Vlaams minister van cultuur Joke Schauvliege erkende het hanenzetten als immaterieel erfgoed, door de opname ervan in de Vlaamse inventaris. De Vlaamse overheid hecht de jongste jaren meer en meer belang aan immaterieel erfgoed. Het gaat om bepaalde vaardigheden en tradities, die als waardevol worden beschouwd, en waarvan men het belangrijk vindt dat ze worden doorggeven aan de volgende generaties.

Catherine De Stoop uit Nazareth die zich al enkele jaren inzet om de volkssport te promoten en nu de erkenning tot immaterieel cultureel erfgoed binnenhaalde

De projectvereniging Platform Omgeving Leie Schelde vroeg aan de Vlaamse cultuuradministratie om enkele vormen van immaterieel erfgoed uit de streek, waaronder het hanenkraaien te laten opnemen in de erfgoedinventaris. Het hanenzetten is een volkssport, die vroeger vrij intensief werd beoefend, maar waarvan het voortbestaan bedreigd is.

Er zijn in Oost- en West-Vlaanderen nog enkele tientallen beoefenaars, in de streek van Torhout en in de omgeving van Kruishoutem en Zulte. De Vlaamse liefhebbers komen (meestal) de zondagvoormiddag met hun hanenbak naar de zetting, waar de haan gedurende één uur op een rustige plaats kan kraaien. Keurders doen de ronde om te zien of de hanen goed kraaien. Voor elke goede kraai wordt een streepje op een lat gezet. De haan met de meeste kraaien wint. Het lijkt dus op vinkenzettingen.

Ook in Limburg wordt de volkssport beoefend. Daar worden de hanen echter samen naast elkaar in een bak gezet en wint de liefhebber die het aantal keren dat de haan in een half uur heeft gekraaid vooraf het best heeft kunnen voorspellen.

Voorzitter Henk Heyerick van het Platform Omgeving Leie Schelde is tevreden dat die bijna vergeten volkssport nu wordt erkend als immaterieel erfgoed door de minister. Hij hoopt dat in de toekomst nog andere interessante elementen uit de streek zullen worden opgenomen in de Vlaamse inventaris.

Wat is een hanenzetting?

Catherine De Stoop beantwoordde deze vraag een paar jaar geleden op haar website  http://stoopkeskippen.webs.com/hanenhobby.htm  als volgt :

De hanenzetting is een oude volkssport die ook nog in Oost- en West-Vlaanderen georganiseerd wordt. (In Nederland noemt men het hanenkraaiwedstrijd, in Limburg spreekt men van zangwedstrijden)

De Vlaamse liefhebbers komen (meestal) de zondagvoormiddag met hun hanenbak naar de zetting waar de haan gedurende 1 uur (van 9u15' tot 10u15') op een rustige plaats kan kraaien. De hanen verhuizen van hun hanenzak naar de hanenbak. Als het startschot gegeven wordt, beginnen de liefhebbers te tekenen op de lat. Voor elke goede kraai komt er een streepje bij. De keurders doen de ronde om te zien of de hanen wel goed kraaien. Diegene die teveel slechte kraait (6 op 30 bij de vierledige of 8 op 30 bij de drieledige) wordt uitgesloten. Na een uur wordt geroepen: "latten op de grond". De haan met de meeste kraaien is gewonnen! Er wordt een onderscheid gemaakt tussen drie- en vierledige hanen. De vierledige hanen kunnen 2000 kraaien per uur halen en de drieledige zelfs meer dan 3000 kraaien per uur! Na de zetting worden de ringen van de hanen gecontroleerd. De nummers op de gesloten ringen moeten namelijk overeenkomen met de nummers op de inschrijvingsbriefjes. Als blijkt dat dit niet zo is, wordt de haan uitgesloten. De kraaien worden door de keurders op de inschrijvingsbriefjes vermeld om daarna gerangschikt te worden. Dan verhuizen de spelers naar het clublokaal waar de rangschikking bekend gemaakt wordt en de prijzen uitgereikt worden. De baasjes kunnen met een bloemetje en een kleine geldprijs naar huis.

Een leuke hobby waar je niet alleen de zondagvoormiddag kan van genieten maar waarvoor je elke dag opnieuw met je haan en zijn kippen moet bezig zijn. Deze krielen worden speciaal hiervoor gekweekt ( in de volksmond noemt men ze engelse haantjes!) en door hun baasjes uitstekend verzorgd en vertroeteld.

Ook gewone rashanen of mixhanen kunnen meespelen. Die kraaien wel niet zo vlug maar tenslotte gaat het hier om het amusement en niet om te winnen. Een baardkriel en een serama zijn reeds lid! Voor deze hanen wordt een aparte reeks voorzien: "de vrijkraaiers". Deze reeks kraait maar een halfuur in plaats van een uur.

Een paar keer per jaar wordt er ook in open bakken gespeeld. Hier gaat het dan om de pronostiek en het meest aantal kraaien. Deze manier van spelen is overgewaaid vanuit Limburg. In de Limburg spreekt men van zanghaantjes in plaats van kraai- of krielhanen.

Er zijn momenteel 2 Bonden in Vlaanderen waar hanenzettingen op deze manier georganiseerd worden. In Oost-Vlaanderen telt De.Vla.Kra (de Vlaamse Kraaihanenliefhebbers) 3 maatschappijen: Zingem (de Klubkraaiers), Kruishoutem (de Beekkraaiers) en Machelen (de Statiekraaiers). Hier wordt hoofdzakelijk met vierledige hanen gespeeld.

Het verbond West-Vlaanderen, de Ronde van Ardooie, telt momenteel ook 3 maatschappijen: Ardooie Groene Wandeling, Langemark en Gistel. Hier wordt hoofdzakelijk drieledig gespeeld.

In de Limburg zijn er zeker nog een 40-tal hanenclubs. Daar hebben ze nog een opkomst van meer dan 100 hanen per keer. Het spelreglement kan dan wel iets verschillen maar de haantjes kraaien of zingen overal!

27-06-2011, 00:00 geschreven door joske