man die even goed op
pensioen had kunnen zijn. Verder een moeder met kind, een oma die naar haar
kaakbewegingen te beoordelen de meeste van haar tanden vaarwel heeft gezegd en
een tweetal jongelingen met moderne haarsnit. Allen zijn het zwijgen toegedaan,
wellicht onder invloed van een zonloze hemel met mot-tot gewone regen. Er komt
wat leven in de brouwerij bij een korte stop aan een paar kiosken. Ik koop een
zakje mini-croissants met chocovulling. Er zitten er vrij veel in en ik begin
ze rond te delen. Het tandeloze vrouwtje neemt er zelfs 2 aan waarna haar kaken
erg lang te keer gingen.Mijn voorbeeld werd gevolgd door een der jongelingen
die met gepofte mais tracteerde. Ondertussen was er links van de weg een
immense plas opgedoken: het Ohrid meer: een groot en zeer diep bergmeer op 850
m hoogte dat een soort voorhistorische nergens anders te vinden vissen
herbergt: zo oud is dat meer.We hebben het ooit vanaf de andere, Macedonische
kant gezien.
Uiteindelijk kwamen we om half 1 aan in Korça. Deze stad leek mij van
een wat vreemde niet onaangename atmosfeer te zijn, zo van: hier is het anders.
Was het de hoogte, de windstille koude met een luchtgeur van verbrand hout? Of
gewoon het gevolg van te weinig slaap en een holle maag? Aan dat laatste kon ik
tenminste iets doen. Na in de reisgids een restaurantje gekozen te hebben heb
ik aan 4 personen de locatie ervan moeten vragen, allen wezen ze in een andere
richting. Alleen de laatste, een pientere dame vertelde mij de ware toedracht,
die ik ook al vermoedde: het restaurant was sinds mensenheugnis opgedoekt. Leve
de reisgidsen.
Na een spagetti fruits de mer op de kop getikt en verorberd te hebben het door
de pientere dame aanbevolen hotel opzoeken. De weg gevraagd aan twee vriendinnen die kennelijk van aanpakken
wisten: "Come follow me" waarna ze mijn valies in de koffer en mij op
de achterbank van hun Mercedez stopten. In het uitstekend gelegen hotel kreeg
ik een ruime kamer met 3 bedden voor de som van 15 euro. Toen ik de receptioniste
dankte voor de uitmuntende kamer verzekerde ze mij dat de 3 bedden wel degelijk
voor mij waren en dat ik niet moest vrezen dat de 2 andere bedden door vreemden
zouden worden ingenomen
Ook van deze wedervarens zijn er geen beelden.
Zoals ik al
zei is het een bijzondere stad. Is ze mooi of lelijk? Ik kan het nog niet
zeggen. De reisgids schrijft: de stad is verfrissend geciviliseerd met straten
die relatief vrij zijn van vuil." Vind je dat erg begeesterend? De
Albanezen zijn er trots op, het was het centrum v d culturele renaissance begin
vorige eeuw die leidde tot onafhankelijkheid v d Turken. Feit is dat ze vroeger
veel mooier was: de laatste 20 jaar is ze verwaarloosd en veel huizen zijn
vervallen. Er wordt wel aan gewerkt. Ik heb een paar fotos genomen. Oordeel
zelf.
Verder is er een oud kerkje met mooie frescos van 1389 . Je ziet ook een foto
van ceramiekfabriekje waar ik morgen wel een potje wil zien draaien . Mooi
gelegen aan voet van berg . Nu moet ik een keuze maken tussen 1 van de 3
bedden. Slaapwel.
Shkoder (
Italiaans: Scutari), culturele hoofdstad van Noord Albanie ligt aan
De voet van
de Albaanse Alpen en aan samenloop van 3
stromen. Zichten vanop de burcht die teruggaat op Illyrische tijd en bijgebouwd
in middeleeuwse en Ottomaanse.
Intermezzo:
bunkertjes.Na de 2e WO tot 1991 regeerde
Hoxha (spreek uit Hodzja) als dictator met streng communistisch regime. De man
was zwaar paranoïed en overtuigd dat America en Engeland Albanië wilden
verwoesten. Daarom liet hij 700.000 kleine bunkers maken, plaats dus voor de 3
000.000 Albanezen. Men komt ze overal tegen: immers zeer moeilijk te
verwijderen. Op de foto zie je het bunkertje
aan ingang van de keramiekstudio. Er staat een mariabeeldje op: de studio is
net als de school en nog veel andere initiatieven gesticht door Italiaanse
franciskanen die hier als ontwikkelingswerkers actief waren.
In Tirana in volle centrum is zo'n bunker als monument bewaard. ik daalde er
even in af, mijn neus vertelde mij onmiddellijk dat hij nu vooral als urinoir
fungeerde, wat door mijn gids genegeerd werd.
Foto
1:-VW Golf biedt plaats aan velen foto 2:
-langs de weg worden hier en daar konijnejongen aangeboden
Zoals je weet bracht ik de nacht door
in een houten annex van het restaurant dat sterren waard is maar er geen krijgt
omdat hij te goedkoop is zo zei mij de chef. Je vroeg wat daar aan het plafond
hing: hespen en worsten. De beloofde pottendraai sessie viel jammer genoeg in
het water tgv stroomuitval, hier geen zeldzaamheid; ook zo'n absurde situatie:
de streek levert massaal 'witte energie' maar voert die uit naar o.a. Kosovo.
In afwachting van stroomherstel (dat niet kwam) liet mij het penseel hanteren . Daarna was er een plechtigheid in het
schooltje : Een minister deelde diploma's uit o.m. aan meerdere leden van het
keramiekteam. Daarna deden we gezessen een visrestaurant aan in kuststad. Daarna bezoek aan vestingstad Kruje (tekenen
gulden boek). Hieropvolgend bracht het team mij naar Shkodra, culturele
hoofdstad van de noordelijke bergstreek Daar namen we afscheid, wellicht
voorlopig. In die afgezonderde bergdorpjes heerste eeuwenlang de 'canon' een
soort wetboek waarin eer en bloedwraak een grote rol spelen;
dit zou nu nog wat voortleven.
Momenteel zit ik in de eetzaal van een
uiterst aantrekkelijke Ottomaanse 17e eeuwse afspanning; zeer gezellig en
gerenommeerde keuken . Kijk naar die vloer alleen al en die haard. Allen
daarheen dus. Mijn studiereis zal zeer vruchtbaar zijn.