Recensie 1 uit 'Humo':                    Film | Humo 3499 | 28/09/2007

Ben X

Op het jongste filmfestival van Montréal kon 'Ben X' rekenen op een staande ovatie, een behoorlijk indrukwekkende prijzenregen, en tonnen loftuitingen rekenen.

Echt verbazend is dit niet, want deze onversneden crowdpleaser bárst van de elementen die er bij een volle zaal ingaan als zoete koek: een actueel human interest-onderwerp, een driftig aan de hartsnaren rukkende plot, een hip ogende filmstijl, én een dikke tranen verwekkende finale waarin de goeien onder aanzwellende muziek triomferen en de smeerlappen de rekening krijgen gepresenteerd. Enkele meer kritisch ingestelde geesten, zoals de journalist van het belangrijke filmtijdschrift Variety, waren evenwel een stuk minder onder de indruk, en ook bij ons - en sorry dat we het feestje weer moeten komen verpesten - drukte de debuutfilm van Nic Balthazar, de immer goedlachse reporter van 'Vlaanderen Vakantieland', op zowat alle foute knopjes.

Zoals u intussen allicht wel weet, schetst Balthazar in 'Ben X' het op ware feiten gebaseerde portret van een autistische jongen die door zijn klasgenoten het bloed vanonder de nagels wordt gepest. De cruciale vraag is natuurlijk: hoe moet je in godsnaam de innerlijke gevoelswereld van een autist filmisch weergeven? Regisseur Harmony Korine, die in 'Julien Donkey-Boy' in de verwrongen geest van een jonge schizofreen trachtte door te dringen, speelde het klaar via een ultrabeklemmende (en net daarom bijzonder doeltreffende) Dogma-aanpak, maar Balthazar en cameraman Lou Berghmans vonden jammer genoeg niets beters dan een flitserige filmstijl (blijkbaar hadden ze de gele kleurenfilters uit 'Windkracht 10: Koksijde Rescue' nog ergens in een lade liggen) die van geen kanten bij het ziektebeeld in kwestie past (hilarisch: Balthazar heeft via één of ander digitaal techniekje een soort galmeffect op de dialogen laten zetten, waardoor alle acteurs voortdurend met een echo lijken te spreken, eken, eken). Wat die volle zaal in Montréal overigens niet zal hebben opgemerkt, is de enigszins twijfelachtige kwaliteit van de Vlaamse voice over. Balthazar kreeg tijdens het neerpennen van Bens innerlijke monoloog blijkbaar niet genoeg van allerlei flauwe taalspelletjes, wat resulteert in een onafgebroken stroom van ongewild lachwekkende zinnetjes als 'Ze gaan mij onderzoeken. Maar waar-onder?'; 'Ik moet eraan gaan; maar waar-aan?' en - onze persoonlijke favoriet - 'Toen kwam de waarheid, de zwaarheid'.

Alles goed en wel, zegt u, maar de cast is toch onberispelijk? Hmmmmmmmmmmm: hoewel hij een keinijg schooltasje op de rug draagt, oogt de achtentwintigjarige Titus De Voogdt naar ons gevoel echt wel een tikkeltje te ouwelijk om nog een zeventienjarige pestkop-scholier te kunnen vertolken, en hetzelfde geldt jammer genoeg voor de eveneens achtentwintigjarige hoofdrolspeler Greg Timmermans: zeker geen slecht acteur, maar te oud voor de rol. Maar wat ons pas écht doet mopperen, is de bedenkelijke wijze waarop Balthazar de feelgood-factor tijdens de hoogst onrealistische ontknoping naar buikkrampverwekkende hoogtes zit te stuwen. Alsof iemand hem met een toverstokje een stuk minder autistisch heeft gemaakt, blijkt Ben plots in staat om samen met zijn ouders a cunning wraakplan te bedenken: sommige kijkers zullen die wending hartverheffend vinden, wij vinden het een van slechte smaak getuigende knieval voor de commercie. En dat is de waarheid, de zwaarheid.

(es)

Recensie 2 uit 'Knack'        Nics wereldschokkends        Film - 'Ben X'

24 september 2007

Nic Balthazars bejubelde regiedebuut - over een gepeste autist die vlucht in cyberspace - blijft steken in gepreek, gezap en goede bedoelingen.

Ben X *
Nic Balthazar met Greg Timmermans, Laura Verlinden, Marijke Pinoy

Greg Timmermans en Laura Verlinden in 'Ben X'. Teenage tearjerker.

Canadese hallelujahs, virtuele Oscarnominaties, volgesnotterde zakdoeken én licht euforische kreetjes vanuit BV-land: aan media- exposure zal het ex-filmrescensent en tv-maker Nic Balthazar niet ontbreken. Maar dat maakt zijn ambitieuze regiedebuut Ben X - een bewerking van zijn boek Niets is Alles Wat Hij Zei en het daarvan afgeleide toneelstuk Niets - daarom nog geen grootse cinema.

Vooral in de slotact glijdt deze pedagogische, naar crowdpleasers als Amélie Poulain en Forrest Gump gemodelleerde teenage tearjerker immers ongelukkig onderuit. En dat dankzij een paar scenarioingrepen die al even ongeloofwaardig zijn als Titus De Voogdt die hier op zijn 28e nog de puberende scholier en sadistische pestkop mag uithangen.

Centraal staat echter niet het malfunctioneren van het Vlaamse onderwijs maar de autistische Ben (debutant Greg Timmermans), een sympathieke 17-jarige knul die dagelijks op school wordt gepest en zelfs letterlijk in zijn ondergoed gezet. In de cyberwereld van ArchLord - het computerspel waar hij zo bedreven in is - beukt hij zijn vijanden daarentegen Conan The Barbarian -gewijs de hersens in, met zijn mooie warrior princess en online-vriendinnetje Scarlite steevast aan zijn zij.

Geen wonder dat Ben - een autist die door zijn gescheiden ouders (Marijke Pinoy en Pol Goossen) naar een gewone school wordt gestuurd - alsmaar vaker in zijn ridderlijke fantasiewereld vlucht en wanneer Scarlite (de nieuwe Vlaamse screenqueen Laura Verlinden) plots ook in het 'écht' opduikt om hem te helpen bij zijn zelfmoord, lijkt het definitieve game over dreigend nabij. Ware het niet dat een paar plotwendingen er in extremis anders over beslissen en de kijker via misleidende pseudo-interviews en melige terzijdes naar een on(geloof)waardig happy end sleuren.

Toegegeven: het hippe, op Hollywoodleest geschoeide jasje oogt duurder dan het budget laat vermoeden, de integratie van virtuele personages en computergames is aardig en de soundtrack met bijdragen van Arno, dEUS en Sigur Rós mag zonder skiptoets de cd-speler in. Bovendien is Balthazar duidelijk met zijn personages begaan. Maar voor elke overtuigende rol zijn er minstens evenveel overnadrukkelijke Made in Vlaanderen -momenten, terwijl de drammerigheid, de begrafenisscène in de kerk en het pathetische slotakkoord met de paarden van Wim Vandekeybus - ga vooral zelf ontdekken hoe Ben zijn tragische queeste overleeft - zelfs de goedgelovigste ziel terug uit de Vlaamse fictieklei dreigen te trekken.

Wie een echt geslaagd lowbudgetjongerendrama over een complexe en urgente thematiek wil zien, kan sinds vorige week ook terecht bij de Roemeense, wereldwijd verdeelde en dik lucratieve Gouden Palmwinnaar 4 Months, 3 Weeks and 2 Days , een film die spannend, strak, subtiel en gestileerd tegelijk is en daarvoor geen overbodige schmalz of hocuspocus nodig heeft.

Dave Mestdach (www.knack.be)

woensdag 26 september 2007

Recensie 3: uit 'De Standaard'            Ben X

Van: Nic Balthazar

Met: Greg Timmermans, Laura Verlinden, Marijke Pinoy, Pol Goossen, Titus De Voogdt, Maarten Claeyssens.

93 min.

Ik reken me niet tot de cynische Vlaamse crrrritici (zie interview), maar beschouw het wel als mijn taak om een beetje de Test-Aankoop van de cinema te spelen. Zeker als de lezer door de mediahype dreigt te gaan denken dat Ben X het 8ste wereldwonder is. Dat is de film namelijk niet. Wel is hij een aardig gemaakte schets van een belangrijk probleem.

De knap debuterende Greg Timmermans speelt de rol van Ben, die lijdt aan het syndroom van Asperger. Ben leeft in zijn eigen wereldje. Hij kan redelijk functioneren zolang zijn dagelijkse routine maar niet verstoord wordt. Hij gaat dan ook naar een gewone middelbare school - al wordt hij daar gepest omwille van zijn zwijgzaamheid en soms zonderlinge gedrag.

Hij voelt zich alleen op zijn gemak als hij het computerspel Archcross speelt, waarin hij een held is die afrekent met zijn belagers en die het hart verovert van een medespeelster - een meisje (Laura Verlinden) dat alleen in zijn fantasie bestaat.

Vanaf het begin van de film hangt er drama in de lucht. Nic Balthazar wisselt taferelen uit Bens dagelijkse leven - door zijn eigen bril, met zijn commentaar in voice-over - immers af met flash-forwards in documentairestijl. Daarin geven leraars en medeleerlingen, maar ook Bens ouders (Marijke Pinoy en Pol Goossen) met bedrukte gezichten commentaar op 'de dode die altijd eerst moet vallen, voor er geluisterd wordt'.

De eerste helft van de film is interessant, goed verteld en onderhoudend. In tegenstelling tot buitenlandse autismefilms zoals Rain man en Snow cake, filmt Balthazar niet vanuit het standpunt van een buitenstaander, maar vanuit dat van de jongeman zelf. Je leert hem kennen door zijn gedachten en belevenissen, en Balthazar geeft Bens obsessie met structuur en zijn angst voor chaos ook in zijn beelden knap weer.

Het acteerwerk is echter wisselend van kwaliteit en na verloop van tijd begint de film ook wat te slepen: te veel didactisch portret, te weinig drama voor een fictiefilm. Dat wordt dan opeens ruimschoots gecompenseerd in de ontknoping. Balthazar-de-schrijver haalt helaas lang niet het niveau van Balthazar-de-regisseur. Je moet durven geloven in fantasie, zegt hij, maar het einde steunt op een hopeloos vergezochte plotwending die bovendien met onnozele Hollywood-sentimentaliteit wordt uitgewerkt.

Ik was geneigd deze ontknoping bovendien ongepast te noemen tegenover mensen die écht met autisme en pesten te maken hebben, maar kennelijk was dat een vergissing. Aan de reacties te merken, zijn die mensen blij dat ze met die stevige vleug fantasie en hoop de zaal kunnen verlaten (DS, 22 september). De geloofwaardigheid en subtiliteit zijn er evenwel niet mee gediend. (sdf)

(sdf)

06-11-2007 om 18:24 geschreven door Elly D'haeyers  

Engels op derde plaats

 
Van de 6.912 talen is het Engels wellicht de meest gebruikte. Maar in de moedertaal top tien staat het pas op de derde plaats, met 322 miljoen sprekers. Op nummer één staat het Guanhua of Mandarijns Chinees (885 miljoen), gevolgd door het Spaans (332 miljoen). Het Nederlands deelt de 48e plaats met het Yoruba (beide 20 miljoen).

In Europa en het Midden-Oosten samen wordt maar 4 procent van alle talen gesproken. Kampioenen in linguïstische diversiteit zijn Papoea-Nieuw-Guinea (823 talen) en Indonesië (726).

Grote killing fields zijn Australië (225 van de 250 talen zijn ten dode opgeschreven) en Noord-Amerika (149 van de 187). In Europa zijn 73 talen in meer of mindere mate met uitsterven bedreigd. De vele varianten van het Sami (Lapland) zijn er het ergst aan toe. Het gaat ook niet goed met het West-Jiddisch, dat voor de holocaust nog door tienduizenden Europeanen werd gesproken.

11-09-2007 om 09:51 geschreven door Elly D'haeyers  

Net als met de biodiversiteit – per uur verdwijnen drie biologische soorten – gaat het met de talenrijkdom op onze planeet de verkeerde kant uit. Van de ruim 6.500 talen die wereldwijd gesproken worden, zal naar schatting de helft over een eeuw uitgestorven zijn. Volgens een pessimistische raming heeft, op lange termijn, amper een zeshonderdtal kans op overleven. Professor Mark Janse (RUG en UvA) publiceerde onlangs een boek over taalsterfte als mondiaal probleem.

Van onze medewerker Bart Biesbrouck

In 1989 stierf de laatste spreker van het Kamas, een Samojedische taal uit Aziatisch Rusland. In de jaren negentig overleed de laatste spreker van het Ongkor Solon, een Toengoezische taal uit China. Hoogbejaard zijn de laatste sprekers van het Berbice, een op het Nederlands gebaseerde creooltaal uit Guyana, Eyak (Alaska), Kiowa Apache (Oklahorna), Laua (Papoea-Nieuw-Guinea), Xiri (Zuid-Afrika), Pitta-Pitta en Mulluk-Mulluk (Australië). Het zijn maar enkele van de 417 talen die het nieuwe millennium niet hebben gehaald of op sterven na dood zijn. Zij bezwijken onder de druk van sterkere cultuurtalen.

Wereldwijd worden 6.912 talen gesproken. Zo staat het op de website van de Ethnologue, een catalogus waarin alle bekende levende talen opgenomen zijn. Professor Mark Janse vindt dat cijfer een beetje aan de hoge kant. Hij houdt het op een goede 6.500. Janse doceert Griekse en algemene taalkunde aan de Universiteit Gent en Oud- en Nieuwgriekse taalkunde en dialectologie aan de Universiteit van Amsterdam. Hij legt uit waarom ‘talen tellen’ zo moeilijk is: “Het grote probleem is: hoe baken je een taal en een dialect van elkaar af? Onlangs kreeg het Limburgs in Nederland het statuut van streektaal, aangezien het niet alleen qua uitspraak en woordenschat verschilt van het Nederlands, maar ook qua grammaticale structuren, die vaak eerder Duitse dan Nederlandse patronen volgen. Ook de Nedersaksische dialecten van Groningen, Drenthe, Overijssel en Gelderland zijn nu als streektaal erkend. Taalkundig gezien sluiten zij aan bij de Plat- of Nederduitse dialecten van Noord-Duitsland. Wat dus een paar jaar geleden voor de samenstellers van de Ethnologue nog een dialect was, wordt nu beschouwd als een taal, of andersom.

Men zegt wel eens dat een dialect een taal is met een leger en een regering (lacht). Zo zijn bijvoorbeeld het Deens en het Noors twee varianten van dezelfde taal. De enige reden om over ‘Deens’ te spreken, is dat het de taal is van de onafhankelijke staat Denemarken. Een tegenovergesteld voorbeeld is het Chinees. Dat bestaat eigenlijk niet, het is een verzameling van talen – geen dialecten – die sterk van elkaar verschillen.”

Of je ze nu ‘taal’ of ‘dialect’ noemt, ongeveer de helft wordt deze eeuw met uitsterven bedreigd. Taalsterfte is te beschouwen als een extreme vorm van taalcontact. Wanneer een gemeenschap in contact komt met de taal van een overheersende cultuur, kan dat dodelijk zijn voor de eigen taal. Na een toestand van twee- of meertaligheid gaan steeds minder sprekers in steeds minder situaties hun moedertaal gebruiken. Ze wordt geleidelijk verdrongen door de dominante taal, tot niemand ze nog spreekt. “Dat is goed te merken bij het Turks-Griekse dialect in Cappadocië, waarin ik gespecialiseerd ben”, illustreert Janse. “De gemeenschap van orthodoxe christenen, die aanvankelijk een archaïsch Grieks sprak, werd in de elfde eeuw volledig afgesloten van de rest van de Griekse wereld. Eeuwenlang is hun taal door het Turks beïnvloed en steeds meer gingen elementen van die dominante taal binnendringen. In sommige dorpen werd een Turks-Griekse mengtaal gesproken, in andere is het Grieks volledig verdwenen.”

Janse bestudeerde ook de invloed van het hellenisme op de oorspronkelijke talen van Klein-Azië (het huidige Turkije), een heus linguïstisch slagveld uit de oudheid. De veroveringen van Alexander de Grote in het Midden-Oosten zorgden ervoor dat in Klein-Azië bijna alle inheemse talen vervangen werden door het Grieks.

Dat talen sterven is dus niet nieuw. Onrustwekkend is vooral het hoge tempo waaraan dat vandaag gebeurt. So what, zullen sommigen denken, waar is die linguïstische diversiteit eigenlijk goed voor? Zou één global language, het Engels bijvoorbeeld, niet gewoon handiger zijn voor de communicatie tussen wereldburgers? Janse is niet overtuigd: “Een taal laat zien hoe bepaalde waarden afwijken van of overeenkomen met de onze. Als ze verdwijnt, sterft ook een denkwijze, een wereldvisie, want elke taal classificeert de werkelijkheid op een unieke manier. Er zijn bijvoorbeeld talen waarin men de zelfstandige naamwoorden in heel veel verschillende grammaticale klassen onderverdeelt, zoals in het Dyirbal, een vrijwel uitgestorven Australische taal, waar ‘vrouwen’, ‘'vuur’ en ‘gevaarlijke dingen’ in dezelfde klasse ondergebracht zijn. Dat zegt toch een en ander over die samenleving? Het zijn net die finesses die het eerst verdwijnen als de taal onder druk komt te staan van een grote cultuurtaal.”

Taalsterfte is vaak het gevolg van linguïstische discriminatie, of zelfs bewuste linguïcide. In de Verenigde Staten voerde de federale regering in de negentiende eeuw een English-only-politiek, waarbij de indiaanse bevolking verplicht werd Engels te leren. Hetzelfde gebeurt vandaag nog in de staat Arizona. English only zal binnenkort bijna letterlijk werkelijkheid worden: in Noord-Amerika zijn 148 van de 187 talen ten dode opgeschreven.

De bedreiging kan echter ook van binnenuit komen. Nationalistische tendensen doen soms nieuwe talen ontstaan – denk aan het Servo-Kroatisch, dat sinds kort is opgesplitst in Servisch, Kroatisch en Bosnisch – maar etnische identificatie met een taal kan evengoed omgekeerd werken. Janse: “Wanneer je etnische identiteit niet meer meetelt of zelfs ongewenst is, zweer je je eigen taal af. Zo'n ontwikkeling zie je bijvoorbeeld bij de derde generatie van de Turkse Gentenaren. Om sociaal-economische redenen wordt het Turks langzaam maar zeker hun tweede taal, om uiteindelijk enkel nog gebruikt te worden wanneer ze hun identiteit sterk naar voor willen brengen. Veel jongeren zijn niet meer in staat hun moedertaal vloeiend te spreken. Dat plaatst volgens mij ook vraagtekens bij de plannen om nieuwelingen te verplichten Nederlandse of Franse taallessen te volgen.

Hoever ga je met die inburgering? Om te kunnen functioneren in onze maatschappij is het uiteraard belangrijk dat een migrant Nederlands kent. Maar moeten het nu allemaal Vlamingen worden? Wat is belangrijker, diversiteit of uniformiteit? De grootste culturen uit de oudheid waren multiculturele samenlevingen en was het niet Socrates die gezegd heeft dat het Grieks vol vreemde (‘barbaarse’) woorden zat?’

Mark Janse & Sijmen Tol (eds.), Language Death and Language Maintenance, J.N. Adams, Mark Janse & Simon Swain (eds.), Bilingualism in Ancient Society, 2002

uit De Morgen

11-09-2007 om 09:47 geschreven door Elly D'haeyers  

1. Wat is het thema van het verhaal?

2. Schets de korte inhoud en realiteitswaarde van het verhaal.

3. Bespreek de titel van het boek.

4.    Bespreek de hoofdpersonages.

5.    Welke nevenpersonages spelen een rol in het boek? Bespreek ze kort.

6.      Welke structuur heeft het boek? Bespreek ook de tijd en ruimte.

Creatieve vraag: Welk ruimte in het boek krijgt jouw voorkeur? Waarom?

 7.      In welke stijl is het boek geschreven. Zoek voorbeelden in het boek.

9.   Bespreek het vertelperspectief.

11. Geef je persoonlijke mening over het boek. (Vond je het inhoudelijk goed? Wat vond je van de schrijfstijl? Zou je het herlezen? Wat stoorde je aan het boek?)

13. Maak een creatieve, persoonlijke collage over dit boek en hoe jij dit ervaren hebt.

OF

14. Ontwerp / teken een eigen omslag voor het boek.

07-03-2007 om 00:00 geschreven door Elly D'haeyers  

Beste cursist,

LECTUURVERSLAG VERHALEND PROZA.

Voornaam en naam:

Klas: Datum:

Auteur:

Titel:

Uitgever:

1. Het werk

1.1 Genre:

1.2 Onderwerp:

1.3 Naam hoofdpersonage:

1.4 Verklaring titel:

1.5 Plaats van de handeling:

1.6 Sociaal milieu:

1.7 Tijdperk:

1.8 Korte samenvatting:

2. Taal

2.1 Taal- en woordgebruik (bijv. AN, veel dialect, veel spreektaal, erg deftig of eerder spontaan taalgebruik.)

2.2 Woordenschat: (noteer hier woorden die je hebt moeten opzoeken)

3. Waardering

3.1 Ik vind dit boek …… (prettig, spannend, leerrijk, saai, interessant, leuk)

3.2 Beschouw je het lezen van dit boek als ontspanning of inspanning? Zeg waarom!

3.3 Thema’s en motieven die behandeld worden. (Het thema is een algemeen onderwerp in het boek. Een motief is zoiets als een leidraad die doorheen het boek loopt.)

4. Auteur

4.1 Beknopte biografie (enkel belangrijke gebeurtenissen kort vermelden)

4.2 Primaire bibliografie (vermeld max. 5 belangrijke werken, gewonnen prijzen of nominaties)

4.3 Secundaire bibliografie (alle door jou geraadpleegde bronnen)

5. Allerlei

5.1 Karakterontleding van het hoofdpersonage:

5.2 Stijlstroming waartoe je het gelezen werk rekent:

5.3 Het vertelperspectief. Leg uit met welke verteller(s) we in het verhaal te maken hebben. (vertellend of belevend ik – auctoriële of personele hij-verteller)

04-03-2007 om 00:00 geschreven door Elly D'haeyers