Laat me beginnen met te zeggen dat ik zeer sceptisch ben ingesteld. Ik hou echter wel rekening met fenomenen die ons brein niet kan bevatten. Ik verdiep mij er verder niet in, want wat er allemaal tussen hemel en aarde is, houdt mij niet zo bezig. Met beide benen op de grond, dus op aarde blijven staan, des te meer.
Komen jullie met me mee naar het jaar 1973? Op de hoek van de Watermolenstraat en de Kromme Elleboogstraat of was het de Kleine Hofstraat? Houden jullie mij dat ten goede. In ieder geval op die hoek stond en staat nog steeds de broodjeszaak "Klein maar Fijn". Toen echt klein en héél fijn. Nu niet zo fijn meer, but who cares. Vlak voor deze broodjeszaak, op het trottoir eigenlijk, stond de kiosk van Vrouw Corrie. Krantenverkoopster en in die jaren de enige die ook een echte kiosk had. De andere krantenverkopers zaten meestal op de stoep van één of ander belangrijk kantoor. Of beschut op een belangrijke hoek. Maar geen één had zo een kiosk als Vrouw Corrie. Markant figuur. Heel scherpe en soms vulgaire tong. Heel veel, maar dan ook echt héél veel goud om de hals. Zo een roversbende als het nu is, was 't toen nog niet in Su. Dus Vrouw Corrie ben tring' ing gowtu vrij vrij na ing skin. Lees verder en dan snap je deze nogal wat uitgebreide intro.
Krantendag Op de maandag rolde mijn vader zijn krant van de pers. Laat in de middag vers van de pers. Exemplaren waarvan je handen helemaal zwart werden van de verse inkt die nog aan de letters kleefde. Nadat de kranten waren opgehaald bij de drukkerij, togen we naar kantoor en daar werd er gevouwen, geteld en klaargezet voor distributie naar abonnees en wederverkopers. De exemplaren voor de abonnees werden op de dinsdag door de loopjongens aan huis bezorgd. De exemplaren voor de wederverkopers werden naar aantal in bundels gezet en die werden dan door Ma en ik, dinsdagmorgen vroeg bij de colporteurs bezorgd. Op die manier hadden zij ook al van vroeg op de dinsdag de krant te koop. Want vanaf 6 uur s'morgens, elke dinsdag was de advertentie reeds via radio Apintie te beluisteren. Onze route begon om vier uur s'ochtends. Eerste stop Apintie om de advertentie waarin de hoofdpunten werden omgeroepen, af te geven. Daarna Volkskredietbank. Daar zat meneer Eddy op de stoep. Hij moest niets hebben van de pennevruchten van pa, want hij was zeer regeringsgezind, en pa vernietigde alles wat naar zijn mening desastreus was voor Suriname. Meneer Eddy kon dat niet hebben, maar zwichtte op gegeven moment toch want een mede colporteur op dezelfde stoep verkocht de krant wel en a seri bin go. Dus ook meneer Eddy nam eerst 50, daarna 100 exemplaren af. De andere meneer kreeg ook zijn bundel, dan was het voor ons op naar het Kerkplein. Hoofdpostkantoor. Daar zaten vrouw Roosje en nog een andere mevrouw. Wiens naam ik nu kwijt ben. Ook bij de Surinaamse bank zat er een mevrouw. Ook zij kreeg haar stapel voor de week. Wederverkopers die kleinere hoeveelheden afnamen gingen die zelf op kantoor ophalen.
De laatste stop En dat was vrouw Corrie. Niet alleen omdat ma altijd wel één of andere swit' tori te horen kreeg maar voor mij in ieder geval, minstens even belangrijk, na het afleveren van de kranten werden er warme belegde broodjes gekocht bij Klein maar Fijn. De winkel was dan nog niet open voor publiek, maar ze waren dan al bezig in de keuken. Wij mochten aankloppen en onze bestelling plaatsen. Onderwijl ma nanga vrouw Corrie e dyi tori. Het was dan een uur of vijf 's morgens. Geen verkeer op straat en zeker geen mensen nog. Alleen in de buurt van de Centrale Markt bruiste het van leven op dat uur. Maar zodra men een beetje verder van de markt kwam was het spookachtig stil. Juiste woordkeuze hoor. Verzet je leesbril, voor hen die net als ik een nodig hebben wegens leeftijd. Op deze dinsdag deden we precies wat we iedere dinsdag daarvoor deden. De ronde afwerken en als laatste bij vrouw Corrie leveren en broodjes bestellen. Ik had de bestelling al geplaatst en verheugde me op mn broodje kousenband met garnalen. En voor de pauze op school broodje batjaw. Met peper en zuur. Ma haar Nissan stond een eindje verder. Ze parkeerde nooit pal voor het huisje van vrouw Corrie. Want ook andere kranten, zoals De Ware Tijd en De Vrije Stem, werden geleverd. Dus hield ma dat plekje vrij voor anderen die kwamen leveren. Ik bleef gewoonlijk een beetje ronddraaien voor de broodjeszaak, want ik wachtte op de bestelling. Deze dinsdag echter liep ik terug naar de auto of tenminste wilde in de auto gaan wachten, omdat kousenband met garnalen nog op 't vuur stond. Dus kon nog even duren. Ik zei niets aan ma, want die zou meteen gillen van: "neem ander beleg, ik heb geen tijd!" Of iets van die strekking. Dus mi no tak nèks, want ik wilde brood met kousenband. En besloot dus in de auto te gaan wachten.
Stank De auto stond nog geen 15 meter bij de twee keuvelende vrouwen vandaan. En un lesi bun. Mi sab san mi syi. Weet niet WAT het in wezen was, maar dat ik heb gezien wat ik zag daar twijfel ik niet aan. Ik was dichtbij van de auto en een vreselijk indringende vieze geur werd mij gewaar. Ik keek waar dat vandaan kon komen en zag en hoorde niet ver van mij een snuivende bok. Wan bokoboko. Die snoof en maakte schop bewegingen met zn poten zoals dieren die tot de aanval willen overgaan wel eens doen. Zijn aanval was echter niet op mij gericht. Ik werd licht in mijn hoofd en heb waarschijnlijk gegild. Zelf weet ik dat niet. Mijn moeder zei dat later. Een vreselijke gil. Ik weet wel dat ze binnen no time bij me stonden. Ik wees naar het beest dat er nog steeds stond en nu nog meer stonk. "WAT IS ER" gilde ma hysterisch. Vrouw Corrie zei: "no sori, no sori". Ik bleef wijzen want kon me niet voorstellen dat ze het beest niet zagen! Ma vroeg opeens: "mi gado san e smeer' soh?" Vrouw Corrie zei: "tap yu mofo". En sléépte me als 't ware mee naar haar kiosk. Ik bleef omkijken en het beest liep niet weg, maar leek opeens terwijl ik keek, wel opgelost te zijn. Weg was die. WEG! Ma zou ma niet zijn als ze geen stevig liederlijke taal uitsloeg naar hetgeen ze niet zag maar nu wel rook. De olo's vlogen de verschijning voor haar nog steeds onzichtbaar, om de oren. Ik vond mijn tong terug en zei dat ik het echt niet verzonnen had maar dat er daar een woedende bok op het asfalt stond te stampen. Vrouw Corrie keek me indringend aan. Haalde vanonder haar toonbank een flesje Alcolade en waste mijn gezicht daarmee. "Heeft dat beest jou aangekeken? A luku yu?" Vroeg vrouw Corrie. Ik legde precies uit hoe en wat. "Je hoeft niet bang te zijn. Maar een andere keer niet meer wijzen naar dingen die anderen niet zien mn kind. If trawan no syi, hoor yu mofo." We vergaten de hele bestelling, want vrouw Corrie adviseerde om naar huis te gaan en mij een bad te geven met blauw. Kennen jullie dat nog? Heb de functie van blauw nooit zo goed begrepen. Weet wel dat het de witte was stralend wit krijgt. Maar of het het boze oog of onbegrepen verschijningen te slim af kan zijn? Mi no sabi. Maar bij dit soort dingen is het voordeel van de twijfel toch de beste optie. Ik werd thuis dus gebaad met blauw water en een vleugje zout erin. Voelde me daarna wel degelijk beter. Maar een koud bad voor de tweede keer in de vroege ochtend. Wie kikkert daar niet van op? De enige domper op die dag was dat ik het toch zonder mijn twee belegde broodjes moest doen. Mijn verhaal hield ik voor mezelf, want ik wilde niet voor gek verklaard worden. Dus op school werd niets verteld. Pa vond 't hilarisch en zei dat die jorka bokoboko bang was voor me. Ik kon er niet om lachen. Maar ook pa zei: "Niet bang zijn. Nooit bang zijn, maar uit de buurt blijven. Wegwezen. En drink daarna een glas blauw water met zout. Dan ben je zeker van je zaak." Hij kon soms echt zo zoutloos zijn die man. Maar mi sabi. Ik heb op die dag een lelijk ding gezien.
Ik maakte me vanochtend klaar, want ik moest om een voor mij minder prettig klusje het huis uit. Liever vandaag, want van uitstel komt afstel. Klaar om van huis te gaan, keek ik nog even naar mijn telefoon om te zien wat het weer te bieden had op deze bijna eind februari dag. Mijn telefoon zei: 0° en sneeuw. Wakti sneeuw??? Ik sprintte naar het raam, deed de gordijnen opzij en jawel daar lag een wit tapijt en een minder wit wegdek op me te wachten. Ik besloot toch maar van huis te gaan, want zoals ik al zei, van uitstel komt afstel. Ik moest bloed laten prikken, dus liever vandaag dan morgen, want prikjes zijn niet mijn favoriete dingetjes behalve als het "party prikkers" zijn vergezeld van een lekkere cocktail. Ik dus op weg en kom zonder kleerscheuren twintig minuten later aan op bestemming. Ik vind een parkeerplaats zeker een kilometer ver van de hoofdingang, dus het wordt ploeteren naar het lab. Nummertje trekken. Wanneer mijn nummer op het schermpje verschijnt, loop ik naar het loket, zeg waar ik moet zijn en waarvoor. "Oh, daar behoefde u geen nummer voor te trekken hoor, u kunt zo door naar het lab". Duhhhh! We waren een kwartier verder. Kan toch ook even worden aangegeven dat men gewoon door mag voor een laboratorium bezoek? Surinaamse toestanden hier. Maar goed, in eigen land zijn dit soort mishappenings aan de orde van de dag, dus wie ben ik om daarover te zeuren. Zeker met dit rotweer niet. Europeanen hebben bij dit soort hondenweer nog meer last van "verzuring", dus ik bedankte de dame vriendelijk en vervolgde mijn weg. Bij het lab aangekomen, wederom nummertje trekken. Nog een kwartiertje sijpelt tergend langzaam voorbij. Nu moeten jullie weten dat in de contreien waar ik woon, niet witte mensen nog steeds, anno 2015 een unicum zijn, dus gestaar van de minder gekleurde of geheel pigmentloze meute is vaak genoeg, ons deel. We laten het ons welgevallen. Want niemand heeft nog ooit door het gestaar van wie dan ook, het leven gelaten. Ik heb er wel iets op gevonden. Op dat gestaar van die met piepkleine hersentjes gezegende wezens. Ik kijk, maar staar niet terug. Ik maak een mentale foto van een ieder die zich met mij in de wachtkamer bevindt en stel me hen naakt voor. Het is het proberen waard. Geloof me, als je niet uitkijkt lig je binnen de kortste keren in een deuk. Want hoe zou dat half gebochelde vrouwtje dat zich met toegeknepen ogen scheen af te vragen van welke planeet ik kwam, ja hoe zou zij het ervan af brengen met enkel een stringetje aan? Ik denk dat haar theezakjes een wedstrijd zouden houden om wie het eerst haar grote teen zou bereiken. Of ome Hans tegenover mij met zijn driedelige buik? Zou het kostuum van Adam hem nog wel passen? Of zou hij ons trakteren op een lijf waarvan we bepaalde onderdelen niet kunnen zien, wegens verstopt onder zijn harmonica buik? Wat zei ik eerder? Het kwartier sijpelde langs? Nee de tijd vloog om. Wanneer je plezier hebt gaat 't snel. Ik mocht naar binnen. De mevrouw die mij zou "mishandelen" wees vriendelijk naar de kapstok. En ik mocht op het bed plaatsnemen. Waarom een bloedafname liggend moet gebeuren is mij een raadsel. Dat maakt voor mij alles onnodig indrukwekkend. Met opgestroopte mouw, wacht ik rustig op wat komen gaat. "Bent u nerveus om 't prikje mevrouw?" Nee, antwoordde ik naar waarheid. " Daar komt ie hoor!" Ach fluitje van een cent. Nu nog aftappen. En toen begon mevrouw met wat ik in mezelf noem een overbodige drang tot praten. Jullie houden niet zoveel van de sneeuw hè? Ik dacht: ok zin in een spelletje? Vooruit dan maar. Ik vraag dus mierzoet: "Wie is jullie?" En ja hoor, ze trapte erin. Jullie Afrikanen. "Oh zei ik, ik kan de sneeuw wel appreciëren hoor, zeker met zon erbij. Maar zoals het er vandaag uit ziet, liever niet". Weet niet of dat mens wel naar me luisterde, maar ze onderbrak me, want ik was nog niet uitgesproken.......... "Ik zat op school met een Afrikaans meisje en toen ze voor het eerst sneeuw zag, werd ze echt heel angstig. De juffrouw moest haar op schoot nemen, want ze werd bijna hysterisch. Ik ben dat voorval nooit vergeten". Ik wachtte even om te zien of ze nog iets "leuks" toe te voegen had en toen ik merkte dat haar bijzondere anekdote af was, zei ik: "Oh ja wat vervelend zo een bijna hysterisch meisje uit Afrika. Ik ben geen Afrikaanse. Ik kom weliswaar uit de tropen, maar van een geheel ander continent."Mevrouw bleek wel naar me te luisteren. Heel scherp kwam ze uit de hoek: " Tja maar alle zwarte mensen komen uit Afrika." Toen ikke weer: "Mijn voorouders zeer zeker, maar ik ben geen Afrikaanse. Niets mis met Afrikanen, maar mijn vaderland, mijn geboorteland ligt niet in Afrika. Uw voorvader was misschien een Viking, maar dat maakt van u toch geen Noorse? Of mag ik aangezien u wit bent ook gewoon zeggen dat u een Duitse bent? Maakt toch niet uit, alle witte mensen zijn eender." Nu had ik op dr staart getrapt. Gelukkig was ze klaar met tappen en was de naald er reeds uit. Noso kandeh a sma bin dyuku mi van daar tot ginder. "Ik ben geen Duitse! Hoe kom je daar nou bij.""Precies zoals u daarnet voor mij bepaalde waar ik vandaan kom, op dezelfde manier bepaalde ik dat voor u. Kunt u me nog volgen?" Dat kon ze volgens mij niet, gezien de verwarde manier waarop ze me bekeek. Dacht waarschijnlijk dat ik uit één of andere inrichting uit Afrika was ontsnapt. No wan inkri law. Niemand bepaalt voor mij waar ik vandaan kom. Ik ben een Surinaamse geboren in Suriname uit Surinaamse ouders, wiens voorouders uit Afrika naar Suriname werden gebracht. En het was absoluut geen business class. Maar mi a no wan Afrikan uma. Mi na wan Sranan uma. Geen gezeik. Ook landgenoten met hun "Afro Surinamer", slaan jullie me over. Mijn verschijning laat geen twijfel bestaan over mijn Afro zijn. Dus un libi mi. Ik ben Surinaamse. Toen ik mn jas aanhad wenste ik die vriendelijke dame op zn allervriendelijkst een fijne dag toe. A sma no piki. Meisje was boooooos. Ik had jammer genoeg geen Afrikaanse rozen bij, want dan had ik haar zeker één gegeven. Ze had het verdiend met haar niet relevant gezwam. Waarom komen we in godsnaam naar deze streken? We are here because they were there. BOEM! We gaan nog niet naar huis , heel lang niet, heel lang niet hahahahahaha
Mijn vader was een vreemde vogel. In positieve zin. Hij kon mensen goed inschatten, beoordelen en doorprikken. Dat alles in één adem. Echter hield hij zijn bevindingen voor zichzelf, maar sloeg wel toe wanneer en daar waar het nodig was. En wanneer hij toesloeg kon dat fataal zijn. Veelal met zijn pen maar vaker met zijn mond. Rap van tong als die was kon hij met woorden iemand gewoon de grond inboren. Velen hebben het in zijn tijd moeten ontgelden. Want als hoofdredacteur en uitgever van zijn eigen krant hebben velen vooral in de politieke arena zand moeten bijten als hij weer eens tekeer ging met zijn vlijmscherpe pen. Maar ook in het gewone leven gebruikte hij die gave om soms gewoon een levensles aan deze of gene te leren. Zo ook zijn loopjongens. Hij heeft er veel gehad. Jongens die na school bij hem in dienst waren als krantenbezorger of om gewoon bij te klussen om wat bij te verdienen. Ik heb het over de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw. Bijverdienen na school betekende voor veel van deze jongens dat ze hun vaak alleenstaande moeder financieel konden steunen. Want een voorwaarde die mijn vader stelde als hij iemand in dienst nam, was dat zo een jongen naar school ging en dat hij de helft van wat hij verdiende aan zijn moeder gaf. Ik herinner mij nog dat die jongens 5 gulden per week verdienden. In het Suriname van toen was die vijf gulden een fortuin. Niet te vergelijken met een vijf SRD van heden ten dage.
Jules December was ook toen al de maand van cadeaus en relatie geschenken. Mijn vader kreeg van verscheidene bedrijven, zoals adverteerders een scala aan geschenken. Veel daarvan gaf hij op zijn beurt weg. Pennen, agenda's, sleutelringen wijntjes enz. Het was altijd een komen en gaan van mensen daar aan de Wagenwegstraat nummer 60. Daar waar hij kantoor hield. Dus in december mocht menige bezoeker een keuze maken uit de vele geschenken die op een bureau waren uitgestald. In dit specifieke geval, was het wederom december en de geschenken liepen al binnen. Zo ook een gigantische mand van de firma Jong-A-Kiem aan de Steenbakkerijstraat. Mn oma zou zeggen: wan mantyi lek wan mantyi! In de mand, van alles en nog wat. Maar wat in het oog sprong was een reuze chocoladereep van Verkade. Een melkreep met hazelnoten. Nu was pa een snoepert. Dus toen hij die reep zag zei hij meteen: "dis no wan sma no e fasi! Mi o kaw ing". Ik maakte me niet druk want ik wist dat ik ook in die kawkaw zou delen. Een van de loopjongens op dat moment was Jules. Ik zie hem nog zo voor me. Een schrale lange jongen met een slungelige gang, die je nooit in de ogen keek wanneer hij tot je sprak. En dat was niet vaak. Hij mocht komen werken omdat zijn moeder dat aan pa was komen vragen. Want a boi no bin wan leri na skoro en men had haar verteld dat hij bij pa niet alleen discipline kon leren maar ook een centje kon bijverdienen. Ik was erbij toen zijn moeder met hem samen kwam "solliciteren" voor haar zoon. Pa keek naar de jongen en zei: "Jules je mag zaterdag beginnen". Maar niet voordat hij de moeder op het hart had gedrukt dat hij geen zachte heelmeester was en dat hij geen stinkende wonden kweekte. Eerst huiswerk maken bij hem op kantoor en dan aan het werk. "Dus mevrouw if yu lib a boi in mi anu, yu no e bemoei nanga a fasi fa mi o sor' ing a pasi". Tegen Jules zei hij: "Laat je streken op straat, want mi syi tak yu abi streek. Hier niet. Geen brutaliteit, geen fufuru anders vlieg je hardhandig eruit. En laat komen bestaat hier niet. Als je weet dat je laat bent, kom niet meer". Jules knikte net een bobo, maar zijn lichaam sprak een andere taal. Hij was duidelijk niet zo happy met zijn "aanstelling". Maar goed hij was zaterdag op tijd en mocht beginnen. Hij kreeg een fiets van de zaak en moest met de andere loopjongen meelopen om de krantenroute te leren. Alles ging zn gangetje tot die ene dag in december toen die chocoladereep opvallend uitnodigend uit de kadomand stak. Nu had pa de gewoonte om 's middags voor het sluiten van zn kantoor een poosje op de stoep te zitten. Een oud houten gebouw waarin hij zijn kantoortje huurde. De stoep was gewoon een constructie van drie grote betonblokken. Twee op elkaar en nog een die lager was geplaatst. Zo had je dan een "stoep" met twee treden. Daar zat Hagi, zoals ie werd genoemd, dan elke middag te kijken wat er kwam en ging. En ik weet zeker dat hij op die plek ook inspiratie vond voor zijn pennenvruchten, die door zovelen werden gewaardeerd of verguisd. Het was die middag de beurt aan Jules om het kantoor aan te vegen. De andere jongen was al naar huis. Pa op de stoep . Ik op het trottoir. Dat was één van mijn taken. 's Middags de mofodoro aanharken. Het was gewoonte dat de jongens altijd een krant naar huis mee mochten nemen. Kwestie van je werkt hier dus je hebt recht op een exemplaar. De krant kwam maandagavond uit, dus dinsdag was wat wij krantendag noemden. De drukste dag van onze week. Kranten werden gevouwen, bezorgd, aan het raam verkocht aan hen die geen abonnee waren enz. Jules kweet zich van zijn taak. Je kon de stoelen horen schuiven, de deurmat werd uitgeklopt. Pa keek naar hem toen hij de mat tegen de grote mahonie boom uitklopte. Met toegeknepen ogen vroeg hij: "Jules! ai go? Jules keek overdreven geschrokken, en antwoordde heel mak: "Ja meneer Hagi". Zo. Jules zijn taken zaten erop en hij kon naar huis. Hij zette de fiets binnen en liep met een dubbel gevouwen krant naar buiten. Hij groette en ging zijn gangetje richting theater Star op de hoek. Pa liet hem zo een 20 meter lopen en riep met bulderende stem. "Jules! Kom als de bliksem terug!"Ik zeg jullie een megafoon zou geen decibel meer kunnen hebben gegalmd dan pa zn tenor. Jules kwam terug en toen hij dicht genoeg was genaderd zag ik dat ie als een rietje beefde. Ik kon me niet indenken wat de oorzaak van dat beven kon zijn. Maar de aap zou gauw genoeg uit de mouw springen. Pa: "Jules ik had je gewaarschuwd. Hier word er niet gestolen! Wat heb je daar in die krant? Jules keek naar de grond. "Wees een trotse dief en kijk naar me als ik tot je praat! Ik vraag je nog een laatste keer, wat heb je in die krant?"Jules kon niet anders dan de krant opendoen en daar lag die grote reep als bewijs van geschonden vertrouwen. Jules was inmiddels een riethalm geworden en trilde als iemand die geen controle meer over zn lijf had. Dat hij geen grote boodschap in zn broek deed is me tot nu een raadsel. Alhoewel je weet maar nooit. Pa zei hem in niet mis te verstane woorden de reep terug te zetten, de krant mocht hij houden, want het was het laatste exemplaar dat ie ooit zou krijgen. Hij was ontslagen en zaterdag mocht zijn moeder het geld van de twee dagen dat ie voor die week had gewerkt, komen ophalen. Zoals verwacht zou ma niet tot zaterdag wachten. Ze kwam al dezelfde avond thuis. Die arme vrouw kwam met de bus om een smeekbede te doen voor Jules. Niet alleen omdat hij het beter deed op school, maar het geld was ook broodnodig. Hagi zei dat die jongen daar maar eerder aan moest hebben gedacht. Want hij had al eerder kleingeld gestolen, maar Hagi wilde hem op heterdaad betrappen en de chocoladereep had hem de das om gedaan. Ik was niet bij het gesprek, maar hoorde alles vanuit mijn kamer. Ik had met die vrouw te doen. Je kon de bedwongen tranen in haar stem horen. Pa maakte een deal met haar. Jules zou mogen blijven werken mits Pa hem een lesje mocht leren. Dat mocht. Pa belde met het hoofd van de school waar Jules school liep. Wat hij met de directeur besprak weet ik niet. Ik weet wel dat Jules de volgende dag op kantoor moest komen en pa gaf hem de chocoladereep mee met de mededeling dat hij zich bij het hoofd van de school moest melden. Aan mij werd niet verteld wat de "straf" van de chocolade dief was. Maar hoelang blijft iets in Suriname geheim? Nu niet en toen ook niet. Ik zat met een klasgenoot van die arme slungel, op een soort knutsel les bij de CCS. En van haar hoorde ik het drama. Jules moest voor de klas vertellen dat hij op het werk een chocoladereep had gestolen en hij moest als straf en om te leren nooit meer aan spullen te komen die hem niet toebehoren, de chocoladereep in stukken delen en aan alle meisjes uit de klas een stuk geven. Jules heeft bij mn pa gewerkt totdat hij de MULO had afgerond. Hij kwam daarna nog vaak langs. Had een boekhoud cursus gevolgd, kreeg daarna een baan bij een particulier bedrijf en bij de begrafenis van Hagi jaren later, stond ie heel lang naast de kist. Hij bleef tot het eind. En toen ik van de groeve wegliep, sprak hij me aan en zei hij me dat hij zeker het slechte pad zou zijn opgegaan als Hagi hem niet zo streng had aangepakt. En hij keek me recht in de ogen. . . . . Levenslessen kunnen soms zo simpel zijn als het delen van een chocoladereep.
Het ergste van al vond ik dat ik niet op die hazelnootjes had kunnen peuzelen! Jules bin kot' mi span! Maar de belangrijkste les: integriteit, eenmaal aangeleerd hou het vast. Het is je trots en jouw leven.
Na 32 jaar weer eens een keer Kerstdagen en eindejaar in Su. Wat een ervaring. De sfeer, het kerstbrood, de drukte in Lucky Store en Kirpalani bijvoorbeeld. Nergens en door niets te evenaren. Zelfs de regen in de kleine regentijd die in grote bakken uit de lucht valt drukt de pret niet. Onvergetelijke indrukken. De radio waaruit er de oudste Kerstliedjes galmen. Nostalgie viert hoogtij. Om gewoon toch nog beter de sfeer op te snuiven besluit ik naar de binnenstad te gaan voor wat Kerst inkopen. Kerst decoraties. De boom had ik al. En een paar Kerstlichtjes voor in de tuin moesten het geheel afmaken. Ongelooflijke drukte. Parkeren een avontuur op zich. De zich tot zichzelf gebombardeerde parkeerwachters verwachten de meest onmogelijke stunts van jou als auto bestuurder. Je mag op 4 mm afstand van de auto naast je parkeren. Kwestie van zoveel mogelijk uitbetaald krijgen voor het "letten" op de auto. Ik besluit eerst naar Lucky Store aan de Joodenbredenstraat te gaan. Daar zou ik volgens de radio alles vinden voor de Kerstsfeer in huis. De winkel was volgestouwd met van alles en nog wat. Van truitjes met I Love Su als opschrift, tot Kerstslingers en Kerstballen. Mn oog viel op een leuke Kerstverlichting. Zou goed zijn voor de boom, voor in de tuin. Ik vroeg aan een mevrouw van de winkel of ze ook de prijs wist. Op de doos stond aangegeven 46 SRD. Mevrouw zei dat ze ging informeren want ze weet zeker dat de prijs 30 SRD was en dat hetgeen op de doos was aangegeven niet klopte. Als hetgeen ze zei waar was, dan was het wel waard te wachten. Dus ik had geen bezwaar dat ze ging informeren. Ik volgde haar met mn ogen die arme vrouw, die volgens mij reeds lang niet meer door een winkel moest sloffen om een prijs voor deze of gene te achterhalen. Maar enfin, ze probeert haar ding nog te doen. Vast wel uit nood, maar wel met plezier. En dat vond ik bewonderenswaardig. Want met de dienstverlening wil het in Su vaak genoeg niet vlotten. Ze trok van de ene naar de andere collega en van iedereen kreeg ze een verzuurd hoofdschudden. Of ze wisten het niet of ze bevestigden de prijs die op de doos stond aangegeven. Maar mams gaf niet op. Ze ging naar een caissière en vroeg of die in het systeem kon nagaan wat de werkelijke prijs was. Het kon niet. Pfffft. Ik voelde een acute allergie aanval opkomen wegens veel glitters en stofdeeltjes in de lucht, hitte, veel volk. Er waren inmiddels 20 minuten voorbij. Ik baande mij een weg naar voren en kreeg mams te pakken. Misschien moet u bij de administratie van het magazijn vragen. Daar weten ze misschien wel wat de juiste prijs is. "Ai, dat na wan bun idee". Ze ging erop af en ja hoor, ze had gelijk. Het kostte inderdaad 30 SRD en geen 46 zoals stond aangegeven. Hè hè, 't was dus echt wel het wachten waard geweest. Ik wilde nog een tafelkleed. De afmeting stond jammergenoeg niet aangegeven want alles was uit de verpakking gehaald en de lakens hingen gewoon aan een rek. Alle info ontbrak en met het blote oog kon ik zo gauw niet inschatten of de afmeting wel overeenkwam met mijn tafel. Mams ging weer op missie. Bij de eerste dame aan wie ze vroeg of die enig idee had voor hoeveel stoelen dit tafelkleed was, was het meteen raak. De juffrouw keek Mams met zwaar gewimperde Disney ogen aan. "Voor hoeveel stoelen?" Hoe bedoel JE? Voor hoeveel stoelen. Is toch een tafellaken? Nu had Mams zich al zo voor me uitgesloofd, we waren inmiddels drie kwartier verder, ik voelde me verplicht het voor haar op te nemen. Ik zette mn vriendelijkste stem op, of probeerde dat althans."Die mevrouw bedoelt, voor een tafel met hoeveel stoelen is dit tafellaken?", probeerde ik voorzichtig. De gewimperde watramama keek me ietwat verward aan, sloeg met overdreven precisie haar lang haar naar achter en antwoordde verbluffend intelligent: we hebben het wel over een tafel. Wat hebben die stoelen ermee te maken?Waaaaai woeiiiiiii, mijn God, wordt er hier nog een beetje naar school gegaan voordat die dames in een winkel mogen staan. Of worden degenen met de langste wave en de meest gekrulde wimpers het eerst aangenomen? Ik besloot me er verder niet mee te bemoeien. Ik bedankte Mams voor de moeite en nam het kleed maar mee. Weg, weg van de drukke plaats waar je domheid nog als toegift kreeg. Vlug vlug naar huis om mn lichtjes te laten plaatsen. En om te kijken of het kleed wel zou passen op mn vier stoelen. Tjé Gado. Op weg naar huis toch nog even langs de Chinese winkel om brood te halen. Ik stond op mn beurt te wachten om te betalen. Mi Gado ook hier weer een Watramama, nu als klant. Deze versie had blond haar met aan de onderkant een rode kleur. Ik zou er naar de jaarwisseling toe nog vele exemplaren tegenkomen. Zwarte dames met meterslang haar. In alle kleuren. Het leek Rio wel. Karnaval in plaats van owru jari activiteiten in Su. Het zal me blijven verbazen dat valse haar. Mi gado het gaat van kwaad naar erger. Het wordt langer, en de kleuren liegen er niet om. Bij alle activiteiten die we bezochten pierde ik mn ogen om te zien of er wel voldoende brandweer aanwezig was. Want als er brand ergens uitbreekt met al deze watramamas present, dan zal het vuur wel heel gauw om zich heen grijpen! En ik ga niet graag voor mijn uur is geslagen. Gedonder met dat geitenhaar. M'n lichtjes hebben het maar 2 dagen gedaan. Alle moeite voor niks dus. Arme Mams. En het tafelkleed paste niet op mn vier stoelen. Watramama had gelijk. We hadden het wel over een tafel hè? Pffffft. De Kerst was er niet minder gezegend om met mn gekortwiekte tafelkleed.
Wie voor langer dan twee weken in switi Sranan zal verblijven en zich met de auto wil verplaatsen als bestuurder, moet een tijdelijk rijbewijs aanvragen. Ik ken de procedure. Ofschoon er geen ruchtbaarheid aan wordt gegeven. But you learn the hard way. Als er een actie van de politie is, de fameuze verkeersacties van de politie in Su. Compleet met bureaus en stoelen langs de weg en je zou als rijdende vakantieganger worden betrapt op het niet in het bezit zijn van een tijdelijk rijbewijs, dan yu o sabi. Yu o pai. En mi pai. Dus ik heb daarna netjes mijn verzoek tot het verkrijgen van zo een tijdelijk papiertje ingediend, telkens ik zelf moest rijden. Ik ben nu in Su. Ik rijd niet zelf, maar een vriendin van mij die wil zelf gaan rijden dus heeft ze dat tijdelijke kartonnetje nodig. Ik dacht van ik weet het wel. We moeten gewoon eerst even langs lopen bij het ministerie van Openbare werken, daar de leges betalen en met het betalingsbewijs naar het Politie bureau aan de Nieuwe haven. Je krijgt daar dan een datum om jouw rij toestemming op te halen. Wij doen dat dus. En zijn heel verblijd met de vriendelijke service van de mevrouw achter het loket. En hartverwarmend vonden wij de tekst die aan het loket prijkte ook! Iets in de trend van: Een warme glimlach kost niets. . . . . Nu dus naar de Nieuwe Haven met onze kwitantie, om zodoende de aanvraag te doen en een datum te krijgen voor het afhalen. Vergat ik te zeggen dat ik bij het in ontvangst nemen van het betalingsbewijs aan de mevrouw vroeg of dit het gene is waarmee we naar de politie moesten? Ja dus. Ik vroeg het en de dame bevestigde. We hadden wat nodig was.
Bita Maar Su zou Su niet zijn als er ondertussen niet weer een paar zinloze veranderingen waren aangebracht, waarvan iedereen op de hoogte is behalve de mensen die het MOETEN weten. Er staat iemand voor ons bij het loket om geholpen te worden. Die mevrouw krijgt een datum en stelt heel gemoedelijk de vraag: maar als ik de zestiende terug moet komen om het rijbewijs op te halen, mag ik in die tussen tijd wel hiermee rijden? De mevrouw achter het loket die niet op een antroewa leek maar wel zulks bitter gedrag vertoonde, blafte de dame toe: NEE U MAG HIER NIET MEE RIJDEN. DIT IS EEN ONTVANGSTBEWIJS, IS GEEN RIJBEWIJS. Ik bemoeide me er verder niet mee, blij als ik was dat mijn gezelschap gauw aan de beurt kwam en ook een datum zou krijgen. Antroewa blafte: "Is het een tijdelijk rijbewijs dat u aanvraagt?" Maar mi gado dat staat op de kwitantie. Mijn vriendin zegt dus: "Jawel" En zowaar helpe ons God almachtig: Antroewa schuift onder de gleuf een strookje door en blaft: "Dit is wat u nodig hebt voor het aanvragen van een tijdelijk rijbewijs". - Kopie Paspoort, pagina met de foto en de persoonlijke gegevens - Kopie van de pagina met stempel van de immigratie bij aankomst - kopie rijbewijs - betalingsbewijs
Ay boi. Dus er kan niet gewoon een papiertje worden geplakt bij de kassa waar je gaat betalen aan het andere eind van de stad? Of dat strookje met hetgeen men nodig heeft, kan niet worden afgegeven door de dame bij wie men gaat betalen voor die tijdelijke nonsens?Neeeee, deze of gene antroewa moet haar dagelijkse portie macht kunnen uitoefenen. Wij vertrekken dus verontwaardigd, maar tegelijkertijd ook blij dat wij niet zoveel haar op ons hoofd hebben, want ik begin er steeds heiliger van overtuigd te raken dat wave de hersenen beschadigt. Enfin wij vliegen naar de dichtstbijzijnde zaak waar men kopies maakt. Maken kopies van alles dat nodig is en togen terug naar Skowtu. We waren wederom gauw aan de beurt. Jullie geloven het niet. Antroewa bekijkt alle stukken en vraagt dan mierzoet naar het rijbewijs van die mevrouw. Maar Jezus Mina: je vroeg naar een kopie, je kreeg een kopie, je kreeg een kopie van het paspoort . Je ziet dat het één en dezelfde persoon is. Dan soort rijbewijs yu wan syi moro. Is toch kolder. Kolder met Surinaamse sju. Enfin volgende week donderdag mogen we het begeerde tijdelijke ding gaan halen. Pfffft. Over zware bevallingen gesproken. Maar als je dit soort dingen niet meemaakt ben je niet in Su geweest. En mi breti tak mi gebore dya! I love sju!!!!
Bij de eerste scheurtjes in het sterke fundament, keek ik vertwijfeld de andere kant op. Dit kon niet waar zijn en ik wilde er absoluut niets over weten. Zal wel weer één of ander complot zijn tegen de zoveelste succesvolle zwarte man. Voorbeelden te over. Want als een zwarte man iets uitvreet dan doet hij dat volgens de overheersende witte media niet omdat ie iemand is die in de fout gaat, maar zeker en in de eerste plaats omdat ie zwart is. Dus mij kregen ze deze keer echt niet zo gek mee te doen aan hun circus. Een paar dagen gingen er overheen en de scheurtjes werden hardnekkiger. Zoals de rivieren op een landkaart staan aangegeven, zo vormden de scheurtjes zich, een weg banend naar boven. Als de trend zich zo voortzet, zal het stevige fundament ten spijt, een rots waarvan we dachten dat die er één was in de branding, onherroepelijk afbrokkelen. Helaas tot minuscule stukjes die door diezelfde branding, eens zo goed doorstaan, zal worden weggespoeld. Alsof die nooit daar had gestaan.
Ik weet niet waar te beginnen, dus begin ik maar met de man himself, Bill Cosby! Ik durf niet eens luid op te denken. Zal 't dan toch waar zijn? Is de hardnekkigheid waarmee de aantijgingen elke dag hun weg naar de media vinden, dan toch het bewijs dat er ook maar een beetje van waar is? Stel dat er niet wordt gelogen en dat alles op waarheid berust. Stel dat het geen complot is, maar dat de tijd is aangebroken voor de waarheid om het licht niet langer te schuwen? Wat als deze rookpluim onherroepelijk de voorbode is van een heuse bom? Wat dan?
Ja wat dan! Ik geef eerlijk toe dat ik mij op het ergste voorbereid. Ofschoon we altijd heel dapper stellen dat iemand pas schuldig is als dat ten stelligste is bewezen. En daar zit 't "helaas, pindakaas" aspect van deze heisa in. Zullen we ooit de waarheid te weten komen? Welk bewijs zou ons uit deze nachtmerrie met ongeschonden tenue kunnen doen uitkomen? Het zullen "zijn" woorden zijn tegenover die van "hen". Of nou ja, woorden. Van de super daddy zelf hebben we niet zoveel "gehoord" sinds dit alles begon. Behalve wat schuchter gemompel over niet kunnen reageren, kwam het tot nu toe niet. Meneer Huxtable kan zich deze keer niet met draaiende ogen en een gevat antwoord, uit de situatie lullen. Want dat is wat steeds nijpender wordt. Waarom zegt die man niets. Waarom zwijgt ie als 't graf. Wij willen van hem horen dat het niet waar is! Dat het een complot is tegen zijn persoon, omdat hij invloedrijk, succesvol, rijk is en ja, zwart. Een aanval op zijn persoon omdat ie zijn stem herhaaldelijk en vooral luid liet horen over wat er allemaal mis is met het zwarte ras. Vooral wat betreft de opvoeding van hun kroost. Hij had het natuurlijk over de zwarte Amerikanen, maar wij weten dat de problemen van de zwarte mens universeel zijn. Geeft niet uit welke hoek we komen of ons bevinden, de gelijkenissen in beklagenswaardige toestanden is frappant. Hij is een icoon, dus hij moet een kopje kleiner worden gemaakt? Hij heeft ettelijke miljoenen op zijn naam staan, dus moet ie aan de schandpaal? En oh ja, hij is zwart, dus die kunnen we niet gauw genoeg uit het systeem pesten?
Ik las hetgeen ik hierboven schreef terug en de belachelijkheid spat van het scherm! Niks geen complot, niks geen leugens. In ieder geval geen hele leugens. Er zijn dingen gebeurd. Bill Cosby heeft zich te vaak laten meeslepen door een kwaal waar veel mannen aan lijden. Geel, zwart of groen. Veel lijden aan deze ziekte. Het "ik kan m'n lul niet in m'n broek houden" syndroom. Tot z'n navel was het de respectabele pa Huxtable, onze Bill Cosby. Onder de navel was het gewoon gekke Freddy die uit balorigheid niet wist wat ie met z'n driften aan moest. Vergis ik mij of komen de aantijgingen tot nu toe alleen van blanke dames? Lord have mercy!
Daar gelaten dat deze deernen ook op het één of ander uit waren toen ze deze man willens wetens te dichtbij lieten komen. Hij had zo ook zn plannetjes. Hij zijn bedoelingen, zij de hunne. Maar de nasleep is wel voor ons. Weer een respectabele zwarte man die ons vol overgave probeerde te laten zien hoe af te komen van het stigma dat het gedrag van zwarte mensen met zich meebrengt. Wat deed ie al die tijd? Ook al is maar de helft van de aantijgingen waar! Dus scholen aflopen, goed werk verrichten, kinderen kansen geven, de hele aardbol in de ban houden met een comedy show die zwarte mensen op een positieve manier op de kaart zet, en ondertussen in het geniep de zwarte hengst uithangen. What the fuck Bill. You fucked up nigga!!
En toch hoop ik stiekem dat het allemaal uit een zeer grote duim is gezogen. Dan kom ik terug en haal dit stukje van mn blog. Of ik blijf gewoon slapen en hoop dat deze nachtmerrie gauw voorbij is.
Let's hope that Bill will be remembered by his countless good deeds and not by his restless dick!
U kent die bemoedigende teksten wel. Voor op de koelkast of als profiel te gebruiken op je smartphone. Ik zapte gister door mijn foto bestand met de bedoeling een grote schoonmaak te houden. Veel, heel veel van deze tekstjes kwam ik tegen. De meeste pakkend, andere minder en enkele echt de fameuze spijker op de kop. Nu is 't zo dat ik een viadoo bolletje van een vriendin heb, die af en toe zelf van die pakkende spreukjes op haar profiel plaatst, maar vaak stuurt ze me die ook gewoon op. Bij de schoonmaak kwam ik dus deze tegen:
When you truly don't care what anyone thinks of you, you have reached a dangerously awesome level of freedom.
Nu is deze spreuk mij in het geheel niet vreemd. Ik durf zelfs vrijmoedig te stellen dat ie me op het lijf is geschreven. Want ekte: de mening van een ander over MOI interesseert me geen sikkepit. Heeft niets met arrogantie te maken, maar meer met de ultieme stap naar geestelijke rust, welzijn en ja vrijheid. Zolang je als individu rekening houdt met jouw medemens, als jij ervoor waakt anderen geen strobreed in de weg te leggen om zich persoonlijk te ontwikkelen en zoals die zelf verkiest zijn ding te doen, dan creëer je voor jezelf ook breathing space . Als elk één de ander vrij laat in zijn waarde, dan beste mensen, dan zal het hier echt een heus paradijs zijn. Maar helaas, zelfs of juist de vrijen van geest blijven van aandacht niet gevrijwaard. Verspilde tijd en energie zou ik zeggen, want de tijd aan een ander besteedt en met futiliteiten doorspekt is kostbare tijd en vooral energie die men aan zichzelf kan besteden. Niets zo geest verrijkend, als men zichzelf persoonlijk ontwikkelt en op die manier dichter bij zichzelf komt. Wanneer je beseft dat je jezelf elke dag opnieuw weer ontdekt. En op die manier dichterbij komt van de innerlijke rust waar wij allen niet alleen recht op hebben, maar ook naar moeten streven. Het is niet mijn bedoeling om de goeroe uit te hangen, verre van. Maar lieve mensen hoe mooi is het niet om 's morgens de dag te beginnen met het goede voornemen er in elk opzicht iets moois van te maken en 's avonds naar bed te gaan met de voldoening dat je het hebt geprobeerd. En ik zeg "proberen" omdat geen van ons de formule heeft om volmaaktheid te evenaren. Maar het zit m in het "proberen" en "streven naar". Nu weten we allemaal dat onze wegen niet geplaveid zijn. Oh nee, kuilen, oneffenheden en struikelblokken zijn allemaal ons deel. Maar wanneer wij diep in onszelf kijken dan vinden wij altijd wel die plek waar wij de kracht uit kunnen halen om aan die drempels het hoofd te bieden. Maar die plek vind je alleen wanneer je jezelf ontdoet van onnodige perikelen over wat de anderen eventueel van je vinden of over je denken. Hoe belangrijk is dat eigenlijk? Als dat belangrijk was, was er van geen van ons nog wat overgebleven. Dan hadden we geen van allen volwassenheid bereikt, laat staan oud worden. Bekijk het zo: wat in jouw tienerjaren zo belangrijk en onoverkomelijk leek, is nu van generlei waarde. Zullen de onbelangrijke wisje wasjes die nu op latere leeftijd voor sommigen nog belangrijk zijn, in onze kist nog enige waarde hebben? U kent het antwoord! Het zal dan echt geen bal er toe doen, wat Jan of Alleman ooit eens over je heeft gedacht of gezegd! Nee, dus mi e begi unu! Stop ermee. Schenk geen aandacht aan dingen die jou in je persoonlijke ontwikkeling belemmeren. Houd je bezig met jezelf, de dingen die voor jou belangrijk zijn. Wees goed voor en koester jezelf. Op die manier zal je ook voor anderen iets kunnen betekenen. Want iemand die beseft dat ie op een goede manier in het leven staat, kan alleen maar op een goede manier de mensen om hem heen beïnvloeden. Alleen wanneer wij weten waar en hoe wij staan op spiritueel vlak kunnen wij iets voor anderen betekenen. En dat op zich is al enorm verrijkend. Wanneer je op welke manier dan ook iets voor een ander kan betekenen. Een moeder Theresa hoeven we niet te zijn. Zo begenadigd zijn maar weinigen onder ons. Maar trachten de ander tegemoet te komen, openstaan voor de sores van een ander, een luisterend oor en een helpende hand, doen al veel. En dan, wanneer wij zelf eens in de put zitten, dan komt er volgens ons "out of nowhere" een oplossing voor "het probleempje" van dat moment. Maar geloof me beste mensen, dat komt niet zomaar ergens vandaan. Dat komt omdat wij misschien slechts een pinkje hadden uitgestoken, eens toen die ander in een dipje zat. Zo werkt het. Je geeft en je krijgt. Tra fasi no deh. Maar oh wee, als je makka's uitdeelt, dan staan voor jou ook makka's op het menu. Alleen, dan realiseer je je niet dat jij misschien ontelbare keren makka's hebt geserveerd. Vandaag heeft mijn viadoo bolletje op haar profiel staan:
JE HEBT VAN DIE DAGEN DAT HET ALLEMAAL TEGENZIT. DAT JE DENKT WAAROM GEBEURT DIT EN WAAROM OVERKOMT DIT MIJ. MAAR HOE HARD EN HOE LANG JE OOK NADENKT , EEN ANTWOORD KRIJG JE NIET. EN HOE MOEILIJK HET OOK IS, GEEF NOOIT OP
Een heel mooie tekst. En ongeacht wie, opgeven moeten we nooit. De vraag is echter: Stak je een pinkje uit of waren het makka's die je uitdeelde? Het antwoord ken je zelf!
Ik had me uiteindelijk tegen beter weten in, toch laten overhalen om mee te doen aan dit avontuur. Dus alles wat ons, mij die dag overkwam, was eigen schuld hele dikke bult. We gingen met een groepje van vier meisjes regelmatig naar Riverclub. Een hotel/priveclub waar je onder andere kon zwemmen. Als lid mocht je vrienden meenemen. Menige maandagmorgen werd aan de rand van het zwembad doorgebracht in plaats van in de klas. Voor wat betreft het toegelaten worden tot de club waren er geen problemen, mijn Pa was lid dus ik mocht vrienden meenemen. Verder werden er geen vragen gesteld over het uur van ons uitstapje en of we niet op school moesten zijn. Vier jongedames die ook nog netjes iets te eten bestelden waren maar al te welkom. Die uitstapjes zo onder meisjes alleen, werden zorgvuldig gepland. Wij zorgden ervoor om voldoende geld opzij te houden zodat we tenminste eens per maand die kant op konden. Twee van ons die waren ook al een paar keer naar Krasnapolsky, een vrij nieuw luxe hotel in de stad geweest, met andere vriendinnen. Ook om te zwemmen. Ik verbaasde mij daarover want iedereen wist dat Krasnapolsky een luxe hotel was/is en dat hun zwembad exclusief aan klanten was voorbehouden. Die twee hielden echter vol dat wij het met ons groepje van vier ook moesten proberen daar in Krasnapolsky. Was leuk, was luxe en het zou vooral een kiek zijn. Nu heb ik een hele alerte krabyasi, die me meestal duidelijke seintjes geeft voor naderend gevaar of foute boel. Ik toonde me niet enthousiast voor dat Krasnapolsky project, want 't idee trok me niet aan. Als je ergens geen lid bent, niet eens lid kan zijn, leek 't mij vragen om problemen als je daar gewoon vrij en blij gaat zwemmen. Ach. . . . . vonden die anderen, we zijn al met zn vieren geweest, soms zelfs met zes, nog nooit heeft iemand ons iets gevraagd!"En hier bij Riverclub zijn we toch ook al twee keer zonder jou gekomen en we mochten gewoon naar binnen, niemand heeft iets gevraagd of vervelend gedaan!" Ik dacht bij mezelf dat komt omdat men zeker denkt dat jullie lid zijn en dat ik gewoonlijk met jullie mee mag, en niet omgekeerd! Ik hield wijselijk mn mond. A no ala sani ju abi fu taki. En mensen snappen je vaak ook totaal niet, vooral niet op die "vrije blije leeftijd" die we toen hadden.
Ego Het plannetje Krasnapolsky nam steeds vastere vormen aan, want inmiddels waren al drie er helemaal voor te vinden. De vierde, ik, hield mn poot echter stijf want het plannetje trok me niet aan. Dus zei ik "gaan jullie maar zonder mij en vertellen jullie me hoe leuk 't was". Dat zeiden we en deden ze. Ohhhh 't was echt gezellig, wat hebben ze een dolle pret gehad, maar eentje ontbrak, dus a sani no bin gezellig soh. Hun woorden hoor! Lief en ego strelend als hun verklaring was, mi fergit mi krabyasi en ik liet me overhalen. De volgende keer zouden we dus naar Krasnapolsky gaan. Ik stelde echter één voorwaarde! Aangezien geen van ons lid of wat dan ook daar was, moesten we genoeg geld hebben om daar iets te eten te bestellen, zodat no wan sma no kan yagi unu! "Ach. . . .waarom ben je zo paranoide! Niemand heeft ons iets gezegd en we hebben niet eens iets besteld, toen we er waren. We hebben gewoon gezwommen, aan de rand van het zwembad gelegen bijna 2 uren en niemand heeft ons lastig gevallen."Ik bleef erbij dat we, als we gingen iets moesten nuttigen, noso mi no e go! Mn krabyasi zei me stilletjes, er rekening mee te houden dat de ene de andere niet is in Suriname. Vooral in Suriname niet. Het land waar de synagoge en de moskee naast mekaar staan en we onnoemlijk veel van elkaar houden! Woei!
Uitsmijter Goed we verschoven onze uitstap een maand vooruit, zodat iedereen genoeg had om uitgebreid eten te bestellen eens we in Krasje zouden zijn. De dag brak aan. Eerst naar school twee uurtjes volgen en dan naar Krasnapolsky. Niet beneden op de hoek zoals vaak, maar boven richting zwembad. De anderen kenden de weg, we namen de lift en kwamen op de etage aan. Het was een uur of elf dus we gingen naar de bar annex restaurant om naar de menukaart te vragen. De bardame en heer keken een beetje verbaasd, maar we kregen de kaart, bekeken onder veel en vooral luid gegiechel de menukaart en bestelden uiteindelijk "uitsmijters". De bardame vroeg voorzichtig als we wel wisten wat "uitsmijters" waren! Het varkentje in mij begon te knorren vooral daar ik vond dat de bardame steeds stuurser werd. Ik verdrong die kleine agu en vertelde haar poeslief dat we het wel wisten omdat we dat al tig keren elders hadden besteld. De barman bleef zn vriendelijke zelve en hij was 't, die onze bestelling kwam brengen toen die gereed was. De bardame was glazen aan het wassen achter de bar en gluurde steeds venijniger in onze richting, maar ik vond, in het bijzonder naar mij. Glazen werden driftig gespoeld en afgedroogd, met bruuske bewegingen werd het vaatwerk onder handen genomen. Arme glazen waren volgens mij nog nooit zò gepolijst! Ik kreeg een ongemakkelijk gevoel en wilde eigenlijk weg. Maar eenmaal in 't schuitje, doorvaren. Na die heerlijke uitsmijters te hebben verorberd en nog een beetje te hebben gezeten aan de bar, gingen we richting kleedkamers. De barman zn geluk kon niet op. Hij straalde van alle kanten. Bardame echter, stond nu echt op ontploffen! Ik meldde aan de andere drie dat we er rekening mee moesten houden dat wij eruit gezet zouden worden, ik voelde dat met elke vezel in mn lijf. "Hou op hoor! Waarom? Tyuri" Nee noh? Un sa syi dacht ik bij me zelf. Ik was inmiddels klaar voor de oorlog die zeker zou komen. Eenmaal mentaal ready voor de slag, genoot ik met volle teugen van onze uitstap. Niet voor heel lang. Ik voelde me opeens bekeken en zocht vanwaar die slechte vibes kwamen. Oh, daar bij de bar was bardame versterkt met wat nu een interieurverzorgster heet. Was een bigisma, of misschien zag ze er gewoon ouder uit dan dr leeftijd. In de jaren zeventig hadden Surinaamse vrouwen nog de neiging al vrij jong te slonzen, dus misschien was die mevrouw niet eens zo oud. In ieder geval wel iemand om respect voor te hebben, gewoon al omdat ze ouder was. Voor bardame had ik geen respect, ze had bij wijze van spreken nog met ons in de schoolbanken kunnen zitten, dus. . . . Enfin, nu keken dus twee paar venijnige ogen mij de grond in. Althans daar deden zij een poging toe. Verloren moeite. I was standing tall. Barman werd erbij gehaald en er werd gesjusju. Hij scheen niet over te halen te zijn, want hij haalde zn schouders op en liep weg. Onze kant op. Hij kwam vragen of wij nog iets wilden drinken. Ik zei nee, we hebben net gegeten en gedronken, dus nee. Ik vermoed dat hij zich gewoon van dichtbij wilde verlekkeren en helemaal niet geïnteresseerd was in een bestelling. Wij bleven ons ondertussen vermaken, was gezellig maar die priemende ogen lieten ons, mij, niet los! Zooooo, opeens zag ik een "gedaste" meneer bij de bar. Hij was in gesprek met de barman en het leek over 't werk te gaan. Hij sprak even later met bardame en ook dat leek over het werk te gaan. Maar toen kwam interieurverzorgster met zowaar nog een bezem in de hand, gehaast met die meneer praten. Ze betrok bardame in het gesprek, maar die deed niet van harte mee. Ik volgde alles op de voet. Ik verstond niet wat er werd gezegd, maar ik wist zeker dat het over ons ging. De meneer keek eigenlijk schichtig naar ons om, alsof hij niet zo goed wist wat te doen met hetgeen hem werd toegesist door interieurverzorgster. Ok, dat ziet er niet slecht uit. Of hij komt op ons af, en dan pak ik hem in. Of hij durft niet en laat 't maar gaan. Maar nee, hij zwichtte voor het postuur, die vuur schietende ogen en die bezem! Hij liep dus op ons af! Ik zei aan de andere drie om mij aan het woord te laten. De adrenaline gierde reeds door mn lijf. Mn krabyasi ging tekeer in mn hoofd:"ik had je gezegd niet te komen! Yesi lek' bofru b'a!" Ok Krabyasi, nu ben ik hier dus help me dit heel goed aan te pakken. Hij was er bijna, want heel snel liep die niet. Alsof zn benen een beetje verzwaard waren. Verzwaard door ongemak misschien? A man doro na unu, maar oh wonder hij richtte zich tot mij? Hij vroeg wie ons had gezegd dat we hier zomaar mochten komen zwemmen? Het zwembad was uitsluitend voor gasten van het hotel. Ik antwoordde dat mijn vriendinnen dat vaker deden en dat er nooit eerder problemen waren. Dat wij ons wel degelijk bewust waren van het feit dat het zwembad alleen voor gasten bestemd was, maar dat niemand ons ooit nog had tegengehouden. Ik gaf toe dat de anderen al vaker waren gekomen, maar dat het voor mij de eerste keer was. En dat ik het toch wel vreemd vond dat we voor een behoorlijk bedrag hadden geluncht en dat we toen geen paria's waren? Oh nee, zegt die goeie man zover hoef ik 't niet te zoeken, paria's zijn we niet! Maar. . . . . . . we hadden geluncht? Ik bevestigde dat, en riep naar de barman om even te komen. Die kwam en ik vroeg hem als hij de reeds betaalde rekening aan de baas kon laten zien. Die jongen kende het bedrag uit het hoofd. Dus hij noemde het gelijk. Ik zag de adamsappel van bedrijfsleider duidelijk in zn hals bewegen. Hij wist niet zo goed wat te zeggen. Ik bedankte voor 't feit dat hij ons, mij in ieder geval netjes had aangesproken en verontschuldigde ons voor het feit dat we "zomaar" van het zwembad gebruik hadden gemaakt. Maar dat hij hopelijk ook wel doorhad dat we in ieder geval geld hadden uitgegeven in het restaurant en dus toch niet "zomaar" daar waren binnen geslopen. Zn mond was vol, zn schouders hingen er maar een beetje bij. Hij wist niet zo goed hoe het gesprek te beëindigen, dus deed ik het maar voor hem. Ik zei dat we ons meteen zouden omkleden en vertrekken, maar dat ik toch nog een vraagje had. Waarom had ie persé mij aangesproken? We waren met zn vieren. Hij antwoordde niet, maar de ogen zijn de spiegel der ziel, dus ik had mn antwoord.
Vrouwtje Bezemsteel Deze hele sketch werd live en op de voet gevolgd door bardame en mevrouw Bezem. Ik sprak luid en duidelijk. Mevrouw Bezem kon niet ieder woord volgen, wegens te kort op school en te lang de bezem in de hand. Dat weet ik zeker. Nanga ala lespeki, maar op dat moment zat er geen graadje beschaving in mij. We pakten onze spullen en liepen naar de kleedkamers. Ik liep demonstratief langs die twee klokkenluiders, want dat waren ze. En wàt zei mevrouw Bezem? Blakasma ptjin nanga law. . . . . Jaaaaa de barman, de bardame, mevrouw Bezem en IK, leken op elkaar. Mijn vriendinnen en de bedrijfsleider niet. Un begrijp? Ik liep langs, keurde haar geen blik waardig en ging me omkleden. Mn vriendinnen lagen in een deuk. Ik lachte niet. Ik was bloedserieus en verbeet mn woede om vooral niet uit te vallen tegen zo een rotwijf die alleen maar omdat, of juist omdat ik op haar leek, met zo een actie kwam. A tori no keba eteh. We waren nog niet klaar met ons om te kleden en dat mens deed de lichten in de kleedruimte uit! Aaaay toen kon ik ptijn agu niet meer rustig houden. A agu djompo kon na dorosey! Ik ging naar buiten en trof dat mens op de gang. Ik siste uit woede, maar ook omdat ik niet wilde dat anderen het hoorden. Toch nog die verdomde eerbied voor volwassenen toch. "Mi bing kan deh ju ptjin, mi no du ju noti, mi no du ogri maar yarusu nanga dong, mek yu du san yu du. Blakasma nanga law! Mars go wroko en figi ala deng uku bun!" En weg was ik. De anderen waren me al voor. " Wat heb je dr gezegd? Wat heb je dr gezegd?" Ik antwoordde niet, maar kon toen wel lachen want mevrouw Bezem haar gezicht na mijn gesis! Oh lord! Hadden we toen maar al mobieltjes, ik zou haar zeker hebben vereeuwigd.
Staartje Die anderen vroegen zich luidop af waarom er eerder geen enkel probleem was en nu opeens wel. En ze hadden nog erbij nooit iets te eten besteld. Nu hadden we juist uitgebreid gegeten. Is toch raar? En bij River Club was 't beter dan, want daar waren ze zelf zonder mij gegaan en niemand had iets gevraagd of ze gezegd dat ze niet mochten zwemmen omdat ze geen lid waren. Is toch vreemd vonden ze. Is niet vreemd. IS SURINAME. Nu 38 jaar later nog steeds. Pffffffffttttt Begrijpe wie begrijpe kan. We houden van elkaar hoor. A winsi peh tata komopo. Waaaaai is waar noh??? Aan jullie 't antwoord.
Maar Sranan ik krijg maar geen genoeg van je hoor. Mi lobi lobi kondre.
Wat lees ik dolgraag artikelen of verslagen waarin melding wordt gemaakt over één of ander succes dat Suriname heeft geboekt. Een mijlpaal op sportief gebied, medailles of een Surinamer die met een of andere bijdrage Suriname POSITIEF op de kaart heeft gezet. Het gebeurt niet vaak, steeds vaker dat dan wel weer, maar niet vaak genoeg. Dus groot was mijn blijdschap toen ik begon te lezen: Suriname nummer één. . . . enz. Nou vreugde maakte al gauw plaats voor ergernis en schaamte ook wel. Schaamte omdat het feit dat Suriname nummer één is in het aantal (geregistreerde) Chikungunya gevallen in het Caribisch gebied, niet alleen een nationale maar zeer zeker en meer nog, een internationale schande is. Een land in ontwikkeling zoals men dat zo graag aanduidt daar in Su. Een land in ontwikkeling dat een decennia oude koorts weer de kop op laat steken. Er is reeds sprake van een epidemie, terwijl men de hele tijd van overheidswege suggereerde dat er geen gevaar was voor Suriname en dat men gewoon basisregels in acht moest nemen om op die manier gevrijwaard te blijven van muggen beten.
Basisregels Men moest zijn directe omgeving schoonhouden, een klamboe aanschaffen, lange mouw kleding aandoen en afdoende spuiten tegen de muggen. Op die manier zou de Chikungunya muskiet geen schijn van kans hebben. Wat een kolder allemaal. Ik dacht gelijk aan zo een vijf en dertig jaar geleden toen ik, wat toen op een hevige griep leek, dengue opliep. Ik werd zo ziek als een hond en dacht op gegeven moment echt dat 't met mij afgelopen zou zijn. Vroeg aan mezelf en de dokter of dit wel normaal was zo een hevige griep. Ja ik moest me verder niet druk maken. Calpol en rust en dan kwam 't wel goed. Ik werd reeds langer dan een week geveld door hevige koorts en helse lichaamspijnen en de calpol leek daar niet tegen opgewassen. Maar goed internet had haar intrede nog lang niet gedaan, dus wat de dokter zei, nam je voor zoete koek. Totdat ik een ochtend wakker werd met vreemde knobbels over mn armen en benen. Linea recta naar de dokter. Die goede man kijkt me doodleuk aan en zegt gemoedereerd: "Oh dan was 't geen gewone griep, maar dengue of te wel knokkelkoorts. Het ergste is nu wel achter de rug en binnen no time zult u weer de oude zijn." Dus dit zijn de dingen in ons land die ik niet begrijp en die tot in de lengte der dagen onveranderd blijven. Als leek, niet goed geïnformeerd worden omdat degenen die beter zouden moeten weten, deskundigen, er zelf geen bal van weten of niet voldoende begaan zijn met hun taak. Nu, zelfde rotzooi als tig jaren geleden. Het is dezelfde muskiet die dengue overbrengt die verantwoordelijk is voor het overbrengen van deze decennia oude (nieuwe koorts) die nu in Su heerst. Ik volgde de berichten hieromtrent vanaf begin van het jaar. Ik had zo mn reserves toen er van overheidswege steeds bekend werd gemaakt dat er helemaal geen rede was tot bezorgdheid. Ook niet toen het aantal van bekende gevallen in 2 weken tijd verdubbelde. Oh nee hoor, koopt u muggen repellent, wees alert. Ik weet niet hoe je dat moet aanleggen hoor. Alert zijn voor muggen. Maskita sobun. En zorgt u ervoor dat u niet wordt geprikt. Jaaaaaa, vertel dat aan Surinaamse maskita's. Dat je alert bent en tot de aanval zal overgaan indien ze jou naderen. Den e sut' yu teh yu 60.
Gestoken waar 't pijn doet Gelukkig den Sranan maskita tya lef. Ze zijn brutaal dus den go sut wan tu assembleeleden. En toen waren de rapen gaar. Den sut' wan lid van de vaste commissie van Volksgezondheid. Ay mi boi. Dus was er tot dan toe geen reden tot paniek. Meneer Abdul, zo heet die goeie meneer werd des duivels. Dat is nadat hij weer in staat was op zijn benen te staan en geen pijn meer had in zijn gewrichten. Hij kwam op de radio, schreeuwde moord en brand. Maskita sut' ing. A no kang! Er werd meteen een grootscheepse schoonmaakactie opgezet. Suriname moet schoon en nu. Broedplaatsen moeten worden uitgeroeid. Scholen schoon. Su in rep en roer, alles moet opgeruimd worden want enkele bigi dagus werden door een mug geprikt. Ik persoonlijk zou die muskiet die daarvoor verantwoordelijk was een oorkonde overhandigen. Want ze zijn op de juiste plaats gaan prikken. Nu gebeurt er in ieder geval iets en kan het aantal getroffenen beperkt blijven.
Morsu Ik ben geen doorwinterde patriot. Maar mi lobi mi kondre en niemand hoeft Suriname in mijn bijzijn te komen neerhalen. Maar wat een waarheid is als een steen, is het volgende: Van overheid tot mofinanwan. Sranansma slordig. Houden niet van de plek waar zij wonen. Het is op straat een varkensbende. Hele buurten lijken op vuilnisbelten. Pina no abi fu deh morsu. Je rijdt soms in bepaalde buurten, en je vraagt je af of er nog volk woont. Mensen die dagelijks langs de troep op de hoek van de straat moeten en dat normaal vinden?Overheidsfunctionarissen die op weg van Zanderij naar de stad, bij terugkomst van hun zoveelste buitenlandse reis, zich niet schamen voor het verschil van datgene dat ze in het buitenland hebben gezien en wat ze "thuis" in Su tegenkomen? A no teh maskita sut' yu dan yu mus kon rigeri. Worden jullie een beetje netter daar in dat lekker land. Wij mogen van buitenaf geen commentaar leveren, want we zijn geen Surinamers meer. Maar dit is goed bedoeld advies hoor. Hou het schoon en blijf gezond. Want als zelf Haiti slechts 14 gevallen heeft tot nu toe, dan begrijpen jullie wel dat het zeer nefast is gesteld met switie Sranan. Soso arrogantie en laksheid van beleidsmakers ook. En nu mag 't volk zijn wonden likken. Naf un sorgu un kir ala den maskita yere, want in lange mouwen in Su rondlopen, mi no deh en lijkt me ook niet praktisch.
Deze keer vergast ik jullie op wat voor mij tot nu toe, het leukste interview ooit is, dat ik heb gezien. Maar nee, wat Humberto Tan hier heeft gedaan als interviewer! Sorry Oprah, dat interview dat ik van jou zag met Parel, was niets vergeleken bij bovenstaand meesterstuk. Ik hoef er niets aan toe te voegen. Voor degenen die het nog niet hebben gezien. Bekijk het en geniet! Be happy. Een parel, dat is wat deze musical genius is. Zijn eenvoud, bescheidenheid en besef dat hij slechts een fractie is van het geheel. Daar zouden velen wat van moeten leren. Ik kan 't niet vaak genoeg zeggen: Eenvoud, eenvoud is datgene dat de mens siert. Ik heb jammer genoeg vaak de vage klachten van Sranamans gehoord over Humberto Tan. Hij gedraagt zich wit, . . . . hij zou toch niet zo goed zijn als late night host.. . . . Bla en nog eens bla.. . .
Wij kunnen jammer genoeg niet anders. Hoe schrijnend dat ook is, lijkt wel alsof de meesten van ons het met de paplepel is ingegoten. "Hou niet van jezelf en zorg er tegelijkertijd voor dat je ook genoeg haat over hebt voor je zwarte medemens, want zo doende, kunnen we allemaal gezamenlijk ten onder gaan."
Anyway, huisslaaf of niet. Humberto Tan zat lekker aan tafel met Parel Williams. Daar moet je héééél lang huisslaaf voor zijn en een hele trouwe ook nog. Go Humberto goooooooooo. We zijn niet allemaal Kabula exemplaren. Een Surinamer (kriyoro, oeps Afro Surinamer) die het ver schopt zal door zn eigen mensen veelal worden beschimpt. Na soh un tan tan. Maar niet Humberto Tan! Die gaat als een speer. Nu jullie nog. En voor de wijsneuzen onder jullie: het is geen fout Pharrell is een Parel.
Voor 't geval de link het niet doet, google dan RTL Late night. Het gaat om de aflevering van 23 september 2014
Waar te beginnen als je voor jezelf reeds heel lang geleden hebt besloten aan deze kwestie geen aandacht te besteden. Negeren so bun. Maar dan negeer je 35!!! jaar en dan kruipt 't toch onder je huid, verspreidt zich als een inktvlek, vindt zn weg naar je hart, knaagt en noopt je tot reactie. De persoon confronteren en gal spugen zou alleen maar tot gruwel kunnen leiden. Mensen kunnen zo verbitterd en hardvochtig zijn in hun gedrag, dat zij in anderen het slechtste naar boven halen. Zo ziek zijn ze dat ze vrolijk ronddobberen in hun gal groene blubber. Voor hun kan het niet gemeen, achterbaks en huichelachtig genoeg zijn. Welk bestaansrecht deze nutteloze contact gestoorde, kleine zielen hebben moge Joost weten. Maar ook zij komen van de schepper, dus daar vel ik geen oordeel over. Maar ik denk toch wel dat ze onderweg naar hier, door de duivel werden bevangen. Ik kan niet vatten dat iemand jaar in jaar uit er het haar levenswerk van maakt anderen negatief te bespreken, met leugens te belagen, en verder met alle gemak van de wereld door het leven te gaan. Schijn bedriegt echter. Je hoeft geen graad in de psychologie te hebben om een habituele leugenaarster te herkennen. Bij de eerste leugens doe je het nog af als. . . . een leugen. Niet meer en niet minder. Maar als de leugens en intriges zich opstapelen, dan begrijpt zelfs een leek dat er iets grondig mis is. En dat, jaar in jaar uit. Niemand maar dan ook niemand wordt ontzien. Ook broers en zussen niet. En de vrouw van een broer al helemaal niet.
Onbeantwoorde liefde Maar er zijn natuurlijk factoren die niet onderschat mogen worden. Iemand die naar de liefde snakt van een ander(een man) en deze is niet bereid dat te geven, maar ondertussen wel present blijft en profiteert van alles dat hem ten deel valt door de grenzeloze liefde van een zwaar gefrustreerde vrouw, ja dat soort zaken werken verbittering in de hand. Jammer genoeg worden de kinderen van de rekening, mensen die niet naar liefde snakken omdat ze die gewoon krijgen. Mensen die gewoon blij door het leven kunnen gaan zonder anderen te kwetsen. Mensen wiens goede humeur niet afhangt van de chagrijn van anderen. Mensen die blij zijn met wie ze zijn. Mensen die beseffen dat stoffelijke dingen van ondergeschikt belang zijn en dat er aan waardevolle dingen geen prijs of status kleeft. Mensen die weten dat hetgeen je bereikt in je leven voor jezelf belangrijk is en niet om anderen te imponeren. Mensen die helemaal niemand willen imponeren omdat het niet hoeft. Want jouw medemens herkent oprechtheid en eenvoud, dus hoef je geen moeite te doen om genegenheid te ontvangen. Dat krijg je gratis en voor niets als je puur, simpel en MENS bent. De gespleten persoonlijkheid waar ik het echter over heb, weet van geen ophouden. Ook en zelfs als je wegloopt en niet omkijkt en al 12 jaar lang alle banden hebt doorgesneden, alle schepen hebt verbrand. Dan nog gaat deze tweederangs door God verlaten ziel, door. Zoekt toenadering, schrijft brieven om het contact weer op gang te krijgen. Snapt gewoon niet dat YU NO WAN MORO. Maar ook daarvoor heeft de psychologie een verklaring. Habitueel liegen en in een leugen leven zijn onder andere een schreeuw om aandacht. Zonder die aandacht kan de mythomaan niet functioneren. Hij sterft geestelijk af, maar helaas niet snel genoeg. Want ze blijven hun omgeving terroriseren tot het einde hunner dagen. Het einde der dagen van de gifspuier wel te verstaan. Ik weet mij niet als slachtoffer op te stellen, dat gevoel is mij vreemd. Maar negeren wordt door geestelijk verarmde wezens vaak verkeerd begrepen. Of ze denken dat je ze niet doorhebt, of ze denken dat je hun onaanvaardbaar gedrag om de een of andere reden zonder meer aanvaardt. Zij kunnen er geestelijk niet bij dat je negeert omdat jij van een mentaal heel ander kaliber bent. Dat je negeert omdat je het kaf van het koren scheidt. Je negeert omdat je NIETS met deze geestdoders van doen wil hebben. Je negeert omdat je dankbaar bent dat je niet door demonen als jaloezie, afgunst en haat wordt geplaagd. Nee je negeert omdat je: LAAT LEVEN en dan pas zelf leeft. En niet omgekeerd. Er staat geen St. voor mijn naam, dus heilig ben ik niet. Maar zinloos, roekeloos en vooral giftige praat komen niet voor in mijn repertoire. En zelfs dat wordt je kwalijk genomen. Want verbitterde wezens hebben geen vrede met wie ze zijn, ze zouden dolgraag willen kruipen in de huid van die ander met wie ze jaar in jaar uit bezig zijn. Helaaaaaas pindakaas. Dat liegen staat je op het lijf geschreven, jouw hoogmoedswaanzin ontneemt je de vreugde van het leven. Dus ga jij maar ogenschijnlijk vrolijk door het leven. Voor hart problemen kunnen we terecht bij de cardioloog. Voor jouw verdord hart echter is er geen hulp voorhanden en zou alle hulp, zo die er was, toch te laat zijn. Ik wens je een fijn leven toe, maar niet heus!
Jouw broer verdient het niet en wie zn neus schendt schendt zijn aangezicht, vandaar dat ik je naam niet hier pleur! Dat is de enige reden. Stuk ontroostbaar verdriet!
Trouwe lezers, Ik verontschuldig mij niet voor het geraas en getier hier boven. Het moest er echt effe uit. Volgende keer gezelliger! Promise!
Je zou je kunnen afvragen wat er eigenlijk met de wereld en de mensen die daarin leven aan de hand is. Ja, wat is er met ons aan de hand. 'T antwoord moet ik u en mezelf helaas schuldig blijven. Er gebeurt zoveel om ons heen, veel daarvan slecht, walgelijk en ronduit verwerpelijk dat het goede ons allemaal uit handen lijkt te glippen. En ondanks 't feit dat veel van wat er gebeurt, ver van ons bed lijkt, is niets minder waar. Het komt allemaal gruwelijk dichtbij. Het is allemaal moord en brand tegenwoordig. Een mensenleven is geen bal meer waard. Mensen kunnen elkaar niet meer luchten lijkt wel. Kinderen zijn tikkende tijdbommen die ieder moment kunnen afgaan. En wat doen we met z'n allen? We doen maar vrolijk verder, want raakt het ons niet persoonlijk dan gaat het ons ook niet aan. Ik verbaas me vaak, en gruwel als ik het wereldnieuws een beetje probeer bij te benen. En stiekem denk ik vaak dat het in ons geliefd Suriname lang zo eng nog niet is. Guess what? Suriname doet tegenwoordig niet onder voor gelijk welk ander land.Van natuurrampen blijven we vooralsnog bespaard. Hoewel met de rukwinden die er de afgelopen jaren langs razen, maken de getroffenen ook het een en ander mee. Maar voor wat betreft de misdaad voortvloeiend uit hebzucht, ledigheid of gewoon kwaadaardigheid komt Suriname griezelig dichtbij internationale toestanden. Er wordt geroofd en gemoord alsof het een lieve lust is. En zeggen dat er overal misdaden worden gepleegd, maakt het niet minder erg. Het gemak waarmee er ook wordt omgesprongen met al deze wandaden stemt ook tot nadenken. Men schrikt in Suriname niet meer op van deze of gene roofoverval of moord.Werd er vroeger een moord gepleegd dan sprak men daar nog maanden over. Is men nu net bekomen van een gruweldaad, daar prijkt de volgende weer in de krant. Wat er vorige week echter in switi Sranan is gebeurd is voor mij nog steeds niet te vatten. Een 53 jarige man die van het leven wordt beroofd door een 15 jarige jongen. Nee, maar dit is toch ongelooflijk? Ongeacht het verhaal er om heen. Een volwassene heeft een discussie met een kind van 15 en hij bekoopt het met z'n leven! Hij wordt gewoon eventjes van kant gemaakt met een mes door een jongen die zn kleinzoon kon zijn? Wat is er mis met de mens, de wereld, ons? Worden mensen nog wel gevormd van huis uit? Hoe, door wie? Dit was geen ongeluk. Dit was pure opzet. Dat schepsel verklaarde aan de politie dat hij het mes daags ervoor had gekocht om die man te lijf te gaan. Je bent 15, je bent boos want die meneer heeft je aangesproken omdat je zijn auto hebt gekrast en je koopt daarna een mes om hem uit de weg te ruimen? Gaan we het echte verhaal ooit te horen krijgen? De moeder van die kleine moordenaar huilt de ogen uit haar hoofd. Ze heeft hem een goede opvoeding gegeven beweert ze. En hij hoort niet in de gevangenis thuis, want hij moet naar school! Hallo mevrouw yu boi tek a libi fu wan tra libisma. En jij praat over school? Ben je helemaal gek geworden? Wat heb je in de afgelopen 15 jaar gedaan? Toen je bezig was op te voeden had je niet gemerkt dat hij psychopathische trekjes had? Hij is dat mes wezen kopen. Dus voorbedacht was ie ook nog. Ik probeer terug te gaan naar toen ik 15 was. Zou ik op die leeftijd of zelfs nu, zoveel woede kunnen opbrengen om iemand iets aan te doen? Heb in gedachten wel vaker mensen gewurgd, maar meer dan een donker hersenspinsel werd het niet. Wat drijft zo een puber tot zo een daad. Heeft hij de vrienden waar hij mee was, verteld wat hij van plan was? Ik zag een foto van die jongen. Kan de zoon van elke willekeurige moeder zijn. Niemand voorziet het levenspad van zijn kind. Want het leven zit vol haken en ogen. En niemand moet beweren dat hun kinderen uitzonderlijk, welopgevoed etc zijn. Want verrassingen blijft geen van ons bespaard. Maar wanneer je dat kind voor het eerst in je armen krijgt dan is het jouw taak om met alles dat in jouw vermogen ligt dat kind op te voeden, richting te geven en te begeleiden in dit leven. Gaat het dan toch fout dan treft jou geen blaam. Maar doodleuk komen verkondigen dat dit jouw derde kind is dat met justitie in aanraking komt (en hoe!) dan vraag ik mij in gemoede af wat er in Godsnaam fout is gegaan bij de opvoeding. Zo er daarvan sprake was. Sranan switie maar krijgt steeds vaker een zure bijsmaak. Het is waar, overal gebeuren er gruwelijke dingen maar laten we hopen dat Suriname toch terug kan naar het gemoedelijke land dat het ooit was. Het hoofd laten hangen zal geen soelaas bieden. Er is werk aan de winkel. Noso Sranan lasi helemaal en dat zou zonde zijn. Ik wil niet eens denken aan hoe de familie van het slachtoffer zich voelt. En ook naar de moeder van die kleine dader gaat mijn hart uit, want dit wens je jouw ergste vijand niet toe. Beide partijen hebben kracht nodig. Hopelijk vinden ze die. En zo loopt Suriname haar eerste stille mars tegen zinloos geweld. Hopelijk blijft het hierbij, want geweld is altijd zinloos.
Een heel bewogen en veelbetekenend jaar! Het jaar dat voor Suriname zoveel veranderingen met zich meebracht en zou blijven meebrengen tot de dag van vandaag. Je kan het Suriname van voor 1980 blijven koesteren vooral als je er bent opgegroeid. Dat wist geen enkele gebeurtenis, hoe aangrijpend dan ook, uit. Een bewogen jaar dus, ook omdat ik in dat jaar vlug vlug moest volwassen worden. Op mn negentiende sloeg het verlies van mn pa een groot gat in mn hart. Eentje die niet te dichten zou zijn, dacht ik. Maar dat was buiten de waard gerekend van de kracht die de persoon die heenging, je zelf geeft. 1980 was ook het jaar van de eindexamens middelbare school. Nu was het heengaan van een ouder zwaar, maar geenszins een excuus om het eindexamen niet te halen. Heel even speelde ik met 't idee om dat schooljaar maar te laten voor wat 't was. Maar mijn goede helft die toen al van de partij was, vroeg of ik opeens mn verstand was kwijtgeraakt. Zou toch juist een bewijs zijn dat de wijze lessen van mn vader niet voor niets waren geweest. Jaaaaa, gelijk had ie. Dus besloot ik, hetgeen ik in oktober bij het begin van 't schooljaar was begonnen, vol goede moed af te ronden. In ieder geval een poging daartoe te doen. Nu, wie mij leest zal inmiddels al doorhebben dat exacte vakken niet mijn kopje thee zijn. Wiskoendoe, economie en al dat geleuter heeft me nooit kunnen bekoren, behalve de centjes in mn buideltje. Maar goed. Die vakken maakten deel uit van mn vakkenpakket en ik zou me er door heen moeten worstelen. Ik had voor mezelf een plan uitgestippeld. Aangezien na soso 2 nanga 3 mi bing boro dyi Economie I, en Wiskunde, besloot ik voor alle andere vakken super goed te scoren. Indien God van me hield, zou ik dan nog met twee viertjes voor die vakken glansrijk slagen. De cijfertjes-richting zou ik nooit van mn leven opgaan, dus mijn strategie als die succesvol bleek, zou mij mijn einddiploma zonder al te veel problemen moeten bezorgen. Twee tentamen rondes waren reeds achter de rug, restte nog één en het eindexamen zelf. Afgezien van, wat hadden jullie gedacht, wiskunde en economie, ging alles goed. Wat de andere vakken betrof was alles pico bello. Wiskunde gemiddeld 3,8 geloof ik of zoiets fraais en economie zag er niet beter uit. Stel je voor een mens moet een 4,2 halen om op een 4 te komen als eindcijfer. En nòg was dat een opgave. Je zou voor minder een minderwaardigheidscomplex krijgen. Maar voor complexen was er geen tijd. Ik moest slagen. En het doel heiligt de middelen. Zelfde probleem dat ik met exacte vakken had, had menig klasgenoot met talen en het schrijven van samenvattingen, het lezen van 40 boeken. Woei, daar kon je mij liters thee van brengen. Met plezier! De tegenpolen besloten zich te bundelen voor het goede doel. Bij de taalexamens zouden diegenen die daar goed in waren de wiskunde knobbels laten meeloeren op hun werk. En omgekeerd zouden de wiskunde knobbels hetzelfde doen bij de exacte vakken voor de literaire noten. Door goed contact met de conciërge wisten wij precies wie bij welk examen surveilleerde. Economie was één van de eerste examens. De dag ervoor, Engels. Ik fietste er vrolijk door. Gaf diegenen die achter me zaten voldoende ruimte om met gemak mee te kunnen lezen. Afspraak was dat degene die "liet" meekijken tot het einde van 't uur bleef zitten. Zodoende had de andere achter jou genoeg tijd om "zijn " werk af te maken. Zo gezegd, zo gedaan. Ik bleef tijdens het Engels examen zitten totdat de bel ging. Ik verifieerde niet of mijn "meelezer" goed de gelegenheid had gekregen om alles te zien. Dat was zijn zaak. Ik had mn uiterste best gedaan. Ik liep de gang op en uit het andere examen lokaal kwam een ziedende "Economie knobbel" de gang opgestoven. Dit was de knobbel die morgen vòòr mij zou zitten. Woedend was ze! Ik vroeg voorzichtig wat er aan de hand was. "Niemand heeft me geholpen, niemand! Die beesten! Niemand! Wel morgen is morgen, ik help niemand! Ik werk morgen voor mezelf. Jullie kunnen allemaal opdonderen. Zoooooooo, van de zenuwen begonnen mn maagspieren samen te trekken. Maar zelfrespect en eigenwaarde maakten dat ik haar niet erop wees, dat we hadden afgesproken dat ze voor MIJ zou zitten. Moi! Ik was niet degene die haar daarnet in de steek had gelaten. Maar ze begon er zelf over. "Neem me niet kwalijk hoor, maar wat ze me hebben geflikt, vergeef ik ze niet en ik help niemand meer". Ok die sma had gelijk. Afspraak is afspraak. En aan de andere kant ga je niet naar school om te spieken. Toch??? Degene die het nooit heeft gedaan, mag me nu terstond mailen. Ik vraag een plaatsje voor je aan in de hemel. Aangezien er geen plan B was, en plan A in de wc was doorgespoeld, had ik een alles behalve fijne namiddag. Het hoge cijfer dat ik voor het Engels werk zou halen, kon me niet opvrolijken. No, no, no tamara was economie en "knobbel" was in protest. Fa fu du. Ik hield mijn sores voor mezelf. Ik nam m'n verantwoordelijkheid en probeerde nog de avond voor het examen een lijvig economie boek van ik weet niet hoeveel pagina's door te nemen. Dat hield ik vol tot het ochtendgloren om dan met lode voeten me naar school te begeven. Je zelf voor de gek houden is ook een kunst. De examenbladen werden uitgedeeld. Krop in de keel, bonkend hart, klamme handen, buikpijn, kar kon, alles was op appèl. En "knobbel" zat zo breed mogelijk voor haar werk. Wat dacht ze dat ik ook maar een poging zou doen om mee te kijken? Nee hoor als ik naar de slachtbank moest, dan maar met opgeheven hoofd. De drie uren kwamen en gingen. Ik schreef zoveel mogelijk economische kolder op en leverde in. Dit was een verloren zaak. Ik was somber, maar liever dood dan daaraan toegeven. "Hoe heb je gewerkt?" "Slecht. En verder wil ik er niet over praten."S'avonds werd ik gebeld door de fanclub. Wonderbaarlijk genoeg allemaal knobbels met een lichte allergie voor talen en dat soort mooie dingen. En zulke mensen kunnen zich niet voorstellen dat een wiskunde of economie formule voor iemand als ik Chinees is. Met hetgeen ik daar op 't examen had neergepend haalde ik de zo felbegeerde 4 als eindcijfer niet. Maar héééé het was nog geen volledig verloren zaak. Er was nog wiskunde examen. Degene die dat opperde kon ik wel levend villen. Iemand zit aan de rand van de put, ga je dan nog even een zetje geven zodat ie drin valt? Maar toen ik in mijn woede en verontwaardiging aan mn andere helft vertelde dat iemand zei dat het nog geen verloren zaak was, zei die heel rustig, "Maar dat is zo. Wiskunde is over een week. Je gaat goed voorbereid naar 't examen." Ik vroeg hem beleefd om op te stappen (geloven jullie dat beleefd maar). Morgen was een nieuwe dag, want now now deh na soso moord bin deh in mi ede.Vanaf de volgende dag tot en met de dag van het gevreesde examen kwam de fanclub langs. Formules werden in mn hoofd gestampt, ik werd verhoord en nog eens verhoord. Bribi mi, ik liep als een geflipt konijn rond. Deze nachtmerrie moest zo snel mogelijk voorbij zijn.
Twee dagen Voor het examen kwam een heel goede vriend, hoe kan het ook anders, een algebra knobbel, met een voorbeeld examen. Vermeldenswaard is dat hij beweerde dat met dit voorbeeld met gemak een hoog cijfer gehaald kon worden op het examen. In dat soort situaties stelt alleen een idioot vragen. Dus mi no aksi noti. Ik had nog twee dagen om met dit voorbeeld het aanstormend examen te oefenen. Met alle materiaal dat al in me was gestampt groeide mijn vertrouwen. Ik zou het examen niet alleen halen, maar ook nog met een hoog cijfer zo te zien. Op de dag zelf was ik al als één van de eersten op school. De gangen waren nog leeg. Ik checkte het lokaal waar ik moest zijn en zocht uit wie zou surveilleren. Woei! De leraar die zou surveilleren stond erom bekend dat hij zijn persoonlijke post en dergelijke afhandelde tijdens het surveilleren. Hij liep geen meter rond, deelde de bladen uit, nam plaats achter zn bureau en voor de rest van de tijd schreef hij brieven of weet ik veel wat. Ai beter kon het niet. Wie er nu nog voor me zou zitten was van geen enkel belang want mi bin fir tranga toch. Dit wiskundig varkentje zou ik zelf wel wassen en zo mijn reputatie van wiskundige nul een beetje opkrikken. Voor eens en voor altijd! Maaaaaar life works in mysterious ways. . . . . wie kwam er voor me te zitten? Mister "andere helft" himself! Hij keek me niet aan, maar aan alles merkte ik dat het niet fout kon of mocht gaan. Nee mi boi fout kon het niet gaan.
Het examen De bladen werden uitgedeeld, meneer U. nam plaats achter zijn bureau met zn privé paperassen en we waren vertrokken. Ik bekeek vluchtig de opgaves. Mi Jezus, mi Gado exact het voorbeeld examen waarop ik de afgelopen drie dagen had geoefend. Andere getallen, maar inhoud bin deh a sèm. Ik was in mn nopjes. Ik nam niet eens de moeite om mee te kijken op het blad van mn "voorzitter". Nee, nee ik was druk bezig mijn 8 of 9 op eigen kracht te halen. Ik schreef geschiedenis, mi mamma! Er moest van hetgeen was uitgewerkt een tekening worden gemaakt. Y-as, X-as. De langste opgave moest in een grafiek worden uitgewerkt. Geen probleem gewoon de uitgewerkte antwoorden op de assen plaatsen en tekenen. Dat deed ik en ik tekende vlot mijn grafiek. Ik keek alles nog een keer na en was tevreden. Ongeveer 40 minuten voor de tijd stond ik op om mn blad in te leveren. Ik keek op noch om, zo blij als ik was om desnoods maar voor één keer te behoren tot de wiskunde groep. Oh my God, hoogmoed komt voor de val! Ik wachtte op de gang. Waarom duurde het zolang voordat iedereen uit het lokaal kwam. T was toch een makkie dit examen? Eindelijk kwamen de eerste mensen naar buiten. We verwijderden ons buiten het gehoor van degenen die nog in de klas zaten. En de tongen kwamen los! Bleek dat ik het overgrote gedeelte van de opgaven goed had gemaakt. Oh Jezus van Nazareth! Was het dan echt waar? Ik zou dus een hoog cijfer scoren! Van opgewondenheid sprak ik met schrille stem. Totdat. . . . . . iemand met een kladje wuifde. Een kladje waarop hij zijn grafiek had getekend. En iedereen was enthousiast, want zij hadden dezelfde tekening. Ik werd zo klein als een tor! Anyone zou me zo dood kunnen trappen! Ik had de uitgewerkte antwoorden op de verkeerde assen aangebracht. Wat op de y-as moest had ik op de x-as geplaatst en omgekeerd. Dus daar waar iedereen twee parabolen had met de top boven, dus zeg maar twee heuvels, had ikke twee putten. Voor de knobbels onder jullie: Op de grafiek moesten er twee concave parabolen zijn weergegeven, maar in mijn grafiek prijkten twee convexe parabolen. Ik zonderde me af en keek op het opgave blad wat de puntenverdeling was. Oh hell and fire! Voor de grafiek meer punten dan voor de uitgewerkte som. Dit zag er niet goed uit. Leek echt alsof alle leven uit me geslagen was. Nou er zat niets anders op dan maar het resultaat af te wachten. Degene die voor me zat, ja hij ja, was des duivels! Waarom heb je niet even meegekeken? Ik gaf je de gelegenheid om mee te kijken, je staat net een leba ruim voor de bel op en je gaat weg! WAAROM! Jonge libi waarom now now deh. Op sommige vragen is dr gewoon geen antwoord. En verder wil ik niet gekletst worden. Ik wacht het resultaat af.
De eindstreep Twee weken wachten. Niet je malligheid. Andere cijfers waren al binnen dus het wachten was op wiskunde. Aan economie dacht ik niet eens, want drapeh bin lasi keba. Maar onderschat jouw eigen klungeligheid nooit. Kan soms nog net genoeg zijn om je te redden. Ik haalde voor economie een 4! Dat een mens zo waanzinnig blij kan zijn met een rood cijfer heb ik aan den lijve ondervonden. Dus zou 't toch nog lukken? Zou het? Ik durfde nergens aan te denken. Zette mijn hersenspan op nul tot de dag van de wiskunde uitslag. Daar prijkte dat cijfer op het bord. Ik las en herlas en vroeg aan anderen ook voor mij te lezen. Jaaaaaa mi boro wan 5. En met een 4 en een 5 slaagde je hoor. Oh God! Mensen hebben het soms over een zware bevalling, maar wat ik die twee weken heb doorstaan, psa zware bevalling. Dat was pure torture. Raw and hard! Eind goed al goed. Ik leerde toen the hard way dat overmoed eerder schaadt dan baat. Blijf kalm, no matter what! Al denk je het nog zo goed te weten.
Jullie zijn niet verplicht, nee ik verbied jullie de video in haar geheel te bekijken. Jullie hebben wel wat beters te doen. Ik ben al gek genoeg geweest in jullie plaats. Check wel effe op 15.50 en 21.30.
Als een dief Anders kan ik het niet beschrijven de manier waarop de "profeet" van God met de "Heilige Geest" naar binnen werd geloosd, daar in het centrum waar de "genezingsbijeenkomst" werd gehouden. Veel aanhalingstekens zoals jullie merken. Dit omdat, profeet, heilige geest en genezingsbijeenkomst niet mijn woorden zijn. Die zou ik zeker niet gebruiken voor de komedie die ik en ik weet zeker velen met mij, live op de Surinaamse televisie mochten volgen. Reeds een week of twee voor de door mij gewraakte uitzending, werd er op de radio zowel als de televisie bekend gemaakt dat er uit, ik meen, Kenia een profeet van God naar Suriname werd gehaald door een gemeente van Volle Evangelisatie. Die meneer werd naar Suriname gehaald omdat één van de voorgangers uit die kerk een ingeving had gekregen deze man van God naar Suriname te halen. Omdat naar ze zelf zei, Suriname die man nu nodig heeft en er nu rijp voor is. Dus werd die meneer gehaald om Gods werk te komen doen. Aan de advertentie en de promotie interviews had ik me zo geërgerd, maar ik besloot toch om op Youtube even te checken waar dit nou weer over ging. Want je mag niet zomaar afkraken. Mensen in hun waarde laten staat bij mij hoog in 't vaandel. Dus mi go luku na joetjoep. Wat ik daar zag, tart elke verbeelding. Een dubieus figuur die zowaar beweert allerhande ziektes te kunnen genezen. Aan zieken geen gebrek, die schoven met hun laatste sprankje hoop naar voren. Want de redding was nabij. Ik bekeek één filmpje, want hij heeft er vele. Eén was voldoende. Iedereen heeft weleens een soortgelijke klucht onopzettelijk op de televisie gevolgd. Daarmee was voor mij de kous af. Als mensen zich door deze rotzooi willen laten meeslepen moeten ze dat vooral doen.
Geen ontkomen aan Maar. . . . . . . ik zou die bewuste avond net een bad gaan nemen na een bloedhete Surinaamse dag. Ik hoorde nog net de aankondiging. Hééééé dat klonk bekend, en ik bleef voor de buis staan. Heel hartstochtelijk stond er daar een meneer, die een toch maar matig opgekomen publiek, toesprak. Aan hartstochtelijkheid geen gebrek. Hij kon er wat van. Deze meneer. Zodanig dat ik mijn bad maar uitstelde en besloot te kijken. Na ongeveer een half uur of was 't een kwartier, kwam de profeet binnen, begeleid door iemand van ik meen zijn eigen entourage. Zoals ik reeds aanhaalde als een dief in de nacht. Ik had hem reeds op youtube gezien, maar hier leek hij echter. Dat kwam misschien door het feit dat hij met de Heilige geest binnenkwam? Ik spot niet, met geen enkele religie, maar menige kerkleider maakt zich hier wel aan schuldig. Spot! Vooral in Suriname. Iedere koe op zondag mag zichzelf profeet, genezer, man van God noemen en hij wordt op de mensen losgelaten als zijnde dat. Mensen houden jullie toch op daarmee. Die man komt uit Kenia. Ik Afrika worden ze nu bedolven onder het zo gevreesde en dodelijke Ebola virus, heeft deze man van God daar dan niet genoeg werk te verrichten? Hoeveel krijgt zo een kwakzalver voor zijn "performance"? Nou dat zal niet zwaar wegen want deze gemeentes hebben bakken vol geld. De volgelingen tasten diep in hun gammele buidel om de kerk vol te spekken. Dus moni deh.
Imitatie van Jezus Meneer begon aan zijn preek. In het Engels, en de hartstochtelijke vertaler maakte het voor alle aanwezigen verstaanbaar. Hij vertaalde naar het Sranantongo. Ook als de profeet zei. Iiiiih werd dat vol hartstocht vertaald. . . . . . iiiih. Sorry maar dat triggerde mijn lachspieren. Na zijn inleiding begon het echte werk. Mensen zouden genezen worden. Hij vroeg om blinden, verlamden, mensen met tumoren noem maar op. Hij smeekte om tien mensen. Het wilde maar niet vlotten. Uiteindelijk werd er een vrouw naar voren gebracht door enkele mensen. Ze had er duidelijk geen zin in. Maar ze werd op de vloer geplaatst. Zodanig dat een ieder haar kon zien. En daar lag ze als een zoutzak te wachten op haar beurt. Ondertussen ontfermde meneer de genezer zich over een jongetje wiens moeder beweerde dat die jongen hoorde noch sprak, maar dat hij nu opeens wel hoorde. Na verscheidene pogingen van de man van God, de jongen aan het praten te krijgen, wilde het maar niet lukken. Die jongen van twee keek met ogen zo groot als knikkers de zaal in. En nu komt 't: Bring him a fanta! Tjaar wan fanta djing. De vertaler mist geen enkele zin. Er werd een fanta naar het jongetje gebracht, die hij gretig achterover sloeg en de profeet keek heel voldaan alsof die wilde zeggen: zien jullie wel? Hij drinkt z'n fanta dus hij is genezen. Maar mi Gado! Tot nu toe had hij nog nooit gehoord, hoe zou hij in Gods naam op stel en sprong woorden kunnen produceren? Somebody help me please. Ikke niet begrijp. Ook de zeer bejaarde man die even tussendoor was genezen van zn kreupele tred werd onder handen genomen. Hij moest het pad voor de tribune een paar keer op en af lopen. En dat in een tempo door de profeet aangegeven. Wel die arme man zakte in mekaar en gaf aan dat hij niet meer kòn. Hij greep naar zijn borst. "He is tired, he hasn't walked for so long". A weriii a no waka so langaaaa. "Give him fanta." Ik kreeg bijna een appelflauwte! Wat voor rotzooi is dit! Maar goed "The Lord works in mysterious ways, pleegt men te zeggen; Dus die fanta heeft waarschijnlijk een helende werking. Of Fernandes heeft de komst van die man naar Suriname bekostigd. Ook bij zijn komische optredens in Afrika deelt hij fanta's uit. Ik begreep er niets van. Maar die oude man kreeg zijn fanta. Alleen was hij zo moe, dat hij die fles niet openkreeg en zelfs toen dat voor hem werd gedaan, ontbrak hem de kracht om het naar zn mond te brengen. Helemaal krom zat hij in een stoel met zijn fles fanta in de hand. Ik weet niet of die arme man de volgende dag wakker werd.
Het bleef donker Er werden nog wat mensen tussenin "genezen", alleen jammer voor de toch wel goed opgekomen blinden. Voor hen bleef het licht uit. Niet één blinde kreeg het licht weer in de ogen. Ook kregen zij geen fanta. En de profeet beloofde dat ze gewoon moesten blijven geloven en bidden want genezing was op weg naar hen. In Kenia, zo zei hij, had hij mensen genezen, maar de daadwerkelijke genezing kwam pas na vier jaar. Wel wel. Nog vier jaar wachten dus. Ook een dame uit het publiek werd naar voren gehaald omdat de copycat van Jezus vertelde dat hij tijdens zijn preek had gemerkt dat ze aan haar borst had gevoeld. En ja hoor die mevrouw kwam verklaren dat ze van kanker was genezen, want ze had een tumor zo groot als een ei in haar borst, maar die was tijdens de preek verdwenen. Halleluja Jezus, praise the Lord. Ook haar pastor, een goed uitziende vrouw, het soort waarvan je denkt dat ze wel aardig wat in haar mars zal hebben. (niet de Surinaamse mars), kwam bevestigen dat die vrouw was genezen van kanker. Ik kreeg van ergernis een acute migraine. Maar ik gaf niet toe aan de pijn. Ik liep naar de koelkast en schonk mezelf een glas fanta in. Doet wonderen. Toch? Het laatste waar ik van overstag ging is toen homoseksuelen naar het podium werden geroepen om genezen te worden. En zowaar kregen zij een jongeman zo ver om zich te lenen voor die nonsens. Hij knielde voor die gek neer en moest herhalen wat hem werd toegeschreeuwd. Hier vertaalde de hartstochtelijke vertaler niet. Waarom weet ik niet. Bang dat hij misschien in een homo zou veranderen? Want zo hartstochtelijk als hij de hele avond had vertaald, zo stil was ie nu. In ieder geval werd deze heel goed uitziende, anders geaarde jongeman, van zijn homoseksualiteit verlost. Kan 't nog gekker? Zijn armbandjes werden van zijn pols gerukt, waarom weet die gek alleen. En ook een ring werd van zijn vinger gehaald, hij sputterde zichtbaar tegen, maar het was te laat. Die ring was weg. Mi Gado misschien had die jongen die ring gewoon van zijn moeder gekregen. In ieder geval verzekerde de man van God hem dat hij geen "sexual sins" meer zou begaan. Hij was genezen. I rest my case. Mijn hoofd bonkte inmiddels van alle kanten.
Mensen aansporen tot geloof en vertrouwen kan nooit slecht zijn. Maar deze sektes die als paddestoelen uit de grond rijzen, vormen een gevaar voor een normaal functionerende maatschappij. Mijn mening. Ik blijf ver uit hun buurt. In Suriname is het schering en inslag. Deze heil verkondigers. En oh ja. Die mooie jongen, die toevallig gay is, kreeg ook geen fanta. Want na zijn spectaculaire genezing, ging de man van God zoals ie gekomen was, als een dief in de nacht. De jongeman werd wel liefdevol omarmd door enkele aanwezigen. (Familie misschien?) Ze houden echt van hem. Nu nòg meer daar hij genezen is. Dit was vorige week. Zal hij nu al doorhebben dat hij niet te genezen is? Dat hij niet ziek was of is? Of gaat hij ook vier jaar wachten? We zullen het nooit weten. Maar hij zeker wel. Ik hoop in ieder geval voor hem dat ie gewoon blijft leven zoals die geboren is.
Ajbaja, ik heb genoten maar ook dat was Su! Un tek wan Fanta dyi mi!
Wanneer ben je gekomen? En wanneer ga je weer terug. Misschien wel twee heel normale vragen. Maar die beantwoord je wel honderd keer in de vakantie periode. Denk je de eerste afgezaagde storm te hebben doorstaan, dan komt de derde dooddoener. "Meisje yu no mus kon fatu moro yere."Wel wel, dan breekt mn klomp! Dat eeuwige gezanik over hoe men vindt dat je eruit moet zien! In het midden gelaten of je wel werkelijk zo omvangrijk bent. Laat de mens toch in zijn waarde. A sma kon luku yu! Verloren tijd blijkt dan. Want om bediend te worden van ongevraagd medisch advies is vermoeiend. Mooiste van de grap: deze medische specialisten zijn zelf niet de magersten. Oh nee het vet puilt danig uit, van alle kanten nog wel. Maar beschaafd als je zelf bent, haal je het niet in je hoofd om hetgeen je denkt ook uit te spreken. Nee toch? Want naar mijn bescheiden mening, als je aan iemand zegt dat ie dik, of te dik is, is hetzelfde als wanneer je zou zeggen dat ie lelijk is. En dat zeg je toch niet? Aangenomen dat je een beetje gezond verstand hebt. Maar nee hier in Su gaat men al kwetsend en beledigend vrolijk met de botte bijl rond. Ik heb 't gehad met deze holle vaten. Ik dien van repliek en als dat kwetst, dan mi kis un mooi. Gedonder. Ik haal mijn boodschappen zelf, ik reken zelf af bij de kassa en daar boven op: den sma san lob' mi houden van elk grammetje. Mijn lieve voormalige landgenoten, jullie moeten voor eens en voor altijd afleren ongevraagd en ongecensureerd te komen leuteren over de omvang van een ander. Want wie weet denkt de ander dat je goed lelijk bent geworden en dat de tand des tijds danig bij jou heeft huis gehouden. Maar medeleven en mededogen weerhouden de aangevallene ervan, hun verwoestende mening ook te geven. Lijkt alsof dit het enige onderwerp is waarover de Surinamer onverbloemd voor de dag komt. Hun mening geven over het uiterlijk van de ander. Voor andere zaken heeft men geen tijd of die krijgen hun aandacht niet.
Digital World Neem nu het digitale gebeuren in televisieland hier in Su. Las kort geleden, toen nog aan de andere kant van de oceaan, dat er uiterlijk in 2015 televisie, digitaal zou worden uitgezonden in Suriname. Dat verbaasde me niets, want de wereld draait door, Suriname ook. Mijn land blijft niet op één punt staan, dus digitale televisie is voor ons niet te hoog gegrepen. En 2015, dat moet ook kunnen. Er moet op het gebied van infrastructuur nog het een en ander worden geregeld en aangepast, maar kinderziektes eventueel bij berekend, dat moet wel goed komen. 2015 dus.
Vorige week, hou me de juiste datum ten goede, want mensen op vakantie kennen alleen dag van aankomst en vertrek. Veel beluisterd programma op de Surinaamse staatsradio vond geen voortgang vanwege de launch van digitale televisie in het achterland. Wakti, LAUNCH. . . . ACHTERLAND? Wat heb ik gemist? Heel veel waarschijnlijk. Want zover ik weet, kun je televisiebeelden, analoog of digitaal slechts ontvangen als je een televisie toestel hebt. Dat hoeft geen euvel te zijn in het binnenland. Televisies zijn hen niet vreemd daar. Maar. . . . . om de televisie te kunnen bekijken heb je wel een stopcontact, aangesloten op het elektriciteitsnet nodig. En daaaar wringt die patta. Het overgrote gedeelte van het binnenland wordt van elektriciteit voorzien via licht generatoren. Deze functioneren met diesel. Diesel die door de overheid wordt gesubsidieerd en maandelijks wordt verstrekt, maar vaak is de brandstof om de één of andere reden niet toereikend, dus wordt het licht maar van 19 uur tot een uur of 22 aangedaan. Nou daar zit je dan met 3 uurtjes digitale beelden. Mits. . . . . . . .
De juiste buis Juist ja, mits je de juiste buis hebt. Nu wringt die patta niet meer, echt je poot staat in vuur en vlam. Ju mus pur a patta. Ekte. Zolang het over 't achterland ging piepte niemand uit de kuststreek iets. Kan ze wat schelen als achterland digitaal ontvangt of niet. O belang. Maar sinds drie dagen (door een gelukkige speling van het lot?) wordt bij wijze van proef, digitaal uitgezonden door de twee staatszenders. Alleen,. . . . voor alle gemak was het grote publiek nergens van op de hoogte. Grote consternatie dus wanneer blijkt dat één van de kanalen die proefdraait niet meer, of met grote sneeuwballen als tussendoortje, te ontvangen is in menige huiskamer. Toegegeven er werd meteen een groep deskundigen naar de studio ( van de staatsradio) gedirigeerd om aan het volk gedegen info en instructies te geven.
Wat een klucht en meteen de samenvatting: - maakt u zich niet druk, er wordt nog 1 jaar analoog uitgezonden, dus u hebt nog tijd- om een plasma tv met de benodigde ingebouwde tuner te kopen. U kunt een jaar daarvoor sparen. - De mensen die per toeval nu al zo een tv in huis hebben moeten aan hun kinderen of kleinkinderen vragen met de afstandsbediening één en ander te programmeren. Want kinderen zijn hartstikke goed in dat soort zaken. (dis na ekte tori) - Hebt u nog een bigi bere tv en u wilt toch genieten van de digitale beelden, dan kan dat via een topbox. Die zal de digitale beelden voor u naar analoog vertalen. Alleen zijn de boxen nog niet te koop. Wanneer en waar dat wel t geval zal zijn, wist het crisis team niet te vertellen. - maar maakt u zich vooral niet druk. Het komt allemaal goed. En aan de mensen die het is gelukt hun tv te programmeren om digitaal beeld te ontvangen, werd gevraagd om zoveel mogelijk anderen te leren hoe het ook voor mekaar te krijgen. Er komt nog een voorlichtingscampagne van staatswege. In een laterrrrr stadium.
De handelaren die toch nog tv toestellen hebben geïmporteerd die de mogelijkheid voor het ontvangen van digitale beelden ontberen, tja die moeten maar zien wat met die toestellen te doen.
Waarom deze ogenschijnlijk helemaal niet relevante draai aan mijn verhaal? Wanneer men moet ageren en zijn stem moet laten horen, dan doet men dat niet! Dan slikt men alles als zoete koek. Maar kletsen over onbelangrijke zaken dat kunnen ze als geen ander. Met de handelaren heb ik geen medelijden. Uitbuiters allemaal. Maar de consument? De Surinaamse consument? Die wordt elke dag opnieuw weer geschoffeerd en als grof vuil bejegend, geen haan die ernaar kraait. Zij zelf zien er ook geen graten in hoor. Teveel tijd voor onbelangrijke zaken.
Meisje yu no mus kon fat' moro yere? Oh, nee noh? A meisje disi e du san a wani. Haar spiegel vertelt haar vooralsnog een verhaal waar ze mee kan leven. BOEM!!!
Hoe voel je jou wanneer je weer eens in Suriname aankomt. Die vraag is niet te beantwoorden, gewoon omdat het telkens opnieuw weer een onbeschrijfelijk gevoel is. Dat prettige warme gevoel van wederom thuis te zijn. Want ook al zou je bij wijze van spreken de hele wereld rond reizen, Suriname, sinds een aantal jaren liefkozend Su genoemd, is als geen ander. Suriname omhelst jou al vanaf de eerste stappen bij de vliegtuigtrap vandaan. Als een warme deken legt zij haar armen om je heen. En niet alleen door de tropische temperaturen, maar gewoon het "in Suriname" zijn geeft dat gevoel van geborgenheid. Kort voor vertrek op Schiphol fluisterde een zeer verliefde medepassagier in het oor van haar object of affection: "Ik heb zo een gevoel van vreugde in mijn buik, nu ik voor 't eerst naar Suriname ga." Mijn gunst ze had 't niet beter kunnen verwoorden. Een gevoel van vreugde had ze in haar buik. Ja dat is het. Een gevoel van vreugde in je buik. Bij het binnentreden van de aankomsthal begint dat gevoel te tanen. En dat heeft dan niets met Su te maken. Su haar dekentje hangt nog om je schouders, bruya no deh. Maar. . . . . . . die mannetjes die jou opwachten daar bij de militaire politie of is het nu douane personeel? Mi no sabi. Voor geüniformeerd manschap heb ik bij voorbaat respect en zeker in Suriname. Deze mannetjes hun gezicht staat altijd op storm.
Rij I Voor het kopen van een toeristenkaart, moet men bij de desbetreffende bali zijn. Er is een kist geland met ruim 300 passagiers. Het gros daarvan heeft een toeristenkaart nodig. Want in Suriname geboren, betekent niet dat je ook Surinamer bent. nee, een bordeaux-kleurig paspoort ontneemt jou jouw geboorterecht. Geen blauw paspoort? Yu na toerist. Oh? In Su geboren? Maar je bent weg gegaan, je hebt ons verraden dus je komt er alleen in met een visum of toeristenkaart. Abun, geen nood. Ik wil wel betalen om voor enkele weken toerist te zijn in eigen land. Maar zetten jullie dan potverdikke tenminste 4 mannetjes om de opgewonden toeristen snel af te handelen. Want wanneer je het zo fel begeerde papiertje van 20 euries hebt bemachtigd, dan volgt er. . . .
Rij II Mi Gado, er zijn drie rijen die leiden naar 6 balies. Onder anderen diplomaten, cabine personeel en 60 Plussers, mogen de eerste rij volgen. Zij komen bij loket 1 terecht. Dan heb je rij II voor niet-ingezetenen en alle overige passagiers. Die begreep ik niet zo goed. Maar ik ben niet-ingezetene dus volg ik rij II graag. Rij III is voor de ingezetenen en Caricom passagiers. Ook hier een beetje bruya bij mij, maar dat zal wel aan mij liggen. Rij I werd vlot afgehandeld want ik denk niet dat er veel diplomaten aan boord waren. Rij II voor de niet-ingezeten was zo lang als een Chinese draak en rij III voor de ingezetenen was leeg. Nadat men dus gemiddeld 20 minuten voor het eerst in de rij had gestaan, begon men noodgedwongen aan de tweede rit. Ik heb er 35 minuten gestaan. Er werd flink wat gemopperd in de rij. Want wij houden allemaal van Su, anders trotseerden wij geen helse vlucht van 9 uur. Maar niet-ingezetenen spelen al gauw de bal van: Waarom moet 't zo traag, waarom hanteren ze geen ander systeem. Op Schiphol, blablabla. En dan komen mijn nekharen recht overeind. Want ik erger me ook aan het "Su systeem". Altijd al, ook toen ik er woonde, maar ook toen kakte ik mijn land niet af! Want ja, is nog steeds mijn land! Ik bepaal dat. Dus wanneer die Holland smatjes luidkeels verkondigen dat "dit geen systeem is, het moet anders kunnen. Dit kan toch niet! '(Met de onmiskenbare aardappel in de keel.) Dan, ja dan voel ik me vlees noch vis. Niet-ingezetene wegens bordeaux paspoort, maar geen "aardappel in de keel" geklets voor mij. Dit is Su. Je komt er vandaan, of jouw wortels zijn ooit eens hier geschoten, dus aanpassen! Na de trage start begint de gezelligheid. Af en toe doorspekt met een beetje ergernis, maar dat gevoel van vreugde in je buik? Dat raak je de hele vakantie niet meer kwijt. En hoe gesmeerd het in Europa of elders er ook aan toe gaat, een gevoel van vreugde in mijn buik heb ik er nooit. En als je het echt op je heupen krijgt van het systeem, blijf weg. Kom niet. In Europa wordt je niet alleen op Schiphol snel afgehandeld, maar overal en op elk gebied. Dus chillen effe.
Onbegrijpelijk Maar mij zat ook het een en ander dwars. Het feit dat de rij voor ingezetenen leeg was en de geüniformeerde mannetjes toch steevast de hele meute in Rij II lieten. Was onbegrijpelijk. Twee rijen worden toch sneller afgehandeld? Daar hoefde je niet goed in wiskunde voor te zijn. Kan je met het blote oog ook zien. Het gemopper werd ook in deze rij voortgezet en er waren zelfs heuse aanstellers bij, die de wachtenden op hun hand probeerden te krijgen. Lukte niet zo goed; mensen van Surinaamse afkomst lachen niet wanneer ze moeten wachten. Ze laten wel een ieder altijd wachten, maar zijzelf hebben aan wachten een broertje dood. Ik concentreerde mij op het moment waarop ik aan de beurt zou zijn. Ik sloot mijn oren voor de aanstellers en beet op mn tong. De aanstellerij en aandachttrekkerij van wie dan ook zijn mijn zaken niet. En toen kwam ik aan de beurt. Het papiertje dat je in het vliegtuig moet invullen, heb ik wel drie keer nagekeken want owee als je niet alles hebt ingevuld, dan is het einde verhaal. Terug naar af. Mijn paspoort werd op authenticiteit gecheckt. Mijn papiertje werd vluchtig bekeken en opzij gelegd. Oh nee, in mid air stokte mijn papiertje. De meneer las nog eens. Hij keek me streng aan. Beroep? Ik zei ik heb geen beroep. Dat hebt u niet ingevuld, zei hij mierzoet. Ik zei nee, ik trok een streep. "U moet 't invullen". Ik keek hem schaapachtig aan. Wat moet ik precies invullen? U moet bij beroep invullen: GEEN. Hij had gelijk, hij had gelijk. Ik nam dus mijn papiertje terug en vulde in GEEN. Het warme dekentje schoof toch wel een beetje van mijn schouders af. Maar what the hack, de volgende dag zou ik boulanger met sowtmeti eten. Dus lib a man naga ing GEEN.
Bagage Het verhaal van de koffers gaf helaas aan de aanstellers gelijk. Bijna een uur aan formaliteiten achter de rug en nog was niet alle bagage op de band. Ja mang, 't moet anders kunnen, maar dat mag ìk alleen zeggen. Binnen de privacy van mijn blog. En de volgende dag? Geen boulanger met sowtmetie, want het was keti koti, geen markt. De Chinese winkel was wel open, want die zijn alleen op Chinees Nieuwjaar dicht. Maar mijn boulanger wilde ik van de markt. Dus vandaag was het raak. Boulanger met sowtmetie en een bonyo. Ai boi, Sranan switi. Een waar gevoel van vreugde in mijn buik. Holland sma; Stellen jullie je niet aan, if Sranan no ben switi un no b'oh kon! Klaar!
Total confusion bij mij na het lezen van bovenstaand stuk. Mijn simpele geest begreep het volgende: In Maleisië zijn er Moslims en Christenen. Van die twee groepen zijn de Christenen in de minderheid. Sinds mensenheugenis, dus al héél lang noemen zij de "Opper" waarin ze geloven ook Allah, zoals de Moslims dat doen. Maar nu heeft het gerechtelijk Hof een uitspraak gedaan en bij wet bepaald, dat dat niet langer mag. In huis tuin en keukentaal: Jullie Christenen mogen jullie God geen Allah meer noemen. Want dat brengt Moslims in de war en zou hen zelfs van hun geloof af kunnen houden.
Maar mi Gado, dit is toch totale verloedering van alles dat gewoon menselijk en simpel is? Alles moet nou voor de groene tafel worden uitgevochten en vooral worden bepaald. Ik bedoel het is Maleisië en een beetje ver van onze stede. Maar is om aan te geven dat niets meer gewoon "mag", nee alles moet gestuurd en gemanoeuvreerd worden door die aardse "oppergoden". Wat moet het toch simpel zijn geweest toen we mochten geloven in wat of wie we wilden. Ja WAT of WIE. In God, Allah, een berg of een boom. Het mocht allemaal, en toen gelòòfden veel mensen ook meer. Want geloof laat zich niet opleggen of sturen. Je gelooft of je gelooft niet, en dat vanuit jouw referentiekader. Zelfs bommen brengt mensen niet op andere gedachten. Genoeg daarvan in de wereld heden ten dage.
Als ik mij geconfronteerd zie met een probleem. Boyke van de hoek zou zeggen: teh wan tèkkel e tik' mi. Dan is het geloof en de overtuiging dat ik eruit kom, hetgeen dat mij staande houdt. De vraag waar die overtuiging vandaan komt, kan ik (helaas) niet beantwoorden. Maar dat het er altijd al is geweest, dat weet ik wel. Je kan volgens mij niet anders dan geloven. Geloven in iets. Het lijkt mij onmogelijk niet te geloven. En als je geen kerkganger bent, dan nog. Zelfs atheïsten geloven in hun ongeloof. En zelfs voor 't geval, je hetgeen waar je in gelooft niet bij name noemt, zelfs dan zal je steun vinden wanneer je je onvoorwaardelijk overgeeft aan het vertrouwen en besef dat je gehoord wordt. Vragen en loslaten. Hulp komt wanneer dat moet en nodig is. Vaak genoeg niet snel genoeg voor ons en nooit op het moment dat wij zouden het willen, maar dat zijn de momenten waarop wij als mens moeten beseffen dat wij het niet voor het zeggen hebben. De controle zit in een andere dimensie. Wij krijgen van daaruit tools en die moeten wij hier in onze dimensie gebruiken om het hoofd te bieden aan wie of wat dan ook.
Toegegeven, het is natuurlijk makkelijker als jouw "opper" een naam heeft, want vragen zonder je persé tot iemand te rechten is een beetje vaag. Dus Allah, God, Anana of Jah, moet allemaal kunnen. Laat een ieder toch zelf bepalen welke en vooral hoe hij zijn spirituele weg bewandelt. Dat eeuwige gemekker over hoe, wat, waar en wanneer over religie komt mij de neusgaten uit. Ik heb het er al eens over gehad. Geen enkel geloof of religie is beter dan een ander. Anders misschien, maar niet beter of slechter. En de uitleg die de zogeheten kenners denken te moeten geven daar wordt ik pas horendol van. Iedereen komt met zijn uitleg en interpretatie van hoe het allemaal in elkaar zit. Dus vandaar dat ik lang terug heb besloten dat mijn interpretatie voor mij volstaat.
Het winti geloof En nu begeef ik mij op zeer glad ijs. Maar vooruit dan maar. Vooropgesteld dat ik hier absoluut niet veel van weet, helpen de veelal "self proclaimed" kenners niet, om leken zoals ik, uit hun onwetendheid te halen. Ik ben er zeer zeker voorstander van om meer te weten te komen over dit geloof, al is het alleen maar om te weten te komen wat het precies is dat door het Christendom zo verwerpelijk wordt bevonden hieraan. En ook om opheldering te krijgen over een van de dingen me al heel lang bezighoudt. Kijk er zijn mensen onder dwang uit Afrika naar Suriname gebracht. Zij namen hun geloof, gewoonten en riten mee. Misschien is dat wel het enige dat ze ongemerkt konden meenemen. In Suriname aangekomen hielden zij krampachtig vast aan hetgeen hun ziel nog bond aan waar zij vandaan kwamen. Daar in dat nieuwe land probeerden zij nog hetgeen hen eigen was, te behouden. Maar ze kwamen uit verschillende streken, dus verschillende riten, gewoonten en geloof. Zij vonden elkaar en bundelden zich. Zo ontstond er in Suriname een variant op wat ze hadden meegebracht naar hun nieuwe thuis. Hetgeen zij hadden meegebracht aan spirituele bagage werd volgens mij een unieke verstrengeling van verschillende belevingen van spiritualiteit. Dat wat nu, onder de noemer winti geloof valt. Maar . . . . . . , en het is hier waar ik waarschijnlijk zal uitglijden en met mn kont over het ijs zal sjezen; De bijbel kwam in het spel. Degenen die (in hun beleving) het lot van deze mensen bepaalden, die gebruikten daarbij een handboek. Dat boek werd als leidraad gebruikt! Rechtvaardiging voor wandaden, kon ook daaruit worden gehaald, als het effe nodig was. Immers in dat boek werden hun handelingen niet veroordeeld en integendeel zelfs aangemoedigd (hun interpretatie). De uit Afrika gehaalden en ook die later in Suriname geboren waren, werden in het gareel gehouden met het Goede Boek, in de hand. Om er zeker van te zijn dat de barbaren die uit Afrika waren gehaald, ietwat beschaving kon worden bijgebracht was de volgende stap hen te onderrichten uit Het Boek. Om een lang verhaal kort te maken: later véél later toen het niet meer opportuun was deze barbaren nog langer te dwingen iets te zijn, waar geen mens voor geboren wordt, werd besloten dat ze zich vrij konden kopen of laten vrij kopen. Wel onder voorwaarden. En één daarvan was dat zij moesten worden bekeerd tot het Christendom, doop inbegrepen. Het Christendom werd hen zodoende dus opgelegd. Daar zie ik geen graten in. Je zou voor minder je laten kerstenen! Vrijheid is van levensbelang. Een ieder komt van ketens vrij, op de wereld.
Hun winti geloof lieten ze echter niet los. Hoe levensgevaarlijk ook het belijden van hun eigen ding, zij lieten het niet los.
Samengang? Maar nu komt 't. En hier val ik over. Dit is wat ik niet begrijp. Hoe komt het dat de mensen die ons voor zijn gegaan, Het Boek dat onder andere werd gebruikt als excuus om hen tot onmens te degraderen, ook tot hun handboek maakten. De belijders van hetgeen dat er in het boek staat, bepaalden met gloeiend heet ijzer wie hen toebehoorden. En toch. . . . . . in het winti geloof ontbreekt Het Boek niet. Dagteksten en psalmen spelen een belangrijke rol. Een kerkdienst 'morgens en een prisiri prey 's avonds is van alledag. Dan vraag ik mij af: Is het niet het één of het ander? In mijn persoonlijke beleving is er maar één Opper, hij die aan het hoofd staat van het Universum, de kosmos. Hij de bron, schepper van alles dat is en leeft. Daar waar wij allemaal vandaan komen en naar toe terug gaan! Ieder van ons is onlosmakelijk met elkaar verbonden, door hem. Het verstrengelen van geloof, overtuiging, riten en gewoonten gaat vanzelf. Mensen dragen dingen geheel of gedeeltelijk aan elkaar over. Waar mensen met elkaar omgaan is er nooit stilstand, alles blijft zich evolueren, zo ook op spiritueel gebied.
De één die het gloeiend hete ijzer op de rug van de ander plaatste en diegene die dat hartverscheurend lot onderging, zijn met elkaar verbonden omdat zij van dezelfde plaats komen en naar dezelfde plaats teruggaan. De Bron. Als het nou Het Boek is of toentertijd de ongeschreven regels van het winti geloof, het Hindoeïsme, of de Islam, aan het hoofd staat Hij en hij alleen. Dat is wat ik geloof. Ik geloof niet in omwegen. Ik hou wel van verhaaltjes, mythes en legendes. Ik verslind geschiedenis. Maar ook de wetenschap verklaart veel. Daarom verkies ik het wat geloof betreft simpel te houden. Meerdere Goden dienen lijkt mij lastig. Goden of hun helpers die om geld vragen vind ik al helemaal de spuigaten uitlopen. Geloven kost niets. Rotsvast geloven, meer hoeft 't niet te zijn.
Sjonge sjonge, ik ben helemaal afgedwaald! Dat was de bedoeling niet, maar goed misschien een beetje stof tot nadenken? En als iemand mij opheldering kan geven over mijn vraag, vanwaar het lankmoedig overnemen van het Christendom door de mensen die uit Afrika naar Suriname waren gebracht en hun nazaten, dan hoor ik het graag. Ook al begrijp ik volkomen, dat het verkrijgen van vrijheid, nood was die wet brak, maar toch. . . . . . daarna? Om terug te gaan naar mijn aanhef. Het vliegtuig dat ergens in maart uit Maleisië vertrok en nog niet terecht is. Wie zullen de passagiers in het meest benauwde uur hebben aangeroepen? Allah of God? Ik denk niet dat het wat uitmaakte. De Bron weet wanneer hij wordt aangeroepen (what's in a name), maar het laatste woord is bij hem.
Ik werd onlangs door iemand attent gemaakt op een filmpje dat op youtube te bekijken is. Ik ga de link niet plaatsen. Voor degenen die geïnteresseerd zijn en die willen weten waar ik nou precies mijn gal over ga uitspugen: gaat u naar Youtube en zoek 'Oneman in Saya of Streetparty met One Man in Suriname. Deze happening dateert van 24 april dit jaar.
Ik heb het filmpje opgezocht en bekeken. Nu ben ik verre van ouderwets, met de tijd meegaan is gewoon mijn ding. Maar het was met plaatsvervangende schaamte en walging dat ik betreffende opnames heb bekeken. En ik heb van begin tot eind gekeken. Het doet pijn, en dat meen ik echt, om te zien hoe zwarte jonge mensen zich vermaken en zich laten gaan. Jonge zwarte vrouwen die er waarschijnlijk nooit van hebben gehoord dat je als vrouw jezelf op een voetstuk plaatst, door jouw gedrag. Niemand hoeft je op een voetstuk te plaatsen, dat doe je zelf door jouw gedrag. A fasi fa yu e tyar yu srefi. En daarvoor hoef je echt niet preuts door het leven te gaan. Je vermaken, lol hebben, zorgen dat je gezien wordt, het kan allemaal zonder die droog neukerij in het openbaar. Wat gebeurt er in Godsnaam met deze hersenloze wezens. Trekt de zwaartekracht via hun weave hun hersens en daarmee hun verstand naar beneden? Want welk weldenkend mens gedraagt zich nu zo? Ik bedoel tussen de vier muren van de slaapkamer, als je die hebt, dat kan ik nog begrijpen. Maar en plein publique? Suriname is "gezegend" met verscheidene bevolkingsgroepen. En de jeugd met haar vreemde kronkels is niet etnisch gebonden. Jonge mensen van alle tijden en van overal vermaken zich op een manier waar ouderen de wenkbrauwen over fronzen. Maar in dit filmpje zag ik alleen zwarte jongeren. Dus kreeg ik kromme tenen. En deze jongeren gedroegen zich als varkens. Losgelaten varkens. Op het podium stond er niet één jonge vrouw laat staan jonge dame. Wat ik zag waren varkens met de anatomie van een vrouw. Dit gedrag tart iedere verbeelding. Ik vroeg me af of deze wezens niet onder invloed van één of andere drug waren. Hadden ze geen speed of XTC achter de kiezen? Ik weiger nog steeds te geloven dat dit geen uitzonderlijk gedrag was. Dat zwarte jongeren niet de toekomst van Suriname zijn, daar heb ik me al in berust. Maar dat is van hun eigen doen en de mensen die ze tot voorbeeld hebben. Ik ga helemaal niet de politieke richting op. Want mn toetsenbord moet nog een poosje mee. Er zijn verscheidene organisaties in Nederland zowel als in Suriname, wiens stemmen opgaan voor het niet meer gebruiken van het woord neger of negerin. 'No kar' mi negre moro heb ik reeds vaker gehoord en is volgens mij ook de titel van een gedicht van een Surinaamse schrijfster. Die discussie ga ik niet aan. Want ik ben er één van: Kar mi fa yu wani, mi sabi suma na mi! En if mi no lob' fa y'e kar' mi, dan mi no e piki. Dat gezegd hebbende mensen, dat varkenachtig zogenaamd kabula gedrag, werd heel trots door negers en negerinnen op het podium gebracht. Dan un kon fon mi. Maar dat waren negres hoor. Mensen die geen weet hebben van eigenwaarde. Meiden die denken dat wiens driehoek het hoogste in de lucht trilt, zij ook meteen de geweldigste is. Drie en een halve meter weave, goh die slierten even uit hun ogen halen en maar doorgaan met het varkentje knor gedrag. En ik wil niets horen dat het die "andere" zwarten uit Suriname zijn. Want eeuwig vinden Surinamers dat de "Creool" niet gelijk is aan een Dyuka. En ik zeg Dyuka ja, want ik gebruik het niet als scheldwoord. Ik zie niet neer op Dyuka's. Want volgens mij is er maar één zwart. Na wan blaka nomo deh. De zwarte uit de stad kan op zn hoofd gaan staan. Dr is maar één zwart. Licht, midden of donker: Blaka is blaka. Ik heb nog het één en ander te zeggen over de organisaties die denken dat ze bezig zijn met het bewustwordingsproces van de afstammelingen van "tot slaaf gemaakten". Er is werk aan de winkel. Zo er nog sprake is van de gevolgen van de trauma's die hun voorouders hebben doorstaan, dan moet er eerder gister en niet vandaag gewerkt worden aan het geestelijk welzijn van het nageslacht. Want dit is een generatie van mensen die het noorden kwijt is. De schadevergoeding, of in ieder geval de miljarden die men denkt te kunnen eisen, voor al het leed dat de "tot slaaf gemaakten" hebben doorstaan, zou dat misschien kunnen worden aangewend voor begeleiding van de jonge zwarte mens in Suriname? Want ik zie de toekomst voor deze groep zeer, maar zeer somber in. Hoe komt het dat deze mensen de drang niet voelen zich geestelijk te vormen om verdomme vooruit te komen in het leven? Ik stuur niemand naar de kerk. Hell no! Wat ik bedoel is hoe kan je je goed voelen, door je met je kleren aan weliswaar, door een man te laten bespringen en kapot te laten pompen op een podium? En deze schepsels denken nou echt dat iemand, somebody ze van de straat haalt eens? Oh maar wat klets ik? Deze performances zorgen ervoor dat ze op hun dertigste onverantwoord, op zn minst vijf koters hebben, van drie en een halve niet-vaders. Deze mini kabula's worden al heel vroeg in de branche opgeleid en getraind. En dan is de cirkel rond. Als de kleine maar in een Stokke ligt, dan is het ook goed. Niets aan 't handje, un blaka en un breti. Als blakaman vraag je je soms af wat we nou echt hebben om trots op te zijn. Pfffffft. Maar ach het zijn toch allemaal alleen maar nette mensen. Dat was film, wat op youtube te zien is, is reality. Veel Surinamers schreeuwden moord en brand over die film. Maar ver van de realiteit was die echt niet. En te redeneren dat dat niet jouw referentiekader is en dat je jou niet met dat soort mensen associeert, is ook goed. Maar we zijn allemaal blakamans. Denk ik toch. Ach nou ja, zal ik 't nu maar laten rusten? Want ik kom er niet uit. P.s: "een tot slaaf gemaakte" was een slaaf. Noem me dom, maar zo zie ik het. En nu 300 jaar later hebben zij zich zelf tot slaaf gemaakt. Door altijd te willen opvallen, met merkkleding, echt of nep. Luid en vulgair gedrag. Er om wedden wie er het meest en het beste op een zeemeermin lijkt met het gekochte haar. En maar roepen dat ze geen negers meer willen zijn. Hallo daar. . . . . . . is er iemand thuis?
Voor degenen die in de jaren zeventig in Suriname zijn opgegroeid, is het haast onmogelijk de televisieserie Dark Shadow niet te kennen. Barnabas Collins het hoofd personage hield elke dinsdag en donderdagavond iedereen in een wurggreep. Bijna iedereen dan, want ik bleek helemaal niet zo stoer als de indruk die ik gaf. De themesong van die serie alleen al! Een melodie die jou meesleepte en tegelijkertijd zei niet mee te komen, want op het einde van de rit wachtte jou onherroepelijk onheil. De buurt keek, mijn ouders keken. Het duurde niet langer dan een kwartier per keer. Bij elkaar opgeteld, het langste half uur van de week voor mij. Een ieder leek wel met houtlijm aan hun zetel vastgeplakt. Zo in de ban van Barnabas met zijn vampiers streken, dat het ook nog muisstil was in de buurt. Dat maakte het geheel nog griezeliger. Voor mij dan. En dan had je natuurlijk de woensdag en de vrijdag na elke episode op school. The days after. Dat geklets in de pauze over Barnabas! Ze kregen er niet genoeg van! En ik sprak niet mee, want ik zou toch niet toegeven dat ik het van de muziek alleen al bijna in mn broek deed? Nee ik verklaarde stoer dat ik me niet kon voorstellen dat mensen naar zo een idiote serie konden kijken. Maar niet kunnen meepraten in de pauze was een ware kwelling voor iemand die vaak het hoogste woord had. Soso hoge bloeddruk. Ik kon niet meepraten. Ik besloot dus gewoon me naar mijn leeftijd te gedragen voortaan, en echt als een stoere tiener gewoon naar Dark Shadow te kijken. Ik moet nu nòg lachen als ik eraan denk hoe ik mezelf die eerste dinsdag de hele dag heb lopen oppeppen om die avond vooral gewoon te kijken.
Bij onze naaste buren waren er twee meisje en drie jongens. De jongens waren vrienden. Om mezelf te overtuigen en om het vooral luid uitgesproken te horen, zei ik aan de oudste van de buurjongens, die middag, dat ik die avond voor het eerst naar Dark Shadow zou kijken. Hij lachte me echt vierkant in mijn gezicht uit, want hij wist dat ik nooit keek en de ware reden kende hij ook. Zulke flut geheimpjes kon ik hem toevertrouwen. Hij was drie jaar ouder en een echte vriend. Ik overtuigde hem ervan dat ik wel degelijk ging kijken en dat ik hem de volgende dag zou kunnen vertellen wat er zich allemaal had voorgedaan in die aflevering.
TESTBEELD Iedereen die in die tijd een televisie in huis had, weet dat het toestel vanaf het testbeeld tot en met de laatste klanken van het Surinaams volkslied aanbleef. Vanaf de eerste zoem tonen van het testbeeld kreeg ik de knoop in mijn maag. Gewoon een kundu! Mi Gado, ik zou naar Dark Shadow kijken. En dat over ongeveer twee uurtjes. De tijd vloog en daar begon het dan. Die afschuwelijk griezelige muziek. Ma en Pa zaten al geplakt op hun stoel. Ik kwam met een zware tong erbij zitten. Twee paar ogen keken me aan alsof ik net met een ruimtevaartschip was geland. Als uit één brein zeiden geen van de twee iets. Pa had wel een soort van ondeugende blik in zn ogen. Hij dacht zeker: deze houdt het geen minuut vol. Barnabas kwam in beeld, de aflevering begon! Ik weet niet hoe die lijm onder mn zitvlak terecht was gekomen, want ook ik raakte in de ban en was vastgeplakt op mn stoel. Oh, het was te gauw afgelopen! Mijn gunst, dus dit heb ik al die tijd gemist! Wat een sufferd was ik toch. Gewoon een spannende spuku film. Moet toch kunnen? De euforie, het gevoel welke deze overwinning op mezelf me gaf. . . . . . was van korte duur. Pa zei me om eten voor de honden te gaan zetten. Hahahaha beneden, nadat ik de fratsen van Barnabas voor het eerst had gezien? Ik dacht 't effe niet. Maar tegenspreken kwam niet voor in het woordenboek van vadertje mijn. Dus ik nam die pot, ging de trap af en razendsnel smeet ik het eten van die arme beesten, meer naast hun bakken dan erin. Het waren er drie. De hele operatie duurde niet langer dan een minuut denk ik, en ik vloog de trap hijgend weer op. In een deuk lagen die twee. "Soso mofo yu abi. Zou jij van de grond willen eten? Je heb dat eten gewoon op de grond gesmeten voor die beesten. San? yu prakser' dat Barnabas deh tap a prasi?" Groot jolijt voor mijn rekening. Ik antwoordde niet, want ik was eigenlijk wel teleurgesteld dat ik niet gewoon dapper naar beneden was gegaan. Maar ach, ik had gekeken, zou blijven kijken en belangrijkste van al: ik zou kunnen meepraten in de pauze!
HOOGSTE TOON Yu no ben kan yere fa mi mofo ben naki, de volgende dag. Je zou zweren dat ik al jaren naar de serie keek! Het viel trouwens niemand op dat ik opeens meesprak, of ze vonden het niet belangrijk want a tori sref' ben span tumsi. Ik zelf zou ook geen onnodige info geven dus ik deelde niets over mijn eerste ervaring met Barnabas. Mijn buurjongen vroeg 's middags nieuwsgierig of ik had gekeken. Natuuuuuurlijk had ik gekeken! Hij keek me lachend aan en zei: "Ja, ik weet dat je hebt gekeken maar je bent nog bang noh? Want na trowe yu trowe a nyan dyi den dagu." Ach, hier ontgaat ook niets ze, dacht ik, maar ik hield wijselijk mijn mond. Ik volgde voortaan dus trouw Dark Shadow. Het ging gesmeerd. Totdat. . . . . . . Ik op een dinsdagavond alleen thuis was. Over mijn angst was ik allang heen. De honden werden na de aflevering netjes gevoerd. Niks geen gehaast met eten smijten. Netjes uit hun bak konden ze eten. En daarna liep ik rustig de trap weer op. Ik was dus alleen thuis, lette niet op de tijd en was daarom nog niet gebaad toen de eerste tonen door de huiskamer klonken. Dan maar nadien baden? Ik volgde gespannen het zwart witte beeld. De spannendste momenten in de serie, waren wanneer Barnabas vampier werd en op zoek ging naar prooi. Zo een moment kregen we die avond ook te zien. Barnabas kwam uit zn doodskist en veranderende in vampier. Op welke prooi zou hij afvliegen? Dat zouden we in de volgede aflevering zien. Zo dat was weer spannend. Nu gauw baden.
Ik ging naar de badkamer en kleedde me uit. Zou net mn directoire (wat een woord) uitdoen, of Barnabas vloog door de badkamer shutters naar binnen. Ik griste mn baddoek (handdoek) van de deurhendel deed die om en vloog naar buiten. Maar echt naar buiten. Vanaf 't balkon riep ik de buurjongen die, na de aflevering, meestal met vrienden op het erf zat. Met zn drieën stonden ze meteen bij de tuinafscheiding. Hysterisch gilde ik dat er een vleermuis in het huis was.
WAT HADDEN ZE NIET VERSTAAN? Zouden ze me gewoon blijven aanstaren, terwijl Barnabas op jacht was in het huis! Dus ik zei: gaan jullie me komen helpen of niet? En toen, ja toen realiseerde ik me waar ze zo naar keken. Ik had mn onderlichaam bedekt maar mn bovenlijf was in vol ornaat te bewonderen onder het licht van de TL-buis op het balkon. De schaamte die je dan voelt is voor de helft niet te vergelijken met de angst voor Barnabas. Enfin, de jongens sprongen over het draad dat de twee erven van elkaar scheidde en kwamen mij te hulp. Ik durfde niet naar binnen, dus ik stond nu wel goed bedekt en in het donker te wachten op wat komen zou. Het licht van het balkon had ik uitgedaan. Want de halve buurt was nu gealarmeerd. Wist niet precies wàt ze allemaal hadden gevolgd. Maar reken maar dat wat ze niet live hadden kunnen volgen wel achteraf aan hen gerapporteerd zou worden. Barnabas werd verjaagd de ramen en shutters werden gesloten en ik kon naar binnen. Ik bedankte de jongens en deed de deur achter hen dicht. Met een lijf vol schaamte ging in 't bad. De volgende dag in de pauze was ik niet zo een haantje. Ik had andere dingen aan mn hoofd. Ik had me echter geen zorgen hoeven te maken. Of de jongens hetgeen er was voorgevallen in een grotere jongensgroep hebben besproken, weet ik niet. Maar in ieder geval heb ik aan de buurmeisjes absoluut niet gemerkt dat ze iets wisten. Oh wat een schatten van kerels toch. Maar ik kon sindsdien aan hun blikken wel zien dat ze me "beter" kenden dan ik zou willen.
In 2012, (ongeveer 40 jaar nadat Barnabas op bezoek was) kwam ik één van mijn buurjongens na jàààààren tegen. Un ben tak owru tori. En ja hoor, daar begon hij over Barnabas. Hij kon het zich nog heel goed herinneren. Vertelde me het verhaal in geuren en kleuren. Geen detail was hem ontgaan. En nee ze hadden het inderdaad niet doorverteld.
Vleermuizen ik kan nog steeds hysterisch worden van die ondingen.
