Zijn we eindelijk verlost van het probleem van om de haverklap spellingveranderingen? Het lijkt of de Taalunie in 2015 haar belofte van 1995 EINDELIJK zal nakomen, nadat ze in 2005 haar boekje te buiten was gegaan door de regels aan te passen. Die belofte in 1995 was dat om de tien jaar nieuwe woorden in de lijst zouden worden opgenomen, maar dat de regels NIET ZOUDEN WORDEN VERANDERD. Volgens onderstaand bericht lijken ze zich daar eindelijk aan te willen houden.
Geen nieuwe spelling in 2015
Kamerlid Schinkelshoek is blij met het besluit van de Taalunie.
De Nederlandse Taalunie, een officiële samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen, werkt volgens een vast schema: eens in de tien jaar wordt bezien of de spellingsregels aan herziening toe zijn. Volgend jaar zou beslist moeten worden over de voorbereiding van de ronde voor 2015. Schinkelshoek ziet er niks in, maakte hij in Taalunie-verband duidelijk. "Laten we onze taal eventjes met rust laten", zei hij. "Niet alleen om iedereen te laten wennen aan de laatste veranderingen. Maar vooral ook om de historische keten - kunnen volgende generaties onze klassieken nog wel lezen? - niet te verbreken."
Minister Anceaux kwam aan Schinkelshoeks wensen tegemoet. Als er in 2015 iets gebeurt, zal het niet meer zijn dan het "toevoegen van nieuwe Nederlandse woorden en uitdrukkingen" aan de officiële woordenlijst, zei hij.
Wie kan volgen, werpe de eerste letter: namen van dagen schrijf je met een kleine letter, maar in "Goede Vrijdag" schrijf je vrijdag met een hoofdletter. "Pasen" schrijf je met een hoofdletter, maar "paasmaandag", "paasei", "paashaas" enz. schrijf je met een kleine letter. Vrolijk paasfeest!
Toen het GB05 werd voorgesteld, vertelden enkele mensen (we noemen geen namen) dat we nu "eindelijk" een eenheidsspelling hadden. Dat was op zich onzin, want eigenlijk hadden wie die al decennia. Wel bestond er lange tijd zowel een voorkeurspelling als een conservatieve spelling, maar dat onderscheid verdween al met het GB95. Wat sommigen van die heren in werkelijkheid wilden stellen, was dat er nu tussen de verschillende woordenboeken en het GB geen verschil meer zou zijn. In 1995 wilden de woordenboekmakers per se het 1e boek met de nieuwe spelling op de markt brengen, waardoor ze niet hadden gewacht op het nieuwe GB. Met alle gevolgen vandien: verschillend geïnterpreteerde regels en daardoor verschillende spellingen. Ook de Van Dale schreef niet altijd zoals het GB (eerlijk gezegd was de Van Dale soms een stuk logischer dan het GB). Maar ook in 2005 werd te vroeg geroepen. Er zijn nog altijd verschillen. Sterker nog: er zijn zelfs verschillen tussen verschillende edities van de Van Dale! Bekend is het voltooid deelwoord 'geë-maild' in de eerste druk van de papieren versie. Dat hadden ze pas in de gaten toen er al een heleboel Van Dales van de persen waren gerold. Op de cd-roms, die toen nog niet gebrand waren, is de fout gecorrigeerd, en in de tweede lading woordenboeken staat ook keurig 'ge-e-maild', comform de officiële woordenlijst. En nu worden er ook verschillen gemeld tussen de digitale versies 14.0 en 14.2. Net als er verschillen zouden zijn tussen de driedelige papieren versie en de eendelige bijbelpapieren versie. We willen daarmee de redactie van de Van Dale niets verwijten. Wie zonder fouten schrijft, werpe de eerste steen. Maar het jubeltoontje ten tijde van GB05 klinkt nu nog meer misplaatst.
Zat ik onlangs wat doelloos te surfen, belandde op een pagina van een gratis encyclopedie op Internet, genaamd Wikipedia. Blijkt dat iedereen die vrij mag aanpassen. D.w.z., daar lijkt het toch op, want er is een zekere mate van controle. Soms lijken 'moderatoren' het een en ander beu te zijn, en kun je de pagina's niet meer aanpassen. Die worden dan 'beveiligd'. Een ervan, namelijk de pagina over Jehova's Getuigen, is beveiligd om de volgende reden: "herhaaldelijk is titel niet conform groene boekje geweest". Mja... Die encyclopedie beweert meer dan 370.000 artikelen te hebben. Dat wordt wat als ze die allemaal moeten aanpassen telkens het Groene Boekje wordt gewijzigd...
Miles Group stuurt naar inschrijvers taaltips. Dat is heel lovend van hen, en zonder het te weten leverden ze ons op die manier extra brandhout om het GB05 mee op te stoken. Want deze keer brachten ze de volgende "niet zie - maar zo":
FOUT Vind je het goed dat we alledrie samen op reis gaan en vindt je partner dat dan wel leuk? GOED Vind je het goed dat we alle drie samen op reis gaan en vindt je partner dat dan wel leuk?
Het "Witte Woordenboek Nederlands" van uitgeverij Het Spectrum bevat het volledige "Prisma handwoordenboek Nederlands", maar het is gespeld in de witte spelling die werd opgesteld en wordt gebruikt door Onze Taal en een grote meerderheid van Nederlandse kranten, tijdschriften en andere media. De brede steun voor de witte spelling moedigde de redactie van de Prisma Woordenboek aan om een gepast wit woordenboek te maken. Sommigen zien daarin geldklopperij, maar dat... euh... klopt niet helemaal: of je spelt wit, of je spelt groen. Je gaat dus niet zomaar alle woordenboek dubbel kopen. Je koopt de ene of de andere. Het zijn vooral de tegenstanders van de witte spelling die het kassa-kassa-verhaal ophangen, maar dat verhaal kan ook worden opgehangen over de tienjaarljikse aanpassingen van woordenboeken die door de veranderingen van de groene spelling worden opgedrongen. Sterker nog: het is doordat de groene spelling na tien jaar werd veranderd, dat de aanzet werd gegeven tot het voortdurende aanpassen van woordenboeken, en daardoor ook tot het voortdurend kopen van nieuwe woordenboeken. Ook in "Neerlandia/Nederlands van Nu" wordt de sobstory opgehangen "Dat een bekende uitgever van woordenboeken als Het Spectrum zowel woordenboeken in de officiële spelling uitgeeft als een woordenboek in de afwijkende witte spelling, is op z'n minste verwarrend voor de taalgebruiker." (jg. 111, nr. 4, p. 54). Maar daarbij zien ze wel volledig over het hoofd dat het veranderen van de groene spelling in 2005 voor de taalgebruiker ook verwarrend is. Kortom: de pot verwijt de ketel dat hij zwart ziet. Overigens heeft dit Witte Woordenboek van Het Spectrum/Prisma vele kadertekstjes met taaladvies opgenomen, zoals over 'niet het minst' en 'niet in het minst'.
Technische gegevens: "Aan niemand opgedragen, gedichten", 13 gedichten in oblongformaat van 15 x 21 cm, crèmekleurig papier, geniet in de rug, 20 bladzijden. Genummerde oplage van 20 exemplaren. Bij aankoop via de auteur ontvangt u een gesigneerd exemplaar. Bestellen via peter.motte@skynet.be. 5 euro.
Nog wat gebabbel: "Aan niemand opgedragen" is een dichtbundel door Peter Motte. Door mezelf dus. Hij telt 13 gedichten en werd uitgegeven op crèmekleurig papier. Dat is aangenamer voor de ogen dan wit papier. Als er te veel licht is, wordt wit papier een lichtexplosie in de ogen. Er werd een oblongformaat gekozen, omdat het beter past bij de lengte van de gedichten. De bundel werd uitgegeven op een manier die comfortabel is om te lezen, en om te passen bij de gedichten. De oplage telt slechts 20 genummerde exemplaren. Nadat de verzen geschreven waren, wou ik ze gewoon ter beschikking stellen van het publiek. Maar ik wou niet veel tijd besteden aan verspreiding en dergelijke. Wie via mij bestelt, ontvangt een gesigneerd exemplaar.Het formaat is 15 x 21 cm. Het boekje telt 20 bladzijden.Bibliografische gegevens: Aan niemand opgedragen - gedichten -, Peter Motte, 2007, Geraardsbergen, De voormalige Tijdlijn, oblong, 15 x 21 cm, 20 bladzijden, crèmekleurig. Bestellen via peter.motte@skynet.be. Prijs: 5 euro.
Ook het volgende bericht kregen we net als het vorige van een professionele taalwerker, en niet van iemand die hoogstens een persoonlijke brief moet schrijven:
"Het grappige is, dat opdrachtgevers vaak onterecht aanslaan op spellingen volgens het GB (liever het EWB) en niet op aperte fouten tegen alle spellingen sinds Giessenbeek. Mooi voorbeeld: Een opdrachtgever die briesend van boos met dikke rode stift "accorderen akkoord" in een juridisch gevoelige tekst veranderde in "accorderen accoord". Met als commentaar dat hij op meer toewijding van zijn dure redacteur hoopte. Maar eigenlijk is dat helemaal niet grappig, eigenlijk worden wij door de Taalunieouderlingen voor gek gezet tegenover onze broodheren. Wij moeten hun amateuristisch geklungel telkenmale verdedigen.Fijn. Ik ben voor de stichting PS!
We kregen volgend bericht binnen van een professionele taalwerker:
"Voor correctiewerk vraag ik altijd naar de geloofsovertuiging van de opdrachtgever, streng groen of losjes wit. De meesten houden vol dat ze streng groen zijn, maar een paar ervan hebben toch al naderhand verontwaardigd geklaagd over 'halfuur' of 'halfjaar', wat volgens hen een regelrechte fout was. Na verwijzing naar het Groene Boekje leverde dat verbazing en verontschuldigingen op. Zoals de meeste overtuigingen is het groene geloof vooral een kwestie van perceptie, volgens mij.Het witte ook, natuurlijk. En het blauwe, en het..."
Voorschrift van GB05: halfuur, halfjaar en kwarteeuw. Een voorbeeld van regelneverij? Wie kan er problemen hebbenm et "een half uur", "een half jaar" en "een kwart eeuw"?
FOUT Op 1 mei vierden ze feest, maar het was niet de gebruikelijke 1 meiviering, maar het verjaardagsfeest van Raymond, die veel 60 plussers en ook heel wat tieners en twens had uitgenodigd.
GOED Op 1 mei vierden ze feest, maar het was niet de gebruikelijke 1 meiviering, maar het verjaardagsfeest van Raymond, die veel 60-plussers en ook heel wat tieners en twens had uitgenodigd.
In "Over taal" behandelde ze de verschillen tussen het GB05 en het Witte Boekje 2006.
Enkele opvallende citaten:
- "Er zijn officieel geen regels veranderd, maar het komt toch wel verdacht dicht in de buurt."
- "Zelf heb ik geen grote problemen met onze traditionele Woordenlijst [= Woordenlijst van het GB05, red.]. Dat betekent niet dat ik het volledig oneens ben met de uitingen van het Platform [= de stelling van het Platform de Witte Spelling, red.]."
- "Ben ik dan tegen het Witte Boekje? Absoluut niet. Het Platform wijst, en terecht, op een behoorlijk aantal onduidelijkheden, fouten en discrepanties in het Groene Boekje."
Op het eerste gezicht niet. Brouckaert forumuleert alles erg terughoudend. Maar bij nader toezien is het artikel niet onbelangrijk.
Sara Brouckaert is immers niet alleen projectmedewerker van de afdeling taalkunde van de universiteit van Leuven, maar ook assistent-taaladviseur van de VRT.
Inderdaad: de VRT, de burcht van Ruud Hendrickx, de semi-overheidsinstelling waar here Hendrickx de ongenaakbare taaladviseur is, de man van "Wie de nieuwe spelling niet wil, denkt vooral aan zichzelf".
Zijn medewerkers zijn blijkbaar niet allemaal even erg overtuigd van het Grote Gelijk van Gifboekje 2005 als H. Hendrickx de indruk wil wekken.
Bovendien is Sara Brouckaert zo goed als een ambtenaar, en ze is betrokken bij het onderwijs. Het is haar dus eigenlijk verboden om tegen GB05 te zijn.
Dat ze toch een afwijkende mening durft publiceren, hoe gering ook en hoe voorzichtig ook geformuleerd, bewijst dat er veel meer onderhuidse onvrede is over GB05 dan officieel wordt toegegeven.
Maar wat heet in de spelling 'officieel'? Is dat niet louter de visie van twee heren, namelijk Ludo Permentier en Ruud Hendrickx, de eerste de taalpaus van de VUM en de tweede van de VRT, die erin slagen om hun invloed te gebruiken om afwijkende meningen binnen hun bedrijf en/of instelling de mond te snoeren? De erin slagen om hun positie te gebruiken om de indruk te wekken dat hun mening de enige is die binnen hun bedrijf en/of instelling wordt gevolgd?
En wat betekenen die schoorvoetende uitlatingen van Sara Brouckaert? Ze zijn niet minder dan een barstje in de dijk. En iedereen weet wat er gebeurt als er in een dijk een barstje komt.
Zie: "Taalwerk: Het gestreepte boekje", Sara Brouckaert, in "Onze Taal", september-oktober 2006, pp. 86-88
Wat au/ou en ei/ij betreft ben ik het met de "Vereniging voor Wetenschappelike Spelling" eens.
Spijtig genoeg hebben ze het probleem met 'wr' in het begin van een woord over het hoofd gezien, nl. in woorden zoals 'wraak', 'wreed', 'wrang' etc. Die 'wr' mag best 'vr' worden.
Wat hun dt-regels betreft: dat lijkt me een soep te worden. Als je aan die dt-regels begint te rommelen, trek je een doos van Pandora open. Ze hebben veel gevolgen voor het hele schrijfsysteem. Bovendien is het te veel gebaseerd op 'schrijven zoals je het hoort', en dt idee is een illusie.
Door al dat spellingedoe zouden we vergeten dat er nog mensen zijn die een vergaande vereenvoudiging van onze spelling verdedigen. Ze hebben zich verenigd in de "Vereniging voor Wetenschappelike Spelling", en hebben een website opgericht. Altijd een bezoekje waard.
Nu vragen we ons af waarom het werkwoord voor het bespelen van een viool op een andere manier zou moeten worden gespeld dan het werkwoord voor het bespelen van een harp, een gitaar of voor mijn part een bierglas.
Ook J. De Schrijver en A. Neijt geven in hun "Handboek Spelling" (2005, Wolters Plantyn) de voorkeur aan "vioolspelen".
