1   Aanloop naar politiek M-decreet-steekspel van 12 april

1.1 Het voorspel: 30 maart-begin april

Op 12 april j. laaide het debat en het politiek steekspel over het M-decreet  weer op. De gemoederen werden opgehitst en er verschenen allerlei verklaringen.  Minister Crevits reageerde verbolgen: “Speel geen electorale spelletjes ten koste van kwetsbare kinderen.”

Vooraleer we hier uitvoerig op ingaan, schetsen we eerst de context. Het oplaaien van het het debat en van politiek steekspel rond het M-decreet was perfect voorspelbaar;  het startte al op 30 maart. In de eerste bijdrage in dit nummer schreven we al dat  de voorbije maanden de ontwrichtende gevolgen van het M-decreet steeds meer aan de oppervlakte kwamen  - ook in de PANO-reportage van 21 maart.  Er werd ook steeds  meer werd gepleit voor het herzien van het M-decreet. Dit kwam  begin april tot uiting in reacties op de stelling van het ‘Europees comité voor sociale rechten’ dat poneerde dat het Vlaams onderwijs al te weinig exclusief was. Peter De Rover (N-VA) pleitte in een reactie zelfs voor de herziening van het nefaste VN-verdrag: “We moeten gewoon het VN-verdrag waarop de inclusie-fundamentalisten zich baseren herzien. In het belang van al die kinderen die nu slachtoffer worden van politiek correcte dogma’s.” Hij verwees ook naar de vernietigende kritiek op het M-decreet vanwege Dirk Van Damme (OESO): “De M-decreet hervorming werd gedicteerd door een dogmatisch inclusieconcept, niet door keuze voor deskundigheid en voor het  belang van het kind. We hebben ons vergist.”  

Koen Daniëls N-VA stelde eveneens dat het M-decreet dringend bijgewerkt moest worden.  Prof. Wouter Duyck (psycholoog UGent) poneerde: “We moeten dringend het M-decreet herzien.  Vanuit een goedbedoeld maar naïef egalitarisme  ontzegt het M-decreet vooral de kwetsbare kinderen de verdiende zorg en expertise. Het heeft tegelijk veel negatieve impact ook voor alle andere kinderen.”  Dir kritische standpunten konden op veel bijval rekenen bij de leerkrachten. Al vanaf 1996 – 22 jaar dus - waarschuwen we in Onderwijskrant voor de ontwrichtende gevolgen van inclusie zoals in het M-decreet. Onze stelling luidde: inclusie in een gewone klas is interessant en haalbaar voor leerlingen die mits enige steun de gewone lessen kunnen volgen en geen te grote gedragsproblemen vertonen. In een land als Finland houdt men zich aan dit principe; andere leerlingen zitten in aparte kleine klasjes.  

1.2  Ergernis over dubbelzinnigbeleid, & struisvogelpolitiek  

Samen met veel leerkrachten en directies hebben we de voorbije 2 jaar  herhaaldelijk ons ongenoegen geuit over  het  dubbelzinnig beleid en over de struisvogelopstelling van minister Crevits. De reactie van Crevits op 30 maart op  de kritiek vanwege het ‘Europees comité voor sociale rechten & GRIP’ klonk eens te meer dubbelzinnig.  Crevits stelde sussend: “We kiezen voor een geleidelijke aanpak. Met het M-decreet zullen gewone scholen wel langzaamaan inclusiever worden”. Dat betekent dus ook dat het aantal inclusieleerlingen de volgende jaren nog gevoelig zal toenemen - en als gevolg daarvan ook de ontwrichting van het gewoon en buitengewoon onderwijs. Enerzijds zegt Crevits wel dat het b.o. niet mag verdwijnen, maar anderzijds juicht ze blijkbaar toe dat het b.o. steeds minder leerlingen telt.  En in de Consultatienota van december 2016 werd zelfs nog gepleit boor de  radicale afschaffing. Van dubbelzinnigheid gesproken. Leerkrachten van de Brugse type-8-school De Spycker, een school met naam en faam,  lieten in een reactie op de uitspraken van Crevits weten dat het kwaad voor hen al is geschiedt: per 1 september 2018 wordt hun school gesloten.

Het regent ook al 2 jaar klachten van ouders die zich ergeren aan het feit dat hun kind eerst moet verkommeren in het gewoon onderwijs om dan in het beste geval toegelaten te worden tot het b.o. Crevits reageerde dan steevast met begrip voor die klachten, maar ze deed niets.  Het b.o. wordt wel geprezen, maar tegelijk wordt gezegd dat  het nog sterk afgeslankt moet worden. Ook prof. Wim Van den Broeck zinspeelde in zijn reactie begin april terecht op het dubbelzinnig beleid van Crevits en Co: “Het huidige beleid is dubbelzinnig. Enerzijds wordt gepleit voor meer inclusief onderwijs en anderzijds wordt gezegd dat het buitengewoon onderwijs moet blijven bestaan.” Die uitspraak over de gestage toename van het aantal inclusieleerlingen viel niet in goede aarde bij de leerkrachten – en nog minder bij mensen uit het buitengewoon onderwijs. Crevits repte in haar reacties ook met geen woord over de vraag naar dringende bijsturing van het M-decreet. Crevits reageerde ook niet op de oproep begin april van Peter De Rover, Koen Daniëls, Wouter Duyck, Onderwijskrant, tal van leerkrachten … om  het M-decreet dringend bij te werken en de toegang tot het b.o. gemakkelijker te maken. Integendeel: op 30 maart stelde ze dat het b.o. verder afgeslankt zou worden. Maar op 12 maart zei Crevits plots:  'De bijsturing van het M-decreet is weken geleden beslist binnen de Vlaamse regering.” Waarom verzweeg ze dit dan op 30 maart en stelde ze dan niet dat de toegang tot het b.o. gemakkelijker moest worden?   

De argwaan van de leerkrachten  omwille van dit dubbelzinnig beleid is terecht en met haar reactie van 30 maart gooide Crevits nog olie op het vuur. Leerkrachten buitengewoon onderwijs laten zich ook niet sussen met de belofte dat het b.o.  zal blijven bestaan – zij het in verder afgeslankte vorm. Ze  zijn ook niet vergeten dat begin december 1996  Crevits’  Consultatienota nog pleitte voor het  gewoon afschaffen van het buitengewoon onderwijs. De inclusiehardliners binnen het departement sturen al lang aan op het afschaffen van het b.o. Vanuit de wetenschap dat het departement onderwijs in de Consultatienota aanstuurde op het afschaffen van het b.o. publiceerde de katholieke onderwijskoepel op 15 december 2016  de visietekst ‘Onderwijs voor alle leerlingen in 2025. De wervende kracht van een droom’. Hierin werd resoluut gepleit voor het afschaffen van de gespecialiseerde b.o.-scholen. De december-plannen om het b.o. op te doeken lokten veel scherpe reacties uit. Ook Onderwijskrant liet hierbij zijn stem luid horen.

2   Stellingname Daniëls en N-VA op 12 april die politiek steekspel uitlokte

De N-VA stelde begin april vast dat haar voorstel voor herziening van het M-decreet op veel instemming kon rekenen vanwege het onderwijsveld. Dit was het signaal  en het ideale moment om publiekelijk de stem te verheffen. De N-VA liet op 12 april openlijk weten dat de partij het decreet dringend wil  bijsturen. Koen Daniëls was hierbij de woordvoerder.

Volgens Daniëls moeten leerlingen opnieuw sneller kunnen doorstromen naar het buitengewoon onderwijs in plaats van eerst te moeten verdrinken in het gewoon onderwijs. Leerkrachten die nu een kind in de klas hebben van wie ze vinden dat het beter in het buitengewoon onderwijs zou zitten, moeten dat kunnen staven met harde bewijzen en dat vraagt veel tijd en energie”, aldus Daniëls 'Die procedure moet simpeler. We moeten de leerkrachten au sérieux nemen als ze zeggen dat een kind beter gebaat is bij buitengewoon onderwijs.'

De N-VA'er hamert erop dat dat niet alleen de leerkrachten, maar ook de kinderen zelf ten goede komt, omdat ze in het buitengewoon onderwijs continue ondersteuning krijgen van hulpleerkrachten, therapeuten of andere experten. Federaal staatssecretaris Theo Francken noemde het decreet op Twitter een 'draak', en stelt dat het 'gewoon weg moet in de huidige vorm'.

N-VA vindt dat het M-decreet binnen dat actieplan voor het basisonderwijs dat in de zomer moet klaar zijn herbekeken moet worden. "Voor ons maakt het bijsturen deel uit van dit actieplan”, stelde Daniëls. “We moeten kijken naar de redenen waarom de werkdruk in de klas zo sterk is verhoogd en moeten dat aanpakken. Enkel extra geld vrijmaken, is niet de echte  oplossing. Zelfs een verdubbeling van de huidige middelen zou onvoldoende zijn. De leerlingen die veel extra noden hebben, gaan we zo niet helpen. Zij moeten kunnen teruggaan naar het buitengewoon onderwijs, waar de expertise wel continu aanwezig is. We willen daarom stevig naar het M-decreet kijken. Vooral naar de letter, maar ook om de geest ervan bij te schaven."

"Ik heb onlangs basisscholen bezocht waar kinderen met b.v. serieuze gedragsproblemen in de klas zitten", zegt Daniëls. "Met alle respect, maar die leerkrachten komen nauwelijks aan lesgeven toe. Er blijft ook onvoldoende aandacht over voor de andere leerlingen, die ook hun noden hebben. Wat zijn we dan aan het doen? We moeten opletten dat we de sterke punten van ons buitengewoon onderwijs niet kapotmaken en tegelijk de kracht van het gewoon onderwijs verminderen. Natuurlijk moet er zorg zijn in elke school, maar wij vinden niet dat eerst de leerkracht én de leerling er onderdoor moeten gaan voor er kan worden doorverwezen naar het buitengewoon onderwijs. Voor ons is het doel inclusie in de samenleving."

Moeder Natasja reageerde instemmend en voegde eraan toe: “Graag ook aan ouders de keuze geven als ze na diagnose verder willen in gewoon onderwijs of buitengewoon onderwijs. Zij kennen hun kind het beste. Zeker bij een hele vroege diagnose waar buitengewoon onderwijs nog heel veel kan betekenen.” Koen Daniëls repliceerde: Inderdaad.  Dat is één van de motivaties waarom we het decreet willen aanpassen. Reactie van  Natasja: “Graag een snelle aanpassing. Mijn zoontje is 3 jaar en half met ASS type 9. Diagnose 3 maand geleden binnen. Voor school gaat alles prima maar na school breekt hel uit thuis zo wil ik niet verder, dan stappen we over naar thuisonderwijs.”

De N-VA ontving met zijn stellingname  veel instemmende reacties vanuit het onderwijsveld – wat  minister Crevits en andere politieke partijen uiteraard niet zinde. En zo ontstond een politiek steekspel.  In een interview met De Morgen van 14 maart haalde Crevits nog eens scherp uit naar de N-VA: “Speel geen electorale spelletjes ten koste van kwetsbare kinderen.”  Een niet zo gelukkige uitspraak o.i. omdat de kritiek  al enkele jaren luidt dat de beleidsmakers precies met het M-decreet kwetsbare kinderen in de kou zetten en niet bereid zijn om het decreet fundamenteel bij te werken.   

3  Reacties van minister Crevits

Vlaams onderwijsminister Hilde Crevits (CD&V) vond de kritiek van regeringspartner N-VA op het M-decreet “op zijn zachtst gezegd wat vreemd. Die bijsturing is immers al weken geleden  beslist binnen de Vlaamse regering'. Dat zei ze donderdag in ‘De Ochtend’ op Radio 1. Crevits stelde dat  ze zelf  van plan was om de komende weken een aantal bijsturingen van het M-decreet  door te voeren en dat er daar binnen de Vlaamse regering al een beslissing over genomen was.  

Crevits voegde er aan toe: “Het plan basisonderwijs speelt in op noden die veel ruimer zijn dan de zorg voor kinderen. Verder zullen kinderen met een lichte mentale beperking en leerstoornis straks  ook langer dan twee jaar in het buitengewoon onderwijs kunnen blijven, wat voorheen niet kon.  "We zien ook dat gedragsproblemen het basisonderwijs extra onder druk zetten. Daarom heb ik vorig jaar al 15 miljoen euro extra voorzien. Daarnaast breid ik het aanbod van type 3, voor kinderen met gedragsstoornissen in het buitengewoon onderwijs verder uit. Met de centra voor leerlingenbegeleiding wordt bekeken of alle kinderen die daar nood aan hebben er ook effectief terechtkunnen."  Crevits vroeg zich in De Ochtend ook wel terloops af of bepaalde bijsturingen niet gewoon ingevoerd konden worden zonder herziening van het huidige decreet.  Minister Crevits wekt de indruk dat de problemen zich vooral situeren bij  een beperkt aantal leerlingen met zware gedragsproblemen. Niets is minder waar;  het gaat nog om meer leerlingen met een verstandelijke handicap die de lessen wiskunde, taal ... niet kunnen volgen.

In zijn commentaarstuk in De Morgen van 12 maart wees Remy Amkreutz op de problemen voor Crevits. Hij stelde:  “De N-VA legt wel de vinger op de wonde….. Vandaag krijgen kinderen b.v. met gedragsproblemen te weinig ondersteuning. Wie een volledig inclusief onderwijs wil met dezelfde kwalitatieve begeleiding als in het buitengewoon onderwijs, vraagt een miljardeninvestering. …De overhaaste invoering van het M-decreet, nog onder Crevits’ voorganger Pascal Smet, zal op termijn fataal blijken.  Het M-decreet groeit voor Crevits uit tot een hoofdpijndossier. Het versoepelen van de toegang tot het buitengewoon onderwijs kan in dit opzicht enkel als een pijnstiller worden gezien.”  

In het interview van 14 maart stelt Amkreutz de vraag Is het M-decreet niet overhaast ingevoerd? Crevits antwoordt: “Ik had liever gezien dat het was goedgekeurd met een pakket flankerende matregelen. Toen ik minister van Onderwijs werd, was mijn budget onvoldoende.” Het lijkt me te simpel om de schuld vooral in de schoenen van minister Smet te schuiven. Minister Crevits was destijds een van de vele ministers die het M-decreet enthousiast ondertekenden. De CD&V-politici – en onderwijscommissielid Kathleen Helsen - waren vrij enthousiast. Dit was ook het geval bij de kopstukken van de onderwijskoepels – ook al wisten ze dat de overgrote meerderheid van de leerkrachten het M-decreet niet zagen zitten. In februari 2015 spraken de koepels zich nog in een gemeenschappelijk standpunt euforisch uit over het M-decreet.   De voorbije jaren waren Crevits en de CD&V ook geenszins bereid om het M-decreet te herzien  en dit niettegenstaande de vele kritiek- ook van ouders die hun kind zagen verdrinken en verkommeren in het gewoon onderwijs.  

Kathleen Helsen (Cd&V), voorzitster van de commissie onderwijs, twitterde: “De aanpassing van het M-decreet moet op een weldoordachte manier gebeuren. Het kind moet centraal staan! Leerkrachten moeten ondersteund worden in hun opdracht. We moeten ook het onderscheid blijven zien tussen gedragsstoornissen en moeilijk gedrag.” Ook minister Crevits stelde iets dergelijks op 1’ maart in DM: “Niet elk gedragsprobleem is een stoornis. Stel nu dat een kind thuis een bijzondere situatie meemaakt  waardoor het zijn houvast verliest. Zoiets is geen reden om dat kind naar het buitengewoon onderwijs te sturen. Een kleine groep ondersteuners zou dan de leerkrachten kunen helpen.”    

 4    Reacties van Sp.a en Groen: niet raken aan decreet & nog meer inclusie nodig

Oppositiepartij Groen, een fervente pleitbezorger van inclusief onderwijs,  vond het idee om leerlingen weer sneller naar het buitengewoon onderwijs te sturen alvast een verwerpelijk plan. “Het gebrek aan ondersteuning en de structurele onderfinanciering in het basisonderwijs los je niet op door segregatie opnieuw in te voeren. N-VA ontloopt haar verantwoordelijkheid met deze harde demarche”, aldus  Elisabeth Meuleman.

Ook minister Hilde Crevits gaat volgens Groen niet vrijuit. “De regering was gewaarschuwd nog voor het M-decreet werd uitgerold. Ze sloeg alle advies in de wind en ging koppig door. Al maandenlang horen we noodkreten uit het veld. Ook na het vernietigend rapport van haar eigen administratie heeft ze nagelaten om grondig bij te sturen. We verwachten van politici dat ze op een ernstige manier omgaan met ons onderwijs.”

Verder luidde het: “De Vlaamse overheid krijgt met de regelmaat een draai rond de oren van omdat het recht op inclusief onderwijs wordt geschonden. In plaats van te pleiten voor segregatie, moeten we de ondersteuning en de aangepaste leeromgeving beter inbedden in de scholen met gewoon en inclusief onderwijs. Discriminatie los je niet op door te pleiten voor segregatie. Ook na de invoering van dit M-decreet is het Vlaams onderwijs nog steeds één van de meest gesegregeerde onderwijssystemen ten aan zien van kinderen met een beperking. ‘Iedereen is het er over eens’ (sic!) dat er nog een flinke weg is af te leggen.

Volgens SP.a is de Vlaamse regering zélf verantwoordelijk voor de problemen met het M-decreet. “De invoering van het decreet moest gepaard gaan met een grondige hervorming én investeringen,” parlementslid Caroline Gennez. “Deze regering heeft van in het begin miljoenen bespaard op onderwijs en nadien de middelen voor de individuele begeleiding van leerlingen afgeschaft. De gespeelde verontwaardiging mag dus achterwege blijven.” Steve Vandenberghe (Sp.a) reageerde zo: “De NVA  hoort het nu in Keulen donderen terwijl ze zelf aan de beslissingsknoppen zit. Begrijpe wie begrijpen kan.  Het standpunt van de Sp.a is duidelijk: het M-decreet kan slechts werken als er voldoende middelen en personeel ingezet worden voor het nieuwe ondersteuningsmodel.” þ Thijs Verbeurgt (Sp.a) twitterde: “Scholen een miljoenenbesparing door de maag rammen op moment van invoering M-decreet, scholen op 2 maanden tijd in een volledig nieuw zorgondersteuningsmodel duwen, leerlingen hun individuele begeleiding afnemen en dan zeggen: ’Zie je wel, het werkt niet’.” De Sp.a. vergeet dat vooral de Sp.a-ministers Smet en Vandenbroucke verantwoordelijk zijn voor de uitwerking van het inclusieplan en M-decreet.

5  Reactie Open VLD: M-decreet hield geen rekening met onze kritiek

Open VLD-onderwijsspecialist Jo De Ro benadrukte dat zijn fractie het decreet destijds niét mee heeft goedgekeurd, “en dit in tegenstelling tot de andere partijen die bekvechten. … N-VA en CD&V hebben destijds geen oor gehad voor al onze waarschuwingen, maar unaniem het M-decreet gestemd. Soms lijkt het alsof ze dat vergeten zijn”. Over de mogelijke bijsturing van het decreet spreken de liberalen zich nog niet uit. “Sinds het begin van de legislatuur hebben wij zeer hard achter de schermen gewerkt om verbeteringen aan te brengen. Ook over de bijsturing van het initiële decreet zullen wij achter de schermen hard werken. Wij zullen onze voorstellen doen aan de onderhandelingstafel.” Vermoedelijk betreurt Open VLD nu dat ze niet voldoende openlijk  kritiek lieten horen en dat nu de N-VA op de sympathie van veel leerkrachten kan rekenen.  

6   Reacties van Onderwijskoepels die M-decreet omarmden

De kopstukken van de koepels dweepten in een gezamenlijk schrijven van februari 2015 met  dweepten met de vele zegeningen van  het M-decreet en dweepten met de zgn. mindshift.  De onderwijskoepels negeerden de voorbije jaren steeds de fundamentele kritiek op het M-decreet gewaagden enkel van een tekort aan centen voor ondersteuning van de inclusieleerlingen.  In december 2016 opteerde Lieven Boeve en het KOV  nog voor afschaffing van de B.O.-scholen We waren dan ook benieuwd naar de reacties de Onderwijskoepels.  .

Het Gemeenschapsonderwijs liet weten dat het absoluut  geen voorstander is van de herziening van het M-decreet. Raymonda Verdyck  hoopt  dat de status quo bewaard blijft.  Volgens onderwijskoepel GO! kan eeneen bijsturing van het M-decreet voor hen pas na een officiële evaluatie.

Nu reageerde Boeve eerder ontwijkend:   "Wat het M-decreet betreft blijft het grote probleem dat het in de vorige legislatuur is aangenomen zonder een uitgewerkt plan van aanpak. …Het is juist dat heel wat scholen vooral afhaken op de gedragsproblemen en dat bijkomende ondersteuning nodig is", klinkt het bij  topman Lieven Boeve. Boeve dringt aan op bijkomende ondersteuning, maar ook dat biedt geen oplossing.  De problemen betreffen ook niet enkel de leerlingen met gedragsproblemen, maar evenzeer de inclusieleerlingen die geenszins de gewone lessen wiskunde taal … kunnen volgen.

Patriek Delbaere, topman OVSG, twitterde op 11 maart: “Inclusiever onderwijs, ja, maar geen totale inclusie door M--decreet. Gewoon onderwijs als het kan, maar buitengewoon onderwijs als dat betere kansen geeft aan het kind. De leerling centraal.”

7    Reactie van Andy Roels, voorzitter ondersteuningsnetwerk, 12 april

Vandaag wakker geworden met een ‘treurig’ politiek steekspel op de kap van duizenden kinderen : nogmaals het M-decreet. Mevrouw Crevits zegt dat de Vlaamse regering reeds maatregelen heeft genomen om tegemoet te komen aan de vele problemen .Als voorzitter van het beheerscomité van een ondersteuningsnetwerk voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften heb ik hier nog niets van gemerkt.

Wij wachten echter nog steeds op een financiële regeling voor de werkingsmiddelen van de ondersteuningsnetwerken die toch al 7 maanden operationeel zijn. Intussen worden alle kosten geprefinancierd door de scholen buitengewoon onderwijs, vanuit hun eigen werkingsmiddelen. Als goede huisvaders staan al deze directies bij iedere uitgave vaak op de rem (en terecht!).

Binnen enkele dagen starten we het 3e trimester van het schooljaar. Vele ondersteuners (leerkrachten/paramedici) stellen de vraag of zij volgend jaar nog een job zullen hebben. Ook hier hebben de ondersteuningsnetwerken op vandaag nog geen zicht op het aantal uren waarmee zij zich volgend jaar moeten organiseren. Laat staan dat zij dan reeds een antwoord kunnen bieden aan de vele ouders/leerlingen hoe hun ondersteuning er volgend jaar zal uitzien (een belofte die de overheid nochtans aan deze ouders/leerlingen gaf). Beste politici : stop met kibbelen en los het probleem wat jullie samen besloten hebben op. Ja, het zal geld kosten …

.Andy Roels, Voorzitter beheerscomité Ondersteuningsnetwerk Zuid www.netwerkzuid.be

7. Standpunt van Wim Van den Broeck : DM, 13 april.

Al van voor het M-decreet van start ging, is er discussie over hoe de principes van inclusief onderwijs  in ons onderwijs best gestalte krijgen . De meningen hierover zijn sterk verdeeld, van voorstanders van radicale inclusie die het buitengewoon onderwijs (BO) willen opdoeken, tot traditionalisten die liever alles bij het oude laten. (Commentaar: al bij al bestaan er o.i. weinig zo’n traditionalisten).  Zelf hebben we in een beleidsadviserend stuk eind 2016 gepleit voor een realistische positie met een gematigde vorm van inclusie.

Een belangrijk motief voor dit voorstel was het feit dat er noch politiek, noch in de onderwijswereld een draagvlak bestaat voor de radicale variant: geen enkele politieke partij pleit voor de afschaffing van het BO, wat de VN nochtans op termijn vraagt, en uit verschillende peilingen bleek dat 80 à 90 procent van de leerkrachten dat ook niet ziet zitten. We pleitten toen voor de omvorming van het M-decreet tot een efficiënt zorgsysteem waarbij de kwaliteit van het gewone onderwijs niet worden aangetast.

Vaak wordt inclusief onderwijs voorgesteld als een soort van moreel summum. We pleiten voor inclusierealisme. Het is niet omdat een kind fysiek is geïncludeerd in een klas dat het ook altijd daadwerkelijk participeert. En omgekeerd, het is niet omdat een kind in het BO zit dat er niet wordt gewerkt aan maatschappelijke integratie. Maatschappelijke inclusie is een hoger streefdoel dan zuiver fysieke inclusie. Een handicap is ook geen abstract begrip: concrete handicaps verschillen sterk van elkaar, en dat heeft consequenties voor wat er reëel mogelijk is qua inclusie. Een kind met een ernstige mentale handicap of met een ernstig gedragsprobleem kan veel moeilijker volwaardig participeren in het gewone onderwijs dan bijvoorbeeld een kind met een leerstoornis of met een aandachtsprobleem. De unieke setting van het BO kan men niet vervangen door massa's geld te vernevelen over de vele scholen in het gewoon onderwijs.

Vandaar dat we er toen voor hebben gepleit om het belang van het kind centraal te stellen en dus niet ondergeschikt te maken aan een ideologisch uitgangspunt. Is de gewone school de plek waarvan men, na overleg tussen ouders, school en CLB, verwacht dat dit de beste kansen geeft, dan volgt de leerling een inclusief traject. Is het BO die plek, dan wordt dat geadviseerd. Nu wordt er echter druk uitgeoefend op scholen om te kiezen voor inclusie, onder meer door te eisen dat de school eerst uitvoerig moet verantwoorden dat de toegepaste maatregelen onvoldoende waren.

Door voortdurend aan te sluiten bij de zwakte van de leerling, krijgt die te weinig uitdaging en ontstaat al gauw een vicieuze cirkel. De huidige problemen met het M-decreet zijn echter niet zozeer toe te schrijven aan een toename van het aantal echte inclusieleerlingen. Pleidooien voor inclusie gaan immers meestal gepaard met een alternatieve onderwijsvisie die ook bij onderwijsvernieuwers populair is. Dat is de visie op onderwijs als een inspelen op individuele leerbehoeften en leerstijlen, die ook onder de vlag vaart van 'onderwijs op maat' of 'geïndividualiseerd' onderwijs. Het is door dit ideology-based onderwijs dat het recent erg te verduren krijgt vanuit wetenschappelijke hoek, dat ons gewoon onderwijs in sneltreinvaart is georthopedagogiseerd.

Doordat er in het M-decreet geen diagnose nodig is om maatregelen te krijgen, is de bodem uit het vat geslagen. Er zijn daardoor nu veel meer leerlingen met allerlei zorgnoden. Het minste probleempje van een kind doet de paraplu van de maatregelen openklappen. Dat is niet de oplossing, maar het probleem. Door voortdurend aan te sluiten bij de zwakte van de leerling, krijgt die te weinig uitdaging en ontstaat al gauw een vicieuze cirkel. Differentiëren in onderwijs dient vooral te gebeuren naar de aangeboden instructietijd (meer voor zwakke leerlingen), niet naar de eisen of doelen. Als elke klas een quasi-orthopedagogische setting wordt waar voor heel wat leerlingen een individuele aanpak vereist is, dan kan er niet langer kwalitatief onderwijs voor alle leerlingen worden verstrekt.

8 Reactie Patrick Vandelanotte (GRIP): Volle gas vooruit i.p.v. achteruit! Negatie van ouders die voor hun kind b.o.-school verkiezen

GRIP moedigt het beleid aan om werk te maken van inclusief onderwijs. We hebben een duidelijke mening over hoe het nu loopt met het M-decreet: het M-decreet was een belangrijk en nodig keerpunt, maar het M-decreet volstaat niet om kwalitatief inclusief onderwijs waar te maken. We spreken dan ook over het M-decreet als “inclusie light”. Knelpunten zijn onder meer het tekort aan middelen voor ondersteuning, een inschrijvingsrecht dat te zwak staat en het ontbreken van een afstemming met welzijn om meer PAB’s in te zetten voor inclusief onderwijs. Onze inschatting van het M-decreet en het huidig onderwijsbeleid als ondermaats, werd recent nog bijgetreden door het Europees Comité voor Sociale Rechten, een orgaan van de Raad van Europa. Om het recht op inclusief onderwijs waar te maken is er dus nood aan een versnelling hoger schakelen, een steviger plan. Dus: volle gas vooruit voor inclusief onderwijs.

Niet afdingen op mensenrechten. Het debat wordt nu in de media gevoerd. Welke de concrete voorstellen zijn zal nog duidelijk moeten worden. Vanuit GRIP willen we er evenwel op wijzen dat inclusief onderwijs niet zomaar een pedagogisch project is dat men kan afvoeren eens politieke interesse of de modetrend wijzigt. Inclusief onderwijs is de weg die we moeten inslaan en doorzetten wanneer we gelijke rechten en inclusie van personen met een handicap ernstig nemen. Deze nieuwe kijk op handicap wordt uitgewerkt in het VN-Verdrag inzake de Rechten van Personen met een Handicap en zou eigenlijk niet ter discussie mogen staan. Of gaan we in dezelfde adem gelijke rechten voor vrouwen terug ter discussie stellen en het gemend onderwijs weer invoeren? Terwijl we toch bezig zijn: het homohuwelijk terug roepen?