Omsk
Van Togenbirger-De Waelekens' Vertelsels (Alle teksten en tekeningen zijn wettelijk beschermd)
Voor meer verhalen: zie het ARCHIEF of de INHOUDSTAFEL. Ofwel klik telkens op de GROENE PIJL die naar LINKS wijst, onderaan de pagina. Copyright: J. Bauwens.
16-02-2007
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Septembernacht
Klik op de afbeelding om de link te volgen

Septembernacht


H
et was een van die intussen niet meer zo zeldzame, warme nazomernachten in september. Het middernachtuur was allang verlopen, maar in de straten van deze oude stad kon men nog over de koppen lopen. Het was niet de drukte van de dag die in de winkelwandelstraten heerste: onder een volle maan, gehuld in een halo van kleurenringen, was het wandeltempo rustig nu, haast slenterend. Het keuvelen van nieuwe en ook oude koppeltjes, hand in hand, welhaast in strandkledij, werd begeleid door het stroelen van het water in de bekkens onder de kleine fonteintjes die alom als gebeeldhouwd oprezen uit saters en nimfen van donkergrijze granietsteen uit de vergangen gewaande middeleeuwen. Een mist van een zeer draaglijke en welkome friste was intussen op de pleinen afgedaald en hulde verre torentjes in een dromerige waas en, zoals reusachtige, kleurige lantaarnen, lieten van binnenuit verlichte kathedralen hun glasramen zingen terwijl zij gestreeld werden door nevelslierten die zich als bleke slangen om de donkere steunberen slingerden. Hoog daarboven verdween nu en dan de kroon van een kerk volledig in laaghangende nachtwolken die veel te wit waren om echt te kunnen zijn, wat een onwezenlijk spectakel opleverde: het leek dan alsof de kerk op zachte en onhoorbare wijze was onthoofd voor de duur van enkele tellen terwijl, uitgerekend dan, uit die niet meer bestaande toren het gedruis van een bronzen klok tot tweemaal toe weerklonk.

Het zware gelui viel neer in de stegen en galmde haast eindeloos in portieken, spelonken, bakstenen gangen en weggetjes met smalle trappen die langs koude, sierlijke, gietijzeren traliehekkens in donkere schaduwen afdaalden naar zwarte, koele waters waarop zwanen slapend in grote kringen dreven. Ontelbare ruitjes, pekzwart in de trapgevels, weerkaatsten in voorbijgaande flarden de maan en haar dromen, de wolken en de nacht en, hier en daar, een schare oude bomen die in het windstille van de nacht de pracht van hun tentakels in het licht van de mist als toortsen verhieven terwijl zij geheel verstild en onbeweeglijk bleven. Zij stonden, de bomen, overwelmden met een diepgroene geur als van bloemen de banken, gesneden uit hun eigen vlees dat hout heet, en op de banken hadden zich wandelaars gevleid om nog dieper te kunnen ademen nu, en de tere longen geheel met de koelte van de maan te vullen, zoals men kristallen bekers vult met donkere wijn, en dorstige tongen laaft aan ijskoud water.

De dorst die nu zichtbaar was in het welven van de silhouetten van de ranke lichamen bij elke ademteug, was onmiskenbaar niet langer een dorst naar water of naar wijn. Menig wandelaar begon nu echt te slenteren, sommigen ook kwamen middenop de weg tot staan, lieten het hoofd in de nek vallen, keken diep in het wonder van het firmament en sloten dan de ogen voor een wijl, alsof zij van dit zalige ogenblik op onnaspeurbare wijze een prent maakten welke ze langzaam lieten neerzinken naar de bodem van de ziel om die daar voor immer te bewaren. Anderen gingen op de koele, stenen muurtjes zitten, lieten de zwaar geworden armen hangen en ook het hoofd dat zich als in gebed voorover boog ter aarde, en gezalfde ogen verwonderden zich over de vormen van de stenen van de straat, het kunstwerk van kasseien die door een duizendjarige, onverdroten dans van wandelaars zo rond en glad geschoren waren als de mysterieuze keien in de rondingen van de helderste stroom.

En zo ging het nog een tijdlang door, als was dit niet echt gebeurd, doch slechts een stille film, geprojecteerd op het theater van de aarde; een spokerige droom waarvan alras het einde naderde wanneer nu koelere lagen lucht door de aders van de straten daalden. Het volk trok weg, werd dunner, verdween als in het niets, en de ruimte nam haar plaats weer in, vestigde zich in een nieuwe kilte. Een forse wind blies de laatste nevelen aan flarden, stuurde donkerder wolken boven de kathedralen van de stad, benam de maan het zicht. En 't overtrok nu overal, de stenen werden koud, het spel dat uitgespeeld was werd verjaagd, een sliert van plotseling afgerukte bladeren vluchtte door de straten, de lantaarnpalen op het plein gingen nu sidderden en in de verte rammelde een frisdrankblikje met een hels lawaai.

Ik nam de enkele munten uit mijn hoed, klopte het stof uit de jas waarop ik gezeten had en zocht een slaapplaats, ergens uit de regen en veilig voor de wind. De munten knoopte ik goed vast, in de rode zakdoek die ooit van mijn oude moeder was.


15-02-2007
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Die Nacht…
Klik op de afbeelding om de link te volgen

Die Nacht…

 

Toen de grote hitte voorbij was, regende het, en hoe regende het! Een warme regen was het, en ik weerstond niet aan de drang om mij naar buiten te begeven in de avond en te dwalen, terwijl mijn haren kletsnat werden en ook mijn kleren, en ik zag hoe de hoge bomen die geleden hadden onder de uitmergelende hitte van de zon, weer sap doorheen hun bijna verdorde, wachtende takken lieten stromen nu, en zich heroprichtten, ademden, de wakke, natte wind door hun kruinen lieten waaien en zich van de druk ontdeden waaronder ze in de lange, zanderige en broeierige julidagen bijna verstikt waren geraakt. Alle schepselen ontvingen nu met open armen, naar boven gerichte handpalmen en wijd uiteen gespreide vingers de helende, heilige zalving van het pletsende nat dat wijde plassen maakte, en op die plassen, bellen, zo groot als vuisten, welke met kinderlijke pret uit elkaar spatten van zodra zij geblazen waren. Doorheen de plassen waadde ik, sleepvoetend als een verzonken kind, totdat mijn schoenen doordrenkt waren van de olie uit de wolken, en ook mijn sokken; doch kou hadden mijn voeten niet, verhit als mijn bloed nu was dat zich nooit genoeg kon laven aan dit op zijn eigen tijd terugkerende spektakel, deze wasbeurt, toegediend door nachtengelen met altijd verrassende strelingen.

 

Ik weerstond niet aan de drang – nooit heb ik kunnen weerstaan aan de drang – de drang om alles los te laten dat bindt, om alle koorden door te snijden, alle krampachtige vormen uit ijs te laten smelten en weg te laten vloeien naar het diepste punt dat ze maar vinden kunnen. De wijsheid immers zegt dat het water dat de diepten zoekt, vergadert in die diepten, waar de levensaders liggen, koel en altijddurend donker, in nooit geziene meren waar geen vis zwemt en geen mens of dier ooit komen kan. Vele jaren, duizenden en honderdduizenden jaren lang bezinkt daar dan de wijsheid die wij water noemen, wachtend op altijd nieuwe tijden, millennia, epen – alle catastrofen van de oppervlakte overbruggend om, als het tij gekomen is, gewekt te worden door een bosgod – een sater – die met één slag van zijn scepter de vrije teugel geeft aan alle water in een nieuwe bron.

 

In één ogenblik spat dan in een fontein van licht en lust, de wijsheid na haar rust van ontelbare eeuwen uit de diepste buik van moeder Aarde op, om een volgende cyclus van leven in gang te zetten. En de zon verwelkomt het levensnat en zuigt het op in de containers van haar longen, verdeelt het over alle schepselen en speelt ermee zoals nimfen spelen met klei, naar het eerste voorbeeld van hun grote Schepper.

 

Zo kwam het dat ik dwaalde door de zee van de nacht, en over de bodem van de nieuwe oceanen liep, verrukt door zich reeds alom verspreidende zwammengeuren die al aan september denken deden, en aan het sterven van het leven, aan de grote dood, het einde en de ijskegels van kristal waarin het al wordt opgeborgen dat geleefd heeft en gezongen. Maar herfst was het nog lang niet nu, in tegendeel: nog duizend soorten moesten opstaan om hun lied te zingen en zich te vernieuwen vooraleer het licht ging wijken, en ikzelf wist mij nu een schepsel behorend tot een van dezen die in de eeuwenlange rij hadden gewacht, geduldig, op de vloed die op de hitte volgt, en op de nacht die de dag toedekt, om op te staan nu uit zijn graf.

 

Open lag mijn tombe daar, de muil wijd open, dorstig als een dronkeman die ’t niet meer houden kan en die, zich overgevend aan de drank, nu alle gaten die hij rijk is, vol laat lopen. Verlamd tussen de stenen engelen en de inscripties van voorgoed gestorven dichters in ’t graniet waarover gek geworden duizendpoten kropen. Als in een diepe slaap gevallen – laat maar lopen! – en alle deuren wagenwijd open op de nacht en zich aldus verzadigend van het prachtige nat, was nu mijn tombe alleen nog maar een put die zich met water vulde, water uit de warme nacht waarnaar elk keelgat smacht dat nog een allerlaatste keer zo zat wil worden, nu het lang genoeg gesmeekt heeft en geroepen. Geen god is immers zo meedogenloos dat hij niet eens in alle tijden zijn strenge wetten op zou heffen – betoverd als hij zelf wordt door het spektakel van het leven – om ook aan de doden, al was het maar voor de duur van een uur, de natte troost van de regen te geven.

 

Ja, het was al middernacht, toen ik mijn tocht begon, geheel omringd door lustig krijsende zwermen zwarte vogelmuizen met baleinen vleugels en schitterende tanden in een scherpe bek, maar algauw verlieten dezen mij om, in een grote draai, zich naar hoger gelegen oorden op te laten tillen, waar nog meer wolken waren, ongezien, doch nokvol met ongetemde fristen. Eerst stapte ik een goed gangetje aan, maar algauw begonnen mijn benen, licht als zij geworden waren door het ongeremde ademhalen van de winden, te rennen op de draf van een jong paard. Ik dook, terwijl ik liep, met mijn handen waaraan nu splinternieuwe hoeven prijkten, naar de grond en, aldus een viervoeter wordend en mij vervolmakend in de vereniging met het aardse, hitste mij het ritme op waarmee mijn lichte poten zich in hun ritmische cadans als ’t ware omheen de Aarde sloten, in een gedreven dans die nu heftig aan snelheid won. Laag bij de grond: mijn blik; mijn speurneus die reeds heel andere werelden smaakte; het hijgen dat dampte in het duister uit mijn muil en, in de wind, mijn lange, bloedrode, elastisch bengelende tong. Het leek of ik haast blaffen kon, en toen doorheen de mistbanken nu ineens een volle maan aan klaarte won, spoedde ik mij te vierklauw naar de top van daar, die hoogste berg, strekte mijn ranke muil uit naar de maan, en liet het merg uit al mijn botten leegstromen in het gebed van mijn gehuil waarmee ik haar mijn diepst verborgen dromen kenbaar maakte.

 

Met een bliksemflits, onmiddellijk door een donderslag gevolgd tot in de allerdiepste diepten van de bodems van deze nachtelijke zee, zegenden de luchten ’t ritueel dat zich voltrok onder de hoogste bescherming van Thor. De pijpenstelen pletsten nu zo nadrukkelijk en hard door ’t zwart van deze duisternis, dat hun gedruis de oren geheel verdoofde, en het wel leek of wij voor een wijle woonden in een glazen waterhuis, onder een stolp, een bijenkorf, en bovenal: in geuren die zo sterk bedwelmden dat ze ons dromen toonden, voor een lange poos, die uit ’t begin van de oertijden stamden. Dino’s liepen krakend door het woud, vleermuizen van onnoemelijke grootte doken gelijk straaljagers door de luchten, en oud als de wereld zelf was ook het ineens zo luid en klaar verstaanbaar kirren en tsjilpen van insecten waarvan schepselen uit veel latere tijden de afmetingen zouden duchten. In gekartelde harnassen waren zij gehuld en gifgroen in de nacht blonken hun schilden in de maan. In de veraf gelegen vijvers ergens midden in het woud, kon men het oude praten van de kikkers horen en libellen boorden zich een weg doorheen het nat – alles wat al geleefd had, alles wat nog leven moest en ook alles wat niet leven kon, werd zat van deze dans.

 

En toen, ineens, was daar die stank.

 

Haast onwaarneembaar, want zwart, in een even donkere nacht, was uit de grond een gedrocht gerezen – het torende nu hoog boven de wereld uit en ving tot zelfs het onschuldigste wezentje met één opslag van zijn stalen ogen in zijn blik. Gestaag rees het uit een zwarte krater uit de diepten van een andere aarde op, en overschouwde het heelal. Ik wed dat geen die het gezien heeft, hier ooit over spreken zal, maar toen het monster aldus de muilen in zijn zeven koppen opende en blauw vuur had rondgespuwd naar elke windstreek die men maar bedenken kan, hief het zowaar een lied aan, en het zong!

 

Geheel verstild was nu de wereld, wijl de hoge toren, na dit ‘lied’, ongeduldig wachtte en dan ook het applaus afdwong waar het naar trachtte. En niettemin het brullen van deze slang de doofste oren met zijn lelijkheid had vermoord, begonnen allen nu te klappen: de grote beesten, en de vissen in de zee, de vogels die zich rap in dichte struiken en getakten hadden weggestoken, de kevers en de torren plakten mee, en geen was er die ’t aandierf om dit bibberig applaus te staken of om ook maar met een vinger of een voelhoorn te raken aan ’t gezag dat voortaan vanuit het ondoorgrondelijkste van de zee, over de wereld gevestigd was. Een grote wee was opgestaan; het levend wezen, groot en klein, zou voortaan niet langer dansen, zingen of jolijten, doch gebukt gaan onder de ontzettend teneerslaande dwang van een serpent waaraan zelfs het water en het vuur van Thor niet went, al zouden eeuwigheden zijn verlopen.

 

Toen de verbijstering die allen sloeg, ons wegjoeg van die plaats, zag ik mijn verschroeide hoeven en de blote tentakels van mijn vingers komen; ik stond recht, alleen op achterpoten, en waggelde in een vlecht over de stenen paden met een moeizame gang terug naar het graf waaruit ik opgeklommen was. De tombe riep mij ongedurig al tot zich, een laatste keer nog keek ik om en las de woorden van allang gestorven dichters in ’t graniet, tenslotte stapte ik met het verdriet dat nu wel alle schepselen verstoken van de blijheid liet, het graf weer in.

Rap sloten zich de stenen deuren van mijn tombe en ik zocht de vergetelheid van de eeuwige slaap die, zoals gezegd moet worden, geen wezen in verlegenheid achterlaat.

 


14-02-2007
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Die nacht (illustratie 2)
Die nacht (illustratie 2)





08-02-2007
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Spiegels

Spiegels

Wie Google Earth aanklikt, komt in de verleiding om te gaan geloven dat hem een totaaloverzicht over onze wereld te beurt valt. De bol draait, een locatie wordt ingetikt, het virtuele ruimtetuig waarvan men zelf de piloot is, duikelt recht op zijn doel af. Het continent komt nader bij; meren, rivieren, gebergten worden zichtbaar; steden verschijnen, voorzien van hun namen, en ook akkers, percelen, straten, gebouwen.

Uiteindelijk kun je ook inzoemen op jezelf. Ja, nog heel even en je kan jezelf daar zien zitten, op het scherm. Tegelijk ben je diegene die kijkt én diegene die bekeken wordt. Je bent jager én prooi, subject én object, kenner én gekende, vraag én antwoord. Google Earth, en het ganse internet - het computerscherm - blijkt niets anders dan een banale spiegel.

Het spiegelbeeld ben je zelf, zoveel is duidelijk, maar toch val je er niet mee samen.

“Kijk!”, zo schreeuwt de aapmens het uit, terwijl hij zich buigt over een waterplas: “Kijk, dat ben ik!”. En hij kijkt, en ziet zichzelf.

“Waarlijk”, lacht hij: “er is geen twijfel mogelijk!”

Hij heeft zichzelf voorwaar gevonden.

Maar de pret is van korte duur: op het ogenblik zelf dat hij zijn hand uitsteekt teneinde zichzelf ook te kunnen betasten, en zich zo andermaal te vergewissen van zijn wonderbaarlijke vondst, breekt plotseling de waterspiegel aan scherven. Het vermeende ‘ik’ dat tegenover het ‘zelf’ staat, heeft een even groot aandeel in die teleurstelling, daar het precies hetzelfde doet als diegene van wie het spiegelbeeld is.

Een ogenblik lang vraagt de aapmens zich af of hij dan misschien niet het beeld is van de aap in de plas.

Wie weerspiegelt wie? Wie is eerst? Wie is origineel en wie aapt wie na?

De mens heeft zich ontdubbeld. Hij zoekt zichzelf, doch op het ogenblik dat hij gelooft zichzelf gevonden te hebben, breekt hij in stukken.

Hij vindt stukken van zichzelf terug in de spiegel, op het computerscherm, op teevee en in de straten van de stad.

Die laatste stukken noemt hij ‘medemensen’.

“Wie was eerst?”, zo vraagt hij zich af: “Mijn medemensen of ikzelf?” En hij bekijkt zijn soortgenoten, in de spiegels, op de schermen, in de straten van de stad.

“Wie aapt wie na?”, zo vraagt hij zich af. “En wie heeft deze spiegels dan bedacht?”


02-02-2007
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Over het verouderingsproces

OVER HET VEROUDERINGSPROCES

In een heel beknopt werkje, gaande over het mysterie van het leven, schreef ooit Sigmund Freud het verouderingsproces toe aan het feit dat een organisme dat, teneinde te kunnen blijven bestaan, voortdurend schulden moet maken, op den duur niet meer in staat is om die schulden af te lossen. Schulden, afvalstoffen… ik herinner me niet meer hoe hij het precies noemde, maar het ging alvast over een soort van ‘faillissement’.

Kenmerkend voor het verouderingsproces is een algemene afname van de ‘duidelijkheid’ van alle dingen. Het kind dat de dingen ontmoet, gelooft in de eerste plaats in de dingen die het ontmoet: de dingen, en ook de andere personen. Zij zijn vaste, onbetwijfelbare entiteiten, wezens zelfs, zoals het kind, met zijn nog zo blanke zieltje, zichzelf een wezen acht. Maar dan zet zich een wreed proces in gang: de dingen krijgen een naam.

De dingen krijgen een naam: ze worden aangesproken. Aanvankelijk geschiedt de aanspreking in de tweede persoon: het andere is het gelijke van het zelf. Het gelijke spreekt het gelijke aan. Edoch, wanneer bijvoorbeeld onenigheid met de dingen ontstaat, gaat het kind uithuilen bij zijn moeder, en spreekt het ‘over’ de stoute dingen - in de derde persoon. Er wordt over de dingen gesproken. Maar de taal is niet onschuldig.

De taal is niet onschuldig want, middels hun namen, wordt er iets met de dingen gedaan, en ook meer dan zomaar iets: de taal gaat het lot van de dingen bepalen. Het kennen van de naam van de dingen geeft aan de kenner een zekere macht over die dingen. In de gedaante van hun namen, kunnen de dingen immers overal meegedragen worden, en men kan die namen, door ze in bepaalde zinnen en ook in bredere contexten te gebruiken, situeren en met betekenis bekleden zoals men dat zelf wenst.

De contexten, waarin de namen van de dingen ‘leven’, kunnen gemeengoed worden en, op die manier, zijn zij een soort van beelden van de dingen, portretten. Het uitzicht van de dingen, en dus ook hun toegankelijkheid, hun relatie tot al het andere, wordt voor een steeds groeiend stuk bepaald door de specifieke contexten waarin hun namen opduiken en functioneren. Het aandeel van de dingen zelf in het tot stand komen van de contexten waarin hun namen opduiken, is miniem: die contexten zijn door de band een product van het taalgebruik van anderen. Zo worden er dingen met roem bekleed of gedemoniseerd, bejubeld en verafgood ofwel verketterd.

Om zijn macht over de dingen te vermeerderen, wil men de dingen steeds nader duiden. Men wil hun eigenschappen kennen omdat men zich op zijn beurt wil wapenen tegen hen, meer bepaald wanneer zij op hun beurt aan het vertellen gaan, dat wil zeggen: wanneer zij contexten creëren waarin de namen van alle andere dingen van specifieke betekenissen worden voorzien.

Maar, op dit punt gekomen, is de onderlinge verhouding tussen de dingen allang niet meer direct. Het taalgebruik zelf maakt deze verhouding indirect. En zo verliezen de dingen zelf steeds meer hun wezen of hun ‘vaste kern’: ze zijn niet langer aanspreekbare eenheden, doch veeleer verworden zij tot gehelen van te bespreken attributen, constructies van eigenschappen - in de geest van al wie ze benaderen.

Precies die wil om over de andere dingen te heersen, noopt tot een analyse van de dingen: zij worden uit elkaar gehaald, ontrafeld, gedefinieerd en gespecificeerd. Zij verliezen hun eenheid en zodoende ook hun oorspronkelijke aanspreekbaarheid in de tweede persoon. Het wordt op den duur vrijwel onmogelijk om hen te ontmoeten. De levende wereld van de ontmoetingen werd ingeruild tegen een wereld die nog uitsluitend bestaat uit kenobjecten.

Maar kennis is altijd ontoereikend, en de drang naar kennis heeft die bijzonder wreedaardige eigenschap met elke andere bezitsdrang gemeen, dat zij nooit bevredigd wordt. In tegendeel zelfs: kennis doet de honger naar nog meer kennis alleen maar toenemen, net zoals bezit de bezitsdrang alleen maar aanwakkert. Zoals de Ouden het zegden:

“Een vermeerdering van de kennis is een vermeerdering van de smart.”

En zo gaat die ontoereikendheid van de aldus verworven kennis ons flink parten spelen. De volledige beheersbaarheid blijkt niet alleen uitgesloten: het gevoel van onbeheersbaarheid neemt zelfs toe, en zo ook het wantrouwen.

Omdat men tegelijk zichzelf steeds meer is gaan zien als een ding dat er moet over waken niet door andere dingen beheerst te worden, gaat men ook zichzelf steeds meer als een ondefinieerbaar ding ervaren en beschouwen. Er is immers geen zelfbeeld zonder dat men eerst het spiegelbeeld van de ander heeft gezien.

Aldus raakt men de greep op de dingen kwijt, maar meteen ook de greep op zichzelf: de oorspronkelijke duidelijkheid is weg en heeft plaatsgemaakt voor onkenbaarheid, onzekerheid en onbetrouwbaarheid. Het wantrouwen groeit omdat de dingen wezenlijk onmogelijk uitputtend gekend kunnen worden. De ervaring van het eigen Zelf wordt aangetast: het Zelf is niet langer van hard kristal; het is verworden tot een mistige waas.

Op die manier glijdt, met het vertrouwen, de aanvankelijk heldere en vaste werkelijkheid ons als zand door de vingers. De chaos neemt toe. Het ‘ik’ is verbrokkeld. Wat eens heldere werkelijkheid was, gaat steeds meer gelijkenis vertonen met de droom en met de nachtmerrie: de grond zelf van de werkelijkheid wijkt.

Omdat deze gang van zaken blijkbaar onomkeerbaar is, verdwijnen wij op die manier, precies zoals een kringetje van rook zijn vorm verliest eenmaal het in de lucht is uitgeblazen: het heeft niets meer om zichzelf aan vast te houden, en het kan ook zichzelf niet langer tot houvast zijn. Het lost dus op, het ‘verdwijnt’. Onze ‘kern’, ons ‘Zelf’, valt als het ware in stukken uiteen, en het stoffelijke omhulsel kan uiteindelijk niets anders doen dan de geest te volgen.

Dit alles kan pessimistisch klinken. Maar als er waarheid zit in deze gedachtegang, dan moet het principieel ook zo zijn dat een terugkeer naar de kinderlijke onschuld ons van de dood kon redden:

“Alleen zij die worden zoals deze kinderen, zullen het rijk Gods binnengaan”.

Want waarom zou het lichaam, dat immers de ziel volgt, nog uit elkaar vallen, als die ziel geheel bleef?

Driewerf helaas, maar de gebeurtenissen welke deze wereld bevolken, lijken deze mooie sprookjes gewoon tegen te spreken! Of toch niet? Of toch?

Zeker is alvast dat ook hier de onduidelijkheid alleen maar toeneemt.


23-01-2007
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Het Credo

Het Credo

Ik heb me door de enge pijpen gewrongen, tussen de ijverige en naijverige insecten met hun zwarte aktentassen, antennetjes en angels, en ik heb geen engelen gezien, doch duivelse figuren, schaduwen die nooit in het licht komen dat immers veel te straf voor hen is, en dat ze alleen maar zien als een straf op het einde der tijden. Mijn longen begaven het haast, zo kort van adem werd ik, en dat voelde ik in mijn pootjes, die de trappen en de roltrappen beklauterden in een duisternis alleen verlicht met elektriciteit, met buis- en neonlampen die eigenlijk niet branden doch flikkeren, zo snel dat haast niemand zich eraan stoort, tenzij ikzelf, die er gek van word. Maar de onderaardse pijpen zijn lang en worden steeds langer; een steeds groter stuk van onze dagen en van gans ons leven slorpen ze op, zodat wij op de duur haast full-time onderaardse wezens zijn geworden, wij, arbeiders, wij, dienaren van geen mens die nog weet welk goed - de economie, de welvaart, de status...

Help mij een beetje, zo bad ik alsmaar tot mijn engelbewaarder, want vandaag geraak ik door de pijp niet heen: er is te weinig lucht, er is geen zuurstof meer, geen licht, geen lucht, het is alleen maar happen, snakken, op de tenen lopen tegelijk, verdrinken eigenlijk. Geen engelbewaarders te bekennen in de hel - niet één. En, aldus amechtig verder klauterend, kwam als in een vlaag van nostalgie die als een klauw meedogenloos de ingewanden uitwringt, de lang geleden kindertijd terug, de veelbelovende tronies met hun versjes van: "je moet hard studeren, dan heb je het later goed." Enfin, dit is dus later, dit is goed, voor ons allen, voor u en ook voor mij: het klimmen door de pijpen die door het zuurstofgebrek wel volgestroomd lijken met een zwarte, kleverige brij. En nu en dan valt er eens iemand af, net zoals het er in onze kinderlijke spelletjes aan toe ging: iemand die plotseling obstakel wordt in de stroom, iemand die knielt en die de nutteloos geworden aktentas waaraan hij zich al die tijd heeft vastgeklemd, laat vallen, met de beide handen naar het hart grijpt dat onder kleren, huid en ribben zit, en valt, en ligt, en roerloos liggen blijft - een obstakel, hartmassage, sirenes, hospitaal en dan: lijkenhuisje, mis of geen mis, kerkhof, schroothoop, door de molen, fijngemalen, in de oven, luchtbezoedeling, klachten van omwonenden, heisa, nieuws, sensatie...

Mijn handen trillen, mijn rechter klauw omklemt het handvat van de tas - plastic - hoe lang ik het nog houden kan, ik weet het niet, mijn zicht wordt slechter, het beeld vult zich met zwarte vlekken op, het suizen in de oren, eerst luid, dan niets meer, en het hart is nu het centrum van de hele wereld: het hart in de pijpen, krijst.

 

Wij zijn terecht gekomen in een vreemde ruimte, het is hier stil, alles lijkt van hout, met hout omzoomd, behangen, geurend naar boenwas ook en alleen het schuiven van duizend glanzende schofjes in eikenhout vult nu de stilte, alleen het glanzen van opgeblonken, edel hout, in een diffuus licht dat doorheen glasramen valt, gedempt, niet pijnigend, en zeker afkomstig van een milde zon - onrechtstreeks licht in deze... kamers. Het is niet zomaar een kist, niet zomaar een graf: dit is een ganse ruimte met een ondergrondse zon - een ruimte met vele kamers, allemaal in hout, in alle kleuren van de regenboog, maar dan gedempt, niet pijnigend doch zalvend en verfrissend. Dunne klanken van een hexachord hoort men hier zelfs, en kleine klokjes in een verte die toch heel nabij moet zijn: het leidt geen twijfel dat het zondag is voor eeuwig nu, en wij gaan op verkenning, als door lichte vleugetjes gedragen.

Hier worden de doden bewaard die wat grootsprakerig waren, zo zingt een engeltje, wijzend naar een gat in een kast, een soort geheime ruimte die wel heel hol klinkt nu, en diep: nu moeten zij hun eigen echo's beluisteren, zo zingt het engeltje: ze moeten ze analyseren, erover doctoreren, waarna hun werk wordt bijgezet in de catacomben van de geest, want elk heeft hier zijn eigen recht, dit is niet zomaar een hel, herinner u namelijk uit de boeken, dat het God zelf is geweest die alles schiep en zegde dat het goed was. Wat verderop, en achter een brandglasraam, zitten zielen te ademen die veel gelogen hebben: zij zien nu alles in één kleur, al naar gelang hun leugens, zo zingt de engel verder. En zo brengt hij mij van schuif naar schuif, van kast naar kast, van kamer naar kamer en van zaal naar zaal, in dit wel eindeloos lijkende land dat ondanks alles troost vindt in een welriekendheid die zelfs in de prachtigste bloementuinen op de aarde niet kon worden bespeurd.

We zijn er haast, zo zegt het engeltje dan: neem nu uw vleugeltjes maar af, je hebt ze nooit meer nodig, want dit hier, is jouw plaatsje, zie. En wij staan voor een raam dat uitgeeft op een kale vlakte, zo uitgestrekt dat men nog moeilijk zou geloven dat er nog iets meer kon zijn dan dat. Het engeltje is weg, ik zie een puntje uit de verte naderen, en als het dichterbij gekomen is, herken ik hem: de hooiwagen!

Er is geen ontkomen aan, ik moet erop, want hij rijdt zo meteen weer weg, en als ik deze laatste trein mis, dan ben ik voorgoed verloren. Een speld in een hooiwagen zult gij zijn, tot het einde der tijden, zo staat het op het etiket, dat in serie is gedrukt, in ongetwijfeld vele miljarden exemplaren. De tijd die rest, is nu de eeuwigheid, en even eindeloos is de ruimte: een gans firmament voor elke menselijke ziel, dat is de straf waarmee wij zijn bedacht geworden. Geen vader of geen moeder meer, geen kinderen, mensen, beesten, spinnen, pijpen, duisternis of licht. Alleen het kriepen van de assen van de grote wielen van de kar, in het droge zand onder een egaal grijze hemel. En af en toe iets als een heel dun en hoog en scherp geluidje dat aan de speld ontspringt, telkenmale wanneer zij huivert voor het eindeloze niets.

Maar de hoop is gebleven: de goede hoop, dat dit 'gerinkel', dit pieptoontje, dit haast onhoorbaar trillinkje - wie weet - zal dragen over de vele mijlen van het dorre zand, doorheen het dikke, dreigende wolkendek, doorheen de misschien wel kristallen atmosfeer, de sterrenhemel en de eindeloze melkwegstelsels, tot buiten dit universum - op de een of andere manier - om dan een ander universum naar binnen te dringen, en daar opgevangen te worden, vele lichtjaren, lichteeuwen, licht-lichteeuwen later - opgevangen door een tweede speld. De hoop dat dit gebeuren zal, zorgt voor de tijdspannes van kalmte van de speld, telkens tussen twee trillinkjes door. Het is onbegonnen werk, weliswaar, om zo door de dood heen te moeten, maar als er geen alternatief is, dan is dit al heel veel. En wij weten het allen en wij moeten het beamen: waar hoop is, is leven.

En de huiveringwekkende trillinkjes inspireren: zij brengen ons een lied te binnen, en meer bepaald het Hexachordum Appolinis van Johann Pachelbel, dat precies uit het in vele licht-licht-lichtjaren verzameld getinkel van speldjes, elk in zijn eigen universium, werd gewonnen, geordend en tenslotte opgevoerd. Alle tijd van de wereld hebben wij nu, om de wonderbare melodie te reconstrueren in ons hoofd - de speldekop - en te beluisteren vanbinnen. Als God bestaat, alwetend en almachtig - God, die doorheen de tijdloze tijden meeluisteren kan met de roodgloeiende kopjes die als sterren aan de ontelbare firmamenten staan - dan zal precies dit lied Hem op den duur verleiden. En ook al weet Hij dat de prijs voor wat Hij nogmaals doen zal, bijzonder hoog is - dat het ondanks alles tenslotte weer uitlopen zal op ondergrondse pijpen, verstikkingen, schaduwen en demonen: de melodie zal Hem verleiden, en Hij zal met scheppen herbeginnen. Het credo heeft geen alternatief.

 


21-01-2007
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.De Afwas

De Afwas

Ik stond in de keuken nog snel de afwas te doen van die avond, het was al na middernacht, toen ik opeens voetstappen meende te horen, achter mij. Ik draaide me om en keek pal in haar ogen. Ik was verbijsterd.

“Grootmoeder!”, riep ik, geheel verschrokken.

Zij glimlachte breed, precies zoals ze altijd glimlachte, toen ze nog in leven was, en ze zei niets, als wilde ze mij de tijd geven om mij rekenschap te geven van haar aanwezigheid. En toen ze zag dat ik wat bekomen was van het verschieten, sprak ze, met rustige stem en almaar door glimlachend:

“Ge moet niet zo schrikken, jongen, ik kom eens kijken hoe het gaat… mag ik dat niet doen?”

Daarop nam ze een handdoek van het rek en zij begon prompt af te drogen.

“Natuurlijk”, antwoordde ik, en ik vroeg me af of ik dan de waarheid sprak, maar toen het tot me doordrong dat ze er echt was, wist ik ook dat ik de waarheid sprak.

Ik stond aan de grond genageld. Ze zette het bord neer en, als om mij gerust te stellen, greep ze met haar beide warme handen, mijn handen vast en drukte ze in de hare, glimlachend nog steeds. Daarop ging zij met afdrogen door.

Zij was niet van wind, doorzichtig of ijl, zoals men zegt dat spoken zijn: zij was ondoorzichtig, goed hoorbaar, tastbaar en warm, zij sprak met een kloeke stem, zij leek gezond en wel, zoals ik wenste dat zij was.

Op dat ogenblik zag ik het: zij leek geen haar veranderd sinds ik haar, in haar oude dag, voor het laatst zag.

“Ben je niet bang, grootmoeder?”, vroeg ik.

Immer glimlachend antwoordde ze: “En waarom zou ik dan bang moeten zijn, mijn jongen?”

Wist zij niet dat het oorlog was?

“Hahaha”, zo lachte ze, en ik herkende de dappere lach van ooit, en dat maakte me blij: “Waarom zouden wij dan nog bang moeten zijn?”, en toen ze me aankeek: “Op onze leeftijd?! Hahaha!”

Ik realiseerde mij plotseling: ik was een oude man. Zij was mijn grootmoeder; vroeger zegde men wel eens dat ik op haar geleek, en dat ik haar gesteltenis erfde. In haar levenseinde zag zij schimmen.

---------------


16-01-2007
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Absolute macht

Absolute macht

Toen ik het tikken van de hangklok begon te horen, wist ik dat hij iets heel serieus ging zeggen. Hij boog het hoofd en zei: "Ik voel me schuldig".

Ik liet de woorden kennis maken met de stilte vooraleer ik antwoordde:

"Je voelt je schuldig, zeg je? Je bent het!"

Hij hield het hoofd gebogen maar sloeg de ogen op, waarmee hij me te kennen gaf dat ik ofwel te ver was gegaan, ofwel dat ik hem nu wel wat meer uitleg verschuldigd was, en dus viel ik maar verder met de deur in huis.

"Je bent een burger, nietwaar? Wel... natuurlijk heb je dan schuldgevoelens, en zeker en vast ben je dan schuldig!"

Hij kon klaarblijkelijk op geen enkele manier raden waar ik op aan stuurde want hij ging nu achteruit zitten in de zetel en van het gebogen hoofd en de zelfverwijten was plotseling niets meer te bekennen.

"Mensen voelen zich schuldig, en ze weten niet waarom", zo begon ik.

Hij haalde eventjes zijn schouders op, en ook zijn wenkbrauwen.

"Als we schuldgevoelens hebben, neigen we ertoe om dat aan onszelf toe te schrijven", zei ik, "en dat is vanzelfsprekend niet abnormaal: het geweten is een zeer werkzaam ding, het eigent zich terecht voorrang toe en het heeft altijd het laatste woord..."

Enige argwaan was nu in zijn blik te bespeuren, maar hij bleef aandachtig toehoren.

"Jammer genoeg", zo ging ik verder, "kent het zijn eigen grenzen niet."

"Ik zie niet direct wat je bedoelt", zo onderbrak hij me.

Ik schonk zijn glas nog eens vol, vulde ook het mijne bij, en nam een slok:

"Het behoort tot de begrensdheid van de mens dat hij zijn grenzen nauwelijks of zelfs helemaal niet kent", zo stelde ik, om maar met een algemeenheid te beginnen, en zijn vragend gezicht verplichtte me om er een voorbeeldje bij te halen.

"Wij stellen waarom-vragen, we willen de oorsprong, de oorzaak, de bedoeling, het uiteindelijke doel van de dingen kennen, en dat is weliswaar een goede zaak, maar dat stellen van vragen... houdt nooit op. En dàt kan wel eens een probleem zijn, zie je."

Ik gaf hem niet de gelegenheid om er iets tussenin te werpen en ging door:

"Het is een aangeboren mechanisme, en zo heb je er heel wat. Vergelijk het met die proefdieren... misschien ken je ze: ratten in een kooi krijgen een electrode ingeplant in hun hersenen. Als ze op een hendeltje drukken, stimuleren ze aldus het genotscentrum in het brein. Sexueel genot. Eenmaal ze het verband tussen het indrukken van het hendeltje en het ervaren van genot, ontdekt hebben, weten ze van geen ophouden meer: ze eten niet meer en ze gaan ermee door zichzelf te stimuleren totdat ze dood neervallen."

Hij glimlachte eens.

"Neen, het is geen grap", verduidelijkte ik: "ik kan u de bron bezorgen, het is een heus experiment."

"Goed, je wil dus zeggen dat ook het denken en het geweten er nooit mee ophouden om een bepaald gedrag te vertonen", zei hij snel, "maar waar vandaan kunnen dan nog die schuldgevoelens komen, of die... schuld? Ik denk niet dat ik iets mispeuterd heb... of dan toch niet iets dat in verhouding staat tot die schuldgevoelens, die zo hardnekkig zijn dat ze mijn leven vergallen!"

Hij wond zich op - tegelijk om het onrecht vanwege zijn hardleerse gewetensfunctie, én om het mijne, want mijn uitleg bevredigde hem duidelijk niet. Hij nam nu zelf een slok van de wijn.

"De schuld kan van elders komen", zegde ik kalm, en ik wachtte tot hij zijn wenkbrauwen had gefronst. Nu ging ik zelf achterover zitten in mijn zetel en wachtte totdat hij zijn glas had neergezet.

"Een ander kan jou beladen met schuld", zei ik, en ik knikte herhaaldelijk om deze woorden kracht bij te zetten.

"En wie mag dat dan wel wezen, in dit concrete geval?", vroeg hij, kalm en met een teruggewonnen zelfzekerheid die dit keer betrekking had op mijn vermeende onwetendheid, niet op de zijne.

"Wie dat wezen mag?", herhaalde ik zijn vraag, en ik liet eventjes plaats voor de stilte. "Je hoeft niet direct te denken aan een welbepaald persoon, of aan personen zonder meer. In dit geval zeker niet, geloof ik. Wat zou je denken van... de staat?"

Hij schrok, zocht mijn woorden te plaatsen, maar zag nog steeds niet waar ik op aan stuurde.

"De staat!?", herhaalde hij, en dan nogmaals: "De staat, zeg je!?"

"De staat", zo bevestigde ik rustig, "heel letterlijk: de staat!"

"Dat moet je mij dan toch eens uitleggen", sprak hij met een geveinsde interesse, alsof hij er bij voorbaat zeker van was dat ik nu een hele scheve schaats ging rijden, en hij nam nog een slok, alsof hij aldus dit antwoord van mij onverhoeds had opgenomen en er snel de vreemde smaak van wilde teniet doen met het door te spoelen.

"De staat heeft een schuld van tienduizend miljard", zei ik, waarna ik eventjes wachtte teneinde hem de gelegenheid te geven zich een idee te vormen van de omvang van dat getal. "Je kan zo berekenen hoeveel de schuld per kop bedraagt..." Weer wachtte ik enkele seconden vooraleer verder te gaan. "Jij denkt natuurlijk dat dit iets geheel onpersoonlijks is? Het gaat inderdaad om een gedeelde schuld, maar... het is en blijft zoveel per kop. En jij denkt nu ook dat dit iets heel abstract is, niet? Welnu, dat is het net niét!"

"Tja", zuchtte hij: "dat is een zaak waar wij nu eenmaal niets kunnen aan doen... als jij nu denkt dat ik me zorgen maak om de staatsschuld!" Hij keek me schuins aan en voegde eraan toe: "Neen, neen: je slaat de bal mis! Daar lig ik alvast niet van wakker!"

"Dat denk jij maar", antwoordde ik, en ik zegde het fluisterend om zijn aandacht niet te verliezen: "Hoeveel uren heb je vandaag gewerkt? Acht? Tien? Twaalf? En ben je vermoeid? Het is al donderdag, goede moed: nog één dagje en de week is weer om... tot maandagochtend!"

Hij gaf nu inderdaad weer de volle aandacht.

"Hoeveel heb je verdiend, vandaag? Duizend? En hoeveel eist de staat daarvan op? Vijfhonderd?"

"Dat is noodzakelijk", zei hij: "sociale zekerheid, onderwijs..." Hij keek me eens onderzoekend aan en vervolgde dan op een waarschuwende toon: "Nu, je hebt het mis als het je bedoeling is om mij in het harnas te jagen tegen de werklozen, hoor je!"

"Allerminst!", zo veegde ik dit mogelijke misverstand meteen van tafel: "Het enige wat ik je vraag in overweging te nemen - maar dat ben je natuurlijk niet verplicht te doen - is dit: hoeveel belastinggeld gaat er naar die staatsschuld? Hoeveel uren heb jij vandaag gewerkt om die staatsschuld... af te betalen? Antwoord mij daar maar eens op, mijn beste vriend!"

Ik zag hem rekenen, hij keek eventjes door het raam in de duisternis van de avond, haalde de schouders weer op en keek me afwachtend aan.

"Het merendeel van dat belastinggeld gaat daar naartoe", knikte ik, "de inlossing van de staatsschuld! Maar de zaak is... dat dit geen aarde aan de dijk brengt!"

"Wat bedoel je nu?", verzette hij zich: "Wij... burgers... wij hebben die schuld toch zelf gemaakt, niet? Dus is het niet anders dan normaal dat we die nu weer aflossen, niet?"

"Was dat maar waar", antwoordde ik zachtjes, en ik viel hem meteen weer aan: "Bij wie heeft de staat schuld?"

"Tja... bij de banken, veronderstel ik", zo zei hij na een poosje.

"Heel juist", zei ik: "en wie... of wat... zijn die banken dan?"

Hij keek me wat beledigd aan en wachtte totdat ikzelf door ging met mijn uitleg.

"De zaak zit zo", legde ik uit: "Banken zijn afspraken, legale afspraken weliswaar, maar dan toch afspraken... samenzweringen eigenlijk. Ze zorgen voor het geld van die mensen... die er teveel van hebben."

Hij leek eventjes een kleine verontwaardiging te verbergen, zodat ik besloot dat ook hij wel wat geld moest bezitten.

"En ze zorgen daar heel goed voor", vervolledigde ik mijn zin.

"En jij ziet daar graten in?", wierp hij nu op.

"Ik stel alleen maar vast", zo ging ik verder, "dat er bijzonder goed gezorgd wordt voor het geld van precies die mensen die er teveel van hebben. En moet je nu eens horen..."

Ik schonk onze glazen nogmaals vol en hij leek ineens wel geamuseerd.

"Banken lenen geld uit, nietwaar?"

"In ruil voor interest", beaamde hij volmondig.

"Volkomen legaal", zo trad ik hem bij.

"Niemand is verplicht om geld te lenen", gooide hij er nog bovenop en hij veranderde voor een poos in een spraakwaterval: "Heel wat mensen hebben niet het geduld om te sparen: I want the world and I want it now! Ze trouwen en ze kopen zich alles wat hun hartje lust... met andermans geld. Voor de rest van hun leven moeten ze afbetalen, en vaak betalen ze het geleende bedrag drievoudig terug. Heel juist, heel juist, maar... dat weet ik allemaal, dat is niets nieuws voor mij! En als jij me nu vertelt dat de banken daar geld mee verdienen, welnu: het is hen gegund! Mensen moesten maar eens wat meer geduld aan de dag leggen! Of ze moesten elkaar maar eens wat meer gaan helpen! Banken vegeteren op het tekort aan spontane solidariteit, en zo zijn ze een noodzakelijk kwaad", zo sprak hij met een vurigheid alsof hij - jan met de pet - iets aan de banken verschuldigd was.

"Ik treed je bij", zei ik gelaten, "maar je hebt iets over het hoofd gezien!"

"Wat mag dat dan wel wezen?", zo vroeg hij op een beleefde toon die haast arrogant aandeed.

"Is er niet een gering verschil tussen... leningen die enkelingen, of gezinnen, afsluiten en leningen die... de staat afsluit in naam van die enkelingen?"

Hij keek verbouwereerd op.

"Wil je een lening aangaan, dan ben je daarin vrij", zo bevestigde ik nogmaals zijn argument, "maar... vraagt de staat aan jou of je het goed vindt dat zij, met de banken, leningen aangaat... in jouw naam? Ik wed dat je zelfs sip zou kijken als je er achter kwam dat je eigen vrouw een lening aanging in jouw naam!"

Zijn gezicht vertrok een heel klein beetje.

"Jij verdient, laten we zeggen, één duizendje per dag. Daarvan geef je de helft aan je vrouw... en dat doe je volkomen terecht, want je vertrouwt elkaar! Maar die andere helft, mijn beste: geef je die niet aan de politici? Ja, toch? Meer zelfs: zij eisen de helft van dat duizendje zo op, en daarover valt zelfs niet te bedisselen! En wat doen ze ermee, denk je? Onderwijs, allerlei infrastructuur, kosten hier, kosten daar... dat is allemaal best waar, maar... een niet onaanzienlijk deel van wat ze opeisen... gaat naar het afbetalen van die leningen... die ze in jouw naam afgesloten hebben met de banken! Is dat correct of niet?"

"Dat is zo", zei hij eerder berustend, "maar wat had jij dan gewild?!"

"De zaak is", zei ik weer kalm, "dat politici je niet vragen of ze in jouw naam leningen mogen aangaan. En niet slechts dat: zij gaan maar al te graag leningen aan!"

Ik ging nu opstaan, spoedde mij naar de kast, en haalde een rapport te voorschijn, dat ik hem voorlegde.

"Moet je thuis maar eens rustig bekijken", zei ik. "Dat zijn cijfers, gewoon cijfers. Ze vertellen je iets over de ongelooflijke fantasieën van onze politici: over wat ze al niet bedenken om met de banken leningen te kunnen afsluiten... in jouw en in mijn naam!"

Hij nam het rapport aan en doorbladerde het eens, trok zijn wenkbrauwen op.

Ik vulde de glazen nog eens bij.

"Daar staan zaken in die zelfs door de meest kwistigen onder ons niet eens bedacht konden worden!"

Hij wierp nog een blik op het boek, zuchtte eens.

"Drogredenen, steekpenningen, rechtszaken... het staat er allemaal in! De staat leent zich arm, en alleen de banken worden daar rijker van. En die politici natuurlijk. Maar wij... ja, jij en ik... wij werken dagelijks vier uur om al die schulden af te betalen. Aan ons de taak om de staatsschuld in te lossen! Maar het ergste moet nog komen..."

Ik hief het glas, mompelde: "Op onze vriendschap!", en wij dronken.

"Het ergste?", lachte hij.

"Het ergste is", verklaarde ik: "dat wij op voorhand weten dat de staatsschuld nooit zal ingelost worden: het is namelijk niet de bedoeling om die in te lossen! Het is nooit die bedoeling geweest, in tegendeel: de staatsschuld wordt kunstmatig in stand gehouden! Door de enige belanghebbenden, vanzelfsprekend..."

"De banken en de politici", vervolledigde hij mijn zin.

"Inderdaad, mijn beste", zo bevestigde ik: "ten bate van de bezitters van geld en van macht, en ten koste van ons, arbeiders!"

Wij dronken, met volle teugen.

"Bezit vermeerdert zichzelf op die manier, en ook macht: alleen politici die aldus de arme burgers bedriegen ten bate van de bezittende klasse, kunnen rekenen op financiële steun bij de volgende verkiezingen. De eerste de beste politicus die het in zijn hoofd haalt om met deze traditie van corruptie en volksverlakkerij te breken, kan bij de eerst volgende verkiezingen op de hoek van de straat gaan staan, en maken dat hij aan zijn stemmen komt door daar luid te gaan staan roepen: "Stemt allen voor mij!"

Hij lachte maar zijn lach verdween al gauw, en hij zuchtte andermaal diep. Ik vulde de glazen nogmaals, en zag nu dat we op de bodem van de fles waren beland.

"Ik verplicht je tot niets, mijn waarde vriend", sprak ik met ernst: "maar ik denk dat elkeen het aan zichzelf verschuldigd is om tenminste eerlijk te zijn tegenover zichzelf, nietwaar?"

Hij knikte gelaten.

"Ik verplicht je tot niets", herhaalde ik. "Ik geef je wat foldertjes mee, en dat is alles: je bekijkt ze, of je bekijkt ze niet. Gooi je ze liever in de papiermand... voor mij niet gelaten! Maar je bent een verstandig man... ha, je lacht, Haha! Neen, neen, ik wil je niet vleien... Je weet wel wat ik bedoel... Ik wil je alleen maar zeggen: in onze partij zal het er anders aan toe gaan, en dat kan ik je verzekeren met de hand op het hart! Wij, ja, wij: wij allen, samen, wij breken met die volksverlakkerij! Dat zijn zaken die wij verfoeien! En waar een wil is, is een weg! En wij zullen voortaan zorg dragen voor jou! Geef mij de vijf en... denk eraan, zondag, als je naar de stembus gaat... Op jou kan ik rekenen, dat zie ik zo! En de groeten aan de vrouw!"

"Aan de man!", zo riep hij me nog over zijn schouder na.

Ik was met hem meegegaan tot buiten, en zag plots dat ik me bevond onder de lantaarn, op de straathoek. Achter de hoek vandaan kwam een grote, in het zwart geklede heer aan, met een plechtige tred en een glanzende aktentas. Hij tikte in 't passeren eventjes tegen de rand van zijn hoed, zodat wat licht uit de lantaarn op zijn gezicht viel, en ik herkende nu... mijn rivaal van de Begoedeburgerspartij! Hij was mij al voorbijgelopen toen hij zich nog gauw iets blijkbaar kluchtigs liet ontvallen, iets in de zin van: "aan elkeen een goedenavond", en ook iets van: "op de hoek van de straat, het ronselen van stemmen", en: "niemand kan het u verbieden..." Een koppeltje dat uit de andere richting naderbij kwam, lachte hartelijk om zijn grappen, en toen ze mijn weg kruisten, wendden ze de blik af.


15-01-2007
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Trillingen

Trillingen

In het jongste nummer van het driemaandelijks cultureel tijdschrift "Portulaan", maakt A. Huylebroeck in zijn artikel, getiteld: "Gezangen op de golven van de tijd", melding van een zogenaamd paranormaal verschijnsel: in de vervallen abdij van Beaulieu zou regelmatig het gezang van de kloosterlingen nog steeds weerklinken. En er zijn nog abdijen en andere plaatsen waarover menigeen getuigt dat zich daar geluiden uit het verleden manifesteren. Larie en apekool? We mogen niet te vlug oordelen...

In "De Meester" doken ze ook op, de koren. Het blijkt inderdaad een bestaand verschijnsel, maar men weet niet hoe het werkt, en het gezond verstand zegt al gauw dat er iets schort met het oor van wie dergelijke vaststellingen doen.

Als geuren een verleden tijdsperiode terugbrengen, kan men dat nog uitleggen, want de reukzin bedient zich van moleculen, en die kunnen jarenlang blijven hangen. Zo staat hier naast mij een oud, eikenhouten, openklapbaar 'bureau'. De correcte naam van het meubel ontsnapt mij nu, maar het is een soort kast die men opent, en dan heeft men een schrijftafel waaraan men kan gaan zitten. Hij is wel 200 jaar oud en afkomstig van mijn grootouders, die hem weer van hun grootouders erfden. Er zijn geheime schofjes en schuiven in, en daarin liggen oude spullen, onder meer het fotoalbum uit achttienhonderd en zoveel, waaruit geput werd om de weblog van Omsk op te fleuren. Als men een schuif opent, vindt men, behalve het album, ook oude akten, medailles, allerlei diploma's en dergelijke kleinoden meer, allemaal in het Frans, nog uit de tijd van Napoleon. En dat alles heeft een zeer specifieke, niet onaangename geur. Onze twee katten zijn er tuk op, en als ze hier eens komen snuffelen, begeven ze zich naar dit meubel. Als ze een open schuif vinden, kruipen ze erin en willen er niet meer uit. Ze vertonen dan een zeer ongewoon gedrag, alsof zij, aan de hand van de geuren, het verleden ook echt kunnen 'zien'.

Niet alleen geuren maken een opening naar het verleden: ook het licht doet dat, en we weten het: als we naar de zon kijken, dan zien we de zon van ongeveer 8 minuten geleden. Als de zon zou ontploffen, dan zouden we pas acht minuten later zonder licht vallen. Als we naar de sterren kijken, zien we een verleden van soms vele duizenden jaren, soms wel lichtjaren geleden.

Maar dat geldt eigenlijk ook voor zaken in onze onmiddellijke nabijheid: het computerscherm voor mij, zie ik niet op het ogenblik dat het er is: ik zie het zoals het was, een fractie van een seconde geleden. Die fractie is weliswaar heel, heel klein, maar het is nooit niets, hoe dichtbij het object zich ook bevindt. Het geldt zelfs met betrekking tot mijn eigen lichaam, dat dit lot met alle andere objecten in de wereld deelt. Wie de colleges "filosofie van de natuurkunde" volgt, komt aan de weet dat het eigenlijk een onverklaarbaar mysterie is dat er zoiets als 'gelijktijdigheid' bestaat, want... dat bestaat op de keper beschouwd niét.

En met geluiden is het eender: iemand die u vanuit de verte iets toe roept, hoor je pas enkele seconden nadat hij effectief geroepen heeft. De echo van het geluid plant zich onvergelijkbaar veel trager voort dan die van bijvoorbeeld het licht: geluid verplaatst zich met een snelheid van zo'n 300 meter per seconde; licht gaat met 360.000 km per seconde; geuren, die geen trillingen zijn, verplaatsen zich vanzelfsprekend nog trager dan geluiden. Edoch, het principe is telkens eender: niets gebeurt gelijktijdig; alles lijkt zijn eigen tijd te hebben.

In de praktijk zijn wij vertrouwd met deze zaken, en wij neigen ertoe om abstractie te maken van deze verschijnselen, maar in feite mogen we dat niet doen, want het is onjuist. Nu, die gezangen op de golven van de tijd... dat kan toch niet te maken hebben met echo's, zou men denken. Maar dat is te snel geoordeeld.

Er kunnen namelijk een soort van extrapolaties bestaan, van geluiden, van licht, kortom van 'trillingen'. Trillingen planten zich voort, en principieel blijven ze dat ook doen. Denk aan de zogenaamde 'neventonen' in de muziek. Als men een la aanslaat op een klavier, dan klinken eerst alle la-snaren mee, en ook alle snaren die het la-akkoord vormen, gaan meeklinken. Eerst de meest 'rijmende', dan de andere, tenslotte alle snaren. Tussen haakjes: met 'rijmende' tonen bedoelen we hier tonen waarvan de golflengte zich verhoudt tot die van de eerst aangeslagen toon, zoals gehele getallen zich onderling verhouden. Maar er is meer.

Na het aanslaan van bijvoorbeeld een la op een klavier, gaan de trillingen van de la-snaar vervolgens ook alle objecten in de omgeving doen meetrillen. De trilling transformeert de dingen die in de buurt zijn voor die gelegenheid tot 'snaren' of tot dragers van die trillingen. Elk geluid transformeert principieel de ganse kosmos tot zijn instrument, en zo zijn er ook neventonen die wij nog nauwelijks, ofwel in het geheel niet meer horen, doch die de klankkleur mee bepalen. Dat laatste is trouwens de reden waarom digitale opnamen van muziek - onze CD's - zo vlak klinken: melomanen grijpen terug naar de analoge muziek van de aloude venylplaten.

Boventonen en ondertonen kunnen buiten het waarnemingsvermogen van het menselijk gehoor vallen, maar bijvoorbeeld nog door honden worden waargenomen. Ze klinken wellicht veel langer door dan de direct hoorbare tonen, en als ze in het geheel niet meer hoorbaar zijn, kunnen we hun trillingen nog registreren met gesofisticeerde instrumenten. Maar ook die zijn beperkt, en het is niet omdat trillingen niet meer gemeten kunnen worden, dat ze er niet meer zijn.

Trillingen planten zich voort, en hoe lang en hoe ver ze daarmee doorgaan, weten wij niet. Alvast is het aannemelijker dat ze zich blijven voortplanten, dan dat ze daarmee plotseling zouden ophouden, want ook hier zal de zogenaamde "wet van de traagheid" spelen. We mogen dus aannemen dat, in principe, de ganse kosmos, op de een of andere manier, alle gebeurtenissen bewaart welke zich ooit hebben voorgedaan. En misschien kunnen wij zelfs nog een stap verder gaan.

Als de kosmos een gesloten geheel is, dan zou het wel eens zo kunnen zijn dat alle gebeurtenissen die zich ooit zullen voordoen, zich in feite reeds voorgedaan hebben - dat wil zeggen: dat ze reeds 'ergens' bestaan. Wie durft te beweren dat het onmogelijk is dat trillingen, nadat ze zich hebben voortgeplant tot in de hoogste regionen, niet weer terugkeren en afdalen naar de regionen waaruit ze ontsproten zijn? Zodat een gesprek dat vandaag gevoerd wordt, zich voortplant in trillingen die niet meer registreerbaar zijn, uitdeint en dan, zoals de golf van een echo, terugkeert naar de bron en opnieuw weerklinkt alsof het voor de eerste keer was.

Wij weten het natuurlijk (nog) niet, maar er zijn alvast die vooralsnog onverklaarbare verschijnselen. Is het verstandig om ze te negeren of om ze toe te schrijven aan inbeelding? Wij zijn zeer geneigd om te oordelen van niet.


11-12-2006
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Maria

Maria

“Laat mij dan het kerstekind zien!”, zei hij, en hij trok voorwaar mijn arm haast uit mijn lijf.

“Wat heb je hem dan verteld?”, fluisterde ik tot Maria, terwijl hij een heel eind voor ons uit was gaan lopen, blij huppelend in de sneeuw.

Er was een zekere terughoudendheid in haar ogen toen ze me aankeek: “Hij heeft er geen idee van wat het is, moet je goed weten”, antwoordde ze: “Gisteren heeft hij voor de allereerste keer het woord ‘kerstmis’ horen uitspreken, en ik heb hem gezegd dat het een feest was, een jaarlijks feest, maar ook dat begreep hij niet, en toen heb ik hem proberen uitleggen wat een feest was…”

“En wat heb je dan gezegd?”

“Wel… je weet toch zelf wat een feest is!? Zeg jij het!”

“Wat heb je hem precies verteld, Maria”, drong ik aan.

Ik moest het weten, dit was immers geen eenvoudige zaak.

“Een feest is iets dat we vieren, dat heb ik hem gezegd.”

“Ja, en toen heeft hij je beslist gevraagd wat ‘vieren’ is, niet?”

“Ik heb hem gezegd dat als mensen iets vieren, ze dan samenkomen om aan iets te denken. In dit geval dus aan het kerstekind. Dat is alles.”

“En wat antwoordde hij daarop?”

“Hij vroeg of dat inderdaad alles was. Ik heb hem trachten uit te leggen dat er dan ook gegeten wordt, dat er cadeautjes zijn, dat mensen liederen zingen over datgene wat ze vieren…”

“We moeten voorzichtig zijn met dat kind, Maria”, trachtte ik haar te waarschuwen: “Hij is niet zoals andere kinderen, dat weet je toch.”

Op het moment dat ik dit zegde, kreeg ik een sneeuwbal in mijn aangezicht. Hij schrok er zelf van, en kwam aangelopen, de handen tegen elkaar kloppend om er de sneeuw van af te krijgen.

“Kleine deugniet!”, riep ik.

“Is het daar?”, vroeg hij, verwachtingsvol wijzend naar ons huis.

“Daar is het, kleine man”, zei ik.

“En ligt daar het kerstekind in zijn kribbe?” ging hij met vragen door.

“Beslist, daar staat de kribbe met het kerstekind”, zo antwoordde ik, en hij verstilde helemaal, kwam tussen ons lopen en nam ons elk bij een hand, alsof hij ineens bang was, nu het moment naderde.

Wij klopten onze sneeuwschoenen aan de mat af voor de deur, gingen naar binnen en deden de lichtjes branden - het was buiten trouwens bijna donker nu. We toonden hem het stalletje met alle attributen en een lange tijd keek hij ernaar, zonder ze aan te raken, klaarblijkelijk stomverbaasd. Zeker vier keer vroeg hij ons – nu eens vroeg hij het aan Maria, dan weer aan mij – of dit dan het kerstekind was. Het werd mij duidelijk dat hij het niet begreep, en dat hij iets heel anders had verwacht. En na een hele poos – hij weigerde een warme chocolademelk en koekjes – zegde hij wat hem op de lever lag.

“Maar… het is een stenen beeldje…”, zei hij: “dat is geen kind!”

Maria wierp een bezorgde blik in mijn richting.

“Dit is géén kind”, herhaalde hij, ons beurteling beschuldigend aankijkend, en er ging een lichte dreiging van hem uit, zoals van iemand die plotseling tot de ontdekking is gekomen dat hij bedrogen werd door mensen die hij nochtans vertrouwde.

“Alle mensen hebben zo’n kerststalletje met zo’n kerstkindje in de kribbe”, zo trachtte Maria hem te kalmeren, en zij legde de nadruk op ‘alle’, in een poging om hem tot andere gedachten te brengen. Zij gebruikte een argument dat hij vanzelfsprekend zou verwerpen.

Inderdaad keek hij haar nu beledigd aan, zoals men iemand aankijkt die je beliegt, in de waan dat je dom genoeg bent om die leugens te slikken. Snel nam ze dus gas terug:

“Niet alle mensen doen dat, dat is waar: alleen de mensen die geloven…”

Hij pikte er onmiddellijk op in: “En wat geloven ze dan?”

“Wel… de mensen die geloven… in het kerstekind”, zei ze, nu duidelijk heel hulpeloos geworden.

Het optreden van de kleine man had iets geheel ontwapenends. Op de keper beschouwd kon je hem niets kwalijk nemen. Een ander kind dat nooit van kerstmis had gehoord, was meteen aan het spelen gegaan met de beeldjes; het had de kerstboom helpen versieren, tekeningen gemaakt om daar in te hangen, cadeautjes helpen inpakken, het had chocomelk gedronken…

“De beeldjes doen ons denken aan het echte kindje Jezus”, zei ik na een poos, “zoals de foto’s, hier aan de muur, ons doen denken aan mensen die er niet zijn, zie je. Het echte kindje Jezus, is immers allang dood natuurlijk.”

Er kwam een uitdrukking van begrip op zijn gezichtje dat nu helemaal veranderde. Hij keek naar het stalletje en vervolgens keek hij ons weer aan: “Jammer voor zo’n kindje, dat het zo vroeg gestorven is”, zei hij: “ik begrijp nu dat het herdacht wordt; het wordt herdacht omdat het zo jong gestorven is, is het niet? Hoe is het dan gekomen dat het zo jong al stierf? Was het kindje dan ziek? En waarom wenen jullie niet?”

“Wel…”, aarzelde Maria, van wie hij nu blijkbaar een antwoord verwachtte: “het kindje is niet jong gestorven: het is groot geworden, het is een man geworden…”

“Een oude man?”, viel hij haar in de rede.

“Niet bepaald oud”, zei ze, “want de mensen hebben hem gedood toen hij drieëndertig was.”

Het kind begreep er nu blijkbaar niets meer van en vuurde de ene vraag na de andere af. Het viel ons uitermate moeilijk om hem uit te leggen wie en wat we eigenlijk met kerstmis vierden. Na zijn vuurwerk van vragen, liet hij ons een lange tijd begaan in onze stuntelige pogingen om allerlei antwoorden te formuleren, zonder dat hij nog tussenbeide kwam. Hij luisterde toe, en bleef ons na elke uitleg nadrukkelijk aankijken, wachtend op het vervolg. De illusie dat wij hem zodoende stukje bij beetje tevreden hadden kunnen stellen, verzwond zienderogen – dit tot onze teleurstelling, die zeker nog groter moet geweest zijn dan de zijne. Hij leek maar niet te begrijpen dat sommige mensen kerstmis vierden, terwijl anderen niet eens geloofden dat Jezus echt had bestaan. Hij vroeg ons wat die mensen dan wel dachten over de kerststal en het kindje, en wat wij dachten over diegenen die dit alles verwierpen. Ook stelde hij zich vragen bij het gegeven dat heel wat mensen eigenlijk niets geloofden van dit alles, terwijl ze telkenjare toch een kerststal in huis haalden en vierden… alsof het allemaal wél waar was wat de gelovigen beweerden.

Het werd een vreemde avond. Tante bracht onze kinderen terug, met wie zij die namiddag naar een feestje was geweest, en zij maakten kennis met de jongen die we hadden meegebracht. Hij bleef er wat onwennig bij, maar ze benaderden elkaar niettemin vriendelijk, en onze kleine gast leek alles gedwee te ondergaan: hij participeerde niet echt aan het gebeuren, maar anderzijds leek het hem ook niet langer te storen. Het leek alsof hij het verwerkt had, dat wij en onze kinderen heel anders tegen de dingen aankeken dan hijzelf placht te doen. Het was duidelijk dat hij noch onze ideeën noch onze gevoelens overnam en de hele tijd heel sceptisch bleef, maar hij had er blijkbaar voor gekozen om voortaan geen uiting meer te geven aan die scepsis. Ja, hij had zich er gewoon bij neergelegd, hij leek zelfs te hebben ingezien dat wij niet eens in staat waren om zijn kijk op de zaken ook maar te begrijpen.

De avond verliep dus allerminst stroef, en ik betwijfel het zelfs of iemand van onze drie spruiten iets vreemds had opgemerkt aan zijn gedrag: voor hen was hij beslist een kind zoals elk ander kind, alleen wat terughoudender en beleefder dan de meeste kinderen waren. Maar toen wij, na de rijke maaltijd en de gewoontegetrouwe vertoningen van de jaarlijkse kerstavond, die nacht allen al sliepen, schrok ik plotseling wakker uit mijn slaap, als uit een vreemde droom.

Ik dacht dat geluiden mij hadden gewekt – geluiden beneden in de huiskamer, en daarom bleef ik eerst nog een poosje liggen, en ik luisterde aandachtig. Door een spleet van het gordijn viel een streep maanlicht over ons bed, en over het gelaat van Maria. Ik hoorde haar nauwelijks ademhalen, wilde haar ook niet wekken. Zij lag onbeweeglijk stil, op haar rug, de mond lichtjes geopend, en een van haar tanden schitterde als een kostbare parel, in dat onwezenlijke licht van de maan. Haar beide handen kwamen onder het blanke laken vandaan en met de vingertoppen had zij de zoom van het laken vast op een manier waarop men iets heel breekbaars in zijn handen houdt. De zorgelijke uitdrukking die ik die dag bij haar voor het eerst had opgemerkt, was nog steeds niet van haar aangezicht geweken, en niettemin zij vredig sliep nu, en ik daartoe eigenlijk geen duidelijke reden had, voelde ik in mij plotseling een intens medelijden met haar opwellen – ik weet niet hoe, en ook niet waarom.

---------------


29-11-2006
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.De Messias

De Messias

Hij is nu reeds lang vergaan tot bot en as, en zelfs van het bot kan niet veel meer overschieten, maar in die tijd liet hij zich "de Verhevene" noemen, want dat betekent "Augustus". Zijn echte naam was Gaius Julius Caesar Octavianus en hij was een adoptiezoon van de grote Gaius Julius Caesar, die verwant was met zijn moeder. Na Caesar's veroveringstochten strekte het Rijk van Rome zich uit over gans Europa (Engeland inbegrepen), Klein-Azië (Griekenland en omstreken) en een deel van Azië (Arabië), het huidige Israël en Noord-Afrika (het ganse kustgebied aan de Middellandse Zee). Augustus was geen doetje: hij huwde drie keer - de derde keer met de vrouw van Nero, toen deze laatste haar aan hem had afgestaan. Hij trok op met koningin Cleopatra van Egypte, had buitenechtelijke relaties, en voerde zijn leven lang oorlog om steeds meer macht. Er was toentertijd een senaat in Rome, maar Augustus' vetorecht maakte van hem een dictator en tegelijk was hij ook nog hogepriester. Grote literatoren zoals Horatius, Vergilius en Livius werden door hem betaald om zijn roem te bezingen. De man was omzeggens God zelf. Keizer geworden op zijn zesendertigste, in 23 voor de geboorte van de Messias, zou hij dat blijven tot aan zijn dood, toen Jezus een jongen van zowat 14 moet zijn geweest. Hij zou dan opgevolgd worden door Tiberius Claudius Nero die regeerde tot 37 na Christus en die, wellicht in opdracht van diens opvolger, Caligula, werd vermoord.

In het jaar 4 voor Christus' geboorte stierf Herodes de Grote die, onder het gezag van Rome, als koning heerste over het land van de Joden. Hij werd opgevolgd door zijn zestienjarige zoon, Herodes Antipas, die koning zou blijven tot nog enkele jaren na de dood van Jezus, in het jaar 39. Dit 'heldenkind' - want dat betekent de naam 'Herodes' - zou later Johannes de Doper laten onthoofden, en wanneer Jezus naar de Romeinse procurator van Judea werd gebracht - Pontius Pilatus - zou deze laatste de eer voor de rechtspraak overlaten aan Herodes, met wie hij een ruzie wilde bijleggen, maar Herodes zou de Beschuldigde terugsturen naar Pilatus die, zoals we weten, na het vonnis zijn handen zou wassen in onschuld. Uit historische teksten valt af te leiden dat rond die tijd Pilatus' job bedreigd werd: hij zou zwichten voor de onbillijke eisen van een uitzinnige joodse menigte, omdat hij bang was dat men hem anders bij de keizer in opspraak zou brengen.

 

Het is vandaag de drieëntwintigste december van het jaar 2006. Goed 2000 jaar geleden omstreeks deze tijd, zoals we allen weten, werd Herodes Antipas door de wijzen uit het Oosten geïnformeerd over het feit dat de lang verwachte koning van de Joden moest zijn geboren; ze hadden immers zijn ster gezien, en ze wilden weten waar Hij dan geboren was, teneinde hem offers te kunnen brengen. Herodes zag zijn troon bedreigd. Hij raadpleegde de schriftgeleerden, die hem zegden dat, volgens het boek Micha, Herodes' vermeende concurrent het levenslicht zou zien te Bethlehem. Daarop liet Herodes een volkstelling houden.

 

Een koning telt zijn volk om aan de weet te komen hoeveel onderdanen hij wel heeft. Het bekomen getal drukt zijn eigen, persoonlijke macht uit. Elke onderdaan apart wordt, in de telling, herleid tot een 'eentje', en het aantal van die 'eentjes' komt dan aan de koning toe, als zijn wezenlijk attribuut. De kwaliteit van elk 'eentje' afzonderlijk, speelt in de telling niet de minste rol. Naar het telbureau gaan, betekent voor een onderdaan niets anders dan zichzelf herleiden tot zo'n 'eentje', beamen dat men een 'eentje' is, ermee instemmen dat men een element is van het getal dat de macht van de koning uitdrukt. Zich laten tellen, betekent dan wezenlijk niets anders dan de machteloosheid van zijn mens-zijn zelf erkennen. De kwaliteit van het mens-zijn betekent in de telling, die dit machtsspel uitdrukt, immers helemaal niets. Meegeteld-worden in de wereld staat synoniem voor niet-geteld-worden als mens. Geteld-worden als burger staat gelijk aan gedood-worden als mens. Er is geen krachtiger middel om uitdrukking te geven aan het feit dat er in deze wereld geen plaats is voor de mens als mens, dan in het gebeuren van de volkstelling. En hetzelfde geldt wellicht vandaag nog steeds, zij het in enigszins andere vormen.

Edoch, de volkstellingen van vandaag dienen niet langer meer om de macht van de heersers uit te drukken. Nu er sprake is van 'overbevolking', heeft het getal dat de macht van een land placht uit te drukken, een wrange bijklank gekregen: er moeten 'eentjes' weg, want men zegt dat er op de wereld geen plaats meer is voor alle 'eentjes', nu zij veeleer een last dan een macht lijken te vertolken. De 'eentjes' gaan onderling ruziën over wie al dan niet geteld zal worden, want allemaal willen zij meetellen in de wereld. Slechts weinigen van hen beseffen dat hun niet-meegeteld-worden in de wereld, hen eigenlijk behoedt voor hun ondergang als mens.

Misschien zijn de mensen-zonder-papieren en alle andere niet-getelden wel precies diegenen over wie zich de beschermende takken van een wonderbare palmboom uitspreiden, die hun gedaanten quasi onzichtbaar maken. Misschien zijn zij het die, in deze wereld van harteloze tellingen, het voortbestaan van de mens zelf moeten garanderen. Misschien zijn zij wel de Messias, welke al diegenen die zo dringend willen meetellen, in deze tijd van het jaar beweren te vieren.

 

 

 


28-11-2006
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Het Spel van de Wereld

Het Spel van de Wereld

Ik moet bekennen dat één grote verslaving mijn leven in de loop der tijd is gaan domineren: tabak. Zoals een niet onaanzienlijk deel van de wereldbevolking, ben ik verslaafd aan sigaretten. Zoals menigeen, heb ik meerdere keren hardnekkige pogingen ondernomen om het roken op te geven, en de enkele keren dat ik daar ook in slaagde voor een wat langere periode dan pakweg een week of twee, viel ik telkenmale ten prooi aan een afgrondelijke depressie.

Mijn huisdokter vertelde dat men moeilijker van tabak af geraakt dan van heroïne, en ik heb hem ook op zijn woord geloofd. De mensen in mijn omgeving die het roken hebben opgegeven, zijn jaren later nog steeds onuitstaanbaar. Men zegt dat velen, die dertig jaar of langer niet meer hebben gerookt, op hun sterfbed plotseling vragen naar een laatste sigaret.

Sinds enige tijd nu, heeft mijn tabaksverslaving een gezellin. Geheel ongemerkt is zij mijn leven naar binnen geslopen. Het begon met de aanschaf van computers en een internetaansluiting, de digitale televisie, de automatisering van de keuken, en nog enkele andere 'herschikkingen', zoals mijn vrouw het noemde, die de hele verbouwing in gang zette. "Wij moeten mee met onze tijd", zo zei ze toen ik mij eerst trachtte te verzetten tegen de rompslomp die zulks meebrengt, en tegen de hoge en blijvende kosten. Maar als mijn vrouw zich iets in het hoofd haalt, is het altijd fataal.

Alras hadden we elk onze computer, er kwam er eentje op de tafel in de woonkamer en eentje in de keuken. Wie als eerste opstond, 's morgens, zette de koffiezet aan en de beide PC's - dat was de afspraak. En wat later zat elk van ons voor zijn scherm. Tot laat in de nacht speelde ik dagelijks het blokkenspel. Het was een verslaving die ik met mijn teerbeminde deelde.

Eerst verwaarloosden wij het ontbijt, en het duurde tot de middag voor we aten. We werkten beiden weliswaar af en toe op kantoor, maar we leerden om het werk dat van ons verwacht werd, twee keer sneller af te handelen dan normale mensen dat kunnen, zodat de helft van de werktijd vrij kwam voor het spel. Zo slaagden wij er dan toch nog in om ongeveer zestien uur per dag te blokken.

Ja, ook op slapeloze nachten waren wij goed voorzien. Op onze nachtkastjes lag een spelconsole die op batterijen werkte. In de schuiven van de kastjes lag een voorraad. Niets is immers vervelender dan wakker worden middenin de nacht, naar de spelconsole grijpen en moeten vaststellen dat de batterijen leeggelopen zijn.

Op woensdag gingen wij elk naar onze psychiater. Uiteraard namen wij de spelconsole mee, om de tijd te doden op de trein en in de wachtzaal. Een getik van jewelste was het daar. Uiteraard konden wij gewoon verder spelen terwijl we in therapie waren, en onze dokters deden dat ook. Ze waren trouwens van mening dat er tegen deze kwaal geen echt doeltreffende therapie bestond. Je kon alleen proberen om het jezelf onmogelijk te maken om nog te spelen, zo zegden zij, maar die oplossing was weinig duurzaam. Al wie rookt, weet dat als je bijvoorbeeld geen tabak in huis haalt, je dan 's nachts sowieso vijftig kilometer ver rijdt om er in een nachtwinkel in de stad te kopen, en precies dezelfde toestanden kreeg je met dat blokkenspel.

Vroeger kon ik uren, ja, dagenlang opgaan in bijvoorbeeld algebra. Ik ging wekelijks een avond schaken en nam deel aan gezellige toernooien in binnen- en buitenland. Of ik las mijn geliefkoosde Zuid-Amerikaanse auteurs. Dat had nu allemaal plaats gemaakt voor blokken.

Eten deden wij nog zelden. Meestal namen we de telefoon en we bestelden een pizza. De pizzajongen begreep onze verslaving en hij wist dat hij de schotels op de stoep kon deponeren. We gingen ze daar dan halen, tenzij de ratten ons voor waren.

Over ratten gesproken... Door het spel waarvan wij in de ban kwamen, zal het niemand verwonderen dat ons nog bitter weinig tijd restte om op te ruimen en van die dingen meer. Maar laat ik eerst een reusachtig misverstand uit de wereld helpen.

In tegenstelling tot wat men algemeen beweert, zijn ratten dus helemaal niet vies: het zijn zoogdieren, net als katten, en zij hebben een prachtige pels. Als je er niet naar jaagt, worden ze zowaar tam. Net als katten, leren ze in een mum van tijd allelei truukjes aan om de aandacht te trekken. Zij staan op menselijke genegenheid, laten zich aaien en zitten graag op schoot. Net als katten, helaas, knabbelen ze ook graag aan alles en nog wat, maar dat is nu eenmaal eigen aan knaagdieren, het is nodig voor hun tanden dat ze voortdurend bijten, zoniet zouden die buiten hun proporties treden, met alle gevolgen vandien. Vervelend zijn ratten wel als ze over het toetsenbord beginnen te rennen. Het zal je maar overkomen terwijl je na een hele dag hard proberen eens aan niveau negen bent gekomen.

Niveau negen was intussen trouwens allang vervlogen tijd: na enkele weken oefenen zaten zowel mijn vrouw als ikzelf in minder dan een kwartier over niveau tien. Ik kan hier niet alle details uit de doeken doen, maar onze kundigheid werd op een zekere dag zo problematisch, dat zich een vreselijk dilemma voordeed: na een marathonzitting van zo'n slordige vierentwintig uur aan niveau honderd-en-zoveel aanbeland, verplichtte de slaap ons om de boeken toe te doen, met het gevolg dat we daags nadien weer helemaal van voor af aan konden herbeginnen. Iedereen begrijpt dat alleen ploegenwerk hier nog soelaas kon bieden. En zo gingen mijn vrouw en ik elkaar aflossen in eenzelfde spel.

Veel tijd om te ruziën over wie hoelang en wanneer zou spelen, was er niet, aangezien we onze blokken in de gaten moesten houden. Terwijl de ene het 'grote' spel speelde, oefende de andere zich op de tweede computer. Vaak gebeurde het dat het 'grote' spel in duigen viel, terwijl het 'oefenspel' vlotte, en dan verwisselden we gewoon het 'echte' spel met het 'oefenspel'. Na verloop van tijd slaagden we erin om kennissen te betrekken in het slopende aflossingswerk, en alras speelden we met een team van meer dan dertig leden op een twintigtal computers.

Het hoeft niet gezegd dat even snel onverwacht hoge scoren werden gehaald. Na enkele weken reeds creëerden zich spelletjes die meerdere dagen duurden, en die liepen over niveau duizend-en-zoveel. En met deze activiteit breidde zich vanzelfsprekend ook onze manier van leven uit, en kwamen er - onvermijdelijk - alsmaar meer ratten aan te pas.

Met vele duizenden waren we al aan het werk, toen enkelen van ons zich opofferden - dat wil zeggen dat zij hun deelname aan het spel voor enkele uren of soms wel meerdere dagen lang onderbraken - om politieke acties te ondernemen ter verdediging van de minderheidsgroep die wij toentertijd nog waren. Buiten alle verwachtingen werden wij al gauw erkend, en mochten wij van de minister de eerste steun ontvangen, die naderhand ook uitgroeide tot een echte, substantiële subsidie, incluis allerlei voordelen, zoals 'betaald hogescoreverlof'. Een en ander had vanzelfsprekend te maken met het feit dat onze gemeenschap intussen heel wat groter werd, zodat wij op den duur niet langer een te beschermen minderheid bleken, doch een fikse meerderheid, eerst met leden in het parlement, daarna met regerende ministers, en tenslotte met een heuse premier van de 'Vlaams blokken-partij'. En dat wij al die tijd de wind in de zeilen kregen, zal wel niemand verwonderen die ook weet dat de 'bezigheid' die voor ons allen heilig is, de high-tech-sector van onze economie, en ook de economie in haar geheel, deed draaien zoals nooit voorheen.

Zowat zestig percent van alle burgers doen heden niets anders meer dan blokken, en het moet worden gezegd dat zij niet acht, doch zestien tot zelfs meer dan twintig uur per dag aan de slag zijn - het merendeel offert ook de weekends en de vakanties op aan deze aldus allerminst nutteloze bedrijvigheid. Er zijn vormingssessies voor volwassenen en ook voor kinderen, voor wie sinds kort het blokken nu een hoofdvak is op school. Gestaag breidt ons ooit zo deviant geacht gedrag zich uit tot in de verste uithoeken van de wereld, en wie zich door omstandigheden voor een poosje van het blokken moet onthouden, krijgt een totaaloverzicht, en kan zowaar vaststellen dat de wereld er nooit zo vredig bij lag. Het getik op de miljarden klavieren zorgt voor een gedruis als van een kalmerende en bezadigde, aanhoudende regen, die hoorbaar blijkt te zijn tot op de maan, en waaraan wij intussen zo gewoon geworden zijn dat wij het meestal niet eens meer waarnemen, trouwens net zoals de harmonie der sferen. De 'Dag des oordeels' wordt nu trouwens in alle handboeken en encyclopedieën al omschreven als die dag waarop, onverwacht en overal tegelijk, de elektriciteit zal uitvallen.

Beste lezer, mocht u nog niet tot onze gemeenschap van blokkers behoren, dan kunt u hieronder de link naar het blokkenspel vinden: één enkele klik volstaat om het spel op te starten. Echter, bezint u zich goed vooraleer u aan het spelen gaat: u hebt namelijk slechts veertig percent kans om niét verslaafd te raken. Anderzijds is het natuurlijk wel zo dat, van zodra u enige bedrevenheid krijgt, u van het blokken een volwaardig beroep kunt maken: niet slecht betaald, en met zelfs excellente salarissen in het vooruitzicht voor de meer snuggere spelers - op enkelingen staan zelfs fortuinen te wachten. Ook kunt u zich troosten aan het feit dat, niettemin het blokken een heuse verslaving is, u zich verder geen illusies hoeft te maken, want eigenlijk delen de meeste van onze menselijke werkzaamheden, sub specie aeternitatis, in datzelfde lot. Bezint voor ge begint, maar hier komt de link:
http://www.een.be/televisie1_master/programmas/e_blok_spel/index.shtml


27-11-2006
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.De nieuwjaarsramp

De nieuwjaarsramp

Het gerucht verspreidde zich als een lopend vuurtje, dat hij op komst was, ja, dat hij er was, en dat het geen gewone ramp was: men had het over een ‘verschijnsel’, een nieuw natuurverschijnsel, of althans een verschijnsel dat zich tot in deze tijden bij mensenheugenis nog niet zou hebben voorgedaan.

Het weer is van alle tijden en van elke dag. Er is dagelijks wind, er is regelmatig felle wind, en enkele keren per jaar is er ook storm met bliksemschichten en donderslagen. Maar op bepaalde plaatsen op aarde zal het nooit sneeuwen. Er zijn plekken waar windhozen onbekend zijn, of vulkaanuitbarstingen, aardbevingen, tsunami’s. Er zijn zelfs plekken waar het zelden regent, en plekken waar de zon dagenlang ofwel niet ondergaat ofwel niet opkomt. Elke plaats heeft zo zijn klimaat en ook zijn eigenaardigheden.

Maar er bestaan ook natuurverschijnselen die, voor ongeacht welke plek ter wereld, uiterst zeldzaam zijn. Onder deze verschijnselen zijn er best heel grappige, zoals die keer dat het op een zekere plaats vissen regende. Aanvankelijk dachten de mensen daar dat het om een wonder ging, maar neen: een windhoos had voor visser, transporteur en leverancier gespeeld.

Aan de warme golfstroom danken we ons gematigd klimaat: het is een transportband in de oceaan die warm water uit de tropen noordwaarts brengt. De motor van die stroming is de poolkap: zij doet dat water bevriezen, zodat het overige water zouter en zwaarder wordt, zinkt, en dan in tegengestelde richting, onder de warme stroming door, wordt teruggevoerd naar het zuiden. Maar jammer genoeg zou deze natuurlijke ‘chauffage’ wel eens van zeer korte duur kunnen zijn: het smelten van het poolijs maakt het water daar immers zo zoet, dat dit warmtetransport dreigt stil te vallen. In 2005 stelden natuurkundigen vast – schrik niet – dat onze golfstroom in de jongste tien jaar één derde van zijn kracht verloren heeft. Zullen wij hier binnen tien jaar Siberische winters kennen?

Onze seizoenswisselingen worden niet door de golfstroom veroorzaakt, en ook niet door de wisselende afstand tussen de aarde en de zon: de scheve aardas is er verantwoordelijk voor. In de zomer hebben we de zon ’s middags bijna loodrecht boven ons hoofd en in de winter maakt het zonlicht een scherpe hoek met de aardoppervlakte. Geologen berekenden dat de jongste grote tsunami de aardas een weinig uit haar evenwicht bracht, maar hebben we er al aan gedacht wat de inslag van een meteoor met onze seizoenen zou kunnen doen?

Aan de afwisseling van dag en nacht zijn wij gewend geraakt, maar we staan er niet bij stil: het uitblijven van het zonlicht zou na zeer korte tijd de dood van alle leven op aarde betekenen. Zonsverduisteringen zijn zeldzaam en dus aantrekkelijk; ze duren zeer kort, maar lang genoeg om de lokale temperatuur wat te doen zakken. Zoals iedereen weet, wordt het donker als de maan tussen de zon en de aarde door passeert. Maar stel eens dat er een hemellichaam voor een wat langere tijd tussen de aarde en de zon kwam hangen: de atmosfeer zou zelfs de tijd missen om zonder zuurstof te vallen en ons zo te laten verstikken. Een mens bestaat uit bijna alleen maar water; na enkele dagen, of zelfs maar uren, zouden we in ijsklompen veranderd zijn.

Enkele jaren geleden werd een raket gelanceerd met een licht reflecterende paraplu aan boord. Het openvouwen van de paraplu mislukte, maar als ooit hetzelfde experiment wordt overgedaan en slaagt, kan op die manier vanuit de ruimte een stad worden verlicht. Voor hetzelfde geld kan met een zwarte paraplu een stad, een heel land, of zelfs de ganse aardbol voorgoed worden verduisterd. Bosbranden, tornado’s en overstromingen zijn klein bier vergeleken bij zulke finale catastrofen.

Dit alles slechts om te zeggen hoe precair onze situatie is, en hoe weinig rekenschap we ons daarvan geven. Zolang het goed gaat met onszelf, maken we ons geen zorgen. Kijk maar eens hoe onbewogen het noordelijke deel van de wereld blijft als, bij het begin van het jaar 2007, in het zuidelijke deel dagelijks 30.000 (dertigduizend) kinderen gewoon verhongeren. In het noorden maakt men vuurwerk!


26-11-2006
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Het argument
Klik op de afbeelding om de link te volgen

Het argument

 

"Zijt gij doorgedrongen tot de schatkamers van de sneeuw?

En hebt gij de schatkamers van de hagel gezien,

die Ik heb opgespaard voor de tijd van benauwdheid,

voor de dag van strijd en oorlog?"

 

"Er was in het land van Uz een man, wiens naam was Job, en die man was vroom en oprecht, godvrezend en wijkende van het kwaad."

Aldus begint het Boek 'Job', een der mooiste teksten uit de hele wereldliteratuur: er was eens een vroom en oprecht man; hij had alles wat zijn hartje lustte. Maar...

Op een dag bezochten de zonen Gods de Heer, en onder hen was de satan.

"Vanwaar komt gij?", vroeg de Heer.

En de satan antwoordde: "Van een zwerftocht over de aarde, die ik doorkruist heb."

"En hebt gij daar ook Job gezien, mijn trouwe knecht?", zo vroeg de Heer vervolgens.

De satan grijnsde: "Trouwe knecht, zegt Gij? Het is niet lastig om trouw te zijn aan hem van wie men alles krijgt wat men maar verlangt!"

De Heer had de list allang door. Het ongeluk staat immers in de sterren geschreven.

"Gij hebt uw hand maar om te draaien", zo sprak de satan, "om hem al zijn bezit te ontnemen. Wedden dat uw 'trouwe knecht' U dan verwerpt?"

En de Heer sprak: "Goed dan, doe met zijn bezit wat ge wilt, maar laat hem zelf met rust".

"Toen ging de satan van des Heren aangezicht heen".

Een man, niet gering van gestalte, gekleed in een helder gewaad, een uil op de rechter schouder gezeten, een bril op de neus en een kaars in de hand, spreekt:

"De satan is een van de zonen Gods."

Een bries steekt plots op en trekt door de nacht; met geritsel alom beamen de takken aan de bomen deze woorden. De vlam van de kaars flakkert eventjes op.

"Hij is een wetenschapper", zo verklaart de spreker zich nader: "hij wil immers zekerheid; hij wil de proef op de som."

Een nieuwe bries steekt op, nieuw geritsel van takken en twijgen, herhaalde beaming van de wijze woorden, het heropflakkeren van de kaarsvlam.

"Beeldt u zich immers eens heel even in, mijn broeders", zo zegt de man, "dat de zonen Gods zomaar alles lieten begaan: zouden ook de schepselen van de hel de Heer niet aanbidden als Hij hun hel tot een plaats van voorspoed maakte?"

De takken zwijgen, hij laat hen de tijd niet om na te denken en gaat voort: "Maar laten we nu verder lezen..."

Job's sprookje werd aan diggelen geslagen: roversbendes plunderden zijn vee en vermoordden de veehoeders; grote stormen staken op en verwoestten de oogst. Maar Job begaf niet en hij zei:

"De Heer heeft gegeven, de Heer heeft genomen, de naam des Heren zij geloofd."

Edoch, de satan gaf niet op. Opnieuw bezocht hij de Heer. En wanneer deze hem confronteerde met de volharding van zijn knecht, antwoordde de duivel Hem stoutmoedig:

"Gij weet ook wel dat iemand alles over heeft om zijn vel te redden. Gij hebt uw hand maar om te draaien: sta toe dat ik Job zelf aantast, en ge zult zien: hij zal u niet langer vereren!"

Het ongeluk is altijd voortvarender dan wij kunnen vermoeden, maar de Heer had dit voorzien. Hij sprak:

"Goed dan, gij hebt de beschikking over het lijf van mijn knecht, maar spaar zijn leven!"

"Toen ging de satan van des Heren aangezicht heen, en sloeg Job met boze zweren, van zijn voetzool af tot zijn hoofdschedel toe. En hij nam een potscherf om zich daarmee te krabben, terwijl hij neerzat in de as."

"U merkt het", zo spreekt de man in het heldere gewaad: "een wetenschapper zou geen wetenschapper zijn indien hij de wetenschappelijk methode onrecht aandeed door in zijn experiment niet alle factoren af te zonderen die van invloed kunnen zijn op het eindresultaat van zijn proef."

De uil knikt.

"Maar laten we eens kijken wat er nu gebeurt...", en hij plaatst zijn bril terug op de punt van zijn neus, slaat het boek opnieuw open, en verlicht zijn lectuur met de vlam van de kaars. De bomen en de struiken houden de adem in.

Op dat moment verscheen de vrouw van Job ten tonele. Net zoals ooit Eva, Adam verleidde, zo ook verfoeide zij nu haar man omdat hij de Heer nog langer trouw bleef. Echter in tegenstelling tot zijn voorvader, begaf Job niet, en hij berispte zijn vrouw:

"Zoals een zottin spreekt, zo spreekt ook gij; zouden wij het goede van God aannemen en het kwade niet?"

 

Intussen hoorden 'de drie vrienden van Job' over het onheil dat hem trof, en zij bezochten hem, en bekloegen hem om zijn lot: Elifaz, Bildad en Zofar.

"En zij zaten bij hem op de grond, zeven dagen en zeven nachten; niemand sprak tot hem een woord, want zij zagen, dat zijn smart zeer groot was".

En nu vervloekte Job de dag van zijn geboorte:

"De dag verga, waarop ik geboren werd;

de nacht, die zeide: Een kind is ontvangen.

Die dag zij duisternis."

"Waarom geeft Hij het levenslicht aan rampspoedigen,

en aan hen die bitter bedroefd zijn?

Zij wachten op de dood, en hij komt niet,

zij graven ernaar, meer dan naar verborgen schatten;

zij zouden zich verheugen tot jubelens toe,

blijde zijn, wanneer zij het graf gevonden hadden."

"U merkt het", zo spreekt de man in het heldere gewaad nu opnieuw, "dat het leed zo zwaar kan zijn dat wie erdoor getroffen worden, de dood zoeken, of wensen nooit geboren te zijn. Maar blijkbaar is dat niet wat de Heer wil."

Elifaz nam nu het woord. "Gij hebt zovelen getroost toen zij leden", zo zei hij tot zijn vriend, "maar nu ge zelf lijdt, zijt ge moedeloos. Waarom hebt ge geen vertrouwen in de Heer die toch rechtvaardig is? Leg uw zaak aan Hem zelf voor, Hij zorgt immers dat recht geschiedt; het komt allemaal wel goed."

Job antwoordde: "Laat de Heer mijn leven nemen", zo zei hij, "want het is alleen nog maar een verschrikking. Waarom beaamt gij dat niet? Hebt gij dan geen medelijden met uw vriend? Ik heb u nooit iets gevraagd, en nu negeert ge mijn klacht, en mijn smeekbede om te mogen sterven... "

Vervolgens nam Job's tweede vriend, Bildad, het woord: "Raaskal nu niet", zo vermaande hij Job: "God is immers rechtvaardig, en als gij oprecht zijt, hebt gij niets te vrezen. Kijk het maar na, het is immers altijd zo geweest: God verwerpt de oprechte niet."

Maar Job antwoordde: "Wie zou ik, een sterveling, wel zijn om God in het ongelijk te stellen! Heus, dat doe ik niet: Hij is voorwaar almachtig, en Hij is aan niemand uitleg verschuldigd. De onschuldige en de schuldige verdelgt Hij. De aarde is in de macht van de goddeloze gegeven, en het aangezicht van haar rechters omhult Hij: doet Hij het niet, wie dan? Ik wil alleen maar van God weten waarom Hij zich tegen mij keert. Ach, was ik maar niet geboren! Hoe verlang ik naar de dood!"

Job's derde vriend, Zofar, richtte zich nu tot hem, minder voorzichtig dan de andere twee: "Durft gij te beweren dat God u onschuldig straft? Ik geloof daarentegen dat Hij nog zaken door de vingers ziet als Hij straft! Wie oprecht is, vreest niet, mijn beste!"

De man in het heldere gewaad onderbreekt hier zijn lezing voor een ogenblik. Hij kijkt op naar zijn trouw luisterend publiek dat stil is nu, en zegt:

"Ge merkt wel, wat nu het grootste onheil is in deze hele geschiedenis: niet het verlies van Job zijn bezit, ook niet het verlies van zijn gezondheid, maar het verlies van zijn vrienden, en hun ontrouw jegens hem. Zij hebben geen medelijden, want ze gunnen hem zelfs de dood niet; maar wat meer is: alle drie suggereren zij - de laatste wat duidelijker dan de andere twee - dat zij er Job stiekem van verdenken dat hij gezondigd heeft en onrecht heeft begaan. Ja, daar zijn ze eigenlijk zeker van. Uiteraard kiezen zij partij voor de Heer, die immers almachtig is. Zij geloven zelf nog steeds in het recht - en dat kunnen zij ook makkelijk doen, zo zou de satan zeggen, zolang zij niet eerst zelf op de proef werden gesteld. Zij spreken nu zoals Job zelf ooit placht te spreken - ooit, dat wil zeggen: vooraleer het onheil hem trof. En zij herinneren hem eraan, dat hij de troostelozen troostte, toen. Job's ergste beproeving, mijn waarde publiek, is dus deze: dat hij dit ongeluk helemaal alleen moet dragen. Niemand, ook zijn eigen vrienden niet, geven hem gelijk. Job heeft nog slechts één ander op wie hij zich nog vertrouwen kan - zij het blind en tegen beter weten in - en dat is de Heer zelf, die - vatte wie het vatten kan - toestaat dat de hele natuur én de wereld hem veroordelen. Zofar noemt hem, onrechtstreeks, zelfs een leeghoofd, en dat moet zwaar aankomen. Hoor maar eens, wat hij tot zijn vriend zegde:

"Als een leeghoofd tot inzicht gebracht kan worden,

kan het veulen van een wilde ezel als mens geboren worden.""


En Job antwoordde: "Gij bespot mij. Denkt gij misschien dat ik van de wijsheid Gods nooit heb gehoord? Zelfs de dieren kennen deze wijsheid."

"Raadsheren zendt Hij barrevoets heen,

en rechters maakt hij tot dwazen.

Boeien, door koningen aangelegd, slaakt Hij

en Hij bindt een band om hun lendenen.

Priesters zendt hij barrevoets heen

en wie vast staan, stort hij neer.

Hij beneemt de spraak aan hen op wie men vertrouwen stelt,

en neemt het onderscheidingsvermogen der ouden weg.

Hij giet smaad uit over edelen

en maakt de gordel van machtigen los.

Hij legt de diepten uit de donkerheid bloot

en brengt de diepe duisternis aan het licht.

Hij maakt de volkeren groot en richt hen ten gronde,

breidt volkeren uit en voert hen weg.

Hij beneemt de hoofden van het volk des lands het verstand,

en doet hen ronddwalen in ongebaande wildernis.

Zij tasten rond in lichtloze duisternis,

en hij doet hen dwalen als een beschonkene."

En Job noemde zijn vrienden nu kwakzalvers: "Uw uitspraken zijn spreuken van as". Job wilde dat ze zwegen - alleen dan zou wijsheid aan hun lippen ontspringen. Hij wilde - hoe dat ook kon aflopen - zijn zaak nu aan God zelf voorleggen. En andermaal betreurde hij dat zijn vrienden hem in verdenking stelden in plaats van hem bij te staan. Hij verlangde nu zelf naar een openbare rechtszaak waarin tenminste gezegd zou worden wat hem ten laste werd gelegd.

"U merkt het", zo zegt de man in het heldere gewaad, "dat Job hier nu bekoord wordt tot die praktijken en methoden die de satan zelf hanteerde en waarmee hij hem 'den duvel' aandeed. Immers, net zoals de satan, gaat Job op zijn beurt vragen om een 'proef op de som', een 'wetenschappelijke methode', een gerechtszaak met argumenten en tegenargumenten, een 'bewijs' van zijn onschuld en zijn trouw. Alsof liefde en trouw zaken waren welke konden gewogen worden met menselijke middelen. Ja, ligt hier niet een mogelijke verantwoording voor het feit dat God uiteindelijk aan de duivel vrij spel gaf om hem te testen? Hier, in het feit dat Job deze test zelf goedkeurde, daar hij hem nu op zijn beurt wenste te hanteren om de trouw van God te meten?"

De bomen, de struiken, de wolken: allen blijven zij geruisloos. Zwijgen is toestemmen. Het heldere gewaad wappert, de bladeren van het boek ritselen, de uil blaast de vlam van de kaars. Ik treed nader om de man nog een vraag te stellen, al is de geschiedenis van Job nog lang niet ten einde. Maar terwijl ik hem nader, bemerk ik dat er geen man te bekennen is. Warempel, het is alleen een stuk lompen dat aan een boomtak hangt te waaien in de wind. En de woorden waar ik zo aandachtig naar geluisterd heb, waren slechts toevallige geluiden, zoals men die hoort in de donkerte van de nacht. Het gebeurt dan wel eens, beangstigd als men is voor rovers, dat men echt meent dat men hun stemmen kan horen, ja, dat men zelfs gelooft te verstaan wat ze precies fluisteren onder elkaar.

[Noot: alleen de cursieve tekstgedeelten tussen aanhalingstekens zijn citaten uit de bijbel (NBG, A'dam 1975); de rest van de tekst poogt een synthese te brengen. Alleen de hoofdstukken 1 tot 14 halverwege, uit het boek 'Job', werden behandeld.]

(J.B., 26.11.2006)


20-11-2006
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Zuster Olympia

Zuster Olympia

 

Nooit werd een naam op een eerbiedigere wijze uitgesproken dan de naam van zuster Olympia. Zij was quasi onzichtbaar – zuster Olympia – zoals de vrouwen uit het Oosten in hun burka’s onzichtbaar zijn, want haar enorme gestalte was gehuld in een zwart habijt waarvan wij allen de betoverende geur kenden: alle kinderen van het dorp, maar ook hun ouders, en de ouders van hun ouders, en ook nog de ouders van deze laatsten. Zuster Olympia moet tenminste honderdvijftig zijn geweest, anders valt het niet te verklaren dat onze grootouders bij haar nog op de banken zaten. “Zit jij bij zuster Olympia op school?!”, zegden ze dan met een voorzichtige verrukking, en op de toon waarmee iemand met bewondering vraagt: “studeer jij aan het Massachusetts Institute of Technology?!”

 

De paradox was dat zuster Olympia feitelijk onzichtbaar was terwijl niemand op de hele wereld meer aanwezig was of dichter bij dan zij. Op school was zij het centrum van de speelplaats en, zoals grachten omheen het centrum kringelen van Amsterdam, zoals concentrische cirkels de hel van Dante omgeven, zoals de ringen van een halo de volle maan hullen in een lauwerkrans en haar aldus voorzien van een ornaat waarvan zelfs de zon niet dromen kan, zo omkringelden de kinderen de hele speeltijd lang de wondere zuster Olympia.

 

“Kijk, dat heb ik van zuster Olympia gekregen!”, zo zegden de kinderen aan hun moeders, toen zij thuis kwamen van school. En zij staken elk hun handje uit, spreidden de kleine vingertjes open, en in de handpalm verscheen… een hagelwit klontje suiker!

 

“Ik heb uw namen geschreven in de palm van mijn hand.”

 

Op de palm van haar hart droeg zij een kruisje, zuster Olympia. Alle kinderen kenden het kruisje, en ook hun ouders kenden het, en de ouders van hun ouders, en de ouders van deze laatsten. Allen kenden zij het kruisje van zuster Olympia omdat zij daar, in het midden van de speelplaats, altijd voorover gebogen stond te praten met de kinderen, en dan bengelde het kruisje als een pendel tussen de kinderen en zijzelf, zoals een uitgelaten hondje dat ongedurig heen en weer huppelt tussen mensen die elkaar na lange tijden weerzien. Zo bengelde het kruisje tussen het donkerzachte gewaad van de zuster en de vele kinderhandjes, waarvan er soms eentje een wang van de zuster heel eventjes betastte om te voelen of zij wel echt was, en dan kneep de mollige hand van zuster Olympia in de wang van de deugniet, als wilde zij daarmee zeggen: “En waarom zou ik niet echt zijn!? Ik ben even echt als jij, mijn kleine kapoen!”

 

Toen zuster Olympia nog een kapoen was, was er honger in de wereld. Het kroostrijke doch arme gezin waarvan zij kortstondig deel uitmaakte, moest enkele van haar kinderen afstaan om den brode. De kleine Olympia, die toen nog anders heette – maar niemand heeft ooit geweten hoe dan wel – en die toen ook nog haar moedertaal sprak, moest ook haar moeder zelf verlaten, en zij weende vele nachten lang: dagen, weken, maanden, weende zij haar nieuwe bedje met gevouwen handjes helemaal met kindertranen nat. Als men heel dicht bij de zuster was, betoverd door de wondere geur van haar zwarte habijt, en met het pendelende kruisje tussenin, kon men het hulpeloze kind nog ruiken dat smeekte om terug naar huis te mogen, of tenminste één keer nog haar moeder te zien. Het oude kind, Olympia, non van een magistraal volume – een volume dat, zoals de nacht die omheen alle sterren van het firmament grijpt, heel ver nog buiten het geurige laken van haar donkere habijt de wereld vulde en vervulde – zij verlangde nog elke dag naar moeder die zij nooit meer had teruggezien; zij hoopte nog om ooit bij haar thuis te komen – warempel, zij geloofde: “Eens komt moeder mij hier halen, en dan hoef ik nooit meer weg!” God kan immers in geen geval zo onbarmhartig zijn dat hij het dit kleine meisje – dit kind wiens lichaam maar niet ophield met groeien – niet om ‘volwassen’ te worden, doch om het gat van het tekort te kunnen vullen – God kon niet zo onbarmhartig zijn dat hij dit smekende kind gewoon achterliet.

 

Bij de grot was zuster Olympia vaak – vier andere zusters hielpen haar op de knieën te gaan zitten en, als zij met bidden klaar was, kwamen zij terug om haar weer te been te krijgen. En toen zij bad, met gevouwen handen, keek zij hoopvol op naar Onze-Lieve-Vrouw, die nu haar moeder was. En de kinderen deden de zuster na, en gingen knielen bij de grot, rondom de zuster. Maar zij keken niet naar het beeld uit kalk dat daar te bidden stond: zij keken naar de knielende moeder, zij voelden in haar plaats de pijn aan haar geschramde leden onder het gewicht van het grote lichaam, en zij voelden zeer zeker ook een stukje van de pijn in haar even grote hart. Dicht bij de zuster gingen de kinderen dan staan, en zij streelden het habijt – deels om er zo de betoverende geur uit los te maken, maar deels ook om het kind in haar te troosten, dat nu een moedertje van kalk, niet groter dan een pop, aanbidden moest. Maar dit beeld, hoewel uit kalk gegoten, verbeeldde meer dan wat wij, kinderen, zagen. Net zoals de zuster zelf die, naar de wijsheid van het Oosten, begraven werd onder een nachtelijke mantel om, uitgerekend op die wijze, ons meer dan wie ook alom en altijddurend nabij te kunnen zijn – net zo verborg zich in het beeld de moeder die geen kind zou achterlaten, en die nimmer stierf.

 

“Ik ben de Onbevlekte Ontvangenis.”

 

 

Voorzichtig stapvoets schuifelde zij door de gang. De echo van het schuiven van haar zwarte schoentjes over de koude vloer in de lange, holle gangen van het klooster. Wij hadden plaatsgenomen op rieten stoelen in de wachtkamer – vader, moeder, wijzelf en onze kinderen. Op deze zondagmiddag waren wij naar het rusthuis getogen omdat wij ook onze kinderen nog eens aan de wondere zuster wilden laten zien.

 

Stil was het daar, en ook de kleinsten durfden niets luidop te zeggen, zij fluisterden en vroegen ongedurig waar “zuster Olympia” dan wel bleef. Maar zij moest de honderdvijftig lang voorbij zijn nu, en haar gang was net zoals die van een slak – een zwarte reuzenslak die bijna geruisloos schoof over de granieten tegels doorheen de spelonken van deze wonderbare kerker. Drie rijen rieten stoelen stonden daar – plaats voor ruim twintig bezoekers – en bij de deur stond ook een mini-stoeltje waarop ons jongste dochtertje haar poppemie had kunnen te wachten zetten indien zij die maar had meegenomen – edoch, zij wilde een flinke indruk maken op de zuster, en had daarom de poppen thuis gelaten. En toen wij tenslotte stapjes hoorden naderen, heel dichtbij, verscheen zij in de opening van de deur.

 

Een onooglijk nonnetje, als een kleine, zwarte spin met een groot kruis, vastgegroeid op de borst; voorover gebogen, de neus tegen de knieën, niet half zo groot als onze jongste spruit, terzijde gestaan door twee zorgzame zusters, kroop de wachtkamer naar binnen, zonk traagzaam op dat klein stoeltje neer, en lachte!

 

Wie zal het verklaren: in een oogwenk werd zij na de handdrukken en de eerste vreugdekreten aan ons zicht onttrokken, wijl al onze kinderen haar bestormden met ongedurige verhalen en met vragen, en de zuster keek nu en dan breed lachend onder haar zwarte kap vandaan en tussen de kinderen door in onze richting, met goedkeurende blikken. Druk als zij het hadden met gedichtjes, versjes en vertelsels, handjes geven en het betasten van het zwarte habijt van dit wonderbare wezen, vergaten wij haast waar en wie wij waren, en leek het blijde weerzien onzeggenlijk veel meer dan dat van oude dorpsgenoten die een non op rust bezoeken. Een bundel zon viel plotseling door de brandglasramen van de hoge, smalle venster op het zustertje neer en, in geen tellen, stond zij in een Onze-Lieve-Vrouweblauwe gloed en, zoals de zon zelf, ging zij nu aan het stralen.

 

«Llama que consume y no da pena.”

 

De hele weg terug nog, en de dag en de nacht die daarop volgde, en ook de volgende dagen, weken, maanden en jaren, waren helemaal met de wondere aanwezigheid van zuster Olympia vervuld. Onze ouders baadden in een gloed van voor gewone ogen onzichtbaar licht; onze kinderen, niettemin zij nog zelden praatten over haar, bleven zichtbaar met de zuster in gesprek; en iets van het vuur “dat het hart verteert zonder te pijnen” is met ons allen meegetogen naar het huis dat wij, na al die levensjaren en die eeuwen van de wereld, allen samen nu bewonen.

 

(J.B., 20.11.’06)

 


16-11-2006
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.De Meester

De Meester

 

Aardedonker was het: geen maan, geen sterren, geen lichtje in de verte, niets dan duisternis en tasten met de voeten door de ritselende bladeren op de grond – de bladeren die ook zongen nu, alom, in het ongrijpbare zwart. Het zingen van de bladeren – alleen dat vulde de nacht, en het was een gedruis als van talloze vliegtuigen die, heel hoog in het firmament, op de plaats waar de sterren hoorden te zitten, in colonnes zonder begin of einde, over de donkere wereld heen joegen. Ook de wind was er: een aanhoudende verplaatsing van de luchten die als gedreven warme stromen, onverhoeds doorheen het landschap sneden dat zich in die warme duisternis verborg – stromen, die de bladeren in hun warmte, die bijna een hitte werd, als ’t ware sprok maakten en ze met een lichte tik van hun takken afbraken en meevoerden door het onzichtbare landschap, dat nu wel helemaal gevuld leek met een zwarte, etherische en tegelijk lucide pap. Het sprok worden van de bladeren en het tikkend geluid dat werd voortgebracht wanneer ze van hun takken afbraken, en wanneer ze door de warme luchtstromen werden meegevoerd over velden, doorheen struiken, over daken en langs verzonken paden – dat geluid vermenigvuldigde zich zoveel keren als er bladeren waren, en dat bracht het bijzondere gedruis voort dat nu oorverdovend werd, en dat deed denken aan eindeloze colonnes zware bommenwerpers, heel hoog in het firmament – zoals gezegd: daar waar de sterren hoorden te zitten.

 

De zwarte wind speelde door mijn haren, misschien zaten er vleermuizen in – wie zal het zeggen? - of waren het gewoon de dunne, dorre bladeren die langs me heen vlogen, mijn wangen aanraakten met hun lichte prikkelingen, niet zwegen, zongen - ja: het was niet louter een gedruis als van verre, hoge, motoren dat ik nu hoorde, of een neuriën: veeleer was het een gefluister, een luid gefluister, een gefluister als van mensen die wel luidop spreken willen doch die het niet kunnen omdat hun stem dienst weigert uit angst gehoord te zullen worden. Een gefluister als van tientallen, van honderden, ja, van duizenden stemmen, vulde de warme nachtwinden, en het was een aanhoudend gefluister dat steeds driester werd en waarin langzaam doch zeker een motief gestalte kreeg, zoals dat het geval is in een symfonisch werk voor meerdere, grote koren – een werk dat met de deur in huis valt en dat aanvankelijk chaotisch aandoet, maar uit welker chaos zich, zoals een beeld uit klei-aarde, langzaamaan een lied verheft.

 

Onverstaanbaar zijn de woorden eerst: ze zijn nog louter klank, zij het bij tijden al een ietsje meer woord dan klank, en ze vangen de aandacht omdat men weten wil wat ze onmiskenbaar zeggen zullen, daar men kan vermoeden dat wat ze te zeggen hebben, niet onbelangrijk is. Geheel geheim is wat nu gezegd wil worden: het stamt uit een wereld die wij nooit eerder betraden, maar tegelijk is duidelijk dat het om geheimen gaat die zich niet langer verbergen kunnen omdat er nu, heel onverwacht, dingen op het spel staan die van een hogere orde zijn.

 

Maar het gefluister – dit gedruis – kon niet dat van mensen zijn, tenminste niet dat van mensen in levenden lijve zoals men ze op de Bühne in gelijnde colonnes ziet staan, met open kelen, beheerst de partituur volgend en de magische bewegingen van een dirigent die met getrek en geduw aan onzichtbare, stroperige elastieken die van zijn vingertoppen tot de lippen van de zangers reikhalzen, het tempo naar zijn hand tracht te zetten. Het gefluister was te ijl om dat van levenden te kunnen zijn: de stemmen die nu weerklonken, zongen heel duidelijk vanuit een andere dan deze wereld, en er was niet de geringste twijfel aan dat ze dit doen konden omdat nu de hele toestand waarin deze nacht verzeild leek, zich op de een of andere manier precies daartoe leende.

 

Ik hield de armen een weinig voor me uit, als ‘t ware tastend in de winden, terwijl ik voortschreed over een onzeker pad dat ik nooit voordien had verkend, maar dat ik gaan moest – er was geen ontkomen aan. Er is immers geen ontkomen aan dat een mens, ook al is het middernacht, ook al is hij moederziel alleen, ook al moet hij opstaan uit een diepe slaap, en ook al drijft op dat onzalige moment de wereld weg in een onbestemdheid die in zich de kiemen draagt van dingen die niets goeds voorspellen – er is geen ontkomen aan dat een mens moet opstaan en op pad moet wanneer hij uit de droom gehaald werd door een luide schreeuw.

 

Het gedruis zwol aan, zoals het geroffel van een donder aanzwelt in de verten, lang nog vooraleer van een onweer iets anders te bespeuren valt dan het zich plotseling verplaatsen van de luchtlagen die her en der takken meevoeren, en vele andere dingen die los zijn komen te zitten. De stemmen tekenden zich steeds duidelijker af in deze stilaan oorverdovend geworden vracht van – onmiskenbaar – gezangen. Voorzichtig verplaatste ik mijn voeten door het dorre lover, ik tastte in de nachtelijke novemberwinden, keek in het zwart met niettemin gespannen aandacht, en ik hoorde toe of in het wassende gedruis van duizenden ‘bijna-stemmen’, die ene noodroep uit de verte niet opnieuw viel te ontwaren.

 

De lange jas die ik bij het naar buiten vluchten inderhaast had aangetrokken, sloeg als een dol wapperende vlag tegen mijn lendenen: het was een los en hol geluid dat me in zekere zin bewust maakte van mijzelf, die zich dan toch in alle spoed geheel verloren had in die onbestemde schreeuw, en het ontspande mij een beetje, en schonk me het zelfvertrouwen terug, alsook de rust die nodig is om snel beslissingen te kunnen nemen wanneer het onverwachte plotseling daar is. En ineens meende ik ook duidelijk de woorden te verstaan die de stemmen zongen, en die zich, ritmisch, als ’t ware om de haverklap, herhaalden: “Splijt het hout en Ik ben er! Splijt het hout en Ik ben er!” Ja, dat zongen ze, er was geen twijfel mogelijk: dat waren welbepaald de woorden die ze, zoals het repetitieve zwaaien van een helse dans, herhaaldelijk door de nachthemel joegen. Ik hield halt, sloot ondanks de algehele duisternis de ogen teneinde mij nog beter op het geluid van het gedruis te kunnen concentreren, en ik herkende inderdaad geheel onmiskenbaar telkens weer diezelfde woorden, heel duidelijk gearticuleerd, maar waarvan verder enige zinnige betekenis mij totaal ontging.

 

Toen ik opnieuw de ogen opende, was de nacht nog altijd aardedonker, maar ik vergiste mij niet toen ik, hoog aan de zwarte hemelen, plotseling een helle lichtflits zag: het was geen bliksemschicht; de flits was korter van duur dan het licht van de bliksem, en tevens verlichtte hij de aarde niet, wat bliksemschichten daarentegen wel doen. Deze flits deed eerder denken aan het heldere licht dat men soms in het eigen hoofd ontwaren kan, als men verkeert in een toestand die het midden houdt tussen de waaktoestand en de slaap. Men ziet dan een lichtflits terwijl men nochtans de ogen gesloten houdt – een licht dat duizend keer helderder is nog dan dat van de zon – als het ware een zon die onder het schedeldak schijnt, en die één keer oplicht, soms enkele keren relatief kort opeenvolgend, om vervolgens een bijzonder spoor na te laten dat lange tijd nadien de slaap nog vervult met een warmte die niet met woorden te beschrijven is. Zo’n licht zag ik toen, maar dan met de ogen open, en aan de hemel van de nacht. Het was bovendien een licht dat zich ook hierin nog onderscheidde van het zonlicht, doordat het heel duidelijk afgetekende stralen had – raderen eigenlijk – die als de spaken van een reusachtig kristal de kosmos zelf leken te dragen. En toen het innemende spektakel zich daarop herhaalde, meende ik tevens te begrijpen dat het dit lichtende wiel zelf was, dat het nu ontzaglijk geworden gedruis voortbracht.

 

De wind was nu dermate hevig geworden dat het mij niet eens had verwonderd indien ik er door werd opgetild en meegevoerd. Edoch, ik bleef ter plekke staan, en er was alleen het luide klappen van mijn jas tegen mijn lijf dat bijna pijnlijk aanvoelde nu. Met de beide armen klemde ik de jas tegen mij aan – ik was intussen ietwat voorover gebogen gaan staan om me te beschermen voor het ontij – en ik wilde net rechtsomkeert maken, toen de schreeuw zich, luid en duidelijk, herhaalde.

 

Ik hief de blik, keek geheel ontwapend in de grenzeloze nachthemel waar de noodkreet vandaan kwam, hoorde nu de gezangen verstommen en het gedruis verdwijnen. De winden gingen liggen, de warmte trok uit de luchten weg en in geen tijd stond ik daar in een vrieskou.

 

De bladeren kraakten onder mijn voeten, toen ik mij op de weg terug begaf. Ik betrad mijn woonst met een gevoel van diepe verslagenheid, want ik geloofde het nu wel heel goed te hebben begrepen. De kreet die mij gewekt had, was onmiskenbaar de schreeuw van een man van wie ons allen wel de woorden bereiken, doch niet of slechts heel zelden het hartverscheurende geluid van zijn eeuwig met de dood vechtende roep.

 

(J.B., 16.11.’06)

 


04-11-2006
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.DE TUINEN
Klik op de afbeelding om de link te volgen

DE TUINEN

 

“Wel!? Zijt ge daar alweer!?”

 

Omsk wist niet goed wat te zeggen. Het was al de tweede keer die nacht, en ook gisterennacht was hij daar geweest, misschien wel al zeven keer die week.

Daar stond hij dan, in die… mist. Eigenlijk was het geen mist, want het voelde niet koud aan of niet nat; het had alleen het witte, het half-doorzichtige van mist. Maar met mist kon je het wel het beste vergelijken.

 

De man tegenover hem – hij keek eigenlijk op hem neer, want hij stond wat hoger dan Omsk – werd nu eens door het mistgordijn omhuld, en dan weer was hij helemaal klaar te zien. Die man kon er blijkbaar niet om lachen, al maakte hij zich ook niet kwaad. Het kwam hem veeleer voor alsof hij er flink mee verveeld zat, en dat gaf hij ook aan Omsk te kennen:

 

“Ge doet mij weer lopen, beste vriend! En dat telkenmale voor niets! Ge blijft daar staan en ge komt niet verder? Gisteren zijt ge hier tot op de tweede onderste trede van de trap geklommen, en dan hebt ge rechtsomkeert gemaakt; en nu staat ge daar weer te drentelen… op welke trede staat ge nu, ik heb mijn bril hier niet… Vertel het eens!”

 

Omsk keek naar beneden, zag zijn eigen beeld weerspiegelen in het witte marmer dat met rode adertjes doorspekt was, alsof er bloed doorheen pompte, en hij moest zich concentreren om de treden te kunnen tellen, want daaronder duizelde het allemaal op de een of andere manier weg:

“Op de derde trede, meneer”, zei hij, en er was nog angst te bespeuren in zijn schuchtere stemmetje, als gevolg van de blik in de diepten.

 

“Zo… en hebt gij hoogtevrees misschien?”, merkte de man dan ook op.

“Eigenlijk niet, mijnheer…”, antwoordde Omsk.

“En waarom komt ge dan niet verder?”

“Het is weer beginnen kloppen, mijnheer…”, zo excuseerde Omsk zich.

 

“Zo… Ja, dat zeg je telkenmale, is het niet? Wat vervelend voor mij!”, riep de oude man uit, en hij wierp een blik in het gesternte, en keek dan weer op Omsk neer: “Ge begrijpt toch dat ik een oude man ben; gij doet mij telkens lopen voor niemendal!”

 

“Mijn verontschuldigingen, meneer, ik kan het echt niet helpen…”, klonk nu het dunne stemmetje van onze vriend.

De man zuchtte diep, zoals iemand zucht die ten einde raad is: “Ik sta hier al duizenden jaren, aan deze poort…”, en met een armzwaai wees hij naar de dikke, witte wolken achter zijn rug, waarmee zijn eveneens sneeuwwitte kleed zich wel leek te vermengen:

“Ik heb wel meer van die twijfelgevallen, weet u: lui die niet goed weten wat ze willen, en die eerst aankloppen en dan terugkeren…weer aankloppen, weer teruggaan… Maar de tweede of de derde keer komen ze dan toch binnen. Gij daarentegen… hoe is de naam weer, zegt u?”

“Omsk, meneer”

“Juist, ja… Gij zijt mij hier al tientallen keren komen storen, nietwaar? Ik zit net naar een interessant programma te kijken, ontspannen met een glaasje erbij, en… had ik het niet kunnen denken! Daar zijt gij dan weer!”

 

“Nogmaals mijn excuses, meneer, maar ik kan het echt niet helpen…”

 

“Ja, dat weet ik wel: het is weer beginnen kloppen, nietwaar… We zouden er iets moeten op vinden, hé? Nu, wat zijt ge van plan? Blijft ge daar staan of gaat ge terug?”

“Ik denk dat ik maar beter terugga, meneer”.

“Natuurlijk, natuurlijk… dat is het beste…”

“Het klopt nu weer zoals normaal, meneer, ik denk dat ik dus beter terugga”, herhaalde Omsk.

 

Het witte heerschap had het smekerige in zijn stem gehoord en in zijn daarop volgende optreden kon Omsk niets anders dan een weinig leedvermaak bespeuren: de heer keek hem heel aandachtig aan, boog zich warempel voorover om hem nog beter te kunnen zien, en beval:

“Kom eens een paar trapjes hoger! Zodat ik weet waar ik aan toe ben! Ge ziet lijkbleek, maar uw ogen kan ik zo niet zien… jaja, ik heb het tegen u: twee trapjes maar”, drong hij aan.

 

Nu was de pret in zijn stem echt goed te horen. Omsk had er de grootste moeite mee om zijn rechter voet op te heffen en die op de volgende trede neer te plaatsen.

Dit manoever ging gepaard met alweer een heftige steek in zijn hartstreek, waarna hij deze spier gedurende wel drie opeenvolgende seconden voelde fibrilleren. Dan volgden enkele uiterst onaangename want krampachtige trekkingen welke gepaard gingen met een licht verstikkingsgevoel, zodat Omsk eventjes naar adem moest happen en duizelig werd. Teneinde niet naar beneden te donderen, restte hem geen andere keuze dan zijn voet terug te trekken, zodat hij nu weer met de beide voeten op de tweede trede stond. En omdat hij tijdens deze zichtbaar stuntelige bewegingen als het ware bijna zijn evenwicht verloor, vond hij er dan ook een reden in om maar meteen nog een trapje lager te gaan postvatten.

Zijn hart leek hem hiervoor uitvoerig te bedanken met een hele reeks heel regelmatige slagen, en hij kwam zowaar weer op adem.

 

“Maar zó… kan ik helemaal niets zien!”, repliceerde de man in het wit, die zich nu weer oprichtte, kennelijk met grote moeite, de handen tegen het onderste deel van zijn lange, dunne rug gesteund.

 

Hij kermde eens, haast onhoorbaar, leek dan door een nieuwe, dichte wolk omgeven te worden, en Omsk voelde zich nu terugzakken uit de mist en zeeg met een zo grote snelheid dat hij er kriebels van kreeg in de buikstreek, achterwaarts doorheen het firmament.

 

Hij passeerde nu weer de weelderige tuinen waar hij telkenmale doorheen moest als zijn hart het dreigde te begeven, en hij kwam in een zeer vreemde extase, omdat ze aantrekkelijk en afschrikwekkend was tegelijk.

De tuinen… ze vertoonden patronen van een geheel onaardse regelmaat, niet te beschrijven, en ook niet voorstelbaar voor mensen in wakkere toestand. Nooit was er een schilder geweest, en er zou er ook nooit een geboren worden, die deze kleurenpracht vermocht af te beelden.

De belangstelling van Omsk voor de tuinen was bijzonder groot, maar tegelijk ook durfde hij er niet te lang of te aandachtig naar kijken, omdat hij wist dat dit niet ‘ongevaarlijk’ was. Regelmaat, ja, dat woord was hier van toepassing, maar deze term was lang niet krachtig genoeg om het betreffende spektakel weer te geven: hier toonde zich een patroon met een regelmaat van vormen en lijnen die mensen zich niet kunnen voorstellen. Een evenwicht van gestalten en van kleuren die het hele spectrum bestrijken, maar ook die delen van het spectrum die door mensenogen normaal nooit kunnen worden gezien: ultraviolet, infrarood…

Ach, dat zijn slechts woorden, wist Omsk: hier zijn geen woorden voor, dit zijn niet langer kleuren en vormen, geluiden of muziek: dit is wat àchter alle kleuren, àchter alle schilderijen, symfonieën, gedichten en noem maar op, verborgen zit. De tuinen zijn werkelijk de bronnen waaruit wij onze schamele patronen putten, het zijn de klankkasten, neen, de genen van de schoonheid zelf.

Was dit dan wat men het ‘Aards Paradijs’ noemde?

 

Omsk viel met een schok terug op zijn hoofdkussen. Hij zweette hevig, ademde ongemakkelijk, kon het gevoel van verstikking dat hem alweer de hele nacht in zijn greep had, niet van zich afwerpen. Zijn hart pompte, maar hield dan met pompen op, alsof het niet in staat was om te reageren op de volgende, zich opdringerig aandienende prikkel. Het koolzuurgehalte in zijn bloed steeg, gaf een krachtige impuls aan de Nervus Plexus Vagus of hoe heette dat zenuwcentrum in de nek ook weer, dat ons dwingt om naar adem te happen als wij het benauwd krijgen?

Hij hapte naar adem, doch het baatte hem niet; hij hapte andermaal, en nogmaals, werd beklemd door een plotselinge doodsangst, maar vooraleer die hem tot enige handeling kon aanzetten, voelde hij zich weer wegduizelen, en voor zijn ogen ontplooiden zich in al hun symfonische pracht opnieuw… de tuinen!

 

Dit is echt, zo zag Omsk nu heel duidelijk: deze tuinen zijn onvervalst, en hun onbeschrijflijke pracht getuigt van hun echtheid: noch ikzelf, noch enig ander mens had ooit kunnen bedenken wat zich nu voor mijn ogen afspeelt.

Hij verzette zich niet langer tegen de taferelen die in steeds toenemende mate zijn hele gezichtsveld vulden. Hij liet de muziek naar binnen stromen en verwelkomde het water uit de brede, klare stromen in de diepe, donkergroene dalen die in een bloemenweelde aan zijn voeten lagen. Hij voelde zich opstijgen boven dit alles, dat zich met zo’n nadrukkelijke pracht in zijn geest prentte, dat hij niet anders doen kon dan geloven dat iemand dit speciaal voor hem had voorbereid, zoals men ook speciaal voor iemand een gedicht kan schrijven of een lied, dat men hem of haar te zijner tijd ten gehore mag brengen. En hij steeg op, hoog boven dit alles, en dreef dan weg, ergens terzijde, en een plotse wind stak op, hagel kletterde neer tegen de ruiten…

 

Omsk zag dat het al klaar geworden was. Zijn toestand was lichtjes beter. Hij moest nog wat slapen, want hij was nog te vermoeid, zo kon hij de dag niet door. Hij trachtte rustig te ademen, aan niets te denken, de slaap te vatten. En hij realiseerde zich dat hij zich telkenmale als hij de ogen sloot, en nu opnieuw, begaf op dat terrein dat wij het gebied van de allergrootste onzekerheid plegen te noemen, het ‘kantje-boord’, het randje tussen het eenmalige leven en de volstrekte dood.

 


03-11-2006
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Janus of van de Aliënatie
Klik op de afbeelding om de link te volgen

JANUS OF VAN DE ALIËNATIE

Het was eventjes nadat ik naar bed gegaan was, ja, ik meende zelfs dat de slaap me nog niet gevat had, toen het gebeurde. Ik had m'n tanden gepoetst met speciale zorg en me daarbij zelfs afgevraagd waarom, want het was alsof ik me voorbereidde om naar een bal te gaan. Ik had me grondig gewassen, van kop tot teen, m'n haren netjes gekamd en dit alles met zo'n zorg als ik nooit gewoon was te doen. Zodanig keurig zelfs, dat ik er vrolijk van werd. Het scheelde geen haar of ik had m'n beste pak aangetrokken om ermee in bed te kruipen. Maar… toen ik wakker werd ― ik zei al dat ik wellicht de slaap nog niet gevonden had ― stelde ik vast dat ik effectief mijn beste pak hàd aangetrokken!

"Wat een vergissing!", mompelde ik halfluid, terwijl ik naar de lichtschakelaar toe strompelde om mij ervan te verzekeren dat ik niet droomde. En terwijl ik met de rechter hand over mijn pak streek en het ondertussen bekeek, grinnikend haast van de pret, stak ik m'n linker hand voor me uit, tastend naar de lichtschakelaar. Maar, o, mijn beste, hoezeer schrok ik niet op ― nooit eerder ben ik uit mijn slaapdronkenheid zo bruusk gewekt geworden als toen ― toen mijn linker hand niet de schakelaar betastte, maar een doek waarvan ik bij mijn opkijken zag dat het zwart, pikzwart was en dat tot mijn nog grotere verwondering ― want dat kan men zelden zeggen van een doek ― ijskoud aanvoelde aan de toppen van mijn vingers.

Eerst dacht ik dat het een overjas van me was, hoewel ik me niet direct kon herinneren dat ik daar voor het slapengaan een overjas zou opgehangen hebben en bovendien was er bij de schakelaar ook geen haakje waaraan een overjas had kùnnen hangen. Maar toen ik tenslotte beter toekeek, zag ik met afgrijselijke ontzetting, boven het zwarte doek uit, zowat twee hoofden boven het mijne en dus met onder de zoldering te situeren, de vage schaduwen van een afschrikwekkende kop uitsteken.

Neen, een mensenhoofd kon ik er niet in zien en evenmin de kop van een dier. Maar de duisternis en de angst die mij onmiddellijk terug deden deinzen, beletten het mij om kalm en observerend toe te kijken. Ik deinsde alleen maar achteruit en kromp ineen, terwijl ik mijn ongekreukte jas naar boven trok om er mijn aangezicht te kunnen in verbergen. Maar ook zo wist ik mij niet veilig, en in een schicht keek ik een tweede maal toe, dit keer door een knoopsgat van mijn jas: hoewel het nu duisterder leek te worden op mijn slaapkamer, hadden mijn ogen al meer aan het donker gewend en zag ik nu de gedaante die de schakelaar en de kier van de deur verborg, in zijn torenachtige gestalte staan.

Ja, een smalle, zwarte toren was het: smal onderaan, maar nog spitser oplopend naar boven toe, waar ik haast niet durfde te kijken en waar een hoofd, dat in het licht van de dag lijkbleek moest zijn, op troonde. In de zwarte, holle kassen, kon ik de ogen zelf helemaal niet zien: het leek wel een doodskop. De neus was lijkbleek en op de punt ervan lag een flauw schijnsel van het maanlicht dat door de spleten van het venstergordijn nog naar binnen viel, alsook op de vooruitstekende jukbeenderen en op de tanden in de welhaast tandenloze mond die nu traagjes open leek te gaan, wat mij er terstond van verzekerde dat dit geen levenloze verschrikker was die iemand ― de duivel hale hem ― daar zou geplaatst hebben om mij de daver op het lijf te jagen. En toen ik meende te zien hoe aan de top van die toren traagjes een mond openging, kromp ik nog meer ineen, dook mijn gezicht onder mijn jas en trok vervolgens ook het beddengoed over mijn kop, in de waan dat dit mij enige bescherming zou kunnen bieden. Kortom: ik gedroeg me weliswaar gelijk iemand die teveel gegeten of gedronken heeft en die slechts met het bittere zuur van een kwalijke nachtmerrie zijn overdadige spijzen kan verteren.

Maar een nachtmerrie was het niet en ik had niet overdadig gebrast, noch die avond, noch de avond voordien ― neen, ik leefde sober en wijs en lette op mijn gezondheid, ik nam zelfs regels in acht om van een goede en rustige slaap te kunnen genieten. Tuurlijk had ik vroeger wel al 'ns nachtmerries gehad, maar precies daarom kende ik het verschil tussen een nachtmerrie en iets dat werkelijk gebeurde. Ik voelde het, ik wist het gewoon. En toen ik ten volle besefte dat ik wakker was, keek ik nog 'ns door het knoopsgat en huiverde afgrondelijk. Het was immers niet weg; het stond er nog, de mond halvelings geopend en lichtjes sidderend. Ik voelde de ijzige kilte die uit zijn zwarte kleed naar me toe straalde en ondanks het angstzweet dat me was uitgebroken, was ik beginnen te rillen van de kou en voelde ik mijn vingertoppen en mijn voeten verkleumen.

Dat gebeurde allemaal in enkele ogenblikken en toen ik onder het deken weer dekking had gezocht, voelde ik hoe zich op mijn rug, op een plaatsje dat de oppervlakte had van een hand, ineens een hevige pijn begon te ontwikkelen en tevens kreeg ik daar een licht drukgevoel, wat me ervan overtuigde dat het torenachtige gedrocht zich naar mij toegebogen had en met een hand of een poot mijn rug aanraakte, wellicht teneinde mij onder het deken vandaan te laten komen. Niettegenstaande de siddering die zich van mij meester had gemaakt, trachtte ik me stil te houden en wachtte totdat het drukgevoel geweken was, wat kort daarop dan ook gebeurde.

Nu echter ― ik ademde met angstige snokjes ― drong er plotseling ook een geur ― neen, een afgrijselijk stank ― tot me door, die ik met geen andere had kunnen vergelijken. Tot dan toe had ik gemeend dat stanken enkel en alleen onaardigheden waren, maar deze stank was zonder meer pijnigend. Ik drukte mijn neus tegen de matras en trachtte zelfs met ademen op te houden, maar dat mocht geenszins baten, want de stank priemde doorheen mijn neusgaten en drong zich, voelbaar alsof het een bijtende vloeistof was die langs mijn reukorgaan naar binnen werd gegoten, tot in mijn hersenen. Een onmenselijke hoofdpijn deed mij op hetzelfde ogenblik zo duizelig worden dat ik uit het bed tuimelde, al was dat voor een deel ook te wijten aan het feit dat ik opgehouden had met ademhalen, waardoor ik terecht kwam aan de voeten van het gedrocht en zelfs mijn schouderblad op een van zijn beenharde voeten bezeerde.

Op datzelfde moment slaakte het blijkbaar niet gevoelloze gedrocht een kreet die mij terstond weer ineen deed krimpen. Een gehuil was het, dat zelfs bij de buren hoorbaar moet geweest zijn, hoewel daarop tot mijn verwondering geen enkele reactie volgde, terwijl mijn buren nochtans de gewoonte hebben ― en dit ingevolge een barslechte isolatie ― om bij het minste beetje lawaai op de muren te gaan trommelen met hun harde kneukels. De ijzige kreet klonk door de enge slaapkamer en galmde met een verbazingwekkende helderheid nog een poosje na in de belendende gang. Het galmen plantte zich blijkbaar voort, het hele huis door en terwijl ik sidderend toeluisterde, kon ik het beurtelings horen galmen in de hall, dan in de benedenkamer voor- en achteraan het huis, en vervolgens hing het geluid ook een hele tijd te galmen in de boomgaard, vlak achter de ruiten van mijn slaapkamervenster.

Ik lag nu ineengedoken op de vloer en had me snel onder het bed laten rollen, de handen tegen de oren gedrukt om me te beschermen tegen de schrille, fluiterige tonen die, als in kakafonische akkoorden, chaotisch de roep begeleidden. Toen het daarop weer stil werd, vreesde ik voor de toorn van het gedrocht en ik opende één oog. Ik zag nu de stoffige vloer onder het bed, de onderkant van het bed zelf en een fragment van het onderste deel van de kamer. Wegens de schijnbaar nog toegenomen duisternis, was het me uiterst moeilijk om in die nachtelijke vaagheid vormen te kunnen onderscheiden. Ik opende dus ook mijn ander oog en hoopte zelfs dat het gedrocht nu, opgeschrikt door de pijn, de kamer voorgoed verlaten zou hebben. Maar dra werd mijn hoop verijdeld, want net had ik beslist om onder het bed vandaan te kruipen, of een kalme, krakerige basstem die, net als de al vergane schreeuw fluitend galmde, sprak me toe met de woorden:

"Het is niet verstandig om zo je beste pak helemaal te besmeuren, mijn beste: er rest ons geen tijd meer om nu nog van kleren te verwisselen; men wacht, m'n beste: men wacht: je tijd is om! Kom dus maar gauw onder dat bed vandaan!"

Terwijl hij sprak klonk zijn stem alsmaar luider en articuleerde hij, ja, scandeerde hij zijn woorden alsof een vreselijke woede in hem ontvlamd was en dan meende ik zelfs te zien dat ― ik had me nog steeds niet verroerd ― het silhouet van zijn zwart kleed was beginnen opwaaien. Er onderuit kwam nu ineens een van zijn voeten terwijl hij een stap voorwaarts deed, naar het bed toe.

Lijkbleek was de voet, en mager, gelijk een gebeente, overspannen met een mager vlies dat aan de kneukels elk moment kon openscheuren. Ja, nu zag ik het duidelijker, nu hij bij de deur was weggegaan en nu er door de kier van in de hall een weinig licht in de kamer naar binnen viel. Maar, alsof hij het gemerkt had dat hij, voorwaarts tredend, zichzelf aldus zichtbaarder maakte en alsof hij lichtschuw was of angst had om gezien te worden, deed hij onmiddellijk daarop weer een stap achteruit, waarna hij met een windmakende klap die rondom mij het stof onder het bed deed opwaaien, de deur dicht mepte.

Doch, helemaal duister was het niet nu: hoe weinig ik ook te zien kreeg van het slaapkamerinterieur, meende ik toch te merken dat er een flauw maar tamelijk klaar schijnsel in de kamer was gaan hangen ― een schijnsel dat een bloederige, rode kleur om zich wierp, zodat ik vermoedde dat het gedrocht een kaars had doen branden. Doch, een kaars kon het niet geweest zijn; een kaars immers, werpt flakkerende schaduwen om zich heen en van schaduwen was geen spoor te bekennen. Neen, het scheen eerder een lichtschijnsel te zijn dat hemzelf omgaf, gelijkaardig aan een stralenkrans.

Haast werd mijn nieuwsgierigheid groter dan mijn angst en wilde ik mij een weinig verplaatsen naar de rand van het bed toe om meer te kunnen zien, toen het gedrocht plotseling ging knielen en traagjes de kop naar de vloer toe neeg. Maar blijkbaar, en dat viel me op, was het gevaarte daarvoor niet lenig genoeg. Halverwege met de rug gebogen, zoals ik kon opmaken uit het weinige dat ik zien kon, begon het zachtjes te kreunen, zoals ouderlingen dat doen als zij lijden aan rheumatische aandoeningen en als zij zich een weidsere beweging veroorloven dan hun nog toegemeten wordt. En als het gekreun opgehouden had, zag ik langs de spleet onder het bed, uit een mouw van het zwarte kleed, een beenderige hand uitsteken, die gelijk de stok van een blinde naar me toe tastte over de stenen vloer en bij het aanraken van de tegels, tikkende geluidjes maakte.

Ik trok me terug onder het bed, tot helemaal in de hoek van de kamer en koesterde heimelijk de wens om plotseling heel klein te worden zoals een mug, want muggen kunnen zich verbergen voor dergelijke gedrochten ― ja, ze zouden ze zelfs een aardige steek kunnen toebrengen. Doch, ik was nu eenmaal geen mug, maar een volumineuze mens, kwetsbaar en angstig. Tikkend kwam de hand op me af. Hoe efficiënt dit misschien ook moge geweest zijn: toch durfde ik het niet aan om de hand een slag van m'n vuist toe te brengen; neen: iets weerhield me ervan om ook maar één enkele vinger uit te steken naar het gedrocht, als was het besmettelijk als de dood zelf en zou zo'n aanraking van mijn vlees met het zijne, het onmiddellijke intreden van de dood tot gevolg hebben gehad. Een hamer of enig ander wapentuig was niet in mijn bereik. Het is pas op zulke bizarre momenten zelf, dat men besluit om in het vervolg een wapen bij de hand te hebben, terwijl men in normale omstandigheden om zo'n gedachten hartelijk zou moeten lachen.

Vluchtig bedacht ik toen dat het me misschien zou helpen als ik een kruisteken maakte en onverwijld deed ik dat ook, op zo'n wijze dat zich hierbij alleen maar mijn rechterhand bewoog, van de pols tot de vingertoppen, terwijl ik m'n arm helemaal stijf en onbeweeglijk hield teneinde geen gerucht te maken. En zie: hoe bescheiden en voor het wezen onzichtbaar dit kleine gebaar ook geweest was: het effect ervan liet niet op zich wachten, want nauwelijks had zich de haast mechanische handbeweging voltrokken, of ik zag tot mijn vreugde hoe de gestalte plotseling, alsof deze hierdoor een ontzaglijke pijn moest ondergaan, opsprong en van het bed terugdeinsde. En terzelfder tijd doofde, gelijk een kaars dooft, ook het rode lichtschijnsel dat de kamer had gevuld.

Het was volledig duister geworden en ik kon niets meer zien, tenzij het zwarte van die duisternis. Blijkbaar waren nachtwolken voor de maan gaan schuiven, want ook langs de spleet tussen de gordijnen viel niet meer het geringste lichtschijnsel in de kamer naar binnen. Hoewel de kamerdeur nog steeds gesloten was, en ook het raam niet open stond, kreeg ik ineens het vermoeden, ja, de zekerheid, dat het gedrocht er niet meer was, dat het weggekwijnd was gelijk een schim, opgeslorpt door de nachtelijke duisternis, verjaagd door het teken van het kruis. En ik dacht: "Als dit inderdaad zo is, dan heb ik van de duivel zelf een bezoek gehad".

Heel zeker voelde ik me echter nog niet. Ik sloeg dus een tweede kruisteken, schichtig en vluchtig nog, maar nu met de zwaai van mijn hele arm. Geen enkele beweging, niet het minste gerucht volgde daarop. Alles bleef alleen maar doods stil en duister om me heen. Ik maakte vervolgens nog een kruisteken en sprak daarbij de woorden: "In de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest" uit, terwijl ik hoorde hoe mijn stem nog trilde van angst en onzekerheid. Toen ook dan helemaal niets gebeurde, sloop ik behoedzaam naar de rand van het bed toe, met uitgestrekte armen voor me uit tastend, omzichtig en gespannen, en gereed om ze onmiddellijk terug te trekken. En hoe dichter ik de rand van het bed naderde, des te vrijer voelde ik me en des te groter werd mijn zekerheid dat er in de kamer niemand anders meer aanwezig was, tenzij ikzelf.

Toen ik tot bij de rand van het bed geslopen was, draalde ik nog eventjes, alsof ik vreesde dat, op het ogenblik dat ik mijn hoofd er onderuit zou steken, terstond een valbijl naar beneden had kunnen komen. Maar toen ik dan toch dat risico gelopen had, wat in dergelijke omstandigheden dan toch een waagstuk moet heten, gebeurde er tot mijn grote opluchting helemaal niets bijzonders van die aard. Ik kwam onder het bed vandaan, richtte me op, tastte voorzichtig naar de deur van de slaapkamer toe, greep de klink en opende de deur met een haastige ruk, terwijl ik haast reflexmatig daarbij een pasje achteruit deed. Maar toen ook in de hall niemand aanwezig bleek, voelde ik me bevrijd en wandelde nu rustig naar de badkamer, teneinde er het stof van m'n beste pak af te kloppen en me wat op te frissen. Ik ruilde het pak voor een gemakkelijke pyjama, depte met een doekje dat ik in koud water had gedoopt mijn bezweet voorhoofd en mijn wangen, droogde mijn gezicht vervolgens aan een handdoek en kamde mijn haren. Teneinde me helemaal fris te voelen en nog alles uit mijn noodzakelijkerwijze ingekorte slaap te halen, poetste ik andermaal mijn tanden en spoelde gorgelend mijn mondholte met het schuim van de pasta. Nadat ik me tenslotte van een goedkeurende blik in de spiegel vergewist had, besloot ik tevreden dat dit alles dan toch niet echt gebeurd kon zijn, maar, zoals me vroeger al overkomen was, dat dit het gevolg was van een nachtmerrie. En hoewel ik me niets kon herinneren dat aanleiding zou kunnen gegeven hebben tot een slechte droomslaap, troostte ik me met de gedachte dat ik evenmin een reden had om het tegengestelde te geloven. Het gebeurt immers vaker dat nachtmerries geen rekening houden met hun wenselijkheid en zelfs niets geven om de tegenmaatregelen die door de slaper zelf genomen werden.

Zo verliet ik de badkamer, waar ik voor alle zekerheid toch maar het licht aanliet, wandelde door de hall en betrad vervolgens de slaapkamer, waar ik, moe geworden, met een ontspannen zucht het bed indook.

Hoewel ik gemeend had dat ik onmiddellijk de diepe en rustige slaap had gevonden toen ik me aldus voor de tweede keer had neergelegd, schrok ik een korte tijd nadien weer wakker. Ik herinnerde me een droom die maar heel kortstondig kon geweest zijn, alhoewel hij uren leek geduurd te hebben: ik lag in een eenmansdoodskist en het bed erin was ongemakkelijk smal en hard. Maar het hinderlijke was wel de stank die opnieuw tot mij doordrong. Ik wist dat ik droomde, en ging dus overeind zitten in het schuitje, op een voorzichtige manier, opdat het niet zou kapzeisen. En toen merkte ik dat het schuitje waarin ik sliep, dobberde en zwalpte in een grote aalput waarvan de opening bovenaan onherroepelijk afgesloten was met een zwaar, stenen deksel, wat de duisternis verklaarde en ook de ondraaglijker wordende stank. Maar toen ik dus uit deze droom wakker geworden was, verwonderde het mij ten zeerste, dat deze ondraaglijke stank helemaal niet geweken was en dat deze nu in mijn slaapkamer zelf hing.

Eventjes tastte ik met de handen onder mijn lakens teneinde mij ervan te verzekeren dat er met de spijsvertering niets misgelopen was, al zou dat wel de allereerste keer geweest zijn, en toen ik daaromtrent dus gerustgesteld was, begon ik te denken aan brand, gaslekken en dergelijke griezeligheden. Ik wipte dus snel het bed uit, stak het licht in de slaapkamer op, liep dan de hall in, controleerde de badkamer, rende de trap naar beneden, waarbij ik me halverwege aan mijn grote teen bezeerde, stootte de deur van de huiskamer open waar ik opnieuw het licht opstak en liep zodoende snuffelend het hele huis door, vruchteloos op zoek naar enige onregelmatigheid. En toen ik deze niet kon vinden, niettegenstaande de verschrikkelijk geworden stank die het hele huis door hing, opende ik ook de buitendeur en begaf me op het terras om te zien of de geuren niet van buiten afkomstig waren. En inderdaad, ook buiten was het luchtje te ontwaren en de uiterste onaangenaamheid ervan noopte me om met de mouw van mijn pyjama tegen mijn neus aangedrukt, verder te speuren.

***

Het waren toen pas de eerste lentedagen van het jaar, maar toch was de nachtelijk buitenlucht warm, ja, zelfs zwoel, zoals in de zeldzaam geworden zomernachten uit betere tijden, die mij nu weer in de herinnering kwamen, zodanig hevig en geladen met weemoed, dat ik er zelfs de stank bij vergat. Zo zijn we immers allemaal: des te verder zich de dagen van ons verwijderen, des te dieper ze verzinken in het verleden van de alles opslorpende tijd, des te heviger ook gaan wij er naar verlangen, ons ervan bewust dat ze nooit meer terug zullen komen, maar ze tevens zo nabij wetend dat we ze net niet opnieuw beleven. Het verleden is helder geworden, tot in de kleinste details, maar het is een helderheid waarin we niet opnieuw kunnen gaan wandelen, die we slechts kunnen benaderen tot aan zijn grens: het is een helderheid die omzoomd wordt door een harde, glazen wand waar we keer na keer tegenaan botsen en er een pijnlijke wonde aan overhouden, die vaak een lange tijd nadien nog hevig bloedend is. In de zwoelte van die lentenacht stond ik op het terras en mijn handen strengelden zich rond de balustrade, terwijl ik mijn hoofd oprichtte en mijn blikken door de donkere fruitbomen in de tuin liet dwalen en boven de silhouetten van de machtige en al bijna bloeiende kruinen uit, keek ik naar de nachtlucht, waarin alweer een heldere, volle maan zat die een regenboogkleurig vlies om zich heen leek te werpen, aldus tronend in haar eenvoudige glorie, in de oneindige onpeilbaarheid van de hemel.

Waarom, zo vroeg ik me plotseling af, waarom heb ik niet een levensgezellin. We konden woorden maken van onze jeugdherinneringen en uit die woorden het aloude tot nieuw leven wekken… In die verdroming, kwamen de tranen mij haast in de ogen en stokte het in mijn keel. Ik was, ik weet niet waarom, klaar om ineens op een hoopje ineen te zakken en stilletjes huilend en snotterend tot de ochtend daar te blijven zitten, totdat het licht van de nieuwe zon de herinneringen weer verjoeg en alles wit waste, alsof het leven een zich eindeloos herhalende dag was die met de andere dagen geen uitstaans had. Maar, weer was het de stank, die blijkbaar met een lichte windvlaag tot bij me werd gevoerd, die me weer tot mezelf bracht. Ik snoof en snuffelde en trachtte te raden waar het luchtje dan toch vandaan kon komen. Eerder had ik in de nachtmerrie al kennis gemaakt met een dergelijke luchtbezoedeling, zodat ik nu begon te vermoeden dat deze ware stank misschien wel de aanzet zelf tot de droom was geweest.

Het moet een gif zijn dat zich in de lucht verspreidt heeft, zo vermoedde ik: een hallucinerend gif dat niet alleen het reukorgaan, maar tevens de hersenen aantast. En als het een gif is dat zich buiten in de lucht verspreidt, dan moeten ook anderen de gevolgen daarvan aan de lijve ervaren, want dan snuiven ook zij het op en ben ik niet de enige die meent dat hij gedroomd heeft.

Ik richtte me op, en keek naar het huis van mijn buren. De ramen waren niet verlicht, en er was geen teken van leven of van wakkerheid te bespeuren. Achter de boomgaard kon ik geen huizen meer zien en ook de andere kant op, zag ik slechts blinde gevels en silhouetten van wanstaltige gebouwen, verzonken in de nacht. Van op de plaats waar ik stond, kon ik ook aan de andere kant van het huis geen geruchten horen op straat. Het was een rustige, zwoele nacht en iedereen sliep, verzonken in de duisternis, ongestoord en onverstoorbaar. De nacht had de dag ongedaan gemaakt en het zou nog lange uren duren vooraleer het licht alle dingen weer vers leven zou inblazen. Nu het leven nog uit de dingen weg was, heerste alleen maar …de dood.

De gedachte aan de dood schrok me weer af. Het werd akelig om langer op het terrasje te blijven dralen en naar het me toescheen, was het zelfs ineens killer geworden nu.

Toen ik de deurknop vastgreep en naar binnen wilde gaan, botste ik met het hoofd tegen de deur aan. Een vloek prevelend, probeerde ik een tweede keer om binnen te geraken, tevergeefs. Iemand is in mijn huis, dacht ik: iemand heeft de deur langs binnen vast gedaan terwijl ik op het terrasje stond! Ik controleerde dit andermaal, maar deed toen huiverend enkele stappen achteruit, schrikkerig om me heen kijkend, alsof ik op elk moment in de rug kon aangevallen worden.

Ik ben iemand die zelden in paniek geraakt. Voor zover ik me kon herinneren was paniek iets totaal onbestaande voor me. Op dat ogenblik echter, was ik eventjes in paniek. Mijn spieren spanden zich en mijn bloed gutste wild door mijn lijf en maakte mijn hoofd vanbinnen heet, alsof ik op elk moment oog in oog met een belager zou staan, uitgedaagd tot een gevecht op leven en dood. Maar, koelbloedig als ik ben, zoals ik reeds zei, verdween het paniekerig gevoel na een poosje, en herwon ik de klare kijk op de zaken.

Er was echter één probleem: hoe klaar mijn kijk ook was, de zaken zelf waren duister en precies dat gaf me een gevoel van angst en onzekerheid. Voor me, was de achterdeur van mijn gesloten huis, in een kildonkere gevel aan het terrasje palend waar het eventjes voordien nog zo romantisch had geleken. Naast het portaal in de gevel, was nog een vensterraam dat uitgaf op de achterkamer. Ik voelde me helemaal onveilig op het ogenblik dat ik me realiseerde dat ikzelf niet naar binnen kon kijken, terwijl de indringer wellicht in de kamer stond en mij van daaruit nauwlettend in de gaten hield. Mijn angst zwol nog aan, toen er helemaal niets gebeurde, alsof een of andere krankzinnige een spelletje ― de duivel mag weten hetwelke ― met me speelde. De duivel … misschien was het dan toch de duivel zelf. En de duivel is een slechte verliezer.

Het kruisteken, dacht ik, en ik sloeg een kruisteken en nog een en nog een, en ging dan, aarzelend nog, naar de deur toe. Maar hoezeer ik ook aan de klink wrong en wrikte: de deur bleef gesloten. Weer sloeg ik een kruisteken en riep daarbij luid de woorden die ik eerder had uitgespoken: de naam van de Vader, de Zoon en de Heilige Geest, ter hulp. Ik hoorde mijn stembanden trillen in de nachtelijk duisternis en eventjes later ook het krakend opengaan van een raam op de bovenverdieping van het huis van mijn buren. En nu werd ik zelf beschaamd en ging ik hurken in de schaduw van de gevel in een poging me te verbergen.

Ik zag nu het raampje opengaan en het hoofd van mijn buurman naar buiten steken, zoals de kop van een koekoek uit een Zwitserse klok. Hij had zijn wenkbrauwen gefronst en mompelde iets onverstaanbaars dat geleek op een vloek, terwijl hij eerst in de richting van het terrasje keek waar ik zat, gelukkig zonder mijn aanwezigheid daar op te merken, en dan waarde hij een poosje rond in mijn boombaard met zijn nu in het maanlicht glanzende oogbollen. Naast zijn hoofd kwam nu ook het hoofd van de buurvrouw door het vensterraam naar buiten steken, en deze laatste kantelde haar hele oppergewicht zodanig over het tablet, dat, indien op dat moment een wijkagent zou langs gekomen zijn, hij haar, weliswaar meesmuilend, zou herinnerd hebben aan de goede zeden. Zijzelf praatte luidruchtiger en er was enige woede merkbaar in haar stem omdat beiden in het holst van de nacht uit hun slaap waren gewekt.

Toch zag ik aan hun manier van doen, dat niet ik het was die ze verdachten. Ze gingen van het raam weg en toen ik aandachtig luisterde, hoorde ik eventjes later, en deze keer aan de straatkant van het huis, een raam opengaan en de stem van mijn buurvrouw klinken tussen de stenen gevels van de huizen. Ik kon uit haar nu duidelijk verstaanbare woorden opmaken dat zij er van overtuigd was dat het lawaai afkomstig moest zijn van de ene of andere zuipschuit die zich geroepen had gevoeld om uitgerekend die nacht de buurt op stelten te zetten. En toen zij had opgehouden met haar luidruchtige betoog, verscheen haar hoofd weer aan het raampje aan de achterkant van het huis. Ik was rechtop gaan staan en toen ze nu mijn richting uit keek, merkte ik dat ze me zag.

Ik hield een ogenblik de adem in en hoorde haar dan mompelen tot haar man dat ook de andere buren door het lawaai gewekt waren, waarbij ik duidelijk kon verstaan dat ze daarbij mijn naam liet vallen. Het ogenblik daarop verzekerde haar man zich van deze informatie door op zijn beurt nog eventjes naar buiten te kijken, vooraleer hij het raam sloot. En terwijl ze in mijn richting keken, gedroeg ik me als iemand die kwaad geworden uit zijn slaap gewekt was door een kreet, de duivel mag weten waar ze vandaan kwam. Na een poosje ging het licht aan de vensterraampjes uit en bedacht ik dat ik mijn toneel nog eventjes moest voortzetten want, alhoewel ik op de slaapkamer van de buren niet kon binnenkijken, wist ik dat zij mij nog konden zien staan in het licht van de maan.

Een toegang naar de straatkant van het huis, had ik niet, en de enige manier om me ongezien te maken was: de boomgaard in te vluchten. Zo wist ik me een gevangene buiten mijn eigen huis. Het gaf me een gevoel van verwardheid en misselijkheid, toen ik me het benarde van mijn situatie realiseerde en op datzelfde moment verstijfde ik: uit de slaapkamer verrees een schaterlach. Toen het weer stil werd, dacht ik na, maar slechts één oplossing kwam me herhaaldelijk voor de geest: ik moest langs de voordeur zien binnen te geraken.

Vanzelfsprekend had ik mijn sleutelbos niet bij de hand. Niemand immers denkt eraan om de sleutels van zijn huisdeuren in de broekzak van zijn pyjama te steken bij het slapengaan voor in geval hij 's nachts naar buiten moet en door een onbekende aan de deur wordt gezet. Maar voor noodgevallen had ik wel een systeem voorzien om zonder sleutels naar binnen te geraken. Helaas was dat alleen mogelijk langs de voorgevel van het huis.

Ik was ooit een keer genoopt geweest om dit systeem toe te passen omdat ik geen sleutel bij me had of, beter gezegd, toen ik na een bal met de jas van een vreemde naar huis was getrokken. Het gebeuren van toen speelde in mijn hoofd, nu ik me plotseling dit onbenullige feit ging herinneren en ik realiseerde me dat ik die jas nooit had teruggevonden, ja, dat de jas die ik sindsdien droeg, nog steeds de jas van een ander was en, wie weet, was die ander nu wel met mijn jas op de baan... Eerst was het een beetje verwarrend, dan kwam het me allemaal duidelijker voor de geest, en tenslotte zag ik wat er gebeurd moest zijn: iemand had toentertijd met opzet mijn jas voor de zijne geruild om nu dit spelletje met me te kunnen spelen. Mijn aanvankelijke ongeloof bij het opperen van deze veronderstelling verdween in het niets toen ik mij realiseerde dat alleen op die manier verklaarbaar werd dat een vreemde in het holst van de nacht bij mijn bed kon staan.

Een vreemde, want wie kon hij dan zijn? Een op wraak beluste? Wie dan had ik een haar gekrenkt? Van vrouwen heb ik steeds mijn handen afgehouden en werken doe ik zelfstandig. Het moest een misverstand zijn, ofwel had ik met een gek te maken. Wat er ook van aan was: het was zo klaar als wat dat mij nu één ding te doen stond: wilde ik mijn huis naar binnen komen, dan moest ik bij de voorgevel zien te geraken. Het venster dat niet gesloten kon worden, bevond zich immers aan de straatkant.

Het speet me wel een ogenblik dat ik nu niet meer mijn beste pak aan had waarmee ik diezelfde avond nog per vergissing in bed was gekropen. Het bemoeilijkte de situatie enigszins. Zoals ik gewoonlijk pleeg te doen, wilde ik alles zo onuitlekbaar en zo eigenhandig als mogelijk was, afhandelen, ongeacht de aard van de zaken en dus zou ik via de tuin ongemerkt de Kwezelgracht moeten zien te bereiken en dan snel het blokje om moeten lopen tot bij mijn deur, om dan ongemerkt trachten binnen te komen. Het ware spijtig, moest mijn sedert twintig jaar onwrikbare reputatie van eerbaar burger door zo'n bizarre omstandigheden in het gedrang komen. Ik werd er waarlijk misselijk van, als ik me inbeeldde welke verstrekkende gevolgen het wel zou hebben, mocht iemand mij, gekleed in pyjama, 's nachts over de straat zien rennen. Neen, dat mocht niet gebeuren.

De nacht was nu killer geworden. De angst dat de buren weer aan het raam zouden komen kijken, verplichtte me om onverwijld het terrasje af te klimmen en onder de duistere fruitbomen in mijn tuin te verdwijnen. Blootvoets als ik was, wipte ik meermaals op als ik op slakken, scherpe takken en allerlei ongedierte trapte en ik moest me ten zeerste bedwingen om niet telkens een kreet van afgrijzen te slaken. Halverwege de tuin gekomen, draaide ik me om, teneinde in mijn huis naar binnen te kunnen kijken.

Het raam was niets dan een zwart vlak waar ik niet wijzer van werd. Er waren nu weer wolken voor de maan gaan schuiven, waardoor ik op de tast verder moest door de, ja, zeg maar verwilderde tuin. Pas toen ik achteraan gekomen was, kon ik me een beetje oriënteren.

De tuin was afgespannen met prikkeldraad en achter de draad lag een eerder verlaten weg, die met een brede boog toeliep naar de straat waarop de voorgevel van mijn eigen huis uitgaf. Ik speurde de straat eerst af naar bewegende silhouetten, en toen ik meende dat de kust veilig was, begon ik te klauteren.

In normale omstandigheden zou zelfs de beste inbreker dit onbegonnen werk geheten hebben als hij niet beschikte over een speciale uitrusting om de draden door te knippen en zichzelf tegen onvermijdelijke verwondingen te beschermen, maar in deze abnormale omstandigheden restte de uitbreker die ik was geen andere keuze dan, ondanks zijn hulpeloosheid, de uitdaging onverschrokken te lijf te gaan. De beschrijving van deze bloederige klimpartij waarbij ik herhaaldelijk op mijn tanden moest bijten om niet te moeten schreeuwen, wil ik elkeen besparen. Het verwonderde mij zelfs dat ik niet helemaal leeggebloed was tegen het moment dat ik er overheen gekomen of liever: getuimeld was. Gelukkig was het nogal donker, en zag ik niet de bloedsporen die ik op mijn pad achterliet. Maar het was niet dat waarom ik mij het meest bekommerde. Nu kan het weliswaar wat ridicuul lijken, maar toch was het op dat moment geen aardigheidje. Toen ik namelijk over de prikkeldraad heen was, was ik ook helemaal gepluimd…

Mijn pyjama-jas had ik reeds halverwege mijn beklimming van de draden van me af moeten werpen: gedeeltelijk omdat ze me hinderde bij het klimmen, gedeeltelijk omdat er nog slechts een bloederig lompje van restte. Ja, het linnen was zozeer met bloed doordrenkt, dat de geur ervan mij misselijk maakte en me tot driemaal toe deed braken. De broek van m'n pyjama dan, al is dit eerder vreemd om vertellen, bleef aan de bovenste prikkeldraad haperen terwijl ik naar beneden tuimelde en in de gracht belandde. Niettegenstaande de jeugdigheid van mijn leden, bezeerde ik mij bij deze val nog in die mate, dat ik een herbeklimming van de draden ter bemachtiging van mijn broek, als een roekeloosheid van de hand moest wijzen. Mijn adamspak was nauwelijks bekleed met een slipje en een hemdje en mijn huid was beschilderd met bloed en modder. Nu moest ik vooral uitkijken dat niemand mij bij deze, zij het dan onvrijwillige naaktloperij kon zien of herkennen. Er restte me dus niets anders dan die ene, voor de hand liggende oplossing: ik was verplicht me helemaal met modder in te strijken om, als er dan iemand mijn pad zou kruisen, niet al te zeer in mijn naaktheid op te vallen. Zo dacht ik en zo deed ik ook. En toen gebeurde alles plotseling heel snel, alsof ik aangevoeld had dat nu juist de kust veilig was.

Ik rende en rende, de boog die de straat maakte volgend, hijgend en almaar door om me heen kijkend, het hoofd verbergend achter mijn geheven armen. Het was een ren tegen de tijd en ik denk niet dat ik ooit voordien zo snel gelopen heb als toen. De pijn aan mijn voetzolen voelde ik niet van de danige spanning. Ook al had ik onderweg zeven tenen verloren, dan nog zou ik niet teruggekeerd zijn om ze op te rapen. Het was een krankzinnige ren en allerlei onsamenhangende dingen gingen door me heen. Het was alsof ik iemand hoorde roepen: "Mijnheer, u verliest een teen, hier!", en iemand anders die zei: "Hela! Je mag deze straat niet in!". Maar er was niemand, gelukkig was er niemand, niemand. En hoe dichter ik de gevel van mijn huis naderde, des te harder begon ik te lopen, te hijgen en te zuchten, totdat ik ineens van de overkant van de straat het luide geblaf van een wilde, grote hond naar me toe hoorde komen.

Terstond vertraagde ik mijn pas, noodgedwongen wel, want het beest rende mij tegemoet als bezeten, blijkbaar opgehitst door de geur van mijn bloed, uitgehongerd en door de duivel losgelaten. Een verschrikkelijk afschrikwekkend beest was het. Met een wijds open muil vol scherpe tanden stormde het op me af, grollend en sissend als een monster, onbedwongen en teugelloos.

Op dat ogenblik stond ik vlakbij de gevel van een huis, op enkele huizen van het mijne vandaan. Mijn ogen zochten in een ogenblik van tot het uiterste gespannen aandacht de onmiddellijke omgeving af, in de goede hoop op enige vorm van redding. En meteen viel mijn oog er op: een raam aan de voorgevel van dit huis stond op een kleine kier.

Het was een oud huis waarvan soms gezegd werd dat het onbewoond was en nu ik in de kamer achter het raam kon naar binnen kijken en ik in een oogwenk merkte dat niemand daar aanwezig was, nam ik de gelegenheid te baat. De hond was nog op enkele passen van me vandaan, toen ik met een snelle wip op het vensterbankje sprong, de hond een trap gaf, het raam open stootte en snel naar binnen klom. Toen ik achter mij het venster dicht klapte, hoorde ik nog een gejank dat maar heel eventjes duurde en dan was het weer stil.

Ik keek door het glas naar buiten terwijl ik het gordijn voor het venster schoof, en zag de hond languit op het trottoir liggen. Uitgestrekt lag hij, alsof hij sliep, maar een licht, ritmisch schokken ging door zijn lijf. Ik begreep dat dit in geen tijd een stinkend kadaver zou zijn. Toen wendde ik mijn blik van het raam af, kwam tot mezelf en voelde de pijn.

Het was nu aardedonker in de kamer. Ik tastte in het rond, stootte ergens tegenaan en hoorde daarop en geritsel, als van een slang: het moest een doosje lucifers zijn. Ik bukte me, tastte over de vloer, vond het en raapte het voorzichtig op ik nam er een lucifer uit en streek hem aan.

Gedurende de korte tijd dat hij brandde, keek ik in het rond om me te oriënteren in de kamer. Ik vond een schakelaar, drukte op het knopje, maar kreeg geen licht. Eén lucifer zat er nog in het doosje; helaas een opgebrande. Paf, ging het toen ik het doosje liet vallen.

Op de straat was en bleef het stil. Ik ging weer naar het raam toe, leunde tegen het glas en keek de straat in, beurtelings naar links en naar rechts. Voor me, beneden aan het raam, lag nog steeds de hond. Hij bewoog helemaal niet meer. Daarop zette ik het raam weer op een kier. Het maakte een klein geluidje. Tot mijn angst, zag ik door de spleet achter het gordijn de hond nu weer rechtspringen.

Hij ging met zijn voorpoten op de vensterbank staan, waarna ik reflexmatig het raam dicht klapte. De klap was niet hoorbaar omwille van het geblaf. Toen ik weer achter het gordijn was gaan staan, hield het blaffen op en hoorde ik hoe de hond zich met het tikkende geluid van zijn tenen op de straatstenen verwijderde. Ik besloot nog een ogenblik te wachten vooraleer naar buiten te vluchten, enerzijds angstig voor de hond, anderzijds onzeker over het feit dat dit een helemaal leegstaand huis was, want hoe kon het zijn dat lucifers die al jaren op een wakke vloer lagen nog gingen branden? Terwijl ik tot mezelf kwam, begon ik nu hevige pijnen te krijgen op de vele plaatsen waar mijn huid geschramd was van de prikkeldraad en ook in de gewrichten van mijn benen en voeten, die nu een buitensporige inspanning zouden moeten bekopen met een, zo hoopte ik toch, tijdelijke kreupelheid.

Ik ging weer in het licht staan voor de nog smalle gaping tussen de gordijnen en zag hoe het bloed langs mijn borst naar mijn buik stroomde. Voorzichtig tastte ik naar mijn hals en vond met de hand de pijnlijke plaats onder mijn kin. Ik voelde hoe zich onder de wonde al een klein gezwel had gevormd. Ook op mijn dijen waren bloedvlekken die kleverig aanvoelden. Ik spuwde op mijn handen en trachtte het weg te vegen, maar hield daar na een poosje, moedeloos geworden, mee op.

Nu scheen het een ietsje klaarder geworden te zijn, in de kamer, hoewel het pas een weinig later was en de ochtend in geen geval al kon ingetreden zijn. wellicht waren mijn ogen nu wat gewend aan de duisternis. De kamer was rommelig en, behalve enkele muurkasten en ook een bed en aan de wanden die er grauw uitzagen één enkel schilderij, was het een leeg hol. Toen ik tot bij het bed trad, zag ik dat het nog zeer onlangs beslapen was: een onwelriekende lijfgeur dampte nog uit de lakens op.

Behalve de voordeur, was er nog een deur aan de kamer. Deze was gesloten. Ik ging er naartoe, keek door het sleutelgat, maar zag niets. Ik legde m'n oor er nu tegen, maar kon ook niets horen. Vervolgens nam ik de klink vast en deed de deur open top op een kier.

Er was een volstrekte duisternis daarachter. Ik rilde over heel mijn lijf, van de kou. Ik ging enkele passen terug om van het bed een deken te nemen om me daarmee te kleden. Doch een plotseling gerucht weerhield me daarvan.

Het gerucht dat me opschrikte was het holleblokken van voetstappen in de nacht. Iemand liep met stevige passen door de straat, zo kon ik horen en tevens kwamen deze stappen dichter bij het huis waarin ik mezelf nu opgesloten had. Ik liet het deken vallen en verplaatste mij voorzichtig naar het raam toe.

Toen ik opkeek, zag ik bij het einde van de straat de silhouet van een man die half voorover gebogen liep terwijl hij een hond streelde die hem met vreugdesprongetjes om zijn benen vergastte. Toen ze bij het schijnsel van het straatlicht gekomen waren werden de silhouetten van de man en de hond zichtbare figuren en deze figuren kregen schaduwen die op silhouetten geleken, waarbij ze zich plotseling schenen te ontdubbelen zodat ze nu met z'n vieren leken te zijn.

Eigenaardig genoeg, moest ik vaststellen, toen ze een ietsje dichterbij waren, dat de schaduwen zich inderdaad los gemaakt hadden van de figuren, zodat daar nu twee mannen liepen, elk met een hond. Nog een ogenblik maakten ze dezelfde gelijklopende bewegingen, alsof ze elkaars spiegelbeelden waren, maar kort daarop liepen ze autonoom elk hun gangetje. Bij het volgende straatlicht kon ik me daarvan vergewissen dat ik helemaal niet hallucineerde. Toch wreef ik met de handen nogmaals mijn ogen uit, waarna ik zag dat er nu inderdaad vier figuren waren, en vier schaduwen. Vooraleer ze bij het huis zouden zijn, moesten ze nu nog één straatlicht passeren en paniek sloeg me weer om het hart, want ik vermoedde dat ze nu allen naar het huis toekwamen, alsof de hond het ze verteld had.

Je kan je wel voorstellen hoe eindeloos mijn geluk was, toen de hele meute gewoon passeerde. Ja, ik hoorde de geluiden wegsterven en toen ik bij het raam ging kijken, bleek de kust helemaal vrij. Dit was mijn kans. Ik nam het zwarte deken van het bed en hing het over mijn schouders.

Voorzichtig opende ik de voordeur en liep het voetpad op. Zonder enig gerucht te maken, kwam ik tot aan de voorgevel van m'n eigen huis; een lichte druk met de hand tegen de ruit volstond om het raam te openen. Ongehinderd klom ik de woonkamer in. Maar er was iets dat niet klopte. Ik wist niet wat me dwars zat, maar ergens was er iets dat niet klopte.

Het was donker in de woonkamer. Om zeker te spelen liet ik het licht uit. Nu ik tot mezelf kwam, voelde ik de pijn van de verwondingen die ik bij de klimpartij en bij de gekke ren door de straten had opgelopen. Ik trachtte me te spiegelen in het glas van het raam aan de voorkant, maar kon alleen een silhouet waarnemen. Vervolgens klom ik de trap op, van plan om me in de badkamer wat te verfrissen vooraleer weer naar bed te gaan, want het was beslist al heel laat geworden nu.

Toen ik boven kwam, leek het hele huis wel kleiner geworden. Ja, het scheen alsof het gebouw als zodanig een weinig was verzakt tijdens mijn afwezigheid. Een vreemd gevoel maakte zich van mij meester.

Op den tast kwam ik tot bij de badkamerdeur. Toen ik de deur van mijn slaapkamer passeerde, wilde ik me ervan verzekeren dat ik wel veilig was. Een mens kan zich niet veilig voelen in zijn huis als hij bij zijn terugkomst niet eerst alle ruimten heeft verkend. Dus duwde ik de deur van mijn slaapkamer eventjes open en keek naar binnen.

Flauw licht van de maan viel door een spleet van het gordijn. O, wat stonk ik van die modder! Net wilde ik weer weggaan om me in de badkamer te wassen, toen opeens mijn blik viel op het bed.

Ik werd helemaal stijf van de angst, toen ik daarin een man zag liggen, helemaal aangekleed in zijn beste pak.

Hij werd net wakker uit een droom, zo leek het me, want als stuurloze muggenpoten tastten zijn armen eerst rond zich, waarna hij zich met een ruk oprichtte, z'n kleren betastte, een klein lachje produceerde en vervolgens op de rand van het bed ging zitten, hij stak nu zijn arm in mijn richting uit en kwam van het bed af, tastte eventjes op het laken dat ik nog om me heen droeg en deinsde ineens achteruit, me strak aankijkend. Z'n blik richtte zich eerst op m'n voeten en rees op tot bij m'n aangezicht. Roerloos, maar ook sprakeloos maakte het me nu, want, lieve hemel, hoe was het mogelijk: die man was ikzelf!?

Danig scheen hij nu te schrikken, dat hij weer achterwaarts het bed opsprong en zich onder z'n jas wegmoffelde en vervolgens ook de lakens over zich heen trok. Ongelooflijk: dat was ik toch!? Hoe kon dat nu!?

Ik wist niet hoe ik moest reageren ― en boog me over hem… over mezelf dus, en tikte me tegen de schouder om me onder die lakens vandaan te krijgen en om mijn aangezicht beter te kunnen zien. Op dat ogenblik tuimelde hij ― maar dat was ik ― het bed uit en het deed me zo hard schrikken ― hij kwam op mijn tenen terecht ― dat mij ongewild een luide kreet van angst en pijn ontsnapte. Eventjes daarna kwam ik weer tot mezelf en ik bedacht dat de man, aangezien ikzelf die man was, geen kwade bedoelingen kon hebben en dat ik dus geen angst moest hebben voor hem.

Alles wat ik wilde, was mijn bed en mijn slaap. Hij had nu, zo meende ik toch, zijn part al gehad van de rust. En dus sprak ik, in een poging om hem gerust te stellen:

"Het is niet verstandig om zo je beste pak helemaal te bespeuren, mijn beste…"

O, o, mijn dierbare nachtrust: kon hij dat dan niet begrijpen!?

"Er rest ons geen tijd meer om nu nog van kleren te verwisselen", zei ik. Want zo konden we inderdaad tijd winnen: hij eruit en ik erin, want ik had tenslotte de pyjama aan.

"Men wacht, m'n beste! Men wacht!", zei ik ongeduldig met de vingers tegen de vloer tikkend om hem aldus onder het bed vandaan te krijgen:

"Kom dus maar gauw onder dat bed vandaan!"

Ik geef hem nog eventjes de tijd, dacht ik, en intussen ga ik me wat opfrissen op de badkamer. Ik liep dus de slaapkamer uit en de badkamer in en sloot de deur. Maar hemeltje lief! Mijn hart miste een slag toen ik in de spiegel keek. De verwondingen waren ernstiger dan ik tot dan toe vermoed had: mijn hele gelaat was met schrammen en gezwellen bedekt en met korsten van opgedroogd bloed verminkt. Zo was ik er aan toe, dat ik mezelf helemaal niet meer kon herkennen. Neen, dit was ik niet, die daar stond: dit was een angstaanjagend, stinkend, afgrijselijk gedrocht!

Woest liep ik de badkamer uit, ging kijken in de slaapkamer, maar de man was verdwenen. Ik liep naar beneden ― hij was buiten ― ik draaide de deur vast, schaterde van woede, hoorde hem aan de klink heffen, maar liet hem er niet in en zou hem er niet meer inlaten, nooit meer: dit huis was mijn huis, niet het zijne! Ik liep weer de trap op, waste me ― een pyjama… had ik natuurlijk niet meer, dus trok ik maar een pak aan, dook dan het bed in en sliep, stinkend nog van de modder, en dromend over een doodskist waar ik in lag en die in een aalput dobberde waarop een zware steen lag en over duizenden andere dingen, te akelig om vertellen ― dingen, stammend uit die andere helft van het bestaan, en o wee, o wee, als de grens vervaagt en als het ware beeld tot silhouet wordt en tot schaduw van zichzelf, o-wee, als de schaduw zich opricht en zelfstandig wegwandelt, spreekt en denkt en doet ― dat goed en kwaad gescheiden mogen blijven! Dat elk zijn recht krijge ― de duivel, en God! De ene in de hemel en de andere in de hel!

ISBN 90-77532-22-6


01-11-2006
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.De Neuzen van Tsjernobyl
Klik op de afbeelding om de link te volgen

DE NEUZEN VAN TSJERNOBYL

1.

"Vreselijk".

Marja Tsjernobyl had plaatsgenomen op een stoel vlakbij het venster en ze neeg het hoofd tot tegen de ruit terwijl ze mompelde. Daarop wierpen enkele andere vrouwen een bedenkelijke blik in haar richting. Marja was immers in verwachting.

"Het is vreselijk, het begint wéér te regenen...". Terwijl ze dit voortdurend herhaalde, tuurde ze naar buiten en vond geen vertroosting.

Het is altijd riskant om in een kamer vol vreemden als eerste het woord te nemen. Met een zucht nam Marja daarop een deugdzamere houding aan en ze streek haar jurken glad.

Het bleef stil. Hier had elkeen het te druk met zichzelf. Geschoeide handen ondersteunden wankele hoofden: bleke, gele, rode, zelfs groenachtige. Maar geduld tekende alle gezichten. Tenslotte stond deze plaats bekend als de allerlaatste etappe van de hele lijdensweg.

Op de overhoekse vloerbetegeling waren alle blikken gericht. Aan de lichte duizeligheid die hij verwekte kon men immers wennen. Aan de gezichten niet.

Voor elk van de vier muren stond een rij bezette stoelen. Daarboven, gelijk relikwieën in al verschoten kleuren, evenveel portretten. Plaatselijke politici. Hun stevige omlijstingen herinnerden aan monumenten of aan grafzerken. Overhoeks grijnsden de portretten elkaar aan: "Ben jij d’r ook nog?" Amper nog zichtbaar in de schemering, trokken ze grimassen. Door een constant geruis kon men de oude koppen horen fluisteren. Staatsgeheimen.

"Vreselijk", mompelde Marja Tsjernobyl alweer.

Bij het enige venster had zij plaatsgenomen en wat laat licht viel schamel op haar dikke buik. Het venstertje gaf uit op een alledaagse, maar opvallend lege straat. Bij de ruit op het tablet, stonden twee bloempotten, gevuld met aarde. Een ogenblik geleden was iemand de derde komen vervangen door een kitscherig icoontje.

Het zaaltje telde twee deuren: een zwarte en een witte. De zwarte gaf uit op een piepklein halletje bij de voordeur waar een paraplubak stond. Achter de witte bevond zich opnieuw een halletje dat tenslotte de toegang verschafte tot de consultatiekamer. De beide halletjes waren niet met elkaar verbonden.

Door deze wat vreemde architectuur, moesten de patiënten na de raadpleging terug langs de wachtkamer naar buiten. Bij normale consultaties zou daaraan helemaal niets gelegen zijn, maar hier zaten de zaken nu eenmaal anders. Elke tocht van de witte naar de zwarte deur, verliep in de ijzigste stilte. Geen patiënt ontkwam aan de meest nauwgezette keuring van de wachtenden. Naar gelang de tonelen, sprak er uit de blikken hoop of angst. Het soms groteske van de vertoningen ten spijt, maakte de lach geen schijn van kans. Immers, al wie wachtte, kwam nog aan de beurt. En wie laatst lacht, best lacht.

"Vreselijk", zuchtte Marja Tsjernobyl, toen net weer de witte deur openging.

Dit keer echter, daagde alleen de medisch assistente op. Ze was een schattig jong meisje, gekleed in een kakikleurig uniform, met kortgeknipte haren en een stralend uiterlijk. Een verschijning zoals men enkel in luchthavens ziet. Beslist telde de wachtkamer mannen die gekomen waren alleen maar om haar te zien. Onder het voorwendsel van een behandeling, die ze er dan maar bij namen, hoe onomkeerbaar ook. Dat sprak uit de glunderende ogen.

Nu kwam zij niet om een bloempot te vervangen. In plaats van een icoontje, droeg ze een vers stapeltje foldertjes, die ze zorgvuldig schikte op het kleine salontafeltje in het midden van de zaal. Zodoende bood haar weelderige perzikenboezem verstrooiing aan de ene helft van de wachtkamer, terwijl de rest een glimp opving van vlezige, blanke dijen. Om eenieder het laatste uit de kan te gunnen, draaide ze zich vervolgens honderdtachtig graden, zodat het spektakel zich ook in de tegengestelde richting herhaalde. Met achterwaartse passen, alsof ze bovendien het recht had om van een van de patiënten een aanval te vrezen, verwijderde ze zich. Door een kier van de witte deur was nog haar zoete glimlach zichtbaar, terwijl haar dunne, lieve stemmetje riep: "Nog heel eventjes geduld!" Toen de deur in het slot klikte, ontspanden zich gelijktijdig de lichtjes opgeveerde lichamen. Of beter: ze zakten weer in hun stoelen weg, zuchtend. Zenuwachtig gingen de ogen door met gluren. Tegen het vensterglas tokkelde de regen. Koud en hard sneed hij door merg en been.

***

"Het is vreselijk, niet?", probeerde een nu haast wanhopige Marja Tsjernobyl nogmaals, zich nu richtend tot de hele zaal. En dit keer waren er enkele dames die eens knikten. Om gebeurlijke misverstanden uit de weg te ruimen, verklaarde zij zich nader.

"Mijn zoon, die geleerd is...", zei ze met ongewilde, lichte stemverheffing ― en toen ze zo sprak vielen enkele waarschuwende blikken op haar verborgen vrucht ― "Mijn zoon zegt dat het uit het Westen komt aanwaaien".

Ze begreep de onderzoekende ogen niet, en glimlachte naar haar in stilzwijgen gehulde toehoorders. Blijkbaar genoot ze van de aandacht, ze verhief lichtjes haar kin.

Marja was wat loslippig, nochtans had ze die dag geen Wodka gedronken: haar adem was fris en onberispelijk. Narcose duldt geen alcohol. Ze had niet aan de fles gehangen, ze had alleen heel eventjes gelurkt, tegen de kou, maar niemand kon het ruiken. En na een korte aarzeling ging zij door:

"Mijn zoon, die geleerd is, zegt dat het een trend is, zoals de jeansbroeken..."

Met een gulle lach onderbrak ze zichzelf. Toen Marja merkte dat één dame vriendelijk mee lachte, hield zij zelf met lachen op en verduidelijkte zich nog nauwgezetter:

"Maar het is beslist méér dan een mode, weet je".

Ze kuchte eventjes opdringerig:

"Het is ook..."

Een ogenblik lang meende iemand dat de witte deur openging, want iemand keek plotseling met een ruk van het hoofd naar de witte deur, zodat allen nieuwsgierig het hoofd naar de witte deur toedraaiden. Maar er bleek niets van aan te zijn. Door het voorval was mevrouw Tsjernobyl spoorslags alle aandacht kwijt, en van het schrikken vergat ze zelf wat ze zonet op de tong had liggen, alsof ze het per ongeluk had ingeslikt. De ene aandachtige dame lachte haar weer vriendelijk toe, maar beteuterd wendde Marja het hoofd af en ze keek door het venster naar de regen.

"Vreselijk is het", mompelde ze nu haast onverstaanbaar stil.

Hierna zetten de portretten hun conversatie verder. Overhoeks blikten ze elkaar door de schemerige ruimte aan. Van links naar rechts en terug schoten hun ogen. Hun lippen maakten zenuwachtige bewegingen en nu en dan kwamen enkele tanden bloot. Hun gesis en gefluister veranderde in gemurmel. Aandachtige oren maakten zich van hun wachtende hoofden los en klommen sluipend de muren op, klampten zich aan de lijsten vast en kropen er behoedzaam omheen, arglistig en argwanend het geruis ontrafelend. En als ze gevuld waren met spitsige klanken, keerden ze als haastige spinnen over het behang naar hun hoofden terug en brachten verslag uit omtrent de geheimenissen. Maar de ogen in de hoofden verheugden zich niet. Droevig en gelaten keken ze in het rond. Hier waren zelfs geheimen alleen maar schijn. Ja, schijngesprekken voerden de portretten, met geen andere bedoeling dan ze allemaal om de tuin te leiden.

"Ze allen bij de neus te nemen!", lachte Marja, verrukt om haar vondst. Te laat besefte ze dat wellicht niemand in de wachtzaal haar hersenspinsels deelde. Maar zoiets kon je nooit zeker weten...

***

Een volle minuut was voorbij gekropen en nu kreeg Marja Tsjernobyl het op de heupen. Kordaat nam zij haar buik in haar handen, veerde recht, ontdeed zich van een handschoen en stevende op het tafeltje met de foldertjes af. Ze nam er eentje, vouwde het ter plaatse open en liep er dan mee terug naar haar stoel bij het venster. Het had nog weinig zin, gezien de vallende duisternis, maar bij het raam kon zij zeker de prentjes nog bekijken en de vette letters lezen. Haar over- en weergang in het donker deed akelig aan bij elk van de wachtenden. Eigenlijk hoorden ze nu allen te verstenen in een ademloze, volmaakte rust.

Marja daarentegen, genoot van haar stoutmoedigheid. Haar dikke buik boezemde ontzag in, te meer omdat zij andermaal een geleerde mocht verwachten. Iemand wiens komst misschien een uitkomst was aan deze eindeloze, duistere wachtzalen van de nieuwe tijd. Een tweede, witte deur. Een witte poort. De poort van de hoop.

Toen ze gaan zitten was, vouwde ze het foldertje open en liet het rusten op haar buik. Tientallen ogen in versteende koppen knepen zich tot spleten om mee te kunnen kijken, maar de duisternis verijdelde de best bedoelde pogingen. Overigens hadden ze allen de foldertjes al gezien. Iedereen kende ze achterstevoren. Maar wie wil er niet wat afleiding bij dat gruwelijke wachten?

De duisternis maakte de ogen blind, ze sperden zich wagenwijd open, klampten zich vast aan het laatste restje licht. Uit de versteende hoofden worstelden zich de ogen los. Flets glanzende bollen zweefden als geruisloze insecten naar de zwarte ruit, ploften haast onhoorbaar tegen het glas en zogen zich met nijdige nappen vast aan wat net nog een restant van licht kon heten. Maar harde regendruppels maakten de ruit koud, leken er doorheen te dringen en vergiftigden de kleine monstertjes die greep moesten lossen en terugkeerden naar hun diepe holten, of dood neervielen, met hele vrachten tegelijk, op de stenen vensterbank, in de potten met zwarte aarde of bovenop het kitscherige icoontje. Daar koekten ze samen, worstelden met elkaar, elkaar beschuldigend spatten ze uiteen en dropen als etter van de vensterbank af, stinkend neerpletsend op de overhoeks geschrankte tegels die daar onder het raam in de donkernis vergingen.

Marja had er moeite mee de prenten te bekijken, maar stuurs richtte ze de blik recht op het blad dat steunde op haar warme buik.

"Ontmoedigend is anders, vind je niet?", onderbrak ze plotseling de stilte. In de stilte waren haar toehoorders nu schimmen geworden. Ze reageerden niet, ze bewogen geen zier. Sliepen ze dan? Waren ze misschien dood? Hadden ze dan niet de behoefte om, zoals de portretten, elkaar toe te roepen: "Hé, ben je d’r nog?"

Niemand. Zij was de enige die de moed tot spreken had. Of was het angst? Wodka misschien? Nu toch niemand het kon zien, viste ze het flesje uit haar handtas en nam een flinke slok.

Wodka. En wie zou het haar verwijten? Wodka was trouwens niet zo ongezond. Aardappelen zitten onder de grond en hebben alleen van de aarde te lijden, niet van de lucht. Aardappelen: ze slurpen grondwater. Marja slurpt Wodka. Wodka die lang geleden werd gedistilleerd. Distillatie. Een proces dat in de toekomst heel wat ingewikkelder zal worden. Gelukkig hebben we geleerden. Met een zalige hand streek ze over haar bolle buik.

"Ontmoedigend is anders, vind je niet?", herhaalde ze haar vraag en ze wapperde eventjes met het foldertje; krakende geluidjes plantten zich voort door de zwarte holte van de zaal. Een grote, papieren vlinder maakte een tochtje over de stenen koppen, vruchteloos naar een bloem op zoek, tenslotte terugkerend naar zijn plaats van herkomst en landend op de dikke buik van de magere, haast uitgemergelde hoop. Marja hield met wapperen op.

In het donker waren de wachtenden nu zwijgende stemmen geworden. Eén van de stemmen kon de heerschappij van Tsjernobyl blijkbaar niet langer verdragen en zij beet haar woorden haastig van zich af:

"Ik kan dat soort van moed wel missen, mevrouw!"

Maar misschien kwam de stem alleen uit angst tot leven. Misschien wilde ze alleen maar proberen of ze er nog was. Het gespreksthema was een alibi, zoals trouwens de meeste dingen in het leven. Dekmantels van geheimen die op hun beurt misschien ook weer alibi’s waren. En zo zou dat maar doorgaan tot in het ongewisse, het wazige, het schimmige.

Daar was de wereld van de gedrochten van menselijke makelij. De wereld der portretten, getooid door zwarte lijsten. Portretten van lang vergane koppen die levend dood en dood levend zijn. Portretten die sissen tot elkaar zonder dat men ze verstaan kan. Orenwebben. Een wereld van hoofden zonder oren en oren zonder hoofden. Hoofden vol met holten waarin lichtvretende insecten wonen die af en toe eens op verkenning gaan, maar nooit in paren, altijd één na één na één, om de risico’s binnen de perken van het redelijke te houden. Beter één oog in z’n hol dan twee in de lucht. Misschien kwam de stem alleen uit angst tot spreken. En verheugd omdat ze er nog was, ging ze met spreken door:

"Ik ben hier alleen maar omdat mijn echtgenoot moest komen, ziet u. Ikzelf hoef niet te gaan!", triomfeerde ze.

Ze hield op met spreken, nu ze haar zegje gedaan had.

De radde tong van Tsjernobyl gunde haar die gerustheid echter niet:

"U komt ook nog aan de beurt, mevrouw! Beslist! U komt ook nog aan de beurt!", siste ze nijdig.

Vreemd, hoe weinig er nodig was om iemand agressief te maken. Toen het echter stil bleef, voegde Tsjernobyl er nog een hele litanie aan toe:

"Mijn zoon heeft trouwens gezegd..." ― en ter herinnering voegde ze er aan toe dat hij geleerd was, waarna de andere stem morrend tegenpruttelde maar tenslotte onhoorbaar werd onder het geschreeuw van Tsjernobyl ― "...hij heeft gezegd dat het bij de ene alleen maar trager gaat dan bij de andere. En bovendién...", herhaalde ze met nog meer klem, "... bovendien is het beter om het te laten doen vooraleer..."

"Ik hoéf helemaal niets te laten doen!", schreeuwde de andere stem nu weer, alsof ze een poging deed om zichtbaar te worden: "Uw zoon mag dan geleerd zijn, maar mij dunkt dat hij aardig opgescheept zit...", waarna Marja eruit bracht dat haar zoon nergens, maar dan ook nergens mee zat opgescheept, "...dat uw zoon opgescheept zit, mevrouw, met praatjes uit het wilde westen! Ja, uit het wilde Westen!", hamerde ze door Marja’s woorden heen, waarna ze openbaarde: "...en daarvan, mevrouw, hoef ik niets, maar dan ook helemaal niets!"

Het klonk als een aanklacht en als een geloofsbelijdenis en alle zwijgende stemmen konden het raden: dat de luide stem nu stiekem hoopte dat haar belijdenis gehoord werd en met een portret in de plaatselijke krant beloond zou worden.

Allen dachten ze nu aan het portret in de plaatselijke krant. De stille duisternis bracht de verbeelding van de wachtenden tot leven, en ontvouwde de plaatselijke krant van de volgende dag waarop de stem had zitten wachten bij de brievenbus. Het portret van de stem, van de luide stem, met daaronder, in vette letters:

"Deze welluidende stem ontvangt van de plaatselijke overheid de medaille van trouw aan het volk en het onderscheidingsteken van de eer. Na het eeuwige stilzwijgen van deze trouwe stem, zal een standbeeld opgericht worden op het plein van haar geboorteplaats en ten teken van erkenning zullen voortaan alle stemmen de inmiddels beroemd geworden woorden herhalen bij het aanvatten en bij het beëindigen van elke nieuwe dag… " Enzovoort.

Mevrouw Tsjernobyl wilde hierop nog iets antwoorden, maar zij beheerste zich, in het nauw gedreven als ze nu was. Ondanks de Wodka, hield ze wijselijk de lippen op elkaar geklemd.

***

Plotseling ging de witte deur open. Een lange, dunne heer stond als een engel van de hand Gods geslagen in de lichtbundel die vanuit het halletje bij de consultatiekamer, in het wachtzaaltje naar binnen viel. Een moment oriënteerde hij zich, daar zijn ogen niet meteen konden wennen aan de duisternis. Vervolgens spoedde hij zich door de wachtzaal en stootte daarbij met een voet tegen een poot van het tafeltje, waarbij hij een klein kreuntje produceerde. Toen hij de zwarte deur achter zich dicht trok, herademden de wachtenden in koor. Met spijt in het hart, want te laat knipte de assistente het peertje in de wachtzaal aan. Niemand had wat kunnen zien.

"De volgende?" Haar glimlach verzamelde keurig de belangstellende blikken, en haar boezem en kuiten deden hetzelfde.

De oudere heer ging opstaan en liep, zich er van bewust hoe vliegende ogen waar hij niet naar meppen kon hem navlogen, de consultatiekamer in voor zijn prothese.

Heupwiegend volgde de medische assistente hem en ze sloot de witte deur.

2.

Nu de wachtzaal door het peertje verlicht werd, konden allen zich ervan vergewissen dat ze er nog steeds waren. Niemand was in de duisternis achtergebleven. En ook de portretten waren er nog, alleen hadden ze nu met murmelen opgehouden. In plaats van hun gemurmel, suisde nu het peertje aan een stuk door, alsof het zich uitermate moest inspannen om te kunnen blijven branden. Elk moment kon het uiteen springen, zo leek het.

Marja richtte de blik weer op het foldertje waarvan ze nu de prentjes en de tekst duidelijk kon zien, hoewel de lettertjes een weinig dansten, maar des te vrolijker werd het geheel er door.

Vier modellen waren er al in de handel en het foldertje beloofde er nog meer te brengen in de toekomst. De vooruitzichten zijn altijd goed, eenmaal het niet meer slechter kan. Hoeveel keer had zij deze prenten niet al bekeken? Hoe vaak had ze niet al zitten kiezen en herkiezen? Hoe moeilijk viel het haar om eindelijk een definitieve keuze te maken! En nu zat ze daar in de wachtzaal, en nog steeds had zij niet beslist.

De Noorse had ze al geschrapt: die was geknipt voor mannen, zoals trouwens ook het foldertje dat beschreef: hij maakte Vikingen van mannen.

De inlandse leek haar te gewoon. Als men dan toch in de gelegenheid verkeert om te veranderen, waarom zou men zich dan niet verbeteren? En had zij stiekem niet altijd graag een andere gewild? Had zij niet vaak urenlang voor de spiegel gestaan, hem geobserveerd tot wanhoop toe en hem verwenst? Er een andere gewenst?

Bleven er nog twee modellen over: de Griekse en de Byzantijnse. Eén van de twee moest het worden. Iwan wilde dat zij een Byzantijnse koos, hoewel hij vaak beweerde dat het hem geen zier kon schelen.

"Met zo’n Griekse prothese zou je nog baziger worden dan je nu al bent!", had hij ‘ns gezegd: "Neem dus maar zo’n slanke Byzantijnse, dat lijkt me braver, en vooral onderdaniger!"

Daarop had zij geantwoord: "Dus neem ik er een Byzantijnse?"

Waarop hij weer: "Wat kan het mij schelen, meisje! Maar zorg er in elk geval voor dat je geen tweede keer moet gaan: kies je hem, dan kies je hem voorgoed. Alleen de eerste wordt door de ziekenkas terugbetaald..."

Uit zenuwachtigheid dit keer, wapperde ze weer met de krakerige folder. Het moment naderde, en nog had ze niet beslist. Zelf wilde ze de Griekse, maar Iwan hoopte wel dat ze de Byzantijnse nam. Wat moest ze nu doen!?

Tot heel laat had ze gewacht om te gaan. Iwan daarentegen had er allang een. Geen ogenblik had hij geaarzeld: het moest een gewone, inlandse zijn voor hem. Geen tralala. Markowna, Marja’s moeder, had voor zichzelf een Griekse gekozen. Nadja, haar oudste dochter, eveneens. Maar voor Ida, haar jongste meisje, had zij een gewone inlandse voorzien. Nicolaas, haar geleerde zoon, droeg vreemd genoeg een Byzantijnse. Het deed een beetje vrouwelijk aan, vond ze zelf, maar voor een geleerde mag het een ietsje fijner. Marja woog en wikte, en besloot in zichzelf dan toch maar de Byzantijnse te kiezen, om mogelijke ruzies in de toekomst uit de weg te gaan. Bovendien zou het op die manier dan duidelijker zijn voor vreemden, dat zij de moeder was van Nicolaas. Maar zelf vond ze dit een wat eigenaardige gedachte.

Behalve de verscheidenheid in modellen, hadden de foldertjes het ook over de hele gamma aan materialen. Gecombineerd met de modellen, waren er toch flink wat keuzemogelijkheden.

Markowna had het, ondanks de bemoeiingen van haar zwangere dochter, bij een simpele houten neus gehouden. Alleen de houten modellen werden door de ziekenkas integraal bijgepast. Prothesen uit staal, edele metalen, allerlei legeringen en zelfs ivoor, moesten uit de eigen zak worden vergoed, het waren immers luxeartikelen. De houten neuzen mochten dan minder duurzaam lijken:

"Voor mij is dat goed genoeg!", had zij gezegd: "Het zal mijn tijd wel duren! Als de molm erin zit, zal hij ook al wel in mijn botten zitten!"

Marja’s oudste dochter, Nadja, die wat ijdel was, wat begrijpelijk is voor een meisje van haar leeftijd, had er graag een van ivoor gewild. Evenwel zonder toe te zeggen, had Marja wel al laten blijken dat ze ermee instemde, maar Iwan verzette zich. Er volgde een korte doch hevige twist die door de tussenkomst van Nicolaas beëindigd werd: grootmoedig offerde hij zich op om het pronkstuk van zijn beminde zuster te betalen. Daarop echter reageerde Nadja onverwacht fijngevoelig: ze excuseerde zich en zei dat ze niet wilde dat haar broer zou zweten voor die blinkende neus van haar, en ze stelde zich tevreden met een Griekse uit staal. Erg was dat niet, aangezien die in de toekomst eventueel nog bijgewerkt kon worden: belegd met bladgoud of met zilver. Maar dat betekende hopen op betere tijden.

Zowel Iwan, haar echtgenoot, als Nicolaas, haar geleerde zoon, hielden het bij staal.

Ida, haar kleine meisje, had er een van hout, want eenmaal volwassen moest die toch worden vervangen. Het stond immers niet, als zij nu reeds met zo’n grote neus de wereld zou intrekken. "Als je groot bent, krijg je er een mooie, meisje", had Marja haar verzekerd: "en als je spaarzaam bent, misschien wel een hele mooie!" En zo had elkeen zich in z’n lot geschikt. Alleen Marja zat nu nog met twijfels.

Vaak ook dacht ze aan het kind waarvan ze zwanger was. Het zou beslist een zoon zijn, want zij wilde twee zonen en twee dochters hebben. En ze vroeg zich meermaals af, of hij bij hem dan meteen vervangen moest worden. "We zullen zien, we zullen zien...", zei de dokter almaar, zodoende het probleem uitstellend. Maar zij wist beter: de neuzen rotten niet zomaar.

De foldertjes wilden aan de mensen doen geloven dat neuzen altijd al gerot hebben, dat ze altijd al de hele mensheid gekweld hebben, net zoals tanden. Toen het kunstgebit in voege kwam, was dat een verlossing voor het mensdom, en eenzelfde verlossing waren nu de nieuwe neuzen. Het was gewoon een stap voorwaarts in de evolutie, zo zegden de foldertjes: het is een vervolmaking van onze hygiëne. Maar Nicolaas zei: "Er zitten stofdeeltjes in de lucht die radioactief zijn. De neuzen over de hele wereld, die duizenden liters lucht per dag moeten ventileren, hopen al die stofdeeltjes op en worden dus zelf radioactief. Vandaar het rottingsproces". En Nico kon het weten, want hij was geleerd. Alleen mocht zij het niet doorvertellen.

Aangezien baby's ademhalen, dacht ze nu, krijgen onvermijdelijk ook zij een rotte neus. En in die overtuiging had ze voor haar verwachtte Sergej, want zo zouden ze hem heten, al een mooi, wit maskertje gebreid, voorzien van een geel en een groen gehaakt lusje, waarmee ze het vast kon knopen over zijn oortjes. Wie niet sterk is, moet maar slim zijn ― dat was trouwens haar geliefde spreuk, en niet zelden hanteerde ze hem om haar geleerde zoon tegen aanvallen van derden te beschermen, als zij hem omwille van zijn geringe lichaamskracht durfden te bespotten.

Marja vouwde het foldertje dicht en schoof het onder haar zitvlak, terwijl ze schietig het wachtzaaltje doorblikte. Enkelen sloegen de ogen neer. Sommigen herademden. Een heer die met de benen gekruist zat, wisselde ze van positie en streek met de hand eventjes over zijn kale, bleke schedel. Een dame diste een zakdoek op en bracht die per vergissing naar de plaats op het gezicht waar ooit de neus had gestaan. Om de indruk te wekken dat dit helemaal geen vergissing was, bracht ze de zakdoek naar het voorhoofd en depte onzichtbaar zweet, waarna ze eventjes kuchte en het doekje weer opborg in haar tas. Al een tijdlang, maar pas nu werd het hoorbaar, zat een jongeman te wiebelen in zijn stoel waarvan een poot een ietsje korter was dan de andere. Tok-tok, tok-tok, ging het almaar op de tegelvloer. Hij hield plotseling op en nu weer begonnen de portretten in het rond te kijken. Het venster was een zwart vlak geworden, want in de straat brandde geen licht. Het peertje begon alweer te suizen. Enkele foldertjes gleden plotseling van de rand van het tafeltje.

De witte deur ging open en de oudere heer liep de wachtkamer door. Nu hem een standaardprothese in hout was opgezet, viel het op hoe klein zijn hoofd was. Blijkbaar had hij zichzelf in de spiegel al gezien en was het hem opgevallen dat de neus een weinig kleiner had mogen zijn, want bij het passeren van een hem blijkbaar bekende, bracht hij er zenuwachtig uit, terwijl hij meesmuilde en met de vinger tegen het hout tikte:

"Beetje bijvijlen thuis, zegt de dokter, beetje bijvijlen...".

Daarbij hief hij, zichzelf aldus bemoedigend met een air van ‘t kan geen kwaad, de smalle schoudertjes eventjes op en trok de mond tot een snoetje. Dat deze laatste beweging niet pijnloos was, bleek uit zijn plotse, verschrikte hoofdbeweging. Snel liep hij door de zwarte deur naar buiten, zonder twijfel rechtstreeks huiswaarts om daar het nieuwe spiegelbeeld urenlang gezelschap te gaan houden.

"De volgende?" Alle ogen prikten zich vast op de volumineuze Marja Tsjernobyl. Eerst op haar neus die blijkbaar nog afgezet moest worden, want nog hing het doekje haar om het hoofd gebonden. Hij was niet meer toonbaar, maar zeker al goed rot en nu het dringend werd om het te laten doen, voelde zij ook niets dan opluchting.

Terwijl ze opstond, richtten zich de ogen op haar buik waarin een vrucht verscholen zat die haar belangrijk maakte. Van deze gelegenheid maakte zij dan ook gebruik om een weinig moeite te veinzen bij het rechtkomen en alleen haar blik volstond om de assistente tot bij haar te dwingen.

Heupwiegend liep het godinnetje de wachtkamer door tot bij het venster. Haar hakken klonken op de tegels, omringd door zwermen oren. En ogen vlogen als vliegen rond een drol, omheen haar vlezige benen.

Zij nam Marja bij de arm en wandelde met haar de witte deur tegemoet, een glimlach uitdelend aan het publiek. Het plotselinge contrast met de dikke Tsjernobyl liet de volmaaktheid van haar unieke lichaamsvormen ongehoord sierlijk dansen. Toen zij Marja het halletje achter de witte deur naar binnen had geleid, kwam ze zelf nog eventjes terug om de op de vloer gevallen foldertjes op te rapen. Ware het niet dat deze handeling alweer haar goddelijke schoonheid ten tonele bracht, dan zouden alle mannen tegelijk haar onmiddellijk bijgesprongen zijn.

De witte deur ging weer dicht. Menigeen verdroomde in de meest bizarre fantasieën. Maar de wankele gang van Marja Tsjernobyl was buiten schot van het publiek gebleven.

3.

De meest bizarre fantasieën had ook Marja Tsjernobyl, toen ze op de operatietafel lag. Een prikje verdoofde haar, verloste haar van haar honderd kilo’s, tilde haar zelfs van de tafel op. Toch was het niet zij zelf, maar haar neus, die de hoogte in ging.

"Niet weggooien! Niet weggooien!", had ze willen roepen en plotseling zou ze er met de beide handen naar gegrabbeld hebben, ware het niet dat het enige wat zij nog doen kon, was: transpireren. En wat het vreemdste aan het hele gebeuren was: haar zweet leek haar in de illusie te brengen dat zij allerminst op de operatietafel lag, maar middenin een wijds bloembed! Ja, echte fantoomgeuren bedwelmden haar, en zodanig genoot zij ervan, dat het haar speet, toen de behandeling voorbij was, dat zij niet nog een dozijn neuzen had in vergevorderde staat van ontbinding.

Van het tweede prikje ging Marja helemaal buiten westen. Toen ze haar ogen weer opende, lachten de chirurg en zijn assistente haar breedmonds toe.

Ze bracht een hand naar haar gelaat dat als bevroren aanvoelde, en tastte met nieuwsgierige vingers over de gladde, koude, stalen stulp. Terwijl ze recht klauterde en op de rand van het bed ging zitten, hield het meisje haar een ronde, ingelijste spiegel met een handvat voor. Marja nam hem wat beverig vast en keek zichzelf aan.

Verschrikking tekende zich rond haar neus, maar de neus zelf bleef dom, metalig glanzen. Ja, terwijl haar haast de tranen in de ogen sprongen, lachte hij haar vierkant uit, wat haar, ondanks de toestand van verdoving waarin ze nog verkeerde, de woede naar het hoofd deed stijgen. Haar gelaat liep daardoor rood aan, en dikke druppels zweet rolden langs haar slapen neer. Maar de neus bleef grijs en glanzend, haar meedogenloos uitlachen.

Nog vooraleer zij haar ongenoegen kon uiten, nam de assistente het woord:

"De operatie is prachtig geslaagd, mevrouw. Het model zit u als gegoten! Niet te groot, niet te klein... Tuurlijk schrikt u nu een beetje, maar eenmaal u het metaal zal verborgen hebben onder een laagje poeder, zal u versteld staan van uw neus!" En reeds had zij Marja tot bij de witte deur geleid, terwijl de dokter in een hoekje van de consultatiekamer zich de handen waste.

Met haastige pasjes spoedde Marja Tsernobyl zich, zonder ook maar iemand van de wachtenden te durven aankijken, van de witte naar de zwarte deur, begeleid door het benepen gesuis van het onschuldige peertje. Ook zij vergat haar paraplu uit de bak te nemen.

Het regende toen zij de straat in liep en het was donker buiten. Was het roestvrij staal?

Plotseling hielden haar hakken op met echoën. Ze viste naar haar handtas, haalde moedig het flesje boven, tikte het klinkend tegen haar neus, en nam een flinke slok, waarna ze zich verder door de duisternis boorde. En alweer werd ze met fantoomgeuren bedeeld.

Dit keer echter was het alsof zich de stanken van rottende lijken door haar hersenen joegen. Alsof onder de kasseien massa's lijken aan het gisten waren. Maar een teken van de levenden was het, want plotseling braken haar de barensweeën op, en moest zij heel eventjes gaan zitten op de drempel van een schijnbaar helemaal verlaten herenhuis.

4.

"Het is een jongen!"

Dol van blijdschap liet ze zich in het oorkussen zakken, sloot de ogen, dankte de Heer.

"Sergei... Sergej...", fluisterde ze enthousiast om nu reeds aan zijn naam te wennen en op hetzelfde moment zag ze hem al helemaal volgroeid voor zich staan in het labo, gekleed in ‘t wit, de blik peinzend langs de instrumenten glijdend en dan... zijn ontdekking, de triomftocht, de medaille, de foto’s in de krant en de stemmen die, de hele aarde rond, het refrein lieten weerklinken: "Het is de zoon van Marja Tsjernobyl en Iwan! Nicolaas, haar oudste zoon, kreeg ook al een onderscheiding! Tsjernobyl, ja. Het moet een heel geleerde familie zijn!"

Ze opende haar ogen. Stak de armen naar de baby uit, nam hem op, drukte hem aan haar warme boezem.

"Neuze-neuze-neuze!", deed ze.

En een behulpzame Nadja riep enthousiast:

"Ik ga je meteen nog een hoedje breien!"

Allen stonden ze bij het kraambed en lachten, een tikkeltje vreemd, want de neuzen lachten anders.

Zoals de magazines het aanraadden, trachtten de dames het gezicht strak te houden. Op die wijze immers, kwam de neus het volste tot zijn recht. Mimiek kon de harmonie alleen maar verstoren. Het gaat vaker zo met technische verworvenheden, dat ze zich niet aanpassen aan de mens: de mens moet zich daarentegen aan hen aanpassen.

"Het zal de bevolking tot schroom en bezadiging brengen", zegden andere bladen: "De eeuw van zelfbeheersing en kalmte is aangebroken! De mens helpt de natuur een handje, op weg naar de voltooiing van de beschaving!"

"Weet je", lachte Marja tot haar moeder Markowna, en het viel hen niet eens meer op dat hun neuzen hun blijdschap niet konden delen: "toen m’n neus eraf ging, was ik eventjes in paniek toen ze hem weggooiden. Het is alsof ze een baby uit je schoot halen, vind je niet?"

En de oude moeder omhelsde haar dochter. Tranen van blijdschap liepen over haar wangen en weer boog ze zich over het witte wiegje.

De boreling kraaide. Ze lachten allen. Voorzichtige glimlachjes van broos geluk en zorgelijkheid, bewogen zich op hun tenen de kamer door. Voorzichtige vingers raakten nu en dan een kleinood aan. Verdroomde blikken zagen de regen door het raam weer schitteren. Ogen die elkaar ontmoetten vuurden wederzijds de nog prille blijdschap aan. Rustig en soms een weinig opgehitst deinden alle variaties van de wonderbare, stille verrukking in de kamers van het huis. En tussen dat subtiele spel van het leven, waarden de neuzen rond. Soms onopgemerkt, als verstotelingen, misnoegd en morrend. Soms opvallend storend, als een bende ongewenste gasten die men de deur niet uit kon zetten. En de gezichten die elkaar ontmoetten, hadden heel eventjes medelijden bij het nauwelijks herkennen van de maskers. Totdat hun handen zich verzekerden van hetzelfde lot.

***

Een echt lentekind was het, gezond en zwaar, zoon van een even gezonde moeder. Heel snel veranderde het. De oogjes gingen open en keken aldra in het rond. Blauw schitterden ze, vol verwondering al, alsof het kind begrijpen kon dat het er was. Vreemd, zo’n piepjong wezentje dat amper één, twee, drie dagen oud is.

"Drie dagen op de wereld, stel je voor!", gingen de stemmen in de huiskamer. Zacht klonken ze en vol ontzag voor de nieuwe prins.

In een wiegje bij het raam lag hij, en zijn grote ogen keken naar het schieten van de botten. Net was de vrieskou voorbij en ineens was het warm, zomerwarm buiten. Naakte geraamte werden eensklaps spetterende twijgen. Bloesems ontloken en geurden door de tuin. Bloemen ontploften uit hun knoppen bij het raam en gedurende de eerste drie dagen van zijn leven, wentelde de winter in de zomer om, zodat zijn moeder het omslaan van het weer aan zijn geboorte toeschreef.

"Moet je hem zien!", zei ze na amper twee weken: "Hij lacht al en vertelt al en gaat klauteren in z’n wieg!"

En allen bogen ze zich over het bedje en ze schoven voorzichtig de witte lakens weg om hem te kunnen zien, want dit was wel een wonderkind, zoals het groeide. Dat hadden ze geen van allen ooit gezien! En zijn moeder, fier als ze was, liep met hem de huiskamer rond en wandelde met ‘m door de tuin en in de kinderwagen door de straten. En alom bogen zich passanten over de koets en dan hief zij de witte lakens een weinig op en ontving de vele complimenten.

Sommigen zegden alleen maar: "Ooo!", maar vrouwen die zelf kinderen hadden gebaard, zagen het: dat dit kind iets heel ongewoons was, dat het ongewoon snel groeide, zeer krachtig leek en vurig rond zich blikte. En heimelijk jaloers werden sommigen op haar, maar ze gaven er geen uiting aan, want het wàs een wonderkind, het wàs iets buitengewoons wat gebeurd was en gebeurde.

***

En op een dag, hoewel het nog steeds mooi weer was en nog volop zomer, doken de moeder en de prins niet meer op in de straten. En de mensen spraken er over, want zolang was zij met haar wonder niet van de straten te krijgen geweest, dat zij tot het straatbeeld zelf was gaan behoren.

De plotselinge afwezigheid van de trotse moeder met de wonderlijke koets, voedde allerlei geruchten. De mensen vroegen of het kind dan ziek geworden was, en sommigen onder hen lachten dat Marja wellicht niet meer in staat was om de koets nog langer voort te duwen.

Bij de Tsjernobyls zelf, viel er niet te lachen. Stilletjes zat Marja, met achter haar rug de troostende huisgenoten, met het wiegje in een donker hoekje van de kamer voor zich uit te staren. Nu en dan boog ze zich angstvallig over het bedje en keek star en machteloos toe hoe er aan het groeien maar geen einde kwam. Ja, in geen tijd lag de zoon met zijn voetjes tegen het bedeinde te stampen en moest de salonzetel verbouwd worden tot wieg. Want groter dan zijzelf was de baby geworden. Een hoofd gelijk een ballon had hij. Een opgezwollen buik. En aan het kolossale lijf bengelden de lange, dunne armpjes en zijn krachteloos geworden beentjes gelijk de tentakels van een prehistorisch weekdier. Zijn oogjes werden grote zakken die in de schedelholten zwalpten. Zijn mond een zak die het kind niet meer bij machte was om dicht te houden. Aan de vingers en aan de teentjes ontbraken de nagels, en tot het laatste pijltje vielen de schaarse, blonde hoofdharen uit. Snel vulde zich daarop zijn gelaat met eerst kleine, rode en later grove, donkere rimpels, en hier en daar in de reusachtige mond, groeide een tand die de bloedrode tong schond.

Eerst verloor het de beide armpjes en beentjes. Als dorre takken vielen ze van het lichaam af. Het hoofdje werd vlezig, de oogjes sloten zich tenslotte en verdwenen, het hele gezicht werd vlezig en hard en verenigde zich met het lijfje. Waar de beentjes weggevallen waren, ontstonden twee gaten die nu niet weer dichtgroeiden, maar daarentegen groter werden en met harde, ritmische stoten het hele salon van de Tjernobyls ventileerden.

***
isbn 90-77532-23-4


31-10-2006
Klik hier om een link te hebben waarmee u dit artikel later terug kunt lezen.Het Eeuwige Vuur
Klik op de afbeelding om de link te volgen

Het Eeuwige Vuur

 

"Gaat u nu maar eens mooi voor dat graf staan", gebood hij.

Hij sprak rustig, doch streng. En hij van zijn kant begreep dat hij nu maar het best precies kon uitvoeren wat van hem gevraagd werd, want dat er niet veel nodig was om de heer gevaarlijk kwaad te krijgen.

Hij ging staan zoals hij dacht dat het van hem verwacht werd: de voeten samen, het hoofd lichtjes gebogen.

"Kijkt u naar het graf!", drong de stem aan: "en niet naar de toppen van uw schoenen!"

Hij richtte zijn blik een beetje op.

"En vertelt u mij eens wat u nu ziet!", zei de stem.

Hij zweeg. Wat kon hij immers antwoorden op zo'n vraag?

"U zwijgt?", zei de stem afwachtend, en ze herhaalde: "Ik vraag of u zwijgt?"

"Ik zie een graf, mijnheer", antwoordde hij gedwee en ingehouden tegelijk.

"Zo", beaamde de stem: "u ziet een graf, zegt u. En kunt u ons nu ook zeggen van wie dat graf is?"

Het zweet brak hem uit. Moest hij deze vragen nu echt beantwoorden?

"Wij luisteren!", sprak de stem weer streng. "Verplicht mij niét de vraag te herhalen!"

"Het graf van een dode", antwoordde hij haast onhoorbaar, en kort. Hij sloot zijn ogen, het aanblik was afgrijselijk.

"Juist, de levenden hebben geen graf", repliceerde de stem. "U krijgt nog wat bedenktijd. Zegt u mij intussen ook eens wat een dode is!"

Eventjes had hij de neiging om de heer aan te kijken, maar hij beheerste zich tijdig toen hij zich realiseerde dat dit voor hemzelf wel fataal kon zijn.

"Iemand die..."

"Ja... iemand die wat?"

"Iemand die euh... weg is, mijnheer"

"Waagt u het zich niet te lachen!", waarschuwde de stem nu.

Alsof het ook maar enigzins mogelijk was om deze situatie niet ernstig te nemen!

"Iemand die weg is, zegt u", zo herhaalde de stem zijn woorden: "en waar is die dan wel heen?"

"Dat weet ik niet, mijnheer", antwoordde hij, bijna onhoorbaar.

Er volgde een moeilijke stilte, de seconden leken uren te duren.

"U weet het niet, zegt u!", zo herhaalde de stem nu weer zijn woorden. En dan, zoals een ondervrager die op het punt staat om de onwetende belachelijk te maken: "En wat weet u dan wél? Zegt u ons dàt misschien eerst eens!"

Nu dreigde hij de kluts volledig kwijt te raken, en de heer had het blijkbaar in de gaten, en hij zei:

"Als u nu eens uw voeten lichtjes spreidde, dan zou u misschien wat vaster komen te staan? Vindt u dat geen goed idee?"

Hij gehoorzaamde meteen en nam een lichte spreidstand aan. De vingers van zijn rechterhand leken de duim van zijn linkerhand tot moes te knijpen.

"U zult immers wel begrijpen dat u niet omver kùnt vallen, is het niet?", zo informeerde de stem.

Hij knikte eens kort, bedacht dat de heer op een gesproken antwoord wachtte, en voegde eraan toe: "Ja, mijnheer, dat begrijp ik".

"En kunt u ons misschien ook eens uitleggen waarom u niet omver kunt vallen?", vroeg de stem nu al te vriendelijk.

Hij beefde, zocht vergeefs naar een plausibel en tegelijk ongevaarlijk antwoord. Zijn gedachten stokten. Hij was nu helemaal in het nauw gedreven.

"Wij wachten", zei de heer, "maar wij hebben tijd zat. Denkt u dat touwens ook niet?"

"Ja, mijnheer", zei hij, blij dat hij tenminste op deze vraag een antwoord kon geven.

"En waarom denkt u dat?", ging de stem onverstoorbaar door.

Weer lieten zijn gedachten hem een hele poos in de steek. Hij hervond zijn evenwicht, bedacht dat het geheel ongevaarlijk was deze vraag te beantwoorden, en zei: "Omdat u alle tijd hebt, mijnheer".

"Juist!", beaamde de stem met een toon van tevredenheid: "Wij hebben al-le tijd! En vertelt u ons nu ook eens hoe dat volgens u dan komt, dat wij alle tijd hebben? Ja, zeg het maar, wij horen toe!"

Wie A zegt, moet ook B zeggen, zo realiseerde hij zich bitter.

"Omdat u de eeuwigheid bent, mijnheer", zo moest hij toegeven, en hij besefte meteen na zijn antwoord al dat het gesprek nu definitief in een heel gevaarlijke richting kon worden gestuurd.

"Warempel, u weet het nog ook!", schokschouderde de stem: "En laten we nu eens terugkeren naar onze eerste vraag. En vertel ons nu niet dat u zich onze eerste vraag niet meer kunt herinneren!"

Hij dacht na. Het was als een onontwarbaar kluwen waarmee hij wrocht.

"Wat ziet u als u voor zich kijkt?", zo herhaalde de stem haar vraag plotseling, luid en duidelijk.

"Ik zie een graf, mijnheer...", aarzelde hij.

"Goed zo", zei de stem: "en herhaal nu zelf maar onze tweede vraag! Ja, doe maar op!"

"De tweede vraag was... wie ligt er in dat graf, mijnheer..."

"Juist, juist! En nu het antwoord, snel!"

"Ik, mijnheer!", riep hij, en hij hijgde, doch zijn hijgen bracht hem geen aarde aan de dijk, en hij hield met hijgen op, keek naar het graf dat aan zijn voeten lag, realiseerde zich nu dat het inderdaad niemand anders zijn graf was dan het zijne.

Nu keek hij op, maar verschrikt stelde hij vast dat er niemand in de buurt was.

Geleidelijk ging de verschrikking over in rust: hij had dit wellicht gedroomd. Er was geen heer die tot hem sprak, hij hoorde alleen het gieren van de wind, en zelfs dat bleek een inbeelding, want geen tak was er die zich roerde, aan de planten die alom op de zerken stonden.

Hij bekeek nu opnieuw het graf aan zijn voeten, dat nog zonder zerk was. Het was een hoopje aarde, nog vers.

Er ontstaat vanzelf zo'n hoopje, zo ging het door zijn gedachten, vanwege de plaats die de kist inneemt. En vanwege het feit dat men de aarde nooit meer zo goed kan aanstampen als voorheen. Je kunt dat trouwens ook zien waar een mol heeft gewroet; het is net hetzelfde principe.

Een ogenblik lang had hij de neiging om daar nu weg te gaan, maar dat lukte hem om de een of andere reden niet. Hij begreep niet meteen dat ook de schoenen, waarvan hij de toppen had staan bekijken toen hem werd gevraagd om zijn blik op het graf te richten, een inbeelding van hem waren.

"Ja, bekijk uw voeten maar eens goed!", zo meende hij nu weer die stem te horen zeggen, maar hij begreep algauw dat hij dit zelf gezegd had, of beter: gedacht had. Verweesd immers tastte zijn hand naar de plaats waar zijn mond moest zitten, doch daarop volgde geen enkel contact. Het leek alsof de hand doorheen de mond tastte, alsof de mond een lege holte was geworden.

Een lege holte, dat was de mond wel altijd geweest, en de Chineese wijsheid, zo herinnerde hij zich uit zijn boeken, zegde ook onomwonden dat de essentie van de dingen het 'niets' daaraan is. Het wezenlijke van een kamer zijn niet de muren: het is het 'niets' ertussen. Het wezenlijke van de mond was, eensgelijks, het 'niets' tussen de kaken.

Hij had zijn mond dus nog, beslist. Alleen de kaken waren er niet langer.

"Maar ze zijn niet essentieel", zo hoorde hij zichzelf nu weer zeggen.

Zijn woorden waren net zoals de wind waarvan hij het gieren had menen te horen, het ogenblik voordien: inbeelding. Doch hier gold weer dezelfde wijsheid: het wezenlijke van de woorden is niet het geluid dat zij maken wanneer we ze uitspreken: de essentie van de woorden is hun betekenis. En die was duidelijk gebleven, want hij kon zijn eigen woorden ook heel goed verstaan.

Weer beangstigd werd hij, toen nu onverhoeds de rechterhand haar spiegelbeeld trachtte te vinden, geheel vergeefs. En toen hij het uiteindelijk aandurfde om naar zijn schoenen te kijken, ontwaarde hij noch schoenen, noch voeten.

"Natuurlijk bevinden die zich onder de aarde", zo sprak hij nu weer, schijnbaar luid en duidelijk, want hij kon zijn eigen woorden goed verstaan. En hij bekeek aandachtig de aarde, stelde opnieuw vast dat zij nog vers was, omgewoeld vers, en dat zij, net zoals een molshoop, op een hoopje lag, vanwege de kist die plaats innam, en het feit dat men die aarde nooit meer aangestampt krijgt zoals voorheen.

Een kleine kortsluiting deed zich voor toen hij, als het ware in zijn hoofd, zijn Katechismus trachtte te openen.

Het was immers niet in zijn hoofd dat dit gebeurde, want ook dat hoofd was er nu niet meer.

"Ze hebben ongelijk", zegde hij: "ze hebben ongelijk, zij die beweren dat gedachten door de hersenen worden voortgebracht en zich in het hoofd bevinden. Maar waar bevinden zij zich dan wel? Het zijn immers mijn gedachten, toch?"

Hij herademde en trachtte zich te concentreren. Het waren zijn eigen gedachten, die hij nu dacht, en die van niemand anders. Hij en niemand anders dacht ze. Tegelijk bevonden die gedachten zich niet langer in zijn hoofd. Dat hoofd lag immers dood in een kist onder de aarde, bij de rest van zijn lijk. Konden anderen nu zijn gedachten mee beluisteren? Waren zijn gedachten nu niet langer geheim? Galmden ze voortaan door de lucht, zichtbaar of hoorbaar voor ongeacht welk oor?

De chineese wijsheid uit zijn boeken indachtig, was de essentie van een oor tenslotte eveneens niet de vergankelijke schelp, doch de ruimte ertussen. En als dat inderdaad zo was: in welke mate waren dit dan nog zijn eigen gedachten? Waren zijn gedachten nu niet veeleer 'de' gedachten, zonder meer? 'De' geest?

"Mijn Katechismus", stotterde hij, en hij bladerde in zijn Katechismus, daarin moest het antwoord zeker te vinden zijn. En hij las onder het hoofdstuk over de dood:

"Nergens wordt het raadsel van het menselijk bestaan zo groot als in het licht van de dood."

"Van de ene kant is de lichamelijke dood een natuurlijk gegeven, maar voor het geloof is hij in feite 'het loon van de zonde'"

"De dood is het einde van het aardse leven... Bij de dood, die de scheiding is van lichaam en ziel, gaat het lichaam van de mens tot ontbinding over, terwijl zijn ziel God tegemoet gaat in de verwachting van de hereniging met haar verheerlijkt lichaam."

"Zodra hij gestorven is, ontvangt iedere mens in zijn onsterfelijke ziel de eeuwige vergelding in een bijzonder oordeel dat zijn leven in het licht van Christus plaatst, zodat hij ofwel een loutering ondergaat ofwel onmiddellijk in de gelukzaligheid van de hemel binnentreedt ofwel onmiddellijk voor eeuwig verdoemd wordt."

Hij keek weer naar het graf, realiseerde zich dat daar, onder de aarde, zijn lichaam te ontbinden lag en zeker voor immer verloren was. En hier, aan de voet van zijn graf, stond hij - hij, dat wilde dus zeggen: zijn ziel - die, zoals hij nu duidelijk ervoer, voorgoed van zijn lichaam was gescheiden. En hij, zijn ziel dus, moest - volgens zijn Katechismus - nu wachten op een mogelijke hereniging met zijn lichaam, nadat dit lichaam zou verheerlijkt zijn...

Hij bedacht nu meteen ook dat de verheerlijking van het lichaam - de verrijzenis - misschien niet voor iedereen was weggelegd. Weer bladerde hij door het dikke boek, en las:

"God zal in zijn almacht het onvergankelijk leven definitief aan ons lichaam teruggeven door het krachtens de verrijzenis van Jezus met onze ziel te verenigen... "

"Wie zal verrijzen? Alle mensen die gestorven zijn: 'Dan zullen zij die het goede deden, uit de graven te voorschijn komen tot de opstanding ten leven, maar die het kwade deden, tot de opstanding ten oordeel.'"

"Wanneer? Op het einde van de wereld... wanneer het bevel gegeven wordt, als de stem van de aartsengel weerklinkt en de bazuin van God, dan zal de Heer zelf van de hemel nederdalen en eerst zullen de doden die in Christus zijn, verrijzen."

Hij stond perplex.

"Van een onmiddellijk oordeel heb ik niets gemerkt", zei hij tot zichzelf, "behalve dan misschien... die stem...", en hij trachtte zich iemand te herinneren, doch hij realiseerde zich dat hij de blik niet had durven opslaan toen de stem hem toesprak. Van wie was de stem, en wat had zij hem duidelijk willen maken?

Dat moet de stem van mijn geweten geweest zijn, besefte hij nu. Maar wat had zij hem dan verteld? Ze deed trouwens nauwelijks iets anders dan hem vragen stellen! Vreemde vragen waarop hij het antwoord niet kende. Of niet wilde kennen.

"Een leven lang heb ik geloofd dat de dood het eindpunt was", dacht hij: "Ik geloofde dat dan voor eens en voorgoed zou uitgemaakt worden wat er met mij verder zou gebeuren: de hemel of de hel. Op de hemel heb ik weliswaar nooit gehoopt, maar ergens durfde ik toch nog te hopen dat de genadige God zo oneindig goed was... dat Hij mij misschien van de eeuwige verdoemenis zou redden. Hoe dan ook geloofde ik dat de dood eindelijk een eind zou maken aan dat getwijfel: het zou ofwel erop zijn, ofwel eronder. En wat ook de uitkomst mocht zijn: ik zou tenminste verlost zijn van de onzekerheid die een leven lang op mijn schouders heeft gewogen. En kijk, wat stel ik nu vast? Ik word alleen gelaten, moederziel alleen, en zelfs de troost van mijn lichaam, waarin ik mij had kunnen verliezen, moet ik missen. En ik moet weer wachten op het oordeel! Wachten, wachten, wachten...tot het 'einde der tijden'!

"Ach", zei hij: "ik zal er eens over slapen, en het morgen allemaal eens herbekijken met een frisse kop..."

"Er is geen slaap meer nu", beantwoordde onmiddellijk een stem de chaos van zijn gedachten: "Er is geen 'morgen' meer, behalve de dag des oordeels, en geen ander 'gisteren', behalve het gisteren aan uw voeten in het graf."

Hij schrok, en begreep meteen: hij was niét moederziel alleen; de stem was er immers nog. Hij keek snel op, doch zag weer niemand in de buurt, hij hoorde alleen de wind, zo dacht hij.

Plotseling realiseerde hij zich dat er verder niets meer te gebeuren stond, behalve dan... dat die stem daar maar bleef rondspoken. De stem die hem vragen bleef stellen waarop hij het antwoord niet kende, of niet wilde kennen. "Wellicht...", zo drong het nu tot hem door: "wellicht is dit... het eeuwige vuur."

En nu wist hij het klaar en duidelijk: ook de essentie van de hel, waren niet de vlammen; het wezenlijke van de hel, was het 'niets' eraan.

Er gierde een gure wind over het kerkhof, niettemin alles onbeweeglijk bleef, alsof het bevrozen was: de graven, de kerk, de bomen en de planten. Toen hij eventjes opkeek, stelde hij vast dat ook de wolken vast zaten. Hij keek er ongelovig en tegelijk aandachtig naar, doch zag nu tot zijn ontzetting dat ze inderdaad niet langer voorbijdreven, doch als het ware versteend waren en bleven hangen waar ze hingen.

Hij kreeg het nu echt koud, zijn rug leek van ijs geworden, en andermaal wilde hij weggaan van die onherbergzame plek. Het lukte hem niet, en hij keek naar de plaats waar zijn voeten zich hoorden te bevinden. Een ogenblik nog meende hij zijn schoenen te zien, doch het was alleen maar een donkere schaduw op de grond, die hem de illusie gaf van een stel zwarte schoenen. Een donkere vlek was het, over de omgewoelde aarde, zoals men soms ziet als men achteloos rondwandelt en naar beneden kijkt. Men denkt dan: de aarde is hier zo donker; is dit een olievlek misschien? Wie zou hier dan olie hebben gemorst? Men bukt zich om de plek wat nader te inspecteren, men tast eventjes met de vindertoppen over het zand, maar men stelt vast dat het geen olie is. "Wat doe je daar?", zegt dan de stem van iemand die met je meewandelt. En je zegt: "Niets, niets... ik dacht alleen maar dat ik hier iets zag liggen...", en je staat op en loopt verder, en omdat dit tenslotte geheel onbelangrijk was, ben je het twee seconden later geheel en al vergeten.

 




Omsk
Archief
  • Alle berichten

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    LITERATUUR - PAS VERSCHENEN:
    Foto

    Koningin Elisabethwedstrijd
     2013
    voor Piano:
    http://www.cmireb.be/nl/ 


    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    De ballade Erlkönig 1815,  Franz Schubert (1797-1828)
    http://www.digischool.nl/ckv2/romantiek/romantiek/muziek/ballade_erlkonig.htm 


    Foto

    Foto

    Foto

    Foto


    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Klassieke muziek:  http://www.bloggen.be/musica/ 
    Foto

    Der Wegweiser

    "Der Wegweiser" ("De Wegwijzer") is een gedicht uit de gedichtencyclus "Die Winterreise" ("De winterreis") van Wilhelm Müller.

    Het gedicht gaat over een wandelaar die de wegen vermijdt waar de andere mensen lopen; hij verkiest de verborgen stegen tussen ondergeneeuwde rotsklippen, alsof hij iets vreselijks heeft begaan en hij mensen moet gaan schuwen. Een verscheurend verlangen drijft hem de woestenij in. Wijzers op de straten wijzen, ze wijzen in de richting van de steden, en hij wandelt en wandelt, opgejaagd op zoek... naar rust. En ineens staat daar een wijzer, pal voor hem, en die wijzer gebiedt hem een straat in te gaan; een straat waaruit niemand ooit terugkeerde.

    Na de tekst hier onder volgt een link naar een video met een beroemde uitvoering, door Dietrich Fischer-Dieskau en Alfred Brendel, van het door Schubert op toon gezette gedicht uit de liederencyclus Die Winterreise.

     

    Der Wegweiser


    (Wilhelm Müller)


    Was vermeid' ich denn die Wege,

    Wo die ander'n Wand'rer gehn,

    Suche mir versteckte Stege

    Durch verschneite Felsenhöh'n?


    Habe ja doch nichts begangen,

    Daß ich Menschen sollte scheu'n, -

    Welch ein törichtes Verlangen

    Treibt mich in die Wüstenei'n?


    Weiser stehen auf den Strassen,

    Weisen auf die Städte zu,

    Und ich wand're sonder Maßen

    Ohne Ruh' und suche Ruh'.


    Einen Weiser seh' ich stehen

    Unverrückt vor meinem Blick;

    Eine Straße muß ich gehen,

    Die noch keiner ging zurück.

    MUZIEK: http://www.youtube.com/watch?v=xjuMgK9SimI&feature=related


    Foto

    Alles ontstaat tussen 'droom' en 'werkelijkheid' -

    Over het jongste boek van Ludo Noens

    De klacht is terecht: in zogenaamde boekenzaken is nog weinig meer te vinden dan fotoalbums omtrent koken, reisgidsen en opgeklopte, tot de prijzenpot veroordeelde, doch volstrekt onleesbare romans van schrijvers die leven van hun naam, welke nu eenmaal niet mag ontbreken op het salontafeltje van de 'interloktueel'. Ook de obligate tijdschriften bieden naast reklame nog slechts lang achterhaalde, in columns gegoten meninkjes van TV-vedetten met weliswaar lange tongen doch lege hoofden. Wie zich vandaag beperkt tot de magazijnen waar de massa koopt, koopt pulp: Cultuur speelt zich in deze tijd weer exclusief af in de marge: echte gedichten schuwen glad papier en over de nu vernieuwende boeken hoor je pas binnen tien jaar op canvas praten - àls die al ooit in het commerciële circuit terechtkomen. Wie artistiek bij wil zijn, dient zich uit te rusten met speciale antennetjes, en die verwijzen naar heel andere publicaties: geen fotobrochures over koken of over citytrips, maar nog echt spannende romans met gevleugelde fantasie, fictie die de 'werkelijkheid' inhaalt, en inspirerende inhoud waar over na te denken valt en ook vruchtbaar over te converseren.

    "Bannelingen uit Droomtijd" (*) is zo'n roman - geheel in de marge, waar de cultuur van deze nieuwe tijd gedijt - al noemt hij zichzelf heel bescheiden 'novelle'. Het volume telt weliswaar geen duizend pagina's maar de inhoud heeft tentakels die zowat alles updaten en onderling relateren wat met de themata van Ludo Noens zijn jongste boek te maken heeft, want deze auteur is bekend om zijn historische nauwgezetheid en om zijn vermogen een veelheid van creatieve verbanden naar de oppervlakte te brengen.

    Het tijdskader van de 'vertelling' in "Bannelingen uit Droomtijd" (*) is het controversiële tijdsgewricht van de "flower-power" dat intussen alleen de gepensioneerden onder ons nog hebben meegemaakt: de tijd van de drugsexperimenten die naar werelden leken te leiden die verwant bleken met die van de oudste culturen waaruit onze grote religies en levensbeschouwingen ontsprongen. "Hier ging het niet meer om de zoveelste sociale of politieke omwenteling, maar om een ontologische verschuiving". (p. 79) Meer bepaald filosoferen de personages op verhalende wijze over die heel bijzondere bewustzijnstoestand die het grensgebied bestrijkt tussen de droom en de waaktoestand in: de lucide droom, in de voorgaande eeuw reeds verkend door de Nederlandse psychiater en schrijver, Frederik Van Eeden, die in deze droomvorm naar zijn eigen zeggen met zijn overleden zoon heeft gepraat. Hoe dat mogelijk is, verklaart Noens evenwel niet op een positief wetenschappelijke manier; hij toont wél dat er andere, evenwaardige verklaringsmethoden zijn én hij laat ook zien dàt zoiets mogelijk is.

    De "sixties" verwijzen naar de tijd der Oepanisjaden én naar de religieuze bronnen van de Aboriginals: "De Aboriginals, de oorspronkelijke bewoners van Australië, noemen het alchéringa of Droomtijd (...)", waarin het concrete, het aardse, uit de droom, uit de hemel, werd geschapen, "(...) Maar een onomkeerbare catastrofe zorgde er op een dag voor dat de verbinding tussen hemel en aarde definitief werd verbroken". (p. 81) Noens' novelle werpt ook licht op wat in de parapsychologie de "materialisaties" heten, de "Toelpa's" of de "succubussen", en het doet allemaal denken aan de "kat van Schrödinger"; het onderbepaalde dat pas middels de bewuste toeschouwer zijn definitieve vorm krijgt omdat alles intersubjectief zou zijn. Bovendien bevat het werk een genuanceerd maatschappijkritisch luik dat weerstand biedt aan geschiedenisverdraaiingen die de wondere tijd van de sixties willen banaliseren omdat hij alles behalve past in de onverbiddelijke Westerse economie en in onze Big Brother-wereld: "Onze wetten, economische structuren, wereldbeschouwelijke en religieuze instituten, sociale gebruiken en gedragspatronen zijn historisch geëvolueerd, en dit wordt allemaal verkeerdelijk vereenzelvigd met het leven op zich" (pp. 54-55).

    "Bannelingen uit Droomtijd" (*) zal binnen twintig jaar een best-seller zijn. Het boek werd vandaag gratis verspreid onder de abonnees van Portulaan - een cultureel tijdschrift dat zijn naam niet gestolen heeft en dat vandaag zijn vijfentwintigste jaargang ingaat!

    (*) Zie: http://www.bloggen.be/ludonoens/  

    (Jan Bauwens, 1 januari 2009)



    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Inhoud blog
  • PAS VERSCHENEN * VAN LIBRICIDE NAAR GENOCIDE
  • PAS VERSCHENEN * VAN LIBRICIDE NAAR GENOCIDE
  • Het eindstation
  • a
  • Isaac
  • Meilied
  • Nosferatu (video)
  • Wij waren (video)
  • Johann Pachelbel, Canon (synthesiserversie)
  • Zo is de dood
  • Hoe gezond is sport? Een interview met Omsk van Togenbirger
  • Het recht van de sterkste
  • 12.12.12.
  • Over het gebruik van de patiënt in de eenentwintigste eeuw. Een interview met Omsk Van Togenbirger-De Waelekens
  • De dienaar van
  • actueel: het orgaan
  • Juniregen
  • U moet er af!
  • Koningin Elisabethwedstrijd voor Viool 2012
  • De geest in de fles
  • Inzicht
  • Het magazijn
  • Erosie
  • Kort
  • De eeuwige wederkomst
  • Het hiernamaals
  • Over het ware lot van de mens - Een interview met Omsk Van Togenbirger-De Waelekens
  • Het wezen van de vrolijkheid
  • Dante's afdaling ter helle (3)
  • Dante's afdaling ter helle (2)
  • Dante's afdaling ter helle (1)
  • De tijd
  • De ets
  • Het cultuurbegrip van Stephanos
  • Opstanding
  • Rijk en dom
  • Over de verschillende graden van dood zijn
  • Koude oorlog
  • Het Bureau Voor Onoplosbare Zaken
  • In de kelder
  • Mijn oude grootmoeder
  • De laatsten zullen de laatsten zijn
  • Leugens
  • Enkelvoud
  • Zonde
  • Adieu, groots firmament vol fonkelende sterren!
  • Christus en de kardinalen
  • Het labyrint
  • Het geloof en de werken
  • Sparen en plunderen
  • Zijn wij dan niet de echo onzer verzinsels?
  • Gesprek in de winter
  • Inspiratie
  • Tourette
  • Kwalen zijn geen kwalen. Een stukje voor de eerste winterdag.
  • Koude winters...
  • De toren
  • De fles
  • Kwakzalvers
  • Fijn wit zand
  • De wolk
  • Water & Over de klimaatsverandering
  • Spoken
  • De nieuwe god
  • De witte krokodil
  • Geloof (1)
  • Orde
  • In de toekomst is geen heil...
  • Kaos
  • Doeltreffende medicatie
  • Surrealistische werkelijkheid
  • De gasknop
  • Van Togenbirger's 'atheïsme'
  • Zomer
  • Mijnheer Dupont en de mal van het Zijn
  • Het ei van mei
  • Martha
  • Een zeer gezond besluit
  • Aan de ontbijttafel - illustratie
  • Aan de ontbijttafel
  • Milieuleugentjes om bestwil?
  • Het tanen van de Noord-Atlantische drift
  • Februari
  • Tijd is krediet
  • Het hoofdgerecht des levens dis...
  • Wij waren
  • Saint-Denis
  • Stenen en mensen
  • De binnen- en de buitenkant
  • Thuis
  • Doorheen de winterse depressie
  • Een lucide droom (illustratie)
  • Een lucide droom
  • Wiens brood men eet...
  • Evolutie en inwikkeling
  • Sneeuw
  • Bijwerkingen
  • De lucide droom
  • de golem
  • De golem
  • Domesticatie
  • De tijd gaat achterwaarts te vierklauw
  • Worden wij abstract, mijnheer?
  • Kinderarbeid, organenhandel, zwartwerk en Rechtspraak
  • Over een zucht van een nog heel ander kaliber dan de hebzucht
  • Overbevolking
  • Bram Stoker
  • Kinski
  • N
  • Nosferatu
  • de tuinen
  • De tuinen
  • Het Eeuwige Vuur
  • Het boek
  • De Goede Deur
  • Vlees (roman) - 1
  • Verrijzenis
  • Depressies
  • Inbraak
  • Sonate voor Harpsichord en Cello
  • Het is begonnen!
  • Over redelijkheid en klare taal...
  • De tijd vliegt
  • Panta rei
  • Glazen muren en casino's vol attracties!
  • Der Erlkönig grafiet
  • Der Erkönig (J.W. von Goethe)
  • De winter en de dood
  • Aanhangsels
  • Extase
  • Verbloemingen
  • Voornemens
  • Het gelijmde been (3): De toverstok
  • De lange baan
  • God of de duivel
  • Het gelijmde been (2)
  • Die eerste dagen van november
  • Harken
  • Is mijn geld safe?
  • Herfst
  • Het gelijmde been
  • Eten
  • Verslavingen
  • Kunst
  • Ellende
  • De burcht
  • Geheim en identiteit
  • Hongersnood
  • Rood als duizend rozen
  • Op een vergadering...
  • De molen
  • De poolster
  • Het Orgaan
  • Het boek
  • De twee geschiedschrijvers
  • De Laatste Reis
  • De Laatste Reis (illustratie)
  • De Goede Deur
  • De Onderwereld (roman)
  • Water
  • De Overname
  • Solvejg’s Lied
  • Septembernacht
  • Die Nacht…
  • Die nacht (illustratie 2)
  • Spiegels
  • Over het verouderingsproces
  • Het Credo
  • De Afwas
  • Absolute macht
  • Trillingen
  • Maria
  • De Messias
  • Het Spel van de Wereld
  • De nieuwjaarsramp
  • Het argument
  • Zuster Olympia
  • De Meester
  • DE TUINEN
  • Janus of van de Aliënatie
  • De Neuzen van Tsjernobyl
  • Het Eeuwige Vuur
  • Vladslo, en andere plaatsen...
  • De dood is een gedachte
  • Het 'bijna-leven'
  • Het kind
  • De Apologie van de Eeuwigheid
  • De heer die zichzelf in stukjes hakte
  • Het gesprek
  • Een sollicitatie
  • De Omkering van alle dingen
  • Transsubstantiatie
  • De pikorde
  • De wedloop
  • De virtuele veiligheid
  • Dode handen
  • Samen thuis
  • Het Laatste Oordeel
  • SINTERBUIS
  • Gedenkteken

    Hoofdpunten blog omskvtdw2
  • De spiegel
  • De job
  • De Wrat (1)
  • De Wrat (2)
  • De Wrat (3)
  • De Wrat (4)
  • De Wrat (5)
  • DE HEMEL EN DE GOOT
  • DE VERGEETPUT
  • meer verhalen
  • DE TUMOR
  • DE BEHEERDER VAN HET LABYRINT
  • De beheerder van het labyrint (vervolg)
  • Meer verhalen

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Hoofdpunten blog musica
  • Nosferatu
  • Koningin Elisabethwedstrijd voor Piano 2021
  • Adagio liedcyclus
  • Meilied (muziekvideo)
  • Oh dichosa ventura (muziekvideo)
  • Nosferatu (video)
  • Wij waren (video)
  • Muziekvideo's J.B
  • muziekbestanden J.B.
  • Ave Maria
  • Pianoconcerto 14: Daer zat een sneeuwwit vogeltje
  • Te Deum laudamus10
  • Te Deum laudamus9
  • Te Deum laudamus8
  • Te Deum laudamus7
  • Te Deum laudamus6
  • Te Deum laudamus5
  • Te Deum laudamus4
  • Te Deum laudamus3
  • Te Deum laudamus2
  • Te Deum laudamus1
  • Harpsichord 2 verlengd met cello
  • Pianoconcerto 7 Apocalyptische Dans
  • De zee
  • De geschiedenis van de panfluit
  • Requiem - delen 4 tot 7
  • Requiem - deel 3
  • Requiem - deel 2
  • Requiem - deel 1
  • Keldertrappen - nr. 8/8
  • Keldertrappen - nr. 7/8
  • Keldertrappen - nr. 6/8
  • Keldertrappen - nr. 5/8
  • Keldertrappen - nr. 4/8
  • Keldertrappen - nr. 3/8
  • Keldertrappen - nr. 2/8
  • Keldertrappen - nr. 1/8
  • Harpsichord 13 verbeterd
  • Harpsichord 12
  • Harpsichord 11
  • Harpsichord 10
  • Harpsichord 9
  • Harpsichord 7
  • Harpsichord 6
  • Harpsichord 5
  • Harpsichord 3
  • Harpmuziekje
  • Trompetsonate
  • Nostalgia
  • K 2007
  • Goldbach Variaties
  • Pop 5
  • Pop 4
  • Pop 3
  • Pop 2
  • Pop1
  • Drie ontstemde klavieren
  • muziekvideo
  • portretten componisten
  • Pianoconcerto 14, Daer zat een sneeuwwit vogeltje, Jan Bauwens, Serskamp, 2004.
  • Klarinetconcerto 1 Jan Bauwens Serskamp 2004
  • Kort symfonisch gedicht
  • Door de neevlen van de avond (uit: Adagio van Felix Timmermans)
  • Onze-Lieve-Vrouw van Vlaanderen
  • Gebed voor het Vaderland
  • Boskaboutersymfonie
  • Bomen
  • Victoria lucis
  • Gitaarconcerto 1 "Portulaan"
  • vioolconcerto 1: deel 5 van 6
  • Klarinetconcerto 3: deel 3 van 3
  • Klarinetconcerto 3: deel 2 van 3
  • Klarinetconcerto 3: deel 1 van 3
  • pianoconcerto nr 15
  • Pianoconcerto nr 5 deel 5 van 6
  • Pianoconcerto nr 5 deel 4 van 6
  • Dans
  • Titan
  • Tsunami symfonie
  • Sint-Franciscussymfonie: deel 6 van 6
  • Sint-Franciscussymfonie: deel 5 van 6
  • Sint-Franciscussymfonie: deel 4 van 6
  • Sint-Franciscussymfonie: deel 3 van 6
  • Sint-Franciscussymfonie: deel 2 van 6
  • Sint-Franciscussymfonie: deel 1 van 6
  • Harpmuziekje
  • minimal1
  • Ave Maria
  • Juan de la Cruz' Canciones 7 van 7
  • Juan de la Cruz' Canciones 6 van 7
  • Juan de la Cruz' Canciones 5 van 7
  • Juan de la Cruz' Canciones 4 van 7
  • Juan de la Cruz' Canciones 3 van 7
  • Juan de la Cruz' Canciones 2 van 7
  • Juan de la Cruz' Canciones 1 van 7
  • Tsunami symfonie (Jan Bauwens)
  • Junisymfonie (J. Bauwens)
  • O dichosa ventura
  • Goldbach Variationen voor Piano Solo (J. Bauwens)
  • Orgelconcerto 3 J Bauwens Serskamp 2008
  • Orgelconcerto 2 J Bauwens Serskamp 2004
  • orgelconcerto 1 J Bauwens Serskamp 2004
  • -
  • achtergrond

    Boeken van dezelfde auteur.
    Om een boek te lezen, klik op de prent van de flap.

    Foto

    Foto

    Foto

    EN FRANCAIS:
    Foto
    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Beluister hedendaagse klassieke muziek van dezelfde auteur: klik op de prent van de weblog hieronder.


    Foto

    Foto

    Foto

    Warm aanbevolen:
    Pas verschenen: "Kamers", van Dirk  Biddeloo, grootmeester van de tragie-komedie:
    Foto

    “O jerum jerum jerum…”

     

    “Streuvels is een Vlaamse Dostojevski; Vansteenbrugge, een hedendaagse Streuvels.

    Stijn Streuvels stelde het harde boerenleven te boek net voor het voorgoed verdween.

    Zijn dorpsgenoot, de befaamde chirurg, auteur, kenner en bewonderaar van de Griekse Oudheid, stichter van Vlaanderens mooiste loopkoers en gewezen senior seniorum, dr. Kris Vansteenbrugge, deed hetzelfde met het Vlaamse studentenleven van weleer.

    Een rijkdom aan cultuur en een niet te missen historisch document, op meesterlijke wijze vorm gegeven in een authentieke Vlaamse realistische roman die leest als een trein.”
    (J.B.)

     

    Alle info: klik op de kaft:

     


    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    De nieuwe poëziebundel van
    Guy van Hoof
    (*) is uit:
    "Bekentenissen"
    Meer info: klik op de flap hier onder.
    (*) De dichter heeft een plaats in de top drie van Omsk's voorkeurlijstje der Nederlandse dichtkunst


    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    VAN DEZELFDE AUTEUR:
  • bloggen.be/musica/
  • bloggen.be/tisallemaiet/
  • bloggen.be/hetgoedezoeken/
  • bloggen.be/heteindedertijden/
  • bloggen.be/popvtdw/
  • bloggen.be/bethina/
  • bloggen.be/mithrasgijzeling/
  • bloggen.be/theartofmusic/
  • bloggen.be/tiktak/
  • bloggen.be/mathematicachristiana/

    VAN DEZELFDE AUTEUR: MUZIEK: COMPUTERGESTUURDE UITVOERINGEN IN MP3 EN MUZIEKVIDEO:
  • bloggen.be/musica/
  • bloggen.be/popvtdw/
  • bloggen.be/iserlevennadedood/
  • bloggen.be/spiritus/
  • bloggen.be/ontstaansvraag/
  • bloggen.be/onlifeafterdeath/

  • OVER MUZIEK:
  • bloggen.be/theartofmusic

  • CHRISTENDOM VERSUS FYSICALISME:
  • bloggen.be/bethina/
  • bloggen.be/bethina2/
  • bloggen.be/bethina3/
  • bloggen.be/bethina4/
  • bloggen.be/bethina5/
  • bloggen.be/bethina6/
  • bloggen.be/schepping/
  • bloggen.be/prudence/
  • bloggen.be/andthelightshineth/

  • CHRISTENDOM VERSUS KERKENDOM:
  • bloggen.be/mithrasgijzeling/

  • TELEOLOGIE:
  • bloggen.be/heteindedertijden/

  • EDUCATIEF:
  • bloggen.be/hetgoedezoeken/

  • WISKUNDE, LOGICA EN TELEOLOGIE:
  • bloggen.be/mathematicachristiana/
  • bloggen.be/mathematicachristiana2/
  • bloggen.be/paradoxes/

  • SPORT EN GEZONDHEID
  • bloggen.be/metamanagement/

  • Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Foto

    Archief per maand
  • 03-2023
  • 12-2020
  • 08-2017
  • 06-2017
  • 01-2017
  • 07-2015
  • 12-2013
  • 10-2013
  • 09-2013
  • 12-2012
  • 09-2012
  • 08-2012
  • 06-2012
  • 05-2012
  • 04-2012
  • 02-2012
  • 01-2012
  • 11-2011
  • 10-2011
  • 09-2011
  • 07-2011
  • 06-2011
  • 04-2011
  • 02-2011
  • 01-2011
  • 12-2010
  • 11-2010
  • 10-2010
  • 09-2010
  • 06-2010
  • 05-2010
  • 04-2010
  • 03-2010
  • 02-2010
  • 01-2010
  • 12-2009
  • 11-2009
  • 10-2009
  • 09-2009
  • 08-2009
  • 05-2009
  • 04-2009
  • 03-2009
  • 02-2009
  • 01-2009
  • 12-2008
  • 11-2008
  • 10-2008
  • 09-2008
  • 08-2008
  • 07-2008
  • 06-2008
  • 01-2008
  • 12-2007
  • 05-2007
  • 02-2007
  • 01-2007
  • 12-2006
  • 11-2006
  • 10-2006
  • 09-2006
  • 08-2006
  • 07-2006
  • 05-2006
  • 03-2006
  • 01-2006



    Blog tegen de wet? Klik hier.
    Gratis blog op https://www.bloggen.be - Meer blogs