Debat over problemen met M-decreet in commissie onderwijs van 4 februari

Deel 1: Vragen van commissieleden

1.Caroline Gennez (sp·a)  formuleert een aantal problemen

Minister, u hoeft maar de krant open te slaan of een school te bezoeken om te zien dat in een aantal scholen de implementatie van het M-decreet niet rimpelloos verloopt.

Aan het einde van vorig schooljaar maakte u bekend – en we hebben u daarin gesteund – dat er 180 personeelsleden vanuit het buitengewoon in het gewone onderwijs worden ingezet om leerkrachten bij te staan. Deze pre-waarborgregeling moet ervoor zorgen dat de expertise uit het buitengewoon onderwijs doorstroomt naar het gewoon onderwijs. Vandaag horen we van heel wat stakeholders dat dit ruim onvoldoende is. Een aantal scholen spreken zelfs van een druppel op een hete plaat. (Er zijn maar een beperkt aantal scholen die daarvan kunnen genieten.)

Naar  aanleiding van de vraag uit de school van  Puurs (groot aantal zorgleerlingen in 1 klas)  denken we dat het ook evident is dat de ondersteuning vooral op kindniveau  zou moeten gebeuren. U gaf zelf al aan dat u de scholen niet in staat kunt stellen om echt elk kind te geven wat het nodig heeft. Tot nu toe was het argument dat er, gezien de financiële en budgettaire situatie, gefocust zou worden op omkadering op systeem- en leerkrachtniveau. Maar ook daar, zo blijkt uit verhalen van op het terrein, is de ondersteuning voor leerkrachten en directies onvoldoende.

U zou ook de problemen met  het’ individuele aangepast curriculum in het kader van het M-decreet grondig bekijken. Hebt u dat al kunnen doen? Welke conclusies trekt u daaruit? Overweegt u om in de basisfinanciering zowel inzake werking als inzake omkadering een extra gewicht toe te kennen aan kinderen met een aangepast curriculum of een beperking die doorverwezen zijn met een attest van het CLB? (Volgens de huidige wetgeving hebben die leerlingen geen recht op extra ondersteuning, maar  ook op  meer op een latere uitkering.)

Op welke specifieke wijze wordt de expertise vanuit het buitengewoon onderwijs aangewend voor de begeleiding in het gewoon onderwijs? Hoeveel personeelsleden voor hoeveel scholen? Om hoeveel uren per school gaat het en welke invulling wordt eraan gegeven? Op welke wijze kan de expertise die doorheen de jaren is opgebouwd in het buitengewoon onderwijs ook in de toekomst maximaal benut worden?  … Een weergegeven problematisch aspect van de implementatie van het M-decreet is de focus van de ondersteuning. Zoals gezegd, ligt deze louter op systeem- en leerkrachtniveau, eerder dan op kindniveau. Bent u bereid om de focus van de omkadering te verleggen van het systeemniveau naar de specifieke omkadering voor het kind?

Welke oorzaken van het dalend aantal gon-aanvragen hebt u achterhaald en welke effecten van de bevriezing van de gon-uren hebt u vastgesteld?

Nog een vraag omtrent de werking van CLB’s. Er bereikten ons ook voorbeelden van een school buitengewoon onderwijs die effectief een jongere had ingeschreven. Het CLB vroeg post factum om te attesteren en moest dan zeggen dat die jongere niet in aanmerking kwam. Die papa belde helemaal op het eind van augustus in volle paniek naar mij met de boodschap dat het kind ingeschreven was in de school voor buitengewoon onderwijs, dat men had beloofd dat het attest in orde zou komen, dat het CLB de eerste twee weken van augustus vakantie had en dat hij nu pas had te horen gekregen dat het kind geen attest had en dat er in zijn oude school gewoon onderwijs geen plaats meer was. Die man vroeg wat hij moest doen met die jongere: grote paniek aan de vooravond van het schooljaar. Ik denk dat er bij de CLB’s soms wat extra flexibiliteit nodig is….

Hoeveel jongeren stroomden ten gevolge van de invoering van het M-decreet  in het regulier onderwijs, zowel basis als secundair?

2. Jo De Ro  (Open VLD)

Minister, u zei  terecht al  dat het initiële decreet onvolmaakt was. Dat is voorzichtig uitgedrukt. Bijna alle vragen, behalve die over het leerlingenaantal, zijn in het verleden in dit parlement al gesteld, onder meer door mevrouw Vanderpoorten, collega Meuleman en mijzelf, vóór het decreet werd goedgekeurd. Het waren vragen die toen al leefden op het terrein.

Een ander punt  gaat over de  keuze om  b.o.-mensen (die hun werk verliezen)  in te zetten in   teams van de waarborgregeling. Dat betekent ook dat er veel aanvragende buitengewone scholen niet in de prewaarborg zaten. Het is een illusie te denken dat alle buitengewone scholen in de waarborg zullen zitten. Ziet u, aan de hand van cijfers van AgODi, een uitstroom in die scholen die achteruitgaan maar die geen prewaarborg hebben van jonge krachten uit het buitengewoon onderwijs en die het onderwijs verlaten? Meestal komen die mensen terecht in een terbeschikkingstelling wegens ontstentenis van betrekking (tbsob). Wat ik hoor, maar dat is te weinig om over geheel Vlaanderen te spreken, is dat heel wat mensen die als eerste afvallen, dan kiezen voor welzijn of andere opdrachten, maar niet meer voor onderwijs. Dat is dan een stuk ervaring dat uit de onderwijssector wegvloeit. Dat is goed voor de welzijnssector, maar minder goed voor het onderwijs.

3. Koen Daniëls (N-VA) over leerlingen met ernstige gedragsstoornissen in gewoon onderwijs  e.d.

Minister, u hebt gezegd dat de ouders en de leerkrachten ook vroeger al werden betrokken en nu ook betrokken zouden moeten zijn. Met het M-decreet zou dat niet veranderd mogen zijn. U zei terecht dat er hier en daar heel erg naar de letter van het decreet wordt gehandeld. Bijvoorbeeld, sociaal disfunctioneren is een van de criteria. Dat blijkt echter niet altijd uit diagnostische testen, maar zulk storend gedrag wordt wel opgemerkt door ouders en leerkrachten. Het is zeer goed dat u dat nog eens onder de aandacht brengt en misschien ook bekendmaakt.  

Er zijn ook twee categorieën die we niet mogen vergeten: de leerkrachten en de andere leerlingen in die klas. Er is de betrokken leerling maar ook de andere leerlingen aan wie de leerkracht aandacht moet kunnen besteden.

Commentaar van redactie: steeds meer leerlingen met ernstige gedragsstoornissen belanden in het gewoon onderwijs. Dat verstoort de werksfeer en is heel stresserend voor de leerkracht – zelfs al is er maar 1 zo’n leerling die de klas op stelten zet.)  Ook in het zgn. basisaanbod belanden ook steeds meer leerlingen met ernstige karakterproblemen die voorheen meer in het type-3 terecht kwamen en waarvoor er in type 3 ook meer gepaste omkadering is voorzien. Maar de procedures om in type 3 te geraken zijn zo omslachtig dat die leerlingen nu vlugger in het basisaanbod terecht komen en daar voor grote problemen zorgen. Vaak is het dan zo dat leerkrachten dan voortdurend met  crisistussenkomsten bezig zijn, ten koste van de andere leerlingen.

4. Ingeborg De Meulemeester (N-VA) 

Nog  een paar vragen.  Hoe evalueert u de efficiëntie van het inzetten van die competentiebegeleiders voor schoolteams en leerkrachten? Hoe evalueert u het efficiënt inzetten van de leerkracht in het kader van de prewaarborgregeling voor leerkrachten en leerlingen? Voelen de leerkrachten en leerlingen wel  een verschil als gevolg van deze extra ondersteuning?

5. Kathleen Krekels (N-VA)

De vraag is terecht gesteld hoe we de omkadering in de toekomst verder zullen situeren: op systeemniveau, leerkrachtenniveau of leerlingenniveau? Dat maakt een belangrijk onderdeel uit van de evaluatie van de prewaarborg, van de ondersteuning van de pedagogische begeleiding, van het CLB en van het gon.

Ik heb  ook nog een specifieke vraag over gon en ion. Ondanks dat dit aanvankelijk niet was meegenomen, begint dit nu toch wel een heel belangrijke rol te spelen in de organisatie en evaluatie. Ik weet dat u daarmee bezig bent. U geeft ook aan dat er bepaalde dingen naar boven zijn gekomen waardoor de implementatie van het M-decreet wat stroever verloopt. Binnen welke termijn kunnen we meer duiding krijgen over gon en ion? In welke mate zal dit worden geïmplementeerd in het waarborgsysteem? Men is daar in het buitengewoon onderwijs echt wel mee bezig en er circuleren veel geruchten. Men hoopt hier snel duidelijkheid over te krijgen.

6. Kathleen Helsen (CD&V)

Ik ben ook heel benieuwd naar de evaluatie van de inzet van de personeelsleden die via de pedagogische begeleidingsdiensten ter beschikking worden gesteld van de scholen. We moeten zeer goed bekijken wat we moeten doen. Het is de eerste keer dat we voor de implementatie van een decreet zoveel extra ondersteuning hebben toegekend aan scholen. We hebben meer dan zeventig voltijdsequivalenten ingezet, met de bedoeling om de scholen extra te ondersteunen in de implementatie van het M-decreet. Ik vind het zeer interessant om te weten wat daarvan de effecten zijn geweest en hoe het gelopen is. Ik vind het dus zeer interessant om daarvan een kwalitatieve evaluatie uit te voeren. Zo kunnen we als decreetgever weten of we al dan niet een goede keuze hebben gemaakt. Het was een bewuste keuze, met nogal wat verwachtingen. Worden die ingelost of niet?

Deel 2: Antwoorden van minister Crevits

1.Algemene Reactie op vele kritieken op M-decreet

Ik hoor zeer mooie verhalen – dat moet misschien iets vaker worden gezegd – van scholen die aan de slag gaan om hun zorgbeleid vorm te geven en die een beroep doen op de competentiebegeleiders of de expertise uit het buitengewoon onderwijs binnenhalen. Anderzijds hoor ik ook ouders die vinden dat er niet naar hen wordt geluisterd. Ik vind dat zeer erg. We zullen het ook ernstig opvolgen. Ik wil ook meegeven dat we, ook vóór het M-decreet bestond, om de zoveel maanden artikels zagen in kranten over ouders die vonden dat er niet naar hen werd geluisterd. Het is dus geen nieuw fenomeen. Ik wil vragen om de ratio te bewaren.

Er zijn dus diffuse verhalen op het terrein. Op het terrein word ik enorm veel aangesproken over het M-decreet, maar ik blijf vaststellen dat mensen alles wat in een klas fout loopt wijten aan het M-decreet. Misschien moeten we er een nieuwe naam voor zoeken. Heel veel zaken hebben helemaal niets te maken met het M-decreet, sommige zaken wel. We moeten dat rustig bekijken, ik hoop dat dit ook aangetoond is door de tijd die we voor deze interpellatie genomen hebben, maar ook door de ingrepen die de regering samen met het parlement doet om alles zo goed mogelijk te begeleiden.

Die manier van werken zal sowieso nog niet alle ouders gelukkig maken. Er zijn ook schrijnende verhalen van ouders die tegen alle adviezen in toch andere keuzes maken. Het CLB kijkt naar het belang van het kind en dat is niet altijd het belang van de ouders. In veel gevallen valt dat wel samen, maar niet altijd. …

Er is trouwens nog een mevrouw die zeer populair is op het internet. Zij heeft een heel verslag van haar zeer positieve gesprek met de heer Daniëls op het internet gezet. ….

Commentaar redactie: Minister Crevits minimaliseert  steeds de vele kritieken. Ze wekt ook de indruk dat het vooral gaat om kritiek van enkele individuen, enkele ouders, een populaire leerkracht op het internet… Ook de vertegenwoordigers van de meerderheidspartijen moeten uiteraard hun kritiek wat temperen. En de vertegenwoordigers van Groen en Sp.a die destijds de grootste propagandisten waren van het M-decreet houden zich  ook gedeisd.

Wat in die context ook nog opvalt is dat de onderwijskoepels en de regionale pedagogische  begeleidingscentra zich niet expliciet inlaten met de vele kritiek vanuit hun achterban en deze helpen toedekken.

2. B.O.-leerlingen die na 2 jaar  terug moeten naar het gewoon onderwijs

Vooraf: probleemstelling Leerlingen die sinds 1 september terecht kwamen in het basisaanbod  kunnen in principe na 2 jaar teruggestuurd worden naar het gewoon onderwijs, tenzij, tenzij…  De garantie dat ze in het b.o. kunnen blijven, geldt maar voor 2 schooljaren. Na 2 jaar moet alles opnieuw bekeken worden ook al willen de ouders en de leerkrachten dat die leerling in het b.o. blijft.  Er is veel kritiek op dit principe. Maar minister Crevits ontweek die kritiek door het enkel te hebben over het lot van de leerlingen die vóór september al in he  b.o. zaten.  

Crevits: “De beeldvorming dat kinderen die nu al schoollopen in het buitengewoon onderwijs, zouden moeten terugkeren naar het gewoon onderwijs, stoort me. Dat is niet zo en dat is ook niet de bedoeling! Het buitengewoon onderwijs maakt onlosmakelijk deel uit van ons onderwijssysteem en dat blijft zo in de toekomst. Om die reden hebben we onderwijs van type 9 gecreëerd, zodat kinderen overal school kunnen lopen.

Het M-decreet stelt dat elk kind het recht heeft om zich in te schrijven in een gewone school en dat het recht heeft op redelijke aanpassingen. Ook een leerling die een individueel aangepast curriculum volgt, heeft het recht om in te schrijven in een gewone school. Zijn inschrijving kan pas ontbonden worden na een gesprek tussen school, CLB en ouders over de (on)redelijkheid van aanpassingen. De school motiveert haar beslissing. Alle kinderen die voor de start van het M-decreet schoolliepen in het buitengewoon onderwijs, kunnen daar ook blijven, tot ze van niveau veranderen. Daarmee bedoel ik: wanneer ze van het lager onderwijs naar het secundair onderwijs gaan. Dat is het kader waarin we nu zitten en dat ik nog eens ten behoeve van iedereen wil meegeven.

3. Geen (of heel weinig) ondersteuning van inclusieleerlingen in klas?

Er is ve l kritiek op het feit dat inclusieleerlingen geen ondersteuning krijgen in klas en dat ook veel leerlingen ten onrechte geen gon-ondersteuning kregen

3.1 Prewaarborgregeling : enkel voor beperkt aantal scholen en geen ondersteuning in klas

Crevits: “Er is in het parlement een waarborgregeling goedgekeurd om de waarborg te vervroegen … Dit schooljaar is het aantal scholen dat kan genieten van de ondersteuning in het kader van de pre-waarborg nog beperkt. Indien we het decreet hadden gelaten zoals het was, was het bij nul scholen gebleven.

Voor de ondersteuning van de implementatie van het M-decreet zijn verschillende maatregelen genomen . Daarvoor is o.a.  de prewaarborgregeling uitgewerkt, die een enorm effect heeft. Dat betekent dat op 1 september toen het M-decreet van kracht ging, 180 personeelsleden uit 30 scholen voor buitengewoon basisonderwijs en een kleine 300 gewone basisscholen betrokken zijn bij iets dat we eigenlijk niet hadden voorzien toen het decreet werd goedgekeurd. Dat is wel een heel goede zaak en ook geen overbodige luxe. …  

U hebt gelijk mevrouw Gennez  dat voor  de uitvoering van de prewaarborgregeling  gekozen is om de ondersteuning leerkrachtgericht in te zetten (en niet voor ondersteuning van leerkrachten en inclusieleerlingen in de klas zelf).  De vraag is echter of dat problematisch is. Net door de versterking van de handelingsbekwaamheid van leraren, kunnen we meer verschil maken dan wanneer we hoofdzakelijk blijven inzetten op het werken met de leerlingen. Er is een verschil tussen leerlinggericht werken en klasgerichte inzet. We willen net bereiken dat leerkrachten minder verlegen en vaardiger worden. En daarom moeten we samen met leerkrachten aan de slag gaan. Bij het puur inzetten op het kind, zullen er minder multiplicatoreffecten zijn.

3.2  Bieden de  70 competentiebegeleiders voldoende steun?

Sommige leden van de commissie stelden daar vragen over.  Crevits: “Nu kom ik bij de  vragen over de pedagogisch begeleiders. Ik maak mij daar ook een beetje zorgen over. Er zijn er zeventig de wijde wereld ingestuurd. Ik vond het relevant dat zij de klasvloer voor een deel begeleiden. Dat moeten wij ook evalueren. Ik hoor daarover schitterende verhalen, maar ook heel andere verhalen. Er zijn er ook al geweest die, toen het M-decreet moest worden geïmplementeerd, in al hun begeleidingsnaarstigheid ervoor zorgden dat scholen in paniek schoten over wat er zou gebeuren. Dat had te maken met het feit dat het een nieuwe situatie was. Ik begrijp dat. Men vraagt of ik dat sneller ga evalueren. Ja. De bevraging loopt. Ik wil weten hoe we die inzet kunnen optimaliseren en hoe we ervoor kunnen zorgen dat iedereen de inzet van de competentiebegeleiders als iets heel positiefs ervaart. Het is zoals met alles wat je in het onderwijs nieuw invoert: het is niet overal perfect. Maar er wordt wel overal keihard gewerkt.

4   Stugge werking van CLB’s

Crevits: “Bij de CLB’s hebben we wat druk weggenomen door de reguliere doorlichtingen twee jaar op te schorten. De inspectie heeft effectief al alle CLB’s bezocht om na te gaan hoe er in de toekomst goed kan worden samengewerkt en hoe er rond de implementatie van het M-decreet op de meest in het belang van het kind zijnde manier kan worden gewerkt. Ik hoor CLB’s die in het belang van het leerproces van kinderen, samen met scholen en hun ouders, de beste weg kiezen voor de ontwikkeling van het kind. Maar ik moet er ook bij zeggen dat ik ook verhalen hoor van CLB’s die krampachtig vasthouden aan de letter van het decreet. Dat vind ik een spijtige zaak. 

5.  Grote vraagtekens i.v.m. individueel aangepast curriculum en recht op

(Vooraf: Er is in de aanloop van het decreet veel  discussie geweest omtrent de vraag of leerlingen die het gemeenschappelijk curriculum grotendeels niet kunnen volgen, ook mogen starten in het gewoon onderwijs en er ook mogen blijven als duidelijk bewezen is dat ze een groot deel van het curriculum niet kunnen volgen.  Zo zitten er momenteel b.v. kinderen met het syndroom van down in het gewoon onderwijs, ook al kunnen ze de meeste lessen niet  volgen. Mieke Van Hecke, chef van het katholiek onderwijsnet, is steeds bij hoog en laag blijven beweren dat leerlingen die het gewone curriculum niet kunnen volgen,  volgens het decreet niet in het gewoon onderwijs thuishoren.  We hebben altijd gewezen op de dubbelzinnigheid in dit verband en op het feit dat het voorzien van de mogelijkheid van een individueel curriculum er toch zou toe leiden dat dergelijke leerlingen in het gewoon onderwijs terecht  zouden komen. We stelden ook dat  men aan dergelijke leerlingen achteraf toch moeilijk  een getuigschrift/diploma kon toekennen dat dit voor die leerlingen tot grote problemen zou leiden. Maar volgens de huidige wetgeving hebben dergelijke leerlingen ook achteraf geen recht op een uitkering.)

Crevits: “Dan zijn er ook nog de vragen omtrent het individueel aangepast curriculum. We zijn nu enkele maanden na de implementatie van het M-decreet. Aan de hand van de telling van 1 februari zullen we kunnen zien hoeveel leerlingen dit schooljaar schoollopen met een individueel aangepast curriculum. Het zijn leerlingen die zonder uitzondering beschikken over een verslag voor toegang tot buitengewoon onderwijs, maar die ingeschreven zijn in een gewone school.  (NvdR: ????).

Ik moet echt zicht krijgen op het aantal leerlingen met een individueel aangepast curriculum in het gewoon secundair onderwijs die dit doen met een verslag van opleidingsvorm 3 en 4. Enkel die opleidingsvormen geven immers een goede toegang tot de arbeidsmarkt. We hebben al stappen gezet om scholen goed te informeren en te sensibiliseren opdat ze dit correct zouden registreren in DISCIMUS. De verificatie gaf ook informatie bij hun schoolbezoeken, en op 20 januari 2016 kregen alle scholen voor gewoon onderwijs nog eens een brief met informatie over wat een individueel aangepast curriculum inhoudt en met de vraag om dit correct te registreren in DISCIMUS.

De verificateurs zullen naar aanleiding van 1 februari bekijken of die geregistreerde leerlingen effectief leerlingen zijn met een verslag voor toegang tot het buitengewoon onderwijs en zo ja, voor welke opleidingsvorm. Dan pas kunnen we bekijken of we die leerlingen ten onrechte niet hebben opgenomen. Ik heb in de plenaire vergadering gezegd dat dit niet zonder reden nog niet gebeurd is.

Het zijn natuurlijk leerlingen met een verslag voor buitengewoon onderwijs, en ik wil er zeker van zijn dat ze met het individueel aangepast curriculum in het gewoon onderwijs alle doelen halen die ze zouden halen in het buitengewoon onderwijs. Zo niet, zijn ze minder gekwalificeerd om te starten met hun traject na de school.” (NvdR: en hebben ze dus ook geen recht op uitkering? Het laatste woord is hierover nog niet gezegd!).

6  Vraagtekens i.v.m. GON-ondersteuning blijven

Crevits: “De gon-ondersteuning werd bevroren. Dat heeft tot gevolg dat er 750 leerlingen minder gon-ondersteuning kregen. Door die bevriezing kan die gon echter worden ingezet voor nieuwe types waarvoor nog geen gon was. Dat is zeer interessant in het kader van de herwerking of de heroriëntering van het hele gon-beleid dat we willen uitvoeren.

Hoe komt het dat er minder gon is toegekend? Dat vraagt wat diepgaander kwalitatief onderzoek. We hebben navraag gedaan bij de CLB-koepels. Daaruit blijkt dat een aantal elementen een rol kunnen spelen, zoals de nieuwe manier van werken die CLB’s en scholen zich eigen dienden te maken en ook de striktere medische criteria voor bepaalde types. Het parlement heeft die criteria aangebracht en heeft expliciet de keuze gemaakt om die criteria in het decreet te plaatsen. Een CLB kan dus niet beslissen om die in de vuilbak te gooien. Dat is niet de geest. Je moet natuurlijk wel het decreet toepassen. Ik heb in de verslagen gelezen dat dat kwam omdat er soms gon werd toegekend wanneer dat niet de bedoeling was.

Een andere oorzaak voor het minder toekennen van gon is de timing waarbinnen het handelingsgericht traject volgens het M-decreet moet worden doorlopen. Wat dat laatste betreft, werd in overleg met de CLB-koepels flexibel omgesprongen met de timing voor het afleveren van de gemotiveerde verslagen in functie van gon. Ik heb u gemeld dat we daarover uitstel zouden geven en we hebben dat ook gedaan. De belangrijkste oorzaak – ik ben voorzichtig, maar probeer duidelijk te zijn –  lijkt te zijn dat CLB’s de onderwijsbehoeften van kinderen veel centraler stellen. Dat betekent dat men de automatische band tussen het medisch label en het toekennen van gon wil doorknippen.

7. Cijfers, aantal inclusieleerlingen:  berekening is vrij moeilijk, enkel schatting

Om te weten of leerlingen terugkeren vanuit het buitengewoon onderwijs naar het gewoon onderwijs, zouden we eigenlijk moeten we kijken naar de loopbanen op leerlingniveau en ze vergelijken met de uit- en instroom zoals die was voor het M-decreet. Het is niet zo evident om uit leerlingenbewegingen in globale aantallen af te leiden welke leerlingen effectief door het M-decreet de overstap van buitengewoon naar gewoon onderwijs hebben gezet. Het is niet zo eenvoudig om dat na te gaan omdat dan alle verslagen moeten worden bekeken. Het gaat niet om monsterachtig grote getallen.

We kunnen nu wel al globale conclusies trekken. Bij de start van het schooljaar op 1 september 2015 hebben we vastgesteld dat er in het buitengewoon basisonderwijs zo’n 2200 leerlingen minder ingeschreven waren dan het jaar voordien. In het buitengewoon secundair onderwijs waren er dat zo’n 400 minder. Er zijn ongeveer 1,1 miljoen kinderen die schoollopen in het gewoon onderwijs en er zijn 47.000 kinderen die schoollopen in het bijzonder onderwijs.

Op 1 februari 2016 is er een lichte daling. Er zijn nu nog 1960 leerlingen minder in het buitengewoon basisonderwijs tegenover 2200 op 1 september 2015. Dat betekent dus dat er ongeveer 240 leerlingen van het gewoon onderwijs opnieuw naar het buitengewoon onderwijs zijn gegaan. Dat is eigenlijk een goede zaak, want dat betekent dat de grendel werkt. Wat er ook af te leiden is, is dat ‘het groot manoeuvre waardoor het buitengewoon onderwijs zal leeglopen’ er niet is.

Is het normaal dat er leerlingen teruggaan van het gewoon onderwijs naar het buitengewoon onderwijs? Dat was vroeger ook zo. Het is dus niets spectaculair, ook vroeger was het zo dat leerlingen in de loop van het schooljaar van het gewoon naar het buitengewoon onderwijs gingen of omgekeerd.

(Bedenking van Krekels: Het is natuurlijk wel belangrijk om te weten in welke mate kinderen effectief overgaan van het buitengewoon naar het gewoon onderwijs, maar ook in welke mate kinderen die een verslag van het CLB hebben gekregen, niet instromen in het buitengewoon onderwijs. Ik denk dat dat uiteindelijk de cijfers zijn die M-decreetgelinkt zijn. Ik weet ook niet of er tools zijn om er in de toekomst een duidelijker zicht op te krijgen omdat we zo de impact van het M-decreet toch beter kunnen evalueren.)