Gisteren dag van het verzet tegen de extreme armoede. Ik weet het, het is een huizenhoog cliché, maar ik vind het op zijn minst cynisch dat er in onze welvarende maatschappij zoiets moet zijn als een dag van het verzet tegen extreme armoede. Zouden we niet altijd alles op alles moeten zetten – dag in dag uit – om armoede volledig uit onze samenleving te bannen?

Maar dit even opzijgezet, zijn er wel heel wat goeie kanten aan zo’n dag tegen de armoede. Er wordt gesensibiliseerd en gelukkig is de laatste jaren de betuttelende, caritatieve aanpak omgeturnd in een emancipatorisch verhaal, waar veel meer plaats is voor ontmoeting, voor respect, voor een brede benadering van de armoedeproblematiek.

Zo was er in mijn stad de vertoning van een kortfilm van Joke Nyssen over het project Kunstproeven. Mensen in armoede die via kunst en cultuur even hun wereld kunnen verlaten en vooral weer zelfrespect krijgen, ontdekken dat ze iets waard zijn als mens, dat ze geen complete mislukking zijn. Mensen die als gevolg daarvan ook weer durven solliciteren, of opnieuw de schoolbanken opzoeken, die hun leven in handen nemen en zich gesteund voelen door lotgenoten. Mensen die op die manier de kans krijgen om gewoon te genieten van kunst en cultuur. Een honderdtal mensen waren er toch op afgekomen. Het zaaltje was te klein, de film moest twee maal vertoond worden. Gesprekjes achteraf met fiere hoofdrolspelers en figuranten. Mooi.

Dit optimisme staat in schril contrast met de cijfers over de armoede in België. 1 op 7 leeft onder de armoedegrens en de kloof tussen arm en rijk wordt steeds groter. Het klinkt misschien vreemd, maar dat laatste opent meteen ook perspectief op beterschap. Onze gemeenschappelijke rijkdom gaat er niet op achteruit, integendeel. Nu nog de moed om herverdeling weer bovenaan de politieke agenda te plaatsen. Want laat ons eerlijk zijn. Projecten als kunstproeven zijn fantastisch en moeten absoluut verder uitgebouwd worden, maar als je met mensen in armoede spreekt, is en blijft de eerste zorg: de dagelijkse strijd om de eindjes aan elkaar te knopen en het einde van de maand halen.

Dus beste onderhandelaars, blaas het stof van het rapport van de Hoge Raad voor Financiën – een toch wel respectabele instelling – en lees de aanbevelingen nog eens grondig na. Heb de moed om tegen de erg rijken te zeggen dat het nodig is om solidair te zijn met die mensen die soms op het einde van de maand geen vlees of brood meer kunnen kopen voor hun kinderen. Want dat is gewoon een kwestie van elementaire rechtvaardigheid.

19-10-2007, 17:02 geschreven door Els Van Weert  

Karel De Gucht hongert naar macht en invloed . De inzet moge duidelijk zijn: de invulling van het machtsvacuüm binnen Open VLD in het post-Verhofstadt tijdperk. De Guchts wonden opgelopen na het debacle van het migrantenstemrecht – u weet wel: persoonlijk was hij voor, maar van zijn partij kon hij die houding niet aanvaarden – kunnen zo eindelijk worden geheeld.

Streven naar macht is op zich niet verkeerd, meer zelfs: het behoort tot het wezen van het politieke bedrijf. Erger wordt het wanneer belangrijke principes geofferd worden om die persoonlijke machtshonger te stillen. Zoals het ondergeschikt maken van het departement Ontwikkelingssamenwerking aan het departement Buitenlandse Zaken.

Jarenlang vochten de NGO’s in ons land – daarin gesteund door ons, maar ook door andere progressieve politieke partijen – voor een sterk en autonoom departement van Ontwikkelingssamenwerking. Die autonomie kwam er ook. Ze werd in de verf gezet door een minister – en geen staatssecretaris – verantwoordelijk te maken voor dit wezenlijke, maar stiefmoederlijk behandelde departement. Een onmisbare, maar onvoldoende voorwaarde voor een krachtig beleid. Uiteraard is ook de visie en het voluntarisme van diegene die het departement beheert van cruciaal belang. En laat nu net het feit dat het in blauwe – laat staan donkerblauwe – handen is, niet meteen een ideale situatie zijn.

De klok dreigt verder teruggedraaid te worden nu. Wie Ontwikkelingssamenwerking ondersneeuwt in de portefeuille van een superminister van Buitenlandse Zaken, herleidt dit departement tot een instrument van onze buitenlandse diplomatie. Een instrument waarmee onze diplomatie – de minister op kop – kan slaan en zalven. Ontwikkelingslanden in het Belgische gareel kan doen lopen. Het is een wel erg cynische manier om de (terechte) vraag van de NGO’s naar meer beleidsafstemming te beantwoorden.

Als De Gucht dan toch per se de ambitie heeft om superminister te worden in de oranje-blauwe regering, dat hij dan het departement Binnenlandse Zaken en het vicepremierschap opeist van zijn partijgenoot Patrick Dewael. Liever dat dan een koehandel op te zetten en Ontwikkelingssamenwerking op een hellend vlak te plaatsen. Enkel om de lieve vrede in het blauwe huishouden te bewaren.

13-10-2007, 15:52 geschreven door Els Van Weert  

Fientje Moerman neemt ontslag. Vrolijk stemt me dat niet: ik heb voor haar altijd best wel een zekere sympathie gehad. Maar dat haar ontslag terecht is, daaraan kan moeilijk getwijfeld worden.

Propere politiek: na de Agusta – en andere affaires (en de zuiveringsrituelen die daar midden jaren ’90 op volgden) leek dit wel een vanzelfsprekendheid. Met onverkwikkelijke zaken uit het verleden werd definitief komaf gemaakt. Nieuwe Politieke Cultuur vierde hoogtij. Zeker op het Vlaamse niveau, door het Sint-Michielsakkoord net bevrijd van het federale juk. Spiegelden wij ons immers niet aan de zuivere en rationele politieke cultuur die de Scandinavische landen typeerde? En gold bovendien ook hier niet adagium ‘wat we zelf doen, doen we beter’?

Voor alle duidelijkheid: van enige vorm van corruptie is zelfs in de verste verte geen sprake in dit dossier. Maar ook normvervaging loert – in de politiek, maar net zo goed in andere sectoren van onze samenleving – continu om de hoek. Het is een sluipend gif dat zich vaak slechts tergend langzaam een weg baant – soms zelfs zonder dat zij die er zich aan bezondigen, zich daar ten volle bewust van zijn. Maar ook sluipend gif is onmiskenbaar gif. Ook een gebrek aan alertheid voor normvervaging, mag aangerekend worden als een ernstige fout. Het siert Fientje Moerman dat ze zelf tot die conclusie kwam.

Progressief Vlaanderen is er lange tijd van uitgegaan dat propere politiek – politiek dus zonder corruptie, maar ook zonder normvervaging – dezer dagen vanzelfsprekend is. Dat was een naïeve, ja zelfs onverantwoorde houding. Want daardoor dreigt dit wezenlijke thema gemonopoliseerd te worden door rechtse en extreem-rechtse poujadisten. Kapitale blunders van dat formaat kunnen we ons echt niet veroorloven. Meer nog, een eerlijke en propere politiek is essentieel om het vertrouwen van mensen in onze instellingen en democratie te herstellen of te versterken. Het is dan ook de plicht van de links-progressieve krachten om dit thema in woord én daad op de agenda te zetten. Want de democratie is ons veel te dierbaar om het over te laten aan diegenen die dit soort voorvallen willen gebruiken om haar verder te ondermijnen.

10-10-2007, 12:35 geschreven door Els Van Weert  

Gebruikt u de witte of de gele gids nog? Neen? Allicht niet, zoals de meeste internetgebruikers onder ons. Toch liggen dezer dagen de pakken papier – omhuld in een plastiek zakje – weer op onze stoepen. Ach wat, zegt u, ik gooi ze toch gewoon bij het oud papier dat ze in het slechtste geval pas volgende week weer komen ophalen. Juist, maar in tijden van klimaatopwarming en acties voor duurzaamheid is deze berg nutteloos papier, althans voor velen onder ons, een doorn in het oog.

Wist u dat er in België jaarlijks 2.250.000 pakketten worden verdeeld met daarin telkens een exemplaar van zowel de witte als gele telefoongids? En dat elk van die pakketten ongeveer 2,5 kg weegt? Grof gerekend komt dat neer op ca. 5625 ton papier (vijf miljoen zeshonderdvijfentwintigduizend kilogram papier) dat jaarlijks gebruikt wordt voor het drukken van deze telefoongidsen.

Elke telefoonabonnee krijgt dit pakket aan de voordeur geleverd, tenzij hij Promedia expliciet verzoekt dit pakket niet te leveren. Maar waarom zou je dit systeem niet gewoon omkeren en enkel mensen die er expliciet om vragen een setje telefoongidsen bezorgen? Ons land telt immers meer dan 2,4 miljoen internetaansluitingen (meer aansluitingen dus dan dat er pakketten met papieren telefoongidsen verspreid worden). Steeds minder mensen hebben met andere woorden nood aan papieren telefoongidsen. Niet onbelangrijk als je weet hoe milieuvervuilend deze telefoongidsen zijn.

De productie van 1 ton papier in België brengt immers 525 kg CO2-uitstoot met zich mee (cijfers voor 2004). Het aantal pakketten met papieren telefoongidsen herleiden tot 250.000 in plaats van de huidige 2.250.000 is – mits het systeem wordt omgekeerd en rekening houdend met het steeds stijgende aantal internetabonnees – een realistisch uitgangspunt. De potentiële milieuwinst ligt met andere woorden voor het rapen: 5000 ton papier x 525 kg CO2 betekent een besparing van 2.625.000 kg CO2.

Concreter? De electriciteit die we voor 315 huishoudens op een dag opwekken stemt overeen met 1 ton CO2. Een (jaarlijkse) besparing van 2.625.000 kg CO2 stemt met andere woorden overeen met ca. 826.875 huishoudens die met hun electriciteitssverbruik gedurende een dag geen CO2-uitstoot veroorzaken.

Redenen genoeg om met de mensen van Promedia rond de tafel te gaan zitten dus. Ik zal er ook graag de gewestcollega’s bevoegd voor Milieu en/of Duurzame Ontwikkeling bij betrekken. Want met dossiers als deze kunnen we heel concrete stappen zetten om de Kyoto-doelstellingen een flinke stap dichterbij te brengen.

Surf nu alvast naar www.1207.be en vul het formulier in om dit ongewenste pakje in de toekomst niet meer op de stoep te krijgen. In tussentijd proberen wij ervoor te zorgen dat het volgend jaar net omgekeerd kan gebeuren. De Open Bedrijvendag van morgen staat in het teken van Duurzaam Ondernemen. Hopelijk krijgen we ook Promedia begeesterd voor dit thema.

06-10-2007, 17:35 geschreven door Els Van Weert  

Gisteren ging onder grote mediabelangstelling het proces tegen de racistische moordenaar Hans Van Themsche van start. Paginabrede reportages zullen er de komende dagen verschijnen. Over hoe de moordenaar eruit ziet en hoe hij zich gedraagt. Heeft hij spijt en is de spijt oprecht berouw? Hoe reageren de familieleden van de slachtoffers, en het publiek? Welke juridische hoogstandjes toveren de advocaten uit hun hoed en hoeveel psychiaters worden opgevoerd om de geestestoestand van Van Themsche toen en nu te analyseren en te catalogeren? Het wordt één grote soap. Goed, geen probleem – iedereen zijn job: het gerecht, de reporters, de advocaten, het publiek. En misschien, heel misschien opent dit proces ook de ogen van de mensen over de gevolgen en de uitwassen van een samenleving waarin het verketteren van het vreemde bon ton is geworden. Of in het beste geval een samenleving die de andere kant opkijkt wanneer ze geconfronteerd wordt met dagelijks racisme.

Cynisch is wel dat de politieke durf en daadkracht die snel volgde op de moorden – de al lang aanslepende discussie over de verstrenging van de wapenwet werd eindelijk beslecht – net dezer dagen teniet dreigt gedaan te worden. Oranje-blauw geraakt het zowat nergens over eens, maar over een nieuwe aanpassing – lees: versoepeling – van de wapenwet is die eensgezindheid er vreemd genoeg wel. Mijn dierbaarste politieke verwezenlijking staat op de helling. Lees er anders de tweede nota van Leterme maar eens op na: “ De wapenwet zal worden herzien met onder meer een verlenging van de overgangsperiode en een uitbreiding van de lijst van wettige redenen voor het bezit van een wapen.”

Meer nog, op een gegeven ogenblik werd de bespreking over de versoepeling van de wapenwet overwogen als pasmunt in de discussie over de bespreking van de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde. Dat is geen tsjevenstreek meer, dat is een immorele koehandel.

Hoe cynisch kunnen we zijn en hoeveel slachtoffers moeten er nog vallen vooraleer men eindelijk zal aanvaarden dat wapens in handen van zoveel mensen onze samenleving niet veiliger, maar net onveiliger maken? Wat moet er nog meer gebeuren om te beseffen dat we het sluipende racisme een halt moeten toeroepen, in plaats van mee te huilen met diegenen die beweren dat onder de noemer ‘vrije meningsuiting’ alles geoorloofd is?

02-10-2007, 12:21 geschreven door Els Van Weert  

Groen! en sp.a roepen de publieke opinie op tot een boycot van Total, zo hoorde ik op het radionieuws. Moeten politieke partijen zich wagen aan een dergelijke oproep? Dat is een discussie waard. Hun kernopdracht is in ieder geval ervoor te zorgen dat er structurele maatregelen genomen worden. En daar durft het wel eens fout lopen. In mijn dienstwagen bijvoorbeeld ligt een tankkaart van Total. Meer nog: Total is de ‘hofleverancier’ van onze federale administratie. Het hele wagenpark van die federale administratie – ook dat van de kabinetten – tankt met andere woorden bij Total. Zullen we met zijn allen de volgende weken dan maar op eigen kosten tanken bij een concurrent? Ik zal zelf alvast het goede voorbeeld geven.

Hoe geraakt een firma als Total – die heus niet voor de eerste keer aantoont dat maatschappelijk verantwoord ondernemen niet bovenaan haar agenda staat – aan een raamcontract met de federale overheid? Het antwoord is even eenvoudig als pijnlijk: ethische criteria opnemen in de gunningsvoorwaarden van overheidsbestedingen blijft vooral voor onze liberale vrienden – Didier Reynders op kop – een reuzengroot taboe. Bedrijven vragen enkele minimale ecologische, sociale en andere ethische criteria te respecteren wanneer ze de overheid (’s lands grootste consument) als klant willen binnenhalen: wat voor links-liberalen vanzelfsprekend is, is dat voor rechts-liberalen duidelijk niet.

Hebben we de afgelopen legislatuur dan geen stappen vooruit gezet? Toch wel. Na lang aandringen werd door de ministerraad op mijn aangeven aanvaard dat de gids voor duurzame aankopen verplicht moest gehanteerd en gevolgd worden door de aankopers van de overheid. Voor bepaalde producten, zoals voeding of informatica of wagens althans, want de gids is nog verre van volledig. Ook de omzetting van de Europese richtlijn over hoe omgaan met aanbestedingen werd na lang discussiëren van onze kant zo maximaal mogelijk omgezet, zodat sociale en ethische clausules in aanbestedingscontracten alvast niet onmogelijk zijn. Maar een sluitende garantie dat die clausules ook effectief gehanteerd worden, is er vooralsnog niet. De clausules zijn wat mij betreft ook niet voldoende verregaand.

Willen we nieuwe genante situaties als deze in de toekomst vermijden, dan moeten we vooral die mogelijkheden verder uitbreiden. Dat is de opdracht die de politieke partijen en hun vertegenwoordigers in de eerste plaats moet bezighouden. De morele oproep tot boycot kan er dan even – indien men dat echt wil – bovenop komen.

28-09-2007, 20:57 geschreven door Els Van Weert  

Toen ik twee jaar geleden mijn stoute schoenen aantrok en stadsgenote Bettina Geysen opbelde met de vraag of we eens konden praten over een politiek/maatschappelijk engagement, wist ik dat ze een knappe manager was die bij de VRT één en ander in beweging had gezet. Ik had enkele interviews met haar gelezen die me alvast overtuigden dat het een vrouw was die één en ander in haar mars had. Maar meer wist ik ook niet toen ik op een zonnige ochtend met haar afsprak op de Grote Markt van Lier.

Het eerste gesprek maakte meteen duidelijk dat Bettina niet alleen een knappe manager was, maar ook een warme, enthousiaste, fijne vrouw. Iemand met wie het persoonlijk klikte, iemand waarvan ik meer dan ooit overtuigd was dat ze een echte meerwaarde kon betekenen voor onze stad en onze maatschappij mocht ze zo gek zijn om ja te zeggen op mijn vraag om onze Lier Leeft lijst te duwen. Ik durfde er niet op hopen, maar enkele weken later kwam het telefoontje. “ Ik heb er lang over nagedacht en ik ga het doen”. De storm die ze daarna over zich heen kreeg doorstond ze stevig. Want het was haar overtuiging dat ze zich maatschappelijk wilde inzetten.

Twee jaar later – en vooral een zware verkiezingsnederlaag voor progressief Vlaanderen en voor onze partij spirit later – zitten we opnieuw samen. De hele zomer had een team hard gewerkt aan een ledenbevraging en aan een evaluatie van de verkiezingsnederlaag. De conclusies: spirit heeft nood aan nieuwe boegbeelden, aan een meer zelfstandige koers en aan een duidelijker profiel (ook op sociaal-economisch vlak). Geen eenvoudige opgave. En toch moet het mogelijk zijn. We hebben met zijn allen hard gewerkt, Geert , Bert, onze mandatarissen, ikzelf ook. Maar we voelden met zijn allen dat er nood was aan meer.

En spontaan kwam de naam van Bettina weer bij me op. Ze heeft me de afgelopen tijd echt overtuigd van haar talent en oprechte gedrevenheid. Ze is ook echt spirit: Vlaams van achtergrond en overtuiging, oprecht progressief en links-liberaal, en bovenal ook een echte manager. Iemand die uitdagingen aandurft. Zelfzeker, no-nonsense. Ze woont natuurlijk ook in mijn stad. Iemand uit je stad op een hoger niveau brengen, dat doe je niet. Je eigen concurrenten groot maken: gekkenwerk. Niet dus. Bettina is een fantastische madam die spirit en bij uitbreiding de progressieve krachten kan versterken. Daar geloof ik in. Ik heb het haar die keer dat we samen zaten dan ook gewoon gevraagd. Ze heeft me weer eens vervloekt, ze heeft weer de tijd genomen om na te denken en ze heeft weer – vol overtuiging – gezegd: “ik ga er voor”. Of beter gezegd: “we gaan er voor”.

Samen met de vele spirit-mandatarissen, militanten en sympathisanten gaan we er een lap op geven. Wat de toekomst zal brengen weten we niet. Maar dat we niet – zoals sommigen denken of wensen – aan ons einde toe zijn, dat weet ik wel zeker. Spirit leeft, meer dan ooit tevoren.

27-09-2007, 08:43 geschreven door Els Van Weert  

L’ orange bleue est un fruit qui a des difficultés à mûrir cet été.” Di Rupo mag in Vlaanderen dan wel uitgegroeid zijn tot de baarlijke duivel in eigen persoon, maar – geef toe – de kunst van de milde ironie beheerst hij als weinige anderen. Een mens zou van minder ironisch worden. De rooms-blauwe regeringsonderhandelingen slepen nu al 105 dagen aan en het verzamelde leger van informateurs, bemiddelaars, formateurs, koninklijk verkenners en wellicht binnenkort ook nog pre-formateurs hebben nog geen meter vooruitgang geboekt.

Integendeel eigenlijk. De patstelling is compleet. Staatsmanschap is verworden tot een term uit het verleden. Platitudes en huizenhoge clichés nemen de bovenhand – niet alleen in de Wetstraat, maar ook in de Dorpstraat. Een Vlaamse politieke partij die met vrachtwagens nepgeld naar Wallonië trok om de transfers aan te klagen roert stoer de trom en acht zich desalniettemin bekwaam om mee een federale regering te vormen. Een Waalse politieke partij die vreemdelingenhaat vertaalt in Vlamingenhaat bepaalt mee de Waalse politieke agenda. En de man van 800.000 , de leider van de partij die staat voor wij en niet voor ik ,ik ,ik ? Die valt voortdurend uit zijn rol, giet olie op het vuur en niet op de golven.

De lopende zaken kabbelen inmiddels verder. Een drama voor het land is dat vooralsnog niet. Maar lang houdbaar is die situatie evenmin. Wel behoorlijk frustrerend en straks veel meer dan dat. Bijvoorbeeld voor de sector van de sociale economie, die behoorlijk in de problemen komt als de ondersteunende maatregelen uitblijven of subsidies te laat komen. Leg dat maar eens uit aan de duizenden werknemers die zo al moeilijk aan de slag raken. ‘Goed bestuur’ werd ons beloofd, vooruit met de geit dus. Benieuwd met welke slogan wij de verkiezingsstrijd van 2009 zullen aangaan. ‘Beter bestuur’ misschien?

24-09-2007, 00:00 geschreven door Els Van Weert  

De herstructurering van Janssen Pharmaceutica is een gevolg van wereldwijde structurele problemen waarmee gans de farmaceutische industrie te kampen heeft. Ook de Vlaamse vestigingen ontsnappen daar jammer genoeg niet aan. De Vlaamse Regering betreurt dan ook het verlies aan arbeidsplaatsen.” Zelden zo’n apathische reactie gelezen op een sociaal bloedbad van dergelijke omvang als deze van Vlaams minister-president Kris Peeters. Hij “onthoudt ook dat er geen sprake is van delokalisatie van Johnson & Johnson uit Vlaanderen.” Juicht Vlaanderen, juicht.

Vanuit politieke hoek wordt een verlies van 688 arbeidsplaatsen dezer dagen enkel nog ‘betreurd’. Van enige sociale verontwaardiging die naam waardig is in politieke kringen nog amper een spoor te bekennen. De angst om multinationale ondernemingen van het kaliber van Johnson & Johnson te veel tegen het hoofd te stoten, neemt steeds meer de overhand, schijnbaar over partijgrenzen heen. Hoe voelt een getroffen arbeider of bediende van Janssen Pharmaceutica zich bij het lezen van zoveel gelatenheid?

In december vorig jaar nog maakte Vlaams minister van Economie Fientje Moerman bekend dat van de in totaal 23,5 miljoen euro expansiesteun die vanuit de Vlaamse regering wordt vrijgemaakt voor bedrijven, Janssen Pharmaceutica er 8 miljoen euro van binnenrijft. Voelt minister Moerman zich niet eens bedrogen door Janssen Pharmaceutica en bij uitbreiding Johnson & Johnson? Zette ze haar weliswaar wat stuurloze administratie inmiddels aan het werk om alle middelen in te schakelen om deze expansiesteun terug te vorderen? Vooralsnog ziet het er niet naar uit dat hierover veel vragen gesteld worden.

Op zijn website www.jnj.com beroemt Johnson & Johnson zich erop dat het sinds 1943 bezig is met maatschappelijk verantwoord ondernemen. Lees er zeker ook het ‘credo’ van Johnson & Johnson – hun zelfuitgeroepen bedrijfsfilosofie zeg maar – waarin het welzijn van de in totaal 115.000 medewerkers een centrale plek krijgt toebedeeld. Ook het streven naar ‘gezonde’ winst staat – terecht – opgenomen in dit ‘credo’. In 2005 boekte Johnson & Johnson 10,4 miljard dollar winst. Ook de cijfers voor 2007 ogen niet bepaald benard, wel integendeel: in het tweede kwartaal van 2007 boekte Johnson & Johnson bijvoorbeeld 9,3% meer winst ten opzichte van het jaar daarvoor.

Els Van Weert is uittredend staatssecretaris voor Sociale Economie en Duurzame Ontwikkeling. Samen met een groot en welwillend deel van de bedrijfswereld ontwierp zij de afgelopen jaren een Actieplan Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen.

24-09-2007, 00:00 geschreven door Els Van Weert