Het ontstaan en de ontwikkeling van deze hanenzangwedstrijden wordt wel eens in verband gebracht met het beknotten van de hanengevechten. Dat verband met de hanengevechten is niet zo verwonderlijk. Aanvankelijk ging het trouwens over dezelfde haantjes en we hebben oudere liefhebbers, die in de jaren vijftig met zanghanen speelden, nog horen vertellen dat hun vader ooit met vechthanen speelde en dat hun eerste kraaihanen nog nakomelingen waren van die kleine vechthanen. In het wedstrijdcircuit voor kraaihanen in de jaren dertig en veertig onderscheiden we ook een aantal herbergen, die bekend stonden voor het organiseren van hanengevechten.   

We kunnen echter niet genoeg benadrukken dat de meeste krieleniers het nooit in hun hoofd zouden halen om hun krielhaantjes over te leveren aan een hanengevecht. In tegenstelling met de hanenkampen, waar veelal de gegoede burgerij aan deelnam en ontspanning vond, is de krielenierssport ook veeleer een volksvermaak die ingang vond bij de arbeidersklasse. Alleen al het feit dat de wedstrijden buiten doorgaan tijdens de wintermaanden en de liefhebbers er op zondagvoormiddag minstens een uur moeten doorbrengen in soms barre winterse omstandigheden zorgde voor een gehard publiek.

Rond 1900 zijn er al kraaihanenwedstrijden georganiseerd in het kader van hoendertentoonstellingen in Brussel en Antwerpen. Wellicht was die volkse animatie bij deze ornithologische tentoonstellingen ingegeven door een meer bestendig volksgebruik op het platteland. Het verband met hoendertentoonstellingen ontkracht al enigszins de eventuele verwantschap met hanengevechten. Feit is dat de liefhebberij veeleer aansluit bij het vredelievende ornithologische tentoonstellingsgebeuren, dan wel bij het oude barbaarse volksgebruik. 

Zo ging er een hanenzangwedstrijd door in november 1904 in de rand van de tweede tentoonstelling van ‘Les Jeunes Aviculteurs de Belgique’ in Brussel. De zangwedstrijd werd gehouden onder alle hanen der krielrassen. Enige tijd later werd met waar succes ook een wedstrijd gehouden in de “Laiterie de Bempt” te Vorst. De haan “Duc de Brabant” van de familie Jean-Pierre Muys , die thans in Koekelare woont, behaalde er de schaal Van Gelder voorbehouden aan ‘den besten kraaier van alle legrassen’. Die zangwedstrijden hebben er zeker veel toe bijgedragen om de kraai van den Bassette-haan te verbeteren.  De besten hebben in 20 jaar hun zangvermogen verdubbeld.  Op de wedstrijd van 1915-1917 waren ze bijna gelijk met de hanen der Antwerpsche Baardkrielen: op een half uur 60 tot 70 roepen.  Op de wedstrijd van de “Botanique” in juli 1918 werd de prijs voor ‘de besten zanger’ behaald door een haan “Bassette”, die toebehoorde aan zoon Muys, met 82 slagen in 30 minuten.  Op de wedstrijden, de laatste jaren ingericht door “Royal Club Avicole du Barbunain” brachten de Bassette-hanen het tot 120 en 150 slagen in 30 minuten.  

Krieleniers verzorgen hun lievelingsdiertjes als echte huisdieren en vinden er een aangename ontspanning in naast hun soms jachtig bestaan op de fabriek. Hun dwerghoenders houden ze voor het plezier om er mee om te gaan, de haan bezig te zien met zijn hennen en met de haan deel te nemen aan de kraaiwedstrijden. Waar die wedstrijden wellicht al sedert omstreeks 1900 bij gelegenheid werden georganiseerd door herbergiers, die daar brood en ontspanning in zagen voor  hun café,  kreeg het volksgebruik later een meer gestructureerd verenigingsleven. Voor Waregem kennen we reeds in de jaren dertig  een kraaihanenvereniging onder de benaming  “De Blijmoedige Kraaiers”, die als lokaal café “het Leeuwke” hadden (foto).

Uit mondelinge overlevering weten we dat zeker al in het interbellum hanenkraaiwedstrijden doorgingen over heel Henegouwen,  Oost- en West-Vlaanderen. Het was aanvankelijk nog een eerder sporadisch gebeuren als animatie bij kermissen of andere gelegenheden. Energieke herbergiers zagen er wellicht een bijkomende aantrekkingspool in en speelden daarmee in op de honger naar meer wedstrijden.van de liefhebbers. Elke wedstrijd kon ook steeds nieuwe liefhebbers en herbergiers verleiden om het circuit van hanenkraaiwedstrijden uit te breiden. Soms werd voor de organisatie van die wedstrijden  verenigingen of maatschappijen in het leven geroepen, maar evengoed werden losse wedstrijden georganiseerd door een tijdelijk organisatiecomité rond de herbergier. In dat verband hebben we getuigenissen van Jerome Delannoy uit Marke, Prudent De Stoop uit Zulte, Georges Rigole uit Pittem, Roger Ostyn uit Kuurne, Frans Priels uit Sint-Lodewijk Deerlijk, André Delange uit Desselgem, Etienne Declercq uit Olsene, André Vercaemst uit Waregem en informatie uit “De Krielhaan” , “De Krielenier”, “De Kraaier”, “Het Haantje” en “De regionale koerier “ van Het Volk.

24-03-2007, 00:00 geschreven door joske  

23-03-2007, 00:00 geschreven door joske  

Als inleiding van dit blog over de "Krielenierssport" publiceren we hier de inleiding uit het artikel "Krieleniers uit Sint-Baafs-Vijve, Wielsbeke en Ooigem", verschenen in het heemkundig jaarboek Leiesprokkels 2002-2004 van de Juliaan Claerhoutkring Wielsbeke.

Ik kan mij indenken dat niet iedereen vertrouwd is met het woord “krielenier”. Het is ook (nog) niet opgenomen in de ‘Woordenlijst van de Nederlandse taal’ van de Nederlandse Taalunie. Dat is wel het geval voor het beter gekende “vinkenier”, een verwant volksvermaak waarvan het in de jaren vijftig is afgekeken. Een krielenier kunnen we dan omschrijven als iemand die krielhaantjes (dwerghoenders) houdt en ermee deelneemt aan zangwedstrijden. Tot een halve eeuw geleden werd hier ook met grotere hanen deelgenomen aan die wedstrijden, maar ondervinding leerde dat die kleinere soort hoender of krielhaan, ook “Engels haantje” genoemd,  het beter deed als er werd gespeeld naar het hoogst aantal kraaien. Elders in België en Nederland gaat het om pronostiekwedstrijden, waarbij de winnaar degene is die het best het behaalde resultaat van zijn haan kan raden. Daarbij worden nog alle soorten kraaihanen in wedstrijd gebracht.

Het volksgebruik met wedstrijden voor kraaiende hanen kwam eind de jaren vijftig, begin de jaren zestig hier aardig in het spoor van de vinkenierssport na de oprichting van het Algemeen Kraaihanenverbond van België vzwd (A.K.V.B.) met zetel te Eernegem en van de nog altijd bestaande Algemene Krieleniersbond A.KRI.BO met zetel te Rumbeke. A.KRI.BO werd opgericht op 15 augustus 1957 onder impuls van Lt. Florimond Verstraete, die in 1934 ook aan de wieg stond van de huidige structuren binnen de nog altijd bloeiende vinkenierssport. Reeds eind 1955 verschenen uitslagen van het zogenaamde “Hanenverbond van Oost- en West-Vlaanderen - Hanowest”  in  zijn blad ‘De Vinkenier’. 

Het verbond Hanowest was vooral geconcentreerd in de regio Ruiselede-Sijsele, maar uit de binnenkomende uitslagen bleek vlug dat er ook regelmatig wedstrijden doorgingen in de rest van beide provincies. Uiteindelijk leidde dat tot de oprichting van een afzonderlijk lijfblad, dat vanaf 1 oktober 1959 verscheen onder de toepasselijke benaming ‘De Krielenier’. Eind 1958 waren bij A.KRI.BO al een 120-tal maatschappijen aangesloten, verdeeld over 11 gewesten.  Die lagen hoofdzakelijk in het zuidelijke gedeelte van de provincie. De verenigingen uit Sint-Baafs-Vijve en Wielsbeke waren hier ingedeeld in gewest IV met Dentergem, Kruishoutem,  Meulebeke, Olsene, Oostrozekeke, Wakken en Zulte.  Het noorderlijke gedeelte van West-Vlaanderen en de regio Maldegem-Aalter waren dan eerder het werkterrein van de A.K.V.B., dat al vanaf oktober 1956 was gestart met een eigen weekblad ‘De Krielhaan’ en een jaar later eveneens een 120-tal maatschappijen telde. Wekelijks werden er hier toen zowat 2000 haantjes in wedstrijd gebracht. 

20-03-2007, 00:15 geschreven door joske