Vogelpest (Aviaire influenza) is een zeer besmettelijke virusziekte die overdraagbaar is op pluimvee en een aantal andere vogelsoorten. Er zijn veel verschillende varianten van het virus.. Op basis van de mate waarin dieren ziek worden, is er een onderverdeling tussen laag pathogene en hoog pathogene varianten. Vaak is het vogelpestvirus van een laag pathogeen type en de klinische verschijnselen zijn dan vrij licht. Een laag pathogeen type kan muteren tot een hoog pathogene variant.
Het hoog pathogeen virus is zeer besmettelijk en veroorzaakt ernstige ziekteverschijnselen. Symptomen zijn onder andere: zwellingen aan kop en hals, sufheid en vooral onverwachte, snelle sterfte. Wanneer dieren in een stal eenmaal zijn besmet dan verspreidt het virus zich zeer snel.
De incubatietijd voor vogelpest is ongeveer 10 dagen. De ziekte verloopt daarna snel, met in de meeste gevallen de dood tot gevolg. Via laboratoriumtests wordt de diagnose definitief vastgesteld. Dat vraagt maximaal 14 dagen.
De ziekte behoort tot de zogenaamde lijst A ziekte, die aan de hand van Europese regelgeving bestreden moet worden. Vogelpest is ook een aangifteplichtige ziekte volgens de Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren. De houder en de dierenarts zijn verplicht om bij een verdenking dit te melden bij de Gezondheids- en Welzijnswet voor Dieren.
Wat is het verschil tussen vogelpest en vogelgriep?
Bij zowel vogelpest als vogelgriep wordt het griepvirus Aviaire Influenza bedoeld. Vogelgriep is eigenlijk een betere benaming, omdat de ziekte wordt veroorzaakt door een griepvirus en niet door de pestbacil. In de volksmond wordt echter vaak vogelpest gebruikt als er veel vogels besmet raken en doodgaan.
Aviaire Influenza of vogelpest heeft niets te maken met de ziekte pseudo-vogelpest. De enige overeenkomst is de naam. Pseudo-vogelpest wordt veroorzaakt door het NCD-virus (Newcastle Disease). NCD geeft bij pluimvee problemen aan de luchtwegen, het maagdarmkanaal en zenuwstelsel. Het is vaak dodelijk.
Welke dieren zijn vatbaar?
Alle vogels zijn in meer of mindere mate gevoelig voor vogelpest. Kippen, kalkoenen en parelhoenders zijn erg gevoelig voor de ziekte. Voor watervogels zoals eenden, ganzen en zwanen geldt dat wat minder, maar ze zijn wel het natuurlijk reservoir voor het virus.
In Azië is het virus ook wel gevonden bij honden, katten en varkens, maar niet op grote schaal. In een onderzoek met katten is aangetoond dat ze het virus ook op elkaar kunnen overdragen
Hoe raakt pluimvee besmet?
Met vogelpest besmette vogels scheiden virus uit via de luchtwegen, oogvocht en via de mest. Verspreiding van de ziekte kan plaatsvinden via direct contact tussen vogels of indirect via de lucht of door blootstelling aan besmet materiaal, zoals mest, voer, kratten en andere transportmiddelen.
Het type virus dat in 2003 werd aangetroffen in dieren van de besmette pluimveebedrijven in de Gelderse Vallei was eerder aangetroffen bij wilde watervogels. Daardoor lijkt het waarschijnlijk dat de ziekte destijds is binnengebracht via geïnfecteerde wilde eenden.
Is klassieke vogelpest gevaarlijk voor mensen?
In Zuidoost-Azië zijn ruim 60 mensen overleden aan het vogelpestvirus van het type H5N1. Het virus H5N1 is volgens de wereldgezondheidsorganisatie WHO niet overdraagbaar van mens op mens.
In Nederland zijn tijdens de vogelpestepidemie in 2003 naar schatting ten minste duizend mensen besmet met het vogelpestvirus van het type H7N7. Bij de meeste mensen leidde besmetting niet tot gezondheidsklachten. Als er wél sprake was van klachten, dan waren die meestal mild en bleven deze beperkt tot een oogvliesontsteking of wat griepverschijnselen. De omvang van de besmetting en de overdracht van mens op mens bleken wel groter dan verwacht. Bij een dierenarts die besmet raakte was het ziektebeeld ernstiger. Bij hem raakten de longen onstoken en hij is aan de gevolgen daarvan overleden. De dierenarts had geen anti-virale middelen geslikt.
Op dit moment bestaat er nog geen vaccin dat mensen beschermt tegen het H5N1-type van vogelpest. Verschillende farmaceutische bedrijven werken daar wel aan. Wanneer het virus muteert tot een nieuwe variant, moet er echter een nieuwe entstof worden ontwikkeld. Volgens virologen is daar al snel een periode van 6 maanden mee gemoeid Er bestaat wel een geneesmiddel Tamiflu dat de ontwikkeling van het virus remt. Het middel wordt geleverd door het Zwitserse farmaceutische bedrijf Roche. De productie kost veel tijd en mede door de grote vraag is het middel slechts beperkt beschikbaar.
In het Gezondheidsonderzoek Vogelgriepepidemie dat werd uitgegeven door het RIVM is meer informatie te vinden over de gevolgen die de uitbraak van vogelgriep in 2003 had voor de volksgezondheid.
Mogen pluimveeproducten als kip en eieren nog geconsumeerd worden?
Kippenvlees en eieren vormen volgens de Voedsel en Waren Autoriteit (VWA) geen risico voor de volksgezondheid in belgië. Iedereen kan gewoon kip of eieren blijven eten. Het vogelgriepvirus heeft via deze producten geen vat op de mens. Het Europese invoerverbod van pluimvee en en pluimveeproducten uit landen waar de ziekte heerst moet vooral voorkomen dat pluimvee in de EU besmet raakt met het virus.
aviaire influenza = vliegende griep
pathogene = ziekten verwekkenden
klinisch = ziekte verschijnselen die direct zichtbaar zijn
pseudo = niet de echte
NCD = Newcastle disease
incubatietijd = de tijd tussen het moment van de besmetting (contact virus) en het uitbreken van de symptomen
