In het recente nummer van Basis (4 oktober) van de  COC-vakbond   mag de mag de Gentse sociologe Mieke Van Houtte vier pagina’s lang ons  secundair onderwijs beledigen, de grond  inboren, beschuldigen van sociale discriminatie, enz.  Ze weet werkelijk niet positief te vertellen en mag er een lang pleidooi houden voor de invoering van een gemeenschappelijke/brede eerste graad. En zelfs nog na de eerste graad wordt volgens Van Houtte “het principe van de gemeenschappelijkheid best ook doorgetrokken.” (De Vlaamse sociologen pleitten steeds voor een gemeenschappelijkheid tot 15/16 jaar).

Het COV weet dat slechts een beperkt aantal leraren secundair onderwijs (een 10%) echt voorstander is van de gemeenschappelijke eerste graad. Bij navraag bij leerkrachten van de  derde graad lager onderwijs, belangrijke ervaringsdeskundigen,  zou blijken dat  er daar nog minder  voorstanders zijn. Die leerkrachten beseffen maar al te goed dat het al uiterst moeilijk is om de leerlingen in de derde graad samen te houden, en dat het niet wenselijk  is om dat nog langer te doen.  De voorbije jaren kregen al die leerkrachten geen stem in het blad ‘Basis’ van de COV. In het jonge nummer van Basis kreeg een van onze Vlaamse egalitaire onderwijssociologen wel weer alle ruimte om ons succesvol secundair onderwijs als een kankerplek voor te stellen en te pleiten voor een radicale structuurverandering.

Van Houtte verzwijgt dat uit PISA-2012-wiskunde eens te meer bleek  dat we de Europese PISA-topscore behaalden dankzij het feit *dat we nog veel toppers tellen (25% versus 3% in comprehensief  Zweden en 14% in Finland,   *dat ook onze zwakke leerlingen (relatief bekeken)  beter presteren dan in de meeste landen, * dat we het hoogste percentage leerlingen tellen uit het laagste kwart qua sociale afkomst die een score behalen die zich situeert bij het hoogste kwart van de PISA-score. Van Houtte verzwijgt ook dat er volgens Eurostat in  Vlaanderen  opvallend minder schooluitval is (7,5% in 2013: 20 à 24-jarigen zonder diploma) dan in landen met een gemeenschappelijke lagere cyclus als Zweden, Finland, Frankrijk, Engeland … Dat alles telt niet voor Mieke Van Houtte;  ze baseert zich vanuit haar egalitair en nivellerend standpunt  ten onrechte op de grootte van de prestatieverschillen tussen de sterkste en de zwakste leerlingen …

We hebben in Onderwijskrant en op een hoorzitting in het Vlaamse parlement al herhaaldelijk de visie van veruit de meeste leerkrachten vertolkt (zie www.onderwijskrant.be) .   Jammer genoeg kreeg de stem van die leerkrachten nog geen gehoor in Basis.   Als reactie op de bijdrage van de Gentse sociologe Mieke Van Houtte, verwijzen we hier enkel nog naar een recente studie van twee Nederlandse sociologen, Jaap Dronkers en  Tijana Prokic-Breuer,  die in een recente studie aantonen dat het Vlaams onderwijs er wonderwel in slaagt   een grote mate van sociale gelijkheid (gelijke kansen) te combineren met een hoge effectiviteit voor alle leerlingen, dankzij zijn unieke, gedifferentieerde en stimulerende onderwijsstructuur.

Studie van Dronkers en Prokic-Breuer

 Nederlandse sociologen  Dronkers en Prokic-Breuer:  Vlaams secundair onderwijs slaagt  erin om een grote mate van sociale gelijkheid (gelijke kansen) te combineren met een hoge effectiviteit dankzij zijn unieke, gedifferentieerde en stimulerende onderwijsstructuur

We bekijken even de o.i. belangrijke conclusies voor Vlaanderen in de studie ”The high performance of Dutch and Flemish 15-year-old native pupils: explaining country different math scores between highly stratified educational systems (Tijana Prokic-Breuer & Jaap Dronkers, Maastricht University, 2012)

We citeren enkele passages en conclusies over Vlaanderen. De onderzoekers wilden nagaan hoe het mogelijk dat Vlaanderen niet enkel een hoge-PISA-score behaalt, maar ook een hoge mate van sociale gelijkheid (=gelijke kansen; dit laatste is gebleken uit ander onderzoek van prof. Dronkers).

De onderzoekers gingen uit van de volgende hypothese voor Vlaanderen. Hypothese van onderzoek over Vlaanderen, die in het onderzoek ook bevestigd werd. We stellen vast dat het Vlaams onderwijssysteem gelijke kansen tussen de leerlingen promoot zonder daarbij afbreuk te doen aan de effectiviteit (b.v. Europese topscore voor PISA-2012-wiskunde).  We verwachten dat dit bereikt wordt door het plaatsen van een groot deel van de leerlingen bij de start van het secundair onderwijs in een sterkere richtingen - ‘higher track’. (Veel leerlingen dus die kiezen voor sterkere richtingen, de opties Latijn en Moderne Wetenschappen in de eerste graad). Een uniek kenmerk van het Vlaams onderwijs is dat als gevolg van de eerder beperkte selectiviteit bij de start de meerderheid van de leerlingen toegestaan wordt  ‘to  enter highest educational track’ (= sterke richtingen). 

Dat heel veel leerlingen mogen starten in  richtingen die hoge eisen stellen is volgens de onderzoekers heel belangrijk. In sterk selectieve systemen (o.a. Duitsland) is dit minder het geval. In tegenstelling tot comprehensieve onderwijssystemen met een gemeenschappelijke lagere cyclus -  is het tevens zo dat in Vlaanderen het bestaan van ‘lagere onderwijsrichtingen’ (lowest tracks) de mogelijkheid bieden van ‘downward mobility during secondary education’ (=tijdige en soepele overgang naar meer passende opties is mogelijk.)  We tonen in onze studie  aan dat de grote deelname aan de ‘higher tracks’ niet enkel de gelijke kansen bevordert, maar dat tegelijk de motivatie van de leerlingen om in de sterke richtingen te blijven hoger is dan  de   “We argue that next to equity benefits related to the bigger size of the highest tracks, the motivation of students to stay in the highest track is higher than the motivation to exit from the lowest track; therefore, the educational performance of all pupils can be increased.”

Dronkers en Prokic-Breuer stelden vast dat hun hypothese grotendeels bevestigd werd in hun onderzoek.  De eindconclusie luidt: “The high Flemish scores can be partly explained by the high curriculum mobility (as indicated by the highest level of medium entrance selection). The Flemish educational system has relatively open entrance at each curriculum level in secondary school, but a high level of internal (downward) curriculum mobility (‘‘cascade model’’) as well. The ‘‘not too high but not too low’’ level of entrance selection (trying to combine the best of two solutions) and the high level of curriculum mobility within schools and between tracks improve the matching of pupils to their educational attainment and achievement. This can improve efficient learning and thus leads to high scores. Conclusie: Some entrance selection by schools can be useful to strengthen their ambition and quality, which influence the performance of their pupils.”  P.S. However, we cannot fully explain the high scores of the Flemish pupils. … Educational policy can also make a difference.