Eigenzinnige interpretatie van M-decreet : ook vanwege CLB-koepel

In de bijdrage ‘M-decreet: vraag en antwoord’  in Caleidoscoop van eind  februari 2015 besteedt Tine Geysen  aandacht aan vragen over het M-decreet waarmee ‘CLB’ers nog zitten over de concrete uitwerking van het M-decreet’. Tine Geysen is binnen de Vrije CLB-koepel verantwoordelijk voor de sector ‘leerlingen met specifieke zorgen’. Op bepaalde vragen kan ze naar eigen zeggen een concreet antwoord geven, maar op andere nog niet. We bekijken even een paar van die vragen. We kunnen ons niet van de indruk ontdoen dat ook Geysen het vage M-decreet eigenzinnig interpreteert.

Op 12 februari  gaf minister Crevits nog in de commissie onderwijs toe dat het M-decreet heel vaag is en veel interpretatie toelaat. Zelf vond ze die vaagheid en interpretatievrijheid  veelal zelfs goed en vertrouwt ze  naar eigen zeggen op de interpretatievrijheid- en wijsheid van de  CLB-mensen ( zie bijlage).  Uit de bijdrage van Tine Geysen blijkt o.i. alvast dat ook zij als M-decreet-expert dit decreet op een eigenzinnige wijze interpreteert.                           

Vraag 1.Kan een leerling verwezen worden naar het type 'basisaanbod' in de loop van het schooljaar en tot wanneer is zijn attest geldig?

Vooraf: zoals bekend MOETEN leerlingen starten in het gewoon onderwijs en kunnen ze pas overgaan naar het ‘basisaanbod’ als gebleken is dat ze het gewone programma niet aankunnen ....   We merken wel  in Duitsland waar sinds september 2014 een analoog M-decreet geldt - ouders dit betwist hebben voor de rechter en vaak gelijk kregen. Zij eisten het recht op om zelf te beslissen dat hun kind naar het buitengewoon onderwijs ging. Het is best mogelijk dat ook in Vlaanderen ouders naar de rechter zullen stappen.

1.  Geysen: liefst geen overgang naar basisaanbod in loop van schooljaar

Tine Geysen: “Een eerste verwijzing naar het type basisaanbod in de loop van het schooljaar kan, al moet steeds goed overwogen worden of dit wel wenselijk is.” Commentaar: een kind kan uiteraard pas verwezen worden als aangetoond wordt dat het kind weinig kan opsteken in b.v. het eerste leerjaar. Voor een aantal leerlingen waarvan men al in de kleuterschool weet dat het gewoon onderwijs moeilijk haalbaar is, zal uiteraard al heel vlug blijken dat het  gewoon volgen van  het eerste leerjaar niet wenselijk is. Bij zo’n afweging na 1 of een paar maanden speelt vooral ook mee dat men denkt dat dit kind ook in de erop volgende maanden weinig zal opsteken in dit eerste leerjaar en dat het verder volgen van dit leerjaar geenszins zinvol is.

 Geysen  poneert echter dat men er gelijk hoe moet naar streven dat  zo’n kind toch het volledige schooljaar in het eerste leerjaar blijft. Geysen dringt er op aan dat een  overstap naar het basisaanbod pas op het einde van leerjaar plaatsvindt.  Ze poneert: “Het streefdoel is om een overstap naar buitengewoon onderwijs te laten ingaan op 1 september.” Commentaar: waar haalt Geysen die eigenzinnige interpretatie vandaan? 

Noot:  Scholen die gedurende de eerste maanden van b.v. het eerst leerjaar veel energie geïnvesteerd hebben in zo’n probleemleerling en hem vóór 1 februari laten vertrekken, zullen al die inspanningen gratis geleverd hebben. Dit lijkt ons totaal onverantwoord.

 2.Attest geldt wel voor (maximaal) 2 schooljaren, maar in de praktijk zal leerling volgens Geysen geen 2 jaar in basisaanbod mogen blijven, maar b.v. slechts 1,5 jaar

Vanuit haar interpretatie spoort ze de CLB-mensen ook  aan om een ander voorschrift eigenzinnig te interpreteren. Ze schrijft: “Een inschrijving in het type basisaanbod is maximum twee schooljaren geldig. Aan het einde van deze periode volgt een evaluatie door de klassenraad en het CLB. Leerlingen die in januari 2016 instromen in type basisonderwijs, krijgen dus ( ten laatste) een evaluatie in juni 2017. “  Er zijn uiteraard ook nog leerlingen die in februari instromen.  Na  hoogstens anderhalf jaar ‘basisaanbod’ zal dus opnieuw al een overweging moeten, gebeuren. Dit lijkt ons te vroeg en niet zinvol.  Een leerling eerste leerjaar waarvan men al van bij de start weet dat hij weinig kan opsteken in een eerste leerjaar, laat men dus volgens Geysen het best nog het volledige schooljaar zijn ‘broek verslijten’ in het eerste leerjaar. Maar al na hoogstens anderhalf jaar ‘basisaanbod’ moet al dringend overwogen worden of een leerling niet terug moet naar het gewoon onderwijs. (Nog dit: Als die leerling pas in de maand februari in het basisaanbod gestart is, riskeert het buitengewoon onderwijs dat ze maar 1 jaar subsidie ontvangen zullen hebben.) 

 Vraag 2.Welke redelijke aanpassingen mag men van scholen verwachten? Wat met individueel aangepast curriculum?

(1)In het M-decreet vinden we merkwaardig genoeg geen antwoord op die vragen - net zoals het vaag M-decreet niets zegt over de inhoud van het zgn. ‘basisaanbod’. (Volgens minister Crevits was het ook niet wenselijk dat  het M-decreet zich zou uitspreken over de inhoudelijke invulling van het ‘basisaanbod. Raar maar waar).                                                                                         

Geysen schrijft: “Een eenvoudig antwoord is er niet, om twee redenen. (1) Over aanpassingen kan jet het niet in algemene termen hebben. Een aanpassing is altijd een antwoord op de onderwijsnood van deze leerling, in deze klas, in deze school. (2) een maatregel die op school A heel vlot verweven is in de dagelijkse praktijk, kan voor school B erg lastig zijn om uit te voeren. Het is dus mogelijk om lijstjes te maken met nette kolommen van ‘redelijk’ en ‘onredelijke’ maatregelen waar men altijd en overal kan op terugvallen.”  Geysen concretiseert die stellige uitspraak niet en ze is daar blijkbaar ook niet toe in staat. Het opmaken van zo’n ‘nette lijstjes’ is uiteraard niet mogelijk!

Geysen: “Er zijn wel een aantal richtlijnen om te bekijken of een maatregel/aanpassing die nodig is voor een leerling ook haalbaar, dus ‘redelijk’ of ‘proportioneel’, is binnen de school.                                                                                                                            -Een te dure aanpassing kan als onredelijk worden beschouwd.          -De aanpassing mag de klas- of schoolorganisatie niet overmatig belasten.         -De impact van de aanpassing op de omgeving en op de andere leerlingen wordt zo klein mogelijk gehouden.   (Commentaar: het kan toch ook zijn dat bij ernstige gedragsproblemen en storend gedrag  het leren van de andere leerlingen in het gedrang komt.)                                                                                                                                                                      - Een aanpassing wordt sneller als redelijk beschouwd wanneer gelijkwaardige alternatieven ontbreken. Commentaar: we vragen ons ernstig  af wat Geysen hier bedoelt.

Geysen stelt verder dat alle partijen moeten betrokken worden bij de vraag of redelijke aanpassingen nodig zijn: leerling, ouders, school en CLB.  Dit maakt het uiteraard heel omslachtig. “De finale beslissing rond het ‘onredelijk’ zijn van bepaalde aanpassingen ligt bij de klassenraad, maar het CLB heeft de eindverantwoordelijkheid om een verslag op te maken. “Commentaar:  het is dus mogelijk dat het CLB in dit verslag schrijft dat de school de aanpassing onredelijk vindt, maar dat het CLB vindt van niet. En dan krijgen de ouders/leerlingen zo’n verslag in handen. Dat kan tot heel wat betwistingen en rechtspraak leiden

(2)Individueel aangepast curriculum

Geysen voegt er ook nog volgende verregaande uitspraak aan toe: “Een beslissing van de school dat aanpassingen ‘onredelijk’ zijn, betekent echter niet automatisch dat het CLB een verslag aflevert. Na het afleveren van een verslag kan er een vraag komen om de leerling studievooruitgang te laten maken op basis van een individueel aangepast curriculum. Hier neemt de school de finale beslissing.” Kan de vraag ook komen van het CLB? Wat houdt een individueel curriculum in?  (Tussendoor: Mieke Van Hecke suste vorig jaar nog de leerkrachten en scholen met de stelling dat inclusie enkel mogelijk was voor leerlingen die het gewone programma kunnen volgen.)

Uit dit alles blijkt vooreerst dat het M-decreet heel vaag is en tot allerlei interpretaties aanleiding zal geven.  Ten tweede blijkt dat alles hopeloos gecompliceerd is en aanleiding zal geven tot heel veel planlast voor de leerkrachten en directies en voor de CLB. Ten derde blijkt dat het optreden en de verantwoordelijkheid van de CLB ook heel vaag blijft en tot allerhande uiteenlopende praktijken aanleiding zal geven. 

Bijlage over commissievergadering van 12 februari

Tijdens de bijeenkomst van de commissie onderwijs van 12 februari bleek dat er volgens een aantal commissieleden nog veel onduidelijkheid bleef omtrent de interpretatie van het M-decreet: bij de scholen, het CLB, de begeleidingsdiensten.  We brachten hierover al verslag uit.  Minister Crevits antwoordde eerder ontwijkend, maar gaf ook een en ander toe: “Er moet wel  nog een goede taakafspraak zijn over wat het CLB doet, hoe de inspectie ermee omgaat, hoe de pedagogische begeleidingsdiensten en de CLB’s samenwerken enzovoort. Er is snel ongerustheid bij de CLB’s e.d.  Dat heb ik ook al gemerkt. Ja, maar ze moeten ook zelf actie durven ondernemen. Ik vindt overigens dat de CLB’s ter zake een schitterende taak krijgen. Ze moeten tonen dat ze dat willen doen. En morgen wordt het  formulier (voor CLB-advies) definitief vastgesteld. Ik voel dat er nog heel wat zaken zijn waarvan men denkt dat er een nieuw besluit of reglement zal komen.”  Ze voegde er nog aan toe dat de overheid wel niet zal bepalen hoe het basisaanbod-type inhoudelijk ingevuld moet worden. Raar maar waar!