In 1963 regisseerde Martin Ritt de western "Hud". Er zijn zo direct drie dingen die opvallen. Deze film is in een prachtig zwart-wit (meer grijs) gefotografeerd, de beeldcomposities zijn strak en afgemeten en pas naar het einde toe hoort men wat muziek. Het spreekt dus voor zich dat we hier te maken hebben met een erg sobere film. Het verhaal is erg simpel, er gebeurt bijna niets al wordt er wel geleidelijk een onderhuidse spanning voelbaar die op het einde tot uitbarsting komt. Alles draait om de relaties tussen de vier personages die vertolkt worden door talentvolle acteurs die een pakkende en sobere interpretatie ten beste geven. Ik vermeld hier de twee belangrijkste, Paul Newman en Patricia Neal, acteurs die ook in andere films hun groot talent al hadden tentoon gespreid. Om al deze redenen bestempel ik "Hud" dus als een artistieke western, het herontdekken meer dan waard.
Op het einde van haar leven werd Marilyn Monroe een maand geïnterneerd in een psychiatrische instelling. Toen men haar als therapie voorstelde om te naaien en te breien weigerde ze dit. Daarop vroeg men haar waarom zij dacht dat zij anders was dan de andere patiënten waarop zij reageerde met: "Ik bén gewoon anders." Een paar jaar geleden zei Yasmine in een interview dat zij bij haar partner voor het eerst zichzelf kon zijn. Wanneer die relatie dan op de klippen liep bleef zij dus vereenzaamd achter. Zowel bij Marilyn als bij Yasmine was er sprake van anders-zijn, een anders-zijn dat blijkbaar door hun omgeving niet werd geaccepteerd. De gelijkenissen tussen deze vrouwen is frappant: beiden kozen zij voor een artiestennaam met alle gevolgen van dien, alle twee werden zij op handen gedragen door het publiek, in die mate zelfs dat men van hen dingen tolereerde die men van anderen nooit aanvaard zou hebben, én zij werden bewonderd door zowel mannen als vrouwen. Toch voelden zij zich enorm eenzaam. Dat zij daar erg onder geleden moeten hebben lijkt me duidelijk anders hadden zij nooit gekozen voor zo een onherroepelijke oplossing. Ik denk dus dat wij hun psychische pijn nauwelijks konden vermoeden.
Ik ontdek hier toevallig een interessante opmerking van de bekende schrijver Franz Kafka: "Er moeten dikwijls lange jaren voorbijgaan voorhet oor voor een bepaald verhaal rijp wordt. Maar de mensen, zoals onze ouders en in het algemeen alles wat wij liefhebben en vrezen, moetensterven opdat wij ze goed begrijpen kunnen". Jammer genoeg lijken deze zinnen veel waarheid te bevatten. Jammer, omdat wij dus altijd te laat zijn om in te zien wat de hoofdbekommernis van een bepaald persoon was en waarom.
Het was me nogal een week, verleden week! Op een paar dagen tijd stierven drie bekende mensen: Karel Van Miert, Yasmine en Michael Jackson. Toch wil ik hier even uiteenzetten waarom het overlijden van Yasmine me het meest heeft geraakt. Eerst iets over de andere twee. Karel Van Miert heb ik altijd beschouwd als een bezadigde en integere politicus die met het voorzitterschap van de SP en zijn carrière in de Europese Commissie baanbrekend werk heeft verricht. Toen hij dan op 67-jarige leeftijd stierf was hij over zijn hoogtepunt heen, zijn carrière lag om zo te zeggen achter hem. Over Michael Jackson kunnen we hetzelfde zeggen: in de jaren '80 heeft hij een paar schitterende platen uitgebracht en indrukwekkende optredens gegeven. Daarna ging het snel bergaf en kon men hem eigenlijk niet meer als een menselijk wezen beschouwen, het woord "alien" leek wel voor hem uitgevonden. Van enige authenciteit was er dus helemaal geen sprake. Hoe anders is het gesteld met Yasmine. Zij was pas 37 jaar en haar carrière kon alleen maar bergopwaarts evolueren, zij gaf ons genoeg redenen daarvoor om daarin te geloven. In tegenstelling tot de "King of Pop" bezat zij ten overvloede authenciteit. Zij was om zo te zeggen het tegengestelde van een alien. Bovendien was zij een prachtige vrouw (de talloze mooie foto's van haar smeken eigenlijk om het uitgeven van een fotoboek) met zin voor humor en een goede zangeres die klasse uitstraalde. Al deze eigenschappen samen bij één persoon zijn niet zo alledaags. Het best werd dit nog verwoord in het weekblad "Knack" dat over haar schreef: "Een bloem in de knop gebroken."Als men de reacties leest en hoort op haar overlijden dan schijnen veel mensen die mening te delen. Ik denk dan ook dat zij niet vlug zal vergeten worden, het zou wel eens kunnen dat zij nu pas écht naar waarde zal geschat worden, jammer genoeg zonder het zelf nog te kunnen meemaken. Ach Yasmine.....
"Vandaag" is de titel van de CD van Yasmine waarop zij uitsluitend liedjes zingt van de Canadees Leonard Cohen. Het was een stoutmoedige gok om zo iets aan te durven, een gok die volgens mij erg geslaagd is. Als eerbetoon aan deze knappe songwriter kan het tellen. Het is muziek die blijft nazinderen in je hoofd. Hoe meer je luistert hoe beter hij wordt. Ook hier valt het weer op hoe de teksten blijkbaar naadloos aansluiten bij haar innerlijke gevoelswereld. Ik gebruik het woord "blijkbaar" want toen die CD uitkwam wist men natuurlijk nog niet wat men nu wel weet. Yasmine was dus eigenlijk, zoals een psycho-therapeute achteraf schreef, een melancholisch type. Zij heeft dat goed kunnen verbergen maar waarschijnlijk lichtten die gevoelige teksten de sluier van de échte Yasmine. Na haar tragisch overlijden is dat duidelijk geworden waardoor haar muziek nu nog wat aangrijpender wordt omdat men er nooit meer kan naar luisteren zonder aan de pijnlijke afloop van haar leven te denken. Ik wil "Vandaag", met als ondertitel "het morgen van gisteren", dan ook aanbevelen aan al wie van muziek wat meer verwacht dan wat men gewoonlijk op de radiozenders te horen krijgt.
"Maar de westerse wereld heeft alle ondernemingslust verloren, terwijl de oosterse wereld sedert het begin van deze eeuw in opkomst is.....wijkunnen een toekomst voorzien, waarin onze militaire macht de mindere zal zijn van de Chinese." Profetische woorden, is het niet? Zij zijn verschenen in 1978 in "The law of longer life" van de auteurs C. Northcote Parkinson en dr. Herman Le Compte. Ik denk dat het niet meer nodig is om aan te tonen dat zij gelijk hebben gekregen. Men ziet dus weer eens dat er altijd en overal mensen zijn geweest die aan de hand van de geschiedenis hebben kunnen voorspellen hoe de toekomst er ging uitzien. Toch is het ook altijd weer zo dat er naar die mensen nooit wordt geluisterd. Heeft men het niet gelezen? Of sluit men er de ogen voor omwille van de eigen gemoedsrust? Wie zal het zeggen? Jammer is het alleszins!
Onlangs heb ik het weer niet kunnen laten om een paar DVD's te kopen met westerns van regisseur Anthony Mann. Het zijn klassieke westerns maar zo goed gemaakt en zo onderhoudend dat ik er nog altijd niet kan aan weerstaan. Er zijn er die vinden dat Sergio Leone met zijn spaghettiwesterns (en dan vooral met "Once upon a time in the West") dat klassieke genre van tafel heeft geveegd. Hoe knap zijn films dan ook mogen zijn toch ga ik daar niet mee akkoord. Bij Leone is elk beeld zo geconstrueerd dat het erg theatraal en artificieel overkomt. Men is er zich elk moment van bewust dat men naar een film kijkt. Daardoor gaat één van de hoofdkenmerken van de klassieke western verloren, namelijk de spontaniteit. In de jaren '30 en '40 werden westerns zodanig gefilmd dat het wel leek alsof de camera toevallig op de (juiste) plaats van het gebeuren stond. Ook de vertolkingen troffen door hun soberheid en eenvoud. Die kenmerken vormen voor mij de charmes van de klassieke western, een onsterfelijk genre in mijn ogen.
Ik hoorde gisteren in het Journaal een imam tekeer gaan tegen het hoofddoekenverbod. Hij baseerde zich daarvoor op de koran waarin volgens hem staat dat een vrouw verplicht is een hoofddoek te dragen. Welnu, ik heb tweemaal met veel aandacht de koran gelezen en nergens heb ik die verplichting kunnen ontwaren. Ik vind het nogal erg dat een religieuze leider zijn gelovigen onwaarheden verkondigt. Daarom raad ik iedere niet-moslim (en moslim!) aan om met veel aandacht de koran te lezen, men zal dan met eigen ogen kunnen constateren welke onzin er zowel door moslims als niet-moslims verkondigd wordt. Akkoord, het is een saai boek met talloze herhalingen, maar voor wie enige interesse koestert voor al wat er tegenwoordig in onze maatschappij gaande is, een onmisbaar werkstuk.
Bij het bekijken van de film "Millennium" werd mijn (en ik vermoed ook van vele anderen) aandacht vooral getrokken door het personage Lisbeth. Vanaf het eerste beeld domineert zij alles. Heel haar verschijning, haartooi, kledij en make-up, zorgen ervoor dat andere personages er gewoon niet meer aan te pas komen. Toen zij daarna een tijdje uit beeld verdween betrapte ik er mezelf op dat ik echt op haar terugkeer zat te wachten. Gelukkig werd zij daarna om zo te zeggen hét hoofdpersonage om wie alles draait, één van meest fascinerende vrouwen die ik de laatste tijd in de bioscoop zag. Wat deze jonge vrouw in mijn ogen zo intrigerend maakt is haar nononsens aanpak, haar gedrevenheid en haar onverbiddelijkheid die zich gelukkig alleen maar richt tegen werkelijk degoutante mannen zodat men haar niet zo correct gedrag graag met de mantel der liefde bedekt. Ofschoon zij piercings heeft in haar neus, grote tatoeages op haar lichaam en een kapsel dat erg punkachtig is, drie zaken waar ik normaal gesproken niet van hou, wist deze Lisbeth mij enorm te bekoren. Zij is wat men een "coole" meid zou kunnen noemen. Ik beperk mijn bespreking van "Millenium" dus tot dit éne personage dat meesterlijk wordt vertolkt door de mij onbekende Noomi Rapace. Werkelijk een naam om te onthouden!
Er is iets wat me al lang opvalt in verband met de houding van de meeste mensen tegenover allochtonen. Het gaat om het volgende: wanneer men problemen heeft ondervonden met mensen van vreemde afkomst dan wordt dit dikwijls als excuus gebruikt om een vorm van racisme goed te praten. In het omgekeerde geval echter, wanneer men contact heeft met vriendelijke allochtonen, dan zegt men direct: "Ja, deze éne deugde, maar was de rest ook maar zo". Dit lijkt me een wel eigenaardige redenering. Het komt er in feite op neer dat men één negatieve ervaring met één allochtoon betrekt op de ganse allochtone gemeenschap terwijl één positieve ervaring niet wordt doorgetrokken naar andere allochtonen. Een negatieve ervaring is dus doorslaggevend. Hoeveel positieve ervaringen met allochtonen moeten bepaalde mensen dan niet hebben eer zij van gedachten veranderen??!! Tien, honderd of nog meer? Hierbij vergeet men natuurlijk één ding en dat is dat men met de autochtone bevolking ook heel wat negatieve ervaringen kan ondervinden. Die worden dan blijkbaar onder de mat geveegd.
Met zijn toespraak in Caïro voor de islamitische wereld heeft president Obama vele Europese harten veroverd. Ook in Vlaanderen. Zo was Eva Brems werkelijk ontroerd omdat een Amerikaans president de moslims omarmde. Daarbij stel ik me de vraag of een eventuele omarming van de katholieken eveneens haar goedkeuring zou krijgen? Het komt er eigenlijk op neer dat de progressieven (linkse krachten) hier te lande gebiologeerd zijn door hun afkeer van het christendom, vooral dan het katholicisme. Zij zijn niet gekant tegen gelijk welke religie maar wel tegen de christelijke variant ervan. Tolerant zijn tegenover de islam is voor hen dan ook geen enkel probleem. Hoe anders is de reactie van de Franse journaliste Caroline Fourest! In een artikel met de veelzeggende titel "Une main tendue en forme de prière" verwijt zij Obama dat hij de hand reikt naar de islam vanuit religieus standpunt. Terloops merkt zij op dat hij het meeste applaus kreeg telkens hij citeerde uit de (Heilige) Koran. Het leek wel alsof het alleen maar draaide om de drie monotheïstische godsdiensten, de anderen, o.a. de ongelovigen, kwamen er niet aan te pas. Fourest vindt terecht dat Obama zich vanuit het standpunt van de redelijkheid had moeten richten tot de islamitische wereld, nu deed hij meer toegevingen dan eigenlijk nodig waren en speelde daarmee in de kaart van religieuze fundamentalisten. Als men hen een hand toewerpt dan willen zij de hele arm. Wanneer gaat men die Caroline Fourest eens in Vlaanderen uitnodigen? Zij is jong, mooi, scherpzinnig en behoudt steeds haar kalmte. Zij is echt de redelijkheid in persoon. Geen wonder dus dat zij regelmatig doodsbedreigingen krijgt!
De achternaam "Sierens" zal menigeen wel bekend in de oren klinken, vooral dan Arne Sierens die een grote reputatie geniet in de wereld van het theater. Maar omdat ik van toneel bijna niets afweet ga ik het hier over zijn vader hebben, Frans Sierens. Meer dan veertig jaar geleden heeft deze filmcriticus een studie geschreven over niemand minder dan Alfred Hitchcock. Het boek is verschenen als Zwarte Beertje (Bruna en zoon) 688 en is nog altijd het lezen meer dan waard. Sierens bespreekt niet alleen de talrijke films van de master of suspense maar gaat ook dieper in op de persoonlijkheid van de regisseur wiens karakter hij omschrijft als sentimenteel. Op het eerste gezicht een gedurfde visie maar die omstandig wordt verklaard in verschillende hoofdstukken. Kort samengevat: de sentimentele mens met een superieur verstand verbergt zijn gevoelens door zijn cynisme, iets wat elke liefhebber van Hitchcockfilms toch al ruimschoots zal gemerkt hebben. Om een idee te geven van dit boek volstaat het om de titels van bepaalde hoofdstukken eens te vermelden want die zijn duidelijk genoeg: "Het gevaarlijke gevoel van de liefde", "De jansenist", "De misantroop". Sierens schetst zo de karaktertrekken van de cineast aan de hand van scènes uit zijn films. Na lezing verschijnt er voor ons dus een heel complexe persoonlijkheid die in zijn populaire films alle aspecten van het menselijk bestaan aan bod liet komen. Daarom vind ik dit een nog altijd aan te bevelen boek.
Onlangs sprak burgemeester Termont over de Gentse aard die hij omschreef als koppig en vrijheidslievend. Als niet-Gentenaar die twintig jaar geleden in Gent is komen wonen kan ik dit alleen maar beamen. Dit is natuurlijk geen nieuwe vaststelling. Ook de bekende dichter Karel Van de Woestijne maakte reeds opmerkingen in die zin. In een artikel (1910) bestempelde hij de Gentenaar als een "minnaar van alle vrijheid", iemand met "vrijheids-geest" met een "zucht naar vrijheid", enz. En dan gebruikt hij de volgende zin: "Men wordt er, in één woord, Wijs". Ik denk niet dat ik dit typisch Gentse woord moet gaan uitleggen. Men zou daaruit dus kunnen concluderen dat een bepaalde aard van een groep mensen gedurende eeuwen identiek blijft. In dit geval is dat natuurlijk niet erg. Maar wat als negatieve kenmerken eeuwen lang onveranderlijk blijven? Is er dan ook geen kruid tegen opgewassen? Een griezelige gedachte als men het mij vraagt!
"Silent witness" is de BBC-reeks met de forensische patholoog dr. Sam(antha) Ryan in de hoofdrol. Dit personage wordt prachtig vertolkt door Amanda Burton. Zij maakt er één van de meest boeiende vrouwenfiguren van die er in televisieland te bespeuren vallen. Sam Ryan is nog altijd erg mooi ondanks haar leeftijd, ze is verleidelijk, menselijk, intelligent en bezit een ongelofelijke waardigheid. Ook de verfilming zelf mag er zijn. Wat mij bij deze reeks opvalt is dat zij in tegenstelling tot zoveel andere detectiveseries niet in de eerste plaats gericht is op de suspense van het verhaal maar op het tragische karakter van de gebeurtenissen. Dit wordt nog geaccentueerd door de muziek. Het gaat hier eigenlijk hoofdzakelijk over menselijke tragedies en om de constatatie dat ze niet vermeden konden worden om de simpele reden dat zij nu eenmaal deel uitmaken van la condition humaine. Dit maakt deze serie voor mij zo aangrijpend. En als ik voor een mannelijke tegenhanger van dr. Ryan zou moeten kiezen dan kom ik bijna onvermijdelijk terecht bij Morse van de gelijknamige reeks. Zou het er iets mee te maken hebben dat beide personages al een iets oudere leeftijd hebben?
De documentaire "Terug naar Iran" van Dirk Tieleman gaf een lichtjes ander beeld van een land dat een niet zo goede reputatie geniet. Daar hebben de politici van dat land natuurlijk grotendeels zelf voor gezorgd. Bij de gewone Iraniërs kreeg men de indruk te maken te hebben met mensen die niet zo verschillend zijn van de doorsnee Vlaming. Dit is iets wat me meer en meer opvalt. Onlangs merkte ik dat nog in de prachtige Japanse film "Still walking". Al hebben de Japanners dan een totaal andere cultuur, toch zijn hun dagelijkse beslommeringen dezelfde als van gelijk wie in de rest van de wereld. Om terug te keren naar die documentaire over Iran: op het einde was er een gesprek met twee formidabele vrouwen die mij ten zeerste wisten te ontroeren door hun menselijkheid en hun gevoeligheid. Vooral één van hen (die met het zwarte haar en de donkere ogen) wist me te bekoren door haar schoonheid en de enorme kwetsbaarheid die er van haar uitging. Pikant detail was dat geen van beiden een hoofddoek droeg, zelfs niet in aanwezigheid van een vreemde man (Tieleman). Het was een schitterend einde van een erg boeiende documentaire. Indien Canvas een reden van bestaan heeft dan is het wel deze: de kijker op een onbevoordeelde manier informeren over de rest van de wereld.
Toen ik de film "Birth" herbekeek kwam ik opnieuw onder de indruk van die prachtige close-up van Nicole Kidman. Tijdens deze bijna eindeloze maar verantwoorde opname krijgt deze fantastische actrice de kans om te laten zien over welk talent zij beschikt. Met de meest beperkte middelen slaagt zij er in om haar gevoelens tot uiting te brengen. Het is geleden sedert de films van Ingmar Bergman dat ik nog zo een close-up heb gezien en hij was daar een specialist in. Er rekening mee houdend dat "Birth" een Amerikaanse film is bewijst dit dat er nog regisseurs te vinden zijn die het vakmanschap bezitten om met weinig middelen een indrukwekkend resultaat te bereiken. Weer eens een bewijs voor de stelling "minder is meer".
Eén van de kenmerken van de modale Vlaming is het oeverloos gejammer over het feit dat wij onderdrukt worden door de Franstaligen. Over de mate van die onderdrukking kan men van mening verschillen maar dat Vlamingen zich graag als slachtoffers profileren is duidelijk. En eigenlijk onverklaarbaar. Zijn wij soms niet de meerderheid in dit land? Hoe komt het dat de zwarten, toch een minderheidsgroep in de VS, het zover gebracht hebben dat iemand van hun volk zelfs president is kunnen worden? Denkt men hier dat zoiets hen op een gouden schotel is aangeboden geweest? Nee toch! Hun strijd, want dat was het, heeft tientallen jaren geduurd. Zij hebben alle mogelijke middelen op een meestal vreedzame (met een paar uitzonderingen in de jaren '60) wijze uitgeput. Hier wordt als excuus altijd naar de geschiedenis verwezen die aantoont hoe Vlaanderen regelmatig werd bezet waardoor wij dus een tam volkje zijn geworden, een volk van foefelaars. Toch is dit excuus in wezen maar een alibi om niets te moeten doen. We hoeven daarvoor maar te kijken naar andere volkeren. De Iraniërs bijvoorbeeld, die zijn gedurende 400 (!!!) jaar bezet geweest door de Arabieren. Voor zover ik weet worden zij toch niet bekeken als een braaf volk! Nog verrassender is wat het Joodse volk is overkomen: gedurende tweeduizend (!!!) jaar werden zij vervolgd zodat zij op de vlucht moesten slaan naar weer andere landen omdat zij geen eigen land bezaten. De wereld was dan ook geneigd om hen als een lafhartig (ten onrechte) volk te bekijken. Toen zij dan in 1948 hun eigen staat hadden opgericht bewezen zij ineens hoe moedig zij wel waren en nog zijn. Nu gaan zij niet meer lopen, nu zijn het de anderen die voor hen wegvluchten. Soms overdrijven zij in de andere richting. Wij Vlamingen hebben onze eigen regio zodat er geen enkele reden is om daar niet voor op te komen. Men kan toch niet verwachten dat de buitenwereld medelijden heeft met een meerderheid die zich als een minderheid gedraagt????!!!
Wat de twee grootste monotheïstische wereldgodsdiensten betreft is er een groot verschil qua naleving van hun religieuze teksten. Ik verklaar me nader. Het Nieuwe Testament brengt een erg vredelievende boodschap, op één zin na, het fameuze "Ik breng jullie niet de vrede, maar het zwaard". De Koran daarentegen staat vol van agressieve uitlatingen tegenover anders- en ongelovigen, zij moeten vernederd en vernietigd worden! Eigenaardig genoeg hebben zowel christenen als moslims de kern van die religieuze boodschap niet strikt nagevolgd, immers de christenen hebben gedurende hun tweeduizendjarige geschiedenis weinig vrede maar veel oorlog gebracht, bovenstaande zin indachtig. De moslims daarentegen hebben zich evenmin aan de algemene tendens van hun religieuze boek gehouden, zij hebben zich veeleer laten leiden door de oproepen tot rechtvaardigheid die er ook in te vinden zijn. Ik wil er natuurlijk op wijzen dat dit een grove veralgemening is want er zijn altijd vredelievende christenen geweest zoals er ook agressieve moslims zijn en waren. Het niet naleven van de basistekst is bij de enen dus een pluspunt geweest en bij de anderen een pijnlijke zaak. Een bewijs temeer dat men met teksten alle kanten uit kan. Alles is interpretatie.
In een interview was Geert van Istendael verontwaardigd over het feit dat er nog altijd geen allochtone politicus (a) minister is geworden. Ik deel die verontwaardiging ten zeerste. Het kan toch niet zijn dat er geen allochtone kandidaten beschikbaar zijn die bekwaam genoeg zijn om een ministerpost te bekleden? En het kan toch ook niet zijn dat een andersklinkende naam een hinderpaal is voor een benoeming? Ik kan hier direct twee politici vermelden die in mijn ogen de allure en de bekwaamheid bezitten om zo een functie te bekleden: Naïma Lanjri en Fatma Pehlivan. Zij zijn al jaren werkzaam in de politiek, zijn nooit betrokken geweest in schandalen, spreken vloeiend Nederlands en ook hun leeftijd maakt hen uitermate geschikt voor die job. Waar wacht men dus op? Op Godot? Of tot er een zogenaamd draagvlak bij de Vlaamse bevolking aanwezig is om zo iets te aanvaarden? Waar ik zit op te wachten is vijf minuten politieke moed, vijf minuten. Dat is toch niet te veel gevraagd?!
Eén van de rare gevolgen van een crisissituatie lijkt te zijn dat de burgers dan ineens meer sympathie voelen voor rechtse of zelfs uiterst rechtse partijen. Toch kan men met een beetje opmerkingsgeest constateren dat deze partijen geen oplossing voor de crisis op zak hebben, wel integendeel. Slogans hebben zij in overvloed en zelfs die doen al vermoeden dat de slachtoffers van de crisis zeker niet door hen zullen worden geholpen. Het is niet door een kordater optreden tegen allerlei minderheidsgroepen en tegen de Franstaligen dat de arme Vlamingen welstellender gaan worden. Hoe anders reageerden de kiezers in de Verenigde Staten waar zij gekozen hebben voor een kandidaat die de sociale rechtvaardigheid als belangrijkste doelstelling voorop stelde. Daar heeft men dus links gestemd. Ik kan daaruit alleen maar concluderen dat Europa een raar continent is: toen de conservatieve Bush aan de macht was gingen de Europeanen tekeer tegen zijn asociale politiek, nu Barack Obama president geworden is, begint men hier ineens weer de nationalistische toer op te gaan. Met andere woorden, Europa lijkt weer eens achter te lopen op de VS. Ik heb nu nog niets geschreven over Fatma Pehlivan. Moet ik na het voorgaande nog iets zeggen over haar in verband met de verkiezingen?
"Francis of Assisi" is de voorlaatste film van regisseur Michael Curtiz ( van o.a. "Casablanca") die zo maar eventjes 173 (!!!) films heeft geregisseerd. In zijn lange en welgevulde carrière heeft hij om zo te zeggen alle genres beoefend, van komedies tot westerns, van psychologische drama's tot historische films. Zijn "Francis of Assisi" had ik gezien toen die was uitgekomen maar er was mij niet zoveel van bijgebleven. Toen ik de DVD onlangs voor weinig geld in de Media Markt zag liggen wilde ik eens constateren of deze veelzijdige regisseur ook een heiligenleven kon verfilmen. En inderdaad, ook dat is hem gelukt. Hoofdrolspeler Bradfore Dillman kwijt zich uitstekend van zijn taak en ook de andere vertolkingen mogen er best zijn. De opnamen hadden plaats in Assisi zelf waardoor de film een authentiek tintje kreeg. Een storend minpunt is echter de muzikale score waardoor bepaalde scènes nogal bombastisch overkomen. Het is alsof men ons alleszins door de strot wil duwen dat het hier om een heilige gaat. Voor de rest dus een best genietbare film over een nog altijd intrigerende figuur.
Het is eigenlijk verwonderlijk hoe de hele wereld nu pleidooien houdt voor een Palestijnse staat terwijl die eigenlijk door de Verenigde Naties al in 1947 werd voorzien. Toen werd Palestina in twee stukken verdeeld, één voor de Joden en één voor de Arabieren (Palestijnen). Ofschoon de Joden droomden van een veel groter gedeelte, toch gingen zij hiermee akkoord. De Arabieren weigerden, meer nog, toen op 14 mei 1948 de onafhankelijke staat Israël werd uitgeroepen, verklaarden zij gezamenlijk de oorlog tegen dat pas opgerichte land. Het gevolg was dat het Joodse gedeelte groter was geworden dan oorspronkelijk was gepland. De Arabieren hadden zich dus duidelijk in eigen voet geschoten en zouden dit daarna nog meermaals doen. Het leek wel alsof zij voorbestemd waren om de hen geboden kansen telkens opnieuw te verspelen. Ligt ook hierin niet de tragiek van het Israëlisch-Palestijns conflict? De alles of niets-houding van mensen voor wie een compromis blijkbaar als een nederlaag wordt gezien. Met dank aan Mark Eyskens die daar onlangs op heeft gewezen in een interview.
"Topaz" is een film van Alfred Hitchcock en maakt deel uit van wat men zijn "mindere" periode noemt. Toen "Topaz" in 1969 in roulatie kwam reageerden de filmcritici en het publiek erg negatief. Ik geef toe dat ik evenmin onverdeeld gelukkig was met deze film. Achteraf bekeken heb ik mijn mening echter moeten herzien. Ik heb deze film nu een paar maal op DVD herbekeken en afgezien van het laatste (vervelende) kwartier beschouw ik "Topaz" als een erg goede film met verschillende scènes die de hand van een meester verraden. Camerabewegingen, montage en het creatief gebruik van geluid en stilte zorgen ervoor dat men ook van deze zogenaamde mislukte film kan genieten. Het eerste kwartier is gewoonweg meesterlijk. Dan zijn er de scènes in New York waarbij men de personages wel ziet praten maar niet kan horen omdat zij ofwel achter een glazen deur hun gesprek voeren ofwel de afstand te groot is. De taferelen die zich op Cuba afspelen zijn evenmin niet te versmaden. Het beeld van het gefolterde echtpaar waarbij de vrouw als een piéta wordt gefilmd is erg aangrijpend, evenals de dood van de Cubaanse vrouw die op een sierlijke wijze neervalt. Misschien was Hitchock in deze film te ernstig of was het geringe commerciële succes gewoon te wijten aan de afwezigheid van grote sterren, een stelling die door sommigen wordt naar voor geschoven. Ik vind "Topaz" alleszins een film die het herontdekken waard is.
In de Verenigde Staten schiet een man een arts dood die verschillende abortussen had uitgevoerd. Het gaat hier dus duidelijk om een dader die conservatief is. Niet alleen conservatief maar ook religieus geïnspireerd. Het begint meer en meer op te vallen dat het de radicale conservatieven zijn die gewelddadig optreden of het nu in het westen gebeurt of in de islamitische wereld. Het zijn niet de mensen die de maatschappij willen vernieuwen die naar de wapens grijpen maar wel zij die elke vernieuwing willen tegenhouden, zij die willen terugkeren naar een tijd toen er nog geen sprake was van mensenrechten, laat staan van vrouwenrechten. En het is bijna ironisch te noemen dat diegenen die zo graag in naam van God spreken er hun hand niet voor omdraaien om mensen te vermoorden. Hun remedie is met andere woorden erger dan de kwaal. Waar het in feite op neer komt is dat zij de religie misbruiken om wreedheden te kunnen begaan, het is slechts een alibi. Ik zou dan ook de beroemde woorden van Samuel Johnson als volgt willen parafraseren: "Religieus fundamentalisme is het laatste toevluchtsoord voor de schurk."
De naam "Lotte Heijtenis" was mij weken geleden totaal onbekend maar dat is nu danzij de tv-serie "Jes" wel veranderd. Achteraf herinner ik me wel dat ik deze actrice had gezien in "De smaak van De Keyzer" maar hoe zij heette was een ander paar mouwen. Voor mij is zij dé revelatie van "Jes". Dat Pascale Platel en Johan Heldenbergh konden acteren wist ik al lang, dat was dus geen verrassing, maar Lotte Heijtenis steelt werkelijk de show. Zij slaagt erin om van haar personage een erg aantrekkelijke en sympathieke vrouw te maken die men al haar stommiteiten met plezier vergeeft. Ook door de manier waarop zij haar dialogen zegt komt een boeiende en grappige Jes tot leven. Men zou zo iemand wel in het echte leven willen kennen! Ik hoop dus vurig dat haar nog vele en interessante rollen zullen worden aangeboden. Aan haar talent om ze te vertolken kan men na "Jes" nog moeilijk twijfelen.
Dankzij een verzamel CD heb ik de zwarte Amerikaanse zangeres Ann Peebles leren kennen. Ik herinner me absoluut niet dat ik haar in de jaren '70, de periode van haar grootste successen, heb gehoord. Voor zover ik weet was zij toen niet erg bekend, toch niet in Europa. Nu ik een dubbel CD van haar in mijn bezit heb en er al een paar keer naar heb geluisterd, besef ik dat zij ten onrechte niet erg bekend was. De meeste nummers (op een totaal van 47) zijn echt de moeite waard en tonen voor de zoveelste keer weer eens dat zwarte muziek anders is dan blanke, meer doorleefd, authentieker en boeiender. "Once you go black, you never come back", zoals men zegt. Dat blijft inderdaad een waarheid als een koe.
In de jaren '40 werd in de VS een zwarte man, Isaac Woodward, door een politieagent zo erg toegetakeld dat hij daardoor blind was. In zijn wekelijks praatje op de radio sprak de bekende acteur en regisseur Orson Welles daar zijn verontwaardiging over uit in niet mis te verstane woorden. Hij richtte zich zelfs rechtstreeks tot de politieagent die hij in het begin Mister X noemde maar in een volgend praatje gewoon met naam en toenaam vermeldde. Men kan zich wel voorstellen dat zulke uitlatingen een stortvloed aan reacties losweekte. Ik had daar wel over gelezen maar ik heb nu op internet de originele opnamen kunnen beluisteren. Welles komt daaruit te voorschijn als iemand die nog stoutmoediger was dan ik dacht. Vooral rekening houdend met de toenmalige tijdsgeest getuigde zijn regelrechte aanval op racisme bijna van roekeloosheid. Misschien had zijn jeugdige leeftijd daar wel iets mee te maken. Ik denk dat zijn vertrek naar Europa, waar hij gedurende een tiental jaren zou verblijven, het beste was wat hij kon doen want het maccarthisme dat toen in alle hevigheid woedde zou hem wel eens definitief de das hebben omgedaan. Hoe tevreden zou Orson Welles niet geweest zijn met een zwarte president, hij die reeds in de jaren '30 een opvoering van "Macbeth" regisseerde met alleen maar zwarte acteurs?
In de jaren '30 werd zionist Vladimir Ze'ev Jabotinsky beschouwd als een revisionist. Hij wilde een Joodse staat vestigen langs BEIDE kanten van de Jordaan, wat achteraf duidelijk een wensdroom is gebleken. Hij was van oordeel dat de Palestijnen reeds een Palestijnse staat bezaten, nl. het gebied dat men nu Jordanië noemt maar dat toen gewoon Palestina was en dat grensde tot aan Irak. Waarom moesten de Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever blijven terwijl er zoveel plaats was langs de andere kant? Nu een Palestijnse staat op de Westelijke Jordaanoever door de feiten achterhaald lijkt te worden, zijn er verlichte geesten die dan een Joods-Palestijnse staat voorstellen. Dit lijkt me al evenzeer een wensdroom te zijn. Want, ten eerste, heeft men ooit de mening gevraagd aan de Israëli's zelf en ten tweede, indien in die gemengde staat de Palestijnen demografisch de meerderheid zouden uitmaken dan zouden de Joden onverwijld weer het onderspit delven en dat was nu juist een van dé redenen waarom zij een JOODSE staat wilden om niet meer afhankelijk te moeten zijn van anderen. Na tweeduizend jaar een minderheid te zijn geweest in andere landen was voor hen de maat vol, een standpunt dat toch niet moeilijk te begrijpen is. De andere optie zou dan natuurlijk die Palestijnse staat zijn op Jordaans grondgebied. En dan stel ik me de volgende vraag: na hoeveel jaren kan revisionisme in haar tegendeel veranderen? Maar ik wil hier duidelijk stellen dat dit eigenlijk mijn zaken niet zijn, ik vind dat Europa al meer dan problemen genoeg heeft met de eigen identiteit, laten we ons daar eerst om bekommeren in plaats van ons bezig te houden met zaken die ons in feite niet aangaan. Ik weet nu al dat ik tijdens mijn leven dat Europees probleem niet opgelost zie geraken, laat staan het Joods-Palestijns probleem. Of ben ik te pessimistisch?
De laatste jaren van haar leven werd de bekende Italiaanse journaliste Oriana Fallaci overstelpt met kritiek, die niet alleen afkomstig was van moslims (wat te begrijpen is) maar ook van Europese intellectuelen (begrijpe wie kan). Wat had zij plotseling verkeerd gedaan om dit te moeten ondergaan? Het antwoord is simpel: zij heeft de moed gehad de westerse beschaving te verdedigen tegen een oprukkende islamisering. Blijkbaar is zoiets voor heel wat mensen hier onaanvaardbaar. In haar eerste pamflet ter verdediging van het westen, nl. "De woede en de trots", ging zij er inderdaad heftig tegenaan wat een paar uitschuivers met zich meebracht waardoor men haar van racisme kon beschuldigen. In haar twee volgende (en laatste) boeken verdedigde zij haar stelling heel wat genuanceerder zodat die meer kunnen gelezen worden als een bijtende kritiek op een wereldgodsdienst. Het leveren van kritiek op godsdiensten is nu eenmaal één van de verworvenheden van de Verlichting, dus daar is niets mis mee. Dacht ik toch. Diegenen die Fallaci ineens bestempelden als een handlanger van extreem rechts schenen vergeten te hebben dat zij haar hele leven lang in opstand is gekomen tegen totalitaire regimes en tegen leiders met dictatoriale neigingen (zie daarvoor haar kritische interviews met ontelbare politici). Zij nam het altijd op voor het individu want zij beschouwde het individualisme als één van dé wezenskenmerken van het westen. Ook schenen deze critici niet gelezen te hebben hoezeer zij de regering van Berlusconi verafschuwde. Zij richtte haar pijlen dus niet uitsluitend op de islam maar ook op de eigen Italiaanse politici. Het wordt stilaan tijd dat men deze intelligente en moedige, zelfs roekeloze, passionaria herwaardeert. Hoe men ook over haar moge denken, schrijven kon zij als geen ander. Voor mij weze Oriana Fallaci geprezen tot het einde der tijden!
De legendarische dirigent Leonard Bernstein was een beetje uit mijn geheugen weggedeemsterd tot ik ergens in de boekhandel een boek (uitgegeven bij Phaidon) over hem ontdekte. Ik kocht het meteen want ik ben altijd een fan van hem geweest. Zoals iedereen had ik hem leren kennen door de indrukwekkende muziek van "West Side Story". Daarna kwamen dan zijn fameuze voordrachten voor de jeugd, voordrachten waarin hij met een aanstekelijk enthoesiasme klassieke muziek uitlegde. Ook optredens van hem als dirigent bekeek ik regelmatig. Wat ik toen niet wist was dat hij soms erg depressief kon zijn. En dat hij vooral gefrustreerd was omdat hij vreesde slechts herinnerd te worden door die éne musical. Hij droomde ervan om ooit eens een meesterwerk te componeren. Uit dit boek, dat niet echt een biografie is, komt een mens tevoorschijn die een erg passioneel en turbulent leven leidde. De twee CD's die ik achteraf heb gekocht onderstrepen dat maar al te goed. Het gaat hier om composities van hem zelf, zoals "Kaddish" en "Chichester Psalms". Doorheen de muziek hoort men moeiteloos de gepassioneerdheid en de heftigheid van de mens Bernstein. Dit is voor mij een revelatie. Misschien wordt het tijd om nu eens de componist Bernstein te (her)ontdekken in plaats van zich te blijven blind staren op zijn dirigeren. En "West Side Story" blijft natuurlijk prachtige muziek, voor mij dé opvolger van het onvergetelijke "Porgy and Bess".
Achteraf bekeken vind ik het niet overdreven om te zeggen dat Bill Clinton de wegbereider is geweest voor Barack Obama. Hij accepteerde niet alleen de Afro-Amerikanen maar hij apprecieerde ze ook, vooral dat is belangrijk. Hij heeft de Amerikaanse burgers eigenlijk opgevoed om toleranter te worden en om diversiteit te zien als een verrijking, niet als een bedreiging. Acht jaar na zijn presidentschap kan men dus merken dat zijn woorden niet in de wind geslagen zijn, wel integendeel. Ik ben er mij van bewust dat Clinton niet zoveel van zijn programma heeft kunnen realiseren, deels door zijn eigen karakter, deels ook door de omstandigheden die er voor zorgden dat hij met een hem erg vijandig gezind Congres opgescheept zat. Positief is echter wel dat hij (en niet alleen hij) gezorgd heeft voor een mentaliteitsverandering bij de bevolking waardoor een zwarte president acceptabel werd bevonden. Dat is niet niets zou ik zo zeggen.
Wanneer men zo eens vluchtig de geschiedenis van Vlaanderen van de laatste honderd jaar overloopt dan merkt men daarin een bepaalde constante, te weten de tamelijk belangrijke plaats die Westvlamingen daarin spelen, toch op het vlak van het flamingantisme. In de jaren '30 waren er bijvoorbeeld Joris Van Severen en Cyriel Verschaeve om maar die twee te noemen. De laatste twintig jaar zijn er dan Filip Dewinter, Frank Vanhecke en Jean-Marie Dedecker. Telkens gaat het hier om radicale politici (Verschaeve was dan wel een schrijver maar zijn politieke activiteiten waren ook niet mis!) die de rest van Vlaanderen ophitsen tegen de Franstaligen of andere niet-Vlamingen. Hun wereldbeeld beperkt zich tot de eigen achtertuin en het eigen volk in de meest strikte zin. Het is bizar om constateren dat hun mentaliteit meer en meer heel Vlaanderen heeft aangestoken. Vroeg of laat zal men daarover eens een gedetaileerde studie moeten schrijven die het hoe en het waarom verklaren van dit toch wel eigenaardige fenomeen. Zo een verschijnsel doet zich natuurlijk niet alleen bij ons voor, ook andere landen hebben zo een toestand gekend, denken we maar aan de Verenigde Staten waar de landelijke staat Texas acht jaar het hele land heeft gedomineerd. Ik zou ook nog naar het Beieren van de jaren '20 en '30 kunnen verwijzen van waaruit een radicale volksmenner heel Duitsland heeft ingepalmd. Zonder de Vlaamse situatie hiermee te willen vergelijken kan men toch concluderen dat zo een evolutie nooit erg positieve gevolgen heeft gehad en dan druk ik me nog zacht uit. Enige waakzaamheid is hier dus best op haar plaats.
Hadise mag er best zijn als zangeres. Maar daar wil ik het hier nu niet over hebben. Wat mij gisteren bij de halve finales (die ik maar tot de helft heb bekeken wegens te saai en te routineus) opviel was de opmerking van reporter André Vermeulen die sprak over "onze Vlaamse Hadise". Inderdaad, zij is in Vlaanderen geboren en het is niet omdat zij voor Turkije zingt dat zij daardoor minder Vlaams zou geworden zijn. Zij is het perfecte voorbeeld van de stelling dat bijna ieder mens verschillende identiteiten kan hebben, iets waarin de Joden altijd hebben uitgeblonken. Hadise is Vlaamse door geboorte, Turkse door afkomst, moslima (of ik denk dat toch) door traditie, vrouw, enz. Haar vastpinnen op één identiteit zou haar onrecht aandoen. Zij is zoveel meer. Is dat niet het geval voor alle burgers?
Soms hoort men mensen verkondigen dat er geen draagvlak bij de bevolking is om meer allochtonen op verkiezingslijsten te plaatsen of hen een job in de media aan te bieden. Dit is in feite nonsens want als men moet wachten tot de burgers bereid zijn om niet-Vlamingen te aanvaarden dan kan men blijven wachten. En hoe reageren de betrokkenen zelf op zulke uitspraken? Heeft men zich dat al eens afgevraagd? Heeft men in de Verenigde Staten misschien gewacht tot de Amerikanen een zwarte president wilden aanvaarden? Het is toch dank zij de positieve discriminatie (een foutieve vertaling van "affirmative action"!!) en allerlei quota dat het quasi ondenkbare mogelijk is geworden. Met andere woorden, men heeft van hogerhand de zaken enigszins versneld. Wat volgens mij in de meeste gevallen de enige optie is. Of zouden de automobilisten uit eigen beweging hun snelheid beperkt hebben tot 120 km/u op onze snelwegen? Nee toch, het is maar door dwang van bovenaf dat zij dat doen. Ik zou dus voorstellen om dat zogezegde draagvlak naar de prullenmand te verwijzen.
Toen ik een fotoboek van Roy Stuart (volume 1) in de boekhandel zag liggen voor de prijs van amper 10 (!) kon ik er niet aan weerstaan, te meer omdat bij een eerste blik in het boek de foto's er goed uitzagen. Die eerste indruk bleef daarna overeind ondanks het overvloedige naakt van de modellen. Toch zijn het niet die naaktfoto's die erotisch overkomen maar wel één bepaalde opname in het midden van het boek: twee volledig geklede vrouwen staan tegen elkaar aangedrukt en uit hun gelaatsuitdrukking spreekt een groot verlangen. Men kan zo vermoeden dat zij elkaar zullen gaan kussen. De passie knalt van het blad af. De belichting is schitterend, de compositie geslaagd en de kleuren ogen aantrekkelijk. Zowel door de houding van de twee vrouwen als door de vormgeving is dit een erg suggestieve en intrigerende foto die maar in mijn hoofd blijft hangen. Al zijn de andere foto's ook erg vakkundig opgenomen toch springt die éne foto er torenhoog tussenuit. Roy Stuart bezit dus de nodige capaciteiten om ook suggestieve foto's te maken. Men kan zich voorstellen wat een boek met alleen maar zulke foto's zou geworden zijn. Een erotisch meesterwerk, iets wat nu niet het geval is, op die éne foto na dan. Dus ook hier weer gelden de woorden: minder is meer. Deze twee vrouwen poseren volledig gekleed maar zijn daardoor des te verleidelijker. Wanneer gaan kunstenaars weer eens de kunst van het suggereren (her)beginnen te hanteren?
In 1969 draaide de bekende regisseur Blake Edwards ("Breakfast at Tiffany's", "Pink Panter", "Ten", enz.) "Darling Lili" met Julie Andrews en Rock Hudson. Vaag herinner ik me die titel maar voor zover ik weet werd er toen niet veel aandacht aan besteed. Nu ik die op DVD heb bekeken verwondert me dat tenzeerste. Het is een genot om Julie Andrews en Rock Hudson samen aan het werk te zien. Andrews uit "The sound of music" is hier werkelijk op haar best en erg mooi gefotografeerd. Het verhaal mengt humor en romantiek en als surplus zijn er nog de spectaculaire luchtacrobatieën van twee- en driedekkers. Echt adembenemend. Ook filmisch is alles tot in de puntjes verzorgd met schitterend camerawerk. Het enige wat men Edwards zou kunnen verwijten is dat zijn film iets te lang duurt, sommige scènes hadden best ingekort kunnen worden maar in mijn ogen is zo iets maar een detail. Achteraf kan ik dus alleen maar concluderen dat "Darling Lili" tussen de mazen van het net is geglipt omdat het geen modieuze film was. De stijl is klassiek en het onderwerp al evenzeer en daar moest men in de jaren '60 nu eenmaal niet mee voor de dag komen. De film was juist, het was de tijd die verkeerd was, maar zoals iedereen weet kunnen de tijden veranderen zodat zulke films dan toch ineens op hun waarde geschat worden. Erg aanbevolen dus.
In een interview op TV zag ik de Franstalige politicus Gérard Deprez die zijn verontwaardiging uitsprak over de toenmalige slogan: "Walen buiten!". Het ging hier over de eis van de Vlamingen om de Franstalige afdeling van de Leuvense universiteit over te hevelen naar Wallonië. Deprez had geen moeite met die eis zelf maar wel met die slogan. Hij vergeleek dit met het "Juden raus" van de Duitsers ten tijde van Hitler. Ik kan hem daar alleen maar in bijtreden. Ik geef toe dat ik toen ook niet besefte dat zulke woorden kwetsend overkwamen bij de tegenpartij. Het is ook erg negatief: ageren tegen mensen kan moeilijk opbouwend genoemd worden. Misschien is daar de kiem gelegd voor het ontstaan van het latere Vlaams Blok. Vanaf de jaren '30 is de Vlaamse beweging in een dubieus vaarwater terecht gekomen. Zelfs de zelfdestructieve collaboratie (dan nog voor de tweede keer!) tijdens de Tweede Wereldoorlog is geen afdoende les geweest. Honderd jaar geleden was dat wel anders toen vooraanstaande intellectuelen van het type van een August Vermeylen ervan droomden om het niveau van het Vlaamse volk op te krikken. Hun houding getuigde tenminste van respect in tegenstelling tot de latere Vlaamse leiders die vanaf de jaren '30 datzelfde volk vooral opjutte tegen anderen om zo zelf aan de macht te komen, een evolutie die nog altijd voortduurt. Jammer.
Ik constateerde gisteren in een TV-programma dat het woord "repressie" nog altijd wordt gebruikt om de vervolging van collaborateurs na de oorlog aan te duiden. Toen de bekende historica Sophie De Schaepdrijver dit vertelde aan een buitenlander viel die bijna van verbazing van zijn stoel. Niet onlogisch eigenlijk, want het komt er in feite op neer dat volgens sommige (of de meeste????) Vlamingen de periode NA de oorlog erger was dan die tijdens de bezetting. Willen zij misschien suggereren dat de Duitsers ons eigenlijk kwamen bevrijden en dat daarna de echte onderdrukking pas is begonnen? Nietzsche zei ooit het volgende: "Elk woord is een vooroordeel". Als daar nog een bewijs moet voor geleverd worden dan is het misbruiken van het woord "repressie" daar een goed voorbeeld van.
Voor de tweede maal heb ik gepoogd om één van de laatste films van Ingmar Bergman uit te kijken, nl. "Na de repetitie". Dit keer ben ik er toch in geslaagd om deze TV-film van 70 minuten tot het einde toe te ondergaan. Als kijker word je immers bedolven onder een waterval van woorden waardoor tien minuten er wel dertig lijken te duren. Het gaat hem niet gewoon om de talrijke dialogen maar wel omdat ze zo cerebraal zijn. Hele redeneringen geven de personages ten beste. Nog een geluk dat er de schitterende vertolkingen zijn van de drie acteurs en de mooie close-ups die alles toch wat meer verteerbaar maken. Deze film is dus zeker niet één van mijn Bergmanfavorieten. Hoe anders zijn "Het zwijgen", "Persona" of "Kreten en gefluister", films die weinig dialogen bevatten maar waarin alles getoond wordt aan de hand van hypnotiserende beelden die in het geheugen blijven hangen. Ik vind het jammer dat Bergman niet meer die richting bleef uitgaan maar steeds gebruik maakte van uitvoerige dialogen om zijn boodschap te verkondigen. Waarschijnlijk had dit te maken met zijn onvoorwaardelijke voorliefde voor het toneel. Daarom zal ik hem altijd als de mindere van Michelangelo Antonioni blijven beschouwen omdat die juist wel vooral in beelden dacht en niet in woorden. Toch herinner ik me hoe in de jaren '60 de Vlaamse filmcritici duidelijk blijk gaven van hun voorkeur voor Bergman. Was Antonioni te modern? Of gewoon te minimalistisch?
Ik lees in een tijdschrift dat Bob Dylan het volgende antwoordde op de vraag of Barack Obama een goede president zal zijn: "Hij zal de beste president zijn die hij kàn zijn". Inderdaad, een Amerikaans president heeft dan wel veel bevoegdheden maar hij heeft ook af te rekenen met tegenkantingen van het Congres en van allerlei drukkingsgroepen. Zelfs iemand als een Franklin Roosevelt, toch één van de grootste presidenten ooit, kreeg problemen met het Congres, dus waarom zou Obama dan geen moeilijkheden ondervinden. Er zijn nu eenmaal zaken waar hij zelfs niet moet aan denken om ze te veranderen, voorlopig toch niet, om de eenvoudige reden dat hij daarvoor nooit een meerderheid in het Congres zal bijeenkrijgen. Op dit moment toch niet. Wanneer men er rekening mee houdt dat Obama perfect de publieke opinie aanvoelt dan spreekt het voor zich dat sommige veranderingen nog wel een tijdje op zich zullen laten wachten. De uitspraak van Dylan is, zoals naar gewoonte, kort en bondig maar zeer juist.
Ik had nooit gedacht dat ik nog interviews met Krishnamurti op YouTube zou zien! Het interview waarover ik het hier wil hebben is er één met Bernard Levin. Deze was één van de belangrijkste Britse journalisten in de jaren '70 en '80, iemand die in staat was en onderlegd genoeg om over van alles en nog wat te schrijven. In zijn boek "Enthoesiasme" (voor zover ik weet is dit het enige wat van hem in het Nederlands is verschenen) schrijft hij vol passie over sommige van zijn interesses, zoals daar zijn: opera, literatuur, Shakespeare, steden, gastronomie en katten. Krishnamurti was een Indische (al speelt dat hier geen enkele rol) leraar, opvoeder die talloze voordrachten in de hele wereld (behalve in islamitische landen!) heeft gegeven. In 1981 werd hij op 85-jarige (!!!) leeftijd gedurende een half uur geïnterviewd door Levin. Het knappe hierbij is dat deze laatste, die zoveel wist, met al die kennis niets kon aanvangen bij Krishnamurti want die stelde alle religies en ideologieën gewoon in vraag omdat zij gebaseerd zijn op het denken: mensen denken dat God bestaat of dat het marxisme of het kapitalisme juist zijn, maar dit heeft niets met de feiten zelf te maken. Op de vraag van Levin wat dan het geheim was voor een goed leven antwoordde Krishnamurti dat hij dat geheim niet kon geven, men moest dat zelf ontdekken. Dit interview ging dus heel wat verder en was provocerender dan al wat men gewoonlijk op het kleine scherm te zien krijgt. Voor mij blijft Krishnamurti één van de grote wijzen van de twintigste eeuw, één van de meest miskende ook.
De echte titel van de film van Michelangelo Antonioni over China is: "Chung Kuo". Toen deze Italiaanse cineast op het hoogtepunt van zijn loopbaan stond werd hem door de toenmalige (1970) Chinese regering gevraagd om een documentaire te maken over hun land. Antonioni nam dit aanbod gretig aan. Ik ga het hier niet hebben over de hele controverse die er daarna over zijn film is geweest, maar wel over de film zelf. Na al die jaren is die eindelijk uitgekomen op DVD, mooi uitgegeven en met een interessant boekje erbij. Verwacht in deze documentaire geen mooie, stijlvolle Antonioni-beelden want die komen er gewoonweg niet in voor. Omdat Antonioni slechts 22 dagen de tijd kreeg om zijn film te maken, heeft hij zich in de plaats gesteld van de toerist die zijn indrukken met een camera vastlegt. Opmerkelijk is de aandacht die wordt besteed aan de Chinezen zelf, die men ziet eten, werken, discussiëren, enz. Met talloze close-ups poogt Antonioni het geheim van de Chinees ten tijde van de Culturele Revolutie te ontsluieren. Wat natuurlijk tot mislukken was gedoemd maar niettemin erg ontroerende portretten oplevert. In tegenstelling tot zijn speelfilms is Antonioni hier dus vooral geboeid geweest door de mensen, niet door gebouwen en landschappen. Slechts eenmaal in zijn lange carrière is hij er in een speelfilm in geslaagd om te ontroeren, namelijk in "Il grido" dat het verhaal vertelt van een arbeider die door zijn vrouw in de steek gelaten wordt. Is het toeval dat het toen ook om een arbeider ging? In "Chung Kuo" worden ons immers de hele tijd arbeiders getoond die door de camera met respect en met liefde worden benaderd. Lang geleden heeft Antonioni eens gezegd dat hij een voorkeur had voor fabrieksarbeidsters, hij die afkomstig was uit een bourgeoismilieu. Zou dat ermee te maken kunnen hebben waarom bijna al zijn films zo afstandelijk en koel zijn? Zij handelden hoofdzakelijk over bourgeois die zich verveelden en zich vervreemd voelden waardoor zij niet meer in staat waren tot het uiten van oprechte gevoelens. Achteraf is deze documentaire over China natuurlijk belangrijk als historisch document omdat hij ons een blik gunt op het alledaagse leven ten tijde van die beruchte Culturele Revolutie. Het was een periode in de geschiedenis toen men hier in het westen enorm bevreesd was voor het "gele gevaar". En wat blijkt nu uit deze film? Die Chinezen gedroegen zich rustig, waardig en waren meestal erg vriendelijk. Erg dreigend zien zij er in ieder geval niet uit. Misschien kan hieruit de les getrokken worden, dat het altijd nogal voorbarig is om een heel volk als onmenselijk af te schilderen!
Eindelijk ben ik erin geslaagd om de CD "Liesbeth List zingt Theodorakis" te pakken te krijgen, dank zij internet. Deze CD en haar vertolking van de chansons van Jacques Brel behoren volgens mij tot het beste wat zij gedaan heeft. Bij het herbeluisteren van Liesbeth List die Theodorakis zingt onderging ik dezelfde emoties als veertig jaar geleden, meer nog, het was alsof ik die liederen pas gisteren nog had gehoord, zo verankerd zaten zij nog in mijn geheugen. De manier waarop zij zingt, haar dictie, de overtuiging die er van uitgaat plus niet te vergeten de muziek van Theodorakis, zorgen er voor dat dit één van de meest aangrijpende CD's is die ik ken, vooral dan de Mauthausen-liederen (eerste vier nummers) grijpen echt naar de keel. Ik zie nog altijd geen opvolgster van Liesbeth List in het Nederlandstalige repertoire, zij blijft voor mij onbetwistbaar de grande dame met een enorme klasse en waardigheid en mooi bovendien. Iemand die tot zulke vertolkingen in staat is geweest kan volgens mij heel veel vergeven worden, om niet te zeggen, alles.
Als ik niet weet wat te doen dan kan het gebeuren dat ik eens naar Oprah Winfrey kijk. Ik hou van de manier waarop zij met haar gasten om gaat, of het nu beroemde mensen zijn of heel gewone. Zij slaagt er steeds in hen op hun gemak te stellen. En zij durft de meest delicate onderwerpen aanpakken. Maar waar ik het hier vooral over wil hebben is de mogelijke invloed die zij misschien uitgeoefend heeft op de Amerikaanse kiezers. Want het zijn toch die kiezers die massaal voor Barack Obama hebben gestemd. Eigenlijk heeft Oprah de weg geëffend voor hem. Reeds jaren zien de Amerikanen een zwarte vrouw op televisie die heel populair is en op schitterende wijze jaar in jaar uit in hun huiskamer binnen dringt. Men hoeft maar naar het publiek te kijken dat in de zaal zit om te merken dat er niet alleen zwarten aanwezig zijn, wel integendeel. Als de blanke Amerikanen met haar geen problemen hadden dan was misschien het moment gekomen om ook eens op een zwarte kandidaat voor het presidentschap te stemmen? Waarom niet, moeten zij gedacht hebben. Een veelbetekenend detail is ook dat Oprah reeds heel vroeg de kandidatuur van Obama heeft gesteund. Daar was toen veel kritiek op maar op de lange termijn heeft dat mogelijk een zekere invloed uitgeoefend op de kiezers. Het is natuurlijk moeilijk om zulke zaken te bewijzen maar het tegenovergestelde is nog veel delicater zou ik denken.
In de prachtige film "Lust, caution" komt een schitterende restaurantscène voor die ik als één van de beste beschouw die ik ooit in een film heb gezien. Wanneer men bedenkt hoeveel filmscènes zich in een restaurant afspelen dan wil dat wat zeggen. Van deze scène hoopte ik dat die maar bleef duren, zo boeiend en zo knap is die in beeld gebracht, mede dank zij het voortreffelijke spel van de acteurs. Maar ook de belichting, het decor, de afwezigheid van andere gasten, geven deze scène iets uniek. Aan zulke scènes herkent men nu eenmaal de begaafde regisseur die met een minimum aan middelen een maximum aan effect bereikt. Voor mij is dit de beste scène uit deze ontroerende en boeiende film over collaboratie en verzet in oorlogstijd. Erg aan te bevelen dus.
Er rekening mee houdend dat blanken in de wereld numeriek sterk in de minderheid zijn, en op ander gebied ook meer en meer, valt het te verwachten dat de bevolking in de Verenigde Staten (waar dit al volop bezig is) en in Europa meer en meer gekleurd zal worden. Dat is de minste van mijn zorgen. Er is echter wel één schaduwzijde aan en dat is het volgende: vooral in Europa is vrijzinnigheid bijna dagelijkse kost geworden, niemand kijkt daar nog van op. In de rest van de wereld is dat echter niet het geval, daar gelooft men nog in een god of in goden, kortom het geloof speelt daar nog een belangrijke rol. Indien die gelovige mensen zich in Europa gaan vestigen dan is het bijna niet te vermijden dat zij die vrijzinnigheid in de verdrukking gaan brengen, m.a.w. de resultaten van het tijdperk van de Verlichting zouden dus wel eens compleet kunnen uitdoven met alle gevolgen vandien. Dat is het enige wat mij in heel deze affaire verontrust, dat die zo geroemde Verlichting slechts een voorbijgaande voetnoot zal blijken te zijn in de geschiedenis.
Iemand, ik weet niet meer wie, heeft eens gezegd dat, waaraan onze maatschappij het meest behoefte heeft, de stilte is. Ik vind dit heel juist. Ik zou hier de stilte niet alleen zien als afwezigheid van lawaai maar ook als afwezigheid van niets terzake doende informatie over triviale zaken uit welke hoek die dan ook afkomstig is. Er bestaat immers zo iets als geestelijke vervuiling die de mensen belet om nog logisch na te denken. Ik ga hier zeker niet voorstellen om muziek en informatie af te schaffen, verre van, ik ben geen fundamentalist, maar indien men alles een beetje meer tot redelijke proporties zou herleiden, dan zou dat al heel wat zijn. Het is toch duidelijk waarom men de mensen zo overstelpt met van alles en nog wat? Ten eerste, zo zien ze door het bos de bomen niet meer en blijven ze rustig, en ten tweede, zo kan men ze allerlei consumptiegoederen aansmeren die ze toch niet nodig hebben. In onze hedendaagse maatschappij zou een grote dosis stilte dus revolutionair zijn!
Ik las ergens dat Michelle Obama een voorkeur heeft voor Amerikaanse modeontwerpers. Wanneer men dan leest wie dat zijn dan komt men tot de ontdekking dat zij een vreemde afkomst hebben. De één is van Cuba, de ander van Thailand, enz. Toch zijn het allen Amerikaanse burgers. Het komt er in feite op neer dat hier niet-blanken de toon aangeven. Men zou kunnen zeggen dat de dagen van de blanken geteld zijn. Er heeft dus een machtsovername plaats die volgens mij niet meer te keren valt. Eigenlijk is dit logisch want de blanken zijn hoedanook op wereldvlak in de minderheid, vroeg of laat moesten zij dus wel aan het kortste einde trekken. Wie daar iets aan wil veranderen is eraan voor de moeite want Hitler is hen voor geweest en het resultaat kennen we. De enige oplossing is er het beste van te maken volgens de leuze "if you can't beat them, join them".
De laatste tijd wordt het steeds duidelijker dat Europa er niet meer toe doet. Daar zijn verschillende redenen voor. Eén ervan is natuurlijk het feit dat de Europese Unie geleid wordt door onder elkaar kibbelende ijdele leiders waardoor er slechts moeizaam een eensgezind standpunt wordt ingenomen, als het al wordt ingenomen. Een andere reden is de militaire machteloosheid. Dat is natuurlijk een gevolg van oorlogsmoeheid na eeuwenlang oorlogje spelen met als toppunt de twintigste eeuw waarin Europa het een beetje te bont heeft gemaakt. Men zou kunnen zeggen dat het Europees continent de vorige eeuw nog eens zijn laatste stuiptrekkingen heeft gekend en dat het daarna (na 1945) onherroepelijk zijn plaats op het wereldtoneel heeft verspeeld. Toch lijkt het wel alsof de Europeanen de laatsten zijn die zich daar bewust van zijn. Met een ongelooflijk superioriteitsgevoel bekritiseren zij andere continenten, op de eerste plaats de Verenigde Staten, die zij terechtwijzen voor van alles en nog wat in de zekerheid dat zij dit van ons toch zullen aanvaarden. De vraag kan hier gesteld worden: hoelang nog? De Europese beschaving is inderdaad mooi GEWEEST!
Ik denk, of liever, ik vermoed dat First Lady Michelle Obama soms de indruk krijgt dat zij droomt terwijl zij zo met haar echtgenoot door Europa toert. De echtgenotes van de premier van Engeland en van de president van Frankrijk kussen haar, zij knuffelt de Britse Queen en in Praag wordt zij samen met de president door tienduizenden toegejuicht. Je zou van minder denken dat je droomt. Michelle Obama die als Afro-Amerikaanse vroeger nog geconfronteerd is geweest met racisme, wordt nu gerespecteerd en vereerd. Modeontwerpers willen voor haar werken en in de boekhandels ligt al een biografie van haar. Als revanche kan zoiets tellen! En als voorbeeld van "the times they're changing" is het ook niet mis. Onze tijd geeft dus twee tegenstrijdige indrukken: langs de ene kant is er een toenemend fanatisme waarneembaar maar langs de andere kant is ook de verdraagzaamheid toegenomen. Misschien wordt dat in de toekomst de fameuze clash, die tussen fanatisme en tolerantie?
Wanneer men aandachtig luistert dan komt het er dikwijls op neer dat kritiek op het westen ook kritiek op de Joden behelst. Of omgekeerd, wie altijd maar zijn pijlen richt op het Joodse volk koestert meestal ook geen sympathie voor de westerse beschaving. Zo een houding lijkt stilaan een constante te worden bij de moslims én hun vrienden. Vanuit islamitisch standpunt bekeken valt er nog iets voor te zeggen, maar hun vrienden verdienen echter heel wat minder begrip omdat zij in feite de islam gebruiken om hun haat tegen de eigen beschaving te rechtvaardigen. Zij proberen de islamitische beschaving als een paard van Troje Europa binnen te loodsen om het zo te verzwakken. Als men dan nagaat waar die haat vandaan komt, dan merkt men nogal eens dat deze critici op een katholieke school hebben gezeten en daar vijftig jaar later nog over zeuren. Alsof zij in een concentratiekamp hebben geleefd! Moslims zullen nogal in hun vuist lachen bij het aanhoren van zoveel flauwekul, je zou voor minder leedvermaak hebben. Het wordt dus hoog tijd dat men hier in Europa eens beseft dat Europa juist tot bloei is gekomen dankzij haar joods-christelijke roots. Ondanks alle falen en tekortkomingen hebben die roots er dan toch maar voor gezorgd dat wij tijdperken zoals de renaissance en de Verlichting hebben beleefd. Daar niet fier op zijn lijkt me wel compleet ongerijmd. Maar ja, wanneer zelfkritiek ontaardt in masochisme dan is het hek volledig van de dam.
Wat me altijd opnieuw verbijstert is dat men als oplossing voor de economische crisis steeds weer meer groei bepleit. Het lijkt wel een dogma te zijn waarin men onvoorwaardelijk gelooft. In een tijd waarin milieuvervuiling en een tekort aan grondstoffen dé belangrijkste problemen zijn geworden komt het me nogal absurd over om dan nog meer grondstoffen te verkwisten en het milieu nog wat meer om zeep te helpen. Geloven die leiders dat nu zelf of doen zij maar alsof? Waarschijnlijk zijn zij als de dood om het kapitalisme zelf in vraag te stellen. Zij zouden zo eens als socialisten kunnen bestempeld worden! Meer groei is in feite een gemakkelijksheidsoplossing, meer niet, van grondig nadenken kan hier moeilijk gesproken worden. Waar het op aankomt is dat er een grondige mentaliteitswijziging noodzakelijk is: niet meer, maar minder. Of zoals iemand ooit zei: minder is meer.
Sommige verlichte geesten verkondigen de stelling dat het presidentschap van Barack Obama staat of valt met een oplossing van het Midden-Oosten probleem. Veronderstel dus dat hij alle andere problemen weet op te lossen, maar geen vrede weet te bewerkstelligen tussen Israëli's en Palestijnen, dan zou volgens hen zijn presidentschap mislukt zijn. Men zou het ook anders kunnen uitdrukken: indien Obama erin slaagt om dat probleem op te lossen maar alle andere niet, dan zou hij als een groot president de geschiedenis ingaan. Door het zo te formuleren is het wel duidelijk dat die uitspraak van die verlichten grote nonsens is. Want waarom zou het Midden-Oosten het grootste probleem zijn? Men ziet die regio amper liggen op de wereldkaart. Er zijn zelfs geen grondstoffen te vinden. De mensen die de situatie aldaar als het grootste probleem bestempelen bedoelen daar eigenlijk mee dat Israël het grootste probleem is en de staat Israël vertegenwoordigt voor hen de Joden. Zo wordt hun redenering wel een beetje doorzichtiger want het Joodse volk is gedurende twintig eeuwen als het grootste probleem bekeken met alle gevolgen vandien. Het Midden-Oosten probleem is pas een probleem omdat men het zo bekijkt, niet omdat het zo is. Het draait hier alleen maar om de perceptie, een erg gevaarlijke in dit geval. Een beetje nuchter denken zou hier wel op zijn plaats zijn!
De hoofdreden waarom ik ben beginnen kijken naar de TV-reeks "Jes" is omdat ik gelezen had dat het de bedoeling was om de stad Brussel op een positieve manier in de aandacht te brengen. Al jaren maak ik bij vrienden en familieleden reclame voor onze hoofdstad maar blijkbaar zonder veel resultaat. Misschien lukt het de maaksters van deze reeks om wel invloed uit te oefenen. Ook de aanwezigheid van rasacteurs zoals Johan Heldenbergh en Pascale Platel heeft mij over de streep getrokken. En ik moet zeggen dat ik na de eerste aflevering alleen maar een gunstig oordeel kan vellen. De vertolking is over de hele lijn spontaan en overtuigend, de muziek is goed, de dialogen vlot en dikwijls erg grappig en de nachtelijke scènes zijn een lust voor het oog. Het camerawerk is over de hele lijn schitterend. Genoeg redenen dus om uit te kijken naar de volgende afleveringen.
Ik wist niet dat ik ooit nog een fan zou worden van de Dixie Chicks! Toch is het gebeurd. Alles is eigenlijk begonnen met die hele controverse die er ontstaan is rond de uitspraak van zangeres Natalie die zich schaamde dat zij uit dezelfde staat (Texas) afkomstig was als George Bush. Er is daarover een documentaire uitgebracht met als titel "Shut up and sing" en het is na het bekijken ervan dat ik voor de bijl ben gegaan. Hun muziek is niet alleen aangenaam om naar te luisteren maar het zijn daarenboven drie toffe grieten (als vrouwen zichzelf bestempelen als "chicks" dan mag ik ze wel "grieten" noemen!) die niet op hun mondje zijn gevallen. Met veel plezier heb ik hun perikelen in hun thuisland gadegeslagen en het verheugt me tenzeerste dat zij er na een korte commerciele inzinking terug boven op zijn geraakt, zij het met een lichtjes gewijzigd genre waardoor zij een ander publiek hebben aangeboord. Achteraf hebben de feiten hen dus gelijk gegeven en kunnen zij waarschijnlijk in Obamaland nog een lange en succesvolle carrière tegemoet zien. Het weze hen gegund!
Misschien heb ik ergens al geschreven over "Persona", de film uit 1966 van de Zweedse regisseur Ingmar Bergman, dan is dat maar zo, ik ga er nog het één en ander over zeggen. Na deze film herhaaldelijk bekeken te hebben valt het me des te meer op hoe prachtig die gefotografeerd is. Er is eerst en vooral de beliching: zowel in de kliniek als op het strand wordt men geconfronteerd met een ongenadig wit licht. Ook het spel van licht en schaduw op de gezichten is meesterlijk. Het gebruik van de klank is eveneens erg suggestief. Beide elementen samen zorgen ervoor dat deze film een hypnotiserend karakter heeft. Men denke hierbij maar aan die magische nachtscène wanneer Elizabeth in de kamer van Alma komt en er op de achtergrond misthoorns van schepen te horen zijn. Als perfect samenspel van een ingenieze belichting en een suggestief geluid kan dit tellen. Buiten het creatieve werk van de cameraman Sven Nykvist is er dan de meesterlijke vertolking van Bibi Andersson als Alma die eigenlijk de hele film draagt. Men kan zich gewoon niet voorstellen hoe "Persona" eruit zou gezien hebben zonder haar, iets wat Bergman zelf heeft toegegeven. Ik ben er mij wel terdege van bewust dat het hier om een erg cerebraal kunstwerk gaat maar desondanks word ik er keer op keer door ontroerd, ontroerd omdat ik me steeds afvraag hoe het mogelijk is dat een paar mensen erin geslaagd zijn om zoiets te verwezenlijken. Mijn ontroering komt dan ook voort uit een gevoel van verwondering en dankbaarheid, dankbaarheid dat Ingmar Bergman, Sven Nykvist, Bibi Andersson en Liv Ullmann iets tot stand hebben gebracht waar ik na meer dan veertig jaar nog kan van genieten. Ik betrap er me nu op dat ik nog niets heb gezegd over het verhaal, maar dat is eigenlijk heel simpel: een vrouw praat tegen een andere vrouw die niets meer wil zeggen en op het einde vloeien beide personages in elkaar over. Het spreekt voor zich dat men hier alle mogelijke interpretaties kan aan vastknopen. Alleen de titel is al voor meerdere uitleg vatbaar. Daarom laat ik het hierbij en heb ik me alleen beperkt tot wat iedereen met eigen ogen kan zien: een meesterlijke film.
Toen ik onlangs las dat filosofe en schrijfster Patricia de Martelaere overleden is kwam dit voor mij over als een schok want het was duidelijk dat Vlaanderen daardoor een zeer belangrijke essayiste had verloren. Op een zeer vlotte en begrijpelijke wijze slaagde zij erin om moeilijke filosofische kwesties aan de lezer duidelijk te maken. Zij wist niet alleen waarover zij schreef, maar zij kon ook schrijven. En dan is er nog iets wat me bij haar steeds erg beviel, namelijk de manier waarop zij zich ver buiten de media hield, zij gaf amper interviews en op TV zag men haar al helemaal niet. Het mag dus bijna een wonder heten dat men dan toch nog uitvoerig over haar overlijden heeft bericht. Een bewijs te meer dus dat zij werkelijk belangrijk was!
Op internet ontdekte ik dat Robert F. Kennedy (broer van John) in 1968 gezegd heeft dat hij het voor mogelijk hield dat er binnen de veertig jaar een zwarte als president kon verkozen worden. Dat was wel een erg juiste voorspelling want in 2008 is er inderdaad in de Verenigde Staten een zwarte tot president verkozen. Ik heb nooit geweten dat Kennedy dat voorspeld heeft maar vermits er beelden van bewaard gebleven zijn zal het wel zo zijn. En eigenlijk moet zoiets niet verwonderen want Bobby Kennedy werd door de zwarten op handen gedragen. Hij was de eerste blanke politicus die als een vedette in de zwarte wijken werd ontvangen. Hij slaagde er zelfs in hen te kalmeren wanneer de situatie, zoals bij de moord op Martin Luther King, uit de hand dreigde te lopen. Hij zou dus alleszins tevreden zijn geweest indien hij de verkiezing van Barack Obama had kunnen meemaken. Jammer genoeg heeft het niet mogen zijn. Toch is het aan zulke mensen te danken dat het schijnbaar onmogelijke mogelijk is kunnen worden. Ere zij hen!
Toen onlangs de roman "Dokter Zjivago" van Boris Pasternak opnieuw werd uitgegeven heb ik me die direct aangeschaft want ik droomde er al zo lang van om dat boek ooit eens te lezen. Na twee weken is het me gelukt. Daarna heb ik nog eens de beroemde film van David Lean bekeken om zo goed mogelijk te kunnen vergelijken en wat blijkt? De film is eigenlijk beter dan het boek! Ik ben er mij van bewust dat dit overkomt als vloeken in de kerk, toch vind ik dat het mag gezegd worden. Twee redenen voor mijn voorkeur voor de film: Lean heeft eigenlijk de grote tragedie die de Russische Revolutie was, zoveel mogelijk op de achtergrond geplaatst ten voordele van een passioneel liefdesverhaal, dé reden waarom hij deze film wilde maken. Ik herinner me dat dat toen één van de verwijten was ten opzichte van deze film, namelijk dat hij te romantisch was. Nu, na de ineenstorting van de Sovjet-Unie, blijkt hoe tijdloos die deze aanpak wel was. En dan zijn er in het boek nog de talloze natuurbeschrijvingen waardoor men bijna een inspanning moet leveren om verder te lezen. In de film valt dat natuurlijk weg: met een mooi gefotografeerd landschap vat men verschillende bladzijden samen. Na mijn hernieuwde visie van de film van David Lean is mijn respect voor hem nog wat gestegen. Ik heb hem altijd als een groot regisseur van intelligente spektakelfilms beschouwd maar de manier waarop hij in dit specifieke geval de geest van die dikke roman heeft kunnen weergeven getuigt van grote klasse. Het valt na al die jaren ook op dat "Dokter Zjivago" in feite minder een spectaculaire film is dan wel een indringend portret van een groep mensen in uitzonderlijke omstandigheden. Erg knap is ook hoe de figuur van Lara veel meer ruimte toebedeeld krijgt dan in de roman. De keuze voor actrice Julie Christie en de manier waarop zij wordt belicht (mooiere ogen heb ik in een film nog niet veel gezien!) hebben voor mij de doorslag gegeven om de film te verkiezen boven het boek.
"Wie dieper denkt, weet dat hij altijd ongelijk heeft, hij moge handelen en oordelen hoe hij maar wil." Deze woorden zijn afkomstig uit het boek "Menselijk, al te menselijk" van de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche en zouden moeten verstuurd worden naar allerhande fundamentalisten in de hele wereld, of zij nu overtuigd zijn van hun gelijk op religieuze, economische of nationalistische gronden. Want ik krijg meer en meer de indruk dat er tegenwoordig kwistig waarheden worden rondgestrooid waarover men gewoon niet meer nadenkt. Om er slechts één te vermelden, het geloof in de "vrije markt", dit lijkt wel een dogma te zijn zoals de Onbevlekte Ontvangenis van de Maagd Maria. Bijna niemand stelt die vrije markt in vraag ofschoon daar nu toch wel redenen genoeg voor zijn om het wél te doen. Nog een voorbeeld: het toenemend nationalisme in Europa. In een tijd waarin kleine landen niet meer meetellen zou men op zijn minst toch mogen verwachten dat de Europese landen één blok zouden vormen om front te vormen tegen Azië. Blijkbaar heeft men zover nog niet gedacht. Enzovoort. Maar rekening houdend met bovenstaand citaat zou het misschien wel kunnen dat ook ik ongelijk heb!
"Sommarlek" is één van de beste en meest aangrijpende films uit de eerste periode van Ingmar Bergman. Ik spreek hier over "eerste periode" omdat deze Zweedse regisseur een carrière had die men eigenlijk in twee delen kon splitsen, namelijk één van 1945 tot 1960 en dan alles wat daarna komt. De film die de breuk inleidde was "Als in een donkere spiegel" waarin hij een compleet andere stijl introduceerde wat betreft de fotografie. Ook werden zijn films van toen af veel afstandelijker, cerebraler. Het leek wel alsof hij zoveel mogelijk emoties wilde verbannen. Daarom zijn de films tot 1960 heel wat aangrijpender, zelfs ontroerender. Eén van de beste voorbeelden is dus "Sommarlek" (Zomerspelen). De film bestaat uit twee lange flashbacks waarin aangetoond wordt hoe een jonge, romantische liefde een dramatische afloop kent. De fotografie is prachtig, het spel van de acteurs (vooral van de actrice) schitterend en de hele film is gedrenkt in een bad vol melancholie die pijnlijk overkomt. Bergman bewees met deze film dat hij zijn stiel meester was en dat hij reeds een geoefend oog bezat voor allerlei kleine details die een welbepaalde sfeer tot uitdrukking brachten. Ook was het duidelijk hoe meesterlijk hij zijn acteurs kon leiden, iets wat één van dé hoofdkenmerken zou worden van zijn hele filmcarrière. Kortom, vanaf "Sommarlek" was het evident dat deze jonge regisseur meer dan een belofte was.
Historicus Eric Defoort heeft een paar jaar geleden een interessant boek geschreven: "Een dochter uit Duitsland". Het behandelt de levensgeschiedenis van de Joods-Duitse Tony Simon-Wolfskehl die in 1936 uit nazi-Duitsland emigreerde naar Gent en daarna haar laatste jaren in Sint-Idesbald verbleef. Zoals men reeds kan vermoeden wordt er niet alleen een beeld geschetst van het leven in de Weimarrepubliek maar ook in Vlaanderen tijdens en na de Tweede Wereldoorlog. In Duitsland kende zij de architect van het Bauhaus Walter Gropius, om maar één beroemde naam te vermelden, en in Vlaanderen kwam zij in contact met debuterend schrijver Hugo Claus die zij een steuntje in de rug gaf. Het vervolg is genoegzaam bekend. Ik vind het dan ook verwonderlijk dat dit boek bijna onopgemerkt is voorbijgegaan. Er rekening mee houdend dat hier een boeiend beeld wordt geschetst van het naoorlogse Vlaamse kunstmidden en vooral van deze fascinerende vrouw, wordt het nog des te onbegrijpelijker. Men heeft hier een unieke kans laten liggen om aan te tonen dat leuzen als "Eigen volk eerst" het laatste zijn waaraan we nu behoefte hebben.
De tweede film van de Vlaamse cineaste Fien Troch is opnieuw een schot in de roos. Haar debuut "Een ander zijn geluk" was reeds meer dan beloftevol maar "Unspoken" bezit werkelijk internationaal niveau. Het is een film zonder compromissen en met een typische stijl die van begin tot eind volgehouden wordt. Het opvallendste hierbij is het gebruik van de talrijke indringende close-ups zodat wij als toeschouwer bijna in de hoofden van de protagonisten binnen kijken. Het spreekt voor zich dat men hiervoor getalenteerde acteurs nodig heeft wil alles niet in rook opgaan. In dit geval zijn de beide hoofdacteurs werkelijk schitterend, zij spelen erg ingehouden waardoor ze des te aangrijpender overkomen. Ook de klankband is erg hypnotiserend, vooral het regelmatig gerinkel van een telefoon springt daarbij in het oog(r). Troch maakt van allerlei geluiden een functioneel gebruik om de malaise van de hoofdpersonen in de verf te zetten. De spaarzame muziek getuigt eveneens van een juist aanvoelen van wat kan en wat niet kan. Om uit deze film die in zijn geheel prachtig is, toch een paar uitschieters te vermelden verwijs ik graag naar de verschillende straatscenes die blijk geven van een ongelooflijk filmisch inzicht. Moest ik bij "Een ander zijn geluk" omwille van de strakke beeldcomposities meermaals denken aan Antonioni, dan schiet me bij "Unspoken" vooral de naam Bergman te binnen die eveneens bekend was om zijn indringende close-ups. Dat ik bij deze twee films van Fien Troch herinnerd word aan deze twee grootmeesters (zonder dat zij hen klakkeloos kopiëert) zegt dus al genoeg over haar formidabel talent. Ik verwacht dan ook dat zij ons nog talrijke zulke pareltjes zal schenken. Want geschenken zijn het!
Het valt me erg op dat de laatste vijftig jaar vooral het conservatisme door fanatisme gedreven wordt. Overal zijn het de conservatieve krachten in de maatschappij die radicaal en onverbiddellijk optreden, of het nu de moslimfundamentalisten zijn, de aanhangers van Liebermann in Israël, de Palestijnen van Hamas, de flaminganten van Vlaams Belang, de republikeinse partij in de VS, enz. Zij schijnen tot alles bereid te zijn om hun doelstellingen te verwezenlijkingen zonder rekening te houden met het algemeen belang. Zij spreiden ook het meeste lef tentoon en kunnen zich dan ook meer permitteren dan de vooruitstrevenden. Hoe is het anders mogelijk dat een president zoals George W. Bush zonder kleerscheuren zijn acht jaar heeft kunnen voltooien. Er is zelfs geen poging tot een aanslag op hem gepleegd. Of het moet zijn dat men het gooien van een schoen naar hem als een aanslag bestempelt. In de jaren '60 werden zelfs verschillende tolerante en progressieve leiders (John F. Kennedy, Martin Luther King, Robert F. Kennedy) vermoord. Hieruit kunnen we dus de conclusie trekken dat de vooruitstrevende mensen in de maatschappij verdraagzamer zijn dan de conservatieven die zelfs bereid zijn om een moord te plegen om hun privileges te bewaren. Want daar gaat het natuurlijk om: de mensen die vermoeden dat een verandering van de maatschappij in hun nadeel zou kunnen uitdraaien willen dit niet accepteren en vinden dat dan nog normaal ook. Hun arrogantie hierbij spreekt immers boekdelen.
In 1967 maakte de regisseur van "Singin' in the rain" Stanley Donen, de film "Two for the road". Het is een bitterzoete komedie geworden met een schitterende Audrey Hepburn en een mindere Albert Finney. Het originele van deze film is de manier waarop hij is opgebouwd. Met talrijke flashbacks krijgen we een beeld van een koppel wiens huwelijk stilaan bergaf gaat. De dialogen zijn erg spiritueel, de fotografie is om van te snoepen en de muziek van Henry Mancini meeslepend. Maar het is dus vooral Audrey Hepburn die de show steelt. Haar schoonheid, haar klasse en haar charme zijn hier werkelijk ongeëvenaard. Toen deze film in de jaren '60 in de bioscoop kwam waren de meningen erover nogal verdeeld maar wanneer men nu anno 2009 deze film terugziet kan men alleen maar vol bewondering staan voor zoveel creativiteit, stijl en professionalisme. Voor de geïnteresseerden: de scenarioschrijver van deze film is dezelfde die mee het scenario van "Eyes wide shut" heeft geschreven.
Gisteren heb ik voor de eerste keer een deel van "De smaak van De Keyser" gemist omdat ik verder bleef kijken naar Pascale Platel in "Lux". Mijn eerste bedoeling was om slechts een gedeelte te bekijken tot "De smaak van De Keyser" een aanvang nam op het andere net, maar ik was zo in de ban geraakt van Platel dat ik gewoonweg verder bleef kijken. Haar commentaar over de vrouwen die haar hebben geinspireerd was niet alleen boeiend en interessant maar terzelfdertijd werd duidelijk hoe zij zich in hen herkende, iets wat presentator Luc Janssen op het einde van het programma te berde bracht. Zelfs indien de woorden van Pascale Platel niet de moeite waard zouden geweest zijn, dan nog zou ik blijven kijken hebben want alleen al haar stem is een plezier om naar te luisteren om dan nog te zwijgen van haar uiterlijke verschijning: mooi, innemend, kwetsbaar en charmant. Ofschoon ik nog geen enkel theateroptreden van haar heb gezien, toch reken ik haar nu al tot één van de interessantste vrouwen van Vlaanderen. Dit was één van die uitzendingen die ertoe bijdroegen dat men niet alle hoop verliest in het TV-medium. Orson Welles had gelijk toen hij zei dat interviews het ideale onderwerp zijn voor televisie. Geen enkel ander medium biedt immers zo een intieme blik op de persoonlijkheid van de geinterviewde.
Eén van de meest fascinerende geschiedenissen die ik ken, is die van de Venetiaanse republiek. Gedurende 1000 jaar is die prachtige stad erin geslaagd om te overleven te midden van allerhande vijanden: zowel christenen als moslims trokken tegen haar ten strijde. Venetië was blijkbaar een steen des aanstoots voor de haar omringende wereld die haar tolerant beleid verafschuwde, jaloers was op haar rijkdom en slechts misprijzen had voor haar trotse en zelfzekere inwoners. Maar dankzij de modernste wapens en het nodige lef om ze op een verstandige manier te gebruiken is geen enkel vijandig leger er ooit in gelukt haar te veroveren. Zij vernietigde allerhande bandieten (nu terroristen genoemd) nog voor die ooit de kans kregen de stad binnen te geraken en op politiek vlak wist zij door een ingenieus diplomatiek optreden het meeste onheil te voorkomen. Pas op het einde van de achttiende eeuw lukte het Napoleon om de stad te betreden. Deze noodlottige gebeurtenis was dan nog door eigen schuld veroorzaakt. De Venetianen hadden het niet meer nodig gevonden om nog een grote vloot te bekostigen en hadden zich onledig gehouden met overdadige feesten en andere decadente aangelegenheden. Al bij al zijn zij er dan toch maar in geslaagd om 1000 jaar stand te houden. Een hele prestatie! In mijn ogen doet deze ongewone geschiedenis erg denken aan wat nu gebeurt met een klein land waarvan ik de naam niet ga vermelden omdat het te voor de hand liggend is.
Toevallig heb ik de DVD " Diana Krall: Live at the Montréal jazz festival" ontdekt. Ik ben erg blij dat ik hem heb gekocht want Diana Krall geeft hier een werkelijk fantastisch optreden ten beste. Achteraf ben ik er zelf verwonderd over dat ik haar jaren geleden niet erg au sérieux nam, ik beschouwde haar niet als een echte jazzmuzikante. Dit is nu wel compleet veranderd. Eerst was er de DVD van haar optreden in Parijs die me in een meer positieve richting duwde en verleden jaar heb ik zelf een optreden van haar bijgewoond in Gent toen zij samen met drie muzikanten optrad. Elke commerciele toegeving die soms haar platen ontsiert was hierbij afwezig en haar pianospel was schitterend waardoor ik eigenlijk een fan van haar ben geworden. Nu heb ik dan, zoals gezegd, haar live optreden in Montréal gezien waardoor die gunstige appreciatie nog meer bevestigd wordt. Ik wil deze DVD dan ook aan iedereen aanbevelen, men zal er geen spijt van hebben. Ik gun dus Diana Krall haar succes en zie voortaan haar soms ergerlijke toegevingen aan de commercie door de vingers.
Toen ik deze nacht wakker werd en gedurende een hele tijd de slaap niet kon vatten kwamen de volgende woorden in mijn gedachten: de hoeveelheid steun die een land aan Israël geeft is recht evenredig aan de hoeveelheid christendom dat er in het desbetreffende land aanwezig is. Veel uitleg is hier niet bij nodig, men hoeft alleen maar te kijken naar de Verenigde Staten of naar één of ander Europees land. Het is ooit anders geweest. Gedurende tweeduizend jaar tierde in Europa welig de haat tegen de Joden OMWILLE van het christendom, nu is het andersom: de Europeanen die hun JOODS-christelijke roots verloochend hebben zien niet meer in waarom zij Israël zouden steunen, zij hebben nu de Palestijnen ontdekt die dan wel moslims zijn maar in dit geval wordt dat onder de mat geschoven omdat het een ver van mijn bedshow is. Moslims IN Europa krijgen een andere behandeling te verduren. Maar ja, die worden immers niet onderdrukt door Joden dan kan het geen kwaad!
"Il grido" is een film uit 1957 van de Italiaanse grootmeester Michelangelo Antonioni. In verband met deze regisseur lijkt het wel alsof zijn filmcarrière pas een aanvang heeft genomen in 1960. Althans dat is toch de indruk die men krijgt wanneer men iets over hem leest. Daarom zou ik hier eens de aandacht willen vestigen op dit niet te versmaden meesterwerk uit de jaren '50. Men zou "Il grido" gerust kunnen beschouwen als een voorloper van zijn beroemde "L'Avventura" uit 1960. Het is de eerste film waarin Antonioni blijk geeft van zijn niet te miskennen meesterschap. Waarom ik speciaal de aandacht op deze tamelijk onbekende film wil vestigen is dat het eigenlijk een buitenbeentje vormt in zijn filmoeuvre. In al, of toch bijna al, zijn andere films zijn de hoofdpersonages bourgeois, in "Il grido" gaat het over een arbeider. Maar het grootste verschil met zijn ander werk is dat deze film echt aangrijpend is, de enige van zijn films die ontroert. Misschien heeft de persoonlijke ervaring van de regisseur er wat mee te maken gehad. De vrouw van Antonioni had hem verlaten waardoor hij in een diepe crisis was terecht gekomen. Als men dan ziet dat dit het onderwerp is van "Il grido" dan lijkt het erg aannemelijk dat het autobiografisch karakter van het verhaal een grote stempel op de uitwerking heeft gedrukt. De schitterende vertolking van Steve Cochran drukt perfect de ontreddering en troosteloosheid uit van de door zijn vrouw verlaten arbeider. Ook de grijze, minimalistische fotografie accentueert nog het gevoel van verlatenheid. Ten slotte is er dan nog de sporadische begeleidende pianomuziek waardoor deze film zijn titel echt waarmaakt, nl. de kreet, een kreet van hopeloosheid. Ik zou dan ook graag deze film willen aanbevelen aan al wie in deze Italiaanse regisseur is geinteresseerd.
Uit "Menselijk, al te menselijk" (uitgeverij De Arbeiderspers blz. 242) van Friedrich Nietzsche citeer ik graag uitvoerig de volgende zinnen: "Onaangename, of zelfs gevaarlijke eigenschappen heeft elke natie, ieder mens: het is wreed om te eisen dat de Jood daarop een uitzondering vormt. Misschien kunnen die eigenschappen bij hem in bijzondere mate gevaarlijk en afschrikwekkend zijn; en misschien is de jeugdige beursjood wel de weerzinwekkendste van alle uitvindingen van het mensdom. Desondanks ben ik benieuwd hoeveel men, bij een eindafrekening, van een volk door de vingers moet zien dat, niet buiten ons aller schuld, van alle volken de smartelijkste geschiedenis achter de rug heeft, en aan wie wij de edelste mens (Christus), de zuiverste wijze (Spinoza), het machtigste boek en de indrukwekkendste zedenwet van de wereld te danken hebben." De Duitse filosoof somt hier maar eventjes VIJF belangwekkende punten op waardoor het Joodse volk zich onderscheidt van andere volkeren. Pittig detail: deze woorden zijn geschreven in de negentiende eeuw, dus nog voor de komst van figuren als Freud, Einstein, Kafka, enz. Het kan misschien geen kwaad om hiermee rekening te houden wanneer men nog maar eens kritiek levert op Israël!
Het Derde Rijk was een tijdperk van superlatieven. Een veldslag was de grootste veldslag ALLER TIJDEN bijvoorbeeld. De Führer was de grootste leider die de mensheid ooit had gezien, enz. Na zo twaalf jaar onder de dictatuur van een gezwollen taalgebruik te hebben geleefd, koos de Duitse auteur Heinrich Böll ervoor om daar radicaal verandering in te brengen door het gebruik van heldere, eenvoudige zinnen. Deze manier van schrijven was sowieso al een protest tegen een totalitaire manier van denken, vergelijkbaar met de sobere beeldentaal van filmregisseur Michelangelo Antonioni. En wat zien we nu? Reeds geruime tijd duiken de woorden "aller tijden", "du jamais vu" op, woorden waardoor iets een overdreven waarde wordt toegekend, waarde die gerelativeerd zou worden indien men wat meer op de hoogte was geweest van het verleden. Alles is immers al eens gebeurd, soms zelfs tweeduizend jaar geleden. Feit is dat het gebruik van die superlatieven ervoor gezorgd heeft dat we in een spektakelmaatschappij zijn terechtgekomen. Of zijn zij alleen maar de weerspiegeling ervan? Het is dus wachten op schrijvers en journalisten die terug keren naar een meer waarheidsgetrouw taalgebruik. Want wat moet men bijvoorbeeld zeggen over een film die beter is dan één die de beste was aller tijden???
Al hebben de Palestijnen en de vroegere Joodse vrijheidsstrijders veel gemeen (o.a. het streven naar een eigen staat) toch zijn er bepaalde verschillen die in het oog springen. Vooreerst voerden bij de Joden de gematigden onder leiding van David Ben Goerion de toon aan. Regelmatig legde deze charismatische leider de radicalen van de Sterngroep en van de Irgoen het zwijgen op, soms zelfs letterlijk.Van zo een houding valt bij de Palestijnen niet veel te merken. Wel integendeel, zij schijnen een grote bewondering te koesteren voor de meest fanatieke groeperingen. Even belangrijk, of zelfs meer, is de manier waarop de Joden toen en de Palestijnen nu reageren op voorstellen die hen worden aangeboden. De Joden in de jaren '40 hadden een veel groter stuk van Palestina op het oog dan zij werkelijk kregen toegewezen. Toch zegden zij ja, in de juiste veronderstelling dat iets altijd beter is dan niets. Wat zien we steeds opnieuw bij de Palestijnen? Telkens wanneer hen een voorstel gedaan wordt waarin niet al hun eisen worden ingewilligd, zeggen zij gewoon nee. Bij hen is dus niets beter dan iets! Heeft deze mentaliteit te maken met hun godsdienst of met de Arabische houding in het algemeen? Is het een drang naar martelaarschap of wat? Feit is dat zij daardoor nog altijd nergens staan. Willen zij dus werkelijk de eeuwige slachtoffers blijven waardoor zij natuurlijk altijd kunnen blijven rekenen op de sympathie van een groot deel van de wereldbevolking of willen zij écht een Palestijnse staat? De toekomst zal het uitwijzen.
Men stelle zich voor dat de wereldvrede zou afhangen van het gedrag van Vlaanderen. Van de manier waarop de Vlamingen hier en in de diaspora de Franstaligen zouden behandelen. Dat de media in de hele wereld steeds maar opnieuw elke gebeurtenis hier te lande zouden rapporteren en liefst filmen. Dat buitenlandse politici onze vloer zouden platlopen om ons onder druk te zetten om dit of dat te doen of niet te doen. Daarbij stelle men zich ook nog voor dat verschillende mensen of landen zouden beweren dat de Vlamingen uit zijn op de wereldheerschappij en dat men daarom Vlaanderen het liefst van de aardbodem zou zien verdwijnen. Het spreekt voor zich dat men zo een situatie grotesk, absurd en belachelijk zou vinden. De Vlamingen zelf zouden er alleen maar kunnen om lachen. Toch bestaat er momenteel een kwestie die op die manier uitentreure wordt behandeld, namelijk het Israëlisch-Palestijns conflict. In dit geval is zo een overdreven houding ineens niet meer grotesk, absurd en belachelijk, wel integendeel, het lijkt voor de meeste mensen bijna logisch dat het kleine Israël met amper zes (!) miljoen inwoners zo onder de loep wordt genomen. Daaruit blijkt dus wel duidelijk dat het éne volk het andere niet is.
Caroline Fourest is een Franse essayiste die op een nuchtere manier de invloed van allerlei godsdiensten op onze hedendaagse samenleving ontleedt. Zij gaat vooral tekeer wanneer zij bemerkt dat de scheiding tussen kerk en staat niet nageleefd wordt. Telkens doet zij dat op een rustige en bedachtzame wijze. Men hoeft daarvoor maar haar optredens op televisie te bekijken om te zien hoe zij steeds haar kalmte bewaart. Daarin is zij superieur aan de onstuimige Oriana Fallaci die door haar heftigheid soms nogal racistisch kon overkomen. Niets daarvan bij Fourest die alle godsdiensten kritisch aanpakt maar terzelfdertijd het racisme verafschuwt. Typerend daarvoor is haar houding tegenover islamofobie. Voor haar heeft dit niets te zien met racisme maar gewoon met kritiek op een godsdienst, wat het inderdaad is, het woord zegt het zelf: islam-ofobie, er staat niet: moslimfobie. Wanneer moslims islamofobie gelijk willen stellen met racisme, of erger nog, met antisemitisme, dan gaan zij wel erg uit de bocht, want zij huldigen dus de stelling dat er op hun godsdienst geen kritiek mag geleverd worden. Men kan toch moeilijk het katholicisme of het jodendom bekritiseren en de islamitische godsdienst ongemoeid laten, dat spreekt toch voor zich. Voor sommigen blijkbaar niet!
"Het zinloos geklets van de politiekers (en eigenlijk hun héle voorkomen) maakt ons neerslachtig en ontneemt ons alle hoop op de toekomst." Men zou verwachten dat deze zin één dezer dagen is uitgesproken maar niets is minder waar. Deze uitspraak is afkomstig uit een boek dat in 1980 is verschenen bij Elsevier en dat als titel had: "De toekomst van het ouder worden". De auteurs ervan waren prof. C. Northcote Parkinson en Dr. Herman Le Compte. Bovenstaande woorden zijn niet het enige profetische uit dat boek, er staat nog veel meer in dat pas nu actueel is geworden. Beide schrijvers hebben het onder andere ook over het klimaat en het milieu, voeding, het alom heersend pessimisme, lawaai, vergrijzing enz. kortom alle problemen waarmee we nu worden geconfronteerd en die sommige politici pas nu schijnen te ontdekken. Het heeft me altijd verbaasd dat dit boek niet bekender is geworden, ik kan dus alleen maar hopen dat het naar aanleiding van het overlijden van dr. Le Compte heruitgegeven wordt. Men zal dan met eigen ogen kunnen lezen dat beide auteurs een haarfijne analyse hebben gemaakt van onze hedendaagse westerse samenleving.
De beruchte roman "Mieke Maaike's obscene jeugd" van Louis Paul Boon is onlangs bewerkt tot een luisterspel met als titel "Mieke Maaike's obscene kapsalon". Op de CD hoort men vooral de stem van An Miller als Mieke Maaike. Zij doet dit werkelijk fantastisch en zorgt ervoor dat iets, wat eigenlijk scabreus is, omgevormd wordt tot iets erg grappig. Met een bijna kinderlijk stemmetje slaagt zij er niettemin in om ook sensueel te klinken al blijft de boventoon, zoals gezegd, plezant. Nergens is zij vulgair al neemt zij dan de meest gewaagde woorden in de mond. Een hele krachttoer vind ik dit. Daardoor worden de verschillende verhaaltjes eigenlijk getransformeerd tot sprookjes voor volwassenen. Het zou me niet verwonderen dat deze CD een groot commercieel succes wordt. Hopelijk zet het de luisteraars ertoe aan om ook het boek van Boon te lezen dat prachtig uitgegeven is en natuurlijk heel wat uitgebreider in gaat op de obscene jeugd van Mieke Maaike. Het leesplezier duurt dus langer dan het luistergenot.
Over het Midden-Oosten en meer bepaald de Palestijnen, gaan de moslims in de hele wereld ervan uit dat zij solidair moeten zijn met de Palestijnen. Zij vinden het dan blijkbaar maar logisch dat wij dat accepteren en op dat vlak hun gevoelens niet kwetsen. Graag zou ik hier twee opmerkingen over willen maken. Ten eerste, hebben de moslims er al eens aan gedacht dat het in zekere zin eveneens logisch is dat het Westen solidair (in slechts beperkte mate!) is met Israël dat Joods is en daardoor aan de basis ligt van onze Westerse beschaving? Zij zouden dus ook onze gevoelens moeten respecteren. En ten tweede, toen de Britten in de vorige eeuw Noord-Ierland bezetten en vooral de katholieken onderdrukten, hebben de katholieken in West-Europa zich dan gekwetst gevoeld en bomaanslagen gepleegd tegen Groot-Brittannië? Nee toch! Ik hoop dat men ook hierover eens nadenkt vooraleer men weer eens zijn sympathie betuigt aan de Palestijnen die, als men de media mag geloven, het enige echt onderdrukte volk ter wereld schijnen te zijn.
Er wordt nogal eens gedacht dat de situatie waarin Marokkanen en Turken zich vandaag bevinden dezelfde is als die van de Joden in de jaren '30. Ik was ook eerst die mening toegedaan maar bij dieper nadenken vond ik toch twee verschillen. Ten eerste, de Joden werden gewoon aan hun lot overgelaten en hadden geen land dat hen kon verdedigen. Bij Marokkanen en Turken is dat toch wel even anders. Veronderstel maar eens dat er hier systematisch Turken of Marokkanen zouden vervolgd worden, dan zouden Marokko en Turkije wel van zich laten horen. En terecht. Ten tweede, de aantallen waarover het hier gaat zijn gewoon niet te vergelijken. In de jaren '30 waren er in de hele wereld amper vijftien miljoen Joden en vandaag de dag spreekt men over meer dan één miljard (!) moslims. Was het misschien nog denkbaar om vijftien miljoen mensen te willen liquideren dan mag men nu duidelijk stellen dat men zelfs nooit in de mogelijkheid zou kunnen verkeren om één miljard individu's uit te schakelen, zelfs niet met kernbommen. Bij de eersten stond gewoonweg hun voortbestaan als volk op het spel terwijl dat bij de laatsten zelfs niet ter sprake komt. Enige nuancering kan hier dus geen kwaad.
"The brave one" is wat men noemt een "foute" film. Het hoofdpersonage is immers een vrouw die het recht in eigen handen neemt en daarbij zo voorgesteld wordt dat zij sympathiek blijft en zelfs niet gestraft wordt voor haar onwettige handelwijze. Ik weet dat zowel regisseur Neil Jordan ("The crying game", "Interview with a vampire", "In dreams") als hoofdactrice Jodie Foster in interviews duidelijk te kennen hebben gegeven dat zij wilden dat de toeschouwers zouden walgen van dat hoofdpersonage maar blijkbaar is het resultaat anders uitgevallen. Het is niet de eerste keer dat een kunstwerk (want als zodanig durf ik deze film te bestempelen) een andere indruk nalaat dan de maker ervan had bedoeld. De vraag is natuurlijk: is "The brave one" een goede film? En daar kan ik alleen maar bevestigend op antwoorden. Van bij de generiek houd de regisseur de toeschouwers in zijn ban door knap gefilmde opnamen (vooral de nachtopnamen zijn fantastisch), goed gemonteerde scènes, zeer doeltreffend gebruik van de muziek en dan vooral de schitterende vertolking van Jodie Foster. Haar verbeten blik en haar suggestieve dictie zullen me nog lang bijblijven. Als besluit zou men dus kunnen stellen dat deze film een verwarrend effect teweegbrengt bij de kijker want deze laat zich meeslepen door het verhaal en het hoofdpersonage maar terzelfdertijd beseft hij dat hij zich op ethisch vlak op een glibberig pad begeeft. Schuldig plezier als het ware.
Het is een goed idee van Canvas om de reeks "The story of India" uit te zenden. Er zijn niet alleen prachtige beelden te zien van India maar ook het commentaar is leerrijk, zeker voor de westerse kijker die denkt dat het middelpunt van de wereld zich in Europa bevindt. Bij het zien van de eerste aflevering rijst bij mij weer het voornemen om nog eens naar dat fantastische land af te reizen. Wat mij nu ook weer vooral trof, waren de opnamen van de Indiërs, want het zijn tenslotte zij die de échte monumenten zijn van India. Aangezien er één miljard Indiërs zijn krijgt men tijdens een rondreis genoeg gelegenheid om ze te ontmoeten. Die fonkelende ogen met die mysterieuze blik erin en hun zachtmoedige glimlach zorgen ervoor dat ik hen tot de mooiste mensen in hele de wereld reken. Hoevelen van hen bezitten niet die formidabele uitstraling die men charisma noemt? Wanneer iemand hier zo een eigenschap bezit dan is dat meestal een beroemdheid, in India vindt men ze op alle hoeken van de straat. Meer moet er niet gezegd worden, denk ik, over het wezenlijke verschil tussen Indiërs en Europeanen.
Ik schaam me eigenlijk een beetje dat ik nu pas een boek heb gekocht van de Vlaams-Hollandse schrijver Benno Barnard. Door zijn column in het weekblad "Knack" te beginnen lezen viel het me op hoe goed hij wel schrijft en hoe tegendraads. Eindelijk nog eens iemand die meningen verkondigt die dieper gaan dan wat jan met de pet voor waar houdt. Vroeger hadden wij de moeilijk te overschatten Johan Anthierens die tot op het einde van zijn leven een dwarsligger is gebleven met een ongeëvenaard gevoel voor de Nederlandse taal. Nu is er dus Benno Barnard die duidelijk een grotere eruditie bezit dan zijn Vlaamse voorganger. In één van zijn columns ontrafelt hij bijvoorbeeld prachtig wat het joods-christelijke erfgoed eigenlijk voor Europa betekent en hoe dom het dan ook is om dat te willen ontkennen of om er de draak mee te steken. Hij slaagt erin goed gevormde zinnen te schrijven die dan weer andere zinnen verbergen. In zijn doorwrochte teksten staat er dus veel meer dan er te lezen is. Misschien moeten nog wat meer Hollanders in Vlaanderen komen wonen?!
Hoe anders is Cecilia Sarkozy! Zij is de complete antipode van iemand als Nancy Reagan bijvoorbeeld, die zo beaat naar haar man stond te kijken alsof hij god zelf was. Mevrouw Sarkozy komt gewoon niet opdagen wanneer haar man, de president van Frankrijk, door president Bush en zijn familie wordt ontvangen. Ook op vele andere plechtigheden is zij afwezig en als zij er toch bij is dan lijkt zij afwezig. Geen wonder dus dat zij erg mysterieus overkomt. Er zijn mensen waarover veel bericht wordt omdat zij overal tegelijk schijnen te zijn maar bij haar is het juist haar afwezigheid die de tongen doet los komen. Hoe minder men haar ziet, hoe meer zij intrigeert, volgens de leuze, minder is meer. Volgens mij heeft zij vooral een artistieke ingesteldheid. Dat zij de eerste prijs voor piano heeft behaald aan het conservatorium van Parijs is daar een aanwijzing voor. Misschien kan heel dat politieke gedoe haar gestolen worden en speelt zij elke dag gewoon een paar uren piano. Ik zou haar geen ongelijk geven!
Het is nu veertig jaar geleden dat de beroemde Ernesto "Che" Guevara op laffe wijze werd geëxecuteerd. Het toeval wil dat ik nu het nieuwste boek van Naomi Klein "De shockdoctrine. De opkomst van rampenkapitalisme" aan het lezen ben en juist het hoofdstuk over Latijns-Amerika heb beëindigd. Het is werkelijk hallucinant wat men daar allemaal heeft uitgespookt in naam van de "vrije markt". Veertig jaar geleden vond ik de dood van Che reeds een groot verlies maar na de lectuur van Klein's geschrift kan dat verlies moeilijk overschat worden. Indien Guevara in zijn opzet was geslaagd en van heel het Latijns-Amerikaanse continent een soort Cuba had gemaakt, dan zou dat de gewone burgers heel wat leed hebben bespaard. Want wat hebben die mensen daarna allemaal niet moeten doorstaan: martelingen, executies, verdwijningen, militaire dictatuur, honger, enz. Akkoord, bij een overwinning van links zouden er misschien ook doden gevallen zijn maar het zouden er in elk geval veel minder geweest zijn, daar ben ik rotsvast van overtuigd. Immers, toen de socialistische Allende aan de macht was in Chili, was er geen dictatuur en werd er integendeel gezorgd voor sociale voorzieningen en voor degelijk onderwijs, zaken die daarna onder Pinochet gewoon van tafel werden geveegd. Elk standpunt dat men inneemt hangt er natuurlijk vanaf aan welke zijde men zich plaatst, aan de kant van het gewone volk of aan de kant van een beperkte groep rijken. Men kan dit bestempelen als idealistisch of naiëf, wel dan is dit maar zo.
De succeshit "Je t'aime...moi non plus" van Serge Gainsbourg en Jane Birkin is zo bekend dat het niet meer nodig is er nog iets aan toe te voegen. Waar wel nog iets over te zeggen valt is het achtergrondverhaal bij deze monsterhit. Gainsbourg die toen een relatie had met Brigitte Bardot, had dit nummer eerst met haar opgenomen, maar toen zij daarna trouwde met Günther Sachs, vond zij het niet meer opportuun om het uit te brengen. Haar liefde voor Sachs was in de plaats gekomen. Gainsbourg die zijn creatie noodgedwongen moest opbergen, besefte natuurlijk wat een gemiste kans dit was. Toen hij daarna Jane Birkin ontmoette en besloot om van haar zijn favoriete zangeres te maken, kon hij het niet nalaten om zijn potentiële hit weer uit de lade te halen. Met het gekende gevolg. Dit verhaal zou eigenlijk ter illustratie kunnen dienen van het gezegde: "Liefde maakt blind". Door voorrang te geven aan haar liefde voor Günther Sachs, verspeelde Brigitte Bardot haar kans om nog populairder te worden. Of hoe men soms moet kiezen tussen de liefde of de kunst.
In de jaren '60 zong Bob Dylan dat de tijden aan het veranderen waren maar dat zijn ze nu overduidelijk weer. Ik herinner me hoe in de late jaren '50 en zeker in de jaren '60 steeds meer films gemaakt werden waarin een lans werd gebroken voor meer verdraagzaamheid. Meer en meer zag men hoe Afro-Amerikanen (toen "negers" genoemd) een grotere rol kregen toebedeeld, niet alleen in films maar ook in de maatschappij. Men evolueerde dus langzaam maar zeker naar een maatschappij waaruit ooit het racisme verbannen zou zijn. En wat zien we nu? De anderen, wie die ook mogen zijn, worden meer en meer beschuldigd van al wat niet deugt, dit tot eer en glorie van het eigen volk (denkt men!). Het lijkt er wel op dat men zich tegenwoordig moet gaan verdedigen wanneer men niet racistisch ingesteld is. Het zou daarenboven compleet absurd zijn om zo iets te moeten doen. Ik wil hier graag herinneren aan de woorden van Kamiel Huysmans die in de jaren '30, tijd bij uitstek van het antisemitisme, het volgende zei: "Ik acht het beneden mijn menselijke waardigheid om toe te geven aan het antisemitisme". Inderdaad, daar gaat het om, menselijke waardigheid, dat heeft niets met argumenten pro of contra te maken.
Omdat ik me altijd erg heb geïnteresseerd voor de Amerikaanse politiek, volg ik regelmatig de berichtgeving erover. Het valt me nu op hoeveel belang er gehecht wordt aan de hoeveelheid geld die de presidentskandidaten weten op te halen. Het lijkt erop alsof men ervan uitgaat dat de kandidaat die het meeste geld weet op te halen de meeste kans maakt om president te worden. Spijtig genoeg is dat meestal ook zo. Ook wordt dagelijks de populariteit gemeten van de kandidaten en ook hier weer wordt er van uitgegaan dat de populairste kandidaat de verkiezingen zou moeten winnen. Beide vaststellingen stemmen me droevig want ze wijzen op een complete ontaarding van wat democratie zou moeten zijn. Ik hoop vurig dat er plots iemand uit het niets tevoorschijn treedt die om zo te zeggen geen geld bezit, niet echt populair is maar razend intelligente uitspraken doet over binnen- en buitenland, in die mate dat de meeste kiezers zouden beseffen dat het wel degelijk daar om draait, niet om de hoeveelheid geld en de populariteit die men bezit. Een ijdele wens???
Daarmee bedoel ik niets over de politieke situatie in ons land maar ik wil het alleen maar hebben over de film uit 1960 met Yves Montand en Marilyn Monroe. Als voorbeeld van een spitsvondige komedie kan dit tellen. De dialogen zijn erg grappig, de regie is onnadrukkelijk maar efficient en vooral, de vertolking van beide sterren is om van te snoepen. Montand laat zien dat hij talent heeft voor het komische genre en van Monroe wisten we dat al langer, zij is daarbovenop stralend mooi en verleidelijk, breekbaar en onschuldig, vier kenmerken die haar handelsmerk vormden en waardoor zij zo onvergetelijk is geworden en gebleven. Na meer dan veertig jaar houdt deze filmkomedie dus stand, meer nog, men kan er nog echt van genieten. Eén van de beste vertolkingen van Marilyn.
In een artikel onlangs in de krant sprak Jan Leyers met veel sympathie over de islamitische wereld. De mensen zijn er gastvrijer en vriendelijker dan hier (wat ik niet zal ontkennen), er zijn niet zoveel regels als hier (dit wil ik evenmin ontkennen), maar dan komt het: de Koran biedt een houvast zodat men niet hoeft te leven met allerlei twijfels, want, zegt Leyers, er zijn vragen die men zich beter niet stelt! Ik vind het wel verbijsterend om zo iets te vernemen van een Europese intellectueel die toch geacht wordt zich bij alles en nog wat vragen te stellen. Maar eigenlijk is dit niets nieuw. In de twintigste eeuw waren zovele intellectuelen in de ban van het communisme. Zij die een reis maakten naar de Sovjet-Unie spraken vol lof over de maatschappij aldaar. Nu gebeurt hetzelfde met de islam. In beide gevallen gaat het om ideologieën (want een godsdienst is ook een ideologie, maar dan in naam van een god) die totalitaire karaktertrekken vertonen en erg vijandig staan tegenover de Europese beschaving. Het lijkt dus wel of die Europese intellectuelen angst hebben voor de vrijheid hier en liever zouden wegvluchten in een strak van boven af geleide maatschappij. Ook getuigt hun exotische sympathie van een grote zelfhaat want alles wat westers is deugt in hun ogen niet. Geef mij dan maar iemand als Oriana Fallaci die heel haar leven vrijzinnig en onafhankelijk was en de laatste jaren van haar leven terugkeerde naar de joods-christelijke roots van de Europese beschaving. Geen wonder dus dat zij veel kritiek te verduren kreeg van bovenstaande intellectuelen.
Ik heb al eens mijn verontwaardiging geuit over het feit dat er blijkbaar jonge meisjes zijn die zich zo vlug mogelijk willen bezatten. Daartegenover staan dan de moslima's: zij roken niet, drinken geen alcohol en flirten niet, drie kenmerken die vroeger als erg positief werden bekeken hier te lande. Toch zijn zij het die met de vinger worden gewezen. En waarom? Simpelweg omdat sommigen onder hen een hoofddoek dragen! Het is alsof daardoor hun positieve kanten plotseling in het niet verzinken. Het komt er grofweg dus op neer dat autochtone meisjes zich alles mogen permitteren omdat zij Vlaams bloed in de aderen hebben en niet-Vlaamse meisjes het liefst volledig onzichtbaar zouden moeten rondlopen. Van discriminatie gesproken. Dit is mijn tweede verontwaardiging.
Ik kan het niet nalaten om eerst te zeggen dat ik Joëlle Milquet een erg mooie vrouw vind met prachtige ogen. Daarenboven is zij intelligent en is het een plezier om haar gevat te zien antwoorden op vragen van journalisten. Maar dit terzijde. Er is al heel wat geschreven en gedebatteerd over het aanslepende formatieberaad maar waar men volgens mij te weinig aandacht aan besteedt is dat Milquet de enige is die zich inzet voor de sociaal zwakkeren in onze samenleving. De andere onderhandelaars hebben wel de mond vol over een verdere staatshervorming en belastingverlagingen maar zij vergeten het sociale luik van de zaak. Het is dus nogal simplistisch om Milquet alleen maar als "Madame non" te bestempelen en verder te zwijgen over haar inzet voor meer sociale rechtvaardigheid. Maar simplisme is de laatste maanden bon ton geworden!
"Carmen Jones" is een Amerikaanse film uit 1954 van Otto Preminger en zoals men al reeds kan vermoeden vertelt hij het verhaal van Carmen, het hoofdpersonage van de gelijknamige opera van Bizet. Dit op zich is niet speciaal, wat wel opvalt is dat Preminger zijn versie laat vertolken door alleen maar Afro-Amerikanen. Hij heeft ook nieuwe arrangementen van de muziek gebruikt en het verhaal getransponeerd naar een Amerikaanse legerbasis. Het echte onderwerp van deze film is een niets of niemand ontziende amour fou die slecht afloopt. De film wordt prachtig vertolkt, vooral door Dorothy Dandrigde die een uitdagende Carmen neerzet en de camerabewegingen en beeldcomposities zijn eveneens schitterend. Na vijftig jaar doet het deugd om een film te zien die nog altijd erg verfrissend overkomt, die als het ware het stof van die overbekende opera wegblaast. Otto Preminger bewees hier weer eens mee dat hij iemand was die de bakens durfde verzetten en er terzelfdertijd voor zorgde dit op een voor het publiek aantrekkelijke manier te doen. Dat deze in de jaren '60 ten onrechte verguisde regisseur heel wat in zijn mars had kan genoeg aangetoond worden door een paar van zijn films te vermelden: een film noir "Laura", een western "River of no return", een religieuze film "Saint Joan", een romanadaptatie "Bonjour tristesse", een gerechtsdrama "Anatomy of a murder", een historisch spektakel "Exodus", enz. allemaal films van een hoog niveau en die voldoende bewijzen hoe breed de interessesfeer van Otto Preminger was. Dit op zich is voor mij reeds een voldoende reden voor een herwaardering.
Gisteren in de laatste Zomer 2007 op Eén zei Arno tegen Caroline Gennez (sp.a) dat de socialisten terug meer links moeten worden. Inderdaad, de laatste twintig jaar is de ideologie van de socialisten meer en meer opgeschoven naar het centrum. Ik kan als enige reden alleen maar bedenken dat het de bedoeling was om meer stemmen binnen te halen. En gedurende een hele periode is hen dat ook gelukt tot zij stilaan hun eigen gezicht zijn verloren en werden afgestraft door de kiezer. Dus, indien Caroline Gennez voorzitster zou worden van de sp.a dan kan men alleen maar hopen dat zij een ruk naar links gaat maken en terug een socialisme gaat omarmen dat wars is van elk nationalisme, van elke vreemdelingenhaat en van gelijk welke onrechtvaardigheid. Tegenwoordig willen sommigen het nogal eens doen voorkomen alsof links zijn uit de mode is maar dan antwoord ik daarop: kunnen sociale rechtvaardigheid, verdraagzaamheid en internationalisme menselijkerwijze ooit "uit" zijn?!
In de franse film "Nathalie" van Anne Fontaine spelen twee schitterende actrices, Fanny Ardant en Emmanuelle Béart. Het is vooral over deze laatste dat ik het hier wil hebben. Zij is niet alleen iemand met veel talent maar zij is vooral iemand die erg mooi is. Ik kan die schoonheid alleen maar omschrijven in lyrische bewoordingen. De woorden bloedmooi, verblindend mooi, adembenemend mooi, bedwelmend mooi zijn voor mij maar juist voldoende om er een idee van te geven hoe mooi Emmanuelle Béart wel is. In deze film komen verschillende close-ups voor die dat goed in de verf zetten. Ik kon het dan ook niet nalaten om het beeld een paar keer stil te zetten om zo wat langer te kunnen genieten. Indien deze film door een man zou zijn geregisseerd dan zou ik gedacht hebben dat hij verliefd was op haar. Nu vermoed ik dat regisseuse Anne Fontaine deze kans niet wilde laten voorbijgaan om als kunstenares een ode te brengen aan schoonheid. Zoals men al wel kan raden is "Nathalie" vooral een erg mooi gefotografeerde film en wel vooral dat.
In zijn boek over Istanbul schrijft Orhan Pamuk ergens dat die stad honderd jaar voor zijn geboorte veel kosmopolitischer was. Men sprak er Grieks, Armeens, Engels, Frans, Ladino en Turks door elkaar. Na de Turkse revolutie in het begin van de vorige eeuw werd daar echter komaf mee gemaakt, het nationalisme vierde hoogtij, men duldde alleen nog Turks, zelfs op straat. Ik vermeld dit terloops omdat het aantoont dat nationalisme tegengesteld is aan kosmopolitisme. Het maakt een maatschappij eigenlijk provincialer, enggeestiger en zelfgenoegzamer met als uitloper een toenemende onverdraagzaamheid. Logisch eigenlijk, een volk dat zichzelf formidabel vindt is niet meer erg geïnteresseerd in andere volkeren en verwacht dat die zich volledig aanpassen. Of hoe de geschiedenis zich steeds herhaalt!
Ik las in een artikel in het weekblad "Humo" dat tienermeisjes er nu plezier in vinden om zich ladderzat te drinken. Eén van de meisjes die aan het woord komt is van oordeel dat, als jongens zich mogen bezuipen, meisjes dat ook mogen. Die uitlating wijst er volgens mij op dat vrouwen nog altijd teveel denken dat zij zich als mannen moeten gedragen om voor vol te worden aanzien. Eén van de mogelijke redenen is dat zij zichzelf als minderwaardig aan de mannen beschouwen. In het tegenovergestelde geval zouden zij absoluut geen mannelijk gedrag kopiëren. Ik trek daaruit de conclusie dat de westerse maatschappij met haar credo van gelijke rechten hier jammerlijk faalt. In andere culturen, zoals onder andere de islamitische, worden vrouwen dan weer als kinderen beschouwd die men als het ware aan de leiband moet houden. In beide gevallen toont dit voor mij duidelijk aan dat vrouwen nooit als vrouwen worden aanvaard, laat staan, geapprecieerd. Als zij zich de éne keer als halve mannen moeten voordoen en de andere keer als onmondige kinderen, dan klopt er iets niet. Vandaar mijn verontwaardiging.
Als verwoed filmliefhebber met vooral oog voor het visuele aspect van de beelden, is het voor mij erg logisch om ook te houden van videoclips. Ik weet wel dat daar soms nogal neerbuigend over wordt gedaan, maar ik vind bepaalde videoclips werkelijk fascinerend om te bekijken. Het is soms puur genieten want er zijn alleen maar beelden waar men moet naar kijken: het is als het ware beeld om het beeld, meer niet, en daarom dus zo ontspannend. Er zit natuurlijk veel rommel tussen, dat spreekt voor zich, maar in afwachting van het TV-nieuws zit ik dikwijls zo een halfuurtje te kijken naar TMF of JIM-TV en geregeld ontdek ik daar echte parels van videoclips aan. Zo is er nu bijvoorbeeld de clip "Umbrella" van Rihanna. Vraag me niet wie zij is want ik moet het antwoord schuldig blijven maar wat ik wel zie is dat zij een adembenemend knappe vrouw is die een erg meeslepend lied zingt dat op een grandioze manier werd verfilmd. Het gebruik van de kleur (afwisselend warm en koel), de speciale effecten, de camerabewegingen, alles zorgt ervoor dat men een videoclip te zien krijgt die van begin tot einde een waar genot is voor het oog. Kortom, ontspanning op niveau.
Vooreerst een opmerking over de naam. Ik vraag me al lang af waarom men het woord "Herzegowina" steeds weglaat. "Bosnië" alleen klinkt me veel te banaal, de twee woorden samen geven pas echt kleur aan die regio. Maar daar gaat het me niet in hoofdzaak om. Waar ik het vooral wil over hebben is dat Bosnië-Herzegowina een multiculturele maatschappij was met als parel aan de kroon Sarajevo (nog zo een woord dat me al tientallen jaren bekoort) tot de Serviërs het in hun hoofd haalden om die maatschappij te vernietigen door middel van etnische zuiveringen. Achteraf zijn er dan verlichte (zeker niet afkomstig uit de Verlichting!) geesten die het lef hebben om te zeggen dat een multiculturele maatschappij niet leefbaar is. Zij verwisselen gewoon oorzaak en gevolg om hun verderfelijke ideeën ingang te doen vinden. Van zulke populisten, verlos ons heer!
De laatste tijd wordt er nogal gefulmineerd tegen het zogenaamde politiekcorrecte denken. Men doet het dan voorkomen alsof men niet mag zeggen wat men wil. Sommigen eisen zelfs het recht op om anderen te beledigen. Hierbij zou ik dan de vraag willen stellen of men vijftig jaar geleden alles mocht zeggen wat men maar wilde. Men zal dan natuurlijk antwoorden dat er toen minder vrijheid was dan nu. Dat is slechts gedeeltelijk juist. Absolute vrijheid is nooit mogelijk, er wordt toch altijd paal en perk gesteld aan de uitlatingen die de burgers zich mogen permitteren, al was het maar uit het oogpunt van het fatsoen en dit heeft niets met politiek te maken. Daarom vind ik de term "politiekcorrect" eigenlijk misleidend, vooral het eerste woord. Wat heeft het met politiek te maken wanneer het verboden is om mensen te beledigen? Niets toch, wel met menselijkheid! Daarom spreek ik liever over correct zonder meer.
Onlangs is niet alleen Ingmar Bergman gestorven maar ook de Italiaanse meester Michelangelo Antonioni. Wat ik in de commentaren in de media over hem miste, is de aandacht die deze regisseur aan de dag legde voor het subtiele detail: een draaiende ventilator, het geruis van bomen, een schaduw op een muur, allemaal zaken waar zijn collega's aan voorbijgaan. Antonioni zag wat anderen niet zagen of waar anderen geen belang aan hechten. Zijn films hebben mij leren kijken. Ik denk hier dan vooral aan "L'eclisse" en "The passenger", ook "Profession: reporter" genoemd. Dit is nu juist het meest karakteristieke van deze grote kunstenaar. Daardoor bezat zijn filmkunst een erg Aziatisch karakter, Aziaten hebben ook altijd oog voor het onooglijke detail. Niet voor niets dus dat de films van Antonioni in Azië een groot succes kenden. Deze kunst van het subtiele werd door de Franse essayist Roland Barthes dan ook bestempeld als in wezen erg anti-autoritair, immers machthebbers zijn niet geïnteresseerd in details (of anders gezegd, individu's) alleen maar in grootse projecten waaraan de burgers dan ondergeschikt zijn. Antonioni was dus niet alleen van groot belang op esthetisch vlak maar ook op politiek gebied ondanks het feit dat hij geen zuiver politieke films (met uitzondering misschien van het visueel betoverende "Zabriskie Point") heeft gemaakt. Tot zover dus deze voetnoot bij de verschenen necrologieën.
Mooi maar karaktervol, geleerd maar verstaanbaar, goedlachs maar vastberaden, gedreven maar niet fanatiek, feministe maar met charme. Ik heb zojuist een onvolledige beschrijving gegeven van Vlaams wetenschapster Christine Van Broeckhoven zoals ik ze gisteren heb gezien in de uitzending "Zomergasten" op Nederland 2. Ondanks mijn vermoeidheid heb ik geboeid dit drie uur durende gesprek gevolgd tussen haar en presentator Joris Luyendijk. Dit had voor mij mogen blijven duren. Twee intelligente mensen die met elkaar op een ontspannen manier praten. Ik meen dat het Orson Welles was die ooit eens heeft gezegd dat het medium televisie daarvoor is uitgevonden. Inderdaad, je leert er iets uit en zo een gesprek komt volledig tot zijn recht op het kleine scherm. In zo een geval zijn er geen excentrieke camerastandpunten of extreme close-ups nodig, iets wat men hier gelukkig achterwege heeft gelaten. Ik wil ook Joris Luyendijk niet vergeten die verstandige vragen stelde en zich een erg aandachtig luisteraar toonde, essentieel in dit soort van programma's. Tot slot ben ik de VPRO dankbaar dat zij het lef heeft en het niveau bezit om zulke uitzendingen te verzorgen. Een tip misschien voor "meerwaardezender" Canvas?!
De film "Ali" werd bij het uitkomen door de meeste filmcritici bestempeld als een "mindere" Michael Mann, een kritiek die ook andere grote cineasten ooit ten deel is gevallen. Hoe zo? Nu ik "Ali" voor de vierde keer heb bekeken, constateer ik dat hij op zuiver filmisch vlak een Mann-film pur sang is. De ongelooflijk knappe montage (zie daarvoor o.a. het begin), de gedurfde, bijna minimalistische beeldcomposities, het virtuoze camerawerk, de prachtige muziek en niet te vergeten de schitterende vertolkingen van alle acteurs, Will Smith in de titelrol op kop, alle zijn het kenmerken van wat men de Mann-stijl zou kunnen noemen. Akkoord, het is geen klassieke biografische film maar is dat een probleem? Michael Mann boetseert eigenlijk vooral een impressionistisch portret van deze legendarische bokser, geen afgerond geheel met een begin, middenstuk en einde. En dan is er nog een tweede punt. Deze film is gemaakt met een grote sympathie voor de hoofdpersoon en de hele gemeenschap rondom hem. In de eerste plaats is er natuurlijk Muhammad Ali zelf, maar ook de excentrieke Bundini, de radicale Malcolm X, de vrouwen van Ali, allen zijn het individu's die met een grote waardigheid worden neergezet. Ook de Afrikaanse kinderen in Kinshasha zijn in de eerste plaats menselijke wezens, zij dienen niet om wat te zorgen voor de couleur locale. Uit deze film blijkt een grote liefde voor de Afro-Amerikaanse gemeenschap en de Afrikanen. Voor een Hollywoodfilm van een toch nog altijd commercieel (en blank!) cineast is dit niet zo evident. Mede daarom vind ik dit de meest aangrijpende prent van Michael Mann. Zou het kunnen dat deze film daarom niet zo een commercieel succes is geweest? Hopelijk vergis ik me.
Na meer dan dertig jaar heb ik dan toch de film "India Song" van Marguerite Duras gezien en dit dank zij die ongelooflijke uitvinding die de DVD-recorder is. In 1975 had een bespreking van die film me al erg geïntrigeerd. Ook de titel sprak me erg aan. Het samenvoegen van de woorden "India" en "song" leek me altijd al een geweldige vondst. En dan was er de hoofdactrice Delphine Seyrig die me volledig had gehypnotiseerd in "L'année dernière à Mariembad" en wiens formidabel talent indruk had gemaakt in "Muriel ou le temps d'un retour", eveneens van Alain Resnais. Ondertussen had ik de boeken van Marguerite Duras ontdekt, boeken die ik het best zou kunnen omschrijven als bedwelmende lektuur. Daardoor keek ik des te meer uit naar de film. Nu ik dan eindelijk de film heb gezien kan ik alleen maar vaststellen dat dit lange wachten niet voor niets is geweest ofschoon mijn verwachtingen wel erg hoog gespannen waren. "India Song" ademt echt de sfeer uit van Duras' boeken: wonderlijk mooi, geheimzinnig, suggestief en (daardoor) hypnotiserend. Het gebruik van de muziek, de stemmen die men hoort, de geluidsband en de fantastische Delphine Seyrig maken van "India Song" echt een "droom"film. Je wordt volledig meegezogen in een onbekende wereld die zo onecht is als maar kan zijn maar terzelfdertijd toch de realiteit weet weer te geven zodat men werkelijk denkt dat alles in India is gefilmd (de opnamen hadden echter plaats in een villa nabij Parijs!). Ik wil hier om te besluiten wel op wijzen dat deze film een heel traag ritme bezit en wel enige inspanning vergt van de kijker. Maar kan dit een bezwaar zijn?
Deze week heeft één van de grootste filmregisseurs onze wereld vaarwel gezegd,nl. Ingmar Bergman. Zeker in de jaren '60 was hij één van de meest toonaangevende cineasten, wiens films men absoluut moest gezien hebben om een beetje mee te kunnen praten over film. Mijn bewondering die in die tijd boven alle twijfel verheven was, is daarna wat afgezwakt zeker in vergelijking met zijn tegenpool, de eveneens deze week overleden, Michelangelo Antonioni, maar over hem heb ik al geschreven. Tussen haakjes, ik heb zo een twintigtal films van Bergman in mijn DVD-collectie zitten, dus mag ik wel zeggen dat ik nog altijd van heel wat van zijn films hou. "Het Zwijgen", "Persona" en "Kreten en gefluister", om er maar enkele te noemen, blijven voor mij klassiekers waar de tijd gewoon geen vat op krijgt. Na deze positieve beoordeling is er wel iets dat me altijd dwars heeft gezeten en dat is de kritiek die Bergman regelmatig leverde op collega's, zoals daar zijn: Orson Welles, Bunuel, Antonioni, Godard, toch niet van de minste. Erg sympathiek kon ik dat moeilijk vinden al moet er direct bij gezegd worden dat hij zijn eigen films ook erg kritisch beoordeelde, zelfs films die door de critici goed ontvangen werden. Daardoor wordt de pil dus wel wat verzacht. Bij het bekijken van zijn filmwerk valt het op dat er zowel geniale dingen tussen zitten als ronduit zaken die niet om aan te zien zijn. Misschien was dat bij de mens Bergman ook zo?
Tijdens één van zijn laatste interviews stelde men aan Serge Gainsbourg vragen over zijn drankmisbruik en zijn voorkeur voor jonge meisjes. Daarop antwoordde hij heel gevat: "Het leven heeft dat van mij gewild". Inderdaad, waarom doet iemand het éne en laat hij het andere? Zowel het karakter (het noodlot is het karakter!) als de omgeving waarin men opgevoed is, als de invloeden die men daarna van mensen, boeken, enz. ondergaat zorgen er samen voor dat men een bepaalde richting is uitgegaan die men daarna niet meer kan stoppen, het is alsof een trein met kapotte remmen over de sporen raast. Is dit een fatalistische visie? Ik weet het niet, maar wanneer ik rondom mij de mensen bezig zie dan merk ik toch dat zij de meeste handelingen stellen (of niet stellen) om de hierboven vermelde redenen. Denken wij bijvoorbeeld maar aan een Bill Clinton. Waarom is hij nog altijd zo populair? En waarom was hij niet in staat om weerstand te bieden aan Monica Lewinsky? Toch door zijn karakter en door allerlei invloeden die hij in zijn leven heeft ondergaan. Allen zouden zij dus kunnen zeggen: "Het leven heeft dat van mij gewild."
Ik heb hier al eens woorden aangehaald van romanschrijfster Maria Rosseels, welnu, ik ga dat vandaag nog eens doen omdat zij zo een scherpzinnig waarneemster was van onze moderne tijd. In de jaren '60 vermeldde zij de volgende kenmerken om het succes van de James Bondfilms te verklaren: "Het geloof in de onbeperkte toekomstmogelijkheden van de techniek, de steeds verder doorgevoerde scheiding tussen liefde en seks, het (onbewuste en collectieve) verweer van de man tegen de vrouw in wie hij een gevaarlijke 'bezits-agressiviteit' vermoedt die zijn vrijheid en superieure positie in de wereld bedreigt, positie die hij meent te kunnen handhaven door de vrouw, NIET LANGER GEBONDEN DOOR TABOES EN WETTEN, TE HERLEIDEN TOT EEN GENOTSOBJECT. Een vrijwillig meewerkend object weliswaar, maar toch niet belangrijker dan een pittig glas cognac, een gekruide schotel, een opkikkerend bad." Bepaalde woorden heb ik zelf in hoofdletters gezet omdat ik ze zo belangrijk vind en omdat ze nog altijd zo aktueel zijn. Ik denk niet dat ik daarvoor voorbeelden moet aanhalen om dat aan te tonen, wie ogen in zijn hoofd heeft zal er in allerlei tijdschriften, affiches, reclamecampagnes, enz. genoeg kunnen vinden. Men zou zich dus de vraag kunnen stellen wie er het meest baat heeft gehad bij de seksuele revolutie, de man of de vrouw?
Meer dan veertig jaar geleden was ik een grote fan van de toenmalige Volksunie. Ik ging zelfs, wat ik tot dan toe nooit had gedaan, naar hun meetings en optochten. Die meetings zijn me vooral bijgebleven door de toespraken van Maurits Coppieters die op een bevlogen manier opkwam voor de rechten van het Vlaamse volk. Hij deed dit stijlvol en met grote waardigheid. Een paar jaar later was het aan Hugo Schiltz om meer op de voorgrond te treden al bleef Coppieters een belangrijke troef van de Volksunie. Beiden echter deden een oproep VOOR meer Vlaamse zelfstandigheid maar trokken niet van leer TEGEN andere bevolkingsgroepen. Hoe anders is de toestand daarna geëvolueerd. Dit heeft er toe geleid dat ik me volledig heb afgekeerd van de Vlaamse zaak die stilaan aan het verzanden is in zelfgenoegzaamheid en dus in het vaarwater van de onverdraagzaamheid is beland. Ik had wel kunnen leven in een onafhankelijk Vlaanderen onder leiding van Coppieters & Schiltz maar ik kijk er zeker niet naar uit om dit te doen in een Vlaanderen dat stemt voor politieke figuren die er een sport van schijnen te maken om anderen te beledigen en te vernederen. Maar misschien heeft dit alles gewoon te maken met de tijdsgeest. Waarden als tact, waardigheid en verdraagzaamheid staan nu eenmaal niet meer hoog aangeschreven. Jammer!
Ik kan niet anders dan het positief te noemen dat men iets wil doen om een proper milieu tot stand te brengen maar ik vraag me af of het niet zal blijken nutteloos te zijn rekening houdend met de constante bewapening die er in heel de wereld aan de gang is. Eén grote oorlog en het milieu is weer drastisch verpest. Men moet zich eens voorstellen hoe het milieu geleden heeft onder de Tweede Wereldoorlog! Hele steden die in brand stonden, uitlaatgassen van tanks en niet te vergeten de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki. Indien er ons nog ooit zo iets te wachten staat dan is heel die actie van Al Gore een maat voor niets geweest. Daarom zou ik eigenlijk de omgekeerde weg volgen: eerst een onverbiddelijke actie voeren tegen de wapenfabricanten van allerlei slag en dan, wanneer een grote oorlog toch niet mogelijk meer zou zijn bij gebrek aan wapens, de verloedering van het milieu aanpakken. Maar misschien droom ik? De agressie zit waarschijnlijk zo erg in de mensheid ingebakken dat het gewoon hopeloos is om daar iets tegen te ondernemen. Daarom dus richt men zich eerst op het milieu.
Ik heb een tijd geleden eens uiteengezet waarom ik op filmgebied een voorkeur heb voor het genre van de film noir. Dé hoofdreden, naast de expressionistische fotografie, is de aanwezigheid van de bekende "femme fatale", deze onweerstaanbare, uitdagende en gevaarlijke vrouw rond wie het hele verhaal zich dikwijls afspeelt. Zij is de vrouw die de stoere mannenwereld op zijn kop zet gewoon maar door haar uitstraling. Ineens wordt duidelijk dat die macho's misschien wel een paar grijze cellen bezitten maar dat die zich alleszins niet tussen hun oren bevinden. Met open ogen storten zij zich als het ware in de afgrond en dit allemaal om deze vrouw het hof te maken. Meestal weten zij zelfs niet dat zij met een femme fatale te maken hebben. Voor mij wordt de film noir daardoor eigenlijk de illustratie van de superioriteit van de vrouw boven de man. Zij hoeft geen geweld te gebruiken om te domineren, nee, haar hele wezen als vrouw zorgt ervoor dat de man volledig in haar ban geraakt en zijn vroegere overtuigingen overboord gooit. Zij gaat dan meestal wel mee ten onder maar niet zonder de mannelijke held (!) mee te sleuren. Het is dan ook dit type vrouw die ik het meest mis in de hedendaagse films. Zelfs een moderne film noir zoals het knappe "The black Dahlia" van Brian De Palma kon op dat vlak (en alleen op dat vlak) niet volledig overtuigen: Scarlet Johansson stond als femme fatale helemaal in de schaduw van haar vroegere collega's. Ik hoop dus vurig op de comeback van de échte, onvervalste femme fatale!
Aan alle filmliefhebbers wil ik graag de volgende documentaire aanbevelen: "A personal journey with Martin Scorsese through American movies". Deze persoonlijke kijk van Scorsese (regisseur van o.a. "Taxi driver", "Raging bull" en onlangs nog "The departed") is een goed voorbeeld van hoe men de kijker wegwijs kan maken in de filmgeschiedenis en de talrijke filmgenres. Aan de hand van talrijke scènes uit de meest uiteenlopende genres wordt uit de doeken gedaan wat er nu zo bijzonder is aan een bepaalde opname. Zelf ben ik blij dat Scorsese zoveel belang hecht aan de film noir. Daar immers konden regisseurs de meeste risico's nemen en experimenteerden zij met de belichting en andere technische hulpmiddelen omdat die films toch niet veel geld kostten zodat de producers niet al te nauwlettend toekeken. Terwijl ik naar deze documentaire zat te kijken vond ik het eigenaardig dat er geen fragmenten getoond werden uit de films van Hitchcock, Orson Welles, John Huston en andere bekende grootheden. Op het einde verontschuldigt Scorsese zich daarvoor met het argument dat er over die bekende namen al genoeg studies verschenen zijn. Hij wil eerder de aandacht vestigen op de minder bekende namen. Een werkwijze die inderdaad te verdedigen valt. Ook de verbanden die gelegd worden tussen de stijl van een bepaalde film en de tijdsgeest tonen aan dat hier iemand aan het woord is die weet waarover hij het heeft. Ik weet dat Scorsese ook zo een reis door de Italiaanse filmwereld heeft gemaakt. Na wat ik gezien heb over de Amerikaanse films kan ik niet langer wachten om me die DVD ook aan te schaffen.
Ik ben er mij terdege van bewust dat bovenstaande titel nogal hoog (erg hoog!) gegrepen is en dat ik die hier niet kan gaan uitwerken, als ik er al toe in staat zou zijn. Het is alleen maar een gedachte die me de laatste tijd niet los laat en die ik hier eens wil te berde brengen. Het gaat namelijk om het volgende: eeuwen geleden werd er in Europa in de hogere kringen veel Frans gesproken. Denken we maar aan Frederik de Grote die zelfs bevriend was met Voltaire, aan de Russische hoven, aan de talrijke intellectuelen die als tweede taal het Frans vlot beheersten. Na de val van Napoleon is daar langzaam aan verandering in gekomen, deels door eigen schuld. De Engelse taal trad meer en meer op de voorgrond maar tegelijkertijd ook een grotere vulgarisering. Alles werd simpeler en gemakkelijker. Het Franse raffinement werd naar de achtergrond verdreven. Daarom zou ik dus mijn titel willen vervolledigen en schrijven: Opkomst en ondergang van de beschaving aan de hand van de invloed van het Frans. Zei Nietzsche niet dat, wanneer hij aan Europese cultuur dacht, dit voor hem automatisch gelijk stond aan Franse cultuur? En voor zover ik weet was hij een ....Duitser!
"Nosferatu" is een film uit 1922 en toch nog altijd de moeite waard. Ik herinner me dat ik deze film lang geleden op school heb gezien en hoe bepaalde beelden altijd in mijn geheugen zijn blijven hangen. Toen ik hem dan onlangs opnieuw bekeek op DVD herkende ik aanstonds bepaalde scènes, het was alsof ik ze pas een maand geleden had bekeken. Dit maar om te zeggen hoe suggestief regisseur Murnau zijn verhaal wist te vertellen. Aan de DVD is natuurlijk te merken dat het hier om een heel oude film gaat, en doordat het een stomme film betreft, zijn er de onvermijdelijke tussentitels. Maar ondanks deze hinderpalen kan men er nog altijd van genieten. En akelig blijft "Nosferatu" alleszins.
Het is meestal zo dat mensen die fanatiek gelovig zijn nogal huiverig staan tegenover kritisch denkende mensen en tegenover vrouwen. In het eerste geval omdat het hen zou kunnen doen twijfelen aan hun geloof, m.a.w. zij staan dus niet erg sterk in hun schoenen, in het tweede geval omdat zij daardoor in bekoring zouden kunnen gebracht worden, dus ook hier voelen zij zich onzeker. Zij hebben als het ware een panische angst om bezoedeld te geraken, zowel geestelijk als lichamelijk. Hebben deze gelovigen er al eens aan gedacht dat zowel "het denken" als "de vrouwen" geschapen zijn door de God die zij zo vereren? Zij vinden het dus toelaatbaar om een bepaald gedeelte van Zijn schepping te verwerpen! Waar halen zij de onbeschaamdheid vandaan om Hem terecht te wijzen? Godslasterlijk (excusez le mot!) noem ik dat.
Gisteren werd op de TV-zender La Deux (RTBF) het slotconcert van de Kon. Elisabethwedstrijd live uitgezonden. De eerste drie laureaten speelden elk een pianoconcerto. Dat was sowieso prachtig, virtuoos gespeeld en vol muzikaliteit. Na hun optreden volgde echter een bisnummer en dat was nog indrukwekkender. Alle drie speelden zij een Romance van Rachmaninov voor zes handen. Het was een rustig stuk waarbij geen bravoure te pas kwam. Hier kon men deze drie pianovirtuozen ontspannen aan het werk zien en constateren hoe harmonisch zij samen de toetsen op een subtiele wijze beroerden. Zij hadden immers al genoeg getoond dat zij alle knepen van het pianospel onder de knie hadden, dat was hier niet meer nodig. Het optreden van dit trio was echt "un moment plein de tendresse" zoals de presentatrice achteraf gevat opmerkte. Het was ook een voorbeeld van de stelregel: "Eenvoud is het kenmerk van het ware". Een ontroerende avond dus die dank zij de RTBF op een redelijk uur stond geprogrammeerd. Waarvoor dank.
Verleden week is er nog al wat te doen geweest over het briefje van Freya Van den Bossche waarin zij twijfelde of zij wel in staat zou zijn om het fractieleiderschap in de kamer op zich te nemen. Ik ga mij hier niet bezighouden met de vraag of het al dan niet terecht werd gepubliceerd in de pers. Het is nu toch te laat. Gebeurd is gebeurd. Nu we het toch hebben kunnen lezen wil ik er graag het volgende over kwijt. Het siert haar dat zij durft twijfelen, het zijn alleen maar de zelfgenoegzamen die denken dat zij tot alles in staat zijn. Dit voor wat de inhoud van het briefje betreft. Wat mij echter vooral opvalt is haar mooie geschrift ondanks het feit dat het tamelijk vlug zal neergekrabbeld geweest zijn. Haar schrijfwijze weerspiegelt karakter en vrouwelijkheid. En niet onbelangrijk, de spelling is vlekkeloos, maar ik had van haar niet anders verwacht. Over Freya Van den Bossche oordelen mannen nogal erg verdeeld. Het is ook moeilijk om géén oordeel over haar te hebben. Zij steekt haar vrouwelijkheid immers niet onder stoelen of banken zodat men er duidelijk niet naast kan kijken dat het hier om een politicA gaat. Mannen die niet erg oplopen met vrouwen hebben er dan ook plezier in om haar de grond in te boren. Ik poneer hier een tamelijk gewaagde stelling: Zeg me, als man, wat je denkt over Freya Van den Bossche en ik zal zeggen welke ingesteldheid je hebt tegenover vrouwen in het algemeen. Wat men echter ook over haar denke en hoe lang of hoe kort haar politieke carrière nog zal duren, zij is alleszins een vrouw om nooit te vergeten.
Jaren geleden schreef Raymond Van het Groenewoud het lied "Vlaanderen boven". Maar dat was wel ironisch bedoeld, een belangrijke nuance die heel wat Vlamingen vandaag de dag vergeten schijnen te zijn. Voor hen is het écht Vlaanderen boven, punt. In hun zelfgenoegzaamheid (wat we zelf doen, doen we beter!) geloven zij blijkbaar dat Vlaanderen de navel van de wereld is. Interesse voor het buitenland is bijna een zeldzaamheid geworden. Als ik naar de RTBF kijk of naar het Franse Antenne 2 dan constateer ik dat zij daar veel meer buitenlands nieuws geven dan bij ons. Toch raar dat zelfs die chauvinistische Fransen nog meer geïnteresseerd zijn in wat er buiten hun grenzen gebeurt dan wij! Als ik dan bedenk dat men nog maar eens een nieuwe staatshervorming wil om nog meer Vlaanderen te bekomen dan bezorgt me dit stilaan een onbehaaglijk gevoel. Veertig jaar geleden ging ik zelf naar meetings van de toenmalige Volksunie omdat ik van oordeel was dat wij als Vlamingen onheus werden behandeld. Nu constateer ik dat men meer en meer denkt aan een onafhankelijk Vlaanderen (want dat is toch de verborgen agenda?) dat alleszins het mijne niet zal zijn want te egoïstisch, te xenofoob en te provincialistisch. Het fameuze Vlaanderen onder de kerktoren. Al die strijd voor zo een pover resultaat??? Nee, dank u!
"Mogambo" is een niet zo bekende film van John Ford uit de jaren '50, dus zo een halve eeuw oud. Toch is dit nog altijd een zeer onderhoudende prent. Er zit avontuur in, romantiek en humor, een ideale combinatie. En bovenal zijn er de acteurs en vooral actrices. Clark Gable speelt de rol van een stoere bink en Grace Kelly en vooral Ava Gardner zijn de vrouwen die verliefd op hem zijn. De humor zit vooral in de dialogen die Ava Gardner debiteert. Als vrijgevochten en uitdagende vrouw slingert zij iedereen haar waarheden in het gezicht maar dan op zo een manier dat men zich als kijker zit te verkneukelen. Het is werkelijk genieten telkens zij haar stoute mond opent. Daarenboven is zij erg mooi zodat het een plezier is om naar haar te kijken. De eveneens mooie Grace Kelly verbleekt niet weinig naast de flamboyante Gardner. Bij dit alles zijn er dan nog de prachtige opnamen uit Afrika. Kortom, een ideale ontspanningsfilm uit de oude doos.
Ik herinner me een tijd toen de katholieken tegen de socialisten tekeer gingen omdat zij goddelozen waren, verkapte communisten en dus des duivels. Met socialisten omgang hebben was bijna een doodzonde, zo erg werden zij verafschuwd. Als men dit vergelijkt met onze hedendaagse tijd dan is het wel duidelijk dat deze redenen om tegen het socialisme te zijn niet meer geldig zijn. Zij die nu socialisten verafschuwen zijn zelf compleet ongelovig geworden zodat dit religieuze argument volledig vervalt. Het draait hem vandaag de dag om iets anders. Socialisten proberen nog altijd (gelukkig maar!) de meubelen uit de geglobaliseerde brand te redden voor de minder begoede burgers. Als internationaal gerichte ideologie kunnen zij moeilijk anders dan het afzweren van welk racisme en nationalisme dan ook, anders zouden zij NATIONAAL-socialisten zijn! Marokkaanse, Turkse of zwarte arbeiders zijn voor hen in de eerste plaats arbeiders. Wie dus om deze redenen tekeer gaat tegen het socialisme heeft heel wat andere beweegredenen dan vroeger. De afkeer van de katholieken uit het verleden was (achteraf bekeken dan toch) dan wel verkeerd maar hun argumenten waren tenminste eerbaar. Ik zou dit ook willen kunnen zeggen van de huidige tegenstanders van het socialisme maar dat is voor mij een stap te ver. Als voetnoot wil ik er wel aan toevoegen dat ik altijd een voorkeur heb gehad voor losers, winnaars zijn mij te zelfgenoegzaam.
Aanknopend bij wat ik gisteren schreef over onverdraagzaamheid zou ik daar nog willen aan toevoegen dat het streven naar zuiverheid zeker niet de verdraagzaamheid bevordert, wel integendeel. Wie een ideologie of een godsdienst zuiver wil houden moet daarom elke onzuiverheid verwijderen, in beide gevallen dus mensen die niet beantwoorden aan bepaalde religieuze of nationalistische criteria. De uitdrukking "etnische zuivering" slaat de spijker op de kop. Waarom ook niet de term "religieuze zuivering" hanteren? Zuiverheid is een begrip dat men voor alles (kunst, milieu, voeding, enz.) kan gebruiken maar niet als het over mensen gaat. Of hoe iets dat in wezen positief is, nefaste gevolgen kan hebben!
Over verdraagzaamheid is al heel wat te doen geweest de laatste jaren, ik denk dat het niet nodig is om nog eens bepaalde feiten in herinnering te brengen. Misschien is het gemakkelijker om te omschrijven wat ONverdraagzaamheid is. Een goede definitie van dit woord heb ik gevonden in het meeslepend geschreven boek "Proeven van liefde" van Alain de Botton. In één zin zegt hij waarover het eigenlijk gaat: "Onverdraagzaamheid begint met twee elementen, een idee van wat goed en slecht is en de notie dat men anderen niet kan laten leven zonder het licht te zien." Het is niet moeilijk om te zien hoe deze beide kenmerken of één ervan typisch zijn voor allerhande fundamentalisten en fanatici, van welke strekking ze dan ook zijn. Spijtig genoeg mag deze zin niet opgehangen worden in de kieslokalen!
Men zal zich misschien afvragen wie Mai Zetterling is of was, en terecht, want zij is slechts gedurende een beperkte periode een bekende naam geweest. Mai Zetterling was een Zweedse filmregisseuse die in de jaren '60 een paar knappe films heeft gemaakt, waaronder vooral het schandaalverwekkende "Nattlek" haar meest bekende was, overigens een heel goed gemaakte film. Maar daar wil ik het hier niet over hebben. Ik wil hier even de aandacht op haar vestigen omdat zij in mijn ogen een fascinerende en intrigerende vrouw was. Zij was trouwens één van de eerste vrouwelijke cineasten, dat alleen al is niet niks. De paar foto's die ik van haar ken en wat ik toendertijd over haar gelezen had, bleven me al die jaren achtervolgen. Onlangs heb ik haar autobiografie ("All those tomorrows") via het internet ( via het onovertrefbare Amazon) besteld en nu weet ik het zeker dat zij een speciale, lichtjes excentrieke vrouw was. Wat ik vroeger alleen maar had vermoed, werd nu door haar memoires bevestigd. Natuurlijk ben ik er me van bewust dat men zulke memoires met een korreltje zout moet nemen, vooral wanneer men voelt dat de persoon in kwestie zich alleen maar van zijn of haar mooiste kant wil laten zien. Bij Mai Zetterling is dit echter niet het geval. Om één voorbeeld te vermelden: wanneer zij het heeft over haar tweede huwelijk en de mislukking ervan, dan beschrijft zij die pijnlijke geschiedenis in de derde persoon en op een lichtjes ironische manier. Zij begint zelfs met te zeggen dat zij niet alleen de leading lady was van die hele historie, maar ook wel de clown. Ook in andere gedeelten geeft zij grif haar zwakheden en gebreken toe zodat men haar dus ook wel mag geloven wanneer zij het heeft over haar kwaliteiten. Beiden houden elkaar in evenwicht. Ook getuigt het boek van zin voor humor en is het goed geschreven. Bovendien geeft zij blijk van een grote intelligentie en een intuïtief scherp aanvoelen van de werkelijkheid. Kortom, een interessant boek van een prachtvrouw.
De Vlaamse Fatma Pehlivan (van Turkse afkomst) is er het beste bewijs van hoe mensen van vreemde afkomst zich kunnen integreren in onze Europese maatschappij zonder daarom hun eigen cultuur op te geven. Iemand die thuis is in twee culturen heeft toch een ruimere visie dan iemand met maar één cultuur. Tijdens het lezen van haar boek "Enkele reis Istanboel/Brussel Wetstraat" had ik de hele tijd de indruk dat zij dezelfde waarden verdedigt die haar partijgenote Freya Van den Bossche eveneens aanhangt. Het is dan ook volkomen terecht dat zij op het einde het volgende schrijft: "Mocht ik in Turkije leven, dan zou ik voor dezelfde normen en waarden opkomen." Inderdaad, dezelfde normen en waarden, maar vanuit een andere gezichtshoek. Als zo iets al de Vlaamse identiteit doet wankelen dan is het maar povertjes gesteld met die identiteit!
Een tijd geleden verscheen een prachtig boek van Rik Torfs met als titel: "Lof der lankmoedigheid." Ik heb het bijna in één ruk uitgelezen omdat het ontelbare originele gedachtenkronkels bevat en prachtig geschreven is. Ik bots nu weer toevallig op een paar zinnen die ik graag wil citeren: "Een messias heeft nood aan hevig licht dat de omstanders in de ogen schijnt. Hij moet zoveel licht uitstralen dat de toeschouwer wordt verblind en niet scherp meer ziet. Want elk detail ontmaskert de leider. Het detail is alledaags, waardoor het tot ontnuchtering aanzet. Een jasje kan taaier zijn dan een alomvattende theorie." Dit doet me denken aan de opmerkingen die de Franse essayist Roland Barthes ooit maakte over de films van Antonioni. Door hun subtiel verbeelde kijk op de werkelijkheid waren zij de perfecte tegenhanger van de machtigen der aarde die volgens Barthes hun macht zouden verliezen indien zij wat aandachtiger zouden kijken want dan zouden zij zelf wel zien dat hun theorieën niet kloppen. Scherp zien dus als tegengewicht voor totalitair denken.
De beroemde musical "My Fair Lady" met een schitterende Rex Harrison en een verrukkelijke Audrey Hepburn in de hoofdrollen, is voor mij niet gewoon maar een romantisch verhaal over een leraar die verliefd wordt op zijn pupil maar heeft als thema vooral de liefde voor taal. Professor Henry Higgins bezingt (letterlijk) in verschillende scènes de glorie van de Engelse taal en hij is van plan om dat over te brengen op het bloemenmeisje Eliza Doolittle die een afschuwelijk taaltje spreekt. Hij gaat een weddenschap aan dat hij van haar een echte lady kan maken dus iemand die het Engels op een beschaafde manier uitspreekt in plaats van het te verkrachten. Voor mij is dit het ware hoofdthema van deze film. Ik kan me geen andere film herinneren waarin een taal met zo veel enthoesiasme lof wordt toegezwaaid. Hierbij aansluitend zou ik graag zien dat hier in Vlaanderen ook eens een professor Higgins opstaat die de pracht van het Nederlands weet aan de man (en de vrouw) te brengen want sedert de onvolprezen Johan Anthierens niet meer onder ons is, zie ik niemand meer die zich daar wat van aantrekt. En ten onrechte, want als men van vreemdelingen verlangt dat zij Algemeen Nederlands leren dan zou het toch maar logisch zijn dat men zelf goed Nederlands spreekt want welke taal moeten die nieuwkomers dan wél leren, Antwerps misschien, Brussels, West-Vlaams??? Kijk naar de Fransen, zij verwachten dat hun taal goed gesproken wordt maar zij tonen zelf het voorbeeld door hun respectvolle omgang met de Franse taal.
Ik heb me al eerder in het hoofddoekendebat gemengd, maar ik kan het niet laten om er toch nog eens op terug te komen. Bij mijn weten is het nog niet zoveel gebeurd dat een lapje stof zoveel herrie heeft veroorzaakt, of liever, drukte. Het verbaast me ook dat teveel textiel al meer weerstand oproept dan te weinig, de tijden zijn echt wel veranderd! Positief is wel dat men nu eindelijk ook eens de moslima's zelf aan het woord laat in plaats van OVER HEN HEEN te redetwisten. Eén resultaat van het hoofddoekverbod in openbare scholen is er dus al. De moslims denken er ernstig aan om een islamitische school op te richten, in een bepaalde krant "gesluierde school" (!!!) genoemd. Dat is dus alvast één gevolg van dat ondoordacht verbod. Het wordt dus hoog tijd voor bezinning. In feite draait de hele discussie erom dat niet-moslims, de Vlamingen dus, aanstoot nemen aan de hoofddoek die in hun ogen blijkbaar het straatbeeld en andere openbare plaatsen ontsiert. Of met andere woorden, men ergert zich gewoon aan mensen die zich een beetje anders kleden. Het komt er dus op neer dat verdraagzaamheid bij sommigen (velen?) niet hoog staat aangeschreven.
Eén van de beste en alleszins meest noodzakelijke TV-programma's van de laatste tijd was de reeks afleveringen van "0032" dat handelde over de "vreemdelingen" op Vlaamse bodem. De "vreemdelingen" die hier vooral veel angst oproepen, werden hier omgevormd tot mensen van vlees en bloed met identiek dezelfde gevoelens en verwachtingen als de Vlamingen. Men vraagt zich achteraf af of al die angst wel nodig is en zo ja, welke partij er het meeste baat bij heeft dat die angst in stand wordt gehouden. Ik vond het erg ontroerend om zien hoe mensen uit een totaal andere cultuur (maar daarom niet met andere waarden!) naar hier komen en zo vlug mogelijk Nederlands beginnen leren en deze taal op korte tijd tamelijk goed spreken. En hoe zij zich aanpassen aan hun nieuwe omgeving zonder daarom hun eigenheid op te geven. De onverbrekelijke band met hun thuisland staat daarvoor natuurlijk garant. Ook viel het me op dat zo een integratie in een andere leefwereld veel inspanning vergt van de betrokkenen, het is vallen en opstaan en weer herbeginnen. Daarom noem ik dit een zeer noodzakelijk programma omdat er aan ons, kijkers, een kans werd geboden om zich wat meer in te leven in de "anderen". De slotbeelden met de mooie muziek waren erg aangrijpend. Voor één keer werden eens mensen van niet-Vlaamse afkomst in de bloemetjes gezet. En terecht!
Er is een prachtig fotoboek verschenen van de Gentse fotograaf Michiel Hendryckx. Prachtig om verschillende redenen. In de eerste plaats zijn er natuurlijk de foto's waarbij Hendryckx bewijst dat hij niet alleen een meester is in het fotograferen van landschappen maar dat hij ook de kunst van de portretfotografie beheerst. Graag verwijs ik daarvoor naar de foto's van Jan Hoet en Jef Geeraerts, om die twee te noemen, want er zijn er nog andere die al even mooi zijn. Naast deze foto's zijn er de bedenkingen van Hendryckx zelf bij elke opname. Daarmee toont hij aan dat hij niet alleen een begenadigd fotograaf is maar dat hij ook zijn gedachten puntgaaf op papier weet te formuleren. Tot slot vind ik het erg positief dat men zich beperkt heeft tot juist geteld honderd foto's. Er is immers niets zo erg als een dik fotoboek waaruit men zo direct tientallen foto's zou kunnen weglaten omdat ze niet hetzelfde niveau bezitten als de rest. Ik wens Michiel Hendryckx dus alle succes toe met zijn fotoboek.
De film "They live by night" is een voorbeeld van hoe men een film noir naar zijn hand kan zetten. Hier geen locaties in één of andere stad maar een landelijke omgeving. Zelfs de zo onmisbare femme fatale ontbreekt. Toch blijft het een film noir, vooral door de doem die er over de geliefden hangt als door de manier waarop de meeste scènes in beeld worden gebracht. In zijn eerste film bewees Nicholas Ray (die later het beroemde "Rebel without een cause" maakte) dat hij een persoonlijke visie op een intrigerende manier kon tot uitdrukking brengen. Deze in wezen romantische film blijft na meer dan vijftig jaar fascineren niet in het minst door de prachtige vertolkingen van Farley Granger en vooral van Cathy O'Donnel die een ontroerende Keechie uitbeeldt. Ook hier is de speelduur slechts een 90-tal minuten en toch wordt alles gezegd wat er gezegd moet worden. Het pleit voor de toenmalige Cahiers du cinéma-critici dat zij zo een film hebben ontdekt en er de waarde van hebben ingezien. Daarna is de rest van de filmcritici gevolgd.
Als fervent filmliefhebber heb ik een uitgesproken voorkeur voor het genre van de film noir. Film noir is totaal anders dan een thriller want daarin gaat het in hoofdzaak om het creëren van spanning en vooral of soms uitsluitend daarom. In een film noir is er ook spanning maar de hoofdzaak is de sfeerschepping, het uitbeelden van een noodlotsdrama. Dit wordt meestal bereikt door het spel van licht en schaduw waarbij de schaduw de boventoon voert. Daardoor wordt ook de innerlijke duisternis van het hoofdpersonage beklemtoond. Naast deze dreigende sfeerschepping is er dan natuurlijk de onmisbare femme fatale, een bloedmooie en verleidelijke vrouw die de mannelijke suprematie bedreigt of zelfs overtroeft. Tot slot, en niet minder belangrijk, is er de tamelijk korte speelduur van de toenmalige film noir (ik spreek hier over de jaren '40 en '50). In amper 80 of 90 minuten wordt alles getoond wat er getoond moet worden volgens het principe: minder is meer. Hoe minder men laat zien, hoe meer de kijker er zelf moet bij fantaseren en op die manier zijn eigen film maakt. Totaal anders dus dan de films van de laatste dertig jaar die steeds maar langer en langer duren. Het lijkt er wel op dat men zich nu verplicht voelt om alles van a tot z aan de kijker uit te leggen omdat die anders niet zou begrijpen wat er gebeurt. Het kan ook zijn dat hedendaagse filmregisseurs zo fier zijn op hun vakmanschap dat zij er niet genoeg van kunnen krijgen om het te etaleren. Zij kennen dus niet het motto:"Kill your darlings". Nee, dan liever die oude zwart-wit film noirs.
In een artikel dat verleden week in "De Standaard" is verschenen, ging historica Sophie De Schaepdrijver tekeer tegen zelfgenoegzaamheid, onwetendheid en misprijzen. Het zijn harde woorden maar toen ik me onlangs in een groep Vlamingen bevond heb ik zelf kunnen constateren dat er wel iets van waar is. Het gesprek was nog maar juist op gang gekomen of men spotte al met die vervloekte Hollanders, daarna werd er kritiek geleverd op de Joden, dan kregen de luie Walen ervan langs en tot slot was het de beurt aan de allochtonen over wie met nauwelijks verholen misprijzen werd gesproken. En het is niet één keer dat ik zo iets tegen kom maar regelmatig. Ik vraag me dan ook af of de Vlamingen alleen zichzelf de moeite waard zijn gaan vinden, en zo ja, waarom dan? Is het omdat wij zo goede werkers (hoelang nog???) zijn dat wij denken dat wij daardoor boven de rest van de mensheid verheven zijn? Als het dat alleen maar is dan is het maar een povere reden, vind ik, alsof economie alleen de moeite waard is en al de rest maar bijkomstig. Hét probleem is dat de Vlaamse maatschappij verziekt is geraakt door de populistische slogans van het Vlaams Blok en daardoor echt een "eigen volk eerst"-mentaliteit heeft gekregen meestal zonder het zelf te beseffen. Ik besluit daar dan ook uit dat het Vlaams Belang reeds gewonnen heeft ofschoon het de macht nog niet veroverd heeft. De geesten van vele Vlamingen heeft het spijtig genoeg wél al veroverd!
In 1965 kreeg de Zweedse filmregisseur Ingmar Bergman de Erasmusprijs in Amsterdam. Dit zette hem aan tot het schrijven van een beschouwing met als titel "De slangehuid". Het hoofdthema komt erop neer dat Bergman tot de conclusie gekomen was dat de invloed van de kunst sterk verminderd was en wel om de volgende reden: "Ze (de mensen) hebben het gedicht niet nodig, omdat het nieuwe wereldbeeld hen heeft getransformeerd in functiedieren die zich beperken tot interessante maar poëtisch gezien onbruikbare stofwisselingsproblemen." Inderdaad, alles wordt tegenwoordig uitgedrukt in economische termen volgens dewelke iets maar waarde heeft als het geld opbrengt. Van échte kunst kan dat moeilijk verwacht worden. Waarom er dan toch nog kunst vervaardigd wordt? Daarop schreef Bergman het volgende: "Godsdienst en kunst worden op grond van sentimentele overwegingen in leven gehouden, als een conventionele beleefdheid tegenover het verleden, een welwillende zorgzaamheid ten behoeve van de neurotische medeburgers, die steeds meer vrije tijd genieten." Merk op dat hij het heeft over kunst én godsdienst, beide woorden worden hier samen vermeld. Wanneer men de geschiedenis in vogelvlucht overschouwt, dan ben ik geneigd hem hierin bij te treden want periodes waarin de godsdienst als levensnoodzakelijk werd beschouwd brachten ook grote kunst tot stand. Denken we hier maar aan de Vlaamse primitieven. Men zou deze tekst van Bergman als erg pessimistisch kunnen bekijken ware het niet dat hij erg profetisch was en nu dus gewoon overkomt als een constatatie van de feiten zoals die zich tegenwoordig aandienen. Kunstenaars voelen de tijdsgeest nu eenmaal sterker aan dan de niet-artistieke medemens.
Ik schrijf sekten én godsdiensten omdat ik ten onrechte vind dat men die twee te verschillend beoordeelt. Een godsdienst (onder verstaan een monotheïstische godsdienst) wordt met veel respect behandeld, een sekte daarentegen wordt op allerlei manieren verketterd. Toch hebben beiden te maken met geloof, dus met iets wat irrationeel is. Beiden hopen ook op zoveel mogelijk volgelingen die slaafs de richtlijnen van de spirituele leiders navolgen omdat zij, en zij alleen, de waarheid in pacht hebben of het toch denken. Zij dwarsbomen dus zoveel mogelijk het kritisch denken. Er wordt ook nogal eens gemakshalve vergeten dat het christendom een sekte was van het jodendom en dat de islam klakkeloos heel wat verhalen uit het Oude Testament heeft overgenomen, al hebben zij de namen Mozes en Abraham dan wel veranderd in Moesa en Ibrahim (waarschijnlijk dacht men dat het dan minder opviel!). Het komt er dus op neer dat het jodendom de enige monotheïstische godsdienst is die werkelijk een drastische ommekeer heeft teweeggebracht in de geschiedenis van de mensheid, duizenden jaren geleden: het veelgodendom werd teruggebracht tot één, onzichtbare en abstracte god. Er is in feite sedert zo een vierduizend jaar niets nieuws onder de zon (maar dat stond al in het boek "Prediker"). Het zou dus wel eens kunnen dat de tijd rijp geworden is voor iets totaal anders. Sekten en godsdiensten hebben de mensheid toch niet veel voordeel gebracht of het moet zijn dat ik de geschiedenis verkeerd heb gelezen.
Wanneer ik een prachtige film bekijk, mooie muziek beluister, een schitterend boek lees of een ander indrukwekkend kunstwerk aanschouw, dan bekruipt me altijd een gevoel van verwondering. Hoe is het mogelijk dat iemand tot zo iets in staat is geweest? Waar kwam die inspiratie vandaan? Hoeveel zelfdiscipline moet het niet gekost hebben om zoiets te verwezenlijken? Vragen waar ik dikwijls een antwoord op probeer te vinden door me te verdiepen in de levens van die kunstenaars omdat daarin nogal eens de sleutel verborgen ligt. Al is het duidelijk dat men daarmee nog geen meesterwerken kan verklaren. Hoe is Stanley Kubrick erin geslaagd een film te maken zoals "2001:A space odyssey" ? Waar haalde Mozart het genie vandaan om zulke wonderlijke muziek te schrijven? Hoe is het Joseph Conrad gelukt om een boek als "Het hart der duisternis" op papier te krijgen? Een antwoord op die vragen zal er wellicht nooit komen. Daarom dus mijn verwondering. Hoe was zulk een kunstwerk mogelijk?
In Frankrijk zijn er verkiezingen geweest en in België moeten er nog komen. Daarmee houdt deze vergelijking ook op. Er is geen groter verschil mogelijk tussen de wijze waarop beide verkiezingen gevoerd (werden) worden. In Frankrijk zijn er gedurende maanden aan een stuk hoogstaande debatten geweest over allerlei principiële kwesties. De boekhandels lagen vol met boeken over Sarkozy en Royal. Meer dan 80% van de burgers is gaan stemmen. Tijdens de laatste week had op twee TV-zenders een debat plaats tussen beide kandidaten dat zomaar eventjes twee uur en een half duurde! Dan op de dag der verkiezingen de uitbarstingen van vreugde bij de winnaars en de woede bij de verliezers. En hier?! Ik ben geweldig jaloers op de manier waarop men in Frankrijk aan politiek doet. Kon men daar in België maar een beetje van overnemen! Dan zouden de mensen hier niet zo apathisch reageren op al wat de politiek betreft.
De laatste tijd voel ik me vooral aangesproken door klezmer-muziek. Ik ben al lang op de hoogte van dat muziekgenre maar ik was er een beetje bevreesd voor dat ik er tezeer zou door ingepalmd worden, daarom hield ik de boot een beetje af. Op de lange duur heb ik die weerstand vaarwel gezegd en nu gebeurt dus wat ik had verwacht, ik bestel op internet de éne klezmer-CD na de andere. Op Amazon.fr heb ik gezien dat er zo een 700 (!!) titels voorhanden zijn. Keuze genoeg dus. Klezmer-muziek zou men kunnen bestempelen als een soort Joodse blues, zoals bij de blues van de Afro-Amerikanen is die doordrongen van melancholie. Het gebruik van instrumenten zoals een viool en een klarinet benadrukt nog eens extra het tragische karakter van deze muziek. Alhoewel. Het is niet al kommer en kwel, er vallen ook heel wat meeslepende en opwindende nummers te beluisteren. Grof gezegd is, of vooral, was het muziek van losers evenals dat bij de zwarte blues het geval is (was). Zou het daarom zijn dat er zo weinig aandacht geschonken wordt aan klezmer? Blues worden immers ook maar door een klein gedeelte van de muziekliefhebbers gesmaakt. Ten onrechte.
"Kreten en gefluister" is de titel van een film uit 1972 van de Zweedse regisseur Ingmar Bergman. Ik vind dit nog altijd één van de mooiste films die er bestaan. Deze film gewoon mooi vinden is hem onrecht aandoen, liever spreek ik van hypnotiserend, bedwelmend, poëtisch en aangrijpend. Qua stijl is het een erg suggestieve film waarin het gebruik van de kleur rood onvergetelijk is. Zelfs de overgangen tussen de verschillende scènes zijn rood gekleurd. De muren en de vloeren van de interieurs zijn eveneens rood. Dit laat reeds een grote indruk na maar er zijn ook zoals altijd bij Bergman de indringende close-ups die bijna de ziel van de personages blootleggen, het subtiel gebruik van klank en muziek, de camerabewegingen en natuurlijk, ook zoals gewoonlijk bij Bergman, de indrukwekkende vertolkingen van de actrices. Vooral Harriet Andersson als de stervende Agnes overtreft het meeste van wat men op dat gebied normaal te zien krijgt. Zij is gewoon subliem. Al beschouw ik "Kreten en gefluister" dan als één van de mooiste films, toch bekijk ik hem niet zo veel omdat bepaalde scènes werkelijk ondraaglijk en pijnlijk zijn om naar te kijken. Het is telkens opnieuw de grandioze vormgeving die me uiteindelijk dan toch over de streep trekt. Spijtig dat bij zo een meesterlijke film Bergman het nodig vond om één scène in te lassen die puur als schokeffect dienst doet, anders zou "Kreten en gefluister" in feite volmaakt geweest zijn maar vermits perfectie niet van deze wereld is.... Deze film is te koop op DVD met Nederlandstalige ondertitels.
"Er is in de hele wereld een algemene permanente samenzwering gaande tegen twee dingen, te weten de poëzie en de vrijheid. De zogeheten mensen met smaak hebben het op zich genomen de poëzie uit te roeien en de zogenaamde voorstanders van de orde nemen de vrijheid voor hun rekening." In tegenstelling tot wat men zou kunnen denken, zijn deze woorden niet uitgesproken in 2007 maar in ...1852 en wel door Gustave Flaubert die als geen ander zijn eigen tijd kritisch bekeek. Het is eigenlijk gemakkelijk dat men gewoon zijn toevlucht kan nemen tot een uitspraak van 150 jaar geleden maar terzelfdertijd vind ik het erg pijnlijk want het toont aan dat de problemen van vroeger nog altijd dezelfde zijn van nu en dat stemt toch weinig hoopvol. Maar is het ooit anders geweest?
We zijn nog maar juist een beetje uitgepraat over moslimfundamentalisten of daar verschijnen weer nieuwe -isten aan de horizon. De creationisten die de evolutietheorie verwerpen en zweren bij het Intelligent Ontwerp (bedoeld wordt, ontworpen door een Schepper) dringen zich meer en meer op de voorgrond. Het gaat hen echter niet alleen over de theorie van Darwin maar zij hanteren een verborgen agenda. Wat zij werkelijk willen is een terugkeer naar de tijd van voor de Franse Revolutie toen God en de Koning de alleenheerschappij bezaten. Creationisten hebben een hekel aan democratie en willen daarom de Verlichting van de tafel vegen. Ook verafschuwen zij het stellen van vragen, voor hen zijn er alleen maar duidelijke antwoorden en die zijn te lezen in de Bijbel. Het verontrustende van de hele zaak is dat zij bij verschillende mensen nog gehoor vinden ook. Men zou toch eerder verwachten dat hun gezwets alleen maar op de lachspieren zou werken?! Zij bezitten het niveau van een Mel Gibson die eens verkondigd heeft dat het katholicisme de enige ware godsdienst is. Tja....
Naar aanleiding van Pasen vermeld ik hier graag de woorden van de monnik Thomas Merton. Het zijn woorden die meer dan veertig jaar geleden zijn geschreven en die men aantreft in het boek "Oplettende toeschouwer" waarin zijn dagboeknotities zijn samen gebracht. "De grootste nood van onze tijd is de schoonmaak van onze gemoederen; weg met de massa geestes-en gemoedsprullaria die onze geest belemmert en van alle politiek en sociaal leven een massa-ziekte maakt. Zonder die schoonmaak kunnen wij niet ZIEN. En als we niet zien kunnen,kunnen wij niet denken. De zuivering moet beginnen met de massamedia. Hoe?"
Met Ségolène Royal als vrouwelijke kanshebber voor het Franse presidentschap heeft men nu de keuze tussen de harde aanpak van Nicholas Sarkozy en haar zachtere hand. Volgens mij draait het daar om en niet om de keuze tussen een vrouw en een man. Margaret Thatcher was ook een vrouw maar ze was één van de meest harde premiers van Groot-Brittannië. Maar zoals altijd boeken politici die er hard willen tegen aan gaan aanvankelijk meer succes omdat de kiezers automatisch denken dat die methode wel zal werken. In de beginfase is dat ook wel zo: men sluit iemand op zodat hij uit de maatschappij is verdwenen. Probleem opgelost. Op de lange termijn wreekt zich dit zodat een zachtere aanpak meer aan te raden valt maar waarvan de positieve resultaten helaas moeilijker te bewijzen vallen. Het is dus te hopen dat de Franse kiezers een beetje vooruitziend zijn en niet te laat zullen beseffen dat zij verkeerd hebben gestemd.
Reeds lang stem ik voor de socialistische partij omdat ik altijd van oordeel was dat zij erg bekwame politici onder haar leden telde (telt). Nu zou daar voor het eerst verandering in kunnen komen door een tekst die ik gelezen heb. Het zijn de woorden van een toespraak die premier Verhofstadt gehouden heeft en die handelde over de filosoof Karl Popper. Hierin treedt de premier de visie bij van Popper die zich kantte tegen het groepsdenken en het individu derhalve boven de groep plaatste. Deze stellingname van Verhofstadt komt meer dan gelegen, zeker in een tijd waarin men meer en meer tekeer gaat tegen het individualisme dat dan gemakshalve gelijk gesteld wordt met egoïsme. Denken we maar aan het onlangs verschenen boek "De mythe van het vrije ik" van CD&V-man Wouter Beke. Om deze reden dus is mijn voorkeur aan het kantelen en zou het wel eens kunnen dat ik voor de eerste keer in mijn leven op een liberaal stem. Daarbij, iemand die reeds drie keer het boek "Een verhaal van liefde en duisternis" van Amos Oz lof heeft toegezwaaid kan toch geen onnozelaar zijn!
Eén van de typische kenmerken van de moderne westerse maatschappij is het nivelleringsproces dat onstuitbaar zijn weg vervolgt. Wie dat al 150 (!) jaar geleden had ingezien was de Deense filosoof Kierkegaard. In zijn dagboeknotities schreef hij daarover het volgende: "Om nivellering werkelijk te doen ontstaan, moet er eerst een fantoom verschijnen, de geest der nivellering, de ontstellende abstractie, een allesomvattend iets dat niets is, een fata morgana: en dat fantoom is het 'publiek'. Slechts in een hartstochtloze maar gereflecteerde tijd kan zo'n fantoom zich met behulp van de pers ontwikkelen." Men hoeft hiervoor maar naar de talloze opiniepeilingen en kijkcijfers te kijken om te beseffen hoe juist deze woorden waren en hoe vooruitziend!
Er is al een hele tijd veel te doen over religieuze symbolen, daarom zou ik daar graag een kanttekening bij maken. Ik vind het eigenlijk erg bizar dat men "de hoofddoek" op de zelfde lijn plaatst als een kruis. Een kruisbeeld is duidelijk een religieus symbool, daarover is geen twijfel mogelijk maar om een hoofddoek als dusdanig te beschouwen, is niet te verantwoorden. Ten eerste, nergens in de Koran staat geschreven dat vrouwen een hoofddoek moeten dragen en ten tweede, het zijn de moslims zelf die er een religieus symbool van maken. Deze visie wordt dan klakkeloos door niet-moslims overgenomen zodat men de hoofddoek op de zelfde hoogte plaatst als een kruisbeeld daar waar het in feite maar om een lapje stof gaat, meer niet. Indien men dan in sommige steden een verbod uitvaardigt op religieuze symbolen dan zou de hoofddoek daar eigenlijk niet mogen bijhoren! Strikt genomen zou dus alleen maar een kruisbeeld kunnen verboden worden maar dat zou toch al te absurd zijn want wij leven hier toch in het christelijke Europa zodat een kruisbeeld gewoon een ingeburgerd gegeven is of zou moeten zijn. Besluit, het wordt tijd om dat verbod op religieuze symbolen aan loketten naar de prullenmand te verwijzen want het is zo onlogisch als het groot is.
Toen ik de film "Marie Antoinette" zag, wist ik eigenlijk niet hoe Kirsten Dunst eruit zag. Ik kende alleen haar naam. Nu weet ik maar al te goed hoe zij eruit ziet! Ik weet nu ook dat zij kan acteren want de manier waarop zij de rol van Marie Antoinette heeft vertolkt is werkelijk schitterend. Alle soorten gevoelens worden moeiteloos zichtbaar gemaakt door een telkens veranderende gelaatsuitdrukking. Zij is onschuldig, speels, verleidelijk, dromerig en op het einde ook ontroerend. Op elk moment treft Dunst de juiste toon om haar personage gestalte te geven zodat men hier niet alleen maar een losbol van een koningin te zien krijgt maar ook begrijpt hoe het mogelijk is geweest dat zij de Revolutie niet heeft zien aankomen. In de film wordt ons getoond hoe een jong, onervaren Oostenrijks meisje gedropt wordt in het weelderige Versailles van de achttiende eeuw waar tomeloos genieten bovenaan de lijst stond. Het kon dan ook niet anders dat Marie Antoinette daarvoor door de knieën ging. Kirsten Dunst is erin geslaagd om dit middelmatig (dixit Stefan Zweig) historisch personage altijd sympathiek voor te stellen. Een hele krachttoer!
"Lick the Star" is een kortfilm van de bekende Sofia Coppola. Men kan deze kortfilm bekijken op de bonus DVD van "Marie Antoinette". In "Lick the Star" vindt men reeds alle elementen terug die het latere werk van Sofia Coppola kenmerken. Ondeugende tienermeisjes ("Virgin suicides"), jonge vrouwen die zich niet thuis voelen in de hen omringende wereld ("Lost in translation") en een erg mooie en poëtische fotografie ("Marie Antoinette"). Zoals haar drie langspeelfilms is "Lick the Star" een genot om naar te kijken. De beelden zijn bedwelmend mooi, de sfeer bezit een magisch-realistisch kantje en de muziek vormt daar één geheel mee. Indien men alleen maar deze kortfilm zou gezien hebben dan zou het al duidelijk zijn dat hier iemand aan het werk is die het ver zou schoppen. Wat inderdaad ook gebeurd is. Al haar films getuigen daarenboven van een erg persoonlijke visie die zij moeiteloos weet over te brengen. Het lijkt erop alsof zij zich onweerstaanbaar voelt aangetrokken tot jonge onaangepaste vrouwen die meer in een fantasiewereld leven dan in de werkelijkheid. Ik zal deze boeiende cineaste dan ook met grote aandacht blijven volgen.
De laatste jaren ga ik weer regelmatig naar Brussel, een stad die ik gedurende jaren en jaren verwaarloosd heb. Mensen hadden me gezegd dat het niet meer het Brussel was van in de jaren vijftig en zestig van de vorige eeuw. Zij bedoelden daar vooral mee dat zij die stad niet meer herkenden en er zich niet meer thuisvoelden. Hun zienswijze wordt vooral getekend door nostalgie, het "vroeger was het beter"-syndroom. Inderdaad, Brussel is veranderd, maar of dat op een nadelige manier is, daar ben ik nog niet zo van overtuigd. Wat ik wel weet, dat is dat onze hoofdstad nu een kosmopolitisch karakter heeft aangenomen. Je ziet er alle soorten volkeren en culturen door elkaar. Voor het eerst denk ik aan steden zoals Parijs of New-York. En wonder boven wonder, overal werd er op ons Nederlands op vriendelijke wijze geantwoord in het Nederlands, soms wel gebrekkig maar meestal vlot. Ook de sfeer van onveiligheid die er zou heersen is fel overroepen. Toen wij 's avonds de metro namen, zagen wij tamelijk veel reizigers en nergens voelden wij ons bedreigd. Men gaat mij toch niet vertellen dat dit uitzonderlijk is! Het geweld dat er soms plaats grijpt, dat is uitzonderlijk, maar dat wordt dan wel door onze zo verantwoordelijke(!) media zo breed uitgesmeerd dat men de indruk krijgt dat Brussel een gevaarlijke stad is waar men het grootste risico loopt. Als tegenreactie dus deze ode, niet aan Brussel of Bruxelles, maar aan Brussels, hoofdstad van Europa.
In verband met mijn artikel over mijn ooms en tantes die wel Frans kenden maar hun eigen moedertaal niet behoorlijk spraken, heb ik daarover uitleg gevraagd aan mijn hoogbejaarde moeder. Nu begrijp ik wel waarom dat zo was: zij hadden op school les gekregen in het Frans terwijl er geen aandacht werd besteed aan het Nederlands, vandaar dus hun geringe kennis ervan. Hen trof dus geen enkele schuld. Het is duidelijk dat de situatie nu is gewijzigd zodat Vlamingen vandaag de dag geen excuus meer hebben om hun gebrekkige kennis van het Algemeen Nederlands te verantwoorden.
Een tijd geleden heeft de krant "De Standaard" een bon toegevoegd waarmee men een gratis Koran kon gaan afhalen in de boekhandel. Dit was natuurlijk een uiting van breeddenkendheid, daar kan men niet omheen, en dus op zich alleen maar toe te juichen. Maar toch. Of men nu de Bijbel of de Koran weggeeft, het gaat in beide gevallen over een geloof en dus iets wat compleet irrationeel is. Met de Bijbel en de Koran samen bereikt men ineens zo een twee miljard mensen. Dat is niet niks. Misschien daarom dat er aan die monotheïstische godsdiensten zo veel belang wordt gehecht en dat er zoveel respect wordt aan betoond. Over dat respect heeft bioloog Richard Dawkins zo zijn bedenkingen. Hij vindt het eigenaardig dat iemand per definitie respect verdient omdat hij in één god gelooft. Men kan ook in goden geloven of in een ideologie zoals het communisme. Maar dan wordt dat ineens totaal anders bekeken. Over deze kwestie heeft Dawkins een schitterend boek geschreven met als titel: "God als misvatting". Om de mensheid vooruit te helpen zou men dit boek eens gratis moeten aanbieden. Dat zou dan niet alleen van een grote tolerantie getuigen maar ook gedurfd zijn. Ik denk dat de storm van protest dan niet te overzien zou zijn!
In 1963 schreef de beroemde en beruchte Amerikaanse schrijver Norman Mailer het volgende: "Elke keer als je een slechte televisie-uitzending ziet, zie je hoe de natie zich voorbereidt op de dag waarop er een Hitler zal opstaan. Niet omdat de ideologie van de uitzending fascistisch is; integendeel, de zichtbare ideologie is onveranderlijk liberaal (links), maar toch bereidt die uitzending het fascisme voor omdat het bedrieglijke kunst is en de mensen dus nog een beetje meer verziekt. Als mensen en masse ziek worden, moet de remedie progressief gewelddadiger en afschuwelijker worden. Een verraderlijke, botte ziekte vraagt een gewelddadig en ingrijpend geneesmiddel." Het is duidelijk dat het ook een religieuze fundamentalist kan zijn, maar of die minder erg dan Hitler zou zijn is nog maar de vraag!
Ik herinner me nog goed hoe veertig jaar geleden mijn ooms en tantes vlot de Franse taal beheersten, sommigen spraken die zelfs zonder accent. Wanneer ik er dan aan denk hoe zij de eigen moedertaal slechts matig kenden, dan stel ik me daar toch vragen bij. Zij kenden eigenlijk geen goed Nederlands maar alleen maar hun eigen dialect. Vanwaar toch deze tegenstelling? Enerzijds respect voor het Frans dat men goed wilde kennen en langs de andere kant geen enkele interesse voor het Nederlands. Het was dan toch niet te verwonderen dat de Franstaligen toentertijd absoluut geen zin hadden om Nederlands te leren, want welk Nederlands moesten zij dan wel machtig worden? Antwerps? Gents? Brussels? Voor de Vlamingen is het duidelijk om welk soort Frans het gaat, er is er maar één en dat is het goede Frans zoals het officieel in Frankrijk gesproken wordt. Omgekeerd was dat niet het geval. Gelukkig zijn de Vlamingen er de laatste veertig jaar in geslaagd om een soort Algemeen Nederlands te spreken zodat het voor de anderen (Franstaligen, allochtonen, enz.) duidelijker geworden is wat hen te doen staat. De gevolgen zijn er dan ook: steeds meer Franstalige politici doen hun best om Nederlands te leren, het verschil met vroeger is enorm. Daarom erger ik me mateloos aan sommige verlichte geesten (die zelfs aanwezig zijn bij de openbare omroep) die weer eens het dialect willen promoten. Wil men dan écht terug naar grootmoeders tijd? Welnu, men is dan in goed (?) gezelschap want een bepaalde Vlaamse partij wil dit ook!
De reportage op Canvas over het racisme in Rusland was werkelijk schokkend. Jongeren die een pogrom uitvoeren op allochtone inwoners, het was niet mooi om zien en het roept vragen op over het soort democratie dat onder president Poetin van kracht is. Echt hallucinant is het om te vernemen dat 80 % (!) van de burgers van Sint-Petersburg daar mee akkoord gaat! Men kan zich afvragen hoe het zover is kunnen komen. Ik herinner me dat Afrikaanse studenten in Moskou onder het Sovjet-bewind er ook al over kloegen hoe vijandig zij bekeken werden door de Russen maar vermits toen alles in het teken stond van de universele broederlijkheid en gelijkheid konden zij geen uiting geven aan deze vijandige gevoelens. Nu de Russen vrij zijn is het hek helemaal van de dam. Het moet dus wel zijn dat hun ingesteldheid racistische trekken vertoont. Als ik aan de geschiedenis denk dan is dit niet verrassend want het waren toch de Russen die zich in de negentiende eeuw regelmatig met groot enthoesiasme schuldig maakten aan progroms op de Joden. Hun antisemitisme was dus een voorloper van hun racisme: beide gaan natuurlijk meestal samen. Heel het geleuter over dé Slavische ziel, waar ook Dostoïevski zich aan bezondigde, bezit gevaarlijke, xenofobe kantjes. Wanneer de Slavische ziel immers tot het alleenzaligmakende mensentype wordt uitgeroepen dan volgt daar logischerwijze uit dat niet-Slavische zielen van een lagere rangorde zijn waartegen men gewelddadig mag optreden. De kritiek die president Poetin onlangs in Duitsland leverde op de Verenigde Staten was dus wel erg misplaatst, dat land levert al meer dan veertig jaar een niet aflatende strijd tegen elke vorm van racisme en antisemitisme. Vergeleken daarmee lijkt het alsof het huidige Rusland zich nog gedraagt zoals in de negentiende eeuw.
In de krant "De Standaard" was maandag een bon toegevoegd waarmee men zich gratis een Koran kon aanschaffen. Daarmee werd het startsein gegeven voor een 15-delige reeks over de islam. Die gratis Koran heeft bij heel wat lezers reacties uitgelokt. Eén van hen stelde dat het eigenlijk nutteloos was dat men zo een actie deed omdat toch maar een kleine elite die Koran daadwerkelijk zou gaan lezen. Ik stoor me hier vooral aan het woord "elite" want het is toch niet omdat men de Koran leest dat men elitair zou zijn? Het is wel een uiting van nieuwsgierigheid en een drang naar kennis waardoor men wil weten op welke teksten de miljoenen moslims in de wereld zich baseren. Men heeft ook meer recht om te oordelen of veroordelen indien men de basistekst van de islam kent. Het verbaast me altijd dat zoveel mensen zo weinig geïnteresseerd zijn in zaken van de geest. Iemand die kan lezen en naar school geweest is, is volgens mij in staat om de Koran te lezen mits natuurlijk een kleine inspanning en wat concentratie. Nogmaals, het is gewoon een kwestie van interesse, de rest volgt van zelf. Vanwaar toch altijd die manie om mensen die zich op intellectueel vlak bekwamen als elitair te bestempelen? Is de beste garagist van de streek of de beste loodgieter ook elitair?! Nee toch, zij worden gewoon geprezen, en terecht.
Met de woorden "Frankly, my dear, I don't give a dawn" verdwijnt Rhett Butler (Clark Gable) voorgoed uit de film "Gone with the wind". Deze beroemde en populaire film valt na 60 jaar nog best mee, meer nog, er valt nog goed van te genieten. In de eerste plaats zijn er de prachtige vertolkingen van Clark Gable en Vivien Leigh die in elke scène steeds de juiste toon weten te treffen en die erin geslaagd zijn om er voor te zorgen dat hun niet zo sympathieke personages altijd kunnen blijven rekenen op het medeleven van het publiek. Dat alleen al was een hele krachttoer. Dan is er de fotografie die qua kleur erg synchroon loopt met de emoties van de personages. Niemand zal wel ooit de vlammend rode zonsondergangen kunnen vergeten. Sierlijke camerabewegingen beletten dat deze film, waarin toch veel wordt gesproken, te statisch wordt. De dialogen zijn pittig (zie bovenstaande zin) en de muziek maakt van het geheel een soort van Puccini-opera. Wat mij wel altijd heeft gestoord is het tweede deel waarin alles uitsluitend toegespitst wordt op de romance tussen Rhett Butler en Scarlet O'Hara. Daardoor begeeft deze film zich op de rand, of soms erover, het melodrama. In het eerste gedeelte heeft men nog de wisselwerking tussen de personages en de historische achtergrond (Amerikaanse burgeroorlog) waardoor ons duidelijk gemaakt wordt hoe een bepaalde maatschappij onherroepelijk tot de ondergang gedoemd is. Omdat dit maatschappelijk kader daarna volledig wordt verwaarloosd hangen de personages plotseling als het ware in het luchtledige waardoor het verhaal nogal mager wordt en ja, ietwat langdradig. Maar gelukkig zijn het ook hier weer de twee hoofdvertolkers die de aandacht gaande houden. Een film dus die iedereen kan aanbevolen worden maar die men toch niet als een meesterwerk kan bestempelen.
Het is erg lang geleden dat ik me nog zo geërgerd heb aan een TV-programma als zondagavond het geval was. Het gaat over "Moslima's" dat om 22u35 op Canvas werd uitgezonden. Nee, het betreft hier niet de moslima's! Wél was ik verbijsterd door de manier waarop zij in beeld werden gebracht, of liever, "uit" beeld! Met een tot het uiterste uitgerokken panomarisch beeldformaat en een camera die te dichtbij stond, leek het alsof men die vrouwen bekeek doorheen een brievenbus: men kreeg (in het beste geval!) slechts hun ogen, neus en mond te zien, voor het overige bestonden deze vrouwen niet. Bij de minste beweging die zij maakten verdween een oog of een stuk van hun mond uit het beeld. Heel de tijd had ik maar één wens en dat was dat beeld open trekken zodat tenminste hun hele hoofd te zien zou zijn. Waarschijnlijk was hier een regisseur aan het werk die ten koste van alles origineel wilde overkomen, een andere reden voor zo een idiote werkwijze kan ik niet bedenken. Voor de rest niets dan lof voor Nadia Dala die de vragen stelde en de geïnterviewden die werkelijk een verpletterende indruk maakten. "Vier prachtige vrouwen" zoals Dala zelf in een interview zei. Inderdaad, ik ken geen betere illustratie van het woord "prachtig" dan wat die vrouwen ons voorschotelden. Zij leken elk in het bezit te zijn van een grote innerlijke rust en toverden regelmatig een stralende glimlach op hun gezicht. Al dit positiefs wil evenwel niet zeggen dat ik met al hun uitspraken akkoord ging, zeker niet, maar als poging om de kijker een beter begrip te geven hoe moslima's eigenlijk zijn, was dit programma een voltreffer. Het zal dan ook alleen voor hen zijn dat ik de volgende drie afleveringen nog wil bekijken.
Ik neem het weekend als alibi om erg kort te zijn vandaag. Daarom citeer ik gewoon een paar woorden van Chesterton: "Napoleon and Caesar were very much alike, especially Napoleon." Ik zie niet in hoe ik dat op een goede manier zou moeten vertalen, daarom laat ik het maar zo, er valt aan het origineel gewoon niets te verbeteren.
Blijkbaar leven we nu in een tijdperk van kruistochten. Tegen alles en nog wat wordt een ware kruistocht gevoerd. Eén van de kenmerken van een kruistocht is natuurlijk haar fanatisme. De anderen worden afgeschilderd als het grootste kwaad, liefst als vijanden van de mensheid (de Russen zegden dat tweehonderd jaar geleden al over Napoleon!). Om maar enkele groepen te noemen die het slachtoffer zijn: rokers, ongelovigen, moslims, vreemdelingen, hoofddoekendraagsters, milieuvervuilers, Amerikanen, enz.. Plotseling is elke nuancering zoek. Het resultaat is een ware wij-tegen-zij-mentaliteit. Leiders van allerlei slag roepen hun aanhangers op om ten strijde te trekken tegen andere aanhangers van weer andere leiders. Zo blijft de pret duren natuurlijk! Als remedie daartegen herinner ik graag aan de volgende woorden van Nietzsche: "Laat iedere man (en iedere vrouw) slechts zijn (of haar) eigen ware aanhanger zijn." Indien men dit zou toepassen dan zou men niet veel meer van die leiders horen, denk ik!
Ik zag in het TV-nieuws de presentatie van het CD&V-boek "De mythe van het vrije ik". Ik heb dat boek niet gelezen maar ik kan wel al commentaar leveren op de titel ervan. Het is eerst en vooral een erg modieuze titel die weer eens wil aantonen dat het "vrije ik" teveel invloed heeft in onze maatschappij. Met andere woorden, het individualisme krijgt voor de zoveelste keer nog eens een veeg uit de pan. Als men dan wat dieper ingaat op de gebruikte woorden dan wordt er dus radicaal getwijfeld aan het "vrije ik" vermits het een "mythe" is. Zo een stellingname heeft wel erg drastische consequenties want als men niet vrij is dan is men ook niet verantwoordelijk wat wil zeggen dat er van schuld geen sprake kan zijn. Hierdoor schaart schrijver Wouter Beke zich aan de zijde van niemand minder dan.....Friedrich Nietzsche!!! Dat kan toch nooit de bedoeling geweest zijn, zeker niet vanwege iemand die afkomstig is uit een christelijk milieu?! Voor zover ik kan opmaken uit een artikel in de krant wordt er in het boek gegoocheld met woorden zoals "vrijheid", "persoon", enz..allemaal zwaar beladen woorden die blijkbaar nogal nonchalant worden gebruikt. Het klinkt misschien wat overmoedig, maar de titel alleen al toont dit voor mij overduidelijk aan.
Wie bij de laatste film van David Lynch, "INLAND EMPIRE", het verhaal probeert te volgen is eraan voor de moeite en zal waarschijnlijk ontgoocheld de zaal verlaten. Wie echter de film bekijkt als een aaneenschakeling van hallucinante droombeelden die zal er écht kunnen van genieten. En wat voor droombeelden! Je treedt binnen in het aparte universum van David Lynch die er weer eens in geslaagd is om het alledaagse onrustwekkend voor te stellen. Een deur is bij hem geen gewone deur maar krijgt iets akeligs door de belichting en de begeleidende muziek. Zo wordt elke scène omgetoverd tot iets hypnotiserend. Ik vind deze "INLAND EMPIRE" oneindig beter dan "Mulholland drive" waarin te veel gewone (?) scènes aanwezig waren. In zijn laatste film is dit, op een saai begin na, niet het geval. Alles is mysterieus, excentriek en onheilspellend. En hoe bedwelmend is alles verfilmd! Als toeschouwer word je constant gebombardeerd door wonderlijk belichte beelden, extreme cadrages en suggestieve geluidseffecten. Terwijl ik nog zat te kijken nam ik me al voor om later zeker de DVD te kopen en toen ik uit de bioscoop kwam kon ik niet anders dan concluderen hoe banaal en gewoon de meeste andere films in feite zijn. Ik denk dat ik zal moeten afkicken van "INLAND EMPIRE" vooraleer nog een andere film te gaan bekijken!
Sommige BV's komen zodanig veel op TV dat ze mij een indigestie bezorgen, anderen zijn ook veel op het kleine scherm te zien maar in tegenstelling tot de eersten zorgen zij ervoor dat hun aanwezigheid in een bepaald programma me juist wél doet kijken. Tot deze laatste groep behoort fotografe Lieve Blancquaert. Zij is mooi, zij bezit charme en intelligentie en zij is een vlotte prater. Ik vergat bijna te vermelden dat zij ook nog zin voor humor heeft. Dank zij deze vijf kenmerken is zij een erg aangename verschijning, wat eigenlijk een understatement van jewelste is. In "De laatste show" legde zij uit hoe haar eigen programma op Canvas er ging uitzien. Zij maakte daarbij de opmerking dat zij het vak van het interviewen nog niet volledig onder de knie heeft omdat zij moeilijk kan luisteren. Toch wil ik haar op dit vlak geruststellen want haar optreden in "Zomer 2006" (met Jan Leyers als presentator) bewees overduidelijk dat zij goed met mensen kan omgaan. De gesprekken die zij met passanten op de zeedijk voerde waren erg spontaan en toonden aan hoe goed zij die personen op hun gemak kon stellen, een voorwaarde voor een vlot gesprek. Haar ervaring als portretfotografe zal haar daar goed bij van pas gekomen zijn. Na deze omschrijving van de persoon Lieve Blancquaert wil ik er toch nog de aandacht op vestigen dat zij ook een goede fotografe is die zich gespecialiseerd heeft in portretten die wars zijn van effectbejag en die de geportretteerden in al hun waardigheid tot hun recht laten komen. De vrouw Blancquaert die men op TV ziet komt dus overeen met de indruk die haar foto's nalaten. Ik wens haar nog een lange carrière!
Er wordt de laatste tijd nogal wat gepraat en geschreven over "zinloos" geweld, alsof er "zinvol" geweld bestaat! En meestal vraagt men zich dan verwonderd af hoe het mogelijk is dat bepaalde jongeren hun toevlucht nemen tot geweld. Deze verwondering verwondert me echt. Het is toch niet zo moeilijk om te begrijpen waar al dat geweld vandaan komt. Onze hele maatschappij is doordesemd van agressie op elk vlak. De drang om ten koste van alles en iedereen de top te bereiken wordt als hoogste goed beschouwd. Wie men in werkelijkheid is speelt geen enkele rol, als men maar als winnaar uit de bus komt. Om dit aan te tonen beperk ik me tot slechts één voorbeeld, maar dan wel een heel markant. Bij tenniswedstrijden ziet men de laatste jaren hoe verbeten zelfs tennisspeelsters op de tennismat tekeer gaan. Ik verwijs hier naar "onze" meisjes Justine Henin en Kim Clijsters. Zelfs deze laatste die toch in het gewone leven een vriendelijke indruk maakt, heft tijdens een wedstrijd regelmatig een gebalde vuist omhoog met de daarbij horende dreigende gezichtsuitdrukking. Ook het publiek bij zulke wedstrijden wordt steeds maar rumoeriger. Het lijkt wel een voetbalwedstrijd. Waar is de tijd toen men alleen maar het getik van de ballen kon horen en de stem van de scheidsrechter?! Dit maar om aan te tonen hoe het geweld overal is binnen geslopen. Want als zelfs een bevoorrecht iemand als Kim Clijsters een agressief gedrag op het tennisveld vertoont dan is het bijna normaal te noemen dat losgeslagen jongeren daadwerkelijk tot een gewelddaad overgaan. Ik haspel hier de woorden "geweld" en "agressie" doelbewust door elkaar omdat in mijn ogen het één het ander teweegbrengt: zonder agressie is er geen geweld en geweld is agressief. Elk type van maatschappij creëert het gedrag dat zij verdient.
Nu de film "Who's afraid of Virginia Woolf ?" (1966) eindelijk uit is op DVD, heb ik me niet kunnen weerhouden van een exemplaar te kopen. Hoe knap Richard Burton ook acteert, samen met "A spy who came from the cold" één van zijn beste vertolkingen, toch richt ik mijn aandacht hier vooral op de star van dat moment, Elizabeth Taylor. Het eerste wat opvalt is hoe deze anders zo piekfijn uitgedoste en wondermooie actrice nu de rol speelt van een slonzige en aan de drank verslaafde vrouw, een vrouw die zich vulgair gedraagt en roept en tiert dat het een lust is. Ook haar kleding is niet om naar huis over te schrijven, wel integendeel. Haar gezicht is zodanig geschminkt dat zij er verlept uitziet. Ondanks deze negatieve kenmerken blijft zij fascinerend. Men zou het als volgt kunnen formuleren: de manier waarop zij voor deze rol lelijk werd gemaakt heeft haar niet belet om er mooi te blijven uitzien. Ik denk dan aan die andere beroemde vedette, Sophia Loren, die ooit dezelfde krachttoer heeft uitgehaald in "Una giornata particolare". Veel andere voorbeelden van beroemde actrices die voor een bepaalde rol al hun glamour in de ijskast stopten, ken ik niet. Eigenlijk hebben zij daarmee bewezen dat, indien zij niet zo mooi waren geweest zo als zij in werkelijkheid waren, zij toch dezelfde uitstraling hadden bezeten of om het anders uit te drukken, hun schoonheid was niet alleen uiterlijk maar ook innerlijk. Ik ben nog vergeten vermelden dat "Who's afraid of Virginia Woolf?" een prachtige film is.
Ik las onlangs in een weekblad een veelzeggend interview met een Marokkaanse moslima die in België geboren is. Zoals te verwachten was, werd er gesproken over de hoofddoek. Er werd uiteengezet dat in de islamitische wereld de haren van een vrouw als heel bekoorlijk worden beschouwd waarop de interviewer dan verwees naar de borsten bij de Afrikaanse vrouwen. In haar antwoord zei de Marokkaanse vrouw dat, indien de vrouwen hier topless zouden rondlopen wij dat toch ook eigenaardig zouden vinden. Onderverstaan bedoelde zij eigenlijk twee dingen: ten eerste, het dragen van een hoofddoek is dus een stap vooruit in de menselijke evolutie juist zoals het bedekken van de borsten een stap vooruit was in vergelijking met die "wilden" en ten tweede, schoonheid en verleidelijkheid zijn slecht want zij mogen alleen het daglicht zien tegenover de mensen (eigen man, familie, oude mannen of heel jonge jongens) die er toch niet kunnen of mogen voor bezwijken. Voor zo een houding is er in de westerse beschaving een bepaald woord voorhanden en dat is "puritanisme", de grote vrees dat er ergens wel eens iemand zou kunnen genieten.
Een tijd geleden heb ik de naam Chesterton al eens vermeld. Vandaag wil ik een paar interessante woorden van hem citeren: "Het reglement van een club is wel eens ten gunste van het arme lid. De geest van een club is altijd ten gunste van het rijke lid." (uit "Orthodoxie") Als we hier het woord "club" vervangen door "maatschappij" en "lid" door "burger" dan wordt het duidelijk waarom er eigenlijk wetten nodig zijn. Heel simpel, om de zwakkere burger te beschermen tegen hen die anders gewoon hun zin zouden doen. Even een eenvoudig voorbeeld om dat te illustreren: veronderstel dat er op de autosnelwegen geen snelheidsbeperking zou gelden dan is het evident dat de bezitters van een sportwagen of een dure, krachtige auto er zouden van profiteren om zelfs 200 km per uur te rijden daar waar de eigenaars van een veel kleinere wagen slechts 140 km zouden kunnen rijden. Dat is zo maar een verschil van 60 km! Nu met de snelheidsbeperking tot 120 km is iedereen ineens gelijk voor de wet, zowel de rijke als de arme. Wat in dit geval geldt is toepasbaar op alle andere terreinen. Voor wie zich dus afvraagt waarom er wetten nodig zijn, welnu dit is het antwoord.
Wie is Oja Kodar??? Zij was gedurende zijn laatste vijfentwintig jaar de vriendin van de wereldberoemde Orson Welles en heeft een grote invloed op hem gehad. In 1973 filmde Welles "F for Fake", zijn laatste film, wat in tegenstelling tot zijn vorige werken geen speelfilm maar een documentaire was, meer een essay. De film had als onderwerp allerhande vervalsingen. Ook de toeschouwer wordt bij de neus genomen. Op het einde ontstaat er een ontmoeting tussen Oja Kodar en Picasso, althans, het heeft er de schijn van, in werkelijkheid is ook dit een vervalsing. In deze scène laat Orson Welles weer eens zien hoe meesterlijk hij zijn films wist te monteren. Het is puur door de montage dat hij ervoor zorgt dat het niet onmogelijk lijkt dat Kodar op een bepaald moment voor Picasso poseert. Ik vind dit werkelijk adembenemend en het vormt hét hoogtepunt in een film die daarvoor al op een ongeëvenaarde wijze is gemonteerd. Het is duidelijk dat Welles zich amuseert en verwacht dat wij ons mee amuseren. Deze geniale kunstenaar beëindigde dus zijn unieke carrière met een kwinkslag. Of hoe een zwaarlijvig iemand zo lichtvoetig kon zijn!
Eén van de opvallende kenmerken van de dictators van de twintigste eeuw was hun provincialisme. Denken we hierbij maar aan een Pinochet, Mao, Stalin of Hitler. Deze laatste sprak zelfs een Oostenrijks Duits, hij is eigenlijk begonnen met het massacreren van de Duitse taal. De toon was dus gezet. Toen ik in een vorig artikel sprak over de gevaarlijke mengeling van romantiek en overdreven nationalisme dan was dat niet volledig genoeg. Het provincialisme hoort daar ook bij zodat ik de volgende formule bijna durf te hanteren: romantiek + eigen volk eerst + provincialisme = fascisme. Als aan die drie voorwaarden zijn voldaan dan staat een dictatuur voor de deur. De drie genoemde tendenzen komen er in feite op neer dat men een terugkeer naar het verleden wil en om dat te bewerkstelligen moeten de moderniteit en haar vertegenwoordigers worden uitgeschakeld. Fascisme betekent dus niets meer of minder dan een gewelddadige aanval op de hedendaagse wereld. Het is logisch dat zo iets tot een catastrofe leidt, dat heeft de geschiedenis wel genoeg bewezen. De geschiedenis heeft ook bewezen dat zij lacht met zulke verzuurde oprispingen want na de vernietiging van de dictatuur komt de moderne tijd als een boemerang terug in het gezicht van haar vijanden. Zie daarvoor Duitsland na 1945. Hitler keerde terug naar de middeleeuwen maar twaalf jaar later keerden de moderne tijden terug naar Duitsland zodat dat land het meest moderne werd van Europa. Wat een verspilling van energie en mensenlevens!
Op www.dr-le-compte.be hoorde ik (de website is de laatste tijd alleen te beluisteren) weer een goede uitspraak: "De waarheid is wat GIJ gelooft." Daaruit volgt dus automatisch dat een absolute waarheid niet bestaat. Dr.Le Compte vindt het dan ook misdadig dat de twee grootste wereldgodsdiensten, de islam en het christendom, er nog altijd van uit gaan dat zij de absolute waarheid in pacht hebben en anderen proberen te bekeren. Omdat het weekend is ga ik het hierbij laten. Die zes woorden zeggen genoeg.
De laatste tijd constateer ik met verbijstering hoe in sommige tijdschriften (Humo bv.) de titels van Franse films in het Engels vertaald worden. Zo werd onlangs "La belle et la bête" van Jean Cocteau plotseling "The beauty and the beast" en "Les diaboliques" en "Le salaire de la peur" van Henri-Georges Clouzot werden verminkt to "Diabolique" en "Wages of fear"! Ik vraag me dan af of men denkt dat de lezer die paar Franse woorden niet zal begrijpen of is men al zodanig gehersenspoeld door de Angelsaksische cultuur dat men er vanuit gaat dat Engels beter klinkt? Ik moet hier direct bij vermelden dat ik altijd een hekel heb gehad aan Franstaligen met hun manie om Amerikaanse filmtitels in het Frans te vertalen maar dat valt nog ergens te begrijpen gezien zij de vreemde titels omzetten in hun EIGEN taal. Wanneer men echter de originele anderstalige titel vertaalt naar een andere VREEMDE taal dan wordt het pas écht potsierlijk. Het wijst er volgens mij eens te meer op hoe diep de Amerikaanse cultuur in sommige Vlaamse geesten is doorgedrongen, notabene bij hen die anders zo prat gaan op hun anti-Amerikanisme! Zich verzetten tegen een bepaalde cultuur doet men toch niet door enerzijds alles van die cultuur over te nemen maar anderzijds er altijd kritiek op te leveren. Het is ofwel het één of het ander, beide handelwijzen samen vind ik nogal twijfelachtig.
Indien ik ooit een lijst zou samenstellen met de tien meest originele films, dan zou "Les parapluies de Cherbourg" daar zeker bijhoren. Want zeg nu zelf, een film waarin elk woord gezongen wordt in plaats van gesproken kan men toch moeilijk als alledaags bestempelen. In het begin gaat het hoofdpersonage zelfs naar een garage en spreekt (of liever zingt) de garagist aan die al zingend antwoordt! Dit is typerend voor de hele film, de meest gewone handelingen krijgen een speciaal karakter omdat zij al zingend uitgevoerd worden. Is "Les parapluies de Cherbourg" dan een musical? Eigenlijk niet, want in een musical worden gesproken scènes afgewisseld met dans- en zangnummers. Is het een opera? Nog minder, want een opera handelt per definitie bijna altijd over een erg (melo)dramatische geschiedenis en bevat los van elkaar staande aria's. Niets van dit alles in "Les parapluies de Cherbourg". Het verhaal is erg banaal en van aria's kan men moeilijk spreken want het lijkt bijna alsof heel de film bestaat uit verschillende melodieën die aan elkaar geregen worden en zo één grote melodie vormen. Maar wat nut heeft het om een film in een bepaalde categorie te willen stoppen, het voornaamste is toch dat hij mooi en aangrijpend is. En dat is "Les parapluies de Cherbourg" in hoge mate. Het gebruik van de kleuren (gewoon fantastisch), de muziek van Michel Legrand, de sfeer en de vertolking zijn onvergetelijk. Het is een film waarover een sluier van weemoed hangt die in de laatste scène wordt afgerukt zodat een stil verdriet zichtbaar wordt. Deze film is uitgegeven op DVD maar ik weet niet of er ook een uitgave op de markt is met Nederlandse ondertitels. Zoveel belang heeft dat wel niet in dit geval want "Les parapluies de Cherbourg" is vooral een kijk-en luisterfilm. Zelfs zonder alle woorden te begrijpen beseft men wel waarover het gaat.
In de dagboeken "Tot het bittere einde" van Victor Klemperer staat een zin die in een paar woorden zoveel zegt als een uiteenzetting van talrijke bladzijden. Die zin luidt als volgt: "De postume ontmaskering van Rousseau heet Hitler." (blz.283, deel I) Ik wil dat even wat verduidelijken. De meeste mensen hebben op school wel gehoord van de Franse schrijver Jean-Jacques Rousseau die vooral bekendheid verwierf met zijn "retour à la nature" en met zijn ophemeling van de gevoelens ten koste van de rede. Welnu, zo een ophemeling van gevoelens was niet zonder gevaar want na hem kwamen dan de nationalistische gevoelens op de proppen; de gehechtheid aan het eigen land en eigen volk (eerst!) bepaalden wie men was en wat men dacht. Ook de verheerlijking van de natuur was niet zonder gevaar. Honderd jaar na Rousseau had men in Duitsland de jeugdbeweging de "Wandervögel" die vijandig gezind stond tegenover de stad en van trektochten in de bergen haar hoofdbezigheid maakte. Nog jaren later voegden deze natuurmensen zich samen met de uiterst conservatieve patriotten zodat een explosief mengsel tot stand kwam dat voor Hitler de ideale voedingsbodem werd voor zijn nazipartij. Vandaar dus de woorden van Klemperer of anders gezegd, het nazisme is één van de uitwassen van de romantiek. Men zou ook kunnen zeggen dat de eeuw van de Verlichting ontspoord is in de denkbeelden van Rousseau.
Indien ik in het vervolg ooit nog de naam "Pamela" tegenkom dan zal ik alleen maar kunnen denken aan Pamela Churchill en zeker niet aan die andere. In een documentaire over haar op Canvas werd een goed beeld geschetst van deze fascinerende vrouw. Getrouwd met Randolph Churchill, zoon van, slaagde zij erin een grote invloed te hebben op haar schoonvader, toen één van de machtigste mannen in de wereldpolitiek. Een paar jaar na de oorlog verhuisde Pamela Churchill naar Parijs waar zij als courtisane stevig de bloemetjes buiten zette. Toen dat gedrag haar reputatie om zeep had geholpen trok zij naar de Verenigde Staten om daar haar kans te beproeven. En met succes. Na daar eerst getrouwd geweest te zijn met een rijke filmproducer, ontmoette zij na diens dood terug haar grote liefde uit de Tweede Wereldoorlog, Averell Harriman, één van de belangrijkste figuren in de Democratische partij. De verkiezing van de Great Communicator Ronald Reagan had de Democraten een kater bezorgd. Pamela Churchill besefte dat de Democraten alleen maar konden winnen wanneer zij een even grote communicator in het strijdperk zouden sturen. Haar ontmoeting met Bill Clinton deed haar beseffen dat zij de juiste man had gevonden. Zij bracht hem in contact met alle belangrijke mannen die zij kende en zorgde ervoor dat de partij financieel massaal werd gesteund. De rest van het verhaal kennen we. Als dank benoemde president Clinton haar als ambassadrice in Parijs en gaf haar bij haar overlijden een staatsbegrafenis. Wat mij altijd opvalt bij zulke beroemde mensen is dat zij op het juiste moment "ja" durven te zeggen waardoor hun leven ineens in een stroomversnelling belandt. Indien Pamela Churchill geen "ja" had gezegd tegen Randolph wanneer hij haar ten huwelijk vroeg dan zou zij waarschijnlijk een illustere onbekende zijn gebleven. Alhoewel?! Om ja te durven zeggen moet men natuurlijk genoeg zelfvertrouwen bezitten en geen schrik hebben om risico's te nemen. Hier speelt het karakter van de betrokkene dus een doorslaggevende rol. Zodat weer eens het gezegde van toepassing is: "Het lot is het karakter." Als voetnoot nog dit: het is verwonderlijk dat zij niet veel bekender is als men ziet welke invloed zij heeft uitgeoefend. Zou het kunnen dat haar vrouw-zijn daar iets mee te maken heeft??!
Gisteren heb ik met plezier gekeken naar het filmpje op het internet waarin men een interview zag met Belle Perez over haar succes in Nederland. Zoals steeds was zij vlot van tong en charmant en mooi (haar voornaam is wel erg goed gekozen!) tegelijkertijd. Ik ga niet zover om te zeggen dat ik een fan van haar ben maar ik heb haar wel al zien optreden op de Gentse Feesten en toen was ik onder de indruk gekomen van haar meeslepende muziek en haar professionele performance. Het was ook eens wat anders om een zangeres in het Spaans te horen zingen, het gaf er een exotisch tintje aan. Blijkbaar zijn nu ook de Hollanders gezwicht voor deze exotische verschijning. Ik kan hen geen ongelijk geven. Pittig detail: Belle Perez is een Vlaamse van Spaanse afkomst. Haar aantrekkingskracht is natuurlijk vooral aan dit laatste te danken. Zo ziet men maar hoe de "vreemde" afkomst van een Vlaming eerder een pluspunt is dan wel een nadeel!
Ik wil eerst beginnen met te zeggen dat ik een fervent voorstander ben van de Europese Unie omdat het volgens mij de enig mogelijke oplossing is om de talrijke wereldproblemen tegemoet te treden. Toch kan ik niet akkoord gaan met de manier waarop men een verenigd Europa tot stand wil brengen. Het lijkt er wel op dat men alle Europese burgers gewoon gelijk wil schakelen zodat er één Europese mens uit te voorschijn treedt. Ik verwijs daarvoor naar alle wetten waarnaar alle Europese landen zich moeten schikken. En wat de buitenlandse politiek betreft geldt bijna het omgekeerde, daar volgt elk Europees land een eigen koers. Het komt er dus op neer dat binnen Europa alles gelijkvormig moet zijn en naar buiten toe treedt men verdeeld op. Een slechtere manier om zich tegenover de buitenwereld op te stellen is moeilijk denkbaar. Hoe anders gaat het er aan toe in de Verenigde Staten van Amerika: daar zijn er grote verschillen tussen de staten onderling, zelfs hun grondwet verschilt soms, maar hun buitenlandse politiek wordt geleid door de federale regering. Zij treden dus naar buiten als één geheel. Ook hun grondwet is een staaltje van vernuft, in amper DERTIEN bladzijden wordt alles helder uiteengezet. Ik ben eens het voorstel tot een Europese grondwet beginnen lezen op het internet maar ben er nooit doorheen geraakt, zo ingewikkeld en verward is die tekst. Waarom zijn de Europeanen niet in staat om datgene te doen wat de Amerikanen reeds TWEEHONDERD jaar geleden wél konden? Dit blijft voor mij een raadsel. Hopelijk kan bondskanselier Angela Merkel de boel eens wat forceren. Spijtig genoeg krijgt zij daarvoor maar zes maanden de tijd. Een bijna onmogelijke opdracht staat haar dus te wachten. Ik wens haar alle sterkte toe!
Na zijn beroemde en gewelddadige film "Bonnie and Clyde" heeft regisseur Arthur Penn in 1969 een film gedraaid waarin geweld bijna volledig afwezig was en die vol tederheid en met humor een verhaal vertelt van een paar hippie's. Het gaat over het wel en wee van een commune en zowel de positieve als de negatieve kanten van de personages worden uit de doeken gedaan maar dan wel altijd op een zodanige manier dat ze sympathiek blijven overkomen. Dit is mede ook te danken aan de schitterende vertolkingen met een speciale vermelding voor Pat Quinn in de rol van Alice. Hoe graag zou ik zelf niet in haar restaurant gaan eten zijn! Deze ongedwongen geregisseerde film telt twee onvergetelijke scènes die nog lang blijven nazinderen; de begrafenis van een drugverslaafde en dan het slot waar zowel een camerabeweging als een inzoomen op het personage samenvallen, wat een heel beveemdend effect geeft. Langs de ene kant laat men Alice achter, langs de andere kant komt zij ons nader. Een werkelijk fantastisch einde van een erg gevoelige film. Deze film stemt me echter droevig omdat hij ons overduidelijk aantoont dat hij uit een totaal ander Amerika afkomstig was. Uit een vrijheidslievend, opstandig en idealistisch land. Het verschil met de lichtjes fascistoïde films die men de laatste vijftien jaar uit Hollywood te zien krijgt kan niet groter zijn, ze lijken wel van een andere planeet te komen. Geef mij maar "Alice's restaurant".
Ik moet bekennen dat ik blij ben dat Hillary Rodham Clinton zich kandidaat stelt voor het presidentschap maar wanneer ik even nuchter nadenk over haar kandidatuur dan heb ik zo mijn twijfels, niet omdat ik enige antipathie zou koesteren tegenover haar, wel integendeel, maar omdat haar kansen om in haar opzet te slagen niet zo groot zijn. Haar grootste obstakel blijft haar echtgenoot Bill Clinton die nog altijd door conservatieve Amerikanen wordt uitgespuwd. Haar eigen persoonlijkheid zal al evenzeer een hinderpaal vormen. Als overtuigde feministe is Hillary Rodham Clinton ook al een doorn in het oog van rechtse kiezers. Zij is natuurlijk een feministe en wat dan nog?! Toen ik nog eens haar mémoires doorbladerde botste ik op de volgende uitspraken die zij ooit op een conferentie van de Verenigde Naties heeft gedaan: "Het is een schending van de mensenrechten als miljoenen jonge meisjes een onterende en pijnlijke genitale verminking moeten ondergaan." Let hier op het gebruik van het woord "verminking" wat door velen nog altijd verkeerdelijk vervangen wordt door het veel onschuldiger klinkende "besnijdenis". En dan nog een zin: "Als deze conferentie één belangrijke boodschap oplevert, laat het dan zijn dat vrouwenrechten eens en voor al als mensenrechten worden gezien...en mensenrechten als vrouwenrechten." Duidelijker kon het niet gezegd worden of zoals John Lennon het lang geleden al even kernachtig verwoordde: "Woman is the nigger of the world."
Onlangs las ik een artikel over Axelle Red die momenteel in Parijs woont. Daarin sprak zij zowel over de positieve als de negatieve kanten van deze prachtige stad. Wat zij erg positief vindt is de gehechtheid en het respect dat de Fransen betonen voor hun taal. Zij kennen dan meestal (hoewel ook dat aan het veranderen is) maar één taal doch zij kennen die dan ook goed. Ik vind het dan logisch dat de Fransen ook van buitenstaanders respect verwachten en verlangen dat die het Frans zo goed mogelijk uitspreken. Ofwel is men van oordeel dat de eigen taal belangrijk is en dus een zo liefdevol mogelijke behandeling verdient ofwel hecht men er niet veel waarde aan en kan men dan ook van anderen niet verwachten dat zij die taal goed beheersen. Het is natuurlijk ook een kwestie van cultuur. De Franse cultuur behoort nu eenmaal tot de top in Europa ( Nietzsche vond zelfs dat men bij het denken aan cultuur in Europa alleen maar aan de Franse kon denken!) en dat uit zich dan ook in de omgang met taal. Iedereen die al eens kijkt naar de Franse TV-zenders kan dit trouwens constateren: zowel ministers als presentatoren als gewone burgers spreken meestal een Frans dat als muziek in de oren klinkt. En hoe zit het met het Nederlands in Vlaanderen???
"Tot het bittere einde" is het dagboek van de Joods-Duitse Victor Klemperer die tijdens het naziregime in Duitsland is gebleven. Hij kon dit omdat hij in de Eerste Wereldoorlog oorlogsvrijwilliger was geweest en omdat hij getrouwd was met een Arische vrouw. Zijn verslag toont aan dat heel wat Duitse burgers jaren hebben getwijfeld aan de duurzaamheid van het Derde Rijk, pas toen de overwinningen van de Wehrmacht een aanvang namen begonnen zij te geloven in de onoverwinnelijkheid van hun Fûhrer. Zij hadden zolang hun twijfels omdat er rondom hen heel wat ontevredenheid heerste en omdat zij niet konden geloven dat Groot-Brittannië en Frankrijk de dreigementen van Hitler over zich heen konden laten gaan. Het is dus pas na de zegetochten van het Duitse leger in Polen en in het Westen dat de Duitsers zich massaal achter Hitler schaarden. Tamelijk laat dus. Men kan zich terecht afvragen wat er zou gebeurd zijn indien de geallieerde mogendheden voor 1938 hadden ingegrepen. Ik heb zo het vermoeden dat het hele Derde Rijk als een kaartenhuisje ineen zou gestort zijn. Maar aangezien de Fransen en de Britten voorstanders waren van de vrede hebben zij geen vinger uitgestoken om Hitler te dwarsbomen, integendeel, zij gaven hem zelfs de indruk dat hij zijn gang kon gaan wat hij dan ook heeft gedaan. Men zou kunnen zeggen dat men hem in de val heeft laten lopen om hem dan des te harder te kunnen straffen. Op het eerste gezicht een vernuftige handelwijze maar dan wel één die miljoenen onschuldige slachtoffers tot gevolg heeft gehad. Ik durf dus te beweren dat héél Europa schuldig is aan het onmenselijke drama dat zich toen heeft voltrokken. Het strafste is dat datzelfde superieure Europa zich vijfig jaar (jaren negentig) later weer afzijdig heeft gehouden met al evenzeer dramatische gevolgen (etnische zuiveringen in het voormalige Joegoslavië). Wat zegt men weer over die ezel.....?
Voor de eerste keer in mijn leven ben ik 's nachts opgestaan om in de living verder te lezen in een boek. Tot hiertoe bleef ik in mijn bed liggen woelen wanneer ik niet kon slapen maar nu vond ik dat ik iets beters te doen had. Het bewuste boek waarvoor ik dan toch uit bed ben gekomen is "Lof der lankmoedigheid" van Rik Torfs. De meeste mensen kennen deze professor van de TV en weten dan ook dat hij de ironie niet schuwt. Zijn bons mots zijn erg gevat en spitsvondig maar wat hij in dit boek presteert is nog heel wat anders. Zijn schrijfstijl bezit het niveau van een Godfried Bomans en zijn diepzinnigheid doet me denken aan een Chesterton ( "Father Brown" en "Orthodoxie" zijn twee van zijn bekendste werken). Dit maar om te zeggen dat Rik Torfs zich in goed gezelschap bevindt. De sierlijkheid van de taal en de talrijke vernuftige redeneringen worden gedrenkt in een bad vol ironie waarbij ook de zelfspot niet afwezig blijft. Wie kijkt hoeveel bladzijden dit boek telt leest het getal 198 maar dat is maar schijn want in werkelijkheid zijn het er veel meer. Elke zin die Torfs schrijft verbergt er één of zelfs meer dan één, soms een hele paragraaf. Er staat immers meer dan er te lezen valt. Dit is dan ook de echte krachttoer van Rik Torfs: in een tamelijk dun boek zegt hij datgene waarvoor vele anderen duizend pagina's nodig zouden hebben. Ik kan "Lof der lankmoedigheid" dus alleen maar aanbevelen!
Eén van de meest bekende en meest gelezen boeken is "Het Achterhuis", het dagboek van Anne Frank. Lang geleden had ik dat ook gelezen en het had een grote indruk op mij gemaakt. Een tiental jaren geleden heeft men een uitgave op de markt gebracht waarin die gedeelten die vader Frank niet wilde publiceren wél aanwezig zijn. Omdat hij met dit dagboek vooral de jeugd wilde bereiken, had hij de negatieve opmerkingen van zijn dochter over haar moeder en de andere medebewoners achterwege gelaten, alsook die paragrafen die handelden over seksualiteit, iets wat in 1947 nog een groot taboe was. Ik heb nu de nieuwe versie gelezen en daaruit komt een veel complexere Anne Frank tevoorschijn dan vroeger het geval was. Ik dacht altijd dat zij een halve heilige was die alles alleen maar positief bekeek en uitsluitend gericht was op het goede. De nieuwe versie beschouw ik dan ook als een verbetering omdat daardoor een meer menselijke Anne voor het voetlicht treedt, een meisje dat begunstigd was met een grote scherpzinnigheid en een diepgeworteld moreel besef. Er is al heel wat geschreven over dit dagboek maar er zijn mij nu bij herlezing vooral twee zaken erg opgevallen. Ten eerste, Anne Frank schrijft bijna uitsluitend over de strubbelingen in het Achterhuis, de ruzies, de conflicten, haar verliefdheid, enz. slechts een paar keer heeft zij het over politiek. Toch was zij uitstekend op de hoogte want de onderduikers luisterden elke dag naar radio BBC en zij werden van alles op de hoogte gehouden door hun helpers uit de buitenwereld. Daarbij kwam nog dat Anne een grote interesse koesterde voor geschiedenis, zij had dus een goed inzicht in wat er op wereldvlak gebeurde. Het toespitsen van haar aandacht op de dagelijkse gebeurtenissen in haar directe omgeving was dus doelbewust en geen teken van onwetendheid. Ten tweede, doordat men nu de vroeger weggelaten gedeelten (met haar ongenadige kritiek op haar medebewoners) wel heeft gepubliceerd, worden we geconfronteerd met acht mensen, in dit geval dus Joden, die zowel hun positieve als negatieve karaktertrekken hebben. Deze Joden worden geportretteerd als mensen zoals u en ik zodat men zich des temeer afvraagt hoe het mogelijk was dat Hitler zulke mensen wilde vernietigen. En het trieste van de zaak is dat er inderdaad zeven van de acht onderduikers vermoord zijn in concentratiekampen. Alsof zij schuldig waren!!! Het is dus oppassen geblazen wanneer leiders anderen als schuldig bestempelen.
"The prince and the showgirl" is een film uit de jaren vijftig die om twee redenen het vermelden waard is. Ten eerste, na al die jaren kan men nog altijd lachen met deze komedie die vooral de aandacht trekt door de erg spirituele dialogen: typisch Britse humor die blijkbaar onsterfelijk is. De tweede reden waarom deze film onvergetelijk blijft is de manier waarop Laurence Olivier van het scherm wordt gespeeld door....Marilyn Monroe. Olivier die toen als de grootste Britse acteur werd beschouwd moet het afleggen tegenover dé glamour queen van dat moment. De film draait dus meer om de showgirl dan om de prins, niet dat de éne rol kleiner zou zijn dan de andere maar gewoon door beider vertolking en présence. Komt Laurence Olivier in het begin inderdaad grappig over, na een tijdje wordt het vermoeiend om nog met zijn gechargeerde vertolking te kunnen lachen: hier is een acteur aan het werk die zijn rol op een grappige manier probeert te spelen en daarvoor alle trucs uit de kast haalt die hij door zijn jarenlange toneelervaring heeft verzameld. Marilyn Monroe daarentegen IS grappig maar blijft terzelfdertijd verleidelijk, ontroerend en charmant, een combinatie waartoe slechts weinigen (zijn er wel nog andere?) in staat waren of zijn. In de "The prince and the showgirl" vertolkt zij werkelijk één van de beste rollen uit haar carrière en het is er ook aan te zien: zoals gezegd duwt zij de beroemde Shakespeare-acteur gewoon naar de achtergrond. Naar het schijnt was Olivier daar zich terdege van bewust waardoor hij bijna jaloers werd op deze, in zijn ogen toch, amateuristische sexbom. Nochtans dacht hij bij de aanvang van de opnamen dat duidelijk zou worden wie er het best uit de verf zou komen. Hier dus ook: wie laatst lacht, best lacht!
Vergeet "Schindler's list" van Steven Spielberg, vergeet ook "The pianist" van Roman Polanski en vergeet zeker de andere films en TV-reeksen over de Holocaust want reeds in 1961 is er een Poolse film over Auschwitz gemaakt die dit allemaal in de schaduw stelt. De titel ervan is "Pasazerka" ("Passenger") en hij werd geregisseerd door Andrzej Munk. Ik wist dat deze film bestond maar ik had hem nooit gezien en hij was bovendien volledig uit mijn gedachten verdwenen tot ik die titel onlangs ontdekte op internet bij Amazon.uk. Ik heb nog nooit zo vlug iets besteld. Gelukkig werd het pakje reeds na drie dagen in mijn brievenbus gedeponeerd. Nu het één en ander over de film zelf. Vermits de regisseur tijdens de opnamen is verongelukt krijgen we dus een film te zien die onafgewerkt is. De scènes die zich in het heden afspelen, maar die door het overlijden van Munk nog niet gedraaid waren, zijn vervangen door foto's waarbij men een commentaarstem hoort die ons duidelijk maakt waarover het gaat. De beelden in het concentratiekamp waren wel grotendeels klaar en ze zijn gewoonweg hallucinant. De gruwel wordt vooral gesuggereerd door een beklemmende sfeerschepping. Zo horen we op een bepaald moment het geblaf van een stel honden waarvan, in combinatie met de beelden, een enorme dreiging van uitgaat. Ook de vertolking van de twee actrices is indrukwekkend. Als men het dan toch niet kan laten om een speelfilm te maken over de Holocaust dan kan deze "Passenger" als voorbeeld dienen van hoe het wél moet. Ik wil er nog op wijzen dat de essentie (voor zover ik dat kan beoordelen natuurlijk) van deze weerzinwekkende geschiedenis in amper één uur wordt verteld, zij het dan noodgedwongen. Een film die het (her)ontdekken meer dan waard is!
Nog niet zolang geleden was de uitspraak van Donald Rumsfeld over het nieuwe en het oude Europa een reden tot algemene controverse. En dan toch vooral in het "oude" Europa, West-Europa dus. Het was natuurlijk wel duidelijk wat zijn bedoeling daarmee was, maar toch schuilt er een grond van waarheid in wat hij zei. De Westeuropeanen blijken zich krampachtig vast te klampen aan vroeger, elke verandering is reden tot klagen en zagen. Ik kan hier al direct twee voorbeelden aanhalen. Volgens een onderzoek zijn zowat de helft van de EU-burgers tegen de euro gekant, toch is die al vijf jaar geleden ingevoerd en nog hebben de verwende Westeuropeanen de schok niet verwerkt. Denkt men dat Europa het enige gebied is waar men van munt veranderd is?! Hoe hebben die anderen dat dan verwerkt? Kloegen zij daar dan ook zo over? Het tweede voorbeeld dan: vijftig jaar geleden vond men het een schande (en terecht!) dat er een Muur bestond die Europa in twee verdeelde, nu die scheiding opgeheven is zijn velen van oordeel dat het vroeger met die Muur toch beter was! Kortom, elke verandering stuit op verzet en is reden tot ongenoegen, een ongenoegen waarop sommige gewetenloze politici dan nog inspelen ook. Wordt Europa dan toch een soort van Bokrijk in de wereld? Indien dat zo zou zijn dan zal ons dat vroeg of laat duur te staan komen, eerder vroeg dan laat. Arm Europa dus.
Dit moeilijk uitspreekbare woord is de titel van een Bosnische film van Jasmila Zbanic. "Grbavica" vertelt het verhaal van een jong meisje dat op zoek gaat naar haar afkomst. Op het einde ontdekt zij dat haar geboorte het gevolg is van een verkrachting. Tijdens de Bosnische oorlog is haar moeder namelijk verkracht geweest door een Serviër. Deze film is om verschillende redenen interessant te noemen. Vooreerst brengt hij ons in contact met een ander deel van Europa, het voormalige Oostblok, zodat onze typische Westeuropese navelstaarderij wat afgezwakt wordt. Dat is altijd mooi meegenomen. Vervolgens zien we hoe een maatschappij die echt multicultureel was kapot gemaakt wordt, niet OMDAT ze multicultureel was, maar omdat één nationaliteit van oordeel was dat het haar alleen toekwam om de macht naar zich toe te trekken. Voor hen was die multiculturaliteit daarom een hinderpaal en dus slecht. Met de gekende gevolgen. Het is goed om daar even bij stil te staan omdat er nogal eens verkondigd wordt dat het de multiculturaliteit op zich is die niet deugt. Tot wat nationalisme kan leiden toont ons dus dit verhaal dat heel sober in beeld werd gebracht en schitterend is vertolkt. Vooral de jonge actrice die de rol van de dochter speelt is erg aangrijpend.
Deze week zag ik in het TV-journaal een professor die een waarschuwing liet horen in verband met het overdreven lawaai dat jongeren in discotheken te verduren krijgen. Ik kan die mening alleen maar bijtreden maar is het niet wat laat om daar nu mee af te komen? Vijfentwintig jaar geleden zag de bekende dr.Le Compte reeds dit probleem. In een artikel over ouderdomshardhorigheid schreef hij: "Dus hier geldt ook zoals altijd: de beste behandeling is het voorkomen. Of anders gezegd: zorg dat u zo min mogelijk lawaai moet verduren. Verbied bij voorbeeld uw kinderen om hun radio's en platenspelers zo hard te zetten dat u de muziek (dat lawaai) door heel het huis kunt horen." (in "Gezond en gelukkig" deel III, p.90) Men had toen beter naar deze woorden geluisterd! En nog iets: in datzelfde journaal stelde men voor om de jongeren oordopjes te doen dragen wanneer zij naar een discotheek gaan. Zou het niet eenvoudiger zijn om gewoon de muziek wat minder luid te zetten? Of is dit echt te veel gevraagd?!
"Ik ben bang om mij te vervelen." Deze woorden van koningin Marie Antoinette zijn te vinden in de biografie die Stefan Zweig over haar geschreven heeft. Het is een erg boeiend boek dat duidelijk verbanden legt tussen de geportretteerde hoofdpersoon en de tijdsgeest van de achttiende eeuw. Ergens schrijft Zweig over haar: "De luchthartige vrouw, die nooit een boek ten einde las en elk ernstig gesprek trachtte te ontwijken, ontbrak het aan die eigenschappen welke noodzakelijk zijn voor een dieper inzicht: ernst, eerbied en doorzettingsvermogen." De eeuw waarin zij leefde was er één van lichtzinnigheid en oppervlakkigheid en door het feit dat zij geld genoeg tot haar beschikking had ging zij nog een stapje verder zodat de achttiende eeuw in haar als het ware zijn hoogtepunt bereikte. Wie een beetje op de hoogte is van de geschiedenis weet natuurlijk dat dat hoogtepunt maar heel tijdelijk was want daarna ging die fameuze eeuw ten onder en Marie Antoinette erbij. De biografie die Zweig geschreven heeft is niet alleen een met groot inlevingsvermogen geschetst portret van deze tragische koningin maar men zou het ook kunnen bestempelen als een soort van waarschuwing voor de toekomst. Wie er alleen maar aan denkt om zich te amuseren is gedoemd om vroeg of laat met een schok wakker te worden in een totaal andere wereld. Maar is het niet juist kenmerkend voor overgangsperioden dat men dan bezeten wordt door een soort van drang tot zelfvernietiging? Een drang die dan ook meestal tot een dramatische ontknoping leidt.
Eerst even uitleggen wie Barbara Havers is. Zij is geen levende persoon maar een personage uit een TV-reeks. Zij is de brigadier die inspecteur Lynley helpt bij zijn speurwerk in de Britse serie "The inspector Lynley mysteries". Voor mij is zij de belangrijkste persoon in deze knappe reeks die met Brits vakmanschap is gemaakt. Ofschoon actrice Sharon Small haar rol vertolkt zonder de minste glamour toch zet zij een boeiende vrouw neer die de inspecteur telkens op een pittige manier van repliek weet te dienen. Slechts af en toe glimlacht zij eens maar het is dan ook een glimlach die er mag zijn, het maakt haar personage ineens erg verleidelijk en innemend. Ik zit daar eigenlijk altijd op te wachten waardoor elke aflevering voor mij op die manier al een spannende gebeurtenis wordt los nog van het verhaal zelf. Dit is iets wat Britse TV-acteurs eigenlijk op het lijf geschreven is: gewone mensen zodanig uitbeelden dat zij de kijkers in de ban weten te houden. Het is duidelijk dat daarvoor enig talent is vereist maar dat hebben zij ginder blijkbaar in overvloed. Groot-Brittannië is niet voor niets het land vanwaar Shakespeare afkomstig is.
Ik heb het nog niet zoveel meegemaakt dat er zo een tegenstelling bestond tussen een huidige Amerikaanse president en zijn voorganger en ik heb toch al een paar presidenten de revue zien passeren. Wanneer men George Bush jr. vergelijkt met Bill Clinton dan lijkt het wel alsof men zich in een ander tijdperk bevindt. Letterlijk gezien is dat natuurlijk wel zo want Bush is de eerste president van de 21° eeuw maar tijdperken worden niet afgesloten volgens een bepaalde datum, denken we hiervoor maar aan de negentiende eeuw, die eindigde pas in 1914! Wie zich Bill Clinton nog herinnert, en wie doet dat niet behalve zij die toen nog kleuter waren, heeft er moeite mee om zien hoe het prestige van het Amerikaanse presidentschap nu door één man te grabbel wordt gegooid. Toch was Clinton betrokken in een seksueel schandaal dat hem op de rand van de afgrond (impeachment) deed belanden maar waaraan hij door de publieke opinie is ontsnapt. Hij was nu eenmaal te populair om af te zetten. De vraag of die populariteit terecht was ga ik hier niet behandelen, ik constateer alleen maar. Dat Bill Clinton populair was (en is!) had hij te danken aan zijn grote uitstraling, zijn charme en elegantie. Daarenboven was hij erg intelligent. Hij was gewoon niet in staat om domme uitspraken te doen. Ook bezat hij een grote empathie waardoor de burgers het gevoel kregen dat hun president met hen meeleefde. Daarvoor verwijs ik naar zijn optreden na de bomaanslag in Oklahoma en de manier waarop hij kinderen tegemoet trad: gehurkt richtte hij zich tot hen zodat hij zich op dezelfde hoogte bevond als zij, niet BOVEN hen. Ik beperk me tot deze twee uitingen omdat ze mij het meest gefrappeerd hebben, er zullen er natuurlijk nog meer zijn. Keren we nu terug tot George Bush jr. dan kan men tot de conclusie komen dat bij hem al het voorgaande in omgekeerde zin voorhanden is. Ik besef terdege dat zo een vaststelling nogal cru overkomt maar in mijn ogen valt daar niet veel tegen in te brengen. Nog twee jaar en er staat ons misschien weer een grote verrassing te wachten!
De volgende woorden van Etty Hillesum zijn het overdenken even waard. Hier volgen ze: "En 'werken aan zichzelf' is heus geen ziekelijk individualisme. En een vrede kan alleen een echte vrede worden later, wanneer eerst ieder individu vrede in zichzelf vindt en haat tegen medemensen van wat voor ras of volk ook uitroeit en overwint en verandert in iets dat geen haat meer is, misschien op den duur zelfs liefde, of is dat misschien wat veel geëist. Toch is het de enige oplossing. En zo zou ik kunnen doorgaan, bladzijden lang. Dat stukje eeuwigheid dat men in zich draagt, kan men zowel in één woord als in tien dikke standaardwerken afhandelen. Ik ben een gelukkig mens en prijs dit leven, jawel, in het jaar des Heren 1942, het zoveelste oorlogsjaar." Twee opmerkingen hierover, ten eerste, Etty Hillesum beschouwt individualisme dus niet als iets ziekelijk wat vandaag nochtans schering en inslag is geworden. Voor haar heeft dat woord een positieve betekenis, en terecht. Ten tweede, ofschoon zij als Joodse vrouw onder de Duitse bezetting aan heel wat restrictieve bepalingen onderworpen was, prees zij het leven! Ben ik er ver naast als ik dit als het omgekeerde van verzuring beschouw?
Genieten, genieten en nog eens genieten kan ik van de DVD van het live-optreden van de Franse Mylène Farmer. Al ben ik dan een verwoed filmliefhebber, toch wil ik veel films ruilen voor deze opname van haar optreden dit jaar in het Parijse Bercy. Deze weergave van haar concert is werkelijk prachtig en dat is eigenlijk te weinig gezegd. Ik heb het nog nooit zo betreurd dat ik lijfelijk niet aanwezig was op een optreden van haar. Ik ben er me van bewust dat deze DVD maar een fractie weergeeft van hoe het in werkelijkheid moet geweest zijn. Volgens mensen die er aanwezig waren hing er werkelijk magie in de lucht. Ik ben erg geneigd dit te beamen bij het bekijken van deze DVD. Het begin is gewoonweg indrukwekkend, het middenstuk is erg aangrijpend en sober tegelijk en het slot is....als ik dan toch een woord moet gebruiken: adembenemend. En al wat daar tussen in ligt is even onvergetelijk. Heel dit optreden baadt gedeeltelijk in een rode gloed, onderbroken door scènes met blauw ofwel rood én blauw licht, het zijn de enige kleuren die bij de verlichting gebruikt worden. Ook het publiek wordt afwisselend in rood en blauw licht ondergedompeld. Andere kleuren worden, op een enkele uitzondering na, geweerd. De aanblik ervan zorgt alleszins voor veel esthetisch genot. Dit voor wat de look van de show betreft. De muziek komt heel goed tot haar recht dankzij een stel schitterende muzikanten met als uitschieter een bijna maniakale drummer die daarenboven een ontroerend duet zingt met de zangeres. En dan natuurlijk Mylène zelf: zij gedraagt zich afwisselend ongenaakbaar en erg dicht bij haar publiek. Zij communiceert als het ware op een onzichtbare manier. Zij is er het beste bewijs van dat men geen spectaculaire zangeres of danseres moet zijn om indruk te maken. Haar houding en haar ongelooflijke uitstraling zorgen er wel voor dat de toeschouwers in haar ban komen. En hoe! Bijna iedereen zingt al haar teksten woord voor woord mee en verschillende mensen zijn tot tranen toe ontroerd door het gebeuren. Men merkt zo dat er een heel speciale band ontstaat tussen de zangeres en de toehoorders. Dat zij maar om de vijf of zes jaar optreedt heeft daar natuurlijk ook iets mee te maken. Deze DVD die pas uitgekomen is (4 december) ken ik al bijna uit het hoofd en ik weet nu al dat ik er nog dikwijls zal naar kijken. Misschien heeft mijn bespreking duidelijk gemaakt dat ik van Mylène Farmer hou??!
Het is nu 50 jaar geleden dat de Hongaarse opstand tegen het communistisch regime heeft plaats gegrepen. Voor zover ik me kan herinneren was het de eerste historische gebeurtenis die ik, weliswaar als kind, heb meebeleefd. Wat me vooral zal bijblijven is een toespraak van de beroemde Spekpater in onze school. Hij trok fel van leer tegen de goddeloze communisten die in naam van hun ideologie de wereld wilden veroveren om dan de religie uit te roeien. Daarbij tekende hij een schrikwekkend portret van de leiders in het toenmalige Oostblok, leiders die door zijn woorden met moeite nog als mensen konden bekeken worden. Wie toen in het Westen teveel kritiek leverde op het kapitalistisch systeem werd zonder pardon als communist gebrandmerkt. Het was zij of wij. En wat zien we vandaag gebeuren? Bepaalde Westerse leiders gaan tekeer tegen gelovigen die in naam van hun god de wereld willen veroveren om dan het atheïsme uit te roeien! Als men nu teveel kritiek levert op het Westen dan is men een terrorist. "Het kan verkeren" zei Brederoo al. Toch is er één groot verschil met vroeger. Die hedendaagse gelovigen hebben wél de aanval op 11 september 2001 en de bomaanslagen in Londen en Madrid op hun geweten. Zover hebben de goddelozen het nooit gedreven. De combinatie van fanatisme en religie is dus letterlijk dynamiet. Maar zoals de toestand van 50 jaar geleden tot een goed einde is gebracht (met dank aan het trio Walesa, Woytila en Reagan) zo zou dat nu ook wel eens kunnen gebeuren. Binnen vijftig jaar? Ik ga er natuurlijk van uit dat mensen nog altijd blijven nadenken!
Ik noem de actrices die in de films van Ingmar Bergman hebben gespeeld "Bergmanactrices" omdat bij hem hun talent de hoogste toppen van hun kunnen heeft bereikt. En ook omdat zij vooral door die films in de herinnering zullen blijven voortleven al hebben sommigen van hen ook in buitenlandse films niet onverdienstelijk werk geleverd. Ingmar Bergman is voor zover ik weet de enige regisseur die zoveel actrices tot zijn beschikking had in tegenstelling tot anderen die gedurende een periode ( die meestal de duur had van hun relatie) slechts één actrice steeds opnieuw een hoofdrol toebedeelden. Niet alleen het talent van de Bergmanactrices was opmerkelijk maar ook hun verscheidenheid. Elk bezat een karaktertrek die compleet verschilde van de anderen maar toch telkens opnieuw naadloos paste in die typische Bergmaniaanse wereld. Wie kan ooit de Harriet Andersson vergeten uit "Zomer met Monika" met haar bijna dierlijke sensualiteit? Wie wordt niet getroffen door het tragische gelaat van een Ingrid Thulin die in "De grote stilte" de pijn van haar personage tastbaar wist te maken. Hoe warmmenselijk is niet het gezicht van Bibi Andersson die in "Persona" heel de tijd aan het woord is en één van de meest erotische scènes (zonder ook maar een streepje bloot!) speelt uit de filmgeschiedenis. En dan die intelligente blik van een Liv Ullmann! En ik vergat bijna Eva Dahlbeck die vooral in de eerste periode (jaren'50) indruk maakte met haar aanstekelijke glimlach. Ondanks deze verschillen hadden deze actrices één punt gemeen en dat was hun totaal gebrek aan glamour waarmee ik niet wil zeggen dat zij geen uitstraling hadden, wel integendeel, maar er was niets artificieels aan hun verschijning. Het waren gewone vrouwen die ook zo door Bergman werden gefilmd: hoe goed ziet men niet elk detail van hun huid in die ongenadige close-ups waarvan hij het handelsmerk bezat. Toch blijven zij intrigeren en waren het elk op hun eigen manier mooie vrouwen maar zij bezaten een schoonheid die van binnenuit kwam. Als er ooit een regisseur heeft bestaan die bijna het onmogelijke uit zijn actrices tevoorschijn wist te toveren dan was het wel Ingmar Bergman. Het zal wel geen toeval geweest zijn dat hij ook toneelregisseur was. Naar het schijnt was toneel zijn grootste liefde.
Ik weet niet genoeg van de situatie in Venezuela om er een oordeel over te formuleren maar wat ik wel weet is dat de herkozen president Hugo Chàvez zich regelmatig te buiten gaat aan uitlatingen die beneden alle niveau zijn. Het is niet omdat men tegen een staatshoofd gekant is dat men hem moet beledigen. Wat ik het meest verwerpelijk vond is dat hij ooit gezegd heeft dat "Bush erger is dan Hitler" (!!!). De Joden zullen blij zijn dat te horen. Voor zover ik weet is er nog geen enkele Jood gedood op bevel van president Bush, in het geval van Hitler echter..... Ofwel is Chavez een domoor die de Europese geschiedenis niet kent ofwel een walgelijke populist die alle middelen gebruikt om populair te zijn en aan de macht te blijven. Dit laatste in de eerste plaats. Beseft hij dan niet dat hij niet alleen zichzelf te kijk zet voor de hele wereld maar het hele land erbij? Hij is dus waarschijnlijk vooral het eerste!
Toen ik gisteren in de krant zag dat Madonna de centrale gast was van de talkshow van Oprah Winfrey kon ik het niet nalaten om eens te kijken. Ik vroeg me af hoe zij zich zou verdedigen in verband met de adoptie van haar zwart kindje uit Malawi. Zij heeft me inderdaad kunnen overtuigen van haar goede bedoelingen. Op een beheerste en waardige manier deed zij deze zaak uit de doeken zodat men zich achteraf afvroeg waarom men zo een drukte heeft gemaakt over haar handelwijze. Dit gesprek nam een halfuur in beslag, daarna was het de beurt aan de Texaanse countrygroep de Dixie Chicks die drie jaar geleden ophef hadden gemaakt met een opmerking over hun president in verband met de oorlog tegen Irak. Eén van de zangeressen die had gezegd dat zij beschaamd was dat zij ook uit Texas kwam (de staat van George Bush jr.) kwam er duidelijk voor uit dat zij daar geen spijt van had, meer nog, nu was zij nog meer tegen Bush gekant. Haar woorden werden door Oprah Winfrey goedkeurend ontvangen evenals door het publiek zodat men hier dus een ander beeld kreeg van het Amerika waartegen zoveel mensen tekeer gaan. In dit programma zag men Amerikanen die tegen de oorlog waren, tegen onverdraagzaamheid en die hardnekkig het recht op vrije meningsuiting verdedigden. Het is goed om daar ook eens rekening mee te houden in tegenstelling tot zovelen in de wereld die het Amerikaanse volk als geheel het liefst van de aardbol zouden zien verdwijnen, waardoor zij zich eigenlijk wentelen in een fanatisme met een goed geweten. Nadenken is dan niet meer nodig. Wie een heel volk verkettert is in wezen zoals Hitler die het hele Joodse volk wilde vernietigen.
"Een goed idee dat ik hier nu lanceer is: laat de Belgische regering een stelsel van bejaardengeld in de aard van het kindergeld uitknobbelen voor die jonge mensen die heel de last moeten dragen van het laten inwonen en verzorgen (en vertroetelen) van oudere mensen." Wijze woorden in mijn ogen. Zij werden reeds geschreven in 1978 door een Vlaams dokter.
Geschiedenis is een vak dat me al lang mateloos boeit. Het is altijd verbijsterend om lezen hoe bijvoorbeeld oorlogen ontstaan: dikwijls totaal onverwacht en meestal om economische redenen al wordt dat dan verdoezeld door met een bepaalde ideologie voor de dag te komen, dat maakt vechten natuurlijk eervoller. Denkt men! Nog verbijsterender is het om te constateren hoe oorlogen beëindigd worden. Meestal omdat men gewoon moe gevochten is of als men een duidelijke overwinning heeft behaald. Maar dit laatste geeft dan dikwijls opnieuw aanleiding tot een nieuwe oorlog, uitgaande van de redenering dat wat één keer is gelukt een volgende maal misschien ook wel zal slagen. En dan mislukt het natuurlijk! Ook treft me altijd weer de ijdelheid en de mateloze ambitie van zoveel leiders die tot alles in staat zijn om maar geen gezichtsverlies te moeten lijden. Dat dit dan ten koste kan gaan van duizenden en duizenden onschuldige slachtoffers laat hen blijkbaar volkomen koud. Een Russisch schrijver uit de negentiende eeuw (Alexander Herzen) bestempelde de geschiedenis als "de autobiografie van een gek" en ik ben meer en meer geneigd om het daarmee eens te zijn. Men moet daarvoor zelfs niet naar de geschiedenis kijken, men ziet het elke dag gebeuren in de actualiteit, the making of als het ware.
Ik had al veel verschillende kritieken gelezen over "The Black Dahlia", de laatste film van Brian De Palma. Sommigen vinden het een heel goede film en anderen waren ontgoocheld, vooral dan over het tweede gedeelte. Zoiets zet me er alleen maar toe aan om zelf eens te gaan kijken, wat ik sowieso zou gedaan hebben want ik hou erg veel van de films van deze eigenzinnige regisseur. Als filmliefhebber is het bij zijn films altijd puur genieten. Toen ik de film aan het bekijken was zat ik onbewust te wachten op dat mindere tweede gedeelte. Ik bleef echter wachten tot ik ineens "The end" zag verschijnen! Dit maar om duidelijk te maken dat héél deze film fantastisch knap gerealiseerd is met een stijl die je bij anderen niet vindt. Pure klasse. De belichting, de bedwelmende camerabewegingen, de sfeer, kortom alles zorgt ervoor dat men duidelijk ziet dat hier een meester aan het werk is geweest. Het enige minpunt is de vertolking. Die is niet over de hele lijn geslaagd te noemen. En ik richt mijn pijlen hier dan (spijtig genoeg) vooral op de mooie Scarlett Johansson die haar rol van femme fatale niet aankan. Zij is niet uitdagend en sensueel genoeg. Ze ziet er te braafjes uit. Maar écht storen doet het niet, het brengt de film zeker niet uit evenwicht. Om dan toch één scène speciaal te vermelden: op het einde keert het hoofdpersonage terug naar Scarlett en wanneer zij de deur opent staat zij daar in een verblindend wit licht waardoor zij eruit ziet als een engel. Op dat moment is Johansson wél de ideale actrice natuurlijk. Om te besluiten kan ik iedereen alleen maar aanraden om deze film te gaan bekijken en vooral om ervan te genieten zoals men van een gastronomische maaltijd geniet.
Al grasduinend op het internet kwam ik terecht op een website met foto's van beroemde actrices. Ik heb zo verschillende actrices bekeken tot ik aan de fotogalerij van Rita Hayworth kwam, daarna vond ik het niet meer nodig om nog andere foto's te bekijken. De schoonheid van Rita Hayworth was inderdaad zo overrompelend dat het daarna toch alleen maar minder kon zijn. Deze vedette van meer dan vijftig jaar geleden lijkt bijna een....godin. Zij bezat daarenboven een sensuele uitstraling die haar gelijke niet kent. Na haar werden actrices "sexy" wat heel wat anders is, het is niet meer zo subtiel. Wie sexy is loopt met zijn sex-appeal eigenlijk te koop, bij sensualiteit blijft het bij een vermoeden. Een voorbeeld van die sensualiteit is ongetwijfeld te vinden in de film "Gilda" waar Rita Hayworth een "striptease" uitvoert door alleen maar haar handschoen uit te trekken. Het lijkt bijna alsof zij daardoor ineens naakt is. Zo wordt duidelijk hoe de tijden veranderd zijn. Zij zijn niet alleen luidruchtiger geworden maar vooral meer op sensatie belust. Men ziet alleen maar iets wanneer het schokkend is en gewelddadig anders wordt er gewoon naast gekeken. Het spreekt natuurlijk vanzelf dat ook daar vroeg of laat een reactie zal op volgen.
Ik wil nog even iets zeggen over de kwestie van de hoofddoek. Gisteren las ik daarover in de krant een erg interessant artikel van prof. Rik Torfs. Hij geeft zelf toe dat hij niet erg van de hoofddoek houdt omdat het een zekere afstand schept. Zonder hoofddoek is een vrouw iets dichterbij en, schrijft hij, "dat is belangrijk want ik wil haar kennen." Maar dan eindigt hij zijn artikel met de volgende zinnen: "Wie de hoofddoek wil verbieden, heeft doorgaans andere motieven. Hij eist dat de moslima haar hoofddoek afneemt, niet om haar beter te leren kennen, maar om haar niet meer te zien. ALS ZE GEEN HOOFDDOEK DRAAGT, BESTAAT ZE NIET LANGER." (hoofdletters van mij) Daarmee slaat hij natuurlijk de nagel op de kop. Moslima's zonder hoofddoek vallen niet erg op, zij zien er alleen wat meer zuiders uit, men kan er dus gemakkelijk over heen kijken. Mét hoofddoek is het wat moeilijker om ze te negeren. Ik vermoed dan ook dat die moslima's het ogenblik gekomen achtten om nu aan de omgeving te laten zien wie zij zijn en waar zij voor staan. Het moet hen een zekere voldoening geven dat er nu zoveel en zo hartstochtelijk over hen gediscussieerd wordt. ZIJ BESTAAN DUS!
Mylène Farmer is een Franse zangeres van Canadese afkomst. In Frankrijk is zij razend populair en terecht. Spijtig genoeg is zij het hier heel wat minder, als men haar al kent. Een paar jaar geleden heeft zij in Vlaanderen een grote hit gescoord met "Desenchantée", één van haar bekendste en beste nummers. Toch is het daar niet bij gebleven. Haar CD's "Innamoramento" en haar laatste "Avant que l'ombre" zijn van het zelfde niveau. Tekst en muziek zijn steeds wonderwel op elkaar afgestemd zodat zij één geheel vormen. Mylène Farmer schrijft zelf haar teksten en de muziek wordt geleverd door haar vaste componist Laurent Boutonnat. Deze samenwerking zorgt voor intrigerende en in mijn oren hypnotiserende klanken die alleen maar van haar afkomstig kunnen zijn. Het enige gevaar dat haar bedreigt is dat zij vastgeroest geraakt in die zo typische klankwereld zodat elke nieuwe CD meer van het zelfde wordt. Blijkbaar beseft zij dat zelf ook wel want tussen het opnemen van haar laatste CD en de vorige lagen verschillende jaren. Maar er rekening mee houdend dat zij reeds een carrière van twintig jaar achter de rug heeft, zit zij waarschijnlijk al op rozen. Het weze haar gegund!
Graag wil ik enkele opmerkingen maken over het debat over de hoofddoek, een debat dat door de niet-moslims, de ongelovigen dus, nu al geruime tijd in stand wordt gehouden. Langs de ene kant heb je diegenen die er geen problemen mee hebben dat moslima's een hoofddoek dragen, langs de andere kant zijn er die een hoofddoek gewoon zouden afrukken indien zij maar konden. Het zal dus nog lang duren vooraleer er tussen deze beide uitersten een compromis tot stand komt als het er al ooit komt. Wel kan ik me niet van de indruk ontdoen dat hier veel drukte gemaakt wordt om niets, om een lapje stof. Maar dit gezegd zijnde, wil ik hier direct aan toevoegen dat ook de moslims zelf daar veel drukte over verkopen, het is bijna alsof hun leven er van afhangt. Indien zij in onze maatschappij als volwaardige leden willen behandeld worden dan moeten zij bestand zijn tegen kritiek, een kritische geest is nu eenmaal één van de verworvenheden van onze Westerse cultuur, ik zie niet in waarom wij dat zouden prijsgeven. Moslims stellen de zaken nogal ongenuanceerd voor, het is een echte of/of-redenering. Of een vrouw draagt een hoofddoek en dan is zij deugdzaam of zij draagt er geen en dan is zij een hoer! Zou het hier ook niet zijn zoals bij al de rest dat de waarheid in het midden ligt? De werkelijkheid is niet zwart-wit maar eerder grijs. Als zij de zaken zo cru stellen dan is het logisch dat zij op tegenwind stuiten. Ik blijf er dus bij dat aan dit stukje stof veel te veel waarde wordt gehecht. Het wordt tijd dat beide kanten wat leren relativeren.
Ik vind het altijd zo storend en onbegrijpelijk dat men de Amerikaanse term "affirmative action" vertaalt als "positieve discriminatie". Ik vraag me dan af waarom men zo iets doet. "Affirmative action" is in de Verenigde Staten een middel om de zwarten te helpen integreren in een overwegend blanke maatschappij. Wanneer men dan hier spreekt van "positieve discriminatie" dan valt het bijna te verwachten dat er negatieve reacties gaan volgen. Het woord "discriminatie" is er nu eenmaal teveel aan want discriminatie kan toch nooit positief zijn, zelfs niet met de beste bedoelingen. Als die discriminatie dan gebeurt tegenover het eigen volk dan is het niet verwonderlijk dat er weer direct beschuldigingen volgen van racisme. Zo wordt door verkeerd woordgebruik iets in een slecht daglicht geplaatst wat eigenlijk positief is, de resultaten in de VS zijn er om dat te bewijzen. Of gebruikt men de term "positieve discriminatie" doelbewust om de mensen sowieso af te schrikken? Waarom dus niet spreken over "positieve actie" bijvoorbeeld?
Een paar dagen geleden was Sonia Gandhi op bezoek in ons land waardoor zij door de media plots belangrijk geworden was. Het is immers opvallend hoe weinig men hier over deze boeiende vrouw te lezen krijgt. Dat zij de invloedrijkste vrouw is in het grote India wordt hier blijkbaar maar als een detail in het wereldnieuws beschouwd. Sonia Gandhi, weduwe van Rajiv Gandhi en schoondochter van Indira, beiden vermoord, is dan nog van Europese (Italiaanse) afkomst ook, zeker een reden om wat meer aandacht aan haar te besteden. Men spreekt in het Westen graag over vrouwenemancipatie maar als er dan in India een vrouw is die daar daadwerkelijk ook mee bezig is, dan vestigt men daar nauwelijks de aandacht op. Deze vrouw met klasse is voor mij een echt voorbeeld van integratie. Zij die geboren en getogen is in een katholiek land, is erin geslaagd om zich volledig aan te passen aan de complexe Indiase maatschappij. Dat is niet niks. Ik zie het omgekeerde al gebeuren in ons land! Een bepaalde partij zou direct moord en brand schreeuwen, en zij niet alleen. Het zou geen kwaad kunnen om hier in Vlaanderen wat meer met de "eyes wide open" te leven.
Omdat er zoveel verschillende meningen circuleerden over de film "Het parfum" wilde ik me er zelf eens van vergewissen wat er nu allemaal van waar was. Jaren geleden had ik ademloos in een paar dagen het boek uitgelezen. Zowel het onderwerp als de uitwerking hadden een grote indruk op me gemaakt, ik vond het een prachtig boek. Over de verfilming ervan kan spijtig genoeg niet hetzelfde gezegd worden. De camera slingert zich te pas en te onpas doorheen het dekor waarschijnlijk om de kijker de indruk te geven dat de regisseur iets kent van camerabewegingen. Een bewegend beeld is nog geen goed beeld, bij echt begaafde regisseurs verplaatst de camera zich alleen wanneer dit strikt noodzakelijk is. Ook wat de muziek betreft is de film in hetzelfde bedje ziek. Je wordt gewoon constant om de oren geslagen met bombastische klanken die meestal geen enkel effect hebben dan dat ze danig irriteren. Op muzikaal vlak geldt hetzelfde als op beeldvlak: in de begrenzing toont zich de meester. En dan de orgiescène op het einde, die is eerder lachwekkend dan indrukwekkend. Ook hier weer toont de cineast dat hij geen maat weet te houden. Het boek was ook veel aangrijpender. Zoals bijvoorbeeld wanneer de hoofdfiguur zich realiseert dat hij geen eigen lijfgeur heeft. Op die manier slaagt de schrijver erin om zijn onnoemelijke eenzaamheid prangend weer te geven. Is er dan niets goed aan deze verfilming? Toch wel, de hoofdvertolker kwijt zich erg verdienstelijk van zijn taak. Hij slaagt er heel goed in om van zijn personage een heel dubbelzinnig portret te schetsen. Maar dat is niet genoeg om er een schitterende film van te maken. Stanley Kubrick had dus toch gelijk wanneer hij zei dat dit boek onverfilmbaar is. Jammer dat sommigen in zo een verfilming dan toch geld willen steken om dit aan te tonen!
Gisteren was het in het praatprogramma "Nooitgedacht" de beurt aan niemand minder dan Goedele Liekens. Na al die jaren zijn we er gewend aan geraakt dat zij vlot van tong is. Dat was nu ook weer direct duidelijk. Maar het boeiende aan het gesprek tussen interviewer Rik Torfs en haar bestond erin dat het hier niet de zoveelste vlotte babbel geworden is zoals we er al zoveel op het scherm zien. Integendeel, dit keer zagen we een Goedele Liekens die soms haperend antwoordde, niet wist wat te zeggen en twijfelde. Op bepaalde momenten zag men haar zo zitten nadenken en zoeken naar een juiste formulering van haar gedachten. Dit resultaat was te danken aan het optreden (of liever niet-optreden) van Torfs die haar daar de ruimte voor liet. Nooit forceerde hij haar. Hij liet haar gewoon betijen. Zo kreeg zij de kans om zich te tonen zoals men haar niet zo dikwijls te zien krijgt, enigszins kwetsbaar maar daardoor des te meer overkomend als een sterke vrouw (al beschouwt zij zichzelf niet zo, in haar ogen zijn de Afghaanse vrouwen heel wat sterker). In deze drukke tijden van geleuter en getater was deze aflevering een welkome afwisseling, moet ik zeggen. We konden rustig genieten van een erg menselijk contact tussen twee zelfstandig denkende individu's. Ik geef wel toe dat ik een zwak heb voor Goedele Liekens. Zij is niet alleen een erg mooie vrouw maar zij is ook verstandig en gepassioneerd en draagt daarenboven het hart op de juiste plaats. Vooral omwille van dit laatste zal haar veel vergeven worden. Bedankt, Canvas!
Vandaag wordt weer het einde van de Eerste Wereldoorlog herdacht. Het is goed dat zulke gebeurtenissen niet vergeten geraken maar men kan zich afvragen of zulke herdenkingen wel enig nut hebben. Iedereen merkt toch dat oorlogen gewoon verder uitgevochten worden in alle delen van de wereld. Om hier daadwerkelijk een einde aan te maken zou er iets ondernomen moeten worden tegen de agressie in de mensen, vooral dan de mannen want het zijn zij die de mensheid een slechte reputatie hebben bezorgd, en tegen de wapenfabricanten. Beide elementen versterken immers elkaar: indien er geen agressie zou bestaan dan zou men er niet aan denken om wapens te gebruiken en indien er geen wapens zouden voorradig zijn dan zou die agressie hoogstens leiden tot wat vuistgevechten, meer niet. De erg gesofisticeerde wapentuigen zorgen ervoor dat het bijna onmogelijk wordt om ze NIET te gebruiken, zij wakkeren de reeds aanwezige agressie nog wat aan. En wie maakt zulke wapens? Juist, zij die massa's geld willen verdienen met de dood van hun medemensen. Het is dus ook hebzucht die bij heel deze problematiek een rol speelt. Dus om te zorgen dat er vrede in de wereld zou heersen zal er in de toekomst nog heel wat werk aan de winkel zijn. Ben ik een pessimist als ik denk dat dat nog een hele tijd zal duren?
"Robin and Marian" is een film uit 1975 die ons het verhaal vertelt van Robin Hood die na jaren terug keert van de kruistochten en opnieuw zijn vroegere geliefde Marian ontmoet die hij meer dan twintig jaar geleden had verlaten waarop zij in het klooster is getreden. Na een tijd flakkert de passie weer op. Deze romance wordt regelmatig onderbroken door gevechten allerhande die ons dikwijls opgediend worden met een knipoog. Regisseur Richard Lester (van de Beatlesfilms) schijnt echter niet te kunnen beslissen of hij nu een degenfilm wilde maken of een romantische film. Hij schippert voortdurend tussen beide. De eindscène maakt dan echter duidelijk dat het in hoofdzaak gaat om een passionele liefdesgeschiedenis. Ofschoon alles vlot verfilmd werd, toch dankt deze film zijn succes vooral aan de twee knappe hoofdvertolkers Sean Connery (James Bond) en Audrey Hepburn (My Fair Lady). Beide acteurs zijn op een prachtige wijze ouder geworden: mooier en expressiever. Vooral Audrey Hepburn is erg goed met haar door melancholie omfloerste ogen waardoor haar schoonheid nog een extra dimensie krijgt. Deze nog altijd legendarische actrice straalt een klasse uit zoals men het sedertdien niet meer heeft gezien. Bij het woord stijl denkt men onwillekeurig aan haar, zij bezat die in overvloed. Niet voor niets duiken foto's van haar weer regelmatig op in allerlei reclamecampagnes. Audrey Hepburn of het stijlicoon per uitstek.
Toen ik deze week naar die TV-uitzending over de Innovation keek, kwamen alle gevoelens van afgrijzen die ik toen had ondervonden weer terug. Op die beruchte 22 mei 1967 was ik in Brussel en toen ik die enorme rookpluim zag ben ik in die richting gelopen en kwam zo terecht op de plaats van het drama, voor zover je daar toen dichtbij kon. Ik stond in een straat die de Adolphe Maxlaan verbond met de Nieuwstraat. Maar zelfs op die plaats besefte je voldoende wat een ramp zich daar afspeelde. Ik zal nooit de hitte vergeten die men tot zover kon voelen of het geweld van de vlammenzee die alles verteerde wat er op haar weg kwam. Terzelfdertijd realiseerde ik me dat er nog mensen in dat gebouw moesten zijn zodat de eerste fascinatie vlug plaats maakte voor regelrecht afgrijzen. Dit zorgde ervoor dat ik dan vlug ben weggegaan. Het was niet gewoon maar een gebouw dat in brand stond maar .....mensen!!! Ik wist niet meer hoe die brand ontstaan is maar als men dan in die documentaire zegt dat de kleren in de kinderafdeling in brand stonden dan vraag ik me toch af of dit puur ongeluk is. Die kleren konden toch zo niet vanzelf in brand gevlogen zijn?! Soms bekruipt me het akelige vermoeden dat er vandaag nog iemand rondloopt die de ware toedracht van de zaak kent maar uit pure schaamte niets durft zeggen. Deze catastrofe was ook weer eens een voorbeeld van de Wet van Murphy "Alles wat mis kan gaan gaat ook mis". Want indien die kleine brand in de kinderafdeling toch geblust had kunnen worden dan had niemand waarschijnlijk ooit vernomen dat er iets was gebeurd. En indien de brand niet ontstaan was op de middag toen er tweehonderd mensen aan het eten waren in de selfservice dan zouden er heel wat minder doden geweest zijn. En indien...
Sommigen maken nogal veel drukte over het woord "islamofobie", zij zouden het zelfs willen gelijkstellen met racisme! De ontleding van het woord wijst er al op dat zij er ernstig naast zitten. Want wat wil "islamofobie" eigenlijk zeggen? Heel simpel, angst voor de islam, meer niet. Zoals men angst kan hebben voor het communisme, het kapitalisme of het protestantisme. Het is niet omdat het hier om een godsdienst, één van de vele, gaat dat men er geen angst voor zou mogen hebben, wel integendeel. Van godsdienst of van ideologie kan men veranderen, van ras niet, dat is het kapitale verschil. In het geval van de islam is het bijna vanzelfsprekend dat men er angst voor heeft, niet alleen door de moslimextremisten die men regelmatig aan het werk ziet, maar gewoon door de Koran te lezen. Om de paar bladzijden wordt er tekeer gegaan tegen ongelovigen die moeten gestraft, vernederd en gedood worden. Ook wordt er regelmatig verkondigd dat dit het boek van de waarheid is waaraan geen twijfel mogelijk is. Men zou door wat minder angstig worden, denk ik. Nog straffer wordt het wanneer sommigen islamofobie willen gelijk stellen aan antisemitisme! Antisemitisme wijst op vijandschap tegenover een heel volk, dat is wat anders dan angst hebben voor de islam. Bij het ene gaat het om ideeën, bij het andere om mensen. Heel deze discussie komt er gewoon op neer dat er mensen zijn die zouden willen verhinderen dat men tegenover de islam ook maar de minste bedenking koestert laat staan dat men er kritiek op levert.
De film "Children of men" schetst een angstaanjagend beeld van de nabije toekomst (2027). Een Engeland dat ten prooi is aan een burgeroorlog, bomaanslagen, moslimextremisten die op straat "Allah akbar" lopen te roepen en als klap op de vuurpijl worden er geen kinderen meer geboren. In het begin van de film zien we een jonge zwarte vrouw die dan toch eindelijk in verwachting is geraakt. Het redden van haar en haar baby is waar het allemaal om draait. Voor mensen die graag een spannende film zien kan ik deze best aanraden, ik ga dus ook niet het slot vertellen om hun plezier niet te vergallen. Over deze sciencefiction film en over sciencefiction in het algemeen graag nog de volgende opmerking: zulke toekomstvisies zijn natuurlijk altijd gebaseerd op het heden. Men vertrekt van een situatie zoals die zich nu voordoet en men fantaseert in die richting verder, maar niets zegt ons dat dat ook zo zal evolueren, in twintig jaar kan er veel veranderen. Ik verwijs daarvoor naar de Verenigde Staten. In de jaren zestig van de vorige eeuw had men daar het studentenprotest en de hippies maar een tiental jaar daarna werd de conservatieve Ronald Reagan verkozen en werd hij één van de populairste presidenten ooit. Het kan dus verkeren, zoals Brederoo zei. "Children of men" is een sombere film maar het kan altijd zijn dat er binnen twintig jaar heel wat ten goede is veranderd, wie weet. Dromen is vrij!
Eén van de dingen die me meer en meer verwonderen is de mildheid waarmee links naar de Islam kijkt. Alsof dit geen godsdienst is! Als er een "dienst aan god" bestaat dan is het wel de islamitische religie. Er wordt immers van de moslim verwacht dat hij zich volledig overgeeft aan god. Socialisten en andere linkse mensen die altijd van leer getrokken zijn tegen god en het Vaticaan hoeden zich nu angstvallig om kritiek te leveren op de Islam. Volgens mij zijn er maar twee verklaringen mogelijk: ofwel hebben zij de Koran niet gelezen (te moeilijk? te vervelend? te....?) ofwel leggen zij er zich reeds bij neer dat er tegen de Islam toch niets te ondernemen valt. Hoe anders was de Italiaanse schrijfster Oriana Fallaci die tot aan haar dood zowel het leven als de Europese cultuur bleef verdedigen. Ik moet toch niet gaan geloven dat zij daarom de laatste jaren door links werd verketterd?!!
Ik heb onlangs een interessante uitspraak gelezen van iemand die tweehonderd jaar geleden heeft geleefd. Zij is afkomstig van prins Charles Joseph de Ligne. Hij zei het volgende: "Beschouw in het leven alles wat geen ongeluk is, als puur geluk." Een betere remedie tegen de alom woekerende verzuring heb ik nog niet gevonden. Als men de wereld bekijkt dan ziet men in het grootste deel ervan mensen die getroffen worden door verschillende ongelukken als daar zijn: honger, natuurrampen, burgeroorlog, oorlog, enz..Iedereen zal het met me eens zijn dat wij daarvan al vele jaren gespaard zijn gebleven. Dus kunnen wij hier wel degelijk spreken van puur geluk. Waarom dan al dat gejammer en geklaag over tal van futiliteiten???
De film "The Queen" die momenteel in de zalen draait roept een levensecht beeld op van het verdriet waarin het Britse volk werd ondergedompeld door de dood van Lady Di. En dan vooral in contrast met de koele reactie van het koninklijk hof. De koningin en haar gevolg bleven gewoon op hun buitenverblijf en gingen dan nog op.....jacht! Zij hadden er niet het minste idee van welke invloed de ex-prinses op de mensen had. Het was dan ook voor hen erg ontnuchterend toen zij bij het bekijken van TV-beelden zagen wat voor een bodemloze droefheid dit plotse overlijden had teweeggebracht. Dat zo een, voor hen toch, gewone vrouw zulke emoties kon losmaken scheen hen niet alleen ongelooflijk maar ook moeilijk te verteren. De regisseur slaagt er wonderwel in om dit voor de kijker duidelijk te maken. Hij kon daarvoor rekenen op de schitterende prestaties van een stel acteurs die een heel geloofwaardig portret wisten neer te zetten van nog levende personen. De grootste lof gaat uit naar Helen Mirren die ons doet geloven dat we echt naar koningin Elizabeth zitten te kijken. Men vergeet bijna dat het maar een speelfilm is. Maar dé persoon die voor mij het langst in de herinnering blijft is Lady Di zelf. Door échte beelden van haar te vermengen met de gespeelde fragmenten kan men weer eens constateren wat voor een vrouw zij was. Zij was niet alleen mooi maar haar enorme uitstraling en haar ongelooflijke charme zorgen ervoor dat de schok door haar dood erg aannemelijk wordt. Ik zie deze film dus op de eerste plaats als een hulde aan Diana want de paar beelden die men van haar te zien krijgt domineren in feite de hele film zodat zij dus het hoofdpersonage is. Indien koningin Elizabeth dit ook zo bekijkt dan zal zij nogmaals op pijnlijke wijze aan haar toenmalig falen herinnerd worden.
De Turks-Vlaamse Hadise is erin geslaagd om Turkse muziek te vermengen met Westerse popmuziek. Het resultaat mag er zijn, vind ik. Wie al Turkse muziek heeft gehoord zal weten dat die erg ritmisch en meeslepend kan zijn dus kan pop er alleen maar wel bij varen wanneer het daar bepaalde ritmes en klanken van overneemt. Bij het lezen van het Humo-interview met haar maakte ik me de bedenking dat zo iemand meer doet voor de integratie van moslims in onze maatschappij dan al het gefilosofeer van sociologen en filosofen samen. Want in het geval van Hadise kan iedereen nu met eigen ogen zien dat een moslima niet per definitie conservatief en preuts hoeft te zijn. Daarmee treedt zij in de voetsporen van Madonna, die is ook gelovig maar men kan haar toch niet "braaf" noemen. Wanneer Hadise nummer één staat op de hitlijsten in Turkije dan kan men dat land toch moeilijk als conservatief beschouwen. Dus aan de hand van deze succesvolle Vlaamse zangeres zeg ik dus: wat is dan het probleem??
Toen ik onlangs "Die grosse Stille" zag, een documentaire over een kartuizerklooster, moest ik onwillekeurig denken aan die andere film "De grote stilte" van Ingmar Bergman die hij in 1962 heeft gedraaid en die toen voor heel wat schandaal heeft gezorgd. In beide films speelt de stilte een erg grote rol. Maar dat is dan ook het enige gemeenschappelijke wat beide werken gemeen hebben. De sfeer kan niet verschillender zijn. In de film van Bergman gaat het over de stilte die duidt op het zwijgen van God waardoor de personages bijna lijken te verdrinken in een verstikkende eenzaamheid. Een niet zo optimistische visie op de mensheid dus! In de documentaire gaat het integendeel over een stilte die leidt tot het spreken met God waardoor de monniken het gevoel krijgen dat zij geen behoefte meer hebben aan bezittingen of wat dan ook. Zij voelen zich opgenomen in een groter geheel waarmee zij als het ware samensmelten. Hier is de toon er één van optimisme en gelukzaligheid. Qua beeldentaal zijn beide films opmerkelijk en bezitten zij een stijl die erg goed past bij die tegengestelde visie. Bij de éne een bedwelmende zwart-witfotografie en bij de andere een erg strakke, sobere fotografie die erg Japans aandoet. Achteraf vraag ik me af of de documentaire over de kartuizers even profetisch zal blijken te zijn als de film van Ingmar Bergman toendertijd was. In het begin van de jaren zestig scheen het nogal vergezocht en provocerend wat de Zweedse cineast het publiek voorschotelde maar wie kent nu in zijn eigen omgeving geen mensen die grote gelijkenissen vertonen met de personen die hij uitgebeeld heeft? In het huidige maatschappelijk klimaat lijken de monniken uit "Die grosse Stille" ook bijna vergezocht en zelfs provocerend. Maar misschien lijkt dat NU zo maar zal dat over een jaar of twintig, dertig definitief veranderd zijn?!
Deze Italiaanse actrice die in de jaren '60 van de vorige eeuw triomfen vierde, is nu waarschijnlijk niet erg bekend meer bij het bioscooppubliek. Het is maar de vraag of zij het vroeger wél was?! Voor de cinefielen die deze periode hebben meebeleefd was Monica Vitti hét gezicht van de films van Michelangelo Antonioni. Men kon zich zijn beroemde werken zoals o.a. "L'avventura", "La notte", "L'eclisse" en "Il deserto rosso" moeilijk voorstellen zonder haar. Als er één gezicht letterlijk op die koele, abstracte filmbeelden kleefde, dan was het wel het hare. Haar (meestal ) blonde haar, haar intelligente blik, haar manier van zich te bewegen, dit alles paste wonderwel in de klinische wereld van deze grootmeester. In mijn ogen heeft hij daarna nooit meer zo een actrice tot zijn beschikking gehad al vindt men daarna in sommige van zijn films zoals "Identificazione di una donna" nog erg tot de verbeelding sprekende vrouwen die hij telkens wondermooi in beeld bracht. Het is eigenlijk verbazend hoe een bepaalde actrice slechts in de herinnering zal blijven voortleven door haar samenwerking met één regisseur. Haar overige vertolkingen zijn als het ware in de vergeethoek beland. Voor de volledigheid wil ik hier nog vermelden dat Monica Vitti in 1980 nog een keer met Antonioni heeft samengewerkt in de TV-film "Il mistero di Oberwald", een romantisch (?) drama dat daardoor alleen al een buitenbeentje zal blijven in zijn onvergetelijke filmografie.
Wanneer ik mij soms zorgen maak over de richting die Europa uitgaat dan troost ik me met de volgende zinnen uit de roman "De kreeftskeerkring" van de vitalistische schrijver Henry Miller. Ik citeer: "Mogelijk dat we gedoemd zijn, dat er geen hoop meer voor ons bestaat, VOOR NIEMAND VAN ONS, maar al is dat zo, laten we dan voor het laatst een hartverscheurende keel opzetten, een uitdagend gekrijs, een krijgsgehuil! Weg met alle gejeremieer! Weg met al die treurzangen en lijkzangen! Weg met al die biografieën en geschiedenissen en bibliotheken en musea! Laat de doden de doden maar opvreten. Laten wij levenden om de rand van de krater dansen, een laatste dans waarbij de laatste adem wordt uitgeblazen. Maar dansen!" Henry Miller schreef dit in 1934 in Frankrijk waar toen een erg fatalistische sfeer hing, bijna een onbewust wachten op een onaangekondigde catastrofe die er dan zes jaar later ook gekomen is. Soms heb ik de indruk dat vandaag héél Europa zich in zo een mentaliteit wentelt tot op het masochistische af. Daarom verwijs ik dus naar bovenstaande woorden van een schrijver die nu blijkbaar wat vergeten geraakt is, ten onrechte vind ik. Zijn boeken bevatten dan wel veel stomende seksscènes maar tussendoor worden er ook regelmatig heel wat wijsheden opgediend en dit alles op een meesterlijke wijze verwoord. Maar ook op zijn graf mogen wij natuurlijk staan dansen!
Ik wil hier nog het één en ander toevoegen over die "overgangssfeer" waarin onze maatschappij zich bevindt. Men kan het ook bestempelen als verval of decadentie. Het is nu eenmaal zo dat een bepaalde beschaving opklimt naar een hoogtepunt om daarna bergafwaarts te gaan. Dat geldt voor alle beschavingen en overal ter wereld. Europa heeft haar hoogtepunt gekend in de negentiende eeuw toen het de hele wereld domineerde. In de daarop volgende eeuw heeft ons Europees continent langzaam maar zeker terrein moeten prijsgeven om dan na de Tweede Wereldoorlog te moeten wakker worden en te constateren dat het van de eerste plaats geduwd was door de Verenigde Staten. Sedertdien is er dan ook nog China, Japan en India bijgekomen wat de toestand er niet heeft op verbeterd. Toch bemerkt men dat Europese politici verder doen alsof er geen vuiltje aan de lucht is. Ik zou niet weten welke visie zij op de toekomst hebben als zij er al één hebben. "Het is in dit afwijzen van de toekomst dat de kern van het verval ligt" zoals Prof. C.Northcote Parkinson en Dr. Le Compte schreven in hun boek "De toekomst van het ouder worden" (verschenen bij Elsevier in 1980). Een kwart eeuw later zien we dat het inderdaad zo is. Waar zijn de visionaire politici van het kaliber van een Churchill of een De Gaulle? Ik bespeur ze nergens. De laatste grote leider die Europa heeft gekend was de overleden paus Johannes Paulus II maar men heeft het blijkbaar niet beseft. Hij had nog de moed van zijn overtuiging en had zelfs het lef om zich in het hol van de communistische leeuw te begeven. Met het gekende gevolg: een paar jaar later stortte de Sovjet-Unie gewoon in elkaar. Tegenover de geweldloze onverzettelijkheid van Karol Wojtyla stonden de heersers in het Kremlin machteloos. Ik vermeld dit maar om te zeggen dat er voor Europa nog altijd een uitweg is als het dat zelf wil. Nog is Europa niet verloren!
Graag citeer ik de volgende merkwaardige zin: "De moderne maatschappij, in hevige mate getekend door de angst, de vervreemding van anderen en het ik, de twijfel en de vertwijfeling - alle symptomen van een 'overgangssfeer' - schept het klimaat voor een besmettelijke neurasthenie, allerhande geestesstoornissen en volledige waanzin." Misschien denkt men dat dit de woorden zijn van een hedendaags socioloog of van één of andere religieuze leider maar niets is minder waar. Deze zin is in een artikel te vinden dat verschenen is op.....8 mei 1964 (!!!) in "De Standaard". En hij werd geschreven door Maria Rosseels die niet alleen romanschrijfster was ( "Dood van een non" ) maar ook filmcritica. In haar filmkritieken situeerde zij de besproken films meestal in hun maatschappelijke contekst omdat zij van oordeel was dat de filmkunst het best geplaatst was om de sfeer van het actuele tijdsgewricht te suggereren. Bovenstaande zin stond in de inleiding van een bespreking van "The caretakers" van Hall Bartlett, een film over geesteszieken. Op zijn minst gezegd waren het dus erg profetische woorden want de mentaliteit in het jaar 1964 was eigenlijk nog tamelijk conservatief. Het lijkt wel of die woorden pas nu hun geldigheid verkrijgen. Dat we in een 'overgangssfeer' leven is nu maar al te duidelijk geworden. Waarschijnlijk zullen komende generaties nooit meer dezelfde vrijheid beleven zoals we die vandaag de dag ervaren. In het ergste geval glijdt onze maatschappij af naar een nieuw soort fascisme of een religieus fundamentalisme, al zie ik niet in wat het verschil is tussen beide. Tekenen hiervan kan men al bespeuren in de Verenigde Staten en wat daar gebeurt staat ons meestal later ook te wachten. Ik hoop dus vurig dat de huidige generatie daartegen een kordate dam opwerpt zodat het schijnbaar onafwendbare kan vermeden worden. Voor alle zekerheid: mijn citaat is afkomstig uit het boek "Liefde is een zeldzaam kruid" (blz.116) dat een bloemlezing vormt van de beste filmkritieken van Maria Rosseels.
Eindelijk heb ik me de film "La ragazza con la valigia" (Het meisje met de valies) aangeschaft op DVD. Het is een zwart-witfilm uit 1960 met de toen erg bekende Claudia Cardinale. Toen die film uitkwam sprak het onderwerp me om een wel bepaalde reden erg aan en ook de foto's van een sensuele Cardinale waren niet onopgemerkt aan me voorbijgegaan. Toch is het er nooit van gekomen om die film te zien te krijgen. Na al die jaren eindelijk wel. Regisseur Valerio Zurlini slaagt er schitterend in om het inwendige van zijn personages te suggereren. Hij wordt daarbij prachtig geholpen door zijn twee hoofdvertolkers Jacques Perrin en Claudia Cardinale. Hoe goed de jonge Perrin ook is toch is het vooral La Cardinale die de show steelt, al is dit een niet zo geschikte omschrijving van haar acteerprestatie omdat dit er zou op wijzen dat zij zich doelbewust op allerlei manieren in de kijker wil werken. Als zij de meeste aandacht naar zich toetrekt dan komt dit gewoon omdat zij zo goed is en zo mooi. Alle gevoelens weet zij op subtiele wijze weer te geven. Zij is sensueel, grappig, melancholisch, tragisch en lief terzelfdertijd. Haar katachtige verschijning is echt onvergetelijk. En dan die ogen! En dat haar! En ja, waarom niet, haar voluptueus lichaam! Ook de filmbeelden zelf lonen de moeite. In een mooi zwart-wit weet Zurlini een weemoedige sfeer op te roepen die in de kleren blijft hangen. Hierbij draagt ook de muziek een niet onverdienstelijk steentje bij. Zoals men ziet, echt een film die het ontdekken meer dan waard is en die men dankzij de DVD-recorder moeiteloos kan (her)bekijken.
Over de laatste cd van Bob Dylan "Modern Times" is veel geschreven geweest en terecht vind ik. Ik heb het nog niet veel meegemaakt dat ik direct verslaafd werd aan een cd en dan nog één van Dylan. Hierbij geef ik grif toe dat ik reeds tientallen jaren een fan van deze eigenzinnige zanger ben. Voor mij is "Modern Times" een beetje zoals "Blonde on Blonde" uit de jaren '60, dat was ook zo een meeslepende plaat. Het plezier waarmee zijn muzikanten spelen rijst echt de pan uit. Het kan niet anders of we hebben hier te maken met echte professionals die moeiteloos uit hun instrument het beste weten te halen. Natuurlijk kan Bob Dylan niet zingen, hij heeft een stem als schuurpapier maar het timbre ervan geeft aan het geheel een zo eigen karakter dat men onmiddellijk weet dat het zijn muziek is en van niemand anders. Men heeft het dan altijd wel over zijn teksten maar men vergeet nogal gemakkelijk dat Dylan op muzikaal gebied ook niet te onderschatten valt. Zijn muziek klinkt niet alleen erg authentiek maar zij is ook het resultaat van verschillende muzikale tradities die hij wonderwel weet samen te brengen. Deze tien nummers tellende cd bezit volgens mij maar één zwak nummer en dat is de zevende song "Beyond the horizon" maar dat wil dus zeggen dat negen op de tien songs wél prachtig zijn. Ik ben er zeker van dat "Modern Times" vroeg of laat de status van klassieker zal genieten en het zal eerder vroeg dan laat zijn.
Een paar jaar geleden is er een boek verschenen (nog te verkrijgen bij boekhandel De Slegte) van Fatma Pehlivan met als titel "Enkele reis Istanboel/Brussel Wetstraat". Daaruit wil ik graag de volgende zinnen aanhalen: "Ik voel mij Vlaming met een andere etnische afkomst. Ik geloof in een multiculturele samenleving die kansen biedt aan alle culturen. Dat is een rijkdom voor Vlaanderen. Geen cultuur is meer of minder waard dan een andere. Ik voel me Gentse, Vlaming, Europeaan en ten slotte ook wereldburger. En ik spreek nog heel goed Turks. Ik spreek Turks en Nederlands. Dat is mijn rijkdom." (p.48,49) Wie aandachtig leest zal merken dat zij zich beschouwt als "Vlaming" dus niet als "Belg". Zij voelt zich dus vooral verbonden met het Vlaamse volk. Als autochtoon doet me dat erg veel genoegen, moet ik zeggen. En dan nog iets: de stem van Fatma Pehlivan doet me altijd denken aan die van Freya Van den Bossche. Zo Vlaams is zij dus!
Iedereen kent waarschijnlijk de beroemde foto van Ernesto "Che" Guevara de la Serna, een foto die tot één van de meest verspreide behoort van de twintigste eeuw. Zelfs nu komt men er weer mee op de proppen. Over deze foto zou ik graag het volgende willen zeggen. Toen ik een paar jaar geleden in Cuba was en naar boeken van en over Guevara uitkeek, ontdekte ik daar een interessante uitgave met foto's en tekst. Daarin wordt getoond waar en wanneer de originele opname gefotografeerd is. Men ziet op de contactafdruk dat het hier om een horizontale foto gaat en dat er links en rechts nog gedeelten van personen te zien zijn. Dus niets speciaals eigenlijk. Het is pas door Guavara verticaal uit te vergroten en te laten drukken dat men tot de beroemde poster gekomen is. En dan is er nog iets wat me erg intrigeert. Toen ik deze poster in de jaren zestig zag, dacht ik dat deze beroemde revolutionair een erg stuurse persoon was die kwaad naar de wereld keek. Wanneer men achteraf de talloze foto's ziet waarop hij afgebeeld staat dan ziet men integendeel een "Che" met meestal een charmante glimlach op het gelaat. De uitdrukking op de beroemde poster was dus een uitzondering bij hem. In het boek wordt uitgelegd dat Guevara op dat moment erg boos én vermoeid was met het gekende gevolg dus. Of hoe één bepaald beeld een imago creëert dat eigenlijk niet strookt met de werkelijkheid. Als dit in het geval-Guevara gebeurd is, dan kan men er zeker van zijn dat dit ook bij andere bekende figuren heeft plaats gegegrepen.
"Eyes wide shut", de laatste film van de overleden regisseur Stanley Kubrick maakt voor mij deel uit van de topdrie van films die hij gedurende zijn lange carrière heeft gedraaid. De andere twee zijn "2001: A space odyssey" en "Barry Lyndon". Deze drie films bezitten een stijl en een niveau die werkelijk boven zijn andere, eveneens erg goede, werken uitstijgen. Alle drie bezitten zij een traag ritme. Telkens neemt Kubrick zijn tijd om zijn verhaal aan de kijkers voor te schotelen. Dit is gewoon al te merken aan de tijdsduur: "2001" en "Eyes wide shut" duren elk 2 uur en 40 minuten en "Barry Lyndon" zelfs drie uur. Dit heeft als voordeel dat men de tijd krijgt om goed naar de beelden te kijken met het gevolg dat zij een diepere indruk nalaten. Ik kan me bijvoorbeeld moeilijk voorstellen hoe een film als "Barry Lyndon" er zou uitzien indien hij in een videoclip-stijl zou gefilmd geweest zijn! Dit voor wat het ritme en de duur van deze films betreft. Op zuiver filmisch vlak getuigen zij elk van een ongelooflijk visuele schoonheid, een schoonheid die des te duidelijker wordt wanneer men deze films meerdere keren bekijkt. Toen ik gisteren voor de zevende of achtste keer "Eyes wide shut" bekeek, werd ik nog wat meer getroffen door de mooie, zachte belichting, de op de millimeter uitgekiende camerabewegingen en het verbluffend kleurgebruik; om maar iets te noemen, in het eerste gedeelte van de film is de achtergrond blauw, dus koel en in de tweede helft is het juist omgekeerd, daar heeft de voorgrond een blauwe schijn. Dit is dan nog het meest in het oog springende, ik zou zo kunnen doorgaan. Om nog iets te zeggen over het visuele: deze drie films bezitten ook een erg poëtisch karakter, het is eigenlijk het werk van een dichter, hoe raar dit ook moge klinken in verband met iemand die "A clockwork orange" of "Full metal jacket" heeft geregisseerd en die erg wetenschappelijk was aangelegd. Dit toont aan dat er geen tegenstelling hoeft te bestaan tussen wetenschap en poëzie, zie daarvoor "2001". Voor mij zal Stanley Kubrick dus altijd de regisseur blijven van deze drie meesterwerken die elk op zich aantonen tot wat iemand met talent en zin voor perfectionisme allemaal toe in staat is.
Na meer dan een jaar ben ik er dan toch in geslaagd om me het fameuze boek "The Stanley Kubrick archives" aan te schaffen. Wat eerst opvalt is de grootte van dit werk en wanneer men het opneemt staat men verbaasd over het gewicht ervan: 6 kilo!! Maar het is vooral de inhoud die verbazend is en veel gewicht in de schaal legt. In het eerste gedeelte krijgt men een overzicht van Kubrick's films aan de hand van goed uitgekozen foto's zodat men het hele verhaal gemakkelijk kan reconstrueren. In het tweede gedeelte wordt dan het tot standkomen van elke film afzonderlijk behandeld met voorbeelden van de notities die de regisseur maakte, de methodes die hij gebruikte en met tussendoor belangrijke interviews uit vooral de jaren zestig want daarna liet hij zich met moeite nog interviewen: hij was van oordeel dat een film voor zichzelf moest spreken, al die uitleg erbij vond hij overbodig. In een appendix wordt dan over films gesproken die nooit tot stand zijn gekomen, waaronder dan vooral zijn "Napoleon", een project waar hij jaren van voorbereiding aan heeft gespendeerd. Het is werkelijk fascinerend om zien wat Kubrick allemaal had verzameld over die historische figuur die hem van jongsaf zo intrigeerde. Hij had zelfs een volledig scenario geschreven maar door omstandigheden (vooral van financiële aard) is zijn droom niet verwezenlijkt geworden, hij wilde zelfs dat dit de beste film zou worden die ooit gemaakt is geweest. Over dit laatste kan ik alleen maar zeggen dat hij zo al een paar films heeft geregisseerd die tot het beste behoren in de filmgeschiedenis, denken we maar aan "2001: A space odyssey" of aan "Barry Lyndon", twee films die ik doelbewust samen vermeld omdat beide een erg poëtisch karakter hebben en een voorbeeld zijn van verwondering, in het eerste geval over de toekomst en in het tweede over het verleden. Waarom is iets zoals het is? Dit "waarom" te kunnen vertalen in beelden is voor mij wel het beste bewijs voor de genialiteit van deze grote regisseur. Tot slot wil ik er nog op wijzen dat de lay-out van "The Stanley Kubrick archives" prachtig is maar dat ligt bijna voor de hand bij zo een uitgave. De bekende uitgeverij Taschen heeft hier werkelijk een gepast eerbetoon gebracht aan Stanley Kubrick. Het mooiste filmboek dat er bestaat, wordt er gezegd. Ik ga dit niet tegenspreken.
Ik heb als ondertitel van mijn blog "persoonlijke meningen" geplaatst omdat het niet alleen over feiten zal gaan maar vooral over mijn persoonlijke mening erover. Meningen vormen als het ware een reactie op feiten die zich voordoen. Die meningen zijn dus uiteraard erg subjectief doch wat de feiten betreft zal ik ernaar streven om de grootst mogelijke nauwkeurigheid na te streven omdat ik van oordeel ben dat een feit nu eenmaal een feit IS of men dat nu wil of niet. De Tweede Wereldoorlog is in Europa begonnen op 1 september 1939. Punt. Het hoe en het waarom is een totaal andere zaak en zal dus logischerwijze te maken hebben met de persoonlijke visie van de schrijver. Feiten kan men vinden in een encyclopedie, een persoonlijke mening niet, al bestaan er wel enclyclopedieën waarin de samensteller duidelijk zijn voorkeur laat blijken. Als voorbeeld citeer ik graag "The biographical dictionary of film" van David Thomson. In dit boek ontdekt men een schat aan informatie over acteurs en regisseurs maar men moet er ook Thomson's talrijke aversies bijnemen. Ik verwijs hiernaar omdat dit reeds een hint aangeeft waarover mijn beschouwingen voor een groot gedeelte zullen handelen. Als filmfreak zal ik het dikwijls niet kunnen laten om films te bespreken of uit te weiden over bepaalde regisseurs. Tot zover deze korte inleiding om uiteen te zetten wat er van deze blog kan verwacht worden.
We hebben om te starten ook al een reeks extra's toegevoegd aan uw blog, zodat u dit zelf niet meer hoeft te doen. Zo is er een archief, gastenboek, zoekfunctie, enz. toegevoegd geworden. U kan ze nu op uw blog zien langs de linker en rechter kant.
U kan dit zelf helemaal aanpassen. Surf naar http://www.bloggen.be/ en log vervolgens daar in met uw gebruikersnaam en wachtwoord. Klik vervolgens op 'personaliseer'. Daar kan u zien welke functies reeds toegevoegd zijn, ze van volgorde wijzigen, aanpassen, ze verwijderen en nog een hele reeks andere mogelijkheden toevoegen.
Om berichten toe te voegen, doet u dit als volgt. Surf naar http://www.bloggen.be/ en log vervolgens in met uw gebruikersnaam en wachtwoord. Druk vervolgens op 'Toevoegen'. U kan nu de titel en het bericht ingeven.
Om een bericht te verwijderen, zoals dit bericht (dit bericht hoeft hier niet op te blijven staan), klikt u in plaats van op 'Toevoegen' op 'Wijzigen'. Vervolgens klikt u op de knop 'Verwijderen' die achter dit bericht staat (achter de titel 'Proficiat!'). Nog even bevestigen dat u dit bericht wenst te verwijderen en het bericht is verwijderd. U kan dit op dezelfde manier in de toekomst berichten wijzigen of verwijderen.
Er zijn nog een hele reeks extra mogelijkheden en functionaliteiten die u kan gebruiken voor uw blog. Log in op http://www.bloggen.be/ en geef uw gebruikersnaam en wachtwoord op. Klik vervolgens op 'Instellingen'. Daar kan u een hele reeks zaken aanpassen, extra functies toevoegen, enz.
WAT IS CONCREET DE BEDOELING??
De bedoeling is dat u op regelmatige basis een bericht toevoegt op uw blog. U kan hierin zetten wat u zelf wenst.
- Bijvoorbeeld: u heeft een blog gemaakt voor gedichten. Dan kan u bvb. elke dag een gedicht toevoegen op uw blog. U geeft de titel in van het gedicht en daaronder in het bericht het gedicht zelf. Zo kunnen uw bezoekers dagelijks terugkomen om uw laatste nieuw gedicht te lezen. Indien u meerdere gedichten wenst toe te voegen op eenzelfde dag, voegt u deze toe als afzonderlijke berichten, dus niet in één bericht.
- Bijvoorbeeld:
u wil een blog maken over de actualiteit. Dan kan u bvb. dagelijks een bericht plaatsen met uw mening over iets uit de actualiteit. Bvb. over een bepaalde ramp, ongeval, uitspraak, voorval,... U geeft bvb. in de titel het onderwerp waarover u het gaat hebben en in het bericht plaatst u uw mening over dat onderwerp. Zo kan u bvb. meedelen dat de media voor de zoveelste keer het fout heeft, of waarom ze nu dat weer in de actualiteit brengen,... Of u kan ook meer diepgaande artikels plaatsen en meer informatie over een bepaald onderwerp opzoeken en dit op uw blog plaatsen. Indien u over meerdere zaken iets wil zeggen op die dag, plaatst u deze als afzonderlijke berichten, zo is dit het meest duidelijk voor uw bezoekers.
- Bijvoorbeeld: u wil een blog maken als dagboek. Dagelijks maakt u een bericht aan met wat u er wenst in te plaatsen, zoals u anders in een dagboek zou plaatsen. Dit kan zijn over wat u vandaag hebt gedaan, wat u vandaag heeft gehoord, wat u van plan bent, enz. Maak een titel en typ het bericht. Zo kunnen bezoekers dagelijks naar uw blog komen om uw laatste nieuwe bericht te lezen en mee uw dagboek te lezen.
- Bijvoorbeeld: u wil een blog maken met plaatselijk nieuws. Met uw eigen blog kan u zo zelfs journalist zijn. U kan op uw blog het plaatselijk nieuws vertellen. Telkens u iets nieuw hebt, plaats u een bericht: u geeft een titel op en typt wat u weet over het nieuws. Dit kan zijn over een feest in de buurt, een verkeersongeval in de streek, een nieuwe baan die men gaat aanleggen, een nieuwe regeling, verkiezingen, een staking, een nieuwe winkel, enz. Afhankelijk van het nieuws plaatst u iedere keer een nieuw bericht. Indien u veel nieuws heeft, kan u zo dagelijks vele berichten plaatsen met wat u te weten bent gekomen over uw regio. Zorg ervoor dat u telkens een nieuw bericht ingeeft per onderwerp, en niet zaken samen plaatst. Indien u wat minder nieuws kan bijeen sprokkelen is uiteraard 1 bericht per dag of 2 berichten per week ook goed. Probeer op een regelmatige basis een berichtje te plaatsen, zo komen uw bezoekers telkens terug.
- Bijvoorbeeld: u wil een blog maken met een reisverslag. U kan een bericht aanmaken per dag van uw reis. Zo kan u in de titel opgeven over welke dag u het gaat hebben, en in het bericht plaatst u dan het verslag van die dag. Zo komen alle berichten onder elkaar te staan, netjes gescheiden per dag. U kan dus op éénzelfde dag meerdere berichten ingeven van uw reisverslag.
- Bijvoorbeeld:
u wil een blog maken met tips op. Dan maakt u telkens u een tip heeft een nieuw bericht aan. In de titel zet u waarover uw tip zal gaan. In het bericht geeft u dan de hele tip in. Probeer zo op regelmatige basis nieuwe tips toe te voegen, zodat bezoekers telkens terug komen naar uw blog. Probeer bvb. 1 keer per dag, of 2 keer per week een nieuwe tip zo toe te voegen. Indien u heel enthousiast bent, kan u natuurlijk ook meerdere tips op een dag ingeven. Let er dan op dat het meest duidelijk is indien u pér tip een nieuw bericht aanmaakt. Zo kan u dus bvb. wel 20 berichten aanmaken op een dag indien u 20 tips heeft voor uw bezoekers.
- Bijvoorbeeld:
u wil een blog maken dat uw activiteiten weerspiegelt. U bent bvb. actief in een bedrijf, vereniging of organisatie en maakt elke dag wel eens iets mee. Dan kan je al deze belevenissen op uw blog plaatsen. Het komt dan neer op een soort van dagboek. Dan kan u dagelijks, of eventueel meerdere keren per dag, een bericht plaatsen op uw blog om uw belevenissen te vertellen. Geef een titel op dat zeer kort uw belevenis beschrijft en typ daarna alles in wat u maar wenst in het bericht. Zo kunnen bezoekers dagelijks of meermaals per dag terugkomen naar uw blog om uw laatste belevenissen te lezen.
- Bijvoorbeeld: u wil een blog maken uw hobby. U kan dan op regelmatige basis, bvb. dagelijks, een bericht toevoegen op uw blog over uw hobby. Dit kan gaan dat u vandaag een nieuwe postzegel bij uw verzameling heeft, een nieuwe bierkaart, een grote vis heeft gevangen, enz. Vertel erover en misschien kan je er zelfs een foto bij plaatsen. Zo kunnen anderen die ook dezelfde hobby hebben dagelijks mee lezen. Als u bvb. zeer actief bent in uw hobby, kan u dagelijks uiteraard meerdere berichtjes plaatsen, met bvb. de laatste nieuwtjes. Zo trek je veel bezoekers aan.
WAT ZIJN DIE "REACTIES"?
Een bezoeker kan op een bericht van u een reactie plaatsen. Een bezoeker kan dus zelf géén bericht plaatsen op uw blog zelf, wel een reactie. Het verschil is dat de reactie niet komt op de beginpagina, maar enkel bij een bericht hoort. Het is dus zo dat een reactie enkel gaat over een reactie bij een bericht. Indien u bvb. een gedicht heeft geschreven, kan een reactie van een bezoeker zijn dat deze het heel mooi vond. Of bvb. indien u plaatselijk nieuws brengt, kan een reactie van een bezoeker zijn dat deze nog iets meer over de feiten weet (bvb. exacte uur van het ongeval, het juiste locatie van het evenement,...). Of bvb. indien uw blog een dagboek is, kan men reageren op het bericht van die dag, zo kan men meeleven met u, u een vraag stellen, enz. Deze functie kan u uitschakelen via "Instellingen" indien u dit niet graag heeft.
WAT IS DE "WAARDERING"?
Een bezoeker kan een bepaald bericht een waardering geven. Dit is om aan te geven of men dit bericht goed vindt of niet. Het kan bvb. gaan over een bericht, hoe goed men dat vond. Het kan ook gaan over een ander bericht, bvb. een tip, die men wel of niet bruikbaar vond. Deze functie kan u uitschakelen via "Instellingen" indien u dit niet graag heeft.
Het Bloggen.be-team wenst u veel succes met uw gloednieuwe blog!
Ik ben Michel Vanderspurt
Ik ben een man en woon in Gent (België) en mijn beroep is fotograaf.
Ik ben geboren op 13/07/1946 en ben nu dus 77 jaar jong.
Mijn hobby's zijn: lezen, geschiedenis, muziek,film en reizen.
Een erg belangrijke invloed in mijn leven is priester-dichter Anton van Wilderode geweest van wie ik jaren lang les heb
