Reactie op bijdragen vandaag in De Morgen en in De Standaard die de taalproblemen en de kennis van het Nederlands in sterke mate relativeren

We merken eens te meer dat een taalachterstandsnegationisten als Orhan Agirdag (in DS) en 3 VUB-medewerkers in DM de taalproblemen relativeren: pedagoge Els Consuegra &taalkundigen Jill Surmont en Esli Struys. Ook Dirk Jacobs (ULB en lieveling van KBS) relativeert die problemen in tweets - waarin hij ten zeerste sympathiseert met vermelde bijdragen en minister Crevits verwijt dat ze in de context van de PISA-uitslag veel aandacht schonk aan de taalproblemen.

Anderstalige leerlingen leren a.h.w. vanzelf Nederlands. Intensief NT2 vanaf 1ste dag kleuter is volgens hen helemaal niet nodig en zelfs nefast. En leerkrachten, Gentse Turkse ouders ... die de leerlingen stimuleren om zowel in als buiten de klas zoveel mogelijk Nederlands te spreken zijn geïndoctrineerde 'taalracisten'.

In hun PISA-studie van 2005 stelden Horst Entorf en Nicoleta Minoiu dat tot 60% van de grote kloof tussen leerlingen die thuis al dan niet de schooltaal spreken vooral via vroege en intense taalstimulering gedempt moet worden. “Educational policies in countries like Germany should focus on integration of immigrant children in schools and preschools, with particular emphasis on language skills at the early stage of childhood” (What a difference Immigration Policy Makes: A comparison of PISA scores in Europe and Traditional Countries of Immigration, German Economic Review, vol. 6, nr. 3, aug. 2005).

Leerlingen van buitenlandse afkomst die thuis Nederlands spreken behalen voor PISA-2015 478 punten en als ze thuis geen Nederlands spreken amper 426 punten. Autochtone leerlingen die thuis Nederlands spreken behalen 532 punten en als er geen Nederlands spreken slechts 483 punten. 

Onderwijskrant trekt al vele jaren tevergeefs aan de taal-alarmbel en is de wanhoop nabij. De taalproblemen en de nood aan intensief NT2 zijn allang zorgwekkend; maar een effectieve en intensieve aanpak blijft maar uit. De vele taalachterstandsnegationisten en de GOK-Steunpunten waren/zijn tegenstander van NT2 en volgens hen is NT2=11NT1.

We besteedden de voorbije 20 jaar heel veel aandacht in de bestrijding van de vele taalachterstandsnegationisten en van het Steunpunt NT2 & andere GOK-steunpunten die tegenstander waren van de invoering van intensief NT2 vanaf de eerste dag van het kleuteronderwijs. We publiceerden in Onderwijskrant ook bijdragen over een effectieve NT2-aanpak. Het zijn vaak ook dezelfde taalachterstandsnegationisten die meertalig onderwijs en het gebruik van de thuistaal sterk promoten - Piet Van Avermaet, Kris Van den Branden, Koen Jaspaert, Orhan Agirdag, ... die tegelijk de grootste tegenstander zijn van intensief NT2 en de indruk wekken dat de anderstalige kinderen als vanzelf Nederlands leren. In een paar Gentse scholen leerde men de kinderen eerst lezen e.d. in het Turks.

De taaltijdbom tikt luider dan ooit en dit bleek eens te meer uit de recente PISA- en TIMSS-rapporten. Dit staat ook overduidelijk te lezen in die rapporten. Maar de relativeerders van de taalproblemen laten zich vandaag weer horen in DM en DS.

Het taalknelpunt kreeg de voorbije 20 jaar ook geen prioriteit bij de beleidsmakers en onderwijskoepels. Het aantal anderstalige leerlingen neem nog in sterke mate toe. De vele recente pleidooien voor het niet langer aanmanen om ook buiten de klas Nederlands te spreken, gaan de verkeerde richting uit. De taalproblemen dreigen dus nog groter te worden. Dit alles bemoeilijkt ook de integratie en emancipatie.

2 Nood aan intensief NT2-onderwijs: veel meer dan een taalbad

Intensief NT2-onderwijs gaat veel verder dan een gewoon taalbad en dan de louter impliciete aanpak. Het gewoon leerprogramma volstaat geenszins om anderstalige leerlingen Nederlands te leren.
Het Nederlandse ‘Sociaal en Cultueel Planbureau’ stelde terecht: “Het is onmogelijk, Turkse, Marokkaanse ... Migrantenleerlingen in een beperkt aantal uren een andere taal aan te leren. De schoolse achterstand inzake taalvaardigheid is bij de aanvang van de basisschool al enorm groot” (Uit elkaars buurt, 2005). Verder lezen we in het SCP-rapport: “Men heeft ooit gedacht dat de taalachterstand sterk zou afnemen vanaf de tweede generatie, bij de kinderen van ouders die zelf les gekregen hebben in het Nederlands. Het volstaat echter niet dat minstens een van de ouders tegenwoordig meestal de hele opleiding in het Nederlands gevolgd heeft. De Nederlandse taalkennis van Turkse en Marokkaanse kleuters bij de start van het basisonderwijs is vaak miniem. Dit is het gevolg van het zich niet integreren van de ouders, van importhuwelijken en gezinshereniging …” En in Vlaanderen worden migranten nog veel minder onder druk gezet om de landstaal te leren en te integreren dan in Nederland, Duitsland, Frankrijk...

Samen met het SCP pleiten we allang voor intensief NT2 en dit zo vroeg mogelijk. Als anderstalige kleuters maar gewoon les volgen en een taalbad krijgen samen met Nederlandstalige, dan kunnen ze uiteraard hun grote achterstand niet ophalen. Er is intensief NT2-onderwijs nodig met deskundige leerkrachten en typische NT2-methodieken. Die leerlingen moeten ook de dag door buiten de lessen gestimuleerd en extra begeleid worden om Nederlands te spreken. In de eerste graad lager onderwijs zullen ze eveneens meer uren Nederlandse instructie moeten krijgen – ook al sneuvelen daardoor lesuren voor wereldoriëntatie e.d. In vorige jaargangen besteedden we al bijdragen aan de NT2-methodiek. Op pagina 50 en 51 voegen we er nog een bijdrage van Neuman & Quintero aan toe.

De Brusselse psychologe Friederike Peirs-Lueken pleitte in 2006 terecht voor veel meer taalinstructie en voor een meer gestructureerde en gestuurde aanpak; dat is ook volgens haar veel meer dan zomaar een taalbad en samen optrekken in klas met Nederlandstalige leerlingen: Geen taalbad - een taalbad is alleen bruikbaar voor een kind dat al kan zwemmen, maar een vakkundige taalstimulatie (DS, 19.06.06). Ze getuigde dat ze in Brussel dagelijks wordt geconfronteerd met veel meertalige kinderen lager onderwijs die al drie jaar Nederlandstalige kleuterschool achter de rug hebben en nauwelijks een opdracht of vraag in het Nederlands begrijpen en ook geen grammaticaal correcte zinnen hanteren. Ze vond het hoog tijd dat er een doordachte, systematische en consequente taalaanpak uitgestippeld wordt en dat hierbij ook meer rekening gehouden wordt met taalzwakke, lager begaafde en anderstalige kinderen.

Piet Van Avermaet en Co stoelden hun pleidooien voor de thuistalen onlangs nog op het argument dat de taalbadaanpak van de voorbije jaren te weinig uithaalde. Terecht, maar precies Van Avermaet, Van den Branden en Co pleitten steeds tegen de invoering van NT2-onderwijs.

Intensief NT2 is inderdaad veel meer dan een taalbad, dan taalproeven bij de start en het einde van het lager onderwijs, dan eventueel vier taalbadweken in het lager onderwijs ... De kennis omtent effectief woordenschat- en mondelinge taalonderwijs is ook belangrijk voor de gewone taallessen en vooral ook voor taalarme leerlingen en leerlingen die thuis weinig in aanraking komen met het Standaardnederlands.

3 Studies over belang kennis schooltaal

We vermeldden in punt al PISA-studies.

De Luxemburgse prof. R. Martin schreef dat uit PISA bleek dat in Luxemburg de kinderen die thuis een andere taal dan de schooltaal spreken tweemaal zoveel kans lopen om zwak te scoren – ook al hebben ze dezelfde SES (sociaal economische status).

De Leuvense prof. Marlies Lacante e.a. schreven in 2007: “Het taalprobleem is zonder discussie in Vlaanderen een groot probleempunt. Dit start bij de islamallochtonen al bij de ontwikkeling van de eigen moedertaal en cultureel kapitaal waar het taalgebruik – qua structuur en complexiteit – al op een lager niveau ligt. (M. Lacante e.a. Allochtonen in het hoger onder -wijs, 2007). Deze duidelijke uitspraak viel uiteraard niet in goede aarde bij vertegenwoordigers van migrantenverenigingen en bij de taalachterstandsnegationisten.

Prof. Jan Van Damme en J.P. Verhaeghe wezen in een studie van het steunpunt SSL – SiBO eveneens op de grote invloed van de geringere taalvaardigheid bij de start van het lager onderwijs (ORD 2007). De lange schoolvakanties hebben ook een slechte invloed op de Nederlandse taalkennis, wat er op wijst dat die dan thuis niet meer onderhouden en geoefend wordt.

Jammer genoeg werd de schooluitval bij allochtone leerlingen ook in het Masterplan voor de hervorming s.o. vooral en ten onrechte toegeschreven aan de (discriminderende?) structuur van het s.o. De voorbije 15 jaar waren beleidsverantwoordelijken en allerhande hervormers veel meer bezig met de afbraak van de gedifferentieerde structuur van ons s.o. dan met de tikkende (taal)tijdbom in ons onderwijs: de grote taal- en leerproblemen van veel leerlingen die een doorgedreven zorg en aanpak vanaf de eerste dag van de kleuterschool vereisen. Zo noteerden we de voorbije 15 jaar binnen de parlementaire commissie onderwijs geen enkel debat over de aanpak van intensief NT2-onderwijs. Ook de onderwijskoepels lieten het afweten. Ook de huidige pedagogische directeur van de katholieke onderwijskoepel - die lange tijd bij het Steunpunt NT2 werkte, blijft zich nog steeds verzetten tegen de invoering van intensief NT2. Ook in de recente ZILL-leerplanoperatie wordt met geen woord gerept over NT2.