Onderzoeksjournalistiek over ophefmakende gerechtszaken in België
Op zoek naar de volledige waarheid achter het nieuws Informatie die je nog niet wist over belangrijke gerechtelijke dossiers in België. Feiten die nauwelijks of niet aan bod kwamen in de mainstream media.
23-10-2015
Toch denkt Jefke dat daar nog ergens miljoenen liggen - Douglas De Coninck
In het kippenhok misschien. Of in een sok onder een matras. Jefke Peeters, 23 jaar geleden medeontvoerder van Anthony De Clerck, verdenkt zijn toenmalige kompaan Danny Vanhamel ervan
een deel van het losgeld achter te hebben gehouden. Niks van, zegt Vanhamel. Maar waarom liep Jefke-met-enkelband dan zo'n risico? Douglas De Coninck op zoek naar de mogelijke restantjes van 256,6 miljoen Belgische frank aan losgeld.
"Wij zijn de ontvoerders van Anthony. Wij stellen vast dat gij onze boodschap goed hebt ontvangen. De losprijs die wij u vragen: 2 miljoen Franse Franken, 1 miljoen gulden, 1 miljoen Duitse marken, 6 miljoen Amerikaanse dollar. Onze voorwaarden die gij eerder hebt ontvangen niet vergeten. De vrijlating van Anthony zal alleen gebeuren wanneer wij de losprijs zullen hebben nagekeken en gecontroleerd."
Bij de brief, op 12 februari 1992 door Jozef Peeters en Salvatore Calatabiano verstuurd naar Dominiek De Clerck in Wielsbeke, zat een geluidscassette: "Dag mama en papa. Hier spreekt uw zoon Anthony. Met mij is alles goed. Ik kom niets tekort. Ik weet nu toch dat jullie gisteren op tv geweest zijn en dat papa alles zal doen om mij terug te krijgen. Wees niet ongerust, want ik word heel goed behandeld en krijg wat ik wou. Ik heb zelfs een computerspel gekregen en veel boeken. Ik mis jullie en hoop vlug bij jullie thuis te zijn."
Wat vonden we het toch grappig. Moeder Martine De Clerck voor de tv-camera's, twee dagen na de ontvoering, in het parochiezaaltje in Belsele: "Anthonyke, gij zijt ne toffe jongen". Was dit echt? Was dit Vlaanderen? En was die vader, Jan De Clerck, textielmagnaat, wel 'zuiver op de graat'? Hoe vaak is niet herhaald dat justitie zoveel meer aandacht had voor Anthony dan voor andere verdwenen kinderen?
Er was dat ene moment, 22 september 1997, vijf jaar na de feiten. Jan en Martine De Clerck in Brussel gearresteerd op verdenking van financiële fraude. Wie voerde Het Belang van Limburg op als leverancier van deskundige commentaar? Daniël Vanhamel, aan de telefoon vanuit de nor: "Ik ben wel in mijn nopjes dat ze nu beseffen wat het betekent opgesloten te zitten, je kinderen achter glas te moeten zien. De familie heeft ons altijd als uitschot beschouwd." Ja, hoe zou die daartoe gekomen kunnen zijn?
"In de rechtszaal voelde je dat niet, maar daarbuiten hing een lacherig sfeertje", zegt advocaat René Verstringhe, die op het assisenproces de burgerlijke belangen van de familie De Clerck verdedigde. "Het ging hier wél om een jongen van elf die op een ochtend, op weg naar school, door mannen met bivakmutsen en een revolver uit de auto gesleurd werd en een maand lang in een cel opgesloten zat. Die psychische terreur, op hem, op de familie... Ik vind dat bijzonder ernstige feiten, sorry."
Dat we geneigd zijn het allemaal zo lollig te vinden, is mede te danken aan de strapatsen van Daniël - 'zeg maar Danny' - Vanhamel en Jozef - 'Jefke' - Peeters, in een populaire krant treffend omschreven als de Gaston en Leo van de Belgische misdaad. Ervaren gangsters hebben een vluchtplan. Die ochtend, 4 februari 1992, iets na achten, kwamen Vanhamel, Peeters en kompaan Isidro Sanchez na hun vertrek uit Belsele in hun Mercedes met een spartelende Anthony in de koffer 20 minuten vast te zitten in de ochtendfile op de E17 nabij de Kennedytunnel.
Het idee was in 1989 gerijpt in de gevangenis van Lantin, waar Vanhamel, Peeters en Sanchez samen opgesloten zaten en uit de krant meenden te kunnen opmaken dat de publieke opinie 'positief' stond tegenover de bende rond Patrick Haemers. Die had oud-premier Paul Vanden Boeynants ontvoerd. Vanhamel, ooit vechtersbaasje bij de Limburgse motorbende Born Losers en als Vlaamse James Dean opgevoerd in het BRT-jongerenprogramma Inspraak, adoreerde Haemers. Naar zijn voorbeeld pleegde hij, met hulp van Peeters, eind 1988 een gewapende overval op een Securitas-geldtransport in Berloz.
Eind 1991 hadden ze een beter plan: de ontvoering van de dochter van de Nederlandse miljonair Leon Melchior. Ze hadden de omgeving verkend en foto's verzameld van zowel de dochter als Melchiors secretaresse, Christiane Gielen - kwestie van geen stommiteiten te begaan. Op 13 december 1991 werd in een BMW in Maastricht een met kauwgom achter het stuur bevestigd briefje opgemerkt: "Uw dochter werd ontvoerd maar wordt goed behandeld! Het losgeld bedraagt 200 kg staven goud (24 karaat) verpakt in zakjes van 20 à 25 kg plus 4 miljoen dollar in gebruikte biljetten van 100 VS-dollar eveneens verpakt in jute zakken (geen serienummers!)."
Het plan was tot in de perfectie verlopen. Tot Vanhamel, Peeters en Sanchez in de gehuurde chalet in het Ardense Engreux de zak van het hoofd van hun gijzelaar trokken. Die zei: "Ik ben Christiane Gielen". Voorzien van een biljet van 100 frank werd de jonge vrouw een dag later vrijgelaten in de buurt van Riemst.
De bende-Vanhamel ging in Knokke graaf Leopold Lippens observeren. Nadat Calatabiano op diens domein per abuis de zoon van de conciërge had vastgegrepen en daarbij een schoen verloor, werd ook dat plan opgeborgen. Vanhamel kocht de Trends, las iets over het vermogen van Jan De Clerck, en vergat even dat de publieke opinie mogelijk anders zou reageren op de ontvoering van een kind.
Op 5 februari, een dag na de ontvoering van Anthony, stond Vanhamel al met stip bovenaan de lijst verdachten van onderzoeksrechter Leo Tas in Dendermonde. Dat werd er niet beter op na de eerste losgeldbrief, opgesteld in schabouwelijk Frans, in dezelfde stijl en op dezelfde tekstverwerker als bij Gielen. Er kwamen tips uit 'het milieu', onder meer via de later in opspraak gekomen BOB'er Willy Van Mechelen. Hij was de flik die al na één dag zei: "Da's Vanhamel, zeker weten".
Vanhamel? Dat was dan goed nieuws. Die zou Anthony vast geen haar krenken. "We wisten ongeveer alles", zegt een speurder van toen. "Het probleem was dat we niet wisten waar Anthony zat en wie hem bewaakte. Zolang we de jongen niet hadden, moesten we Vanhamel met rust laten."
Nadat in de nacht van 27 februari een eerste poging tot overhandiging van losgeld fout liep - en Vanhamel even oog in oog stond met rijkswachters, die hem lieten gaan - verkoos hij niet langer te communiceren met oom Dominiek De Clerck, maar met de pastoor van Belsele. Diens telefoonlijn zou de politie vast niet aftappen, dacht hij. Op de lijn in de pastorie hoorden de speurders nu het onmiskenbare Limburgse dialect van de prime suspect. De rijkswacht mobiliseerde al zijn flitscamera's in de omgeving van Belsele. Op één beeld was de Fiat Uno (en nummerplaat) van moeder Vanhamel te zien, kort nadat in de brievenbus van de pastorie een brief en een cassette met de stem van Anthony waren gedropt.
Na een eindeloos parcours van onder zitbanken op autosnelwegparkings gekleefde briefjes met instructies - met wéér Vanhamel die zich om de haverklap liet flitsen - gooide een stroman van de familie De Clerck in de avond van 4 maart 1992 in Maarheeze, nabij Maastricht, drie tassen vol geld over een hek, waar ze werden opgepikt door medeplichtigen Calatabiano en Ivon Huber. Later in de avond leverden zij de tassen in Lummen af bij Vanhamel en Peeters. Van daaruit ging het naar militair Patrick Houdmeyers, een neef van Vanhamel. In diens garage werden de biljetten op de grond uitgestrooid en berekeningen gemaakt. Hier lag voor 256.616.000 Belgische frank.
Het tellen van de buit is voor een crimineel doorgaans de ultieme sensatie. Dat is het in Lummen iets minder als blijkt dat de biljetten vochtig zijn. Er zit overduidelijk een of ander 'spul' op. Het werk van de aan de Duitse Bündeskriminalamt verbonden chemicus Filippo Finnochiaro, zo blijkt later. Hij beklaagt er zich op het assisenproces over dat de Belgische speurders de biljetten na het aanbrengen van zijn chemische wondermiddel te snel op elkaar hebben gestapeld zodat ze zijn gaan klitten: "Normaal mag dat niet gebeuren".
Normaal knallen ontvoerders in zo'n geval hun gijzelaar neer en vertrekken ze met de noorderzon. Niet zo in Engreux. Nadat hij een maand lang de tijd heeft gedood met strips en een computerspel ziet Anthony in de namiddag van 6 maart 1992 zijn bewakers Isidro Sanchez en Thaci Din verwoed de chalet poetsen, zijn spelconsole in een vuilniszak proppen en strips verbranden. Omstreeks 21.45 uur die avond rinkelt de bel in een huis in Massenhoven. Daar staat een jongen: "Ik ben Anthony De Clerck en ik zou graag naar mijn mama en mijn papa bellen".
Tussen geldoverdracht en vrijlating is 48 uur verstreken. Tijd zat, zou je denken, voor een enkeltje Brazilië. Niet zo in Lummen. Als de speurders in de vroege ochtend van 7 maart aanbellen bij Vanhamel ligt die gewoon thuis in bed. Idem dito bij Peeters en Sanchez. Tijdens de huiszoeking bij Vanhamel zien de speurders hoe zijn vrouw Marina Krawinckel iets door de wc-pot spoelt. In de door de rijkswacht over de tuin uitgespreide drek worden papiersnippers opgevist waarop na wat gepuzzel te lezen is: "Wij zweren... - weg zullen... - geen..."
Het is een fragment uit een gecodeerde boodschap die Dominiek De Clerck op 20 februari had moeten uitspreken voor tv-camera's. Verborgen boodschap: "Wij gaan op uw eisen in". Vanhamel was die avond niet tijdig thuis voor het tv-journaal, dus zijn vrouw had vlijtig genoteerd. Ontkennen had geen zin meer. De chalet in Engreux zou misschien nooit zijn gevonden als een Luikse medeplichtige niet op het dwaze idee was gekomen om die na de drie arrestaties in een bui van paniek in de fik te steken.
"Moordenaars, dat kan toch niet?!", krijste Danny Vanhamel toen het Gentse assisenhof hem op 22 december 1994 net als Peeters en Sanchez veroordeelde tot levenslange dwangarbeid. Vijf medeplichtigen kregen lichtere straffen. Krawinckel, Houdmeyers en een secundair hulpje bij de ontvoering van Gielen zagen zich vrijgesproken.
Vanhamel en Peeters gingen in hongerstaking, klaagden in brieven aan de media steen en been over 'klassejustitie' en trokken al van in 1999 verbaal ten strijde tegen justitieminister Verwilghen die "onder de invloed van de familie De Clerck" hun rechtmatige eis voor een vervroegde vrijlating zou dwarsbomen.
Jefke Peeters mocht in april 2004, na twaalf jaar, de gevangenis verlaten. Hij kreeg van de dienst elektronisch toezicht een enkelband om. Sinds oktober 2004 geniet ook Danny Vanhamel dat voorrecht. Onder voorwaarden. Elke niet-werkgebonden verplaatsing dient gemeld aan de justitieassistent. Niet op café gaan. Geen contact hebben met medeveroordeelden van weleer.
Zaterdag 20 november 2004. In de garage van de villa in de Priesterse Heidestraat in Lummen, dezelfde villa als waar de politie destijds de beerput kwam leegpompen, staat Vanhamel rustig te schilderen als achter hem een vertrouwde stem klinkt. Jefke Peeters is 's ochtends met zijn kleindochter in Lummen naar de begrafenis van zijn schoonbroer gegaan, heeft na afloop wat pinten gedronken en is samen met het kind even tot hier gereden. "Wij zagen dat meteen", klinkt het op de dienst elektronisch toezicht. "Op het computerscherm zag je het signaal van de ene gedetineerde oplichten in de box van de andere. En juist díé. Alle alarmsystemen gingen af." Zaterdagavond zitten Danny en Jefke weer in de gevangenis. Geïnterpelleerd door zijn justitieassistent, zei Peeters: "Dat bezoek aan Danny, dat was de grootste stommiteit van mijn hele leven". Het is waar, met die zaak-Anthony is het om de een of andere reden altijd lachen geblazen.
In eerste instantie liet Peeters de wereld via advocaat Jan Keulen weten dat zijn bezoek niets dan nobels had beoogd. "Hij ging naar Vanhamel om hem te vragen een brief te schrijven aan de familie", aldus Keulen, maandag. Inmiddels krijg je van de advocaat maar twee woorden meer te horen. "Geen" en "commentaar".
Volgens zowel Vanhamel als Peeters duurde de conversatie "twintig minuten". De computer van de dienst elektronisch toezicht laat wat anders zien: 36 minuten. "Een beetje lang voor een gesprek waarover Vanhamel nu beweert dat zijn deel zich ertoe beperkte Peeters de deur te wijzen", vindt men daar. Toch is het zo gegaan, houdt Michel Du Tré, advocaat van Vanhamel vol: "Mijn cliënt heeft meteen gezegd: 'Ben je gek geworden? Dit mag niet, ga weg!' Hij kon er niks aan doen dat Peeters in die garage bleef staan. En ja, dat verhaal over die brief aan de familie De Clerck, dat is natuurlijk quatsch. Als dat de bedoeling was, hoefde Peeters enkel zijn advocaat te vragen om mij aan te schrijven."
Waarover spraken Peeters en Vanhamel dan wel? "Geld", verduidelijkte Marina Krawinckel (42) in enkele kranten. Om zich een dag later te corrigeren: "Ik weet niet precies waarover het gesprek tussen Danny en Jefke ging. Over geld maar zeker niet over losgeld dat is betaald voor de vrijlating van Anthony." Kan ook niet, zegt advocaat Du Tré. "Het voor de vrijlating van Anthony betaalde losgeld is in 1992 allemaal teruggevonden. Het is heel eenvoudig. Vanhamel en Peeters zijn ook veroordeeld voor die Securitas-roof in 1988. Securitas speelde het hard en eiste van mijn cliënt de terugbetaling van 40 miljoen frank. Dat is een astronomisch bedrag dat hij nooit bij elkaar zal krijgen, hoe hard hij ook werkt. Toch, puur uit principe, handhaaft de firma het loonbeslag."
De advocaat haalt er de cijfers bij. Na een voorbeeldig parcours in de gevangenis kreeg Vanhamel de enkelband om omdat hij kon voldoen aan de laatste van alle voorwaarden: een baantje vinden. Hij ging als chauffeur aan de slag bij de Kringloopwinkel in Lummen. "Hij verdient een kleine 1.250 euro netto per maand", zegt Du Tré. "Daarvan moet hij maandelijks 700 euro afbetalen aan Securitas. Peeters is voor dezelfde feiten veroordeeld en zit ook met zo'n afbetalingsplan. Het water staat hem tot de lippen. Hij staat onder budgetbeheer. Straks wordt zijn huis openbaar verkocht. Volgens mij is hij uit pure wanhoop bij Vanhamel langsgegaan."
En toch. In het naar de hoogste regionen van het ministerie van Justitie doorgestuurde dossier zegt Vanhamel: "Peeters kwam me spreken over de verdeling van de buit." Welke buit? Jawel, die. Vanhamel kon zijn ex-kompaan enkel op het hart drukken dat er niks meer was, maar zo te horen was Jefke Peeters ook na 36 minuten nog niet helemaal overtuigd.
Het strafdossier vertelt de lichtjes hilarische geschiedenis van het losgeld, in maart 1992. Vanhamel, Peeters en Sanchez zaten al in de cel. Hun namen en foto's prijkten dagelijks op de voorpagina's. Toch dachten Marina Krawinckel, Patrick Houdmeyers en zijn vrouw Sabine Vervloesem nog een kans te zien om het losgeld uit de klauwen van justitie te houden. Het stel kwam medio maart langs bij Krawinckel met een koffer vol vochtige guldens. Krawinckel dacht wel raad te weten met 'dat spul' van de politie. Ze stak de hele berg guldens in de wasmachine. De akte van beschuldiging: "Zij werden gestreken en per pakje van 100 biljetten gestoken (...). Tevens werden dollarbiljetten uit de koffer gehaald dewelke door Krawinckel werden gewassen en in de droogtrommel gestopt. De biljetten werden door Krawinckel en Vervloesem gestreken."
Een heler werd gevonden in de figuur van Guy Awouters uit Hasselt, die nog had geholpen bij de ontvoering van Gielen. Hij ging in Nederland op pad met het gewassen en gestreken geld, liep recht in de armen van een undercoveragent en werd op 18 mei 1992 gearresteerd in Diegem in het bezit van 350.100 dollar en 600.000 gulden. Inmiddels was een deel van het losgeld in Luik bij helers terechtgekomen en ook daar kon de politie nagenoeg alles onderscheppen. Toch wettigt het strafdossier de indruk dat Vanhamel en Krawinckel her en der nog wat hadden verstopt. Zij wezen justitie op 22 mei 1992 de weg naar het kippenhok achter het huis van de ouders van Vanhamel. Daar lag voor 3 miljoen frank aan dollars, marken en guldens in een plastic zak tussen het stro. Een laatste schijf werd gevonden nadat een van de helers ruzie kreeg met zijn vriendin. Op 3 juni 1992 belde zij de politie met de melding dat er 'iets' bij haar op zolder lag.
Zoveel hoopjes geld, her en der. En altijd weer Marina Krawinckel die wasmachine en strijkijzer hanteerde. Jefke Peeters is straks dakloos. Vanhamel, zo kon Jefke met eigen ogen zien, woont nog steeds in die leuke villa. Met zwembad.
In verschillende media was sprake van zo'n 37 miljoen frank die nooit zou zijn teruggevonden. "Klopt niet", zegt advocaat René Verstringhe (familie De Clerck): "Er is een verschil tussen wat de familie aan losgeld heeft betaald en het totale financiële verlies dat ze leed. Of je nu Jan De Clerck heet of niet, probeer maar eens in één dag 250 miljoen frank bij elkaar te krijgen." Ook begin 1992, toen de kleine Anthony nog spoorloos was en alle media beheerste, was het woord sentiment van geen tel in het bankwezen. Jan De Clerck klopte aan bij de Nationale Bank van België die de francs, dollars, guldens en marken liet overkomen uit het buitenland. Voor transport, verzekering en 'vernietiging' (door de chemische stof werden de biljetten bij voorbaat waardeloos gemaakt) rekende de Nationale Bank blijkens het strafdossier 37.333.822 frank aan. "Die kosten heeft de familie helemaal zelf gedragen", zegt Verstringhe. "37 miljoen frank, dat is toch al niet meer om mee te lachen."
Maar het losgeld zelf is integraal teruggevonden? "Niet integraal. Een klein deel is ergens via dat circuit van zwarte helers 'in de natuur' verdwenen. Het ging, als ik het goed herinner, niet om een astronomisch bedrag hoor." Na het proces was sprake van 5 miljoen frank. "Dat zal er al dichter bij zitten, al maakt het weinig uit. Als iemand al die vreemde valuta (buiten de dollars inmiddels allemaal vervangen door euro's, DDC) na al die jaren uit een of ander putje tevoorschijn haalt, wat moet hij er dan mee? Naar de bank gaan? Dat chemische spul gaat er nooit af. Die biljetten worden onmiddellijk herkend als waardeloos."
Eind 1992 scheidden Vanhamel en Krawinckel. De villa kwam op haar naam te staan. Het paar hoopte het zo te vrijwaren voor een door de familie De Clerck geëist bewarend beslag. De familie eiste 5 miljoen frank. "Maar ze stemde achteraf in met een dading", zegt advocaat Michel Du Tré (Vanhamel). "Hoewel hij in de gevangenis zat, wist mijn cliënt 1,5 miljoen frank bij elkaar te krijgen om de De Clercks uit de betalen. Die hebben daar toen mee ingestemd en formeel afgezien van elke verdere claim. Dat lijkt me een heldere indicatie dat er geen losgeld meer circuleert. Als er nu sprake is van 1,5 of 5 miljoen frank die is 'zoek geraakt', vergeet dan niet dat er in 1992 allerlei dubieuze operaties zijn uitgevoerd tegen wisselkoersen die niet echt overeenstemmen met die op de beurs."
Al sinds de jaren zeventig heeft Vanhamel geen job meer gehad. Toen Christiane Gielen werd ontvoerd, gebeurde dat omdat hij financieel aan de grond zat. Van maart 1992 tot vorige maand verrichtte hij wat onderbetaalde klusjes in de gevangenis. Ja, Marina Krawinckel heeft een handelszaak. Maar toch. Die villa. Dat zwembad. Door ons gecontacteerd, kreeg Marina Krawinckel last van een hevige hoestbui: "Kunt u misschien later eens terugbellen?"
Twaalf jaar na de feiten stond de ene ontvoerder van Anthony De Clerck voor de deur bij de andere. De één zit op droog zaad, de ander bewoont een villa met zwembad. Het gesprek duurde 36 minuten en ging dixit Danny Vanhamel over 'de verdeling van de buit', die er volgens hem niet meer is. Hij is wel de man met de villa. Geïnterpelleerd door zijn justitieassistent zei Peeters: "Dat bezoek aan Danny, dat was de grootste stommiteit van mijn hele leven". Het is waar, met die zaak-Anthony is het om de een of andere reden altijd weer lachen geblazen.
Auteur: Douglas De Coninck - verschenen in De Morgen op 27/11/2004
23-10-2015 om 00:00
geschreven door webmaster
0
1
2
3
4
5
- Gemiddelde waardering: 4/5 - (20 Stemmen) Categorie:Ontvoeringen Tags:Anthony De Clerck, zaak-Anthony, ontvoering, losgeld, buit, Jan De Clerck, tapijt, Daniël Danny Vanhamel, Jozef Jefke Peeters, Isidro Sanchez, Salvatore Calatabiano, Marina Krawinckel, Patrick Houdmeyers, Christiane Gielen, Leo Tas, Engreux, Michel Du Tré
