Kiev is er helemaal klaar voor: voor het paasfeest van morgen. Het orthodox paasfeest valt dit jaar ruim een maand na de paasdag bij ons.Russen en Oekrainers hebben iets met eieren. Dat culmineert
op paasfeest. Op de esplanade vóór de bijna 1000 jaar oude Sofia kerk staan
honderden grote beschilderde eieren, elke kunstwerkjes op zich. Een mooie afsluiter van deze reis.
Per bus naar Mirgorod: Volop
de streek van Gogol. Daar is nu een groot kuuroord: een park met vele grote
'sanatoria' uit de sovjet tijd. Beelden rond de vijver: personnages uit Gogols
werk. Hoewel bijna 200 jaar oud is de lieratuur van deze man nog zeer
genietbaar: zeer levendig, veelal jolig. Wordt gezien als realist met ook
daarnaast wetenschap dat niet alles is wat het schijnt; werkelijkheid achter
schijnbare; zin ook voor het absurde. Lees Gogol en je zult ervan houden. Lees
minstens eerste verhaal van bundel "Mirgorod": Oude Landeigenaars. Wil je alles
weten over de Kozakken: lees Taras Boelba. Hij schreef dit alles als
twintiger! Trok Europa rond woonde o.m. op meerdere adressen in Rome kwam terug
naar Moskou om te sterven op 43 jarige leeftijd.
Na herhaaldelijk
in de gesprekken "Rosemie" opgevangen te hebben dacht ik dat dit wel
een belangrijke dame moest zijn. Bij navraag bleek dit evenwel het oekrains woord voor
:' Ik begrijp het' te zijn.
Ik zeg het nu ook regelmatig, ook als ik er niets van snap.
Iemand de weg vragen kan soms je uurrooster in war sturen maar dat kan juist
leuk zijn. Zo maakte ik kennis met Oksana (52) die me voorstelde naar een
historische site
in de omgeving van haar huis te gaan kijken. Zo gezegd zo
gedaan.Eerst naar haar woning waar ik de laarzen van haar man (hij had 2 jaar
geleden het hazenpad gekozen de snoodaard)
mocht aantrekken, geen luxe zoals
zou blijken.
Het ging naar een hoogte waar nog sporen van vroegere bewoning- de Scythen
hebben daar nog gezeten (omstreeks 300 BC).
Zeer mooie streek zover men kijken
kan,ongerepte natuur. Daar ook tunnels ondergronds van tunnels van aloude
kleiwinning waarover later. Een kegelvormige heuvel, een kurgan
(grafheuvel
Scythen) waarop nu een kruis; daar sloeg Oksana een kruisteken met een buiging
en begon te zingen.Terug naar haar woning, naar onze normen zeer armoedig;
wc
hokje buiten met gat in grond. Zou mij een wonder tonen:
Het betrof een
kruisbeeld waarvan het lichaam op meerdere plaatsen goudkleurig werd ipv
vroegere rode kleur en dit zonder menselijke tussenkomst.
Als bijverdienste naast haar inkomen van 30 dollar/maand kraakt ze okkernoten
voor een bedrijf. In een kamertje ligt een berg noten en een grote mand
brokjes.
Gezien het middag was en ik naar de keramiekles moest heeft Oksana snel een
smakelijke schotel klaargemaakt met pasta en omelet. Zelf at ze geen ei vanwege
de vasten.
Water wordt uit put in tuin gepompt en een emmer daarvan staat in
huis. Dient ook voor koffie.
Gaf nog een lied ten beste (opgenomen op Video) , ze heeft een prachtige
stem. Zoon (25) woont 500 km ver evenals haar ouders. Dochter(12) is op de
kunstschool vlakbij en daarheen
richt ik nu ook mijn schreden.
Onder de geduldige leiding met Valentina ben ik een dik uur intens bezig de
essentiële handelingen van het edele pottenbakkersvak te oefenen
(gelukkig niet
op schopschijf foto). Werkdag zit erop . Men vraagt naar mijn leeftijd en beroep. Op het eerste
antwoord reageren ze beleefd door enige verwondering te laten blijken ;
op het
tweede met enthousiasme want wat blijkt: Valentine heeft danig last van haar
buik. Gastroscpie gehad en coloscopie geweigerd. Verstandig. Prikkelbare darm.
Ik stel haar gerust dat daar niets aan te doen is Het zal morgen een leuke
masterclass worden.
Zoals jullie
wellicht in de pers gelezen hebben mochten we gisteren alhier in de старыйхутор (oude hoeve) speculaas bakken naar alle
waarschijnlijkheid
voor de eerste maal in de geschiedenis van dit land. Op de foto
zie je ondermeer hoe Marina de gastvrouw van de hoeve in haar nopjes is met de
sinterklaasplank.
Verder is haar man Sasja bedrijvig met de planken.
Een belangrijke bijzonderheid is dat gebakken werd in een traditionele
kacheloven waarin eerst hout gestookt wordt en na verwijderen van de as gevormde deeg
in de oven wordt geschoven. Gezien men op zo'n oven
natuurlijk geen temperatuur kan aflezen was het een werk van trial en error.
Met 32 min verblijfduur in de oven bekwamen we knapperige koekjes. De proef op
de som werd geleverd door zoon Dima (5) die ze uitstekend vond.
Het meisje
Maria op de foto
bij de fiere ouders kan er niet van meespreken gezien vooralsnog op melk
aangewezen.
Deze
morgen weer poezenbezoek. Het dier in kwestie stapte regelecht naar kachel,
besteeg het trapje en vleide zich neer op de лежанка lezhanka zijnde de
slaapplaats op de kachel.
Deze morgen rondgetrokken met Mikalai een houtsnijder die speciaal van een verderop
gelegen dorp kwam te voet en met autostop om de door hem gemaakte keramiek
instrumenten aan te bieden.
Hierbij twee eerder volkse werken uit keramiekmuseum. Uit tweede blijkt dat
destijds kindjes uit de groene kolen kwamen vermoedelijk de tijd Van de 2
glurende oudjes.
Bij thuiskomst zat de poes nog steeds op de lezhanka te
slapen. Mij ontwarende begon ze ostentatief te gapen om duidelijk te malen dat
ze haar rust nog erg nodig had.
Dit dier legt niet alleen
beslag op mijn legerstede doch zit nu ook aan mijn eten. Ik start onmiddellijk
een procedure van totale scheiding van tafel en bed.
Na de eerste nacht onder mijn strooien dak doorgebracht te
hebben en het ondergaan van het onontbeerlijk stortbad ( warm gevolgd door
ijskoud) , genoot ik van het uitzicht, het fluiten
van mezen en verwanten evenals het spechtengetokkel moet je erbij denken.
Aan
tafel met ingenieur Victor een jonge veertiger en zijn vermoedelijk nieuwe
vriendin . Zij reizen heden naar huis in Dnepropetrovsk-500km van hier. Sinds
gisteravond hebben we ongeveer 4 keer afscheid genomen.
Deze morgen
rondleiding in de kunstschool door directrice Ljoedmilla langs zeer uitgebreide
collectie van leerlingenwerk en laureaten van jaarlijks festival waar L. zeer
graag ook belgische leerlingen zou zien. Daarna een praktijkles door
Valentina-heel nuttig. Samen ontwierpen we potmodel voor de cacti van
Karolien.
In deze klas keramiek wordt naarstig gewerkt.
Met het jongetje op de foto, Dima genaamd, en 5 jarig zoontje van buren,
had ik een aangename conversatie. Praten met russische kinderen gaat
vlotter dan met volwassenen, die veel te snel
praten.
Naast de romantiek is er ook de.harde
realiteit die evenwel ook mooie aspecten kan vertonen. Dit mocht ik deze middag
tweemaal ervaren. Bij het buitengaan van de school kwam daar een huisvrouw
binnen met in elke hand een emmer gekookte patatten. Die werden in de school in
plastieken manden gedaan en samen met ander voedsel naar het front gereden 450
km verderop. Het is een netwerk van vrijwilligers: Помощь:hulp. De moeder van
Dima zond kleren op. Bij mijn voettocht naar de namiddagles stootte ik op een
landelijke begrafenisstoet. Ik heb deze even gevolgd. Vooraan vrouwen met
bloemenkransen, daarna wat ik eerst dacht de met een paars doek overdekte kist
te zijn , maar het was enkel het deksel en daar stond een brood op.
Daarachter een truck met daarop de open kist met een baboesjka te midden van
veel zijde en bloemen, ze had een fraai gelaat. Daarachter de pope in ornaat met
wierookvat en waarachter volk. Achteraan een man met een hamer in de hand.
Deze
stoet trok langs de aardeweg die door overvloedige lentebloesems omgeven was,
wat toch een ontroerende belevenis was.
Op de begraafplaats werd o.m. het brood
rondgedragen en aan iedereen een stukje gegeven.
Na 'schooltijd' even door het
dorp gezworven. Er is hier geen lintbebouwing, alle huizen staan vrij en
tussenin zijn er graspleinen, tuinen enz. Thuis gekomen bleek de moeder van
Dima hier kokkin en huishoudster te zijn en bracht mij het avondmaal van gevulde
pannekoekjes en lindethee.
Het staat buiten twijfel dat hier eerstdaags een
masterclass speculaas wordt gegeven. Zo de productie vlot loopt kan er misschien
meegegeven worden met het konvooi voor de soldaten .
Opochnia, einddoel van mijn reis, is de 'столица гончарства' de hoofstad van de pottenbakkerij of keramiek van het land; dit houdt verband met de uitstekende klei die daar gedolven wordt. Rond 1900 waren daar maar eventjes 1000 familiebedrijfjes pottenbakkers: vader en zonen draaiden potten, moeder en dochters versierden deze. Onder Stalin trad een massale emigratie op van de pottenbakkers; later keerden er terug maar door industriële concurrentie ging, zoals nagenoeg overal, dit ambacht teloor. Nu is er nog 1 fabriek. Toch blijft het stadje het vaandel van de keramiek hooghouden o.m. door een bekend museum, een kunstschool en enkele 'museumhuizen'.
Vond ik in
Albanië een restant van het aards paradijs dan heb ik nu weeral prijs zo denk
ik. Stel u een licht glooiend lanschap voor met bloeiende fruitbomen en verder
overal groen zover men kijken kan.
Het is onwezenlijk stil, jawel we horen
vogeltjes fluiten en er is zelfs een vroege koekoek. Op een zachte helling een
boerenwoonst met strooien dak.
In het hoevetje ernaast woont Sasja die met van
alles behulpzaam is, met mij afgedaald is naar de bron om water te halen. Naast de bron is er ook een openluchtbad...
In de hoeve is er een typische oude
stenen kachel die Sasja aan de praat kreeg,
Hij zorgde ook voor een prive
pottenbakkersles
Hij beraamde ook een programma voor morgen. Joelia bereidde ondertussen een lekkere maaltijd
voor mij en twee andere 'hoevelingen' Dit alles in overweging
nemende zult gij het met mij eens zijn dat mij hier voor een paar dagen de hemel
op aarde te wachten staat. Daarnet hoorde ik voor mijn open onverwacht
lawaai. Ik dacht een ogenblik aan de spoken van Gogol. Het was evenwel een poes
die binnenkwam. Nu moet ik nog een keuze maken tussen 5 bedden waarvan 1 op
de kachel.
Poltava is vooral bekend door de veldslag
van 1709 waar Peter de Grote Karel XII van Zweden en de kozakken in de pan
hakte. Daardoor bleef Oekraine bij Rusland. Het slagveld waarop een museun,
enkele monumentjes en een kerk kunnen bezocht worden. Op een gevel van de kerk
zie je Peter zegevierend op zijn ros.
'Avonden in een hoeve bij Dikanka' is een boek van
Gogol met vertellingen waarin hoog gehalte aan humor maar ook surrealisme met
spoken en duivels waarvoor de man zelf erg voor bevreesd was. De mooie kerk speelt in
zijn boek een rol.
Die kerk was bij mijn aankomst op het middaguur nog stampvol
Dikankers in een zee van groen daar iedereen een bos takken bij had.
Dat greon bleek het
equivalent van onze palmtakjes te zijn, volgende zondag valt immers het orthodox
pasen en nu dus palmzondag. Tussen dat volk ging de pope rond met een kwispel waarmee hij met
zichtbaar genot zeer kwistig water kwispelde zodat iedereen, ik incluis,
een mini douche kreeg waarbij reflexgewijze de ogen dichtknepen werden.
In een mini kantine wou ik na het eten van een bord soep en pelmeni mijn
valiesje een uurtje in bewaring geven wat door de waardin niet kon worden
toegelaten: er zou wel eens een "bomba" kunnen inzitten want het land
is toch in oorlog. Ik toon ook foto van een veelzeggende tekening op een
schutting "pray for Ukriain".
Hopelijk was de zon in Vlaanderen
evenzeer van de partij als hier in Poltava. Goed voor een ganse dag rondlopen
met fototostel in aanslag. Het huidige Poltava is naar geometrisch plan gebouwd
met zeer brede straten en veel bomen. Er zijn een aantal 18e eeuwse kerken met
de klassieke gouden koepels en vrijstaande klokkentoren.
Gisteravond zagen we reeds
het theaterplein met vooraan paarden.
Deze middag stonden daar nu ook tentjes
waar kinderen druk in de weer waren met het zeer minutieus beschilderen van
eieren en (de wat ouderen dan) de decoratie van keramiek b.m.v. ringeloren: dat
zijn die rechtopstaande gummiperen met buisje.
Bij afwezigheid van vast plan heb ik me
aan het toeval overgelaten en op de eerste de beste bus gesprongen. Dit heeft
me geen windeieren gelegd. Na een rit door buitenwijken met niet zo'n
aantrekkelijke woonblokken ging het langs een uitgediende reuzenfabriek. Dan
werd het beter, langs een aardeweg met min of meer oude datcha's, bloesemend
geboomte om uiteindelijk te belanden aan een pachtige brede stroom omzoomd met
lis, gras en grote bomen. Vaneigens uit de bus gesprongen, en mijn persoon op
een boomstronk neergevleid en dan natuurlijk naar best vermogen fotos genomen
om jullie van al dat schoons te laten meegenieten. Olena Ivanova vertelde mij naderhand dat de stroom vroeger de 'Ltava' heette: Po-Ltava wil dan ook zeggen: aan de Ltava: zo weten we meteen hoe de stad aan haar naam kwam. In 1709 werd de Ltava herdoopt in 'Vorskla'. Dat kwam zo: Peter de Grote (waarover later meer) toen hij hier kwam vechten liet zijn bril vallen in het water waarop hij besliste dat de stroom voortaan Brillendief zou heten, in het russisch Vorskla.
Aan de oever waren ook een
paar mensen wissen aan het snijden die daar opschoten; ze gingen manden maken.
Verder ook even gekeuveld met een baboeska die niet goed begreep wat ik daar
kwam doen.
Vandaag verlaten we Kiev, niet geheel zonder spijt, ik begon er reeds een beetje gehecht aan te raken. Maar we hebben deze morgen nog wat rond te tjolen en het museum voor russische kunst te bezoeken. Werp u met mij in de mensenstroom die de Kievse metro is, heerlijk toch. Boven grond gekomen wandelen we in we zon langs de botanieke tuin . De kleur geel is populair alhier zoals je ziet. In het museum zijn we zoals dikwijls het geval is nagenoeg alleen. Ik constateer dat er in Rusland zeer goed schilderwerk verricht wordt maar dat al die kunstenaars wellicht even goed zijn als deze die in het westen aanbeden worden. Slechts 1 naam kende ik nl die van de beroemde Repin geboren in Oekraine.
Het station van Kiev. Hier en in Rusland moet je je paspoort voorleggen aan het loket. Tis maar dat je het weet. De trein is ultramodern. Drie uur sporen naar Poltava, oostwaarts. Terwijl het vlakke groene landschap voorbijschuift zijn nagenoeg alle reizigers lusteloos hun smartphone aan het knuffelen waarna ze de een na de ander vredig inslapen waarvan acte.
We zijn in Poltava. Regelrecht naar Palazzo hotel, dat ik hierbij aan iedereen met klem aanraad (4 verdiende sterren, 32 euro/nacht inclusief ontbijt). Olena Ivanova, gedreven receptioniste zoekt voor mij uit dat er om 18 u concert is in Philharmonie.
Toch nog eerst met
chauffeur Igor naar klooster mooi op heuvel gelegen . Igor, een zestiger met pet en sigaret, niet de vrolijkste Poltavïer
die ik ontmoette, gaat gebukt onder het slechte leven alhier. Er is
werkloosheid en de president is niet slecht maar slechter dan slecht. In de
sovjettijd was alles veel beter.
Hijzelf is ook niet zonder gebreken want hij zette mij aan de verkeerde
concertzaal af.
Het concert. Goede volksmuziek met rijpere primadonna die nog over zeer krachtige
stem beschikt, verder een volbloed charmezanger die o.m. mij buurvrouw wist mee
te slepen cfr foto.