Er gebeurt veel in ons sympathiek landje. Wie de media er niet op naslaat, weet dat niet. Wie het wel doet is weliswaar goed geïnformeerd, maar daarom niet altijd gelukkiger, want “nieuws” is meestal “slecht nieuws”, indachtig de oude spreuk “géén nieuws, goed nieuws”. Maar misschien heb ik dat wel verkeerd voor, want wat voor de ene slecht nieuws is, hoeft dat niet te zijn voor een ander. Zegt het spreekwoord immers niet “de een zijn dood is de ander zijn brood”? Er is zelfs een Frans spreekwoord dat zegt: “Maladie de voisin réconforte et même guérit”! Mijn moeder zaliger vond dit een verwerpelijk spreekwoord: geen haar op haar hoofd dat eraan dacht zich te verheugen in het ongeluk van een ander. Zo zat zij niet in elkaar en ze durfde wedden dat niemand van haar vrienden, haar familie, haar buren en kennissen, zo in elkaar zat, boer Michels misschien niet te na gesproken. Maar… waarom waren haar troostende woorden dan, tegenover iemand aan wie een ongeluk was overkomen: “Troost u, want zoiets, en wie weet nog véél erger, staat ons misschien ook nog te wachten”?

Staf Pierrepont kan er van mee spreken. Een dag of tien geleden – ’t was een dag na de slachtpartij in het kinderdagverblijf van Dendermonde – hebben dieven zijn voordeur gekraakt en al het geld plus de kostbaarheden van zijn vrouw meegenomen. Die lieve Anna is van de ene dag op de andere depressief geworden. Ze is nu onder psychiatrische behandeling, slikt medicamenten bij de vleet en wil zo snel mogelijk verhuizen. Niet te verwonderen: àl haar dierbare kleinoden en de familiejuwelen, die haar moeder haar geschonken had, de dag voor ze stierf!  Anna had haar moeder plechtig beloofd dat ze er op haar beurt zorg voor zou dragen opdat niets voor het nageslacht zou verloren gaan… Staf heeft nu alle buitendeuren laten voorzien van veiligheidssloten en hij heeft een alarminstallatie gekocht, plus… een pistool. Overreageren, noem ik dat, en onverstandig. Want weet Staf dat hij niet mág schieten op inbrekers? Tenzij de inbreker zelf eerst schiet. En dan nog. En dat, als de inbreker ongewapend is, hij hem enkel met de vuisten mag te lijf gaan? Maar, Staf is oud en in een lijf-aan-lijf moet hij het ongetwijfeld afleggen tegen de bandieten. Staf zal dus schieten. De boeven zijn gewaarschuwd. Hij wil er desnoods de rest van zijn leven voor in den bak. Vier jaar geleden hebben ze zijn auto gestolen. De auto stond voor zijn deur geparkeerd. Staf zat op dat ogenblik in zijn living een partijtje te schaken met de buurman, op een meter of tien afstand van het gebeuren! En als ze nog een keer komen zal Staf schieten, zoveel is zeker. De buren, de vrienden en kennissen hebben goed praten van “troost u Staf, want wat in Dendermonde is gebeurd, is toch véél erger”, Staf heeft er geen boodschap aan en Staf zal schieten. Ik weet het wel, het is mijn plicht, ik moet het hem uit het hoofd praten, maar ik vrees dat het mij niet lukt en… dat Staf zal schieten. En dat is alleszins géén goed nieuws. En dat Staf zijn lidmaatschap bij de groenen opgezegd heeft vind ik al evenmin goed nieuws. De groenen zijn te tolerant voor die boeven, zegt Staf. Groen en veiligheid gaan blijkbaar niet samen. Ja, dat is jammer. Hopelijk wordt Staf nu geen “ultra-rechtse” rakker. ’t Zou niet mooi zijn… voor een linkshandige!

Het meeste slecht nieuws bereikt ons via de kranten, de radio en de televisie. Eergisteren nog een reportage gezien over een verkeersprobleem in Gent. Daar staat namelijk, aan het begin van een weg die naar de zeehaven leidt, een snelheidsbeperkend verkeersbord: 10 km per uur. Het is een vrij lange weg en het is voor niemand duidelijk waarom daar geen 70 km per uur zou mogen gereden worden. De automobilisten hebben daar alle moeite van de wereld om hun motor draaiende te houden bij die lage snelheid en bij 15 km per uur, zegge vijftig procent boven de maximaal toegelaten snelheid, riskeren ze een zware boete en intrekking van hun rijbewijs. Eén troost: bij die lage snelheden werken de snelheidsmeters van de politie niet. De grootste politieinstantie van Gent verklaart dat het verwijderen van het bord geen optie is, omdat niemand blijkt te weten wààrom dat bord er eigenlijk staat. En als men niet weet waarom het er staat, kan men dus ook geen reden aanvoeren om het te verwijderen. Logisch, toch! En toch zie ik een uitweg uit deze impasse. Hierbij doe ik een oproep tot de talrijke inbrekers die ons landje rijk is. Laat één van jullie nu dat verkeersbord stelen. Dat moet een koud kunstje zijn voor jullie. Verricht eens een goede daad, belangloos, als compensatie voor het leed dat Stafke en zovele andere eerlijke landgenoten aangedaan wordt met het “illegaal werk” dat jullie “in ’t zwart” verrichten en dus zonder ook maar één cent belastingen te betalen.

Op TV zag ik een interview met Christine Van Broeckhoven, professor in de moleculaire genetica aan de universiteit van Antwerpen en één van de grootste autoriteiten op het gebied van onderzoek naar o.a. de ziekte van Alzheimer. Een zware taak, zult u zeggen, want ze is daarenboven ook nog huisvrouw en dito moeder. Maar daar houdt het niet mee op. Ze heeft ook nog een full-time job in de politiek. Het mens moet zich steendood werken. Of ze het doet voor het geld? werd haar in het interview gevraagd. Het antwoord op deze tactloze vraag was verbijsterend: “Ik verdien nu precies hetzelfde als toen ik nog niet in de politiek was”! Kijk, daar kan ik mij nu zo bijzonder over opwinden: dat mens wordt niet eens betaald voor haar werk in de politiek, ze draait haar k… af voor niets, uit puur idealisme. Ook dat vind ik dus geen bijzonder goed nieuws.

Beter nieuws is dat we verlost zijn van de twee die in de Willem Tellstraat in Gent een jongen neergestoken hebben. De rechter heeft hen opgedragen het land te verlaten. En voor één keer zijn ze gehoorzaam geweest. Bravo!

Gaat u, beste lezer, ook soms gebukt onder bergen goed en minder goed nieuws, en duizelt u bij de gedachte dat alles verandert, dat alles in een nooit eindigende beweging is, dan heb ik voor u althans één remedie: surf naar de weblog van O. van Togenbirger, met lengten voorsprong de knapste filosoof van ons land… en van vele landen daarbuiten (www. bloggen.be/omskvtdw). Zopas heb ik van Togenbirgers verhaal van 1 februari gelezen: “Panta rei”. De rust en de vrede zijn weer helemaal teruggekeerd in mijn ziel.

06-02-2009 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

En zo zijn wij, lieve lezer, al voor de vierde maal sedert het ontstaan van mijn weblog, in de maand februari aangeland. In zijn boek “De Maanden” schrijft Stijn Streuvels over de maand februari dat ze een stuk korter is dan de andere maanden en dat men er, alsof ze nog niet kort genoeg was, om de vier jaar nog een dag van af doet. Een haast onbegrijpelijke fout toch, voor iemand als Streuvels! Maar waar ben ik in ’s hemelsnaam over aan ’t zeuren. Wie leest er nu Streuvels nog? Wie weet er heden ten dage of Streuvels een schilder was of een schrijver? Of een koereur misschien uit de gloriejaren van de flandriens, lang nog vóór Briek Schotte? En allicht zullen er maar weinigen meer zijn die de naam “Streuvels” ooit gehoord hebben. Buiten West-Vlaanderen dan, omdat daar zowat elke gemeente een straat heeft die naar de schrijver genoemd is.  Maar ook in West-Vlaanderen neemt zelfs de grootste nerd geen boek van Streuvels meer ter hand. Je zou wel gek moeten zijn, aangezien we in ons Nederlands taalgebied nu over zoveel hoogstaander literatuur beschikken, die ons gebracht wordt door zoveel betere schrijvers! Ik noem er slechts één: Brusselmans…

Maar laten we niet afdwalen en bij onze maand blijven. Ze heeft vele bijnamen: de onvolprezen scheurkalender “De Druivelaar” dicht haar de naam “dooimaand” toe, maar ze is ongetwijfeld beter gekend als “sprokkelmaand”, al weten we niet met zekerheid hoe ze aan die naam geraakt is. Het zou alvast niets te maken hebben met “hout sprokkelen”, maar misschien wel met het oud Nederlands woord “spronkelen”, dat “springen” betekent, vanwege het feit dat het aantal dagen in februari “verspringt”. Vaker horen we nochtans als verklaring dat de naam “sprokkelmaand” zou verwijzen naar de “spurcalia”, een soort oud-Germaanse vruchtbaarheidsfeesten, die jaarlijks gehouden werden in februari.

In overeenstemming met “dooimaand” is de weerspreuk “met Lichtmis valt de sneeuw op een hete steen”. Met Lichtmis is het vergaan zoals met Streuvels: naar de lappenmand verhuisd! In mijn kinderjaren – en dat is vele decennia geleden –  was Lichtmis een niet onbelangrijke feestdag. Die dag, 2 februari, herdacht men de opdracht van de zes weken oude Jezus in de tempel en wat véél belangrijker was: het was een vrije dag! Maar toen bestond de krokusvakantie nog niet…  Ook mooi meegenomen was dat ieder rechtgeaarde huismoeder op die dag pannekoeken bakte. Niet voor niets gold de spreuk: “Geen vrouwke zo arm, of met Lichtmis maakt ze haar panneke warm”.

Andere voor de hand liggende namen voor februari zijn: regenmaand, slijkmaand, schrikkelmaand, korte maand… Maar hoe kort is februari nu eigenlijk? Achtentwintig dagen dus, en om de vier jaar, telkens als het jaartal deelbaar is door vier, krijgt ze een dagje méér – hoort ge mij daarboven, Stijn? Maar daarmee is de kous niet helemaal af. Als het jaartal immers op twee nulletjes eindigt, dan komt er géén dag bij, tenzij het getal dat overblijft nadat we de twee nulletjes weggeveegd hebben ook nog eens deelbaar is door vier. En zo begrijpt u dus, waarde lezer, waarom de jaren 1800 en 1900 geen schrikkeljaren waren en waarom het jaar 2000 wel een schrikkeljaar was, d.i. een jaar met een dagje meer, een dagje dat ridderlijk toegekend wordt aan het al zo stiefmoederlijk  bedeelde februari.

Maar schrikkeljaar of niet, februari blijft de maand met het minste aantal dagen, en daardoor komt het dat februari de maand is waarin  de boeren het minste klagen, de pastoors het minste vragen en de vrouwen het minste zagen…    

En als u mij nu vraagt waar de naam “februari” zelf vandaan komt, dan moet ik u het antwoord schuldig blijven, al zou ik er een lief ding durven op verwedden dat het komt van een of andere derde-rangs-god uit de klassieke oudheid.   Maar genoeg nu: zo’n kort maandje is niet waard dat we er nog langer over doorbomen.

04-02-2009 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

31-01-2009 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Het verhaal dat ik nu ga vertellen speelt zich af in lang vervlogen tijden, lang nog voor de geboorte van Christus.

Op een klein eiland in de Middellandse Zee, niet ver van de kust van Klein-Azië, woonde een jongetje, samen met zijn ouders en zijn twee oudere broers in een huisje op de heide. Het eiland had nogal te lijden onder de droogte, omdat het er niet vaak regende. De plantengroei was er dan ook niet weelderig. Rondom het huisje van het jongetje – Pietje was zijn naam – groeide nochtans heerlijk mals gras en daarin stoeiden allerlei lieve diertjes: hazen, konijnen, eekhoorntjes… Men noemde die plek “’t Hazegras” en het jongetje noemde men op school “Pietje van ’t Hazegras”.

Pietje was een pienter baasje. Toen hij amper een jaar of acht was, overtroefde hij zijn beide broers in rekenen, alhoewel dezen al in ’t middelbaar zaten en eigenlijk ook niet van de domsten waren. Op zijn verjaardag kreeg Pietje van zijn ouders, zijn dikke oom Pompidones en zijn drie tantes, telkens “nuttig speelgoed”, zoals passerdozen, gradenbogen, meetlatten, en dergelijke. Iedereen wist maar al te goed dat Pietje geen boodschap had aan een voetbal of een draaitol of een hoepel, waar andere kinderen van zijn leeftijd zo blij mee waren.

Op een keer had Pietje voor zijn Nieuwjaar niet minder dan vier tekendriehoeken gekregen. Zonde, dacht Pietje, aangezien ik er in feite maar één kan gebruiken. Hij legde de vier driehoeken voor zich op de tafel, zo dat ze twee vierkanten vormden. Een lange tijd zat hij zwaar in gepeinzen verzonken. En plots, als door een wesp gestoken, sprong hij op van zijn stoel, luid roepend:

- Eureka, ik heb het gevonden!

- Wat heb je nu weer gevonden? vroeg zijn moeder.

- Dat in een rechthoekige driehoek de som van de kwadraten van de rechthoekszijden gelijk is aan het kwadraat van de schuine zijde! juichte Pietje triomfantelijk.

Maar moeder toonde niet de minste belangstelling.

- ’t Zal me wat, zei ze.

De enige die geïnteresseerd was in Pietjes uitvinding was oom Pompidones.

- Kan je ook bewijzen dat je stelling klopt? vroeg oom.

Vlug maakte Pietje toen een tekening op een groot blad papier:
(zie tekening bovenaan)
- Ziet ge hierin twee vierkanten, oom Pompidones?

- ‘k Zou wel blind moeten zijn om het niet te zien.

- Laten we nu van beide vierkanten de oppervlakte berekenen.

- Doodsimpel: zijde maal zijde. Het buitenste vierkant heeft dus als oppervlakte (a + b)², het binnenste c².

- En als we het binnenste van het buitenste aftrekken, oom Pompidones?

- Dat is dan (a + b)² - c², mijn dierbare neef, al zou ik begot niet weten waar jij heen wilt.

- En is dat verschil dan niet eveneens gelijk aan de som van de oppervlakten van de vier driehoeken?

- Voorwaar en wis, daar is geen speld tussen te krijgen.

- En wat is de oppervlakte van één zo’n driehoek?

- Dat is a maal b, gedeeld door twee. Maar zijn dat zaken die jullie al leren op school?

- Bijlange niet: ik heb dat geleerd in de boeken van mijn broers Euristides en Polyphrastos. En de oppervlakte van de vier driehoeken samen, oom Pompidones?

- Vier keer a maal b, gedeeld door twee, dat is dus twee keer a maal b.

- Betekent dat dan niet dat we kunnen stellen dat (a + b)² - c² gelijk is aan 2 ab?

- Zeer zeker, mijn jongen, en ik voel dat we de ontknoping nabij zijn, al snap ik het nog steeds niet helemaal.

- We zijn er inderdaad bijna, oom. Eerst nog even haakjes wegwerken: (a + b)² kunnen we toch ook schrijven als a² + 2ab + b²?

- Dat meen ik mij te herinneren uit de lessen van algebra, ja. Maar dat jij dat al weet, zeg!

- Zodat we kunnen schrijven dat a² + 2ab + b² - c² = 2 ab. Als we nu aan beide zijden van het gelijkteken 2 ab aftrekken en c² optellen, dan krijgen we toch: a² + 2ab + b² - c² - 2 ab + c² = 2 ab - 2 ab + c².

- En waaruit volgt dat a² + b² gelijk is aan c².

- Dat hebt gij goed begrepen, oom Pompidones.

- Jij wordt nog wereldberoemd, mijn jongen. Hiervan moet de pers op de hoogte gebracht worden.

En de pers werd op de hoogte gebracht en Pietje van ’t Hazegras werd wereldberoemd, als wiskundige, sterrekundige en natuurkundige, en ook als filosoof. Hij werd een van de grootste geleerden – zoniet de allergrootste – die de wereld ooit gekend heeft. Talloos zijn de ontdekkingen die hij heeft gedaan en nog voor de lente weer in ’t land is, kom ik zeker nog eens op de proppen met één van zijn uitvindingen. Maar met geen enkele vinding heeft hij de wereld meer kunnen beroeren dan met zijn stelling over de rechthoekige driehoek. Vijfentwintig eeuwen later brengt hij nog steeds jong en oud in vervoering met zijn stelling, de stelling van Pietje van ’t Hazegras.

Ik mag u, trouwe lezer, niet verhelen dat Pietjes echte naam Pythagoras was. Men heeft dan maar die naam gebezigd voor de mooiste wiskundige stelling: ’t is algebra, ’t is meetkunde en… ‘t is filosofie, die mij ontroert, tot schreiens toe. De stelling van Pythagoras, bijgenaamd “Pietje van ’t Hazegras”!

20-01-2009 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Nieuwsberichten allerlei hebben mij overvallen in deze eerste helft van de nieuwjaarsmaand. De meeste heb ik over mij heen laten gaan. Laat de groten der aarde zich er maar over buigen, heb ik zo bij mezelf gedacht. Drie heb ik er weerhouden. Het zijn er drie van zeer verschillend niveau: internationaal, nationaal en regionaal.

Het eerste – dat van het internationale niveau, weet je wel – betreft de Britse prins Harry. Onlangs is namelijk uitgelekt dat deze belangrijke jongeman, derde in de rij voor de troonopvolging in Groot-Britannië, een inwoner van Pakistan zou bestempeld hebben als “een Paki”. Dit onoorbaar feit heeft zich voorgedaan in 2006. Men heeft het ongetwijfeld al die tijd pogen stil te houden, maar nu is het dan, ten langen leste, toch uitgelekt. Als daar maar geen conflict uit voortvloeit dat de hele wereld in vuur en vlam zet! Je zal maar inwoner zijn van Pakistan en dan “Paki” genoemd worden. Of je zal maar “Beloetsji” genoemd worden of “Portu”, als je inwoner bent van respectievelijk Beloetsjistan of Portugal…

Het tweede betreft een buitenlandse klepper die sedert enkele maanden in ons land in de gevangenis zit voor moord. In feite moest hij al op vrije voeten zijn, want er zijn procedurefouten gebeurd, maar via allerlei slinkse knepen is men er tot op heden in geslaagd hem toch nog vast te houden. De man heeft een moord bedreven, zo zegt men. So what? – vrij vertaald: et alors? Wat telt is dat er procedurefouten gebeurd zijn en dus hoort die man vrijgelaten te worden: dat zegt de wet. We leven immers in een rechtstaat en wat de wet zegt, moet nageleefd worden. Anders gaat onze samenleving toch naar de verdoemenis. Of niet soms? Dura lex, sed lex! En plots gaan mijn gedachten nu uit naar wat Rik Demonts, een verre kennis van mij, enkele jaren geleden is overkomen in een Aziatisch land. Hij was er betrokken geraakt in een dodelijk verkeersongeval. Hém trof geen schuld en daar zijn ze ook achter gekomen… drie maanden na het ongeval. Maar zo lang heeft de man opgesloten gezeten, in dat verre land, in een cel van twee op drie, op water en brood, en een paar ratten als enig gezelschap. Immers, daar maalt de molen van de wet langzaam. Net als in ons land overigens. En het weze nogmaals gezegd: de wet dient nageleefd te worden. Dura lex, sed lex!

Het derde feit is van zeer plaatselijk niveau: regionaal nieuws dus. Een geval van negationisme, dat zich heeft voorgedaan in de kantine van Loopclub Grijsloke. Iemand, wiens naam en geslacht ik hier niet wens te vermelden, heeft het aangedurfd openlijk te verklaren dat Tanja Dexters nimmer “miss België” is geweest! Als dat geen geval van negationisme is! Laten we het woord even opzoeken in “de dikke Van Dale”, editie 1992: woord onbekend. Ook in 1999 was het woord nog onbekend bij “de dikke”. De laatste editie heb ik mij niet meer aangeschaft, want ik beschik nu over “wikipedia” en daar wordt negationisme gedefinieerd als het ontkennen of extreem minimaliseren van in het algemeen aanvaarde historische gebeurtenissen. “Ontkennen” doe je door bijvoorbeeld te beweren dat Merckx nóóit de Ronde van Frankrijk gewonnen heeft, dat de uitroeiing van de joden tijdens de tweede wereldoorlog niet heeft plaatsgegrepen, dat Napoleon de slag bij Waterloo niet heeft verloren, dat… Tanja Dexters nooit miss België is geweest. “Minimaliseren” doe je door te beweren dat Merckx bijvoorbeeld maar éénmaal de Ronde van Frankrijk heeft gewonnen of dat Adolf er destijds niet zes doch slechts één miljoen om zeep heeft geholpen. Wat er ook van zij: negationisme moet streng aangepakt worden. Wat algemeen aanvaard en historisch bewezen is, dient iedereen te weten. Té veel domheid dient gestraft te worden. En toch wens ik de persoon die zich zo foutief heeft uitgelaten over Tanja Dexters nog een kans te geven. De reden waarom ik zijn naam niet vermeld. En hierbij had ik het bewijs willen brengen van wat toch als een algemeen aanvaarde historische gebeurtenis moet beschouwd worden: een foto van Tanja Dexters als miss Belgique 1998. Maar nog net op tijd zie ik dat het hier om auteursrechtelijk beschermd materiaal gaat. Spijtig voor u beste lezer, maar voor hij 't weet wordt een mens voor de rechter gesleept en dan hangt hij, tenminste... als er geen procedurefouten gevonden worden.

En ja, ‘k zou het haast vergeten, er is nog nieuws gekomen, zij het van een zéér beperkt niveau. Laten we het “familiaal nieuws” noemen. Mijn kleindochter heeft het mij laten weten, telefonisch. In de school hebben ze geleerd over de stelling van Pythagoras – Pietje van ‘t Hazegras, zoals ze in Oostende zeggen: van een rechthoekige driehoek is het kwadraat van de schuine zijde gelijk aan de som van de kwadraten van de beide rechthoekszijden. Als dat geen goed nieuws is! Uitstekend nieuws!

13-01-2009 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

U, die ongetwijfeld de politiek op de voet volgt, hebt het natuurlijk reeds door: de titel slaat op onze lieftallige spiksplinternieuwe minister Veerle Heeren en niet op een veelvoud van de enige ware God, zijnde Onze Lieve Heer.

Het goede nieuws komt dezer dagen dus uit Limburg. Dit lieve snoesje is benoemd tot minister van welzijnszorg. Eergisteren heeft ze verklaard dat ze aan haar man heeft gevraagd of ze die functie mocht aanvaarden. Ziehier hoe dat ongeveer in zijn werk is gegaan:

Ze ging alvoor haar echtgenoot staan:

"Ach, lieve man, mag ik naar de regering gaan?"

"’t Is mij al eens waar dat gij gaat,

  als gij maar voor ieders welzijn zorgt

 ... en als gij uw eer maar wel bewaart!"

Kan men zo’n snoezepoes iets weigeren? De echtgenoot heeft dus "ja" gezegd. En als al die Vlaamse eega's er nu eens een goede gewoonte van zouden maken om manlief te vragen "mag ik die jurk kopen?" of die hoed, die handtas, die schoenen... 't Resultaat zou 't zelfde zijn, maar 't leven zou er een stuk rooskleuriger uitzien. De nieuwe minister heeft alvast de toon gezet. Ze heeft nu vijf maand de tijd om voor ons aller welzijn te zorgen. Ik twijfel er niet aan dat ze er zal in slagen: ik voel mij trouwens al veel beter, alleen maar door het bekijken van dat poezelig lachebekje.

En toch is er iets wat mij een heel klein beetje onzeker maakt. Heeft onze nieuwe minister eergisteren niet verklaard dat Vlaanderen voor tweehonderd procent op haar kon rekenen? En heeft ze gisteren niet verklaard dat ze zich voor driehonderd procent zou inzetten voor haar job? Kijk eens aan, beste lezer - en laat het mij weten als het er op lijkt dat ik tegendraads ben -, maar het moet mij van het hart dat ik een beetje ongerust ben wat die procenten betreft. Tot waar reiken de mogelijkheden van onze gelukbrengster? Hoe hoog ligt haar lat? Klaarblijkelijk niet op de normale honderd procent. Maar hoe hoog dan wel? Op vierhonderd procent? Dat zou dan betekenen dat we voor de helft op haar kunnen rekenen en dat ze zich voor drie vierden voor haar job zal geven. Dat andere vierde zal dan wel voor haar echtgenoot bestemd zijn en dat is naar mijn gevoel niet eens overdreven. Heeft hij per slot van rekening niet - zij het met een simpele "ja" - mede beslist over het welzijn van alle Vlamingen? Ach, uiteindelijk denk ik niet dat we ons zorgen moeten maken. Het zou mij niet verwonderen dat het schattige lieveheersbeestje er voor zorgt dat in ons Vlaanderland het welzijnsniveau in de komende vijf maanden stijgt tot een duizelingwekkende hoogte.

En nu we het toch over Onze Lieve Heer hebben... Is het u opgevallen, beste lezer dat ik in mijn nieuwjaarswens de religieuze toer ben opgegaan? Iemand heeft er op gereageerd met de vraag "of het door gods zegen komt dat er om de vijf seconden een kind sterft van de honger". Laten we eerst de vraag beantwoorden of God wel degelijk bestaat. Wie die vraag, zoals professor Etienne Vermeersch, negatief beantwoordt, moet Hém dus niet de schuld geven van al die ellende. Maar als hij wél bestaat? Dan wéét ik het niet… al ben ik geneigd aan te nemen dat Hij dan wel oneindig goed moet zijn en niet in staat om kindertjes te laten verhongeren. Bij wie ligt dan wél die schuld? In mijn vorig verhaaltje, over "Kerstmis, de paus en Zeyneppek" heb ik een tipje van de sluier opgelicht, van hoe ik er over denk. Maar til daar maar niet te zwaar aan. Het staat u  natuurlijk vrij er anders over te denken. Ik ben immers de goede, alwetende, wijze God niet. Met andere woorden: ík ben Onze Lieve Heer niet.

07-01-2009 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

‘k Wens dat je in ’t jaar 9,

met Gods en Allahs zegen

en met een knipoog van Aphrodite,

volop van ’t leven moogt genieten!

01-01-2009 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

’t Oude jaar had slechter kunnen zijn,

misschien niet veel, maar toch…

Of ’t nieuwe zal beter wezen,

dat weten wij pas over een jaar:

dat is toch zonneklaar…

31-12-2008 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Oef, de kerstdagen zijn voorbij! Ik ben er niet kwaad om.  Maar nu moet u niet denken, beste lezer, dat ik niet blij ben met Kerstdag. Ik zou het voor geen geld willen missen: de kerstsfeer, de kerstmuziek, de kerstboom en het stalletje, het kerstdiner, de cadeautjes van de kerstman, het gezellig samenzijn met de familie en last but not least… de kerst-mis in Grijsloke. Amper drie- of vierhonderd inwoners telt Grijsloke, maar het schooltje “De Verrekijker” behoort tot de absolute topklasse. De vertolking van het kerstverhaal door de kleutertjes (!) was fenomenaal. Ze hebben dan ook een applaus gekregen zoals ik het nog nooit in een kerk heb gehoord. De grotere kinderen zongen zich de ziel uit het lijf en er waren er ook die gitaar speelden. Alles ter ere van het kindeke Jezus. De kerk zat – en stond – stampvol en tot tweemaal toe wensten de mensen elkaar de vrede en ik ben er zeker van dat velen het écht meenden. Bij het verlaten van de kerk kreeg iedereen snoep en een gedachtenisprentje. Wat kan godsdienst toch mooi zijn…

Maar ’t moet niet alle dagen Kerstmis zijn. ’t Zijn immers drukke en vermoeiende dagen, zeker als men al een jaartje ouder wordt. En al dat lekker eten en drinken komt een mens zijn gezondheid niet ten goede, weeral, als hij al een jaartje ouder wordt. Laten we het nu maar even wat kalmer aan doen en rustig nagenieten tot Nieuwjaar. Dan wordt het feest nog eens overgedaan – hopelijk zullen we ook dat overleven.

In al die kerstdrukte heb ik niet eens de tijd gevonden om de krant te lezen. Ik neem dus vandaag de kersteditie van Het Laatste Nieuws ter hand. In Australië zitten ze opgescheept met een miljoen dromedarissen en dat is veel te veel: het wordt een echte plaag, zoals ze daar de konijnenplaag gekend hebben en de kangoeroeplaag. Vierhonderdduizend van die dieren gaan ze nu afmaken. Vierhonderdduizend van die grote mooie sympathieke dieren! Die hadden toch beter nooit kunnen geboren worden. Geboortebeperking hadden ze moeten toepassen, wat de paus van Rome daar ook moge over denken.

In dezelfde krant lees ik dat de wereldbevolking het laatste jaar weer met 82 miljoen is toegenomen en dat we nu exact met 6,75 miljard zijn op aarde – nu ja, exact, tot op één na heeft men ze niet geteld natuurlijk. In België is de bevolking eveneens gestegen, ondanks het dalende geboortecijfer maar “dank zij” de immigratie. In Vlaanderen, Wallonië en Brussel samen zijn er nu 10.666.865 – hier heeft men ze dus wél tot op één na geteld.

Een paar honderd jaar geleden heeft Malthus de wereld voorgehouden dat de mensheid zou afstevenen op een catastrofe als er niets zou gedaan worden om de wereldbevolking binnen de perken te houden. Weinigen hadden oren naar de theorie van Malthus en daar is ze nu, de catastrofe. Maak u maar geen illusies, beste lezer, nooit meer raakt de wereld nog uit deze economische crisis. Of er dan niets gedaan werd om de bevolkingsaangroei te remmen? Toch wel. Er is wat aan geboortebeperking gedaan, maar… lang niet genoeg. En in Afrika – geen Bush die zich daar zorgen over maakt – worden mensen dagelijks bij bosjes afgemaakt, maar… (door de lezer zelf in te vullen).

En weer in diezelfde krant komt de paus op de proppen met zijn sexuele moraal. De kerkvader vindt de milieuvervuiling – die vanzelfsprekend een gevolg is van de wereldoverbevolking – geen groter probleem voor de mensheid, dan de “tegennatuurlijke sex”, waaronder dan grosso modo verstaan wordt: alle sex die niet leidt tot voortplanting. Wat, in godsnaam, brengt geestelijke leiders ertoe om te verkondigen dat sex in feite verfoeilijke zonde is, tenzij onder zeer strikte voorwaarden, die leiden tot voortplanting? Men zou haast denken dat de Schepper hier een steek heeft laten vallen…

Ongebreidelde voortplanting lijkt voor de katholieke kerk wel het hoogste goed. Maar ook andere religies delen dezelfde opvattingen. Omdat hun god het zo wil. De god die spreekt bij monde van de geestelijke leiders, zoals, ten tijde van het oude Hellas, de god sprak bij monde van de orakelpriesters. Ook de Romeinen waren voorstanders van kroostrijke gezinnen en ook bij hen rustte er een taboe op sex. In dat opzicht verschilden ze van de Oude Grieken, die heel tolerant waren op dat gebied. De Grieken waren een relatief vredelievend volk, die Aphrodite, hun godin van de liefde, alle eer bewezen, terwijl ze voor hun oorlogsgod Ares alleen maar afkeer voelden. Ze waren, in tegenstelling tot de Romeinen, niet uit op gebiedsuitbreiding. Deze laatsten brachten grote legers op de been. Iedere mannelijke nieuwgeborene was een potentiële krijger en daarom dus moest de voortplanting op hoog toerental draaien. Voor de katholieken was het doel gelijkaardig: allemaal zieltjes, in de strijd tegen de andersdenkenden.

Heel opwindend – en opwarmend – in de kerstdagen was de verkiezing van Zeynep Sever (Zeynep is de voornaam) uit Molenbeek, tot Miss België: Zeyneppeke van Meulebeek! Een Turks meisje van negentien jaar dat twee jaar geleden nog zesde was bij de verkiezing van miss Turkije. Tja, in Turkije hebben ze blijkbaar mooier volk dan bij ons… Wat er ook van zij, Zeynep Sever is een heel lief ding: een betere keuze had men niet kunnen maken. En wat zo bijzonder knap is aan Zeyneppeke: ze woont nog maar een paar jaar in Molenbeek en ze praat al behoorlijk Frans! Mens sana in corpore pulchro, noemen ze dat. Maar u wil natuurlijk ook gaarne mijn reactie horen op de nederlaag van mijn favoriete, Cassandra d’Ermione. Ten eerste vind ik het geen echte nederlaag: een tweede plaats is toch mooi, nietwaar? En ten tweede: nu ik Cassandra aan ’t werk gezien heb, vind ik dat ze met die tweede plaats nog goed wegkomt. Haar foto in de krant van enkele weken geleden had bij mij overdreven verwachtingen gewekt, méér dan ze heeft kunnen inlossen. Misschien zijn haar onortodoxe antwoorden dan toch niet met helderziendheid in verband te brengen… En daar komt nog bij dat ze mij niet eens een bedankje heeft gestuurd voor de publiciteit die ik voor haar heb gemaakt. Een kerstkaartje of zo, of een simpel e-mailtje: wat had dat mijn hart verblijd! Laat ik het dus maar houden op Zeyneppeke.

En laten we, nu het Kerstmis is, allen bidden tot de Heer dat hij ons behoede voor dwaze pauselijke uitspraken, die mensen in verwarring brengen, en laten we hopen dat er weldra een paus komt die zich ernstig gaat bezighouden met hetgeen het mensenras het meest bedreigt: de overbevolking. Wij, als dappersten onder alle Galliërs, houden ons bevolkingscijfer ondertussen wel op niveau, dank zij de instroom van Zeyneppekes…

27-12-2008 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

In het oktobernummer van de “Nieuwsbrief van Klassieke Talen” van het Montessori Lyceum van Rotterdam, heeft Anneke Korevaar, lerares klassieke talen, een hoogstmerkwaardige en interessante berekening gemaakt: op 16 april a.s. zal het precies 3187 jaar geleden zijn dat Odysseus, koning van Ithaka, na een afwezigheid van twintig jaar, thuiskwam van de Trojaanse oorlog en de 129 “vrijers”, die zijn echtgenote omzwermden, doodschoot. Een hele prestatie van Odysseus: hij stond er immers vrijwel alleen voor, alleen tegen 129 man. Maar ook een hele prestatie van Anneke Korevaar. Ze baseert zich op de berekeningen van de wiskundige Constantino Baikouzis en de sterrenkundige Marcelo Magnasco, beiden werkzaam aan de Rockefeller University in New York.

Op 16 april 2009 zal het dus precies 3187 jaar geleden zijn. Bijna niet te geloven toch, dat men dat zo precies kan bepalen. Ik zie u, beste lezer, al het voorhoofd fronsen, in opperste twijfel. U broedt al direct op een kritische vraag, die u Anneke wil stellen. Maar ze is u een stap voor. Ze begint haar artikel met “Ja ja, zal wel… en op welke dag ontwaakte Doornroosje? Sommige dingen moet een mens helemaal niet willen weten: die behoren tot het rijk van de sprookjes”. Dan volgt evenwel een wetenschappelijk gefundeerd betoog, dat leidt tot de exacte datum: 16 april van het jaar 1178 voor Christus. Kritisch blijft ze nochtans wel, die Anneke Korevaar, want ze laat zich nog ontvallen dat de theorie pas opgaat als we er mogen van uitgaan dat die hele oorlog met Odysseus erin, ueberhaupt heeft plaatsgevonden. Dat doet mij denken aan het verhaal van de man die exact berekend had hoe groot het monster van Loch Ness was, maar er voorzichtigheidshalve aan toevoegde: vooropgesteld dat het bestaat… Natuurlijk heeft de oorlog van Troje plaatsgevonden: ontneem ons die droom niet, Anneke! En een sprookje is het al zeker niet. Hooguit een legende, of een sage. Het verschil met een sprookje zit hem hierin dat dit laatste totaal niet aan tijd of plaats gebonden is. Sagen zijn het wel…

Hoe komt Anneke Korevaar nu tot de conclusie dat we dus weldra de 3187^e verjaardag mogen vieren van Odysseus’ thuiskomst en van de afslachting van de vrijers? Ze maakt simpelweg een sommetje: 1178 + 2009 = 3187! En daarin heeft ze zich deerlijk vergist, want de berekening moet er uitzien als volgt: 1178 + 2009 – 1 = 3186. Waarachtig! Doodgewoon, omdat het jaar “nul” nooit bestaan heeft. Trek dat maar eens rustig na, beste lezer.

Maar of ik er goed aan gedaan heb schrijfster van dit allermerkwaardigste artikel op die fout opmerkzaam te maken, of het niet getuigt van een verregaande pietluttigheid? Maakt één jaartje verschil op meer dan drieduizend jaar eigenlijk wat uit? Wat er ook van zij, Anneke heeft mij bedankt voor de “acribie” (van Daele: “uiterste nauwkeurigheid, vnl. m. betr. t. filologische werkzaamheden”). Maar misschien heeft ze dat wel ironisch bedoeld, misschien heeft ze wel degelijk “pietluttigheid” bedoeld… alhoewel… ik vind, dat als je zo’n berekening maakt, tot op een dag nauwkeurig, een verschil van een heel jaar wel degelijk iets uitmaakt.

Al bij al ben ik blij dat ik mevrouw Korevaar op die fout gewezen heb. Had ik het niet gedaan, dan had het mooie woord “acribie” nu nog niet tot mijn vocabularium behoord, want die Dikke van Daele heb ik dus wel degelijk nodig gehad. Ik zal het woord vanaf heden overal gebruiken waar ik anders “mugge(n)zifterij” of “miere(n)neukerij” zou geschreven hebben, omdat ik, zoals u ziet, nogal wat last heb met die tussen-n. In “de dikke”, 12^e editie 1992, staan beide woorden zonder die “n”, maar in de 13^e editie 1999, staat de “n” er wel. Ja, de spellingregels waren tijdens die zeven jaar veranderd, maar zijn ze ondertussen al niet wéér veranderd? Overigens heb ik “muggezifterij”, zonder “n” dus, nooit goed gevonden, omdat de regel toen voorhield dat er een “n” diende te staan als het om meer dan één exemplaar, in casu een mug, ging… En meer en meer geraak ik er van overtuigd dat we beter af zouden zijn met “mugzifterij” en “mierneukerij”, zoals ik betoog in de inleiding van mijn boek “O jerum jerum jerum…” (2006). Ieder redelijk mens die mijn voorstel tot ultieme wijziging en vereenvoudiging van de Nederlandse taal gelezen heeft, is het daar volkomen mee eens.

Maar laten we het, van de hak op de tak springend, nog maar eens hebben over Odysseus. Ongetwijfeld volgt u de verhalen van deze Griekse held op mijn weblog www.bloggen.be/dzeus en dan weet u dat hij dus net ontsnapt is aan het gevaar van de verleidelijke Sirenen. Normaliter had hij rond eind maart thuis moeten komen, maar het artikel van Anneke Korevaar indachtig, zal ik het verhaal een beetje rekken en ik zal er zorg voor dragen dat hij pas op 16 april thuiskomt, precies 3186 jaar nadat het écht gebeurd is.

En dan die “acribie” waar ik zo blij mee ben. Al moet het mij van het hart dat ik nog meer in mijn nopjes ben met “swaffelen”, het Woord van het jaar. Sinds jaar en dag loop ik rond met het idee om een boek te schrijven over iemand die een verwoed beoefenaar is van de edele kunst van het swaffelen, iemand wiens leven als het ware beheerst wordt door het swaffelen, een “swaffelaar” dus. Merkwaardig toch dat er voor zo’n interessante bezigheid, zo’n veralgemeend volksgebruik, dat al beoefend werd in de oudheid en zelfs door Adam in het Aards Paradijs, dat dus in feite zo oud is als de mensheid zelve, dat er daarvoor niet eens een woord bestond. Eindelijk kan ik dus nu mijn boek schrijven: “ De Zwaffelaar”. Tja, begin maar eens een titel te verzinnen voor zo’n boek als je dat woord niet hebt…

17-12-2008 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Als reactie op het Oostends verhaal van vorige week, kreeg ik de volgende, enigszins laconieke e-mail: 
"halo ik ben yves campana maar weet niet wie je bent". Een korte vraag dus. Ziehier mijn "bondig" antwoord:

Beste Yves Campana,

Dat jij de echte Yves Campana bent, die ik in mijn jeugdjaren heb gekend, daar zou ik iets kostbaars durven op verwedden. Al ben ik niet helemáál zeker. Ik vraag mij immers af: hoe is het mogelijk dat hij zich mij niet meer herinnert? Wij hebben toch drie jaar lang in eenzelfde klas gezeten en… hij heeft mij per slot van rekening van de verdrinkingsdood gered.

Als jij je middelbare studies niet in 1957 beëindigd hebt in de latijn-wetenschappelijke afdeling in het Koninklijk Atheneum van Oostende, dan is deze brief – ik heb een voorgevoel dat het een lange wordt – niet echt voor jou bestemd. Maar nogmaals: ik acht de kans heel erg klein dat jij het niet bent.

Dat jij je dus niets meer herinnert van mij, staat toch in schril contrast met het feit dat ikzelf mij iedere medeleerling van die klas nog levendig voor de geest kan halen. Maar, het dient gezegd, jij als sportman had een veel bredere horizon, een veel uitgebreidere kennissenkring dan ik. En ikzelf was een erg onopvallend schepsel, een sukkel eigenlijk.

Ik weet nog perfect hoe jij er uitzag: met voorsprong de knapste atleet van de klas. Altijd zeer kortgeknipt haar, gebronzeerde huid, een rijzig en gespierd lichaam. Jij behoorde samen met een oudere broer en ook een jongere broer – die heette Roch, als ik mij niet vergis – tot de kernploeg van de Oostendse basketbalploeg, die toen ook al één van ’s lands topploegen was. En sta mij nu toe dat ik nog eens die oude studiemakkers ten tonele voer. Hoevelen zou jij je er nog van herinneren? Op een stuk of drie na ken ik nog al hun familienamen, al ben ik van zowat de helft hun voornamen vergeten. Maar hun aller beelden zijn mij bijgebleven… alsof het gisteren was.

Twee van de meest ernstigen waren Roland Calcoen en Werner – of was het Walter? – Vandezande. Ze waren beiden niet groot van gestalte. Calcoen zag er uit als een wijze professor met zijn bril met zware montuur: hij was zachtaardig en goed. Vandezande had golvend zwart haar en wat verbeten trekken. Een moedige jongen, die flink studeerde.

Twee spichtige “leptosome” types waren Verschoore en Pira, wier voornamen mij ontgaan zijn. Verschoore had een erg bleke huid en ook zijn haar was wit. Pira leek mij een pietje precies, niet uitbundig genoeg – maar wie geeft mij, droogstoppel als ik was, het recht zo over hem te oordelen?

Desplenter was een goedlachse blozende kerel. Ik herinner mij dat hij vaak een bruinlederen jas droeg. Hij was een paar jaar ouder dan ik, maar ik vond hem een uitstekende schoolmakker. Ik had zo het gevoel dat hij niet op zijn plaats zat in de latijnse afdeling: daarvoor zag hij er te “praktisch” uit en met teveel gezond boerenverstand begaafd. Blomme vond ik ook wel een geschikte knaap. Hij had iets met zijn ogen, loenste een beetje. Hij droeg zijn haar à la brosse. Een paar jaar geleden zag ik in de krant een overlijdensbericht van ene Blomme en ik denk dat het van hem was: de leeftijd en de voornaam, die ik mij toen nog herinnerde, klopten. God hebbe zijn ziel.

Henaut had een weelderige rosse haardos, die goed verzorgd was. Hij was nogal opvallend en chic gekleed en hij sprak met een licht Frans accent. Ik denk overigens dat Frans zijn moedertaal was. Dat hij minder punten kreeg voor Frans dan ikzelf vond ik de “on-logica zelve”: Henaut beheerste het Frans perfect, terwijl ik nog niet eens vlot de weg kon vragen of boodschappen doen in de taal van Molière. Een goede vriend van Henaut was Remi Fuertes, maar die zat in de latijn-wiskundige afdeling. Ze spraken Frans onder elkaar. Remi was groot en zwaar: een imponerende en autoritaire figuur. Ik kende Remi Fuertes van in de kostschool. Remi leek mij voorbestemd om de allerhoogste functie te bekleden in het leven. Het zou mij verwonderen als hij het niet héél ver heeft gebracht.

Uit veel zachter hout gesneden was Ronny Billiau, de langste slungel van de klas. Hij had een wat verdikte onderlip en hij kon schaapachtig lachen. Ik had sterk de indruk dat Ronny er plezier in schepte om zich sulliger voor te doen dan hij was. Een beetje de “risee” uithangen, het ging hem goed af.

Een lolbroek was Olav Permentier. Een knappe jongen, die erg in de smaak viel bij de meisjes en die zelf ook niet vies was van het andere geslacht. Omdat ik in den beginne zijn naam niet kon onthouden, noemde ik hem eens Boris – wat óók Russisch is – en zo ben ik hem blijven noemen. Hij was mijn beste vriend uit de klas, maar dat ik hem Boris noemde zal hij niet geapprecieerd hebben, want hij noemde mij tenslotte eveneens Boris. Ja, dat stond wel gek, twee schoolvrienden die elkaar aanspraken met Boris, terwijl geen van beiden Boris heette… ’s Maandags vertelde Olav, alias Boris, mij van zijn veroveringen in het week-end. Het waren vaak meisjes van onze school, die hij mij aanwees tijdens de speeltijd. Ach, wat was ik vaak jaloers op hem; ik had toen nog lang niet het lef om met meisjes om te gaan. Maar het dient gezegd: Olav was een paar jaar ouder dan ik. Dat hij mij, die toch helemaal zijn tegenpool was, te vriend hield, had ongetwijfeld een praktische reden: ik hielp hem bij zijn schoolwerk en ik liet hem gewillig van mij afschrijven tijdens de schriftelijke ondervragingen. Aan de studie veegde Olav een beetje zijn voeten: onbezorgd ging hij door het leven. Ik herinner mij nog dat hij in zijn opstel schreef: “pachtige pijzen”: dat krulletje achteraan de “p” leek zo erg op een “r” dat hij het overbodig vond om die “r” er nog eens bij te schrijven…

Dan waren er nog twee wier naam ik kwijt ben, twee die dezelfde achternaam hadden. Ze leken helemaal niet op elkaar. Het waren dan ook geen broers, wel neven. Maar zelfs dat vond ik verwonderlijk: de ene was een jong speels baasje met lachend bol aangezicht en drager van een korte broek, de andere leek erg volwassen en wijs. En er was ook nog Daniël Capelle. Hij zat óók in de kostschool. Ik kan mij niet voorstellen dat vrolijke Daniël ooit ruzie gehad heeft met iemand, zelfs niet met de studiemeesters. Behalve Daniël Capelle en ikzelf, waren er in onze klas nog drie “kostschoolgangers”: Eric Goormachtig, Redgy Verbrugge en Fernand Vandyck. De eerste twee waren op studiegebied geen hoogvliegers en ik denk dat ze allebei een jaar hebben moeten overdoen, zeker Eric Goormachtig. Deze laatste heb ik later nog teruggezien aan de universiteit: hij ging er studeren voor apotheker. Ik vroeg mij af wat hij daar kwam doen, hij die het al zo moeilijk had gehad in de middelbare school. Maar Eric slaagde telkenjare met onderscheiding, iets wat mij nooit gelukt is. En als ik mij niet vergis is hij later aan het hoofd komen te staan van een zeer grote apotheek in Roeselare.

Het verhaal van Fernand Vandyck is allesbehalve leuk. Maar wie weet, misschien is alles achteraf nog goed gekomen met hem. Ik kan er mij nu nog over opwinden als ik bedenk wat Fernand Vandyck tweeënvijftig jaar geleden is overkomen. Laat ik beginnen met te zeggen dat Fernand een keurige jongen was, een jongen met goede manieren, die altijd netjes gekleed ging. Hij droeg een vlinderdasje en had een snorretje. Kortom, een jongen die iedere ouder van jonge dochters zich als schoonzoon zou wensen. Op een dag had een studiemeester zijn kamer doorzocht in de kostschool. Die inbreuk op de privacy was toentertijd niets bijzonders. Die ijverige studiemeester had zelfs zijn portefeuille doorzocht, op zoek naar condooms en liefdesbrieven – de liefde zal toen wel taboe geweest zijn. En wat vond de studiemeester: een condoom. Men vroeg Fernand niet om uitleg: op staande voet werd hij uit de school gezet. Laten we hopen van niet, maar misschien heeft zijn leven daardoor een heel slechte wending genomen. En wáárdoor? Door het bezit van een condoom, waarvoor dertien à veertienjarigen heden ten dage met goede punten beloond worden op school. Fernand was bijna negentien!

De oudste van de klas was Ponjaert. Die hield ervan de meisjes van de klas verlegen te maken met schuine moppen. Dat lukte ook wel enigszins, maar niet bij Rosette Huwel. Zíj moest in niets onderdoen voor de jongens. De andere vier – de meisjes Aelvoet en Candaele, Vera Deprez en die ene van wie ik de naam vergeten ben – waren toch wel van het timide type zoals dat toentertijd voor een jonge vrouw betaamde. Vera Deprez was erg klein van gestalte. Ik weet nog dat ze haar hart verloren had aan de beste student van de school, een zekere Soens of Soenens. Die haalde in ’t laatste jaar grieks-latijn boven de negentig procent en ging later studeren voor… ingenieur! De liefde was wederkerig, als ik mij niet vergis. Opvallend voor de meisjes van onze klas, Rosette Huwel niet te na gesproken, was dat ze erg snel bloosden. Vooral bij het meisje Candaele vond ik het schattig: haar lachend sproetenkopje met hoogopstaand kroezelend donker haar, lichtte op als een vuurtorentje, als ze in verlegenheid gebracht werd of anderszins opgewonden raakte. Het meisje met de vergeten naam had een weemoedig Mona-Lisa-glimlachje: ’t was pas als ze bloosde dat we ons realiseerden dat er bloed door haar frêle lijfje stroomde.

Als ik zou beweren dat er één van de vijf meisjes uit de klas mij diep beroerde, dan zou ik een onwaarheid vertellen. In de Latijn-Wiskundige klas was er nochtans eentje waar ik ’s nachts wel eens wakker van lag. Ze heette Pattijn. Ik weet niet eens of ik haar voornaam ooit gekend heb. Ik meen me te herinneren dat wij toen, merkwaardig genoeg, elkaar aanspraken met de familienaam. Wat er ook van zij, Pattijntje zal vele jongensharten sneller hebben doen slaan. Het woord sex-appeal bestond toen nog niet, maar voor háár had het moeten uitgevonden worden. Ik vond dat ze daar niet op haar plaats zat in die latijn-wiskundige afdeling. Ik vond haar te mooi voor de wiskunde. Eigenlijk vond ik haar te mooi voor álles. Voor álles, behalve de liefde. Maar, basta.

Ondertussen is bij mij, mijn beste Yves Campana, de zekerheid gegroeid dat jij wel degelijk dé Yves Campana bent, de enige echte. Anders had je toch geschreven “ik héét Yves Campana” en niet “ik bén Yves Campana”. Ik heb een perfect fotografisch beeld van al die leerlingen van toen –  jij inbegrepen natuurlijk –  in mijn brein opgeslagen. Alleen weet ik niet goed hoe ikzelf er uitzag in die tijd. En als jij je niets meer herinnert van die grijze vleugellamme mus die ik was, treur daar dan niet om. Het bewijst alleen dat jij ten minste een goed stel hersenen hebt, die in staat zijn onbenullige dingen uit te bannen waardoor er plaats vrijkomt voor nieuwe indrukken. Het bewijst, met andere woorden dat het spook dat Alzheimer heet, nog lang niet in ’t verschiet is.

Hoe heb jij het overigens gesteld in ’t leven? Het zal je ongetwijfeld maar matig interesseren, maar toch wil ik je vertellen dat ik na de jaren in Oostende, helemaal veranderd ben. Van die asociale bekrompen onsportieve nerd is nog iets behoorlijks terecht gekomen. Vijf jaar later was ik senior seniorum aan de Gentse universiteit, wat zoveel betekent als de meest studentikoze van alle studenten! En op veertigjarige leeftijd ben ik aan sport beginnen doen: hardlopen. Ik heb marathons gelopen in alle uithoeken van de wereld, van Honolulu tot Zuid-Afrika en van Chicago tot Moskou. Enkele jaren geleden heb ik zelfs de prijs van sportverdienste van de gemeente Anzegem gekregen voor mijn sportieve loopbaan en als organisator van een van Vlaanderens populairste stratenlopen.

Weet je dat jij pas de derde bent van de klas, van wie ik een teken van leven krijg? Na Eric Goormachtig. En na Blomme – nu ja, teken van leven…

Een hartelijke groet!

15-12-2008 om 13:45 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Wat, in godsnaam, heeft mij bezield om dit week-end naar Oostende te trekken. Het mooie herfstweertje? Eénenvijftig jaar en vier maanden geleden had ik nochtans gezworen nooit meer een voet op Oostends grondgebied te zetten...

Of zou het kunnen dat mijn einde nadert, dat een bovenaardse kracht mij drijft naar de plek waar ik nooit meer wilde komen? Men moet zich toch met zijn vijanden verzoenen vooraleer men sterft?

De school in de Leon Spilliaertstraat ziet er verlaten uit. Nogal begrijpelijk voor een zondag, nietwaar? Maar daar staat nog steeds “Koninklijk Atheneum” op, en misschien wordt hier nog wijsheid bijgebracht, zoals weleer. Kunt u zich voorstellen dat ik nu voor ’t eerst opmerk dat bovenop de school een beeld prijkt van Athena, de godin van de wijsheid? Het gebouw loopt door tot in de Rogierlaan, aan de andere kant van het huizenblok. De indrukwekkende voorgevel ziet er erg vervallen uit. Hier was de ingang van de kostschool, waar ik de drie ellendigste jaren van mijn leven heb doorgebracht. De zware voordeur is in een erbarmelijke staat: ze lijkt wel duizend jaar oud. Er hangt een soort spandoek naast de deur, waarop staat “Leefschool DE VLIEGER”. Ik heb het opgezocht op ’t internet: het is een “Ervaringsgerichte basisschool van het Gemeenschapsonderwijs”! Tja...

De immense koninklijke gaanderijen maken een al even vervallen en desolate indruk als het “Koninklijk Atheneum” annex kostschool. Drie keer per week moest ik met de andere kostschoolgangers naar het strand en ’t was achter de hoge dikke zuilen van die gaanderijen dat ik mij verstopte om niet in het zand te moeten lopen: dat zand bezorgde mij zweetvoeten. Ik heb ze nog, die zweetvoeten…

De kursaal maakt nog steeds grote indruk: ik heb er mijn grootste triomfen gevierd. Maar te welken prijze?...

Wat er ook van zij, ik heb me met Oostende verzoend en ik ben er blij om. En om het voor u, beste lezer, allemaal een beetje minder raadselachtig te maken, laat ik hier een uittreksel volgen uit mijn boek “O jerum jerum jerum...” (*). Een hoofdstukje, waarvan de titel luidt: “Oostende, drie jaar ellende”…

Na drie jaar middelbaar onderwijs stuurde vader mij, op aanraden van mijnheer Hoebeke, naar het Koninklijk Atheneum van Oostende. Die school stond aangeschreven als een van de beste van het land en er was een kostschool. Daar zou ik, per definitie, nette manieren leren...

Er waren een kleine honderd leerlingen in die kostschool. Velen van die kostschoolgangers kwamen uit welgestelde doch vaak ontwortelde gezinnen. Ze kwamen uit Gent, Brussel, Antwerpen. Er was uitschot bij van de ergste soort.

We sliepen in een reusachtig grote slaapzaal, in chambrettes. Studeren gebeurde in één groot lokaal, alle internen samen, onder toezicht van een studiemeester. Er waren drie studiemeesters, die elkaar afwisselden: Pulle, Kuifje en Tarzan. Van deze laatste herinner ik mij ook nog de échte naam: Lingier. Het ontzag dat deze drie heren inboezemden was nihil. Als ze vooraan in de studiezaal zaten werden ze bekogeld met stukjes krijt, papierproppen, sponsen en dies meer. Daarom gingen ze meestal achteraan staan om te surveilleren. Straf geven deden ze enkel aan de brave leerlingen. De "zware jongens" werden ongemoeid gelaten: daar waren de studiemeesters bang van. Ik herinner me dat er op een dag een nieuwe studiemeester kwam, een die het stevig zou aanpakken, ook "het zwaar krapuul" dus. Hij heette Debeuf. De derde dag - Debeuf stond vooraan en had toevallig zijn rug naar de klas gekeerd - zoefde er een dolk rakelings naast zijn hoofd en boordde zich met de punt in het bord. Het mes bleef vervaarlijk lang natrillen. Debeuf verliet de studiezaal en we hebben hem daarna nooit meer teruggezien. Dat er vroeg of laat een dodelijk slachtoffer zou vallen in de kostschool van Oostende, daar twijfelde ik niet aan. In de drie jaar die ik er heb doorgebracht, heb ik het niet meegemaakt, doch enkele jaren later is het wél gebeurd. Een leerling had een medeleerling doodgestoken. Het stond in de krant. Het verbaasde mij niet.

Voor de maaltijden zaten we aan grote tafels, een twaalftal, acht man per tafel. De oudsten en de stoutmoedigsten zaten vooraan, aan de kant waar het eten werd opgediend. De onmondigen, zoals ik, zaten achteraan. Het eten werd op de tafels gezet en de leerlingen moesten het zelf verdelen. Ge ziet van hier hoe er verdeeld werd! De stukken vlees waren van ongelijke grootte. Altijd was er wel een heel klein stukje en dat viel mij dan ten deel. Het gebeurde dat ze mij zelfs dat klein stukje niet gunden. Eén keer ben ik zo vermetel geweest daarover mijn beklag te doen bij de studiemeesters. Het gevolg was dat ik daarna dagen lang vrijwel niets meer te eten kreeg...

's Avonds was er vaak smeerkaas voor op de boterham. Zo goed als niemand vond dat lekker. Ik evenmin. Toch was ik blij als er 's avonds smeerkaas was, want dan kreeg ik meestal de portie van de anderen ter compensatie van het biefstuk dat ze mij 's middags hadden afgepakt en zo kon ik dan mijn hongerige maag nog enigszins stillen. Soms werd ik overladen met smeerkaas: de risee van de school. Ook de studiemeesters leken het allemaal wel grappig te vinden. Tot er besloten werd tot een "smeerkaas-boycot"...

Er werd overeengekomen dat iedereen zijn kaasje na het avondmaal zou meenemen naar buiten en het tijdens het daaropvolgend recreatie-halfuurtje tegen één van de schoolmuren zou plakken. Lafaards als ik, van wie vaststond dat ze dat tóch niet durfden, mochten hun kaas ook aan een ander geven, die dan de klus voor hen zou klaren. Op een afgesproken teken werden de smeerkazen tegen de muren gekwakt, onder luid gejoel van al de kostschoolgangers. Ik joelde mee. Was ik te laf om zelf tot actie over te gaan, ik zou tenminste blijk geven van enige sympathie met de oproermakers. Het huilen stond mij nochtans veel nader dan het lachen. Daar bengelde mijn kaas tegen de muren van het internaat. Ik had er hem zo willen van aflikken. Mijn maag deed pijn van de honger. Maar ik lachte, ik durfde niet anders...

Een studiemeester pakte me bij de kraag en bracht me bij de econoom van het internaat. Waarom ik? Omdat ik zowat de enige was van wie de studiemeesters niets te vrezen hadden. En toch. Wie zegt dat ik hem geen mes tussen de ribben had geduwd als ik daar op dat ogenblik over beschikt had? Een moegetergd dier maakt soms rare sprongen...

Ik was "op heterdaad betrapt". Ik zwoer met zóveel klem dat ik niets gedaan had, dat mij uiteindelijk alleen maar het openlijk sympathiseren met de actie ten laste werd gelegd. En… dat was al even subversief als de rest. Ik was de enige die moest boeten voor de smeerkaas-affaire: voor straf één week-end in de kostschool binnenblijven! Mijn ouders werden op de hoogte gebracht van mijn wangedrag. Vader slikte alles wat de kostschoolautoriteiten hem meedeelden. Hij vond het opperbest dat ze mij hardhandig aanpakten. Op zíjn medewerking mochten ze rekenen en… ze konden gerust zijn, híj zou er nog wel een straf bovenop doen. Meer dan ooit raakte vader ervan overtuigd dat ik op die kostschool op mijn plaats zat en dat ze mijn misdadige neigingen daar wel in de kiem zouden smoren...

Als ik toen over een revolver had beschikt en het hele zootje, mijn vader inbegrepen, had neergeknald, dan had niemand daar enig begrip voor kunnen opbrengen. Alleen de Almachtige God had immers weet van de verzachtende omstandigheden. Voor hetzelfde geld had ik de grootste massamoordenaar uit de geschiedenis kunnen zijn. Ik was veertien jaar.

En toch ging het allengs beter. Het pesten werd misschien een beetje minder of misschien werd ik er wel een beetje aan gewend - maar went zoiets wel? - Vader en moeder stuurden mij in 't midden van de week een meestal opbeurende brief en dat deed mij wel deugd. Jazeker, zij meenden het goed. Nu zij er al jaren niet meer zijn, ben ik blij dat ik de brieven nog bewaard heb.

Eerlijkheidshalve dien ik te vermelden dat ik enkel gepest werd in het internaat. Op de schoolbanken tijdens de lesuren was er van pesten zo goed als geen sprake. De overgrote meerderheid van de leerlingen in mijn klas waren van Oostende en met hen had ik geen nare ervaringen. In tegenstelling tot de school in Waregem zaten we er in grote klassen met zo'n dertig leerlingen. Maar net als in Waregem ben ik in Oostende steeds de eerste van de klas geweest en dan nog wel met grote voorsprong op de tweede. En dat ondanks het feit dat ik er niet goed kon studeren. We hadden dagelijks één tot anderhalf uur studie en het studeren in die tumultueuze studiezaal ging bijlange niet zo goed als in mijn stille kamer thuis. Studeren buiten de studiezaal was daarenboven verboden. Eenmaal ben ik betrapt op studeren in de chambrette. Ik kreeg er een ernstige waarschuwing voor. Nog één zo'n zware overtreding en ik kon wel buitenvliegen, werd mij gezegd. Naar degene die het mes naar Debeuf geworpen had, werd daarentegen, voor zover mij bekend, nooit gezocht. Ze hadden hem immers toch niet durven straffen...

Een nare ervaring was die keer toen ik bijna verdronk in het zwembad. Zwemmen hoorde bij de lessen lichamelijke opvoeding. Ik was nog nooit in een zwembad geweest, laat staan dat ik kon zwemmen. Ik wist zelfs niet dat er naast een ondiepe ook een diepe kant was. Daarenboven was ik bijziende en had ik voor het zwemmen mijn bril afgezet. Zodoende ging ik te water aan de diepe kant, waar de anderen zich zo goed als allemaal bevonden. Ik gleed in de diepte, kreeg maar geen grond onder de voeten. Een ontzettende paniek maakte zich van mij meester en ik probeerde om hulp te roepen. Het zoutwater versmoorde mijn kreten en verschroeide mijn longen. Ik weet hoe het is, te verdrinken in zoutwater. Afschuwelijk.

Toen ik halvelings bij bewustzijn kwam lag ik aan de rand van het zwembad en mensen waren bezig het water uit mijn lijf te persen. Yves Campana had mijn leven gered door mij nog tijdig uit de diepte op te vissen. Achteraf heb ik vernomen dat ik tweemaal spartelend boven water was gekomen en dat diezelfde Campana mij telkens weer in de diepte had geduwd. Hij had gedacht dat ik maar deed alsóf ik niet kon zwemmen, dat ik maar een grap uithaalde. Ik, die nog nooit een grap had uitgehaald!

Na dit voorval kreeg ik twee jaar dispensatie van zwemmen. Het derde jaar heb ik dan toch een beetje schoolslag geleerd. En toen ik Oostende verliet was ik een "gebrevetteerd" zwemmer: vijfentwintig meter schoolslag! In 't later leven heb ik die prestatie evenwel nooit meer herhaald. De breedte van de zwemkom is voor mij meer dan genoeg. En aan de ondiepe kant! De schrik voor het water zal mij altijd bijblijven.

Het derde en laatste jaar in Oostende had veel draaglijker kunnen zijn, ware er niet de kwestie geweest van de kamertjes. De laatstejaars mochten immers over een eigen kamer beschikken, waar ze alleen en rustig konden studeren. De kamers, die zich op de eerste en tweede verdieping bevonden, waren ten getale van zeventien en dat waren er dat jaar twee meer dan het aantal laatstejaars. Het jaar dáárvoor was er één kamer op overschot geweest en die hadden ze gegeven aan de oudste van de voorlaatstejaars. Die ene kamer was dan ook de minst aantrekkelijke, de zogenaamde "doorgangskamer". De doorgangskamer bevond zich op de tweede verdieping en was eigenlijk gemaakt van een kleine gang die de linker kant van het gebouw verbond met de rechter. Via die kamer kon men dus van de kamers van de tweede verdieping links naar de kamers van de tweede verdieping rechts, en omgekeerd, of anders diende men via de eerste verdieping te gaan, met de trap.

Omdat er dat jaar dus twee kandidaten waren voor de doorgangskamer - de twee voorlaatstejaars - en men moeilijk kon kiezen en niet gaarne een van beiden wilde ontgoochelen, werd de doorgangskamer ... aan mij gegeven.

De kamer, waar ik zo mijn hoop op gesteld had om eindelijk rustig te kunnen studeren, was erger dan de studiezaal. Om de haverklap kwam er iemand door mijn kamer en dat ging meestal gepaard met een "vriendschappelijke klop" op mijn schouder of tegen mijn achterhoofd. Velen voelden zich daarenboven geroepen om een praatje te slaan. Mijn deur vergrendelen had geen zin: ze bleven er op beuken tot ik uiteindelijk toch opendeed.

Studeren deed ik vooral tijdens de luttele uren die ik thuis in Elsegem kon vertoeven, van zaterdagmiddag drie uur tot zondagavond vijf uur en tijdens de Kerst- en Paasvakantie. Al werd het studeren tijdens de Paasvakantie dat jaar op een vreselijke manier verstoord...

De laatstejaars hadden zich in het hoofd gehaald dat  na het laatste examen de bloemetjes maar eens flink moesten buitengezet worden. Er zou tot in de late uurtjes gefuifd worden in de café's van Oostende, met geld dat in de loop van het jaar moest "verdiend" worden. Iedere laatstejaars intern diende daartoe repen chocolade te verkopen aan de andere internen en aan de externen. De repen waren van het merk "Jacques": fondant, double rhum, fuilleté praliné, enzomeer. Ze werden gekocht in dozen van honderd, tegen twee frank per stuk. Verkoopprijs: vijf frank.

Net als de anderen verkocht ik dus repen chocolade, overigens zeer tegen mijn zin, want ik wist maar al te goed dat ik aan de eindejaarsfuif niet zou deelnemen.

Drie dagen vóór het begin van de Paasvakantie werd ik bij "de stekker" geroepen. De stekker, dat was mijnheer Suys, de studieprefect. Zijn bijnaam ontleende hij aan de vorige studieprefect die in de herfst altijd met een stok met metalen punt rondliep en daarmee de afgevallen bladeren "opstekte". Voortaan was "stekker" dus synoniem van studieprefect: men sprak dus ook van de stekker van Brugge of van de stekker van Veurne...

Iemand had mij aangeklaagd als verkoper van chocolade tegen woekerprijzen. De stekker begon met de mededeling dat ik een vergrijp had gepleegd waarvoor mij normaliter de verdere toegang tot de school diende ontzegd te worden. Omdat ik echter zo'n buitengewoon goede leerling was, en mijn uitsluiting teveel stof zou doen opwaaien, volstond een alternatieve straf. Op mijn rapport van het tweede trimester zou ik nul op dertig krijgen voor het vak "opvoeding en wellevendheid" en ik diende een strafwerk te maken: de "oratio pro Milone" van Cicero in de conjunctief schrijven! Voor die taak kreeg ik precies drie weken tijd. De "oratio pro Milone" is een heus boek: ik zag mijn studieplannen voor de Paasvakantie in duigen vallen...

De stekker voorspelde mij een onzalige toekomst, zeker als ik mijn intelligentie verder zou gebruiken op de manier zoals ik nu bezig was. Geld aftroggelen van medeleerlingen, die dat geld zelf misschien gingen stelen van hun ouders die het vaak ook niet al te breed hadden! Het leek er wel op of ikzelf de oorzaak was van alle honger en ellende in de wereld. Ik had mijzelf kunnen verdedigen door te zeggen dat ik ertoe verplicht werd dit handeltje te drijven en dat al de anderen het ook deden. Maar nog liever duizend oratio's pro Milone in de conjunctief schrijven dan als klikspaan de wraak van de bende laatstejaars te moeten ondergaan!

En tóch studeerde ik in de Paasvakantie, van de morgen tot de avond. 's Nachts schreef ik de oratio pro Milone in de conjunctief...

Toen ik na de vakantie de kostschool betrad, bleek daar heel wat opwinding te zijn. De stekker was er achter gekomen dat alle laatstejaars internen schuldig waren aan de chocolade-verkoop. Ik zwoer dat ik niet geklikt had en, wonder boven wonder, men scheen mij te geloven. Ik had daarbij het geluk dat er sedert enkele weken een soort "hetze" ontstaan was tegen een van de studiemeesters, die de bijnaam Kuifje droeg. Híj kreeg de schuld. Nog diezelfde dag stonden de muren van de kostschool volgeschreven in grote krijtletters: "Kuifje verrader" en "Kuifje Judas". Het was een pak van mijn hart.

De stekker keek heel somber toen ik mijn oratio pro Milone ging afgeven. Ik zei, vermits het toch al bekend was, dat de anderen het dus ook hadden gedaan. Hij werd er alleen maar kwader door. Of ik daarmee misschien mijn eigen wandaad wilde goedpraten? Of wilde ik misschien dat mijn vrienden ook zouden boeten, dat zij dezelfde straf zouden ondergaan als ik? Hij kon toch moeilijk aan vijftien man een dergelijke straf opleggen, vooral nu de eindexamens voor de deur stonden. Of ik misschien mijn punten voor "opvoeding en wellevendheid" kon terugkrijgen? Geen denken aan! Of durfde ik soms beweren dat ik mijn straf niet verdiend had? Naast een geniepige aftroggelaar en woekeraar was ik ook nog een brutaal en arrogant mannetje!

In weerwil van de doorgangskamer, het verlies van de punten voor opvoeding en wellevendheid en het strafwerk in de Paasvakantie, was ik op 't einde van mijn laatste jaar middelbaar de eerste van de klas met achten- tachtig procent, zijnde vijftien procent meer dan de tweede. Bij de prijsuitdeling in het Kursaal van Oostende mocht ik net als de twee vorige jaren het podium betreden onder het spelen van de Brabançonne, om er de gelukwensen te ontvangen van een aantal hoge heren, met voorop de burgemeester van de stad, tevens minister, Van Glabeke. Onder hen ook: de stekker. Er werd mij een medaille overhandigd waarop een gespierde man was afgebeeld die met inzet van al zijn krachten een rotsblok probeerde op te tillen. Het onderschrift luidde: "wilskracht".

Vader en moeder en tante Irma hebben de ceremonie meegemaakt, drie jaar na elkaar, en ze glunderden van fierheid, ieder jaar een beetje meer. Maar zíj noch iemand anders zouden ooit kunnen beseffen hebben hoezeer ik die medaille verdiende. Dat ik in Oostende drie jaar lang het hoofd boven water heb kunnen houden getuigde inderdaad van een bovenmenselijke wilskracht.

Achteraf bekeken ben ik ervan overtuigd dat al die ellende had kunnen vermeden worden. Als ik het mocht herdoen zou ik bij de kennismaking met het studiemeesterscorps een ketel soep nemen en die uitgieten over het hoofd van één van hen. Gevreesd door de studiemeesters en gerespecteerd door mijn medeleerlingen zou ik ongetwijfeld drie aangename jaren tegemoet gegaan zijn. Dat ik dát van die soepketel heb nagelaten beschouw ik als een van de twee grootste fouten die ik in mijn leven heb begaan. De tweede zou weldra volgen: ik ging geneeskunde studeren...

08-12-2008 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Beste Kriszegger,

Uw brief van vorige week heeft mij verrast, en niet in de alleraangenaamste zin. Neem nu die aanspreektitel: “Beste Janzegger”. Ik vind het “bij de haren getrokken” en om het met een Multatuliaanse term te zeggen: buitenissig. Maar ik wil best nog enigszins tolerant zijn en voor één keer met je meegaan. Voor één keer, hoor je. Het moet niet al te gortig worden. Ik weet overigens maar al te goed wat je bezielt. Eén kans op honderd dat ik mij daarin vergis. Maar laten we de gebeurtenissen eerst eens op een rijtje zetten.

Op een kwade herfstdag, ’t was kort na Allerheiligen, schreef je mij, met wat ik best “onverholen fierheid” zou willen noemen, dat je een nieuw woord had ontdekt. In een of ander tijdschrift, als ik mij nu niet vergis. Het woord was “tantezegger”. Wetende hoe vlot jij met taal omgaat, twijfel ik er geen ogenblik aan dat je onmiddellijk moet gesnopen hebben dat “neef” werd bedoeld. Maar omdat je het woord nooit eerder had gehoord en dus moet gedacht hebben dat het een onbestaand woord was, heb je daar een taalkundige redenering over opgezet. “Tantezegger” zou een letterlijke vertaling zijn van een woord uit een of andere primitieve taal – zeg maar Kiswahili, om maar een voorbeeld te noemen – waar ze geen eenvoudig woord hebben voor “neef” en het dus moeten stellen met genoemde kinderachtige omschrijving.

Ik weet bijna zeker dat je ontgoocheling enorm groot was toen ik je antwoordde dat er voor mij niets vreemds was aan het woord, evenmin als aan “oomzegger”. Ik heb immers vier jaar boven de Moerdijk gewoond en daar zijn die woorden vrij gewoon of om het iets genuanceerder te zeggen: daar baren ze geen opzien. En waarom zouden ze? “Oomzegger” en “tantezegger” zijn héél praktische woorden. Als ik het over mijn “oomzegger” heb weet je tenminste dat het gaat om het kind van mijn broer of zuster. Als ik het over mijn “neef” heb, weet je dat niet! Het woord “neef” zou, als het gaat om een “oom- of tantezegger”, moeten gebannen worden uit de Nederlandse taal. Weet je, mijn beste Bestekriszegger, dat onze Nederlandse taal zowat de enige ter wereld is voor wie een “oomzegger” (in ’t Frans: neveu) over dezelfde kam geschoren wordt als een… neef (in ’t Frans: cousin), zegge een Vlaamse kozijn?

En dan kom jij op de proppen met “zoonzegger” voor “vader” en “grootvaderzegger” voor “kleinzoon” en dies meer, met als enige bedoeling om kei-practische woorden als “tantezegger” en “oomzegger” te ridiculiseren. Of zou ik mij daar weer in vergissen? Dan zeg ik toch dat het mij spijt en vraag ik je ootmoedig om vergiffenis.

Maar hoe dan ook, je moet nu ook niet denken, Bestekriszegger, dat ik geen begrip kan opbrengen voor je reactie. Je steigert gewoon omdat je het woord niet kent en je wenst het niet te kennen omdat het je niet vertrouwd in de oren klinkt. Maar leg eens een beetje goede wil aan de dag en oefen een beetje – laten we zeggen gedurende een weekje of twee, drie – op “tantezegger” en “oomzegger”. Misschien mag ik daarna beweren dat ik van jou een “tantezegger”-zegger heb gemaakt, terwijl ik er in vier jaar niet in geslaagd ben de Hollanders te leren wat een “uurwerk” is of een “camion”. Boven de grote rivieren kennen ze zeker en vast nog steeds enkel het “horloge” en de “vrachtwagen”. En van mijn “zeker en vast” zullen ze vast en zeker raar opkijken, en ze zullen denken dat ik grappig wil zijn. Trouwens, wij zouden wis en zeker eveneens raar opkijken als iemand voor de dag zou komen met “zeker en wis”. Maar oefen een beetje op “zeker en wis” en je zal het op den duur, zeker en wis, niet eens meer zo gek vinden.

Maar het dient gezegd, Bestekriszegger, we zijn al niet meer van de jongsten – ik zéker niet – en dan leert een mens niet meer zo gemakkelijk als in zijn prille kinderjaren. Ik weet nog goed hoe mijn eigen kinderen hun vriendjes leerden dat ze in Vlaanderen kakken en pissen en hoe de hele kleuterschool ermee besmet werd. Het heeft vele moeders rode kaken bezorgd, maar ze hebben die super-smerige woorden er toch uit gekregen. En heden ten dage poepen en plassen ze er weer lustig op los, in dat kleuterschooltje in Capelle aan den IJssel…

Ik groet je, mijn beste Bestekriszegger, maar ’t is dan wel de laatste keer dat ik het doe op deze manier…

Bestejanzegger.

06-12-2008 om 03:08 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Woensdag 19 november 2008: Gravensteenfeesten.
Naar mijn gevoel lag er een domper – geen uitstaans met de gelijknamige studentenclub – op de 59^ste herdenking van de Gravensteenbezetting: de afwezigheid van Mico, de student der studenten, die nog nooit zijn kat had gestuurd…

In alle toonaarden heb ik geprobeerd de onrust onder de studenten te bedaren: Mico was ziek, Mico had gastro-enteritis, peritonitis, oesofagitis, salpingitis, meningo-encefalitis, sinusitis, pyelonefritis, cholecystitis, mastoiditis, synovitis, osteochondritis, balanitis en nog een paar dozijn andere itissen…, het kon de ongerustheid maar weinig bedaren. Ik mocht nog zo hard betogen dat Mico er ’t komend jaar weer bij zou zijn, dat hij zelfs beloofd had van ’t komend jaar drie dagen te blijven, er bleef een zweem van onzekerheid hangen. Niemand durfde het uitspreken, maar ik ben er zeker van dat velen zich angstig afvroegen: Mico zal het studentenleven toch zeker niet de rug toegekeerd hebben? Of anders moet het met zijn gezondheid wel héél erg gesteld zijn…

Gelukkig was Freddy Strumane er. Hij was senior seniorum in 1964-65, het jaar ná mij… Al die jonge studenten, ’t zouden onze kleinkinderen kunnen zijn. Maar we hebben bijlange nog niet al onze pluimen verloren: een salamander commanderen kunnen we nog als de besten! Freddy was dus, vierenveertig jaar geleden, mijn opvolger als preses van het Seniorenkonvent. In ’t begin van dat academisch jaar leende Freddy mijn lint – ’t was maar voor één dag –,  maar Freddy trok er mee naar Khartoum in Soedan. Daar heeft hij het lint – naar ik uit doorgaans redelijk goed ingelichte bron heb vernomen – voor een grote som geld verpatst aan een steenrijke oliesjeik. Nu ligt die sjeik – steeds volgens die doorgaans redelijk goed ingelichte bron – begraven in een reusachtig mausoleum, met mijn lint over de rechter schouder… Telkens als dit verhaal ter tafel komt, lacht Freddy fijntjes: hij vertikt het om dit verhaal te bevestigen, maar ontkennen doet hij het evenmin…

Het aantal pro-seniores seniorum, die er op die 59^e Gravensteenfeesten van vorige week verder nog aanwezig waren, is niet groter dan vijf! In chronologische volgorde: Peter Spiliers (1993-94, een hiaat van 29 jaar!), Jean de Chaffoy (2001-02), Micha De Ridder (2004-05), Jan-Bart De Muelenaere (2005-06), Jern Vermeiren (2007-08). En dan was er, vanzelfsprekend, de huidige senior seniorum Cedric Dierens. Met hem heeft het Seniorenkonvent het wel getroffen, denk ik.

Een tegenvaller was toch wel dat Jaak Algoed, senior seniorum 1953-54, het liet afweten, voor ’t eerst sinds jaren…

Maar wie er nog steeds bij is: Valeer Van Overwalle, één van de twee nog overgeblevenen van de zes pioniers-initiatiefnemers van de grootste studentengrap aller tijden, de bezetting van het Gravensteen in 1949. Valeer is de bescheidenheid zelve. Hij bedankt dan ook voor de eer als hem voorgesteld wordt deel te namen aan de stoet, als eregast in de praalwagen, naast de senior seniorum himself. Dit jaar doet hij evenmin het herhaal van de Gravensteenslag: zijn stem draagt niet ver genoeg meer. Maar als wij samen het Gravensteen en de feestvierende studentenmassa verlaten, doet Valeer toch zijn verhaal, voor mij alleen. Eerbiedig en met ongeveinsde bewondering luister ik naar zijn objectief relaas, al heb ik het al wel honderd keer gehoord. Ach, telkenjare moet Valeer dit nog eens kunnen vertellen…

Ik laat u, beste lezer, meegenieten, middels een uittreksel uit een uitgebreid artikel over de bezetting van het Gravensteen, dat ik lees in het programmaboeje van de 59^e Gravensteenfeesten. Het artikel is ook reeds verschenen in Ons Verbond, jaargang 69, nr. 1, oktober 2005 (auteur: Akim Willems).

Plots fietsten twee pandoeren over het Veerleplein. Ze wuifden zelfs vriendelijk terug naar al die jolige studenten op de kantelen van het Gravensteen. De vriendelijkheid veranderde snel toen een van hen door een projectiel geraakt werd. Ze smeten hun fiets aan de kant en begonnen op de poort van het Gravensteen te bonken. Al snel bleek dat de studenten niet echt veel zin hadden om de poort te openen; de pandoeren trommelden versterking op. In een mum van tijd stond het Veerleplein vol agenten en nieuwsgierige Stroppendragers die zagen hoe de machteloze arm der wet door de studenten vanaf de kantelen bestookt werd met rot fruit en spottende slogans.

Dezelfde mensenmassa zag ook hoe even later de brandweer ter plekke kwam en met ladders en waterslangen trachtte de burcht te veroveren op de studenten. Zonder succes weliswaar. De brandweerman die probeerde het gravensteen binnen te dringen werd door de studenten met behulp van een stok van de kantelen weggeduwd. In doodsangst wiebelend op zijn ladder, zo vertelde Hubené, schreeuwde de man om genade omdat hij “vader van vijf zonen” was.

In zijn onmacht vuurde de politiecommandant enkele pistoolschoten af, maar de knallen gingen verloren in het gejoel en gezang van de studenten en het ontploffen van de voetzoekers die Hubené gemaakt had. Ondertussen was zelfs de rijkswacht van Dendermonde opgetrommeld om versterking te bieden.

… Pas rond vijf uur in de vooravond vonden politie, rijkswacht en brandweer hun paard van Troje: voor de eerste maal werd de gloednieuwe Metzladder van de brandweer gebruikt in Gent. Die werd helemaal uitgeschoven tot aan de top van de toren van het Gravensteen die niet door studenten bezet was omdat de deuren op slot zaten. Felix de Hemptinne zag dit gebeuren en zorgde ervoor dat hij, met behulp van een touw, uit het Gravensteen ontsnapte alvorens de burcht onder een regen van matrakslagen door de politie op de studenten werd heroverd.

…Valeer Van Overwalle veinsde een epilepsieaanval en liet zich afvoeren om vervolgens met de ziekenwagen naar huis gebracht te worden. Een uur later stond hij terug op het Veerleplein om, samen met de steeds groter wordende mensenmassa, te zien hoe zijn strijdmakkers meegevoerd werden voor verhoor. Pas laat op de avond werden de studenten, per twee en om het kwartier, weer vrijgelaten. De grap haalde de nationale en de internationale kranten en aangezien de publieke opinie de studenten zo goed gezind was, werd uiteindelijk van vervolging afgezien.

En wat lees ik verder in datzelfde programmaboeje? Er is waarachtig een nieuwe Albrecht Rodenbach opgestaan, die, de Gentse student, het Gravensteen en Valeer Van Overwalle ter ere, een ballade geschreven heeft, waarvan hier eveneens een uittreksel:

Huivrend schudt Van Overwalle zijn linker been en valt er door.

Een bloedstraal speerst. Hij zwijmelt op den grond

en een dokter, inmiddels toegesneld, verklaart: “Hij is niet meer gezond,

want een vallende ziekte deed hem sneven tegen den grond”.

Afgrijselijk schoon! Het bloed plakt tegen zijnen mond,

“Bier!” smacht hij, “o, flikken, laaft mij met dat bier!”

“O, pompieren, spuit mijn bloed af met dien zoeten drank!”

“O, dokter, verbind mijn wonden met die zoete medicijn van drie frank

het glas!” – “Bier” zucht hij en wanhopig zich rechtend

kwetst hij een pandoer, en in ’t bliksemen der matrakken vechtend,

bezwijmt en zieltoogt hij, zucht nog eens “o, bier”, spuigt bloed en sterft.

24-11-2008 om 17:33 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Dit wordt weer eens een stukje naar aanleiding van een krantenartikel, namelijk uit de weekend-editie van Het Nieuwsblad. Ach, als een mens de krant toch niet had!...

Het artikel gaat over een Waals meisje uit Quaregnon: donkerharig, bloedmooi en kandidate Miss België. Ze heet Cassandra d’Ermilio. De achternaam wijst bijna met zekerheid op een Italiaanse afkomst. De voornaam verwijst naar een figuur uit de Griekse mythologie: prinses Cassandra van Troje. Over deze laatste wil ik het hebben in een inleidende beschouwing. Die inleiding is vanzelfsprekend totaal overbodig voor de trouwe lezers van mijn weblog over de Griekse mythologie (www.bloggen.be/dzeus) waar Cassandra meer dan eens aan bod komt…

Men hoort te weten dat Cassandra een van de aantrekkelijkste vrouwelijke wezens was uit de klassieke oudheid. Zij was de dochter van de Trojaanse koning Priamos. Twee van haar broers waren: Hektor, Trojes dapperste krijger, en Paris, die Helena van Sparta schaakte en daardoor de oorlog van Troje veroorzaakte. Cassandra was zo onbeschrijflijk mooi dat de god Apollo niet aan haar charmes kon weerstaan en verlangde met haar “het bed te delen”. Zij beloofde aan zijn wensen te zullen voldoen als hij haar eerst de gave van de helderziendheid verleende. Daar ging Apollo gewillig op in, maar Cassandra verbrak haar belofte en ze liet de god niet toe in haar bed. Hierdoor ten zeerste ontstemd, had Apollo niets liever gewild dan die gave ongedaan te maken, maar dáár zijn goden nu eenmaal niet toe in staat. Wel bezwoer hij dat niemand ooit enig geloof aan haar voorspellingen zou hechten. Cassandra heeft de Trojaanse oorlog voorspeld en ze heeft de Trojanen gewaarschuwd dat het binnenhalen van het houten paard hen fataal zou worden. Toen koning Agamemnon haar als oorlogsbuit meenam naar Mykene, voorspelde zij dat ze allebei zouden gedood worden door Agamemnons echtgenote. En omdat inderdaad niemand haar wilde geloven, zijn al die rampen uitgekomen.

Maar dat is, beste lezer, meer dan drieduizend jaar geleden gebeurd. Genoeg dus over Cassandra, de mooie profeterende prinses van Troje, die door niemand geloofd werd. Laten we dus maar gauw terugkeren, met onze beide voetjes op de grond, naar de heerlijke realiteit, ’t is te zeggen naar de al even mooie Cassandra d’Ermilio. En wat staat er in de krant? Dat Cassandra d’Ermilio dom zou zijn! So what? Miss België is tot dusver nog altijd een schoonheidswedstrijd, dunkt me. De miss moet in de eerste plaats mooi zijn! Is ze ook nog intelligent dan is dat mooi meegenomen. Zoals het mooi meegenomen was dat de winnares van “de slimste mens ter wereld”, Annelies Rutten, ook nog “leuk om te zien” was, leuker dan verscheidene nationale misses van de laatste jaren.

Toch wil ik hier ter discussie stellen, de vraag of mooie Cassandra uit Quaregnon nu werkelijk dom is. Wát is het gegeven? Cassandra schat het aantal bollen van het atomium op tien, het aantal Belgische koningen op vijftien. Zij ziet de nationale feestdag op 21 september en op de vraag in welk jaar “expo ‘58” plaats vond, antwoordt zij met haar lief stemmetje: je ne sais pas. Allemaal diepzinnige en profetische uitspraken. Met die tien bollen bewijst zij toch even dieper na te denken dan de andere kandidates die het aantal op negen taxeren, want elk van die bollen staat voor één van de Belgische provincies, die ten tijde van de bouw van het atomium ten getale van negen waren, maar nu ten getale van… tien zijn. En omdat zij, als Walinnetje, ongetwijfeld unitarist is – een prachtige eigenschap toch voor een nationale miss! – voorziet zij nog een lang leven voor het Belgenland, nog negen koningen lang. Maar ’t zouden er natuurlijk ook drie keer drie (één voor Brussel, één voor Vlaanderen en één voor Wallonië) kunnen zijn, voor het geval mijn voorstel van september 2007 het toch nog haalt (zie mijn cursiefje “gesplitst” d.d. 19.9.2007). Tel bij die negen de zes koningen waarmee we al gezegend zijn geweest en wat bekomt u dan? Precies: vijftien! ’t Moet zijn dat mijn voorstel voor een gezamenlijke nationale feestdag voor de drie koninkrijkjes, op 6 januari, het niet zal gehaald hebben. Onze mooie helderziende heeft het immers over 21 september… een schitterend compromis tussen 21 juli en 27 september (Waalse feestdag). Getuigt dat alles niet van een haast bovennatuurlijk verstand?

Blijft natuurlijk de vraag naar het jaar van “expo ‘58”. Hoe zou u, gewaardeerde en verstandige lezer, reageren als men u zou vragen wanneer de oorlog ’14-18 heeft plaatsgegrepen? Ik durf wedden dat u zou denken dat de vraagsteller u voor de gek houdt en dat u, weemoedig het hoofd schuddend, zou zeggen: ik weet het niet…

’t Zal toch zeker niet waar zijn dat dit onwezenlijk mooi Waals creatuurtje, Cassandra d’Ermilio, zo deerlijk zal miskend worden als haar Trojaanse naamgenote, voor wie zij zowel in schoonheid als in wijsheid nauwelijks moet onderdoen. U weet dus, lieve lezer, wat u te doen staat, als het ogenblik daar zal zijn dat uw mening gevraagd wordt: sms Cassandra!

18-11-2008 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

(Na mijn toespraak op 29 oktober l.l. vroeg de senior seniorum, Cedric Dierens, mij of ik hem de inhoud van mijn voordracht kon bezorgen. Ik heb hem beloofd mijn best te doen om alles wat ik daar verteld heb, op papier te zetten… en op mijn blog, ten behoeve van mijn trouwe lezers. En omdat belofte schuld maakt, ziehier:)

Mijnheer de rector, senior seniorum, mevrouw de senator, andere hoogwaardigheidsbekleders, commilitones, commilitoneskes en, waarom niet, schachten en schatinnekes,

Toen de senior seniorum mij, enkele dagen geleden, vroeg of ik bereid was een toespraak te houden, ter gelegenheid van de viering van het 75-jarig bestaan van het Gents Seniorenkonvent, popelde mijn hart van vreugde. In de aula nog wel! Dat geluk was mij nog nooit te beurt gevallen. Het onderwerp van mijn uiteenzetting werd helemaal aan mijzelf overgelaten: iets waarover ik het liefst sprak, een onderwerp dat mij goed lag… Is er één onderwerp waarover eens mens liéver spreekt, dan over zichzelf? Ik zal het dus over mezelf hebben…

Eénenvijftig jaar geleden – éénenvijftig jaar en drieëntwintig dagen, om precies te zijn –  stond ik hier, vóór de aula, aan de overkant van de straat, als bange schacht, met bevende knieën, een schouwspel gade te slaan, dat grote indruk op mij maakte. Een stuk of twintig professoren, in zwarte toga en met zo’n vierkante “pet” op – van waar ze plots opgedoken waren, was mij niet duidelijk – schreden de trappen op die naar de indrukwekkende poort van de aula leidde. Zelf mocht ik de aula niet binnen, net zo min als de meeste anderen die zich buiten het gebouw hadden verzameld. Wat er zich daarbinnen verder heeft afgespeeld heb ik ’s anderendaags vernomen via de krant: toespraken, en zo… Maar zoals ik al zei: het schouwspel had indruk op mij gemaakt en een gevoel van dankbaarheid overviel mij, jegens mijn ouders, die mij in staat stelden om te gaan studeren aan de universiteit. Ik nam mij voor hun vertrouwen niet te beschamen…

Tussen de professoren had ik er één gezien die nog iets beter getooid was dan de anderen. Hij droeg een soort bontkraag, een witte met zwarte stippen – ’t kan ook een zwarte met witte stippen geweest zijn: dát was de rector. Het hoogst haalbare aan de universiteit, zo leek het mij toe. Ik dorst er niet aan denken dat ikzelf ooit rector zou worden. Voor alle duidelijkheid: ik bén het ook nooit geworden…

Ik was een maand of twee student in Gent, toen een medestudent mij meenam naar een clubavond van het Seniorenkonvent. Er was zeer veel volk. Vooraan zaten de tenoren, de bestuursleden. Mijn vriend vertelde mij wie de cantor cantorum was, de zedenmeester, de schachtentemmer, de secretaris, de penningmeester. Ze hadden een groot lint met de kleuren van ’t SK, geel en blauw. En dan die man in ’t midden: die had een nog breder lint, hij droeg een mantel om de schouders en met een stok dirigeerde hij het hele gebeuren. Dat was de senior seniorum. De naam van de toenmalige rector ben ik vergeten, maar de naam van die senior seniorum is mij bijgebleven: Theo Biesemans. Senior seniorum, dát was het hoogst haalbare aan de universiteit. Dát was wat ik wilde worden. Maar een beetje realist was ik, simpele, schuchtere, dwaze,  bange schacht toch wel: dat zou ik wel nóóit bereiken…

Maar het wonder voltrok zich. Vijf jaar later was ikzelf senior seniorum. Mijn geluk kon niet op. Modelclubavonden leiden, een menigte studenten toespreken van op de kantelen van het Gravensteen, in pitteleer het Gravensteenbal openen met de marraine van Leuven – Gent had toen nog geen marraine: het vervulde mij met trots en het maakte mij de koning te rijk. Op alle clubavonden werd ik uitgenodigd en telkens als ik de zaal betrad, hief men te mijner ere het “ io vivat” aan.  Maar… aan alle liedjes komt een einde. Ik maakte mijn laatste clubavond mee in de schoot van mijn eigen regionale club, Moeder Laetitia, op een avond in mei. ’t Was in Afsnee, in de Nenufar. Op ’t einde van de avond werd zoals gewoonlijk de Oude Roldersklacht gezongen. Hoe vaak had ik die Oude Roldersklacht weliswaar ingetogen doch onbekommerd meegezongen! Maar nu was het anders. De mooiste levensperiode werd afgesloten. We waren ons niet bewust geweest dat er ooit een einde zou aan komen. Nu was het einde daar. Vele vrienden zouden we nooit meer terugzien. Dikke tranen bolden over mijn wangen toen die Oude Roldersklacht werd gezongen: O jerum jerum jerum, o quae mutatio rerum. Hoe intens, hoe ontroerend klonk de tweede strofe: Waar zijn zij die voor ’t Gentsche bier hun laatste cent verdronken? Als wereldbazen op de zwier, met volle potten klonken. Zij gingen, ’t hoofd gebogen voort, van hier naar ’t stil geboorteoord.

Ik was afgestudeerd en dus trok ik mij terug in ’t stil geboorteoord. Legerdienst, enkele jaren buitenland en… naar Gent kwam ik niet meer. Geen stad was mij dierbaarder en ik koesterde de jaren die ik in Gent had doorgebracht in mijn binnenste als een kostbaar kleinood. Maar iets onverklaarbaars weerhield er mij van naar Gent terug te keren. Ik was als het ware bang dat die mooie herinneringen erdoor zouden bezoedeld worden. En toen ik het dan toch eens waagde en in de Sint-Pietersnieuwstraat studenten mijn pad kruisten, was er niemand die mij groette. Logisch natuurlijk: niemand kende mij nog. Ik had er één bij de strot willen grijpen en hem toeschreeuwen: “Kent ge mij dan niet? Ik ben de senior-seniorum!” Ik nam mij voor alleen nog naar Gent te komen als er geen studenten waren: in de week-ends en tijdens de vakanties. Op de Gravensteenfeesten durfde ik mij alleszins niet meer te vertonen. Ik was gewoon bang: ik zou schromelijk uit de toon vallen, het verleden bederven.

Er kwam een kentering, de dag dat mijn oude vriend Mico Claeys mij een jaar of vijftien geleden voorstelde om samen naar de Gravensteenfeesten te gaan. Híj had tenminste het contact met het studentenleven nooit verloren. En weer was het alsof een wonder zich voltrok. Plots kenden ze mij weer, de “commilitones”, ik was allesbehalve “een vuile bourgeois”, ik was weer één van hen. Jaar na jaar mocht ik als eerste de grote salamander commanderen in het Gravensteen – in  dat die eer mij te beurt viel komt alleen doordat ik de oudste was. Ik begon dat op de duur wel een beetje gênant te vinden en ik belde er een stuk of tien op, die in de jaren vóór mij senior seniorum waren geweest. Maar, óf ze hadden het te druk, óf ze waren te oud of te ziek, óf ze waren reeds naar de eeuwige jachtvelden vertrokken – wat dus wel een héél serieus “alibi” was… Eén was er die onomwonden verklaarde dat hij gewoonweg niet durfde. En weet ge wie die sukkel was: Theo Biesemans, mijn held, mijn groot voorbeeld! Als ik goed geïnformeerd ben, is hij een paar jaar later gestorven… van verdriet, veronderstel ik.

Tot vóór twee jaar, in ’t jaar 2006, was ik de oudste pro-senior seniorum op die Gravensteenfeesten. Vorig jaar was daar immers Frans Verberckmoes die negen jaar vóór mij preses was en die het gras van vóór mijn voeten kwam wegmaaien. Het was overigens in ’t jaar 2006 dat ik besloot mijn memoires te schrijven. Te vroeg, naar sommigen beweren. Ik vond van niet. Ten eerste ben ik van mening dat men zijn memoires dient te schrijven als men het eerste stadium van dementie nog niet voorbij is, dat is als de schade nog beperkt is tot het vergeten van namen van bekenden en het dichtritsen van de broek. Het tweede stadium maakt een schrijver te enenmale ongeschikt: ik bedoel wanneer hij de gezichten van bekenden niet meer herkent en vergeet zijn rits ópen te doen… En ten tweede: wat zal er in de jaren die mij eventueel nog resten, nog te beleven vallen? Wat is er nog te beleven geweest ná dat afscheid in de Nenuphar? Bitter weinig. Ik heb mijn memoires de titel gegeven “O jerum jerum jerum…”, de klacht van de student die met volle teugen van het studentenleven heeft genoten en die nu sterven gaat. Tachtig procent van het boek gaat over dat studentenleven. Al de rest is bijzaak.

Ik wens aan al de commilitones, de commilitoneskes, de schachten en de schatinnekes een prachtig studententijd toe, zoals ikzelf er één heb gekend. Ik wens hen in hun later leven de nostalgie toe naar die heerlijke studententijd, een nostalgie die pijn doet aan het hart. Maar ik kan u verzekeren: ’t is een zoete pijn. En aan de afgestudeerden wens ik toe dat zij, net als ik, vroeg of laat de weg terugvinden.

Het ga jullie goed.

14-11-2008 om 16:22 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

01-11-2008 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Beste Jack,

Vooreerst hartelijk dank voor de mooie dag die we bij jullie hebben mogen doorbrengen in de stille Kempen. ’t Was weer eens een verademing in deze bange tijden van crisis.

Sinds jaar en dag ben jij een fervent lezer van Het Laatste Nieuws. Je hebt dus ongetwijfeld het artikel op pagina 5 van de krant van gisteren 27 oktober gelezen. De schrijver is weer Dietert Bernaers (pseudoniem van Dieter Bernaerts?), dezelfde die enkele dagen geleden het artikel over DCA heeft geschreven, het wondermiddel tegen kanker, waarover we het nog uitgebreid hebben gehad. Een knapperd, die Dietert. Het artikel gaat over een boek van ene Geert Noels, een slimme gast in geldzaken. Het boek is uitgegeven bij Houtekiet en het kost 29,95 euro. De titel van het boek: “Econoshock”. Er is ook een ondertitel: “Hoe zes economische schokken uw leven fundamenteel zullen veranderen”. De eerste schok is de zogenaamde “demografische schok”. Bernaers aan het woord: “De wereldbevolking is de vorige 40 jaar verdubbeld. We moeten ons de vraag stellen hoeveel mensen onze aarde eigenlijk aankan”. Is dat niet volkomen te rijmen met de leer van Malthus? Weet je nog dat ik je begin vorig jaar – op 4 januari 2007 om precies te zijn – een brief geschreven heb over het malthusianisme? Weet je nog dat ik toen schreef…

Waarover gaat de leer van Malthus, ofte het “malthusianisme”? Dat de exponentiële groei van de wereldbevolking niet zal bijgehouden worden door de economische groei, waardoor onvermijdelijk afgestevend wordt op een catastrofe, de zogenaamde “malthusiaanse catastrofe”. Malthus zelf was er niet zeker van hoe de catastrofe van de uiteindelijke totale maatschappelijke ellende kon voorkomen worden en óf die  überhaupt te voorkomen is. Oorlogen en epidemieën zijn er om de bevolkingstoename in te dijken: als dusdanig zeer nuttig. Maar Malthus zag meer heil in geboortebeperking. Hij noemt abortus en contraceptie. Hij was een voorstander van het gebruik van condooms en hij bracht ze zelf aan de man. Hoe zeer zou hij de moderne waaier van contraceptiemogelijkheden niet toegejuicht hebben, mocht hij in deze tijd geleefd hebben!

… en na enige uitweiding over de malthusianisten in mijn eigen familie:

Heeft Malthus ondertussen gelijk gekregen? De totale catastrofe is er na tweehonderd jaar niet gekomen. Nóg niet. Niemand kan ontkennen dat de bevolkingsgroei niet onbeperkt kan doorgaan en dat grotere oorlogen en grotere epidemieën dan degene die we tot op heden gekend hebben, zullen nodig zijn om de wereldbevolking binnen de perken te houden. Onze katholieke kerk draagt, bij monde van de pausen, alvast haar steentje bij door het verbieden van condoomgebruik, waardoor de ziekte aids haar kans geboden krijgt. Anderzijds werkt dat condoomverbod, evenals het verbod van andere anticonceptiva, in tegenovergestelde zin. En dan is het nog maar de vraag naar welke kant de balans doorslaat. Misschien is dat wel een nul-operatie. Zoals  dat bij de kikkers gaat: van de duizenden kikkervisjes die één kikker produceert, krijgen er slechts een paar  de kans om op te groeien tot een volwassen kikker. De anderen gaan dood. Allemaal zieltjes voor de hemel. Over een mogelijke overbevolking in de hemel heeft Malthus, die nochtans dominee was, zich bij mijn weten niet uitgesproken…

En de andere “schokken” van Noels? Ik denk dat ze alle tot Malthus te herleiden zijn: overbevolking! Voor drie van die schokken is het zelfs voor de “volslagen leek” duidelijk: de Chinese schok, de energieschok, de groene schok… Dat de malthusiaanse catastrofe aangebroken is, wees daar maar zeker van. Jij was er net zo goed als ikzelf van overtuigd dat die er ooit zou komen. Maar omdat ze al een paar honderd jaar op zich liet wachten, hadden we nooit gedacht dat ze er nu zo snel zou komen… Anders hadden we ons geld thuis bewaard, in een kluis, diep in de grond, of op spaarboekjes… We waren niet ingegaan op de goedbedoelde adviezen van onze fiscale adviseurs en we hadden ons geld niet belegd in goede-huisvader-aandelen en in allerlei fondsen. Ons appeltje tegen de dorst, dat als aanvulling van ons pensioentje moest dienen, is nu nog slechts een hálf appeltje. En wie weet wordt dat half appeltje niet nog eens gehalveerd? Een degelijk rusthuis zit er voor ons wellicht niet meer in. Maar de malthusiaanse catastrofe heeft alvast ook enkele positieve kantjes. We kunnen honderden creatieve besparingen doen. Die heerlijke kostbare gerechten die Bea ons bij ieder bezoek voorzet, kunnen best vervangen worden door frietjes met stoverijsaus en appelmoes, en de uitgelezen wijnen door een eenvoudig biertje. Het zal best lekker zijn, onze gezondheid zal er niet onder lijden en het zal herinneringen oproepen aan onze studentenjaren. Kop omhoog, Jack, en blijf positief denken. Vooral positief denken, Jack.

Groeten voor jou en kusjes voor Bea,

Kris.

P.S. Heb ik je al verteld dat ik morgen een speech mag houden in de aula van de Gentse universiteit, ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van het Seniorenkonvent? En dát in aanwezigheid van de rector en andere hooggeplaatsten. En of ik dáár fier op ben!

28-10-2008 om 14:33 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Beste Willy,

Op deze kille maar zonnige herfstdag wil ik het met jou, die toch klinisch bioloog en biochemicus bent – zij het gepensioneerd –, hebben over azijnzuur en een paar derivaten ervan. Bij zo’n onderwerp voel jij je natuurlijk als een vis in ’t water. Komaan, hier gaan we dan…

Jan met de pet weet dat wijn op den duur azijn wordt, of althans wijnazijn. En wie een beetje organische scheikunde heeft gestudeerd weet dat de gewone azijn die onze lieve echtgenotes in de keuken gebruiken, een oplossing is van azijnzuur in water: één deel azijn voor zo’n vijfentwintig delen water. Allicht wat minder bekend is dat azijnzuur gemaakt wordt door koolmonoxide (dat “populair” giftig gas) te laten reageren met methylalkohol. Jou hoef ik natuurlijk niet te wijzen op het verschil tussen dit laatste product en het heerlijk roesbrengend ethylalkohol – dat ene lettertje, een “emmetje”, maakt inderdaad een wereld van verschil. De beide genoemde giftige stoffen laat men dus met elkaar reageren, onder bepaalde voorwaarden van druk en temperatuur en met behulp van een “catalysator”. En alzo ontstaat azijnzuur. Kun je nog volgen? Jij wél natuurlijk! Om het nog even in ’t kort samen te vatten: methylalkohol + koolmonoxide à azijnzuur. Of nog korter: CH3OH + CO à CH3COOH. Zo worden er wereldwijd in de chemische industrie jaarlijks vele miljoenen liters – of zijn het er miljarden? – geproduceerd. Volledigheidshalve moet ik er aan toevoegen dat er nog andere manieren bestaan om azijnzuur te bereiden. Maar dat zou ons misschien te ver leiden. Misschien zitten we nú al te ver. ’t Zou mij daarenboven niets verwonderen als jij je aan ’t afvragen bent, waarom ik in godsnaam over azijnzuur aan ’t lullen ben. Geduld, mijn beste Willy, de verantwoording komt. Maar eerst wil ik nog wijzen op het enorm belang van azijnzuur in de chemische industrie, voornamelijk in de bereiding van allerhande kunststoffen. En verder – en dan kom ik helemáál in jouw vak terecht – speelt het een belangrijke rol in de biochemie, bijvoorbeeld als bestanddeel van acetylcholine, wat toch één van de belangrijkste neurotransmittors is in ons lichaam. En dan wil ik ook nog wijzen op drie producten die afgeleid zijn van azijnzuur, nl. het (mono)chloorazijnzuur (MCA of CH2ClCOOH), het dichloorazijnzuur (DCA of CHCl2COOH) en het trichloorazijnzuur (TCA of CCl3COOH). Het zijn moleculen waarbij respectievelijk één, twee en drie chlooratomen de waterstof van de methylgroep vervangen hebben. Dit taaltje heeft voor jou natuurlijk geen geheimen. Niettemin kan ik mij voorstellen dat je, nu je rustig van je pensioen aan ’t genieten bent, daar liever niet al te veel mee geplaagd wordt. Maar even geduld: stilaan komen we dichter bij de ontknoping…

Eerst nog even vertellen dat zowel het monochloor- als het trichloorazijnzuur geen onbekenden zijn voor mij. Ik kende ze als producten die caustisch zijn voor huid en slijmvliezen. Het laatste heb ik in mijn praktijk vaak gebruikt bij de behandeling van neusbloedingen, voor het dichtschroeien van bloedvaatjes. Ook allerlei huid- en slijmvliesletsels, granulatieweefsel en kleine gezwelletjes zoals wratjes en poliepjes, kwamen in aanmerking voor een behandeling met trichloorazijnzuur. Het dichloorazijnzuur daarentegen was voor mij nochtans een gesloten boek, tot ik het vier dagen geleden leerde kennen, via een artikel in de week-end editie van Het Laatste Nieuws: DCA, WONDERMIDDEL TEGEN KANKER? (Twee volle pagina’s, auteur Dietert Bernaers). Er worden voorbeelden aangehaald van terminale kankerpatiënten die genezen zijn door het gebruik van DCA. De werking van het DCA zou, volgens dat artikel,  als volgt te verklaren zijn:

“ DCA schakelt de energiefabriekjes in de cel, de mitochondriën, weer aan. In tumorcellen zijn de mitochondriën uitgeschakeld, waardoor ze kunnen blijven delen en woekeren want de mitochondriën sturen ook de celdoding. Als DCA de mitochondriën weer activeert, dwingt dat de abnormale cel tot ‘zelfmoord’. Tegelijk zou DCA op gewone cellen geen invloed hebben.”

Een theorie natuurlijk, die door wetenschappelijk onderzoek zou moeten getoetst worden. Maar laat ik nu eerst een persoonlijke opvatting over het ontstaan van kanker uit de doeken doen. Het heeft veel met calorieën te maken… Je mag het ook voorleggen aan je zoon, professor Zeger Debyser, die op het gebied van kankeronderzoek toch één van ’s lands grootste autoriteiten is. Ziehier:

De opgenomen calorieën worden door ons organisme gebruikt om energie te leveren. Het teveel aan calorieën wordt opgestapeld onder de vorm van vet. Wanneer de stapelplaatsen (voornamelijk de onderhuidse vetlaag) vol zitten, d.i. verzadigd zijn, en er steeds méér calorieën aangevoerd worden dan er verbruikt worden, dan heeft het organisme een probleem. Het moet namelijk iets aanvangen met die overtollige calorieën: het moet ze kwijtraken!

De wijze waarop onze voedingsstoffen de nodige energie leveren om ons lichaam in stand te houden en aan onze levensbehoeften te voldoen is de verbranding of oxidatie. Te vergelijken met de wijze waarop de kachel energie (= warmte) levert door de verbranding van brandstoffen. In ons lichaam gebeurt de verbranding in onvoorstelbaar veel kacheltjes, nl. zeer kleine  korreltjes die in onze lichaamscellen aanwezig zijn. Die korreltjes noemt men mitochondriën. De brandstof komt via de darm en het bloed in de lever terecht en wordt daar omgezet in een  koolhydraat (een suiker) bestaande uit zes koolstofatomen (C6H12O6), zijnde de brandstof waarop de mitochondriën zijn afgesteld. Deze wijze van energielevering is bijzonder zuinig (zeer hoog rendement!) en de afbraakproducten die daarbij ontstaan (“de asse”) zijn koolzuurgas (kooldioxide of CO2) dat via de longen wordt uitgeademd en water (H2O), niet in het minst “vervuilend” dus voor het organisme. Dat energieleveringsproces in ons lichaam kan dus schematisch als volgt worden weergegeven: C6H12O6 (de brandstof) + O2 (de zuurstof) à CO2 + H2O + energie. Of om de rekening te doen kloppen: C6H12O6 + 6 O2 à 6 CO2 + 6 H2O + energie. Dat wil dus zeggen dat in het “zuinig en milieuvriendelijk mitochondriënkacheltje” een suikermolecule wordt verbrand (d.i. verbonden met zuurstof) en dat daarbij een (maximale) hoeveelheid energie vrijkomt, naast de niet-vervuilende afvalstoffen water en koolzuurgas.

Het probleem ontstaat dus wanneer de brandstoftoevoer (zeg maar: calorieëntoevoer) veel groter is dan de energie-eisen die het lichaam stelt, en de “stapelplaatsen” vol zitten. Hierbij dient opgemerkt dat de ene persoon een veel geringere stapelingscapaciteit heeft dan de andere en bij wijze van spreken al “vol” zit, zonder dik te zijn… Te veel brandstof dus, die het organisme moet zien kwijt te raken, zonder daarom te veel energie te produceren. Om dat doel te bereiken wordt overgeschakeld op “vergisting”, d.i. de zogenaamde anaërobe (d.i. zonder zuurstof) afbraak. Hierbij wordt een suikermolecule afgebroken tot twee moleculen melkzuur (C3H6O3). Bij dit laatste proces komt maar een héél klein beetje energie vrij. Dus: C6H12O6à 2 C3H6O3 + weinig energie. Het afbraakproduct melkzuur is evenwel niet “milieuvriendelijk”: de cel wordt te zuur en dreigt te sterven…

De cel ziet geen andere mogelijkheid om zich te verdedigen tegen die verzuring dan door zich te delen. Op die manier worden de zure producten over twee cellen verdeeld. Direct na de deling bevatten de dochtercellen maar half zoveel mitochondriën omdat deze laatste zich in eerste instantie gaan verdelen over de nieuwe cellen en zich pas later zelf gaan delen in die nieuwe cellen. Blijft nu de verzuring aanhouden door blijvend overaanbod aan brandstof (en eventueel ook door zuurstoftekort) dan delen die cellen zich opnieuw, vóórdat hun aantal mitochondriën weer op het normale peil gekomen zijn. De “kleindochtercellen” hebben aldus nóg minder mitochondriën en zo gaat het verder tot bepaalde cellen hun aëroob vermogen totaal verloren hebben en verworden zijn tot cellen die alleen nog over een anaëroob mechanisme beschikken en proberen te overleven door zich voortdurend te delen. Gevolg: ongecontroleerde groei. Kanker!

Zijn de mitochondriën in de kankercel uitgeschakeld? Of zijn ze te gering in aantal? Werkt DCA echt? En hoe werkt het? Onderzoeken maar, zou je zo denken. Edoch, ziehier wat Wikipedia ons daarover leert:

“Omdat DCA reeds een bestaande organische verbinding was op het moment dat de eventuele werkzaamheid tegen kanker ontdekt werd, is het juridisch niet mogelijk om deze stof te patenteren. Om die reden is het voor de farmaceutische industrie niet interessant om onderzoek te doen naar DCA: door het ontbreken van een patent is het immers onmogelijk om de zeer hoge onderzoekskosten ooit terug te verdienen. Een eventueel vervolgonderzoek kan dus helaas alleen plaatsvinden als er een geldschieter gevonden kan worden die bereid is te aanvaarden dat hij zijn geld nooit meer terug zal zien”.

Ik heb het probleem voorgelegd aan mijn wijze vriend Jack Vanlichtervelde. “Zou de staat dat onderzoek niet kunnen financieren?” heb ik hem gevraagd. En weet je wat hij geantwoord heeft? “Ben je mal? De staat heeft daar geen enkel belang bij. Wel in tegendeel!”

Daar moeten we het dus mee doen. Misschien kan Lance Armstrong helpen? Die steunt het kankeronderzoek. Belangeloos. Dat zegt men toch…

Gegroet, mijn beste Willy, en bedankt om dit alles te lezen, en wees vooral niet bang om er jouw gedacht over te zeggen. Vergeet vooral niet je lieve vrouwtje Lieve een kusje te geven, in mijn naam.

Kris.

23-10-2008 om 03:02 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

In een kartonnen doos op zolder staat een bedje van balatum en in dat bedje ligt Tony, mijn dierbaarste vriendje uit mijn kleuterjaren. Een broertje of een zusje heb ik nooit gehad, zelfs geen huisdiertje - de haantjes Peetje en Sugar niet te na gesproken. Er was enkel... Tony. Vandaag ben ik hem weer eens gaan groeten en ik heb hem een kusje gegeven of zijn verhakkeld neusje. Aan hem heb ik het hiernavolgend gedichtje gewijd (uit mijn dichtbundel "Er is geen god voor hondjes" - requiem voor Bobby en drie dozijn kleine tedere liefdesgedichtjes - 2004):

Voor mijn Tony.

Zestig jaar na datum
haal ik je weer
uit je bedje
van balatum.

Je petje staat
wat scheef
en je neusje
is geschaafd.

Je was mijn troost,
mijn toeverlaat.
Tony mijn, kom hier,
kom aan mijn hart,
ik ben weer vier.

Ik bid de Heer
dat als ik weldra
weg ben uit dit leven
er nog iemand wezen mag
die om jou zal geven.

17-10-2008 om 17:32 geschreven door Kris Vansteenbrugge