Feest van het Heilig Sacrament                           

Met verwijzing naar onze tekst d.d. 13 maart l.l. over Juliana van Mont Cornillon hebben we gezien dat zij aan de basis lag van deze verering. Immers nadat zij de Bisschop van Luik had kunnen overtuigen dit feest in te voeren in zijn bisdom slaagden beiden erin de paus te bewegen dit feest uit te breiden voor gans de Kerk. Dit gebeurde in 1311.

Deze hoogdag werd gevierd de 2° donderdag na Pinksteren. Thans wordt dit feest gevierd de  2° zondag na Pinksteren.

In de 19de eeuw kende de Roomse kerk een opleving na het afsluiten van het concordaat met Napoleon.  Talrijke zustercongregaties werden opgericht. Zo ook deze van de zusters Apostolinen van het H. Sacrament door zuster Fanny Kestre.  Zij liet een klooster bouwen in de Liefdadigheidsstraat te St Joost ten Node. Als architect werd aangesteld Joris Helleputte. Hij is gekend als een van de promotoren van de neogothiek.  Hij  was een der stichters van de Boerenbond, prof aan de universiteit van Leuven en Minister van Spoorwegen en Post en Telegrafie.

Bij het klooster kwam ook een kapel in neogothiek.  De  kapel was toegewijd aan St Juliana van Mont Cornillon. De congregatie kende niet

het gewenste succes en moest klooster en kapel van de hand doen.

Uiteindelijk vestigde Caritas zich in het klooster en de kapel kwam in handen van een Roemeense stichting van orthodoxe strekking. De kapel is van buiten te  zien vanuit de Hamerstraat. De toegang  tot de kapel is tijdelijk opgeschort.  Ze is nog in zeer goede staat bewaard en geklasseerd.

We hopen er eerlang een rondleiding te organiseren.

PW

CHRISTUS’ HEMELVAART

van Camille Colruyt (1908-1973)

                                  

Christus’ Hemelvaart is een monumentaal verguld beeld van gehamerd koper, dat Camille Colruyt in 1968 realiseerde. Het bevindt zich sinds Hemelvaartsdag 1990 in de Sint-Michiel-en-Sint-Goedelekathedraal te Brussel, meer bepaald op de noordwestelijke pijler van de kruising.

Het lichaam van de verrezen Christus is een waarlijk, maar verheerlijkt lichaam. De sobere drapering van het kleed en de eenvoudige lijn bevestigen dit. Jezus, de Heer, neemt afscheid van zijn leerlingen. Een laatste keer heeft hij ze aangemoedigd en aangespoord tot het uitdragen van de blijde boodschap, het Evangelie. Hij zal hen zijn Heilige Geest sturen en met hen zijn tot het einde der tijden. Zijn teder en sereen gelaat drukt de liefdevolle band met zijn volgelingen uit. Christus zegent hen en stijgt op ten hemel. Zijn voeten hebben de wereld losgelaten. Zijn handen hebben een beschermende gebedshouding aangenomen. Langs de vloeiende, verticale plooien van zijn kleed kijkt hij met zijn verlossende blik naar de wereld onder hem. Het  Hemelvaartmysterie wordt als het ware onthuld met goddelijke gratie.

De gelovige kunstenaar kent het Nieuwe Testament, dat vertelt over de verschijningen van Jezus aan zijn leerlingen na zijn Verrijzenis, en over Jezus’ Hemelvaart.

"En Hij zeide hun: Zó staat er geschreven: dat de Christus zou lijden en op de derde dag uit de doden verrijzen; en dat in zijn Naam bekering tot vergiffenis der zonden zou worden gepreekt aan alle volken, te beginnen bij Jeruzalem.”(Luk. 24:46-47).

“Terwijl Hij nu met hen samen was, gelastte Hij hun: Verlaat Jeruzalem niet, maar wacht de belofte des Vaders af, die ge van Mij hebt vernomen. Want Johannes doopte met water, maar over enkele dagen zult gij worden gedoopt met den Heiligen Geest.”(Hand. Apost. 1:4-5).

“Jezus trad op hen toe, en sprak: Mij is alle macht gegeven in de hemel en op de aarde. Gaat dus heen; onderwijst alle volken, doopt ze in de naam van den Vader en van den Zoon en van den Heiligen Geest, en leert ze onderhouden al wat Ik u heb geboden. Ziet, Ik blijf altijd bij u, tot aan het einde der wereld.”(Mat. 28:18-20). 

"Toen leidde Hij hen naar Betanië, hief zijn handen op, en zegende hen.  En terwijl Hij ze zegende, scheidde Hij van hen, en werd opgenomen ten hemel." (Luk. 24:50-51). 

Bij Camille Colruyt gaat het om de inhoud. In 1947 schreef hij reeds: “Grijp de kern, de ziel, het inwendige leven; en al het overige zal u toegevoegd worden, het uiterlijk sierlijke inbegrepen.” Terugkijkend op zijn oeuvre in 1971, kan hij zeggen dat hij dit ideaal is trouw gebleven. “Niemand kan geven wat hij niet bezit” was zijn overtuiging. Aan de beheersing van de edelsmeedkunst heeft hij jaren onverdroten en met geestdrift gewerkt. Als edelsmid wil en zal hij de Rijn- en Maaslandse kunstenaars evenaren.

Maar ook het boetseren en beeldhouwen heeft hij volledig onder de knie. Hout, steen, gips, terra-cotta en brons; hij kent hun geheimen en onderwerpt de materie aan de geest en het gevoel. Met deze grote technische vaardigheid waagt hij zich, met succes, aan de monumentale edelsmeedkunst, een nieuwe, ongewone kunstvorm. Hij maakt  honderden schetsen en gipsmodellen  tot hij de idee zo veel mogelijk in vorm en volume gevat heeft. Dan neemt hij de grote koperen plaat en begint ze te plooien, op te rollen, te draaien, uit te zagen, te snijden en uit te kappen. In het mooie, gesmede koper laten zijn hamerslagen een fijne rimpeling na. Er wordt gedreven en geciseleerd. Uren, ja dagen, van spanning,  geestdrift en angst voor het doel bereikt is.

Zijn vaardigheid en creativiteit zijn zo groot dat hij als het ware ’boetseert in het koper’. Terwijl het beeld langzaam uit de plaat geboren wordt, zal hij het met liefde een ziel geven. De koperen plaat zelf zal hem tot verdere verfijning brengen; in beeldhouwkunst zou men het ’taille directe’ noemen. Het beeld wordt transcendent. Zijn vriend Marcel De Corte, professor in de filosofie aan de universiteit van Luik, schrijft hierover het volgende: “Men ervaart bij hem iets unieks, dat de kunst als dusdanig overstijgt en dat ik graag zou omschrijven als het verbeiden van de verrijzenis van de lichamen...het verlangen om de dood totaal te overwinnen door het geloof in de verrijzenis, die onze vergankelijke lichamen zal herscheppen in glorierijke lichamen.”

De tekst werd opgesteld na een uitvoerig gesprek met Mevr. Weduwe C. Colruyt op 14 februari 1996. Na hem gelezen te hebben gaf ze me een goedkeurend telefoontje:’Prima, u hebt mijn man begrepen’. 

GvE

De Kapellekerk fungeert al 800 jaar als parochiekerk.

Dit jaar vieren we dit  800-jarig bestaan en daar gaan we wat aandacht aan besteden.

Deel 1

                      

De Kapellekerk werd officieel een parochiekerk in 1210. Haar geschiedenis is echter

veel ouder.

Alles begon in 1134 wanneer Hertog Godfried I met de Baard overging tot de stichting

van een kapel “extra muros”. Dit was dus de eerste kapel buiten de stad.

Deze akte leert ons twee dingen: nl. de stichtingsdatum en bovendien dat de stadsmuur

reeds bestond.

Deze eerste omwalling waarvan nog verschillende resten bestaan (o.a. Anneessens-

toren en Plebaantoren) had een driedubbele functie:

1° de tolheffing vergemakkelijken.

2° vreemde legerbendes buiten de stad houden.

3° de rumoerige volksklasse buiten de stad houden. Vermits ze geen stadsrecht hadden

     moesten ze erbuiten gaan wonen.

Dit laatste zou aanleiding geven tot het ontstaan van de Marollenwijk.

Het waren de Benedictijnen van Kamerijk die werden aangezocht om deze kapel te

bedienen. Brussel behoorde toen immers tot het bisdom Kamerijk.

De Benedictijnen zorgden niet alleen voor de spirituele belangen van de arme bevolking,

maar ook voor de materiële belangen van de arme bevolking.

Dat het Kapittel van Sint-Goedele deze beslissing niet in dank afnam bewijst het jarenlang

verzet. Immers er werd op die manier een groot deel van hun parochie afgetakt, met de

daarbij horende inkomsten.

Hertog Godfried I trok zich van dat verzet niet veel aan. Hij was van oordeel dat de

Rijken (het Kapittel) reeds voldoende begenadigd waren door Ons Heer, vandaar dat nu

de armen aan hun trekken moesten komen via de Benedictijnen.

Bovendien zorgde hij op die manier ook voor zijn zieleheil en dat van zijn familie.

                

Het glasraam met Godfried I met de Baard, de stichter van de Kapellekerk, bevindt zich in de Heilig-Kruiskapel.

Met muurschilderingen en bijpassende glasramen gaf Charle-Albert in 1870 het koor een neo-gotisch uitzicht.

PW
foto's MG

   Wapen van Pius IX in Brussel

In de 'Résidence Centrale', Bergstraat nr. 52, is er een doorgang naar een binnenplein. Van deze Sint-Sebastiaansgang ontbreekt evenwel het straatnaambord. Op het binnenplein, waarrond zich appartementsgebouwen binnen het huizenblok Bergstraat-Beenhouwersstraat-Koningsgalerij-Arenbergstraat bevinden, zien we het 'Waterspuwend Meisje', een fontein uit 1945 van de hand van de Roemeense, Belg geworden kunstenaar Idel Ianchelevici (1909-1994). 

                                        
                                                   Waterspuwend meisje - Idel Ianchelevici

Boven de doorgang, aan de binnenzijde, is het wapen van graaf Giovanni Maria Mastai-Ferretti, alias Pius IX (1792-1878), aangebracht. Petrus buiten beschouwing gelaten, was hij de paus met de langste ambtstermijn (bijna 32 jaar).

Hier was van 1857 tot 1937 de katholieke drukkerij-uitgeverij Goemaere gevestigd. Het pauselijk wapen werd door drukker Henri Goemaere aangebracht uit erkentelijkheid omdat hij een 'pauselijke toelating' had gekregen voor het drukken van bijbels. Te vergelijken met het statuut van hofleverancier.

Bronnen: Piet J. Van Nieuwenhuysen, Gids voor oud Brussel, Standaard uitgeverij Antwerpen, 1988 / Ludo Simons, Geschiedenis van de uitgeverij in Vlaanderen, deel 1, Uitgeverij Lannoo Tielt, 1984 / Pierre Bernard, Bouwen door de eeuwen heen in Brussel, 1A, Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, directie Monumenten en Landschappen, 2009 / Artikel Paus Pius IX, uit Wikipedia / Artikel Idel Ianchelevici, uit Wikipedia / Wapen in kleur, uit Wikimedia Commons.

Tekst en foto's: Michel Govaerts.

                  Een knipoog van St Goedele  naar Juliana van Cornillon

Omstreeks 1193 werd Juliana geboren in de omgeving van Luik. Op jonge leeftijd verloor zij haar ouders en trad op de leeftijd van 5 jaar in  in het klooster van Mont Cornillon.

 In dit klooster werd ze priorin in 1230.

Zij ijverde voor de verering van het H. Sacrament. Na lang aandringen werd door de bisschop van Luik in zijn bisdom een feestdag ingevoerd ter ere van het Heilig Sacrament. In het Italiaanse stadje Bolsena was een hostie gaan bloeden.
 
 De visioenen van de H. Juliana.

Dit kwam Paus Urbanus IV ter ore. Hij was ooit kanunnik  van de kathedraal van Luik geweest. Terstond  stelde hij het sacramentsfeest in voor de hele Kerk. Sindsdien viert men Sacramentsdag op de 2° donderdag na Pinksteren.

Het bekende lied “ Tantum ergo” van Thomas van Aquino dateert van toen.  Sedertdien zijn er talrijke legendes opgedoken omtrent het H. Sacrament. Niet enkel Brussel heeft er een, maar ook Herkenrode bij Hasselt en Hoogstraten om er maar enkele te noemen.

Juliana stierf in een geur van heiligheid en werd  zalig verklaard in 1869.

Brussel had een mooi klooster aan haar toegewijd, maar daarover later meer.

DE BOOM VAN JESSE

Wie is Jesse ?

Volgens Gods beloften zou de Messias geboren worden uit de nakomelingschap van Abraham “Door u zal zegen komen over alle geslachten op aarde” (Gen.12,3; hernomen in Sir.44,21; Jer.4,2; Hand.3,25; Gal.3,8) en uit het geslacht van koning David, aldus de Godspraak via de profeet Natan: “Ik zal de nazaat die gij verwekt hebt hoog verheffen en zijn koninklijke macht in stand houden. … en Ik zal zijn koninklijke troon voor altijd in stand houden.” (2 Sam.7,12-13).

In het populaire kerstverhaal van Lucas lezen we dat Jozef, “omdat hij behoorde tot het huis en het geslacht van David” (voor de volkstelling) op weg “ging naar Judea, naar de stad van David, Betlehem geheten” (Lc.2,4).

Twee evangelisten, Matteüs en Lucas, geven in de aanvang van hun evangelie een gekunstelde geslachtslijst van Jezus. Zeker Matteüs die de nadruk erop wil leggen dat Jezus wel degelijk de langverwachte Messias is, laat de genoemde dynastieke belofte uitkomen. In een afdalende geslachtslijst van Jezus vermeldt hij aldus Davids vader Isaï: “Obed was de vader van Isaï en Isaï van David, de koning” (Mt.1,5). Ook de tweede gekunstelde, (tot Adam!) opklimmende geslachtslijst van Jezus die Lucas geeft bij het begin van Jezus’ openbaar optreden, vermeldt de vader van David: “Isaï” (Lc.3,32). De naam van Davids vader komt ook voor bij Paulus (Rom. 15,12) (zie verder) en nogmaals bij Lucas (Hand.13,22-23): “Nadat God Saul verworpen had, verhief Hij David tot hun koning. Van deze gaf Hij het getuigenis: Ik heb David gevonden, de zoon van Isaï, een man naar mijn hart, die mijn wil in alles zal volbrengen. 23 Uit diens nakomelingschap heeft God volgens belofte voor Israël een Verlosser doen voortkomen, Jezus.” 

Isaï, wiens naam betekent ‘Hij is de Heer’, treedt in het bijbelse verhaal (1 Sam.16) enkel op in functie van de uitverkiezing van zijn zoon David tot gezalfde koning. Samuël wordt gezonden “naar Isaï, de Betlehemiet, want een van diens zonen heb Ik voor het koningschap bestemd”, aldus de Godspraak (v.1). Bij het opdragen van een kalf als offer valt het oog van Samuël op de oudste zoon van Isaï, maar hij is niet de door God uitverkorene; immers “een mens kijkt naar het uiterlijk, maar God naar het hart” (v.7). Isaï stelt aldus zeven van zijn zonen aan Samuël voor, maar geen van hen blijkt de uitverkorene. Ten allerlaatste wordt de jongste die de schapen nog aan het hoeden was, gehaald en gezalfd: “Sedert die dag was de geest van God vaardig over David” (v.13).

In tegenstelling tot de moderne Nederlandse vertaling ‘Isaï’ luidt die naam in het Latijn van de Vulgaat “Jesse”. Dergelijke andersluidende invullingen van de klinkers (zeker bij vertalingen) zijn nu eenmaal eigen aan het Hebreeuws dat enkel vaste medeklinkers kent.

Omwille van de eeuwenoude Latijnse traditie is echter de ‘(stam-)boom van Jesse’ als begrip ingeburgerd geraakt, wat wel eens voor een valse verwarring zorgt tussen de beide versies voor de naam van dezelfde persoon. 

Rudi Mannaerts, toerismepastoraal Antwerpen
Boom van Jesse in kloosterkapel Keyhof van Huldenberg

                          

 Bonifatius  van  Brussel

 19    februari

Bonifatius werd geboren te Brussel omstreeks 1182 en behoorde tot een welgestelde familie met name  Clutinc.  Hij werd opgevoed in de vreze des Heren.

Op 5 jarige leeftijd werd hij naar school gestuurd, en dit in zijn onmiddellijke omgeving, n.l. de abdij  van Ter Kameren bij de zusters Cistercienzen.

Wanneer hij de leeftijd  bereikte van 17 jaar kende hij vlot latijn, dermate dat hij het kon spreken.  Ook in de bijbel was hij goed thuis.  In 1158 werd hij ingeschreven aan de universiteit van Parijs. De K.U.Leuven  bestond  toen nog niet, zij dateert van 1425.Ook  daar blonk hij uit.. Hij werd er magister in de theologie en mocht er nadien doceren. Intussen ontving hij het kanunnikschap van de St Goedele kerk te Brussel  om er tenslotte deken te worden  van 1216 tot 1222.

Alvorens benoemd te worden tot bisschop van Lausanne in Zwitserland, deed hij nog dienst als scholaster aan de kathedraal van Keulen.

Hij raakte echter onmiddellijk   in conflict met de andere kanunniken aldaar omdat hij weigerde hun voorrechten te erkennen en ook weigerde hij hen een traditioneel banket aan te bieden.  Gedurende 8 jaar bleef hij  bisschop van Lausanne, waarna hij zijn functie neerlegde. Hij raakte verwikkeld in het conflict tussen de Roomse keizer Frederik II en de Paus Gregorius  IX. Als gevolg van een aanslag op zijn persoon , door de keizer beraamd, nam hij ontslag. Hij vertrok  in 1247 terug naar zijn geboortestreek. Liefdevol werd hij opgevangen in de abdij van Ter Kameren. Teruggetrokken in een cel verbleef hij er nog 18 jaren, tot zijn dood.

Bonifatius moet  een voorbeeldig man zijn geweest , eerlijk en rechtlijnig, hetgeen  niet altijd in dank werd aanvaard.

PW

DE RUST TIJDENS DE VLUCHT NAAR EGYPTE

Schilderij: Jan Breughel de Oude


 

Maria en Kind

- geen mantel en kap: ontspannen tijdens de rust

- op de voorgrond

- zit / ligt

- naast haar liggen een grote reistas en een wandelstok

- het Kind bij zich

- zoogt het kindje Jezus

- leest een boek: biddend

Jezuskind

- slapend

- een hoofddek­sel, een hoofddoek

Jozef

 - is met zijn ezel naar het dorp voedsel gaan halen voor zij familie, komt vanuit de verte achter Maria met een broodmand aangewandeld

engelen

- volgen met een rijkelijk gevulde fruitmand

Rudi Mannaerts, toerismepastoraal Antwerpen
Afbeelding Internet

Lichtmis
2 februari

Dit feest is geïnspireerd door het verhaal van Lucas* 2,   22-40 en wordt gevierd 40 dagen na Kerstmis.

Het is ontstaan in het oosten als een vreugdefeest. Het werd te Jeruzalem gevierd met processie, kaarsen, mis en homelie.

Het is zowel een Christus-feest  als een verheerlijking van Maria, met in het westen een klemtoon op dit laatste.

Lichtmis heeft in het volksleven heel lang een aparte plaats gehad. Vrouwkensdag is daar een voorbeeld van.

Op Lichtmis is het nog volop winter en toch klaart de hemel op. Zo kende de boer een leuke woordspeling:  men kan van nu af bij het werk het “ licht missen”.

Te Brussel werd op deze in de St Niklaaskerk O.L.Vrouw van de Vrede aanroepen en men stak dit beeld een brandende kaars in de hand.

Lichtmis is  nog steeds een traditionele pannenkoekendag zowel in  Vlaanderen als Wallonië

Interessante linken:

Beeldje O.-L.-Vrouw van Scherpenheuvel in de kathedraal.

Onlangs werd de kathedraal van Brussel verrijkt met een prachtig authentiek huisaltaar met beeld van O.-L.-Vrouw van Scherpenheuvel, gesneden uit de authentieke eik (eerste helft 17^e eeuw). Deze eik werd gekapt op verzoek van Bisschop Hovius omdat hij een gevaar betekende voor de talrijke pelgrims, die ieder met een stuk ervan naar huis trokken.

DE BESNIJDENIS

21 Nadat de acht dagen voorbij waren en men Hem moest besnijden, ontving Hij de naam Jezus, zoals Hij door de engel was genoemd voordat Hij in de moederschoot werd ontvangen.

Betekenis

Het betreft het verwijderen van de voorhuid van het mannelijke lid (met een scherp mes): de besnijdenis (Gen. 17,10-14). Ofschoon de besnijdenis ook bij naburige volken bestond, zoals bv. bij de Egyptenaren, Feniciërs, Arabieren, Moabieten, enz... werd dit gebruik bij de Joden ingevoerd als teken van het verbond dat God met de aartsvader Abraham sloot. Ook de Moslims later passen dit gebruik toe. Dit ritueel moest voltrokken worden op de achtste dag na de geboorte (Lev.12,3), zelfs indien die op de sabbat viel, de heilige rustdag. De besnijdenis wordt oorspronkelijk voltrokken door de vader, later door de mohel. Hierdoor treedt men toe tot de gemeenschap van Israël, zodat men aan de eredienst mag deelnemen; het is het teken van toewijding aan God. Maar de ware besnijdenis/ verbondenheid met God bestaat uit een innerlijk gebeuren: het is vooral het hart dat moet besneden/ gezuiverd worden (Deut.10,16). Dit verbondsteken wordt een discussiepunt onder de eerste christenen. De christenen uit de joden willen dit (joodse) verbondsteken met God aan allen opleggen, terwijl de christenen uit de heidenen dit afwijzen. Deze laatsten, die o.m. sterk de steun krijgen van Paulus, nochtans zelf van vorming een joods schriftgeleerde, halen het op het apostelenconvent (Hand.16,3). De besnijdenis was steeds verbonden met het geven van de naam aan het kind.

Feestdag

1 januari (d.i. 8 dagen na kerstmis)

Naam

Besnijdenis, (lat.) ‘circoncisio’

Devotie

De besnijdenis is het eerste gebeuren in Jezus’ leven waar Hij bloedt. Dit wordt aangezien als een voorafbeelding van zijn bloedig lijden en sterven op het kruis. Vandaar dat de devotie tot de ‘vijftien bloedstortingen van Jezus’ aanvangt met de besnijdenis (vb. schilderij Kathedraal Antw.).

Omdat de besnijdenis verbonden is met het geven van de naam aan het Kind, werd het feest eeuw gevierd bij de jezuïeten, ‘het Gezelschap van Jezus’, en spraken zij die dag een gelofte uit (cfr. schilderij in Mariakapel St.-Carolus Borromeuskerk). Ook voor de broederschappen van de (Soete) Naam Jezus was dit dé feestdag.

Voorstellingswijze

De voorstelling is afkomstig uit Byzantium sinds de 10^de eeuw.

Jozef en Maria kijken toe hoe het Kind besneden wordt, soms door Jozef.

Maria

- wit-blauwe kledij

- gevouwen handen, de ogen aandachtig gericht op het Kind: de moeder-kind-relatie

- aureool

- draagt het Kind

- of heeft het Kind uit handen gegeven

Jozef

- oudere man, kale schedel, baard

- (geen) aureool

- kijkt (staande) toe als toeschouwer, terwijl een ambtenaar, de mohel de besnijdenis uitvoert,

- óf voltrekt zelf (geknield) de rituele handeling: overeenkomstig de joodse voorschriften

de mohel

- een mes/stift in de rechterhand: brengt de besnijdenis toe

- geknield / staande

tempeldienaar(s)

- hoofddoek, baard

- houdt met beide handen het Kindje vast terwijl de mohel met de besnijdenis bezig is.

Jezuskind

- baby, enkele haartjes op het hoofd

- aureool

- weert zich enigszins / ongestoord

- in de armen gehouden door tempeldienaar / Maria

- óf ligt op een altaartje / in een bekken

omstaanders

- mannen en vrouwen: knechten en dienstmeiden

- een of meerderen dragen grote brandende kaarsen: lichten bij voor de delicate ingreep

- een draagt een grote kan, een ander een schaal: respectievelijk om het water voor de reiniging van het bloed uit te gieten en op te vangen

- komen binnen / kijken toe: getuigen van het gebeuren

locatie

- in een soort tempelgebouw (naargelang de stijlperiode: bv. renaissance-tempel in rondbouw): nochtans heeft de besnijdenis niet plaats in de tempel, wel in Betlehem (de synagoge?)

opstelling

- tot en met de 16^de eeuw enkel binnen cycli zoals ‘het leven van Christus’, ‘de Kindsheid Jesu’, ‘de (15) Bloedstortingen’ of ‘het leven van Maria’ en ‘de Zeven Smarten van Maria’.

- vóór ‘De aanbidding der Wijzen’ én ‘De opdracht in de tempel’

- typologische voorafbeeldingen: - de besnijdenis van Isaac

     - de besnijdenis van Samson

Tekst : Rudy Mannaerts - Toerismepastoraal Antwerpen

DE FIJNSPAR      

Langs straten en op pleinen staan ze te schitteren met hun veelkleurige lichtjes en ballen. Over al hoort men 'O dennenboom …'
De kerstboom is terug van weg geweest. Maar onze kerstboom is geen dennenboom maar een spar.

Deze soort hoort hier eigenlijk niet thuis. Hij is hier aangeplant als kerstboom maar ook voor zijn hout.
Hoofdzakelijk hoort hij thuis in Noord- en Midden-Europa. Van de Alpen tot Scandinavië en van de Balkan tot in Rusland.
Hij houdt van een vochtige atmosfeer en een koud klimaat.
Hij groeit dan ook op grote hoogten. Daar ontwikkelt hij zich tot een krachtige boom met een fraaie rechte stam.
In onze streken wordt hij bijlange niet zo fraai.  In vergelijking van zijn broers uit het hoge noorden is hij een verschrompeling.  Hij werd hier ingevoerd in de 18de eeuw.
De stammen uit het hoge noorden werden en worden veelal als masten gebruikt op zeilboten maar ook van grote en hoge tenten.
Hij kan tot 62 hoog worden en zeer oud worden. Men spreekt tot 600 jaar.
De fijnspar verdraagt veel schaduw en daardoor worden ze dicht bij elkaar geplant. Het is echt helledonker in een sparrenbos. Maar daardoor had men een grotere houtopbrengst. Na 3 tot 35 jaar kon men aan de kap beginnen. Daarna de grond ploegen en opnieuw planten.

  De vrouwelijke bloem

De spar heeft  platte naalden die rondom de twijg staan. Ze zijn scherp gepunt. De bovenste twijgen zijn omhoog gericht de onderste gaan neerhangen. Deze twijgen zijn roodachtig bruin.De boomschors is roodachtig bruin. Later zal, bij oudere bomen, deze kleur overgaan naar donker paarsachtig..
De schors vertoont barsten die ronde kleine gladde platen vormen.          
                                                         
   De vruchten zijn 12 tot 18cm lange kegels. Die als sigaren van 2,5cm dikte aan de boom hangen.
Tijdens de herfst rijpen de zaden maar het is pas een jaar later dat de kegel zijn zaden los zal laten.
Hoger schreven dat de spar om zijn hout gekweekt wordt.

Hij levert sterk, licht , elastisch hout met een bleekgele kleur. Het is vooral gekend als vurenhout. Het wordt evenwel ook gebruikt voor kisten, interieurs, in de papierindustrie, voor violenbouw, als hei en telefoonpalen en in de scheepsbouw.
In sparrenhout (vurenhout) vind je steeds kleine knoesten (wieren) tussen de grote. De den (grenenhout) heeft dat niet omdat hij geen zijtakken heeft.
Op stam vindt men de harsblaren. Uit deze hars zal men terpentijn winnen. Heel de boom zit vol alveolen die met hars gevuld zijn. Ze hebben geen verbinding met elkaar. Het zijn die harsbubbels die ervoor zorgen dat het haardvuur knettert wanneer je harshoudend hout brandt. Het hout mag jaren drogen, toch blijft het vonken en gensteren.
Het hout werd ook als mijnhout gebruikt.in de mijnen stutte men er de gangen mee. Wanneer er  een instorting dreigde dan ging het hout zingen “kraken” en wist men dat men zich uit de voeten moest maken. Ander hout bezweek onmiddellijk onder de druk. Dit is ook de verklaring waarom er in de Kempen zoveel naaldhoutbossen aangeplant werden.

KERSTBOOM

De spar is reeds eeuwen het symbool van groei en bloei en de verjager van heksen en slechte geesten.
Vroeger bond men sparrenboompjes hoog in de mast van een terugkerend zeilschip; men hoopt met kerst terug thuis te zijn. In de 5de eeuw was het reeds de Boom des levens in de mysteriespelen in Duitse kerken. Bij die gelegenheid was de boom versierd met appels en koekjes.
In de 9de eeuw verbood Karel de Grote het opzetten van deze boom. Paus Martinus II deed hetzelfde in de 10de eeuw.
Straatsburg toonde de eerste versierde kerstboom reeds in 1605. Het is pas in de 19de eeuw dat de opmars zal beginnen.

VOLKSGENEESKUNDE

Sinds mensenheugenis weet men dat het sap van de spar en bij uitbreiding bijna alle coniferen, slijmoplossend is en helpt bij aandoening van de luchtwegen.
De etherische olie wordt, opgelost in heet water, gebruikt bij griep, koorts, astma.

LEGENDE
Deze legende komt uit Beieren

Het was volop winter. Het sneeuwde en het vroor dat het kraakte. De drie bosarbeiders keerden terug naar huis. Onderweg kwamen ze een mooie vrouw tegen.
Zij brak van een spar drie takken af en gaf ze aan de mannen met de woorden:
“ Dit zijn gelukstakken. Bewaar ze goed.”
Twee arbeiders vertrouwden het zaakje niet en gooiden  de vermeende heksentakken weg.
De derde stak het takje op zijn muts. Als bij wonder veranderde het in een echte gouden tak.
Onmiddellijk liepen de twee anderen terug om hun takjes te zoeken.
Wie vandaag naar de Beierse bossen gaat zal die twee mannen nog steeds zoekend vinden.

                                                                            ZALIG KERSTFEEST
                                              
Hoe herkennen  ?  
                                            
Spar : De naalden staan alleen rondom de tak   solo  (alleen)
Den :  de naalden staan per 2                           duo  ( per twee)
Lork: de naalden staan gegroepeerd                 legio  (met vele)

norbert mosselmans 12/2009

INFO

Bomen en struiken     Readers Digest
Foto’s      Internet
Legende      internet Kerjean info
Volksgeneeskunde      internet Gielenaroma

  De  Maeskapel

Op  26 oktober l.l. werd de Maeskapel plechtig opengesteld voor het publiek. Deze barokkapel, die deel uitmaakt van de kathedraal te Brussel werd ontworpen door Leon van Heil, hofarchitect in de 17° eeuw.

Zij vervangt een vroegere absiskapel gelegen achter het hoogkoor die in de 13°eeuw was toegewijd aan Maria Magdalena.

Deken Hendrik Slabbaert  werd er begraven in 1348, vandaar dat deze kapel ook werd genoemd het “ Slabbaertchoorken”.

Dit gebouwtje raakte in verval, zodat het werd afgebroken en vervangen door huidige kapel.

Jan Baptist Maes, zoon van de gelijknamige raadsheer bij de Raad van Financien kreeg toelating tot de bouw van deze barokkapel in 1675. Het werd tevens de begraafplaats van deze familie. 

Deze kapel was reeds geruime tijd buiten gebruik en afgesloten voor het publiek door middel van een pracht van een 18° eeuws hekken, afkomstig van de abdij-kerk van Ter Kameren. Dit hekken ontnam deels het zicht van een uniek retabel in albast van de hand van  Jan Mone.  Thans is deze kapel toegankelijk voor een devoot publiek.

Door deze ligging ontsnapt zij aan de drukte veroorzaakt door de talrijke toeristen.

De plechtigheid van 26 oktober had nog een ander doel.  In dezelfde kapel werd een plaats toebedeeld aan een zeer oud en origineel beeld  van O.L.Vrouw van Scherpenheuvel uit de 17° eeuw met een heel aparte voorgeschiedenis.  Maar dat is een ander verhaal.

PW

INTERNATIONALE KRIBBENTENTOONSTELLING

 Vanaf 29 november 2009 tot 3 januari 2010

 
Zoals naar gewoonte zal een kribbententoonstelling plaatshebben in de Sint-Michiels- en Sint-Goedelekathedraal. Deze kribben worden gerealiseerd door verschillende katholieke gemeenschappen van buitenlandse herkomst in samenwerking met de stad Brussel.

De opening van de tentoonstelling is voorzien op zondag 29 november om 15 uur.

Dagelijks gratis toegankelijk  vanaf 9 uur tot 18 uur (buiten de liturgische diensten)

MB  -  foto JPVB

DE KERK ALS GEBOUW

(vervolg en slot)

Evolutie

Er is ook een evolutie in de kerkenbouw.

De doopkapel die aan de noordzijde (de kant van de heidenen) van de kerk werd aangebouwd verdwijnt. De doopvont wordt in de kerk geplaatst, meestal nabij de ingang en aan de noordzijde.

Ook het atrium met de cantharus verdwijnt. De fontein krijgt een bescheiden plaats in de narthex (vóór de kerk) en wanneer deze galerij wegvalt, krijgen we de wijwatervaten aan de ingang. Soms zuiver symbolisch want de dikwijls onhygiënische wijwatervaten laten zelfs niet meer toe de toppen van de vingers te reinigen.

Ook het koor wordt langer in klooster- en kapittelkerken.

Onze kerken zijn naar het oosten gericht, dwz dat de ingang naar het westen uitkijkt en het altaar en het koor naar het oosten. Christus is het licht in de wereld, het licht in de duisternis.

Deze west-oost-as is ook terug te vinden in de hellenistische tempels. (In de Byzantijnse traditie zou de apsis oorspronkelijk westelijk gericht zijn). In de vroegchristelijke kerken konden de apsissen zowel westelijk als oostelijk gebouwd zijn. In elk geval werd er gebeden met het gezicht naar het oosten gericht. Was de westelijke apsis het priesterkoor, dan draaiden zich alle gelovigen in het schip en de andere apsis om voor het gebed. In de Frankische periode zal de apsis altijd in het oosten gebouwd worden.

Aan de noordkant komt na de doopkapel ook de preekstoel te staan.

De goede boodschap wordt gepredikt aan de heidenen; via het doopsel treden de bekeerlingen toe tot de christengemeenschap.

Het is ook nu nog in bepaalde kerken en streken het gebruik dat de vrouwen aan de noordkant van het schip plaats nemen en de mannen aan de zuidkant. Mannen worden van vrouwen gescheiden. Het was immers de eerste vrouw, Eva, die de man verleidde en de zonde in de wereld bracht.

Maria maakte de verlossing mogelijk en daarom vindt men doorgaans aan de noordzijde het Maria-altaar. Het portaal aan de noordzijde was vaak het Mariaportaal. Veel van deze middeleeuwse symboliek ging echter in de renaissance verloren.

De vrouwelijke heiligen delen het lot van de vrouwen in het wereldse tranendal; hun beelden komen terecht op de zuilen en wanden aan de noordkant.

Ook in de dwarsbeuk is de noordkant deze van de duisternis, de koude, het heidendom, en de zuidkant deze van de zon, het licht en Christus.

GvE

450 jaar aartsbisdom Mechelen

De Hemel in Tegenlicht

In  Mechelen  loopt thans de tentoonstelling “De Hemel in  Tegenlicht “ als herdenking van het bestaan van 450 jaar aartsbisdom  Mechelen. De expositie vindt plaats in de voormalige brouwerij  Lamot  en dit van 21 maart  tot 21 juni  2009.

Het is een prachtige tentoonstelling, waarbij eenieder kan gebruik maken van een audiogids.

Er worden  een 300–tal  religieuze  kunstwerken getoond uit gans het land en dus ook uit Brussel. Zo is er een oude devotieprent van de H. Gudula.

Eeuwenlang speelde het katholiek geloof een bepalende rol in het dagelijks leven. Dit wordt op  schitterende wijze geëvoceerd. Pareltjes van kunstvoorwerpen en devotionalia uit onze kerken, zelfs uit de kleinste dorpen pronken op de expositie. Voor jong en oud een must.

Voor de ouderen  ook nostalgie, voor de jongeren een innovatie.

PW