MARIANNE POSMAN brengt verslag uit over talent in Groot-Maldegem.xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Talent in het centrum van Groot-Maldegem was alomtegenwoordig in de jaren 40/50/60.

Herinneringen van Nico Vercruysse. (Centrum Deel I).

Familieschets.

Nico Vercruysse geboren in 1937, was de zoon van Medard Vercruysse en Alice De Lille en woonde tijdens zijn jeugdjaren in de winkel naast Metalunion op de Marktplaats nr. 21. Metalunion was in 1853 eigendom van de familie Tytgadt Emiel en had daarna ontelbare bestemmingen waarvan de laatste Metalunion, Zelfbediening De Smul, Blomme en nu Spar De Linde. Nico werd soms Nico De Lille genoemd, naar de familienaam van zijn moeder.

Op de foto van links naar rechts: Marleen Vercruysse (1947) op de arm van grote zus Diane Vercruysse, Suzanne Vercruysse, Denise Vercruysse, Medard Vercruysse en echtgenote Alice De Lille en vooraan de enige zoon Nico Vercruysse, voor hun zaak op de Marktplaats, 21. Opzij staat oma, Helena Van Houcke, de moeder van Alice De Lille, voor het kantoor van Metalunion.

Nico’s vader Medard Vercruysse trok ten oorlog als 20-jarige brancardier tijdens W.O. I samen met dokter René Timmerman (1892), die getrouwd was met Irena Potvliege, uit de Nieuwstraat, 7.

Medard Vercruysse (23 10 1894) was de jongste van een groot gezin met o.a. Gustaaf, Camiel, Theofiel, Harry en Barbara, Florence, Marie en Angelique. Het gezin Vercruysse was afkomstig uit de Moerhuizestraat.

Florence Vercruysse is 102 jaar geworden. Theofiel Vercruysse, getrouwd met Emma Willems was “pijke” (of suisse met de hellebaard) in de kerk voor W.O. II, een soort voorganger van kerkbaljuw Pierre Borgonjon uit de Noordstraat. De zoon van Theofiel, Prudent Vercruysse (1908), vlasbewerker, was getrouwd met Alice Danneels (1907) van ’t Bazarke in de Noordstraat 12 / 26 en zij hadden drie kinderen Mariëtte (1933), Anny (1936) en Eric (1945). Harry Vercruysse (1898) was spoorwegarbeider en woonde in de Waleweg in Adegem. De twee zussen Marie en Angélique woonden samen in de Gentsesteenweg. Gustaaf Vercruysse woonde in het korte eindje van de Brielstraat rechtover het huis van de H. Familie. Omer Vercruysse getrouwd met Hedwige De Coninck was de zoon van Gustaaf dus de neef van Nico. De vader van Hedwige was de eerste uitbater van de Schouwburg, zij speelde piano achter het doek van de cinemazaal op de eerste verdieping. De tantes van Hedwige en Myrna De Coninck woonden rechtover de Velodroom in de “Duizend Schorten” in de Mevr. Courtmanslaan 94 A. Myrna ging helpen in de winkel en nam later de zaak over en verkocht er jarenlang stevig huishoudlinnen.

Alice De Lille was afkomstig van “Den Akker”, een heerlijke volkse buurt dichtbij het centrum. Haar vader was “latte pletter” (lattenkliever). Latten zijn stroken schors om plafonds af te dekken tussen de balken. Alice had drie broers, Louis, Nico en Cornelis De Lille. Louis De Lille verkocht jukeboxen in de talrijke cafés die Vlaanderen rijk was. Nico De Lille huurde een kaaswinkel naast Metalunion. Nelis De Lille, getrouwd met Alice Roels was ijsventer voor W.O. II. Hij verkocht zijn ijsronde aan Yvonne en werd de uitbater van ’t WIT PAARD, een gekend café met groot terras in de zomer, in de Markstraat, 38. Dat café werd later ook uitgebaat door Gilbert Verstuyf. Gilbert had twee beeldschone dochters Myriam en Rina. ’t Wit Paard werd nog later overgenomen door Louis De Clerck en Laura Ardeel, de ouders en grootouders van de uitbaters van het huidige Dolce Vita.

Nico Vercruysse was de vierde van de vijf kinderen van Medard en Alice Vercruysse - De Lille, die aanvankelijk in de Gentsesteenweg nr. 36 woonden. Tijdens de oorlog verhuisde het gezin naar de Marktplaats, naast Metalunion. Ze namen de melk- en kaaswinkel van nonkel Nico De Lille over, die naar Zwevegem verhuisde en later naar Pecq aan de Schelde, in de provincie Henegouwen. Nico Vercruysse mocht tijdens de vakantie vaak gaan logeren bij zijn oom. 

Alice en Medard Vercruysse – De Lille hadden vijf kinderen. Diane, Suzanne, Denise, Nico en Marleen. Diane Vercruysse - Devleesschouwer (1924) was de echtgenote van pasteibakker Lubin Blomme (1922) in de Koningin Astridlaan aan het spoorwegviaduct. Lubin en Diane deden de markten maar verkochten ook thuis boterkoeken, taart en allerhande heerlijke lekkernijen. Suzanne leerde een Engelsman kennen en trok naar Engeland na de oorlog om er te trouwen. Haar echtgenoot is pas overleden, 93 jaar oud. Denise (…) was getrouwd met een legerofficier in Mortsel en Marleen (1946), de jongste is uitgeweken naar Eksaarde en woont afwisselend in Frankrijk en in Spanje.

Nico’s vader was schrijnwerker-timmerman. Alice De Lille verkocht boter en melk in haar winkel naast Metalunion op de Markt. De tuinen van sommige huizen van de Markstraat lopen door tot in het Boudewijn Lippensstraatje maar de strook huizen waar nu BNP Paribas Fortis, de Bonne Shoe en Spar De Linde gevestigd zijn aan de bushalte op de Markt hadden/hebben geen tuin.
Op de muur die de strook huizen afbakent hangen nu nog metalen ringen, waarschijnlijk was aan de huidige bushalte, een aanlegplaats voor koetsen en voertuigen en werden de paarden er vastgemaakt aan de muur en verzorgd door een hoefsmid tijdens de tussenstop. Er was vroeger een inrijpoort aan die kant van de markt.

Nico was nog vrij jong tijdens Wereldoorlog II maar hij woonde op de markt waar de Duitsers een groengele barak geplaatst hadden als commando post met kantoren tussen het Klooster van de Zusters Maricolen en de brandweerloods. De Duitsers kwamen bij hen in de winkel boter en melk halen. Ze moesten tenslotte ook eten en drinken en zij hadden er zeer waarschijnlijk niet om gevraagd om in Maldegem terecht te komen. Zij waren misschien ook liever thuis gebleven bij hun gezin maar Hitler had er anders over beslist, met alle nare gevolgen voor allen. Nico herinnert zich de Duitse bezetting nog goed.

Vanuit zijn slaapkamerraam keek Nico uit op de Markt met de grote Linden, gekapt in 1962, de Boterhalle (1940 – 1984) waar boter en biggen verkocht werden en die later dienst deed als opslagplaats van het blusmateriaal voor de Brandweerkazerne  en het Standbeeld van de Gesneuvelden.
Nico mocht op de markt, op de straat of rond de kerk spelen. De woning van de familie Vercruysse had immers geen tuin en na schooltijd en tijdens de vakanties trok hij op verkenning in het centrum met zijn schoolvriendjes: Jacky De Coussemaker van het café De Norton, Jacky de zoon van slager Omer Van den Abeele, de zoon van Ernest Danneels (1905) uit de Markstraat, Hubert Cochuyt de zoon van loodgieter Guillaume Cochuyt (Koekoek) uit de Stationsstraat, Jackie Bonte, zoon van het café van Kaafke Bonte en Bonaventura De Lille (1922) zoon van de bakker uit de Noordstraat o.a. Hij kende ook de zoon van Jozef Vandenbroucke en Alexa Van Hoecke, handelszaak voor drank en schoolbenodigdheden uit de Stationsstraat, 1.

Soms ging Nico bliekjes en markleuzen vangen in de Ede  die pas eind jaren ’60 overwelfd werd, van het centrum naar ’t Veldeke in de Speyestraat. De Ede was maar 30 centimeter diep en je kon er gewoon in stappen. Hij ging vaak aan het station zitten om het laden en lossen van steenkool en andere producten van de treinwagons naar de vrachtwagens gade te slaan.
Er werd ook gespeeld in de Patronage, op de hoek van de Mevrouw Courtmanslaan, rechtover de ingang van het Koninklijk Atheneum. Op dit perceel stond ook het huis van garage R. en R. Elias, Courtmanslaan 7, later de woning van August Standaert en Madeleine Elias. Het was op dat perceel doorlopend over de Kanunnik Andrieslaan dat de patronage stond. Het was een rechthoekig gebouw uit de tijd van pastoor Bouckaert, eind 19de eeuw, waar men kinderen op zondag aangenaam en godvruchtig bezighield en waar toneeltjes werden opgevoerd enz. De patronage wordt vaak vernoemd in 't Getrouwe Maldegem. Het gebouw is afgebroken voor de aanleg van de Kanunnik Andrieslaan, een verbindingsstrook pas ontstaan tijdens de jaren dertig onder het bewind van de Familie De Lille. Van de tuin van de Broeders en de Broederschool, nu speelplaats Zusters Maricolen, kon men naar die patronage.

Toen Nico negen jaar was mocht hij alleen te voet naar ’t Hertenkamp (nu Drongengoed) gaan in Ursel. Hij kan nu nog altijd exact de weg beschrijven die hij toen liep als kind. Hij startte in de Nieuwstraat, liep naar het station, de Stationsstraat, via Eelveldekalseide naar Kleit en verder door een bosrijk gebied. Toen hij eraan kwam was de poort dicht en had hij  bovendien geen geld. Hij keerde langs dezelfde weg terug en hij had geen hert gezien. Hij mocht ook gaan spelen op het veldvliegplein langs de Eelveldekalseide.
Toen hij tien jaar was werd zijn jongste zus Marleen geboren en moest hij heel vaak met het kindje gaan wandelen in de buggy. Hij kon op die manier het centrum verder verkennen en een praatje maken met de mensen onderweg, maar de lange, avontuurlijke ontdekkingsreizen waren afgelopen.

Nico volgde lager onderwijs in de Broederschool, na de tijd dat Broeder Overste trouwde met de dochter van een slager uit de Noordstraat. Hij had les van Broeder Raymond en de meesters De Lobel,  Richard Cromheecke (1910) en Paul Standaert. In zijn vrije tijd was Nico lid van de kajotters o.l.v. E.H. Doom. De kajotters vergaderden in een zaaltje in het café van de Gilde. Later zijn de kajotters verhuisd naar een zaaltje in het Jeugdhuis, naast het grote gebouw, de Brouwerij Van Mullem. Rechtover het Jeugdhuis in nr. 52 woonde onderwijzer Paul Standaert (1905) met zijn moeder Cockuyt Leonie (1874), weduwe van bakker Bonaventura Standaert, die er een snoepwinkeltje had. Vlakbij Huize Van Mullem, (of Apotheek Robert Lippens of het Jeugdhuis) woonde Chistella Verstrynge die snoep en andere kleinigheden verkocht. De kajotters voerden toneelstukjes op en repeteerden tijdens de bijeenkomsten. De jeugd kwam vaak in contact met de onderpastoors die het op zich namen de jeugdige bevolking te begeleiden. E.H. Doom en zijn illustere voorganger E.H. Pieter Geerts (1907) woonden in de huizen rond de kerk tegen de Noordstraat.
Nico was bezeten van muziek. Nico had zelfs een groot dansorgel met muziekplaten en ingebouwd slagwerk, dat hij mocht onder brengen in een van de koetshuizen van René en Elise Van Hyfte – De Brée in de Westeindestraat. Die dansorgels produceerden heerlijke muziek in cafés en danszalen. Nico nam enthousiast deel aan allerlei activiteiten in het centrum, o.a. “De Matrozenbruiloft”.

Feest van de Markstraat, Matrozen bruiloft 1947.

Toen in 1947, de herbergiers Henri De Backer en Elodia Dhondt (nu helft van de Standaard Boekhandel Marktstraat, rechtover Praatcafé De Troebadoer) voorstelden om leven in de brouwerij te brengen in het centrum van ons dorp na de moeilijke oorlogsjaren werd een kleurrijke stoet de “Matrozen bruiloft” in de Markstraat georganiseerd met de jongeren uit de buurt. Nico Vercruysse liep helemaal vooraan met een wit papieren matrozenpakje dat scheurde onderweg. Hij droeg het plakkaat dat het thema van de optocht verduidelijkte. Achter Nico liepen twee knappe jonge mannen met punthoed voor de kleine verklede, feestelijke bruidspaartjes, in matrozenkledij. Die jongemannen, inwoners van het centrum waren Aimé Dheuninck met accordeon uit de Stationsstraat. Aimé Dheuninck was de broer van André Dheuninck. Aimé (01/11/1930 - 28/01/2006) heeft het grootste deel van zijn leven in Nieuwpoort gewoond en ligt daar ook begraven.
De andere jongeman is Carlos De Brée, later zaakvoerder van de gekende handelszaak Parfumerie Penelope, aanvankelijk in de Noordstraat, later en tot op heden in de Markstraat. Het kleine jongentje in het begin van de bruidsstoet zelf was Jackie Van den Abeele, zoon van slager Omer, broertje van Monique, ooit zaakvoerster van de gekende Bloemenzaak Bij Monique in de Mevr. Courtmanslaan. Carlos De Brée was toen een zestienjarige knaap. Hij was de zoon van Robert De Brée (1906) en Rosa Verstuyf (1905) die een kapsalon had in de Noordstraat nr. 2. De stoet van de “Matrozenbruiloft” loopt voorbij de nog steeds succesvolle zaak Penelope en op het einde zie je de terrassen van de cafés op de hoek van de Marktstraat.

Als jonge knaap was Nico verbonden met het centrum van Maldegem en maakte kennis met talrijke inwoners die er een druk maar gezellig handelsleven op na hielden, die meestal thuis woonden en werkten en er elk op hun eigen specifieke manier hun talenten benutten om hun boterham te verdienen, de ene met al wat meer boter dan de ander, de een met wat meer verbeeldingskracht dan de ander.
De ondernemingszin in de talrijke handelszaken in het centrum van Maldegem vroeger en nu is een talent dat groeit en bloeit dank zij de onuitputtelijke en creatieve inzet van de zaakvoerders.
Maldegem was 70 jaar geleden en is nu nog een druk winkelcentrum met spraakmakende en ondernemende mensen die door hun verlangen er bij te horen zich lieten en laten gelden op allerlei terreinen.
Met dank voor de foto’s en de informatie aan de Heren Nico Vercruysse, Carlos De Brée, Piet Lippens, Walter Notteboom, D. Dheuninck en Mevr. F. De Bruyckere, L. Verschorre en Godelieve Van Landegem. (Markstraat deel I, wordt vervolgd). Met dank aan ons regionaal blad “Vrij Maldegem” voor het publiceren van de reportages (Drukkerij-Uitgeverij Van Hoestenberghe N.V. Boudewijn Lippensstraat 11, Maldegem).

 en laten