Waarheid
Met de regelmaat van de klok verschijnen boeken en studies waarvan de auteurs beweren dat de inhoud de oplossing is voor problemen die mensen bezighouden. De regelmaat waarmee die probleemoplossende wekker afloopt, wordt vooral bepaald door het tijdstip waarop verkiezingen doorgaan. In die verkiezingsperiodes zien nogal wat politici het licht van hun waarheid. Dat waarheidslicht laten ze graag schijnen als ze hun donkere grotten verlaten waarin ze zich terugtrokken voor een legislatieve winterslaap.
Minder regelmatig maar meer veelvuldig dan politici laten academici hun waarheidslamp branden en hopen dat hiëroglyfe taal verbergt hoezeer hun vlammetje om zuurstof hapt. Dat de meeste van die wetenschappelijke lampen enkel branden met olie afkomstig uit politieke grotten houden ze angstvallig geheim, teneinde hun academische geloofwaardigheid niet te ondermijnen.
Wat volgt pretendeert niet de waarheid te zijn en de inspiratie is onafhankelijk. De inhoud laat mensen toe hun denkvelden te voorzien van andere dan de inteeltmest die besloten groepen klokvast over ons heen sproeien.
De inhoud van deze denkoefening beroept zich evenmin op met titels ingekleurde autoriteitsargumenten zoals te vaak gebeurt. Als auteur kan ik net zo goed de buur zijn die in de melkfabriek aan de band staat, de boer die met zijn tractor het land ploegt, de verpleger die de hoogbejaarde bijstaat, de directeur die een kosten/batenanalyse maakt of de professor die zijn studenten het vuur aan de schenen legt tijdens mondelinge examens.
Niet de titulaire autoriteit waarmee iets wordt geschreven is van belang, wel wat wordt geschreven is essentieel. Om deze reden schrijf ik deze denkoefening onder pseudoniem. Het vermijdt dat het lezen voorafgegaan wordt door een waardering waardoor de inhoud nog voor het lezen wordt verheerlijkt of afgebroken. De denkoefening kan bijgevolg worden gelezen omwille van het wat en niet omwille van het wie. Of om het met een door politici geliefkoosde boutade te zeggen: Niet de vorm, maar de inhoud telt.
Ideologie
Wat volgt zwaait om twee redenen niet met het bombastische vaandel waarop ideologie wappert. Ten eerste spreken ideologieën altijd in termen van een bereikbaar ideaal dat perfectie realiseert, terwijl deze denkoefening vertrekt vanuit de gedachte dat perfectie niet des mensen en dus onbereikbaar is. Ten tweede behandelt deze denkoefening specifieke zaken van een welomschreven gebied en poneert behoudens enkele uitzonderingen geen algemene stellingen.
Laat me beginnen met te verklaren wat ik onder dwaasheid van ideologieën begrijp
Ideologische denkers hebben het altijd over de mens die zich op 'natuurlijke' wijze gedraagt binnen hun ideologisch model. Dat natuurlijk gedrag stellen ideologen gelijk met rationeel gedrag zodat ze hun theorie op een logische manier sluitend kunnen maken.
Natuurlijk gedrag handelt over zaken die logischerwijs natuurlijk zijn. Eten is een voorbeeld van natuurlijk gedrag. Rationeel gedrag gaat over de manier waarop de mens een bepaalde doelstelling bereikt. Of om verder te gaan met het voorbeeld: hoe de mens aan zijn eten komt.
Ideologen maken steevast de fout om rationaliteit als een vaste waarde te behandelen die voor elk mens opgaat. Rationaliteit is echter geen vaste waarde. Met andere woorden, je kan dit begrip niet sluitend definiëren en toepassen op elk mens. Persoon A kan er op rationele manier toe komen met mes en vork te eten, terwijl persoon B even rationeel kan besluiten met de handen te eten.
Rationaliteit is dus een individueel gegeven. Dit sluit niet uit dat mensen volgens een collectieve rationaliteit handelen. Denk bijvoorbeeld aan de nazi-rationaliteit die zich vorige eeuw meester maakte van een Duitse meerderheid. Tegenwoordig hebben we het over de irrationaliteit van dat gedrag, maar in feite is irrationaliteit onbestaande en duidt het op gedrag dat afwijkt van wat een meerderheid als rationeel beschouwd. Een meerderheid van een groep kan een jas duur vinden terwijl een snobistisch groepslid anders denkt. Snobisme is voor de meerderheid van de mensen irrationeel, maar voor de snob is het rationeel.
Het woord 'individueel' van hierboven impliceert de onmogelijkheid om een concrete invulling aan 'rationalisme' te geven. Er zijn zo veel ratio als mensen en bovendien is die ratio onderhevig aan de momentele omstandigheden van een specifieke omgeving.
Als ideologen stellen dat alle mensen rationeel zijn dan hebben ze gelijk. Als ze hierop stellen 'en daarom handelen ze allemaal zus of zo', hebben ze voor mij althans - afgedaan. Wat zou moeten gesteld worden is: "Alle mensen zijn rationeel en ze kunnen zich zus of zo gedragen maar ze kunnen zich net zo goed helemaal anders gedragen".
Op zon los zand kan natuurlijk geen ideologie worden gebouwd die haarfijn beschrijft hoe een omgeving er zal uitzien indien de ideologie wordt gepraktiseerd. Het feit dat dit wel gebeurt, beschouw ik als dwaasheid van ideologen. Nu ja, niet zozeer hun dwaasheid maar van zij die de ideologie toepassen. Niemand minder dan de politici dus. Die toepassingen veroorzaken altijd conflicten omdat een imperfecte mens tot de ideologische perfectie wordt gedwongen. Dit is elementair in deze denkoefening! Zoveel mogelijk vermijden tot een dwangsituatie te komen zodat conflict wordt vermeden.
Wat, in tegenstelling tot uniform rationalisme, wel klopt is dat elk mens volgens zijn ratio handelt vanuit egoïstische overwegingen. Iemand doet pas iets als daarmee het zelfbelang is gediend. Zelfs het helpen van iemand komt voort uit louter egoïsme. Jawel, tenzij een mens ertoe wordt gedwongen, doet hij niets waar geen persoonlijk fysisch of psychisch voordeel aan gekoppeld is. Egoïsme is in tegenstelling tot wat veel mensen denken - niet negatief omdat het natuurlijk is. Egoïsme wordt pas negatief als het kwalijke gevolgen voor anderen met zich brengt.
In hetgeen volgt wordt niet uitgegaan van de modelmens die zich van nature op een welomschreven manier gedraagt. Wel wordt uitgegaan van een mens die volgens een individuele rationaliteit handelt met het oog op het dienen van het zelfbelang. Dit impliceert dat elk mens en zijn handelingen uniek zijn. Deze uniciteit moet zoveel mogelijk worden gevrijwaard waarbij dwang, als ultiem middel, vermijdt dat het unieke menszijn van de één bedreigd wordt door het unieke menszijn van de ander.
Niet onbelangrijk is dat dit moet ingepast worden in de realiteit van het omschreven gebied. Dit betekent dat ik een compromis moet vinden tussen mijn persoonlijke, ideologische overtuigingen die louter theoretisch zijn en de heersende gewoonten.
Nationalisme
Het gebied waarover ik het op deze blog wil hebben, is Vlaanderen. Niet omwille van persoonlijke, nationalistische overtuigingen maar omdat lezers zich iets concreet zouden kunnen voorstellen bij wat wordt beschreven. Net zo min als deze denkoefening beweert een ideologie te zijn, pretendeert ze algemene toepasbaarheid te bezitten. Weliswaar kan de toepassing worden uitgebreid naar België maar daar eindigt het mee. Precies omdat het om een specifieke omgeving gaat, zou toepassing in bijvoorbeeld een Zuid-Amerikaans, Afrikaans, Aziatisch of zelfs oostelijk EU-land grote problemen met zich kunnen brengen. Naast een denkoefening is dit schrijven dan ook een politieke, sociale en economische gevalstudie.
Ik wil niet nalaten even te duiden waarom ik geen nationalist ben. Ik heb de grootste problemen met het dwingende karakter van nationalisme. Steevast word ik als Vlaming omschreven, al voel ik me gewoon mens. Een mens behoort tot de groep met welke hij zich verbonden voelt. Die verbondenheid wordt niet door geboorte maar door persoonlijk aanvoelen tijdens de loop van het leven bepaald. Nationalisme is een soort predestinatie en als er één ding is wat vrijheidberovend is, dan is het wel voorbestemming. Zo waren vroeger veel mensen voorbestemd om toe te treden tot een kloosterorde. Hadden ze keuze gehad werden het misschien timmerlui, wetenschappers, schrijfsters of god weet wat.
Als mensen zich onder de noemer Vlaanderen verenigen en zich daar goed voelen, dan heb ik daar geen probleem mee. Ik stel enkel vast dat nationalisten neigen te stellen: "Je bent hier geboren, je bent één van ons, je bent trouw en anders ben je een verrader". Ik heb nooit ingezien waarom ik zou moeten verhuizen omdat ik weiger een etiket op te plakken dat me door mijn omgeving wordt opgedrongen.
Revolutie
Waar ik voor pleit is een revolutie, maar wanneer ik stel dat het niet om een revolutie met betogingen, barricaden of Molotovcocktails gaat, zullen sommigen een zucht van opluchting slaan. Ik heb iets tegen gewelddadige, politieke revoluties omdat ze in wezen niks veranderen. Zon revoluties zijn niet meer dan het herbenoemen van politieke ordeningen. De communistische revolutie in het begin van de twintigste eeuw bracht een tsaristische adel ten val en verving die door een Sovjetelite die op haar beurt het volk onderdrukte. Het Ancien Régime werd met de Franse Revolutie vervangen door het autoritaire Napoleontische keizerrijk.
Neen, de revolutie waar ik op doel gaat over een mentale ommekeer die zowel collectief als individueel noodzakelijk is, willen we de kwaliteit van het samenleven verhogen. Geenszins zet ik een treurzang in waarin het negatieve dat Vlaanderen kenmerkt wordt bezongen. Gauw word je dan als verzuurd omschreven en dat ben ik allerminst.
Even terzijde...
Het begrip verzuring lijkt me de meest opmerkelijke, politieke uitvinding van de laatste decennia. Een doeltreffende promotie van het begrip deed het algemeen ingang vinden en laat machthebbers - en hun adepten - toe kritiek in de kiem te smoren. Het is echter een gevaarlijke uitvinding omdat gebruikers van het zuurargument niet langer eerlijk nadenken over geuite kritieken. Het is tevens één van de belangrijkste oorzaken van de maatschappelijke polarisatie die Vlaanderen kenmerkt zeker nadat het woord 'verdraagzaamheid' in plaats kwam van 'verzuring'. Ik neem niet deel aan het duistere bitterspel tussen de linkse pot en de rechtse ketel. Toch word ik naargelang wie zich roert - verweten ingrediënt te zijn van zowel de zure, rechtse soep als de al even zure, linkse soep. Grappig eigenlijk om tot een minderheid van consequente progressieven te behoren in een door linkse en rechtse conservatieven beheerste wereld.
Het grootste gevaar voor onze toekomst noem ik de Mentaliteit van de Evidentie. Die mentaliteit maakt dat we alles wat we hebben als vanzelfsprekend en blijvend van aard ervaren. Links en rechts noemen dit een gebrek aan normen en waarden, maar dat is onzin omdat het slechts een alibi is dat toelaat de overheid te gebruiken om mensen te onderwerpen aan de ideologische normen en waarden van zij die dat gebrek aanklagen.
De welvaart maakte de Vlaming tot een verwaand, bezitterig, klein kind dat prikkelbaar is voor de kleinste verandering. Liever dan deze negatieve eigenheden te erkennen, projecteert de Vlaming ze steevast op anderen. Hierdoor worden die anderen ervaren als bedreiging en ontstaat een onverdraagzaam klimaat. Dit alles uit zich in het traditioneel geworden, periodiek klagen en zagen dat uitdooft wanneer de Vlaming zich languit neerploft in een zachte zetel nadat hem een snoep in de mond werd gestopt door welwillende politici die de Vlaming liefst de confrontatie met de realiteit ontzeggen.
Van de alom geprezen werklust en zelfredzaamheid van de Vlaming rest zo goed als niks meer. De Vlaming is verworden tot een gemakzuchtig wezen dat zijn problemen doorschuift naar politici. Deze zien hierin goedkeuring om de overheid te gebruiken als mes dat steeds dieper snijdt in het leven van elk mens.
Eigen verantwoordelijkheid is een verwaterd begrip geworden en blind geloof in de onveranderlijkheid der dingen is de drug die de mens in een volgzame staat brengt. Dat blind geloof krijgt de mens toegediend door zelfbehoudende politici die de Vlaming liever in slaafse tranche zien dan alert na confrontatie met een ontnuchterende werkelijkheid.
Het erkennen van wat hierboven staat, is wat ik onder de noodzakelijke, mentale revolutie begrijp. Gebruikmakend van het zuurargument hebben politici, eerder dan erkennen, de neiging dergelijke vaststellingen weg te wuiven vanuit een electorale motivering.
Met de Vlaamse revolutie doel ik op het feit dat de Vlaming het leven in eigen handen moet nemen en de overheid gaan beschouwen als harmoniserende en niet als regulerende factor tijdens het samenleven.
18-07-2008 om 17:53
geschreven door La Chunga 
|
