Ik kon geen titel bedenken vandaar de rare hierboven. Wat was 't eigenlijk voor een dag gister? Voor velen een gewone doorgesneden dag. Niet zo voor velen. Voor ons zeer zeker niet. Wij zijn met vier en hopen in alle nederigheid dat nog heel lang zo te mogen houden. Helaas hangt dat niet van ons willen of onze hoop af. Dat naïeve willen en hopen kan met een paar knallen aan flarden worden geschoten.
Zo ook op Zaventem, de Brusselse luchthaven. En in een metrostation. Enkele knallen en voor velen ging het licht voorgoed uit. Hen die zij achterlaten blijven met de brokken van een wel zeer wreed ontregeld leven achter. We volgen het nieuws, realiseren ons dat er iets heel ergs is gebeurd. Maar het drama achter elk één van de slachtoffers, doden en nabestaanden kennen wij niet en zullen wij waarschijnlijk ook nooit in detail kennen. Een flard hier of daar, daar doen we het mee en verder pikken wij de draad van onze dagelijkse doen weer op. Zo is 't leven. Maar dat leven kan zo afgelopen zijn. Beangstigend is het feit dat we nu in een wereld leven waar leven en dood, naar het schijnt in de handen van mensen gelijk onszelf ligt.
Ik weiger mij daarbij neer te leggen. We komen allemaal uit dezelfde bron hoe moeilijk dat voor sommigen te verkroppen is. We zijn allen gelijk. Eén ras. Het mensenras. Arabier, zwart, blank, aziaat geen verschil. Eén ras. Het is ons denken dat ons verschillend maakt. In denken in zijn en in handelen. Zolang mensen ongeacht hun achtergrond zich superieur blijven voelen tegenover anderen zullen de aanslagen nog lang niet tot het verleden gaan behoren. Zolang mensen ongeacht hun achtergrond op hele volken blijven neerzien zullen wij niet alleen opgeschrikt blijven worden, maar zullen er steeds meer slachtoffers vallen. En het trieste van dit alles is dat wij allemaal verliezers zijn. Wij kunnen allemaal een keer op een zwarte dag in dit leed delen. Niets is nog ver van ons bed. Het gebeurt op de gang, net buiten de kamerdeur! Mooie toespraken, verscherpte grenscontroles dat alles zal niet helpen. De ene mens is niet beter of waardevoller dan de andere.
Enorme solidariteit over de gehele wereld. Betuigen van medeleven. Minuutjes van stilte. Overal de driekleur van België. Op social media gaan kaarsjes rond. Ik merk jammergenoeg niets van die solidariteit na aanslagen in Turkije of Ivoorkust. Ook daar gaan losgeslagen donkere zielen op de meest lafhartige wijze tekeer. Ook daar worden lichamen geborgen met afgerukte ledematen. Zijn de doden daar niet vermeldenswaard? Waarom mogen wij niet om hen treuren? Waarom worden zij slechts door hun naasten en geliefden gemist? ARROGANTIE!!! En dat is de bron van al het leed waar wij nu steeds vaker mee worden geconfronteerd. Ik zal het nooit begrijpen. Die arrogantie, die onverschilligheid het racisme, zaden van verderf.
En de zich superieur wanenden leren niet, staan niet stil bij het gevaar dat nu steeds op de loer staat. Waar zijn we nog veilig? Hoe goed voelt 't aan om als een superieure dwaas aan stukken te worden gereten door een andere gek die zich even superieur voelt? We leven in een dwaze wereld waarin mensen met de dag gevoellozer worden. Een wereld waarin bloed wordt vergoten alsof t zure wijn is. Een mensenleven is niets meer waard. Rest ons niets anders dan te hopen niet op de verkeerde plaats op 't verkeerde moment te zijn. En te leven in de overtuiging dat we niet eerder gaan dan wanneer het universum ons hier niet meer nodig heeft. Eerder niet.
Mijn oprechte gevoelens van medeleven gaan uit naar diegenen die een geliefde moeten missen. In Ivoorkust, in Turkije, in Brussel. Vooral in Brussel. Mijn oudste zat op de metro vlak voor die, waarin het kwaad geschiedde. Hij had de metro 5 minuten later kunnen nemen, maar dat deed hij niet want het Universum bepaalde anders. Hij liep op een ogenschijnlijk gewone dag het metrostation uit en kort daarna veranderde het leven van iedereen die nog in het station was.
Vele moeders kregen gisteren het meest verschrikkelijk nieuws te horen. Ik mocht n telefoontje krijgen waarin hij me zei: Mama ik ben ok. Op zo'n moment voel je je beschermd en weet je dat je werd behoed voor 't kwaad. Maar wie verdient zo een lot? Mogen we die vraag wel stellen? Want 't antwoord wordt ons toch kwijtgescholden. Ik stel daarom geen vragen waarop er geen antwoord komt. Wat ik wel doe is aan iedereen te vragen ieder moment met jouw geliefden te koesteren want het kan zò voorbij zijn.
Dat was mijn eerste reactie na 't lezen van dit artikel. Oef!!! Verder dan dat kwam ik de eerste vijf minuten daarna niet. Verbazing, vertwijfeling, afschuw maar boven dat alles onbegrip.
Ik weiger te begrijpen dat mensen zich moedwillig in zo een situatie plaatsen. Er vliegt van alles door mn hoofd. Zonder beledigend over te willen komen. Maar nee ik ga me niet verontschuldigen voor de afschuw dat dit alles bij me oproept.
Waar begin je eigenlijk na het lezen van wat zo wel gegrepen lijkt uit het script van een horror movie. Ik weet niet hoeveel kinderen en volwassenen samen hokken daar op wat in mijn verbeelding een krot zou zijn voor zelfs varkens. Ik wil niet nog een keer lezen hoe deze mensen in een misère leven die je jouw grootste vijand niet toewenst. Lijkt wel de hel op aarde dit. Nee ik weet zeker het is de hel op aarde.
Nou beseffen we allemaal dat armoede heerst. Overal en nergens. En vaak genoeg kan men in armoede terecht komen door omstandigheden, door het niet hebben van kansen, door het niet benutten van kansen, door. . . . . tig redenen.
Maar er bestaat ook zo iets als jouw hersenen gebruiken! Hoe krijgt een moeder het in haar hoofd om maar vrolijk door te gaan met het bevolken van de aardbol, terwijl zij voor zichzelf niet eens te eten heeft. Mijn God heeft ze überhaupt nog zin in een potje vrijen. Lukt dat nog als je privacy met een gordijntje wordt afgeschermd van pottenkijkers, die zich waarschijnlijk ook aan het vermenigvuldigen zijn?
En de mannen die zich zo goed van hun taak kwijten! Deze dames bezwangeren en dan naar hun eigen "verblijfplaats" vertrekken? Want uit het verhaal lijkt mij dat de "burcht" door vrouwen en kinderen wordt bewoond. Voor 't geval je het nog kan hebben over bewonen.
Dit gaat toch elk normaal verstand te boven? Oudste kind 18, jongste 1jaar en hoeveel nog in het verschiet? Dit tart iedere verbeelding. En van ons wordt ook nog verwacht empathie te tonen. Empathie waarvoor? Voor de onverschillige domheid waarmee velen door het leven willen gaan? Yu no law. Yu ab yu bun bun verstan!
Nu begrijp ik dat het oudste beroep heel vaak soelaas biedt om misschien voor die dag wat brood te halen voor de koters. Maar voorbehoedsmiddelen worden gratis en voor niets verstrekt. Denken de mensen daar niet aan? Onbeschermd te keer gaan, kan je in deze tijd en zeker in het milieu waarin de mensen uit het artikel (over)leven, jouw leven kosten. Yu kan dede, libi ala den ptyin na baka. Suma sa sorgu den? Jij kan 't zelf niet.
Woede, woede voeg ik nog toe aan de lijst van gevoelens die dit artikel bij me opriep. Woest wordt je van deze situaties, waarbij mensen willens en wetens gewoon doorgaan met het krijgen van kinderen, omdat God hen die heeft gegeven. Ga en vermenigvuldig u, wordt maar al te graag letterlijk geleefd.
Maar bid en werk wordt over het hoofd gezien. Vooral het werken is geen favoriete bezigheid. We weten welke bezigheid wel onder de noemer favoriet valt.
Schrijnende gevallen zijn er. En er zijn mensen die de hulp van anderen goed kunnen gebruiken. Maar verdorie un stop nanga a gedoe fu kisi elf en dertig ptyin. Geen dak boven je hoofd, geen sanitair. Mi Gado, maar er is wel tijd en ruimte om te kroelen? Wel dan mek Gado yepi unu yere, want weldenkende stervelingen hebben geen oplossing voor zoveel domheid.
Een ieder zijn geloof en overtuiging. Maar religie kan ook apathisch maken. Kan zelfredzaamheid volledig uitschakelen. Omdat "Gado sa sorgu unu". Maar die man heeft ook zn rust nodig. Hij zal maar onbetaald overuren maken, terwijl jullie zijn bedoeling met de mensheid volstrekt niet hebben begrepen.
God, ik hou het op 't universum functioneert perfect ja, maar op zelf gecreëerde misère heeft zelfs de kosmos geen antwoord.
Ik heb het woord opgehokt, dat in de titel van DWT is gebruikt, niet opgezocht, want ik zie 't voor 't eerst. Ik zou 't eerder hebben over "opgefokt", wegens toepasselijker in deze situatie.
Een bekend gezegde in Su is:"yu no sab mi stuurman, yu no sabi mi kapten. . . en dat aangevuld met wat op die specifieke situatie van toepassing is. Een andere, niet typisch Surinaams maar wel heel gebruikelijk: "Kijk eerst de kat uit de boom".
Eerst de kat uit de boom kijken ja, want yu no sabi wan trawan den kapten of stuurman, dus zou je lelijk op je neus kunnen kijken als mocht blijken dat je de ander gering hebt geschat.
En dat is de bere van deze krabbel. Men (Mi kondreman vooral) gaat er vaak genoeg vanuit dat die beter is dan een ander. De maatstaven die daarbij worden gebruikt zijn vaak genoeg futiliteiten als: welke auto men rijdt, welke buurt men woont, is men huiseigenaar, en meer van dat fraais.
Inderdaad allemaal leuke en mooie dingen. Zeker als je ze bezit. Maar mensen toch! Teh un langa un futu in a dede kisi gaat geen moer mee. Als je nou had of niet, maakt geen blauwe bal uit. Je ligt daar nog net niet in je blote kont zonder schoenen aan. Want den no e beri sma nanga susu.
Eenvoud siert de mens. Ik kan het niet vaak genoeg zeggen. Is mij van huis uit in mijn hoofd getimmerd. Streef naar goed, streef naar mooi, streef zelfs naar veel zo je wilt. Maar doe in jouw streven naar al dat "hebben", niemand te kort. En mocht je erin slagen te "hebben", steek de anderen dan de ogen niet uit. Want je "hebt" niet om het oog van de mens. Sma ay sani e weri yu skin. Want je zal altijd maar moeten blijven bijbenen.
Je zal er nog bij dood kunnen neervallen! Denk a tori, zoveel hebben en er niet van kunnen genieten omdat je te druk bezig was met geweldigheid.
In dit zelfde kader is mij reeds vaker opgevallen dat mensen (mi kondreman) al heel gauw van wal steken met allerlei, in mijn ogen, bleke verhaaltjes, om vooral te doen doorschemeren, dat ze "hebben", dat ze "zijn". Dat ze op een bepaalde trede van de maatschappelijk ladder staan, of zich wanen. Er worden dan quasi onbewust, opmerkingen in het gesprek gegooid. Huisvesting, buurt, vervoersmiddel, scholing (maar niet heus). Alles wordt er met de haren bijgesleept.
Mi ede nanga unu! Tjeh Gado, alles om maar een streepje voor te kunnen zijn? Maar denk aan die kapitein en die stuurman. Abun dan!
Best zielig dat gezwam en die drang naar erkenning. Wanneer mensen beginnen meer diepgang aan hun leven te geven en stil te staan bij wat werkelijk telt, dan wordt je onherroepelijk door jouw omgeving opgemerkt. Het blijft niet onopgemerkt a fasi fa yu e tyari yu srefi. En ook al weten de meesten niet wàt het precies is dat zo opvalt, opvallen zal het zeker.
Het feit dat de mens bij jou centraal staat. En niet de wagi die hij rijdt of hoe groot zn oso is. Of waar zn dofo staat. De mens, de persoon, a libisma na yu fesi, dat moet tellen. Dat geeft een heel andere dimensie aan jouw vriendschappen en relaties, omdat materiële rommel niet belangrijk is.
Wel fijn die materiële rommel. Zeker als je daar op eigen kracht en met veel inzet aan bent gekomen. Maar no wan taki no ab fu taki. Jij weet, laat de anderen maar raden. Met eenvoud kom je veel verder dan met gekwaak en holle grootdoenerij. Tenslotte. . . . al 't aardse is vergankelijk, maar een mooie ziel leeft voort. . . .
Dus un tapu met die indruk en stemming makerij hoor. Het is niet omdat mensen niet hoog van de toren blazen dat ze niet stevig op een treetje staan. Jullie weten wel, die ladder. Maar als je valt kan je je smond breken hoor.
Zullen we gewoon proberen elkaar te waarderen voor de MENSEN die we zijn?
How you climb up the mountain is just as important as how you get down the mountain. And so it is with life, which for many of us becomes one big gigantic test, followed by one big gigantic lesson. In the end, it all comes down to one word. GRACE. It's how you accept winning and losing, good luck and bad luck, the darkness and the light.
Deze diepzinnige tekst vloeide niet uit mijn pen. Ik vond m op de flacon van een zeer welriekend parfum. En geen woord van de tekst is minder waar dan zoals het er staat. Gratie of klasse, zelfvertrouwen, geloof in zichzelf. Kwaliteiten die jammer genoeg door mensen die deze zelf niet bezitten, heel makkelijk en te vaak worden afgedaan als arrogantie. Bigi fasi so bun. Deze zucht naar gemak en het ontbreken van diepgang maken dat men niet de moeite neemt bij zichzelf naar binnen te kijken.
Niet te koop Klasse is niet te koop. Je kan het wel verkrijgen door jezelf te vormen met de ervaringen die je opdoet in het leven, de ontmoetingen die je hebt, de tegenslagen die je te verwerken krijgt. Verraden vriendschap of gewoon de doorsnee huis tuin en keuken sores die ons allemaal ten deel vallen. Ga je bij elke tegenslag mokkend jezelf zielig vinden en je afvragen, waarom met mij? Waarom ik? Zal je bij elk verraad of banaal gedrag van deze of gene in woede uitbarsten en de wereld verachten omdat men je weer te grazen heeft genomen? Rollend over de vloer van ellende kunnen we beter bewaren voor de grote stormen. Want die zijn er ook. Maar die komen niet zonder de kracht om ze te weerstaan!!
Niet noemenswaardige futiliteiten kunnen we maar beter schouderophalend bekijken en links laten liggen. Juist ja, links laten liggen voor de futiliteiten die ze zijn. En elke keer wanneer het ons lukt één zo'n akkefietje te herkennen en ons niet erdoor te laten beïnvloeden, komt er weer een beetje klasse bij. Je voelt je hart een greintje vergroten. Je voelt de rust van binnen, die maakt dat je sterker wordt en jouw schouders omhoog trekt. En bedrog is het niet. De kracht die je voelt. Want niet alleen heb je een ongemakkelijk gevoel dat een bepaalde situatie je geeft, overwonnen,. . . . je hebt die situatie herkend en yu wini. Ja yu, yu wini. En hier is waar die groene creaturen (groen, de kleur van jaloezie) hun zegje beginnen te doen. Ze kunnen niet definiëren wàt het precies is dat de ander uitstraalt. Want zij hebben het niet! Kennen het niet. Laten we het houden op arrogantie en bigi fasi. Daar is nog nooit iemand aan dood gegaan. Zeker niet als de betiteling onterecht is. Want arrogante donders daar lopen wel degelijk veel van rond, maar die behoren tot de categorie "futiliteit". They still have lessons to learn.
Zie je elke dag als een les, ben je elke dag opnieuw weer bereid om te leren, sta je open voor hetgeen het leven je biedt en pas je je aan wanneer het anders loopt dan je had verwacht? Dan bruya no deh: Grace will be yours to have and to behold. Laat de kleine zielen maar knorren dat je arrogant bent. Jij weet wel beter.
Bigi fasi? Ay mi no e moeilijk yu nanga yu ptyin fasi toch? Dus ga elders in de ruimte kletsen. Zelfvertrouwen is de norm hier! Buhbuh. . . . . . !
Na het lezen van het stuk in bovenstaande link is de enige vraag die in mij opkomt. Maar dan hoe dan? Fa!!!!! Een missie fu pur fyo fyo tussen zwarten onderling en tussen enerzijds zwarten en anderzijds blanken. Laten we het laatste maar laten voor wat 't is. Fyo fyo tussen blanken en zwarten vind ik persoonlijk de grootste kolder. Maar goed. Geef het een andere naam. Maar fyo fyo. Bigi tyuri yere. Un libi sma. Maar een missie fu pur fyo fyo tussen zwarten onderling. Aaaayyyy now un kan tak tori. Schrijnend is het hoe zwarten elkaar afmaken, opvreten en desnoods de dood in wensen of jagen, simpelweg omdat we elkaar niets dan maar ook niets gunnen. Blaka sma no lobi den srefi. Ik heb het al tig keren gezegd en ik blijf erbij. Zolang wij elkaar het licht in de ogen niet gunnen, zolang wij elkaar als tegenstanders in alles zien, zullen wij als ras niet verder komen dan de afstand tussen onze hiel en onze grote teen. En dit gedonder tussen zwarten is universeel. Ala sey peh blaka sma deh na a sref' gedonder. Aangezien ik een Surinaamse zwarte ben hou ik me bij mijn kleurgenoten uit eigen land of van die komaf. Als het nou kennissen, goede "vrienden", mensen die je vertrouwt of familieleden zijn. Vroeg of laat krijg je te maken met de meest venijnige streken, die je de daver op het lijf geven. Maar no bruya, als ervaringsdeskundige op dit gebied geef ik één raad, misschien geen goede, want die is duur. Maar simpelweg een tip. Wees als blaka sma altijd op je hoede voor jouw kleurgenoten. Donker, midden of licht. Hou er rekening mee, dat je altijd in de gaten wordt gehouden en dat jij op vooruitgang of succes wordt afgerekend. Op welke meedogenloze manier, dat hangt af van hoe zwartgallig de dader zijn hart is. Maar ben je op je hoede, dan ben je ze altijd een stapje voor. Kwetsen zal het altijd, maar de wond heelt sneller dan wanneer men je "opo goal" te grazen heeft genomen.
Wees niet te goed van vertrouwen, want dat is gewoon stom onder ons zwarten hoor. En suma wani ing ati kan bron. Interesseert me niet. Aan den lijve ondervonden. Refererend aan het stuk van de link. Luku drapeh. Zo een mooie missie. Kijk naar het doel van de missie en lees zelf hoe men alweer elkaar publiekelijk zal afmaken. En een ieder mag meelezen met het over en weer gekissebis. Zelfs advocaten zullen erbij gehaald worden. Las ik ook iets over vergoeding van gemaakte kosten? Pfffffftttttt Fu pur fyo fyo denk ik niet dat men naar Ghana hoeft hoor. No wan wasi no ab' fu wasi. Mek blaka sma bigin ler' fu waardeer den srefi, wroko makandra en lob' den srefi. Dat vooral. Genegenheid en solidariteit naar elkaar toe, dan hoeft er geen enkele wasi gedaan te worden. Wasi fu san! De bitterheid en vijandigheid onder zwarte mensen naar elkaar toe is met geen oceaan weg te wassen. We moeten gewoon in ons hart kijken en iets doen aan de zwartheid daarvan. A no omdat un blaka un ati mus blaka tu. En ja, ik heb het over zwart en blaka want eeuwig un e suku eufemismen voor woorden waar er niets mis mee is. Zwart of blaka daar is niets mis mee. Voor mij geen gedoe van donkere mensen. Ik ben geen donkere vrouw Ik ben een zwarte vrouw, wan blaka uma. M'e baar yu! Ik hoop dat de missie lukt want ik gun het de organisatoren van harte. Maar. . . . . . . . of Surinaamse zwarten of zwarten van Surinaamse komaf, daardoor elkaar meer zullen appreciëren? Ik heb er een zwaar hoofd over hoor en tegelijkertijd mi ati e brudu. But facts are facts. Ik sla alvast popcorn en cola in, want dit krijgt nog een heel lange staart. Ik weet niet of fyo fyo's staarten hebben. Maar deze wel.
En voor de leken onder ons, zoals ik. Fyo fyo heeft te maken met verstoorde relaties ontstaan door onder andere verwensingen tussen individuen of groepen van mensen. Iets in die geest hoor. En pur fyo fyo is het ritueel waarbij de verwensingen of harde uitspraken ongedaan worden gemaakt, waardoor de relaties weer worden hersteld. Yeah right!
Mijn Oma heeft haar hele leven op het adres gewoond waar ze ook ter wereld kwam. Dus 86 jaar lang. Op Kofroru. Zo werd de buurt genoemd omdat de familie Coufreur de oorspronkelijke eigenaars waren van wat eens een boiti was. Zijstraten van de Verlengde Hogestraat. Wanneer ik in Su ben, kom ik er nog vaak. Want Kris Roti shop bevindt zich op de hoek van de straat waar het ouderlijk huis van mn oma zich bevond. En Kris zijn roti's zijn lekker! Oma's huis staat er helaas niet meer. Heel veel plezier hebben wij daar als kleinkinderen beleefd. Op het grote erf met de vele vruchtbomen. Spelen konden we naar hartelust en dat deden we ook. Oma had 18 kleinkinderen of waren het er 17? Ik ben de tel kwijt. Maar ook haar zuster's kinderen kwamen langs. Dus we waren vaak met meer dan 20. Vooral de avonden waren gezellig. Zeventien kinderen of meer op bezoek. De maaltijden waren een hoogtepunt maar ook een drukte van belang. Hoe deed dat rustige vrouwtje het. Zoveel kinderen. Geen televisie, geen computerspelletjes. Dus entertainment was zelf uitgevonden spelletjes, spookverhalen en elkaar treiteren. Gedurende de dag werd er naar hartelust gespeeld. Ruimte genoeg. Er was over de hele breedte van het oude houten huis een balkon. Er was het grote erf, dus voor ieder wat wils. Elle (pakkertje), dyul, schuiltje, poptyi patu, huisje. Alles passeerde de revue. Oma woonde niet alleen. Er was ook een jongere zus van haar die er woonde. En God bless her soul, zo zachtmoedig en lief als onze oma was, zo vervelend en krakelig was die zus. Altijd iets te mopperen. Kon de drukte van zoveel kinderen misschien niet aan. Want ik kan me niet herinneren dat haar kleinkinderen langskwamen. Maar die had ze wel degelijk. Net als mijn oma was zij modiste. En menige nicht kan meepraten over haar "haute couture"! Voor haar was de minirok nooit in de mode geweest. Dus ze naaide steevast rokken op knielengte of bijna knielengte. Ik lachte me een stuip als één van mn nichten weer een creatie van Peta, zoals ze genoemd werd, kregen. Niet lang daarna kreeg de jurk of rok een stevige zoom. Want serieus, met zo een nonnenrok wilde je niet gezien worden in het disco tijdperk. Ik had geen last van de naaikunsten van Omapeet, zoals ik haar noemde. Goddank deed mijn moeder geen beroep op haar diensten. Was dat even boffen. Want als ik één van die creaties aan moest doen, was ik zeker in hongerstaking gegaan. Terug naar de jolige boel wanneer zoveel neven en nichten samen waren daar op Kofroru. Zoals ik al zei, er werden allerhande spelletjes gespeeld. De kleintjes waar ik ook een hele poos onder viel, mochten voor spek en bonen meespelen. Jouw inbreng telde dus niet. Je rende maar mee, maar geen hond die naar je keek. In jouw beleving speelde je echter mee. Maar niemand blijft klein. Dus op gegeven moment mocht ook ik, echt meedoen. Daargelaten dat ik er niets van bakte. Belangrijk was, ik mocht meedoen. Ik was altijd de eerste die werd gepakt bij pakkertje. Bij dyul kwam ik nooit langs de eerste lijn en bij schuiltje wisten ze mij door mijn onophoudelijk gegiechel binnen de kortste keren te vinden. Dat alles was niet erg. Er werd gespeeld en un bin rigeri! Daar op het erf met het mulle zand, op blote voeten. Tegen de tijd dat we in het bad moesten waren die blote voeten krijtwit. Omapeet had een heel subtiele manier om haar ongenoegen te tonen over zoveel kinderlijk gejoel. Speelden wij vrij en blij buiten, dan ging ze kleren wassen en de was ophangen. Einde spel. De jongens konden niet voetballen. Je kon ook niet rondrennen want die verdomde was hing daar. Je kan als kind alleen maar stiekem pruilen, want aan een bigisma ga je toch niets zeggen. Suma skop yu. Een andere gewoonte van onze lieve Omapeet was om s'avonds waneer wij op het balkon allerlei por' toris zaten te geven, dat zij dan post vatte aan haar kamerraam boven. Luistervinkje spelen. En als ze enigszins van mening was dat wij over iets spraken dat volgens haar geen kinderonderwerp was, liet ze haar stem horen. Ik heb in die jaren menige tyuri laten horen als die vrouw weer pedagogisch bezig was. Je mocht bijvoorbeeld niet zeggen: Oh jee! Dat was voor haar geen uitroep van verontwaardiging: Nee dat was een afkorting van Oh Jezus. En je mag de Heer zijn naam niet ijdel gebruiken. Ik gebruikte dus quasi onschuldig de hele tijd die uitdrukking. De Heer is vooralsnog niet boos geweest op mij. Als je bijvoorbeeld binnenkwam en zei: goedenavond samen. Waren de rapen gaar! Meisje yu a no bigisma yere. Groet netjes. Je moest alle volwassenen apart groeten. Mij niet gezien. Vrijpostigheid is mijn tweede naam. Goedenavond samen was voor mij eerbiedig genoeg. Nu hebben jullie zo beetje een beeld van onze lieve tante. We werden zo balorig van het gefit altijd van Omapeet, zodanig dat de genegenheid die je automatisch voelt voor je bigismas tot niets verwerd. In ieder geval bij mij. Snapte niet dat iemand altijd maar zo krakeri was. Onze wraak kwam echter eens heel onverwachts en ongepland. We zouden Bat en Bal spelen. Battembal. Niemand wilde me eigenlijk in hun groep, want van mij was bekend dat ik altijd missloeg. Wat zeg ik. Misslaan? Ik raakte de bal nooit. Zwaaide altijd maar in de wind. Maar goed, uiteindelijk mocht ik toch meedoen. We waren nauwelijks begonnen of Spelbreekster liep naar buiten met haar bekken, haar koren spier en poederzeep. Ze zou kleren wassen. Onder de Sterappelboom achter op het erf was er een oude canapé en daar zette ze zich. Iedereen keek met hangende schouders, want het spel kon duidelijk niet doorgaan. Ik protesteerde en instrueerde al sissend: we spelen gewoon door. Ze wil pesten noh? Wij waren er eerst. We gaan door. Aangezien ook onze oma niet zei dat het spel moest ophouden, voelden wij ons gesterkt. A pley bin go doro. Omapeet liet haar korenspier met woedende halen over haar wasgoed gaan. Haar gezicht stond op storm. Want ze verwachtte dat wij zouden afdruipen. Niet zo! Ik weet niet welke van de neven een perfecte bal sloeg, suizend vloog het projectiel richting Omapeet en kwam met een klets tegen haar baka ede. Oh Jee! Die vrouw wist niet hoe ze t had! Wij vlogen allemaal uit elkaar, Achter de badkamer, naast 't huis, in ieder geval uit het zicht van de toorn van Aupeta, zoals ze ook wel werd genoemd. Verschillende koos naampjes voor één en dezelfde krakeri vrouw. Vanuit onze schuilplaatsen hoorden wij haar brullen: Dit neem ik niet, dit neem ik niet! Genoeg voer voor ons om nog jarenlang om dit gekke voorval te lachen. Ze nam het niet? Dat hoefde niet. Ze kréég het gewoon. Ik weet bij God waar niet hoe het verder is afgelopen die dag. Ik weet wel dat niemand straf heeft gehad of zo. En het was natuurlijk einde spel, maar a vrouw kis wan bun baka ede klets fu a bal. Sommige gebeurtenissen vergeet je nooit. Omapeet, ze zal haar plaatsje wel hebben in het universum, krakelig of niet.
Ik weet niet op wiens initiatief, maar ik vermoed dat de directeur van de SLM een pijpje mee wilde roken. Ik las bovenstaand artikel en vroeg mij al na de eerste regels af vanwaar de drang van deze meneer om in zijn hoedanigheid van directeur van "onze nationale trots", te moeten reageren op het drama in de Alpen. Erg genoeg dat wij er als mensen eens te meer op worden gewezen dat de wereld een steeds engere plaats wordt om te vertoeven. Dat anderen vaak genoeg menen God te moeten spelen en hun medemens de dood in jagen en/of meenemen. Het gebeurt helaas steeds vaker en steeds gruwelijker. Het moet ons hopelijk doen beseffen dat nu meer dan ooit, het in een fractie van een seconde voorbij kan zijn. Het kostbaarste dat wij bezitten, ons leven, kan in een fractie van een seconde voorbij zijn. En niet omdat het ons lot is. Wat een simpele uitleg. Nee, omdat één of andere gek besloot nog gekker te doen op een bepaald moment. Misschien wel zijn gekste en laatste moment, en afgrijselijk genoeg ook het laatste moment van anderen. Het nieuws volgen is sinds jaar en dag een kwelling, maar wil een mens op de hoogte blijven van het een en ander dat doe je het maar. Vertwijfeling, afgrijzen en een beetje angst als gevolg.
De waarom vraag stellen we niet eens, want dat antwoord blijft ons schuldig. Dat brengt mij terug naar het gewauwel van meneer de directeur van ons aller SLM. De rode draad welke door zijn gammele verhaaltje ging was dat zoiets bij de SLM niet zal kunnen gebeuren. Want de onderlinge controle is goed, grmlmpgfff blablabla. Dit zou ons heel blij moeten maken. Deze opbeurende verklaring. "Grote maatschappijen zijn zeer prestatie gericht en individualistisch." Oei hier schiet mn intelligentie tekort. Want mi no grabu a uitleg disi. In ieder geval niet in verband met hetgeen er is gebeurd in de Alpen. Toch kijkt hij uit naar de richtlijnen, die na evaluatie van de ramp, gegeven zullen worden om in de toekomst herhaling van zo een drama te voorkomen.
Ik vermoed dat er ook richtlijnen bestaan voor wanneer vluchten vertraagd zijn en de kist aan de grond moet blijven. En passagiers huiswaarts moeten keren, met het advies de media te volgen in verband met hun noodgedwongen uitgestelde vertrek. Er bestaan ook richtlijnen voor het uitbetalen, wanneer de passagier buiten zijn schuld om niet kan vertrekken, omdat bijvoorbeeld er weer een technisch mankement is geconstateerd aan de machine. Of, Lord have mercy, wanneer honderden passagiers worden gedupeerd omdat de president van het land van de national carrier gebruik wenst te maken. Of wanneer de kist wordt gecharterd naar Cuba voor parlementsleden en hun zieke familieleden. Kent u die richtlijnen? Meneer de directeur?
Ik zou zo nog een poosje door kunnen gaan, maar dat heeft geen zin want ik heb reeds lang besloten niet meer met de SLM te vliegen. Onbeschofte behandeling bij een vertraagde vlucht was mij een druppel teveel en heeft gemaakt dat ik de half zure KLM stewardessen en het afgezaagd eten van de KLM verkies boven "Geloof in eigen kunnen". Want a bribi no deh moro. De KLM weet ook te vertragen, maar dan wordt het ongemak op korte termijn verzacht met uitbetaling van waar je als passagier recht op hebt. Bij de SLM heb ik mn mooiste deuntje gefloten want geen cent kreeg ik. Ik floot ernaar. Dus moet ik vertragen, dan het liefst bij Blauw en niet bij Rood/geel.
Oh ja de directeur had het ook over een piloot die weigerde te vliegen omdat zijn collega dronken was. Dat om te illustreren hoe goed de onderlinge controle functioneert binnen het team. Wat goed zeg! Yere noh driko, dat is een normale reactie. Is niet eens vermeldenswaard. Wij horen dat liever niet. Dat een piloot het in zn SLM kop krijgt dronken achter de knuppel te gaan zitten met de bedoeling sma ptyin over de oceaan te vliegen? Un law noh? Of kunnen jullie niet helpen? Hebben jullie zulke gasten in dienst? Meneer driko als je een pijpje mee wil roken kijk dan goed welke tabak je erin stopt hoor want jouw verhaal was in het geheel overbodig en raakt kant noch wal.
Een drama kan overal ter wereld gebeuren. Gekken heb je overal. Dronkelappen ook, gezien uw eigen verhaal. Enne. . . . is die drungu kil destijds ontslagen? Als wij het eenmaal over het BELEID hebben bij de SLM. U verkondigde trouwens trots dat de directie geheel achter de piloot stond, die niet met een dronken collega wilde vliegen. Maar mi gado, verwacht u hiervoor een pluim? Sorry, alleen uitzonderlijke daden krijgen een pluim.
Ay en vorige week was de SLM weer een dag vertraagd. Laten we zeggen hoe meer vertragingen, hoe minder kans dat er zich een drama afspeelt. Ik schrijf dit op en denk, shit, nee dit is wrang. Maar ik laat 't staan. Want dit stomme verhaal van de SLM directeur heeft danig op mn zenuwen gewerkt.
Openen jullie bovenstaande link en ik hoop dat jullie het net zo warm krijgen als ik, toen ik het artikel las. Ja mang, zo kan 't ook. Fonkelende sterren hoog aan 't firmament en die ons niet op de kaart zetten als een stelletje - kont draaiende, hersenloze, om een man verlegen zittende - wezens. Un no kosi, zo worden we helaas te vaak aan de wereld getoond. Dus mi bin breti, tot ik kwam bij de alinea, waar mevrouw Verwey toegeeft niets anders te weten over dr. Sophie Redmond, dan dat ze de eerste ZWARTE vrouwelijke dokter was in Suriname en dat er een straat naar haar is vernoemd. Ik bedoel te zeggen, je bent uitgenodigd om een voordracht te geven op een dr. Sophie Redmond lezing. Je bent er uitgenodigd. Jij bent geëerd om zodoende de ander te eren. Jij bent zelf een zwarte vrouwelijk arts. Niet gewoon een arts, maar een cardioloog. Gespecialiseerd in het beter maken en verminderen van "au" aan het belangrijkste orgaan van de mens. Mevrouw Verwey, neem dan toch heel even een fractie van uw ongetwijfeld kostbare tijd om een beetje te lezen over dr. Sophie Redmond! Vooraleer u uw lezing houdt!!
U bent tenslotte daar ter ere van deze pionier. Of zeg helemaal niets over die geweldige blaka uma. Liever niets zeggen dan toegeven dat je alleen maar weet dat een straat naar haar is vernoemd. Daarom schoppen ook velen onder ons het nooit verder dan ons zwart zijn. Hoe ver we het ook schoppen. Wij eren elkaar niet. Ik hoop zo dat deze mevrouw Verwey dit alles niet met opzet heeft gedaan. Nee zeker niet. Des te erger. Want voilà, het bewijs dat wij ons niet verdiepen in elkaar, en op een voetstuk plaatsen we elkaar al helemaal niet. En dat beogen de organisatoren van deze lezingen denk ik juist. Dus een ontwikkelde dame als deze mevrouw die wordt uitgenodigd om ons nog meer reden te geven op hoop voor de toekomst, juist zij zou moeten weten hoe het hoort.
Mijlpalen Maar nee haar mijlpalen zijn belangrijker dan die van dr. Sophie Redmond? Nee. Uw mijlpalen zijn niet te onderschatten, zijn zelfs van onschatbare waarde, maar die van dr. Redmond evenzeer. Ook al was het alleen al omdat u vandaag op een symposium ter ere van haar mag spreken. Ze was een pionier. Een zwarte vrouw die in het koloniale Suriname van toen, arts werd. Zij werkte vaak zonder daar honorarium voor te kunnen krijgen, laat staan te vragen. Ze kon juist daarom het aantal patiënten dat haar bezocht en die zij aan huis bezocht, niet aan. Ik heb verhalen gehoord van mijn oma, wiens huisdokter dr. Sophie Redmond heel lang is geweest. En ik heb gelezen over dr. Sophie Redmond. Zwarte vrouwen tegen wie ik kan opzien interesseren me altijd. Bij de hoofdingang van het Academisch ziekenhuis staat er een borstbeeld van deze geweldige vrouw die zoveel en niets heeft betekend in ons land. Zoveel om haar pionierswerk en niets, omdat de groten na haar niet eens weten wat zij voor Suriname in haar tijd heeft betekend. En de moeite daartoe ook niet doen. En dat is jammer. Ik geef u alle eer mevrouw Verwey, ik had alle reden u hoog in te schatten,. . . . tot dat ene zinnetje. Maar toch. . . . RESPECT!
Laat me beginnen met te zeggen dat ik zeer sceptisch ben ingesteld. Ik hou echter wel rekening met fenomenen die ons brein niet kan bevatten. Ik verdiep mij er verder niet in, want wat er allemaal tussen hemel en aarde is, houdt mij niet zo bezig. Met beide benen op de grond, dus op aarde blijven staan, des te meer.
Komen jullie met me mee naar het jaar 1973? Op de hoek van de Watermolenstraat en de Kromme Elleboogstraat of was het de Kleine Hofstraat? Houden jullie mij dat ten goede. In ieder geval op die hoek stond en staat nog steeds de broodjeszaak "Klein maar Fijn". Toen echt klein en héél fijn. Nu niet zo fijn meer, but who cares. Vlak voor deze broodjeszaak, op het trottoir eigenlijk, stond de kiosk van Vrouw Corrie. Krantenverkoopster en in die jaren de enige die ook een echte kiosk had. De andere krantenverkopers zaten meestal op de stoep van één of ander belangrijk kantoor. Of beschut op een belangrijke hoek. Maar geen één had zo een kiosk als Vrouw Corrie. Markant figuur. Heel scherpe en soms vulgaire tong. Heel veel, maar dan ook echt héél veel goud om de hals. Zo een roversbende als het nu is, was 't toen nog niet in Su. Dus Vrouw Corrie ben tring' ing gowtu vrij vrij na ing skin. Lees verder en dan snap je deze nogal wat uitgebreide intro.
Krantendag Op de maandag rolde mijn vader zijn krant van de pers. Laat in de middag vers van de pers. Exemplaren waarvan je handen helemaal zwart werden van de verse inkt die nog aan de letters kleefde. Nadat de kranten waren opgehaald bij de drukkerij, togen we naar kantoor en daar werd er gevouwen, geteld en klaargezet voor distributie naar abonnees en wederverkopers. De exemplaren voor de abonnees werden op de dinsdag door de loopjongens aan huis bezorgd. De exemplaren voor de wederverkopers werden naar aantal in bundels gezet en die werden dan door Ma en ik, dinsdagmorgen vroeg bij de colporteurs bezorgd. Op die manier hadden zij ook al van vroeg op de dinsdag de krant te koop. Want vanaf 6 uur s'morgens, elke dinsdag was de advertentie reeds via radio Apintie te beluisteren. Onze route begon om vier uur s'ochtends. Eerste stop Apintie om de advertentie waarin de hoofdpunten werden omgeroepen, af te geven. Daarna Volkskredietbank. Daar zat meneer Eddy op de stoep. Hij moest niets hebben van de pennevruchten van pa, want hij was zeer regeringsgezind, en pa vernietigde alles wat naar zijn mening desastreus was voor Suriname. Meneer Eddy kon dat niet hebben, maar zwichtte op gegeven moment toch want een mede colporteur op dezelfde stoep verkocht de krant wel en a seri bin go. Dus ook meneer Eddy nam eerst 50, daarna 100 exemplaren af. De andere meneer kreeg ook zijn bundel, dan was het voor ons op naar het Kerkplein. Hoofdpostkantoor. Daar zaten vrouw Roosje en nog een andere mevrouw. Wiens naam ik nu kwijt ben. Ook bij de Surinaamse bank zat er een mevrouw. Ook zij kreeg haar stapel voor de week. Wederverkopers die kleinere hoeveelheden afnamen gingen die zelf op kantoor ophalen.
De laatste stop En dat was vrouw Corrie. Niet alleen omdat ma altijd wel één of andere swit' tori te horen kreeg maar voor mij in ieder geval, minstens even belangrijk, na het afleveren van de kranten werden er warme belegde broodjes gekocht bij Klein maar Fijn. De winkel was dan nog niet open voor publiek, maar ze waren dan al bezig in de keuken. Wij mochten aankloppen en onze bestelling plaatsen. Onderwijl ma nanga vrouw Corrie e dyi tori. Het was dan een uur of vijf 's morgens. Geen verkeer op straat en zeker geen mensen nog. Alleen in de buurt van de Centrale Markt bruiste het van leven op dat uur. Maar zodra men een beetje verder van de markt kwam was het spookachtig stil. Juiste woordkeuze hoor. Verzet je leesbril, voor hen die net als ik een nodig hebben wegens leeftijd. Op deze dinsdag deden we precies wat we iedere dinsdag daarvoor deden. De ronde afwerken en als laatste bij vrouw Corrie leveren en broodjes bestellen. Ik had de bestelling al geplaatst en verheugde me op mn broodje kousenband met garnalen. En voor de pauze op school broodje batjaw. Met peper en zuur. Ma haar Nissan stond een eindje verder. Ze parkeerde nooit pal voor het huisje van vrouw Corrie. Want ook andere kranten, zoals De Ware Tijd en De Vrije Stem, werden geleverd. Dus hield ma dat plekje vrij voor anderen die kwamen leveren. Ik bleef gewoonlijk een beetje ronddraaien voor de broodjeszaak, want ik wachtte op de bestelling. Deze dinsdag echter liep ik terug naar de auto of tenminste wilde in de auto gaan wachten, omdat kousenband met garnalen nog op 't vuur stond. Dus kon nog even duren. Ik zei niets aan ma, want die zou meteen gillen van: "neem ander beleg, ik heb geen tijd!" Of iets van die strekking. Dus mi no tak nèks, want ik wilde brood met kousenband. En besloot dus in de auto te gaan wachten.
Stank De auto stond nog geen 15 meter bij de twee keuvelende vrouwen vandaan. En un lesi bun. Mi sab san mi syi. Weet niet WAT het in wezen was, maar dat ik heb gezien wat ik zag daar twijfel ik niet aan. Ik was dichtbij van de auto en een vreselijk indringende vieze geur werd mij gewaar. Ik keek waar dat vandaan kon komen en zag en hoorde niet ver van mij een snuivende bok. Wan bokoboko. Die snoof en maakte schop bewegingen met zn poten zoals dieren die tot de aanval willen overgaan wel eens doen. Zijn aanval was echter niet op mij gericht. Ik werd licht in mijn hoofd en heb waarschijnlijk gegild. Zelf weet ik dat niet. Mijn moeder zei dat later. Een vreselijke gil. Ik weet wel dat ze binnen no time bij me stonden. Ik wees naar het beest dat er nog steeds stond en nu nog meer stonk. "WAT IS ER" gilde ma hysterisch. Vrouw Corrie zei: "no sori, no sori". Ik bleef wijzen want kon me niet voorstellen dat ze het beest niet zagen! Ma vroeg opeens: "mi gado san e smeer' soh?" Vrouw Corrie zei: "tap yu mofo". En sléépte me als 't ware mee naar haar kiosk. Ik bleef omkijken en het beest liep niet weg, maar leek opeens terwijl ik keek, wel opgelost te zijn. Weg was die. WEG! Ma zou ma niet zijn als ze geen stevig liederlijke taal uitsloeg naar hetgeen ze niet zag maar nu wel rook. De olo's vlogen de verschijning voor haar nog steeds onzichtbaar, om de oren. Ik vond mijn tong terug en zei dat ik het echt niet verzonnen had maar dat er daar een woedende bok op het asfalt stond te stampen. Vrouw Corrie keek me indringend aan. Haalde vanonder haar toonbank een flesje Alcolade en waste mijn gezicht daarmee. "Heeft dat beest jou aangekeken? A luku yu?" Vroeg vrouw Corrie. Ik legde precies uit hoe en wat. "Je hoeft niet bang te zijn. Maar een andere keer niet meer wijzen naar dingen die anderen niet zien mn kind. If trawan no syi, hoor yu mofo." We vergaten de hele bestelling, want vrouw Corrie adviseerde om naar huis te gaan en mij een bad te geven met blauw. Kennen jullie dat nog? Heb de functie van blauw nooit zo goed begrepen. Weet wel dat het de witte was stralend wit krijgt. Maar of het het boze oog of onbegrepen verschijningen te slim af kan zijn? Mi no sabi. Maar bij dit soort dingen is het voordeel van de twijfel toch de beste optie. Ik werd thuis dus gebaad met blauw water en een vleugje zout erin. Voelde me daarna wel degelijk beter. Maar een koud bad voor de tweede keer in de vroege ochtend. Wie kikkert daar niet van op? De enige domper op die dag was dat ik het toch zonder mijn twee belegde broodjes moest doen. Mijn verhaal hield ik voor mezelf, want ik wilde niet voor gek verklaard worden. Dus op school werd niets verteld. Pa vond 't hilarisch en zei dat die jorka bokoboko bang was voor me. Ik kon er niet om lachen. Maar ook pa zei: "Niet bang zijn. Nooit bang zijn, maar uit de buurt blijven. Wegwezen. En drink daarna een glas blauw water met zout. Dan ben je zeker van je zaak." Hij kon soms echt zo zoutloos zijn die man. Maar mi sabi. Ik heb op die dag een lelijk ding gezien.
Ik maakte me vanochtend klaar, want ik moest om een voor mij minder prettig klusje het huis uit. Liever vandaag, want van uitstel komt afstel. Klaar om van huis te gaan, keek ik nog even naar mijn telefoon om te zien wat het weer te bieden had op deze bijna eind februari dag. Mijn telefoon zei: 0° en sneeuw. Wakti sneeuw??? Ik sprintte naar het raam, deed de gordijnen opzij en jawel daar lag een wit tapijt en een minder wit wegdek op me te wachten. Ik besloot toch maar van huis te gaan, want zoals ik al zei, van uitstel komt afstel. Ik moest bloed laten prikken, dus liever vandaag dan morgen, want prikjes zijn niet mijn favoriete dingetjes behalve als het "party prikkers" zijn vergezeld van een lekkere cocktail. Ik dus op weg en kom zonder kleerscheuren twintig minuten later aan op bestemming. Ik vind een parkeerplaats zeker een kilometer ver van de hoofdingang, dus het wordt ploeteren naar het lab. Nummertje trekken. Wanneer mijn nummer op het schermpje verschijnt, loop ik naar het loket, zeg waar ik moet zijn en waarvoor. "Oh, daar behoefde u geen nummer voor te trekken hoor, u kunt zo door naar het lab". Duhhhh! We waren een kwartier verder. Kan toch ook even worden aangegeven dat men gewoon door mag voor een laboratorium bezoek? Surinaamse toestanden hier. Maar goed, in eigen land zijn dit soort mishappenings aan de orde van de dag, dus wie ben ik om daarover te zeuren. Zeker met dit rotweer niet. Europeanen hebben bij dit soort hondenweer nog meer last van "verzuring", dus ik bedankte de dame vriendelijk en vervolgde mijn weg. Bij het lab aangekomen, wederom nummertje trekken. Nog een kwartiertje sijpelt tergend langzaam voorbij. Nu moeten jullie weten dat in de contreien waar ik woon, niet witte mensen nog steeds, anno 2015 een unicum zijn, dus gestaar van de minder gekleurde of geheel pigmentloze meute is vaak genoeg, ons deel. We laten het ons welgevallen. Want niemand heeft nog ooit door het gestaar van wie dan ook, het leven gelaten. Ik heb er wel iets op gevonden. Op dat gestaar van die met piepkleine hersentjes gezegende wezens. Ik kijk, maar staar niet terug. Ik maak een mentale foto van een ieder die zich met mij in de wachtkamer bevindt en stel me hen naakt voor. Het is het proberen waard. Geloof me, als je niet uitkijkt lig je binnen de kortste keren in een deuk. Want hoe zou dat half gebochelde vrouwtje dat zich met toegeknepen ogen scheen af te vragen van welke planeet ik kwam, ja hoe zou zij het ervan af brengen met enkel een stringetje aan? Ik denk dat haar theezakjes een wedstrijd zouden houden om wie het eerst haar grote teen zou bereiken. Of ome Hans tegenover mij met zijn driedelige buik? Zou het kostuum van Adam hem nog wel passen? Of zou hij ons trakteren op een lijf waarvan we bepaalde onderdelen niet kunnen zien, wegens verstopt onder zijn harmonica buik? Wat zei ik eerder? Het kwartier sijpelde langs? Nee de tijd vloog om. Wanneer je plezier hebt gaat 't snel. Ik mocht naar binnen. De mevrouw die mij zou "mishandelen" wees vriendelijk naar de kapstok. En ik mocht op het bed plaatsnemen. Waarom een bloedafname liggend moet gebeuren is mij een raadsel. Dat maakt voor mij alles onnodig indrukwekkend. Met opgestroopte mouw, wacht ik rustig op wat komen gaat. "Bent u nerveus om 't prikje mevrouw?" Nee, antwoordde ik naar waarheid. " Daar komt ie hoor!" Ach fluitje van een cent. Nu nog aftappen. En toen begon mevrouw met wat ik in mezelf noem een overbodige drang tot praten. Jullie houden niet zoveel van de sneeuw hè? Ik dacht: ok zin in een spelletje? Vooruit dan maar. Ik vraag dus mierzoet: "Wie is jullie?" En ja hoor, ze trapte erin. Jullie Afrikanen. "Oh zei ik, ik kan de sneeuw wel appreciëren hoor, zeker met zon erbij. Maar zoals het er vandaag uit ziet, liever niet". Weet niet of dat mens wel naar me luisterde, maar ze onderbrak me, want ik was nog niet uitgesproken.......... "Ik zat op school met een Afrikaans meisje en toen ze voor het eerst sneeuw zag, werd ze echt heel angstig. De juffrouw moest haar op schoot nemen, want ze werd bijna hysterisch. Ik ben dat voorval nooit vergeten". Ik wachtte even om te zien of ze nog iets "leuks" toe te voegen had en toen ik merkte dat haar bijzondere anekdote af was, zei ik: "Oh ja wat vervelend zo een bijna hysterisch meisje uit Afrika. Ik ben geen Afrikaanse. Ik kom weliswaar uit de tropen, maar van een geheel ander continent."Mevrouw bleek wel naar me te luisteren. Heel scherp kwam ze uit de hoek: " Tja maar alle zwarte mensen komen uit Afrika." Toen ikke weer: "Mijn voorouders zeer zeker, maar ik ben geen Afrikaanse. Niets mis met Afrikanen, maar mijn vaderland, mijn geboorteland ligt niet in Afrika. Uw voorvader was misschien een Viking, maar dat maakt van u toch geen Noorse? Of mag ik aangezien u wit bent ook gewoon zeggen dat u een Duitse bent? Maakt toch niet uit, alle witte mensen zijn eender." Nu had ik op dr staart getrapt. Gelukkig was ze klaar met tappen en was de naald er reeds uit. Noso kandeh a sma bin dyuku mi van daar tot ginder. "Ik ben geen Duitse! Hoe kom je daar nou bij.""Precies zoals u daarnet voor mij bepaalde waar ik vandaan kom, op dezelfde manier bepaalde ik dat voor u. Kunt u me nog volgen?" Dat kon ze volgens mij niet, gezien de verwarde manier waarop ze me bekeek. Dacht waarschijnlijk dat ik uit één of andere inrichting uit Afrika was ontsnapt. No wan inkri law. Niemand bepaalt voor mij waar ik vandaan kom. Ik ben een Surinaamse geboren in Suriname uit Surinaamse ouders, wiens voorouders uit Afrika naar Suriname werden gebracht. En het was absoluut geen business class. Maar mi a no wan Afrikan uma. Mi na wan Sranan uma. Geen gezeik. Ook landgenoten met hun "Afro Surinamer", slaan jullie me over. Mijn verschijning laat geen twijfel bestaan over mijn Afro zijn. Dus un libi mi. Ik ben Surinaamse. Toen ik mn jas aanhad wenste ik die vriendelijke dame op zn allervriendelijkst een fijne dag toe. A sma no piki. Meisje was boooooos. Ik had jammer genoeg geen Afrikaanse rozen bij, want dan had ik haar zeker één gegeven. Ze had het verdiend met haar niet relevant gezwam. Waarom komen we in godsnaam naar deze streken? We are here because they were there. BOEM! We gaan nog niet naar huis , heel lang niet, heel lang niet hahahahahaha
Mijn vader was een vreemde vogel. In positieve zin. Hij kon mensen goed inschatten, beoordelen en doorprikken. Dat alles in één adem. Echter hield hij zijn bevindingen voor zichzelf, maar sloeg wel toe wanneer en daar waar het nodig was. En wanneer hij toesloeg kon dat fataal zijn. Veelal met zijn pen maar vaker met zijn mond. Rap van tong als die was kon hij met woorden iemand gewoon de grond inboren. Velen hebben het in zijn tijd moeten ontgelden. Want als hoofdredacteur en uitgever van zijn eigen krant hebben velen vooral in de politieke arena zand moeten bijten als hij weer eens tekeer ging met zijn vlijmscherpe pen. Maar ook in het gewone leven gebruikte hij die gave om soms gewoon een levensles aan deze of gene te leren. Zo ook zijn loopjongens. Hij heeft er veel gehad. Jongens die na school bij hem in dienst waren als krantenbezorger of om gewoon bij te klussen om wat bij te verdienen. Ik heb het over de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw. Bijverdienen na school betekende voor veel van deze jongens dat ze hun vaak alleenstaande moeder financieel konden steunen. Want een voorwaarde die mijn vader stelde als hij iemand in dienst nam, was dat zo een jongen naar school ging en dat hij de helft van wat hij verdiende aan zijn moeder gaf. Ik herinner mij nog dat die jongens 5 gulden per week verdienden. In het Suriname van toen was die vijf gulden een fortuin. Niet te vergelijken met een vijf SRD van heden ten dage.
Jules December was ook toen al de maand van cadeaus en relatie geschenken. Mijn vader kreeg van verscheidene bedrijven, zoals adverteerders een scala aan geschenken. Veel daarvan gaf hij op zijn beurt weg. Pennen, agenda's, sleutelringen wijntjes enz. Het was altijd een komen en gaan van mensen daar aan de Wagenwegstraat nummer 60. Daar waar hij kantoor hield. Dus in december mocht menige bezoeker een keuze maken uit de vele geschenken die op een bureau waren uitgestald. In dit specifieke geval, was het wederom december en de geschenken liepen al binnen. Zo ook een gigantische mand van de firma Jong-A-Kiem aan de Steenbakkerijstraat. Mn oma zou zeggen: wan mantyi lek wan mantyi! In de mand, van alles en nog wat. Maar wat in het oog sprong was een reuze chocoladereep van Verkade. Een melkreep met hazelnoten. Nu was pa een snoepert. Dus toen hij die reep zag zei hij meteen: "dis no wan sma no e fasi! Mi o kaw ing". Ik maakte me niet druk want ik wist dat ik ook in die kawkaw zou delen. Een van de loopjongens op dat moment was Jules. Ik zie hem nog zo voor me. Een schrale lange jongen met een slungelige gang, die je nooit in de ogen keek wanneer hij tot je sprak. En dat was niet vaak. Hij mocht komen werken omdat zijn moeder dat aan pa was komen vragen. Want a boi no bin wan leri na skoro en men had haar verteld dat hij bij pa niet alleen discipline kon leren maar ook een centje kon bijverdienen. Ik was erbij toen zijn moeder met hem samen kwam "solliciteren" voor haar zoon. Pa keek naar de jongen en zei: "Jules je mag zaterdag beginnen". Maar niet voordat hij de moeder op het hart had gedrukt dat hij geen zachte heelmeester was en dat hij geen stinkende wonden kweekte. Eerst huiswerk maken bij hem op kantoor en dan aan het werk. "Dus mevrouw if yu lib a boi in mi anu, yu no e bemoei nanga a fasi fa mi o sor' ing a pasi". Tegen Jules zei hij: "Laat je streken op straat, want mi syi tak yu abi streek. Hier niet. Geen brutaliteit, geen fufuru anders vlieg je hardhandig eruit. En laat komen bestaat hier niet. Als je weet dat je laat bent, kom niet meer". Jules knikte net een bobo, maar zijn lichaam sprak een andere taal. Hij was duidelijk niet zo happy met zijn "aanstelling". Maar goed hij was zaterdag op tijd en mocht beginnen. Hij kreeg een fiets van de zaak en moest met de andere loopjongen meelopen om de krantenroute te leren. Alles ging zn gangetje tot die ene dag in december toen die chocoladereep opvallend uitnodigend uit de kadomand stak. Nu had pa de gewoonte om 's middags voor het sluiten van zn kantoor een poosje op de stoep te zitten. Een oud houten gebouw waarin hij zijn kantoortje huurde. De stoep was gewoon een constructie van drie grote betonblokken. Twee op elkaar en nog een die lager was geplaatst. Zo had je dan een "stoep" met twee treden. Daar zat Hagi, zoals ie werd genoemd, dan elke middag te kijken wat er kwam en ging. En ik weet zeker dat hij op die plek ook inspiratie vond voor zijn pennenvruchten, die door zovelen werden gewaardeerd of verguisd. Het was die middag de beurt aan Jules om het kantoor aan te vegen. De andere jongen was al naar huis. Pa op de stoep . Ik op het trottoir. Dat was één van mijn taken. 's Middags de mofodoro aanharken. Het was gewoonte dat de jongens altijd een krant naar huis mee mochten nemen. Kwestie van je werkt hier dus je hebt recht op een exemplaar. De krant kwam maandagavond uit, dus dinsdag was wat wij krantendag noemden. De drukste dag van onze week. Kranten werden gevouwen, bezorgd, aan het raam verkocht aan hen die geen abonnee waren enz. Jules kweet zich van zijn taak. Je kon de stoelen horen schuiven, de deurmat werd uitgeklopt. Pa keek naar hem toen hij de mat tegen de grote mahonie boom uitklopte. Met toegeknepen ogen vroeg hij: "Jules! ai go? Jules keek overdreven geschrokken, en antwoordde heel mak: "Ja meneer Hagi". Zo. Jules zijn taken zaten erop en hij kon naar huis. Hij zette de fiets binnen en liep met een dubbel gevouwen krant naar buiten. Hij groette en ging zijn gangetje richting theater Star op de hoek. Pa liet hem zo een 20 meter lopen en riep met bulderende stem. "Jules! Kom als de bliksem terug!"Ik zeg jullie een megafoon zou geen decibel meer kunnen hebben gegalmd dan pa zn tenor. Jules kwam terug en toen hij dicht genoeg was genaderd zag ik dat ie als een rietje beefde. Ik kon me niet indenken wat de oorzaak van dat beven kon zijn. Maar de aap zou gauw genoeg uit de mouw springen. Pa: "Jules ik had je gewaarschuwd. Hier word er niet gestolen! Wat heb je daar in die krant? Jules keek naar de grond. "Wees een trotse dief en kijk naar me als ik tot je praat! Ik vraag je nog een laatste keer, wat heb je in die krant?"Jules kon niet anders dan de krant opendoen en daar lag die grote reep als bewijs van geschonden vertrouwen. Jules was inmiddels een riethalm geworden en trilde als iemand die geen controle meer over zn lijf had. Dat hij geen grote boodschap in zn broek deed is me tot nu een raadsel. Alhoewel je weet maar nooit. Pa zei hem in niet mis te verstane woorden de reep terug te zetten, de krant mocht hij houden, want het was het laatste exemplaar dat ie ooit zou krijgen. Hij was ontslagen en zaterdag mocht zijn moeder het geld van de twee dagen dat ie voor die week had gewerkt, komen ophalen. Zoals verwacht zou ma niet tot zaterdag wachten. Ze kwam al dezelfde avond thuis. Die arme vrouw kwam met de bus om een smeekbede te doen voor Jules. Niet alleen omdat hij het beter deed op school, maar het geld was ook broodnodig. Hagi zei dat die jongen daar maar eerder aan moest hebben gedacht. Want hij had al eerder kleingeld gestolen, maar Hagi wilde hem op heterdaad betrappen en de chocoladereep had hem de das om gedaan. Ik was niet bij het gesprek, maar hoorde alles vanuit mijn kamer. Ik had met die vrouw te doen. Je kon de bedwongen tranen in haar stem horen. Pa maakte een deal met haar. Jules zou mogen blijven werken mits Pa hem een lesje mocht leren. Dat mocht. Pa belde met het hoofd van de school waar Jules school liep. Wat hij met de directeur besprak weet ik niet. Ik weet wel dat Jules de volgende dag op kantoor moest komen en pa gaf hem de chocoladereep mee met de mededeling dat hij zich bij het hoofd van de school moest melden. Aan mij werd niet verteld wat de "straf" van de chocolade dief was. Maar hoelang blijft iets in Suriname geheim? Nu niet en toen ook niet. Ik zat met een klasgenoot van die arme slungel, op een soort knutsel les bij de CCS. En van haar hoorde ik het drama. Jules moest voor de klas vertellen dat hij op het werk een chocoladereep had gestolen en hij moest als straf en om te leren nooit meer aan spullen te komen die hem niet toebehoren, de chocoladereep in stukken delen en aan alle meisjes uit de klas een stuk geven. Jules heeft bij mn pa gewerkt totdat hij de MULO had afgerond. Hij kwam daarna nog vaak langs. Had een boekhoud cursus gevolgd, kreeg daarna een baan bij een particulier bedrijf en bij de begrafenis van Hagi jaren later, stond ie heel lang naast de kist. Hij bleef tot het eind. En toen ik van de groeve wegliep, sprak hij me aan en zei hij me dat hij zeker het slechte pad zou zijn opgegaan als Hagi hem niet zo streng had aangepakt. En hij keek me recht in de ogen. . . . . Levenslessen kunnen soms zo simpel zijn als het delen van een chocoladereep.
Het ergste van al vond ik dat ik niet op die hazelnootjes had kunnen peuzelen! Jules bin kot' mi span! Maar de belangrijkste les: integriteit, eenmaal aangeleerd hou het vast. Het is je trots en jouw leven.
Na 32 jaar weer eens een keer Kerstdagen en eindejaar in Su. Wat een ervaring. De sfeer, het kerstbrood, de drukte in Lucky Store en Kirpalani bijvoorbeeld. Nergens en door niets te evenaren. Zelfs de regen in de kleine regentijd die in grote bakken uit de lucht valt drukt de pret niet. Onvergetelijke indrukken. De radio waaruit er de oudste Kerstliedjes galmen. Nostalgie viert hoogtij. Om gewoon toch nog beter de sfeer op te snuiven besluit ik naar de binnenstad te gaan voor wat Kerst inkopen. Kerst decoraties. De boom had ik al. En een paar Kerstlichtjes voor in de tuin moesten het geheel afmaken. Ongelooflijke drukte. Parkeren een avontuur op zich. De zich tot zichzelf gebombardeerde parkeerwachters verwachten de meest onmogelijke stunts van jou als auto bestuurder. Je mag op 4 mm afstand van de auto naast je parkeren. Kwestie van zoveel mogelijk uitbetaald krijgen voor het "letten" op de auto. Ik besluit eerst naar Lucky Store aan de Joodenbredenstraat te gaan. Daar zou ik volgens de radio alles vinden voor de Kerstsfeer in huis. De winkel was volgestouwd met van alles en nog wat. Van truitjes met I Love Su als opschrift, tot Kerstslingers en Kerstballen. Mn oog viel op een leuke Kerstverlichting. Zou goed zijn voor de boom, voor in de tuin. Ik vroeg aan een mevrouw van de winkel of ze ook de prijs wist. Op de doos stond aangegeven 46 SRD. Mevrouw zei dat ze ging informeren want ze weet zeker dat de prijs 30 SRD was en dat hetgeen op de doos was aangegeven niet klopte. Als hetgeen ze zei waar was, dan was het wel waard te wachten. Dus ik had geen bezwaar dat ze ging informeren. Ik volgde haar met mn ogen die arme vrouw, die volgens mij reeds lang niet meer door een winkel moest sloffen om een prijs voor deze of gene te achterhalen. Maar enfin, ze probeert haar ding nog te doen. Vast wel uit nood, maar wel met plezier. En dat vond ik bewonderenswaardig. Want met de dienstverlening wil het in Su vaak genoeg niet vlotten. Ze trok van de ene naar de andere collega en van iedereen kreeg ze een verzuurd hoofdschudden. Of ze wisten het niet of ze bevestigden de prijs die op de doos stond aangegeven. Maar mams gaf niet op. Ze ging naar een caissière en vroeg of die in het systeem kon nagaan wat de werkelijke prijs was. Het kon niet. Pfffft. Ik voelde een acute allergie aanval opkomen wegens veel glitters en stofdeeltjes in de lucht, hitte, veel volk. Er waren inmiddels 20 minuten voorbij. Ik baande mij een weg naar voren en kreeg mams te pakken. Misschien moet u bij de administratie van het magazijn vragen. Daar weten ze misschien wel wat de juiste prijs is. "Ai, dat na wan bun idee". Ze ging erop af en ja hoor, ze had gelijk. Het kostte inderdaad 30 SRD en geen 46 zoals stond aangegeven. Hè hè, 't was dus echt wel het wachten waard geweest. Ik wilde nog een tafelkleed. De afmeting stond jammergenoeg niet aangegeven want alles was uit de verpakking gehaald en de lakens hingen gewoon aan een rek. Alle info ontbrak en met het blote oog kon ik zo gauw niet inschatten of de afmeting wel overeenkwam met mijn tafel. Mams ging weer op missie. Bij de eerste dame aan wie ze vroeg of die enig idee had voor hoeveel stoelen dit tafelkleed was, was het meteen raak. De juffrouw keek Mams met zwaar gewimperde Disney ogen aan. "Voor hoeveel stoelen?" Hoe bedoel JE? Voor hoeveel stoelen. Is toch een tafellaken? Nu had Mams zich al zo voor me uitgesloofd, we waren inmiddels drie kwartier verder, ik voelde me verplicht het voor haar op te nemen. Ik zette mn vriendelijkste stem op, of probeerde dat althans."Die mevrouw bedoelt, voor een tafel met hoeveel stoelen is dit tafellaken?", probeerde ik voorzichtig. De gewimperde watramama keek me ietwat verward aan, sloeg met overdreven precisie haar lang haar naar achter en antwoordde verbluffend intelligent: we hebben het wel over een tafel. Wat hebben die stoelen ermee te maken?Waaaaai woeiiiiiii, mijn God, wordt er hier nog een beetje naar school gegaan voordat die dames in een winkel mogen staan. Of worden degenen met de langste wave en de meest gekrulde wimpers het eerst aangenomen? Ik besloot me er verder niet mee te bemoeien. Ik bedankte Mams voor de moeite en nam het kleed maar mee. Weg, weg van de drukke plaats waar je domheid nog als toegift kreeg. Vlug vlug naar huis om mn lichtjes te laten plaatsen. En om te kijken of het kleed wel zou passen op mn vier stoelen. Tjé Gado. Op weg naar huis toch nog even langs de Chinese winkel om brood te halen. Ik stond op mn beurt te wachten om te betalen. Mi Gado ook hier weer een Watramama, nu als klant. Deze versie had blond haar met aan de onderkant een rode kleur. Ik zou er naar de jaarwisseling toe nog vele exemplaren tegenkomen. Zwarte dames met meterslang haar. In alle kleuren. Het leek Rio wel. Karnaval in plaats van owru jari activiteiten in Su. Het zal me blijven verbazen dat valse haar. Mi gado het gaat van kwaad naar erger. Het wordt langer, en de kleuren liegen er niet om. Bij alle activiteiten die we bezochten pierde ik mn ogen om te zien of er wel voldoende brandweer aanwezig was. Want als er brand ergens uitbreekt met al deze watramamas present, dan zal het vuur wel heel gauw om zich heen grijpen! En ik ga niet graag voor mijn uur is geslagen. Gedonder met dat geitenhaar. M'n lichtjes hebben het maar 2 dagen gedaan. Alle moeite voor niks dus. Arme Mams. En het tafelkleed paste niet op mn vier stoelen. Watramama had gelijk. We hadden het wel over een tafel hè? Pffffft. De Kerst was er niet minder gezegend om met mn gekortwiekte tafelkleed.
Wie voor langer dan twee weken in switi Sranan zal verblijven en zich met de auto wil verplaatsen als bestuurder, moet een tijdelijk rijbewijs aanvragen. Ik ken de procedure. Ofschoon er geen ruchtbaarheid aan wordt gegeven. But you learn the hard way. Als er een actie van de politie is, de fameuze verkeersacties van de politie in Su. Compleet met bureaus en stoelen langs de weg en je zou als rijdende vakantieganger worden betrapt op het niet in het bezit zijn van een tijdelijk rijbewijs, dan yu o sabi. Yu o pai. En mi pai. Dus ik heb daarna netjes mijn verzoek tot het verkrijgen van zo een tijdelijk papiertje ingediend, telkens ik zelf moest rijden. Ik ben nu in Su. Ik rijd niet zelf, maar een vriendin van mij die wil zelf gaan rijden dus heeft ze dat tijdelijke kartonnetje nodig. Ik dacht van ik weet het wel. We moeten gewoon eerst even langs lopen bij het ministerie van Openbare werken, daar de leges betalen en met het betalingsbewijs naar het Politie bureau aan de Nieuwe haven. Je krijgt daar dan een datum om jouw rij toestemming op te halen. Wij doen dat dus. En zijn heel verblijd met de vriendelijke service van de mevrouw achter het loket. En hartverwarmend vonden wij de tekst die aan het loket prijkte ook! Iets in de trend van: Een warme glimlach kost niets. . . . . Nu dus naar de Nieuwe Haven met onze kwitantie, om zodoende de aanvraag te doen en een datum te krijgen voor het afhalen. Vergat ik te zeggen dat ik bij het in ontvangst nemen van het betalingsbewijs aan de mevrouw vroeg of dit het gene is waarmee we naar de politie moesten? Ja dus. Ik vroeg het en de dame bevestigde. We hadden wat nodig was.
Bita Maar Su zou Su niet zijn als er ondertussen niet weer een paar zinloze veranderingen waren aangebracht, waarvan iedereen op de hoogte is behalve de mensen die het MOETEN weten. Er staat iemand voor ons bij het loket om geholpen te worden. Die mevrouw krijgt een datum en stelt heel gemoedelijk de vraag: maar als ik de zestiende terug moet komen om het rijbewijs op te halen, mag ik in die tussen tijd wel hiermee rijden? De mevrouw achter het loket die niet op een antroewa leek maar wel zulks bitter gedrag vertoonde, blafte de dame toe: NEE U MAG HIER NIET MEE RIJDEN. DIT IS EEN ONTVANGSTBEWIJS, IS GEEN RIJBEWIJS. Ik bemoeide me er verder niet mee, blij als ik was dat mijn gezelschap gauw aan de beurt kwam en ook een datum zou krijgen. Antroewa blafte: "Is het een tijdelijk rijbewijs dat u aanvraagt?" Maar mi gado dat staat op de kwitantie. Mijn vriendin zegt dus: "Jawel" En zowaar helpe ons God almachtig: Antroewa schuift onder de gleuf een strookje door en blaft: "Dit is wat u nodig hebt voor het aanvragen van een tijdelijk rijbewijs". - Kopie Paspoort, pagina met de foto en de persoonlijke gegevens - Kopie van de pagina met stempel van de immigratie bij aankomst - kopie rijbewijs - betalingsbewijs
Ay boi. Dus er kan niet gewoon een papiertje worden geplakt bij de kassa waar je gaat betalen aan het andere eind van de stad? Of dat strookje met hetgeen men nodig heeft, kan niet worden afgegeven door de dame bij wie men gaat betalen voor die tijdelijke nonsens?Neeeee, deze of gene antroewa moet haar dagelijkse portie macht kunnen uitoefenen. Wij vertrekken dus verontwaardigd, maar tegelijkertijd ook blij dat wij niet zoveel haar op ons hoofd hebben, want ik begin er steeds heiliger van overtuigd te raken dat wave de hersenen beschadigt. Enfin wij vliegen naar de dichtstbijzijnde zaak waar men kopies maakt. Maken kopies van alles dat nodig is en togen terug naar Skowtu. We waren wederom gauw aan de beurt. Jullie geloven het niet. Antroewa bekijkt alle stukken en vraagt dan mierzoet naar het rijbewijs van die mevrouw. Maar Jezus Mina: je vroeg naar een kopie, je kreeg een kopie, je kreeg een kopie van het paspoort . Je ziet dat het één en dezelfde persoon is. Dan soort rijbewijs yu wan syi moro. Is toch kolder. Kolder met Surinaamse sju. Enfin volgende week donderdag mogen we het begeerde tijdelijke ding gaan halen. Pfffft. Over zware bevallingen gesproken. Maar als je dit soort dingen niet meemaakt ben je niet in Su geweest. En mi breti tak mi gebore dya! I love sju!!!!
Bij de eerste scheurtjes in het sterke fundament, keek ik vertwijfeld de andere kant op. Dit kon niet waar zijn en ik wilde er absoluut niets over weten. Zal wel weer één of ander complot zijn tegen de zoveelste succesvolle zwarte man. Voorbeelden te over. Want als een zwarte man iets uitvreet dan doet hij dat volgens de overheersende witte media niet omdat ie iemand is die in de fout gaat, maar zeker en in de eerste plaats omdat ie zwart is. Dus mij kregen ze deze keer echt niet zo gek mee te doen aan hun circus. Een paar dagen gingen er overheen en de scheurtjes werden hardnekkiger. Zoals de rivieren op een landkaart staan aangegeven, zo vormden de scheurtjes zich, een weg banend naar boven. Als de trend zich zo voortzet, zal het stevige fundament ten spijt, een rots waarvan we dachten dat die er één was in de branding, onherroepelijk afbrokkelen. Helaas tot minuscule stukjes die door diezelfde branding, eens zo goed doorstaan, zal worden weggespoeld. Alsof die nooit daar had gestaan.
Ik weet niet waar te beginnen, dus begin ik maar met de man himself, Bill Cosby! Ik durf niet eens luid op te denken. Zal 't dan toch waar zijn? Is de hardnekkigheid waarmee de aantijgingen elke dag hun weg naar de media vinden, dan toch het bewijs dat er ook maar een beetje van waar is? Stel dat er niet wordt gelogen en dat alles op waarheid berust. Stel dat het geen complot is, maar dat de tijd is aangebroken voor de waarheid om het licht niet langer te schuwen? Wat als deze rookpluim onherroepelijk de voorbode is van een heuse bom? Wat dan?
Ja wat dan! Ik geef eerlijk toe dat ik mij op het ergste voorbereid. Ofschoon we altijd heel dapper stellen dat iemand pas schuldig is als dat ten stelligste is bewezen. En daar zit 't "helaas, pindakaas" aspect van deze heisa in. Zullen we ooit de waarheid te weten komen? Welk bewijs zou ons uit deze nachtmerrie met ongeschonden tenue kunnen doen uitkomen? Het zullen "zijn" woorden zijn tegenover die van "hen". Of nou ja, woorden. Van de super daddy zelf hebben we niet zoveel "gehoord" sinds dit alles begon. Behalve wat schuchter gemompel over niet kunnen reageren, kwam het tot nu toe niet. Meneer Huxtable kan zich deze keer niet met draaiende ogen en een gevat antwoord, uit de situatie lullen. Want dat is wat steeds nijpender wordt. Waarom zegt die man niets. Waarom zwijgt ie als 't graf. Wij willen van hem horen dat het niet waar is! Dat het een complot is tegen zijn persoon, omdat hij invloedrijk, succesvol, rijk is en ja, zwart. Een aanval op zijn persoon omdat ie zijn stem herhaaldelijk en vooral luid liet horen over wat er allemaal mis is met het zwarte ras. Vooral wat betreft de opvoeding van hun kroost. Hij had het natuurlijk over de zwarte Amerikanen, maar wij weten dat de problemen van de zwarte mens universeel zijn. Geeft niet uit welke hoek we komen of ons bevinden, de gelijkenissen in beklagenswaardige toestanden is frappant. Hij is een icoon, dus hij moet een kopje kleiner worden gemaakt? Hij heeft ettelijke miljoenen op zijn naam staan, dus moet ie aan de schandpaal? En oh ja, hij is zwart, dus die kunnen we niet gauw genoeg uit het systeem pesten?
Ik las hetgeen ik hierboven schreef terug en de belachelijkheid spat van het scherm! Niks geen complot, niks geen leugens. In ieder geval geen hele leugens. Er zijn dingen gebeurd. Bill Cosby heeft zich te vaak laten meeslepen door een kwaal waar veel mannen aan lijden. Geel, zwart of groen. Veel lijden aan deze ziekte. Het "ik kan m'n lul niet in m'n broek houden" syndroom. Tot z'n navel was het de respectabele pa Huxtable, onze Bill Cosby. Onder de navel was het gewoon gekke Freddy die uit balorigheid niet wist wat ie met z'n driften aan moest. Vergis ik mij of komen de aantijgingen tot nu toe alleen van blanke dames? Lord have mercy!
Daar gelaten dat deze deernen ook op het één of ander uit waren toen ze deze man willens wetens te dichtbij lieten komen. Hij had zo ook zn plannetjes. Hij zijn bedoelingen, zij de hunne. Maar de nasleep is wel voor ons. Weer een respectabele zwarte man die ons vol overgave probeerde te laten zien hoe af te komen van het stigma dat het gedrag van zwarte mensen met zich meebrengt. Wat deed ie al die tijd? Ook al is maar de helft van de aantijgingen waar! Dus scholen aflopen, goed werk verrichten, kinderen kansen geven, de hele aardbol in de ban houden met een comedy show die zwarte mensen op een positieve manier op de kaart zet, en ondertussen in het geniep de zwarte hengst uithangen. What the fuck Bill. You fucked up nigga!!
En toch hoop ik stiekem dat het allemaal uit een zeer grote duim is gezogen. Dan kom ik terug en haal dit stukje van mn blog. Of ik blijf gewoon slapen en hoop dat deze nachtmerrie gauw voorbij is.
Let's hope that Bill will be remembered by his countless good deeds and not by his restless dick!
U kent die bemoedigende teksten wel. Voor op de koelkast of als profiel te gebruiken op je smartphone. Ik zapte gister door mijn foto bestand met de bedoeling een grote schoonmaak te houden. Veel, heel veel van deze tekstjes kwam ik tegen. De meeste pakkend, andere minder en enkele echt de fameuze spijker op de kop. Nu is 't zo dat ik een viadoo bolletje van een vriendin heb, die af en toe zelf van die pakkende spreukjes op haar profiel plaatst, maar vaak stuurt ze me die ook gewoon op. Bij de schoonmaak kwam ik dus deze tegen:
When you truly don't care what anyone thinks of you, you have reached a dangerously awesome level of freedom.
Nu is deze spreuk mij in het geheel niet vreemd. Ik durf zelfs vrijmoedig te stellen dat ie me op het lijf is geschreven. Want ekte: de mening van een ander over MOI interesseert me geen sikkepit. Heeft niets met arrogantie te maken, maar meer met de ultieme stap naar geestelijke rust, welzijn en ja vrijheid. Zolang je als individu rekening houdt met jouw medemens, als jij ervoor waakt anderen geen strobreed in de weg te leggen om zich persoonlijk te ontwikkelen en zoals die zelf verkiest zijn ding te doen, dan creëer je voor jezelf ook breathing space . Als elk één de ander vrij laat in zijn waarde, dan beste mensen, dan zal het hier echt een heus paradijs zijn. Maar helaas, zelfs of juist de vrijen van geest blijven van aandacht niet gevrijwaard. Verspilde tijd en energie zou ik zeggen, want de tijd aan een ander besteedt en met futiliteiten doorspekt is kostbare tijd en vooral energie die men aan zichzelf kan besteden. Niets zo geest verrijkend, als men zichzelf persoonlijk ontwikkelt en op die manier dichter bij zichzelf komt. Wanneer je beseft dat je jezelf elke dag opnieuw weer ontdekt. En op die manier dichterbij komt van de innerlijke rust waar wij allen niet alleen recht op hebben, maar ook naar moeten streven. Het is niet mijn bedoeling om de goeroe uit te hangen, verre van. Maar lieve mensen hoe mooi is het niet om 's morgens de dag te beginnen met het goede voornemen er in elk opzicht iets moois van te maken en 's avonds naar bed te gaan met de voldoening dat je het hebt geprobeerd. En ik zeg "proberen" omdat geen van ons de formule heeft om volmaaktheid te evenaren. Maar het zit m in het "proberen" en "streven naar". Nu weten we allemaal dat onze wegen niet geplaveid zijn. Oh nee, kuilen, oneffenheden en struikelblokken zijn allemaal ons deel. Maar wanneer wij diep in onszelf kijken dan vinden wij altijd wel die plek waar wij de kracht uit kunnen halen om aan die drempels het hoofd te bieden. Maar die plek vind je alleen wanneer je jezelf ontdoet van onnodige perikelen over wat de anderen eventueel van je vinden of over je denken. Hoe belangrijk is dat eigenlijk? Als dat belangrijk was, was er van geen van ons nog wat overgebleven. Dan hadden we geen van allen volwassenheid bereikt, laat staan oud worden. Bekijk het zo: wat in jouw tienerjaren zo belangrijk en onoverkomelijk leek, is nu van generlei waarde. Zullen de onbelangrijke wisje wasjes die nu op latere leeftijd voor sommigen nog belangrijk zijn, in onze kist nog enige waarde hebben? U kent het antwoord! Het zal dan echt geen bal er toe doen, wat Jan of Alleman ooit eens over je heeft gedacht of gezegd! Nee, dus mi e begi unu! Stop ermee. Schenk geen aandacht aan dingen die jou in je persoonlijke ontwikkeling belemmeren. Houd je bezig met jezelf, de dingen die voor jou belangrijk zijn. Wees goed voor en koester jezelf. Op die manier zal je ook voor anderen iets kunnen betekenen. Want iemand die beseft dat ie op een goede manier in het leven staat, kan alleen maar op een goede manier de mensen om hem heen beïnvloeden. Alleen wanneer wij weten waar en hoe wij staan op spiritueel vlak kunnen wij iets voor anderen betekenen. En dat op zich is al enorm verrijkend. Wanneer je op welke manier dan ook iets voor een ander kan betekenen. Een moeder Theresa hoeven we niet te zijn. Zo begenadigd zijn maar weinigen onder ons. Maar trachten de ander tegemoet te komen, openstaan voor de sores van een ander, een luisterend oor en een helpende hand, doen al veel. En dan, wanneer wij zelf eens in de put zitten, dan komt er volgens ons "out of nowhere" een oplossing voor "het probleempje" van dat moment. Maar geloof me beste mensen, dat komt niet zomaar ergens vandaan. Dat komt omdat wij misschien slechts een pinkje hadden uitgestoken, eens toen die ander in een dipje zat. Zo werkt het. Je geeft en je krijgt. Tra fasi no deh. Maar oh wee, als je makka's uitdeelt, dan staan voor jou ook makka's op het menu. Alleen, dan realiseer je je niet dat jij misschien ontelbare keren makka's hebt geserveerd. Vandaag heeft mijn viadoo bolletje op haar profiel staan:
JE HEBT VAN DIE DAGEN DAT HET ALLEMAAL TEGENZIT. DAT JE DENKT WAAROM GEBEURT DIT EN WAAROM OVERKOMT DIT MIJ. MAAR HOE HARD EN HOE LANG JE OOK NADENKT , EEN ANTWOORD KRIJG JE NIET. EN HOE MOEILIJK HET OOK IS, GEEF NOOIT OP
Een heel mooie tekst. En ongeacht wie, opgeven moeten we nooit. De vraag is echter: Stak je een pinkje uit of waren het makka's die je uitdeelde? Het antwoord ken je zelf!
Ik had me uiteindelijk tegen beter weten in, toch laten overhalen om mee te doen aan dit avontuur. Dus alles wat ons, mij die dag overkwam, was eigen schuld hele dikke bult. We gingen met een groepje van vier meisjes regelmatig naar Riverclub. Een hotel/priveclub waar je onder andere kon zwemmen. Als lid mocht je vrienden meenemen. Menige maandagmorgen werd aan de rand van het zwembad doorgebracht in plaats van in de klas. Voor wat betreft het toegelaten worden tot de club waren er geen problemen, mijn Pa was lid dus ik mocht vrienden meenemen. Verder werden er geen vragen gesteld over het uur van ons uitstapje en of we niet op school moesten zijn. Vier jongedames die ook nog netjes iets te eten bestelden waren maar al te welkom. Die uitstapjes zo onder meisjes alleen, werden zorgvuldig gepland. Wij zorgden ervoor om voldoende geld opzij te houden zodat we tenminste eens per maand die kant op konden. Twee van ons die waren ook al een paar keer naar Krasnapolsky, een vrij nieuw luxe hotel in de stad geweest, met andere vriendinnen. Ook om te zwemmen. Ik verbaasde mij daarover want iedereen wist dat Krasnapolsky een luxe hotel was/is en dat hun zwembad exclusief aan klanten was voorbehouden. Die twee hielden echter vol dat wij het met ons groepje van vier ook moesten proberen daar in Krasnapolsky. Was leuk, was luxe en het zou vooral een kiek zijn. Nu heb ik een hele alerte krabyasi, die me meestal duidelijke seintjes geeft voor naderend gevaar of foute boel. Ik toonde me niet enthousiast voor dat Krasnapolsky project, want 't idee trok me niet aan. Als je ergens geen lid bent, niet eens lid kan zijn, leek 't mij vragen om problemen als je daar gewoon vrij en blij gaat zwemmen. Ach. . . . . vonden die anderen, we zijn al met zn vieren geweest, soms zelfs met zes, nog nooit heeft iemand ons iets gevraagd!"En hier bij Riverclub zijn we toch ook al twee keer zonder jou gekomen en we mochten gewoon naar binnen, niemand heeft iets gevraagd of vervelend gedaan!" Ik dacht bij mezelf dat komt omdat men zeker denkt dat jullie lid zijn en dat ik gewoonlijk met jullie mee mag, en niet omgekeerd! Ik hield wijselijk mn mond. A no ala sani ju abi fu taki. En mensen snappen je vaak ook totaal niet, vooral niet op die "vrije blije leeftijd" die we toen hadden.
Ego Het plannetje Krasnapolsky nam steeds vastere vormen aan, want inmiddels waren al drie er helemaal voor te vinden. De vierde, ik, hield mn poot echter stijf want het plannetje trok me niet aan. Dus zei ik "gaan jullie maar zonder mij en vertellen jullie me hoe leuk 't was". Dat zeiden we en deden ze. Ohhhh 't was echt gezellig, wat hebben ze een dolle pret gehad, maar eentje ontbrak, dus a sani no bin gezellig soh. Hun woorden hoor! Lief en ego strelend als hun verklaring was, mi fergit mi krabyasi en ik liet me overhalen. De volgende keer zouden we dus naar Krasnapolsky gaan. Ik stelde echter één voorwaarde! Aangezien geen van ons lid of wat dan ook daar was, moesten we genoeg geld hebben om daar iets te eten te bestellen, zodat no wan sma no kan yagi unu! "Ach. . . .waarom ben je zo paranoide! Niemand heeft ons iets gezegd en we hebben niet eens iets besteld, toen we er waren. We hebben gewoon gezwommen, aan de rand van het zwembad gelegen bijna 2 uren en niemand heeft ons lastig gevallen."Ik bleef erbij dat we, als we gingen iets moesten nuttigen, noso mi no e go! Mn krabyasi zei me stilletjes, er rekening mee te houden dat de ene de andere niet is in Suriname. Vooral in Suriname niet. Het land waar de synagoge en de moskee naast mekaar staan en we onnoemlijk veel van elkaar houden! Woei!
Uitsmijter Goed we verschoven onze uitstap een maand vooruit, zodat iedereen genoeg had om uitgebreid eten te bestellen eens we in Krasje zouden zijn. De dag brak aan. Eerst naar school twee uurtjes volgen en dan naar Krasnapolsky. Niet beneden op de hoek zoals vaak, maar boven richting zwembad. De anderen kenden de weg, we namen de lift en kwamen op de etage aan. Het was een uur of elf dus we gingen naar de bar annex restaurant om naar de menukaart te vragen. De bardame en heer keken een beetje verbaasd, maar we kregen de kaart, bekeken onder veel en vooral luid gegiechel de menukaart en bestelden uiteindelijk "uitsmijters". De bardame vroeg voorzichtig als we wel wisten wat "uitsmijters" waren! Het varkentje in mij begon te knorren vooral daar ik vond dat de bardame steeds stuurser werd. Ik verdrong die kleine agu en vertelde haar poeslief dat we het wel wisten omdat we dat al tig keren elders hadden besteld. De barman bleef zn vriendelijke zelve en hij was 't, die onze bestelling kwam brengen toen die gereed was. De bardame was glazen aan het wassen achter de bar en gluurde steeds venijniger in onze richting, maar ik vond, in het bijzonder naar mij. Glazen werden driftig gespoeld en afgedroogd, met bruuske bewegingen werd het vaatwerk onder handen genomen. Arme glazen waren volgens mij nog nooit zò gepolijst! Ik kreeg een ongemakkelijk gevoel en wilde eigenlijk weg. Maar eenmaal in 't schuitje, doorvaren. Na die heerlijke uitsmijters te hebben verorberd en nog een beetje te hebben gezeten aan de bar, gingen we richting kleedkamers. De barman zn geluk kon niet op. Hij straalde van alle kanten. Bardame echter, stond nu echt op ontploffen! Ik meldde aan de andere drie dat we er rekening mee moesten houden dat wij eruit gezet zouden worden, ik voelde dat met elke vezel in mn lijf. "Hou op hoor! Waarom? Tyuri" Nee noh? Un sa syi dacht ik bij me zelf. Ik was inmiddels klaar voor de oorlog die zeker zou komen. Eenmaal mentaal ready voor de slag, genoot ik met volle teugen van onze uitstap. Niet voor heel lang. Ik voelde me opeens bekeken en zocht vanwaar die slechte vibes kwamen. Oh, daar bij de bar was bardame versterkt met wat nu een interieurverzorgster heet. Was een bigisma, of misschien zag ze er gewoon ouder uit dan dr leeftijd. In de jaren zeventig hadden Surinaamse vrouwen nog de neiging al vrij jong te slonzen, dus misschien was die mevrouw niet eens zo oud. In ieder geval wel iemand om respect voor te hebben, gewoon al omdat ze ouder was. Voor bardame had ik geen respect, ze had bij wijze van spreken nog met ons in de schoolbanken kunnen zitten, dus. . . . Enfin, nu keken dus twee paar venijnige ogen mij de grond in. Althans daar deden zij een poging toe. Verloren moeite. I was standing tall. Barman werd erbij gehaald en er werd gesjusju. Hij scheen niet over te halen te zijn, want hij haalde zn schouders op en liep weg. Onze kant op. Hij kwam vragen of wij nog iets wilden drinken. Ik zei nee, we hebben net gegeten en gedronken, dus nee. Ik vermoed dat hij zich gewoon van dichtbij wilde verlekkeren en helemaal niet geïnteresseerd was in een bestelling. Wij bleven ons ondertussen vermaken, was gezellig maar die priemende ogen lieten ons, mij, niet los! Zooooo, opeens zag ik een "gedaste" meneer bij de bar. Hij was in gesprek met de barman en het leek over 't werk te gaan. Hij sprak even later met bardame en ook dat leek over het werk te gaan. Maar toen kwam interieurverzorgster met zowaar nog een bezem in de hand, gehaast met die meneer praten. Ze betrok bardame in het gesprek, maar die deed niet van harte mee. Ik volgde alles op de voet. Ik verstond niet wat er werd gezegd, maar ik wist zeker dat het over ons ging. De meneer keek eigenlijk schichtig naar ons om, alsof hij niet zo goed wist wat te doen met hetgeen hem werd toegesist door interieurverzorgster. Ok, dat ziet er niet slecht uit. Of hij komt op ons af, en dan pak ik hem in. Of hij durft niet en laat 't maar gaan. Maar nee, hij zwichtte voor het postuur, die vuur schietende ogen en die bezem! Hij liep dus op ons af! Ik zei aan de andere drie om mij aan het woord te laten. De adrenaline gierde reeds door mn lijf. Mn krabyasi ging tekeer in mn hoofd:"ik had je gezegd niet te komen! Yesi lek' bofru b'a!" Ok Krabyasi, nu ben ik hier dus help me dit heel goed aan te pakken. Hij was er bijna, want heel snel liep die niet. Alsof zn benen een beetje verzwaard waren. Verzwaard door ongemak misschien? A man doro na unu, maar oh wonder hij richtte zich tot mij? Hij vroeg wie ons had gezegd dat we hier zomaar mochten komen zwemmen? Het zwembad was uitsluitend voor gasten van het hotel. Ik antwoordde dat mijn vriendinnen dat vaker deden en dat er nooit eerder problemen waren. Dat wij ons wel degelijk bewust waren van het feit dat het zwembad alleen voor gasten bestemd was, maar dat niemand ons ooit nog had tegengehouden. Ik gaf toe dat de anderen al vaker waren gekomen, maar dat het voor mij de eerste keer was. En dat ik het toch wel vreemd vond dat we voor een behoorlijk bedrag hadden geluncht en dat we toen geen paria's waren? Oh nee, zegt die goeie man zover hoef ik 't niet te zoeken, paria's zijn we niet! Maar. . . . . . . we hadden geluncht? Ik bevestigde dat, en riep naar de barman om even te komen. Die kwam en ik vroeg hem als hij de reeds betaalde rekening aan de baas kon laten zien. Die jongen kende het bedrag uit het hoofd. Dus hij noemde het gelijk. Ik zag de adamsappel van bedrijfsleider duidelijk in zn hals bewegen. Hij wist niet zo goed wat te zeggen. Ik bedankte voor 't feit dat hij ons, mij in ieder geval netjes had aangesproken en verontschuldigde ons voor het feit dat we "zomaar" van het zwembad gebruik hadden gemaakt. Maar dat hij hopelijk ook wel doorhad dat we in ieder geval geld hadden uitgegeven in het restaurant en dus toch niet "zomaar" daar waren binnen geslopen. Zn mond was vol, zn schouders hingen er maar een beetje bij. Hij wist niet zo goed hoe het gesprek te beëindigen, dus deed ik het maar voor hem. Ik zei dat we ons meteen zouden omkleden en vertrekken, maar dat ik toch nog een vraagje had. Waarom had ie persé mij aangesproken? We waren met zn vieren. Hij antwoordde niet, maar de ogen zijn de spiegel der ziel, dus ik had mn antwoord.
Vrouwtje Bezemsteel Deze hele sketch werd live en op de voet gevolgd door bardame en mevrouw Bezem. Ik sprak luid en duidelijk. Mevrouw Bezem kon niet ieder woord volgen, wegens te kort op school en te lang de bezem in de hand. Dat weet ik zeker. Nanga ala lespeki, maar op dat moment zat er geen graadje beschaving in mij. We pakten onze spullen en liepen naar de kleedkamers. Ik liep demonstratief langs die twee klokkenluiders, want dat waren ze. En wàt zei mevrouw Bezem? Blakasma ptjin nanga law. . . . . Jaaaaa de barman, de bardame, mevrouw Bezem en IK, leken op elkaar. Mijn vriendinnen en de bedrijfsleider niet. Un begrijp? Ik liep langs, keurde haar geen blik waardig en ging me omkleden. Mn vriendinnen lagen in een deuk. Ik lachte niet. Ik was bloedserieus en verbeet mn woede om vooral niet uit te vallen tegen zo een rotwijf die alleen maar omdat, of juist omdat ik op haar leek, met zo een actie kwam. A tori no keba eteh. We waren nog niet klaar met ons om te kleden en dat mens deed de lichten in de kleedruimte uit! Aaaay toen kon ik ptijn agu niet meer rustig houden. A agu djompo kon na dorosey! Ik ging naar buiten en trof dat mens op de gang. Ik siste uit woede, maar ook omdat ik niet wilde dat anderen het hoorden. Toch nog die verdomde eerbied voor volwassenen toch. "Mi bing kan deh ju ptjin, mi no du ju noti, mi no du ogri maar yarusu nanga dong, mek yu du san yu du. Blakasma nanga law! Mars go wroko en figi ala deng uku bun!" En weg was ik. De anderen waren me al voor. " Wat heb je dr gezegd? Wat heb je dr gezegd?" Ik antwoordde niet, maar kon toen wel lachen want mevrouw Bezem haar gezicht na mijn gesis! Oh lord! Hadden we toen maar al mobieltjes, ik zou haar zeker hebben vereeuwigd.
Staartje Die anderen vroegen zich luidop af waarom er eerder geen enkel probleem was en nu opeens wel. En ze hadden nog erbij nooit iets te eten besteld. Nu hadden we juist uitgebreid gegeten. Is toch raar? En bij River Club was 't beter dan, want daar waren ze zelf zonder mij gegaan en niemand had iets gevraagd of ze gezegd dat ze niet mochten zwemmen omdat ze geen lid waren. Is toch vreemd vonden ze. Is niet vreemd. IS SURINAME. Nu 38 jaar later nog steeds. Pffffffffttttt Begrijpe wie begrijpe kan. We houden van elkaar hoor. A winsi peh tata komopo. Waaaaai is waar noh??? Aan jullie 't antwoord.
Maar Sranan ik krijg maar geen genoeg van je hoor. Mi lobi lobi kondre.
Wat lees ik dolgraag artikelen of verslagen waarin melding wordt gemaakt over één of ander succes dat Suriname heeft geboekt. Een mijlpaal op sportief gebied, medailles of een Surinamer die met een of andere bijdrage Suriname POSITIEF op de kaart heeft gezet. Het gebeurt niet vaak, steeds vaker dat dan wel weer, maar niet vaak genoeg. Dus groot was mijn blijdschap toen ik begon te lezen: Suriname nummer één. . . . enz. Nou vreugde maakte al gauw plaats voor ergernis en schaamte ook wel. Schaamte omdat het feit dat Suriname nummer één is in het aantal (geregistreerde) Chikungunya gevallen in het Caribisch gebied, niet alleen een nationale maar zeer zeker en meer nog, een internationale schande is. Een land in ontwikkeling zoals men dat zo graag aanduidt daar in Su. Een land in ontwikkeling dat een decennia oude koorts weer de kop op laat steken. Er is reeds sprake van een epidemie, terwijl men de hele tijd van overheidswege suggereerde dat er geen gevaar was voor Suriname en dat men gewoon basisregels in acht moest nemen om op die manier gevrijwaard te blijven van muggen beten.
Basisregels Men moest zijn directe omgeving schoonhouden, een klamboe aanschaffen, lange mouw kleding aandoen en afdoende spuiten tegen de muggen. Op die manier zou de Chikungunya muskiet geen schijn van kans hebben. Wat een kolder allemaal. Ik dacht gelijk aan zo een vijf en dertig jaar geleden toen ik, wat toen op een hevige griep leek, dengue opliep. Ik werd zo ziek als een hond en dacht op gegeven moment echt dat 't met mij afgelopen zou zijn. Vroeg aan mezelf en de dokter of dit wel normaal was zo een hevige griep. Ja ik moest me verder niet druk maken. Calpol en rust en dan kwam 't wel goed. Ik werd reeds langer dan een week geveld door hevige koorts en helse lichaamspijnen en de calpol leek daar niet tegen opgewassen. Maar goed internet had haar intrede nog lang niet gedaan, dus wat de dokter zei, nam je voor zoete koek. Totdat ik een ochtend wakker werd met vreemde knobbels over mn armen en benen. Linea recta naar de dokter. Die goede man kijkt me doodleuk aan en zegt gemoedereerd: "Oh dan was 't geen gewone griep, maar dengue of te wel knokkelkoorts. Het ergste is nu wel achter de rug en binnen no time zult u weer de oude zijn." Dus dit zijn de dingen in ons land die ik niet begrijp en die tot in de lengte der dagen onveranderd blijven. Als leek, niet goed geïnformeerd worden omdat degenen die beter zouden moeten weten, deskundigen, er zelf geen bal van weten of niet voldoende begaan zijn met hun taak. Nu, zelfde rotzooi als tig jaren geleden. Het is dezelfde muskiet die dengue overbrengt die verantwoordelijk is voor het overbrengen van deze decennia oude (nieuwe koorts) die nu in Su heerst. Ik volgde de berichten hieromtrent vanaf begin van het jaar. Ik had zo mn reserves toen er van overheidswege steeds bekend werd gemaakt dat er helemaal geen rede was tot bezorgdheid. Ook niet toen het aantal van bekende gevallen in 2 weken tijd verdubbelde. Oh nee hoor, koopt u muggen repellent, wees alert. Ik weet niet hoe je dat moet aanleggen hoor. Alert zijn voor muggen. Maskita sobun. En zorgt u ervoor dat u niet wordt geprikt. Jaaaaaa, vertel dat aan Surinaamse maskita's. Dat je alert bent en tot de aanval zal overgaan indien ze jou naderen. Den e sut' yu teh yu 60.
Gestoken waar 't pijn doet Gelukkig den Sranan maskita tya lef. Ze zijn brutaal dus den go sut wan tu assembleeleden. En toen waren de rapen gaar. Den sut' wan lid van de vaste commissie van Volksgezondheid. Ay mi boi. Dus was er tot dan toe geen reden tot paniek. Meneer Abdul, zo heet die goeie meneer werd des duivels. Dat is nadat hij weer in staat was op zijn benen te staan en geen pijn meer had in zijn gewrichten. Hij kwam op de radio, schreeuwde moord en brand. Maskita sut' ing. A no kang! Er werd meteen een grootscheepse schoonmaakactie opgezet. Suriname moet schoon en nu. Broedplaatsen moeten worden uitgeroeid. Scholen schoon. Su in rep en roer, alles moet opgeruimd worden want enkele bigi dagus werden door een mug geprikt. Ik persoonlijk zou die muskiet die daarvoor verantwoordelijk was een oorkonde overhandigen. Want ze zijn op de juiste plaats gaan prikken. Nu gebeurt er in ieder geval iets en kan het aantal getroffenen beperkt blijven.
Morsu Ik ben geen doorwinterde patriot. Maar mi lobi mi kondre en niemand hoeft Suriname in mijn bijzijn te komen neerhalen. Maar wat een waarheid is als een steen, is het volgende: Van overheid tot mofinanwan. Sranansma slordig. Houden niet van de plek waar zij wonen. Het is op straat een varkensbende. Hele buurten lijken op vuilnisbelten. Pina no abi fu deh morsu. Je rijdt soms in bepaalde buurten, en je vraagt je af of er nog volk woont. Mensen die dagelijks langs de troep op de hoek van de straat moeten en dat normaal vinden?Overheidsfunctionarissen die op weg van Zanderij naar de stad, bij terugkomst van hun zoveelste buitenlandse reis, zich niet schamen voor het verschil van datgene dat ze in het buitenland hebben gezien en wat ze "thuis" in Su tegenkomen? A no teh maskita sut' yu dan yu mus kon rigeri. Worden jullie een beetje netter daar in dat lekker land. Wij mogen van buitenaf geen commentaar leveren, want we zijn geen Surinamers meer. Maar dit is goed bedoeld advies hoor. Hou het schoon en blijf gezond. Want als zelf Haiti slechts 14 gevallen heeft tot nu toe, dan begrijpen jullie wel dat het zeer nefast is gesteld met switie Sranan. Soso arrogantie en laksheid van beleidsmakers ook. En nu mag 't volk zijn wonden likken. Naf un sorgu un kir ala den maskita yere, want in lange mouwen in Su rondlopen, mi no deh en lijkt me ook niet praktisch.
Deze keer vergast ik jullie op wat voor mij tot nu toe, het leukste interview ooit is, dat ik heb gezien. Maar nee, wat Humberto Tan hier heeft gedaan als interviewer! Sorry Oprah, dat interview dat ik van jou zag met Parel, was niets vergeleken bij bovenstaand meesterstuk. Ik hoef er niets aan toe te voegen. Voor degenen die het nog niet hebben gezien. Bekijk het en geniet! Be happy. Een parel, dat is wat deze musical genius is. Zijn eenvoud, bescheidenheid en besef dat hij slechts een fractie is van het geheel. Daar zouden velen wat van moeten leren. Ik kan 't niet vaak genoeg zeggen: Eenvoud, eenvoud is datgene dat de mens siert. Ik heb jammer genoeg vaak de vage klachten van Sranamans gehoord over Humberto Tan. Hij gedraagt zich wit, . . . . hij zou toch niet zo goed zijn als late night host.. . . . Bla en nog eens bla.. . .
Wij kunnen jammer genoeg niet anders. Hoe schrijnend dat ook is, lijkt wel alsof de meesten van ons het met de paplepel is ingegoten. "Hou niet van jezelf en zorg er tegelijkertijd voor dat je ook genoeg haat over hebt voor je zwarte medemens, want zo doende, kunnen we allemaal gezamenlijk ten onder gaan."
Anyway, huisslaaf of niet. Humberto Tan zat lekker aan tafel met Parel Williams. Daar moet je héééél lang huisslaaf voor zijn en een hele trouwe ook nog. Go Humberto goooooooooo. We zijn niet allemaal Kabula exemplaren. Een Surinamer (kriyoro, oeps Afro Surinamer) die het ver schopt zal door zn eigen mensen veelal worden beschimpt. Na soh un tan tan. Maar niet Humberto Tan! Die gaat als een speer. Nu jullie nog. En voor de wijsneuzen onder jullie: het is geen fout Pharrell is een Parel.
Voor 't geval de link het niet doet, google dan RTL Late night. Het gaat om de aflevering van 23 september 2014
Waar te beginnen als je voor jezelf reeds heel lang geleden hebt besloten aan deze kwestie geen aandacht te besteden. Negeren so bun. Maar dan negeer je 35!!! jaar en dan kruipt 't toch onder je huid, verspreidt zich als een inktvlek, vindt zn weg naar je hart, knaagt en noopt je tot reactie. De persoon confronteren en gal spugen zou alleen maar tot gruwel kunnen leiden. Mensen kunnen zo verbitterd en hardvochtig zijn in hun gedrag, dat zij in anderen het slechtste naar boven halen. Zo ziek zijn ze dat ze vrolijk ronddobberen in hun gal groene blubber. Voor hun kan het niet gemeen, achterbaks en huichelachtig genoeg zijn. Welk bestaansrecht deze nutteloze contact gestoorde, kleine zielen hebben moge Joost weten. Maar ook zij komen van de schepper, dus daar vel ik geen oordeel over. Maar ik denk toch wel dat ze onderweg naar hier, door de duivel werden bevangen. Ik kan niet vatten dat iemand jaar in jaar uit er het haar levenswerk van maakt anderen negatief te bespreken, met leugens te belagen, en verder met alle gemak van de wereld door het leven te gaan. Schijn bedriegt echter. Je hoeft geen graad in de psychologie te hebben om een habituele leugenaarster te herkennen. Bij de eerste leugens doe je het nog af als. . . . een leugen. Niet meer en niet minder. Maar als de leugens en intriges zich opstapelen, dan begrijpt zelfs een leek dat er iets grondig mis is. En dat, jaar in jaar uit. Niemand maar dan ook niemand wordt ontzien. Ook broers en zussen niet. En de vrouw van een broer al helemaal niet.
Onbeantwoorde liefde Maar er zijn natuurlijk factoren die niet onderschat mogen worden. Iemand die naar de liefde snakt van een ander(een man) en deze is niet bereid dat te geven, maar ondertussen wel present blijft en profiteert van alles dat hem ten deel valt door de grenzeloze liefde van een zwaar gefrustreerde vrouw, ja dat soort zaken werken verbittering in de hand. Jammer genoeg worden de kinderen van de rekening, mensen die niet naar liefde snakken omdat ze die gewoon krijgen. Mensen die gewoon blij door het leven kunnen gaan zonder anderen te kwetsen. Mensen wiens goede humeur niet afhangt van de chagrijn van anderen. Mensen die blij zijn met wie ze zijn. Mensen die beseffen dat stoffelijke dingen van ondergeschikt belang zijn en dat er aan waardevolle dingen geen prijs of status kleeft. Mensen die weten dat hetgeen je bereikt in je leven voor jezelf belangrijk is en niet om anderen te imponeren. Mensen die helemaal niemand willen imponeren omdat het niet hoeft. Want jouw medemens herkent oprechtheid en eenvoud, dus hoef je geen moeite te doen om genegenheid te ontvangen. Dat krijg je gratis en voor niets als je puur, simpel en MENS bent. De gespleten persoonlijkheid waar ik het echter over heb, weet van geen ophouden. Ook en zelfs als je wegloopt en niet omkijkt en al 12 jaar lang alle banden hebt doorgesneden, alle schepen hebt verbrand. Dan nog gaat deze tweederangs door God verlaten ziel, door. Zoekt toenadering, schrijft brieven om het contact weer op gang te krijgen. Snapt gewoon niet dat YU NO WAN MORO. Maar ook daarvoor heeft de psychologie een verklaring. Habitueel liegen en in een leugen leven zijn onder andere een schreeuw om aandacht. Zonder die aandacht kan de mythomaan niet functioneren. Hij sterft geestelijk af, maar helaas niet snel genoeg. Want ze blijven hun omgeving terroriseren tot het einde hunner dagen. Het einde der dagen van de gifspuier wel te verstaan. Ik weet mij niet als slachtoffer op te stellen, dat gevoel is mij vreemd. Maar negeren wordt door geestelijk verarmde wezens vaak verkeerd begrepen. Of ze denken dat je ze niet doorhebt, of ze denken dat je hun onaanvaardbaar gedrag om de een of andere reden zonder meer aanvaardt. Zij kunnen er geestelijk niet bij dat je negeert omdat jij van een mentaal heel ander kaliber bent. Dat je negeert omdat je het kaf van het koren scheidt. Je negeert omdat je NIETS met deze geestdoders van doen wil hebben. Je negeert omdat je dankbaar bent dat je niet door demonen als jaloezie, afgunst en haat wordt geplaagd. Nee je negeert omdat je: LAAT LEVEN en dan pas zelf leeft. En niet omgekeerd. Er staat geen St. voor mijn naam, dus heilig ben ik niet. Maar zinloos, roekeloos en vooral giftige praat komen niet voor in mijn repertoire. En zelfs dat wordt je kwalijk genomen. Want verbitterde wezens hebben geen vrede met wie ze zijn, ze zouden dolgraag willen kruipen in de huid van die ander met wie ze jaar in jaar uit bezig zijn. Helaaaaaas pindakaas. Dat liegen staat je op het lijf geschreven, jouw hoogmoedswaanzin ontneemt je de vreugde van het leven. Dus ga jij maar ogenschijnlijk vrolijk door het leven. Voor hart problemen kunnen we terecht bij de cardioloog. Voor jouw verdord hart echter is er geen hulp voorhanden en zou alle hulp, zo die er was, toch te laat zijn. Ik wens je een fijn leven toe, maar niet heus!
Jouw broer verdient het niet en wie zn neus schendt schendt zijn aangezicht, vandaar dat ik je naam niet hier pleur! Dat is de enige reden. Stuk ontroostbaar verdriet!
Trouwe lezers, Ik verontschuldig mij niet voor het geraas en getier hier boven. Het moest er echt effe uit. Volgende keer gezelliger! Promise!
