De morgen die middag wordt, die avond wordt, tot je de nacht in duikt: het verloop van een stukje eeuwigheid waar je niet aan tornen kunt; je bent er trouwens op ingesteld; je leeft er naar toe, immer de blik gericht op het komende terwijl het ‘nu’ aan jou voorbijgaat, of hoe moeilijk het wel is te zijn van het ogenblik zelf.

      Het ogenblik zelf dat is van het zijn, van het Dasein zou mijn vriend van gisteren zeggen. Zoals ik soms in het Frans denk zo denkt hij in het Duits, hij verrast me telkens met zijn kennis ervan. Hij kent er, als niet een, de strakheid van die uitmondt in een sluitende gladheid. Een perfect schilderij waar elk woord is ingesteld op het andere en, in zijn wezenheid, ook het andere woord ondergaat. Ik kan erin komen dat iemand van de structuur en het bijna mathematische ervan, ondergaat als een speelsheid en ervan gaat houden en daarenboven het is de taal waar we het dichts bij aanleunen, een soort moeder- of zustertaal.

      We zijn opgegroeid met die taal in onze broekzak, ook met het Engels en het Frans, we zijn er van in de aanvang mee vertrouwd geweest, zo vertrouwd dat je ontsteld bent als iemand, een jonge man van twintig en wat meer, niet weet wat ‘une abeille’ is. Wat heeft die wel geleerd in de klas, hoe weigerig heeft hij niet gestaan tegenover het Franse eerste woord dat hem wellicht toch onderwezen werd? Hij dacht dat het een libelle was, hij was er dus dichtbij, maar dichtbij was niet wat we horen wilden. Daar tegenover stel ik, de vraag van mijn achterkleinzoon van vijf die aan zijn vader vraagt of hij weet wat de zwaartekracht is. Hij kan zelfs de vraag in het Frans stellen.

      Ik ben afgedwaald al schrijvend; ik heb mijn gedachten gevolgd, en ik kom nu terug op wat ik zeggen wou over het leven in het nu. Hoe moeilijk het is geconcentreerd te blijven op je omgeving, op wat je doet of zegt en, bewust ervan te zijn dat jij het bent en niet de machine die je bent, een groot deel van de dag. Het is de raad die P.D. Ouspensky - die het leerde van Gurdiëff - ons voorhoudt in zijn ‘In search of the miraculous’. Hij leerde me dat ik het ben die daar zit en schrijf, natuurlijk ben ik het, maar ik besef het niet grondig, niet tot op het been van het zijn, niet tot in het merg ervan.

      Als ik het naga achteraf is het mijn ik die hier vanmorgen een persoon heeft neergezet die luistert naar wat hem wordt ingefluisterd, die de woorden heeft weergegeven die hem overvielen. Hij heeft die geschikt en op elkaar laten inwerken om uit te komen op een zin die een betekenis droeg, die iets vertelde. Maar ik, ik heb me zelf niet bezig gezien, ik heb niemand bezig gezien, ik wist zelfs niet meer dat ik er was, het waren mijn handen die bewogen die naar de letters werden toegezogen: een snoer van woorden waarbij het ene voortvloeide uit het vorige en reeds het volgende klaar hield, en het schrijven een gebeuren is dat van buiten ons komt.

      Alsof ik er naar toe verwezen werd door het onbekende, haal ik Freeman Dyson’s ‘Infinite in all Directions[1]’ uit zijn rek om de passage te vinden waarin hij het wonder dat het schrijven is, vergelijkt met het wonder van de vlucht van de monarch butterfly, en ik val op de volgende onderlijnde zin:

      ‘If this assumption is true, that life is organization rather than substance, then it makes sense to imagine life detached from flesh and blood and embodied in networks of superconducting circuitry or in interstellar dust clouds.

      Komt dan, wat ik ingegeven krijg, zoals Dyson het mogelijk acht, uit 'interstellar dust clouds', uit de ‘magische’ golven die me omhullen? 

09-03-2019, 05:43 geschreven door Ugo d'Oorde  

      Is er ook bij mij die ‘panische schrik’ waar de moslim, Khalid El Jafoufi het gisteren over had? Ik begin het te geloven, die gevoelens duiken regelmatig op, ik neem ze ernstig, ook omdat ze wijzen in de richting van heel ernstig. Erger nog, als ik er mijn dag mee begin, kom ik er niet meer van los, blijf ik er in gedachten over schrijven. Ken je dit gevoel?

      Gisteren was er nochtans ook een andere kreet, een alarmkreet van een vriend die vreesde dat we hem zagen als een afvallige, omdat hij, op sukkel zijnde na een armbreuk, die een (te) lang herstel vergde en blijft vergen, zich niet meer vertonen kan zoals hij het wenst, in de groep vrienden die wel nog regelmatig samen komen, nu telkens zonder hem.

      Ik wou hem zeggen, dat we zijn toestand kennen, dat we hem dus zeker niet zien als een afvallige, integendeel we denken aan hem als we onder elkaar zijn, zijn naam ligt op onze lippen omdat hij blijvend aanwezig is in ons herinneren en hij altijd een van de figuren is geweest die een centrale plaats bekleedde onder ons.

      En, mijn vriend, ik zeker niet , ik zou er nooit aan denken je te zien zoals je vreest dat we je zien. Herinner je de momenten dat we samen waren om je Sauternes - was het er niet een van 1966? - te drinken, in je appartement met zicht op het hart van de stad waarmede je zo vertrouwd bent; herinner je de cluster we toen vormden, samen met Jan. Wel, mijn vriend, die gevoelens zijn gebleven, onveranderd. Ik ken je voldoende; ik kan me voorstellen, welke de impact is van de toestand waarin je lichaam verkeert, op je gemoed; hoe je geteisterd wordt door de beperktheid, die er het gevolg van is, om je te verplaatsen. Ik weet wat het betekent omdat ik ook op het punt sta terecht te komen in een bijna identieke toestand: de mogelijkheid me te verplaatsen onder de mensen, onder de vrienden is aan het tanen. Ik loop er nu op vooruit, maar ik voel het aankomen.

      Trouwens het feit dat je me erover schrijft is het bewijs dat je geen afvallige bent. Een afvallige vergeet, jij vergeet niet, jij denkt aan ons, je vrienden, maar je kunt je gevoelens niet meer veruiterlijken met je te verplaatsen. We kunnen, jij noch ik, we kunnen niet meer terug naar de dag dat we met Jan, naar het kasteel van Beauvoorde reisden om er deel uit te maken van een groep mensen - Tom Lanoye incluis, in korte broek die er het woord voerde - waar we de hoogdag van de Nederlandse taal beleefden.

      Dergelijke hoogdagen zijn er nog, maar niet meer voor ons. Jammer, meer dan jammer, maar er rest ons, gelukkig nog de herinnering, de foto die toen genomen werd op de terugweg, op het terras van een café ergens op de markt in Oudenaarde is er het sprekend bewijs van.

      Ik moet je meer betrekken in wat ik doe, en je erover vertellen opdat jij me zou kunnen spreken over wat je bezielt in de ruimte van de dagen over jou. Ik had je nu kunnen bellen, of je een mail terug kunnen sturen, maar ik verkies het te vermelden in het soort dagboek dat ik bij houd, opdat het geweten zou zijn, niet alleen vandaag en tussen ons, maar opdat het geacteerd zou staan voor wat van de toekomst is. Het krijgt aldus een grotere waarde, het wordt een literaire akte onder vrienden, een akte waar iedereen kennis van kan krijgen. Ik grijp aldus heel graag de mogelijkheid die me gegeven is te ‘vereeuwigen’ wat ik jou te zeggen had. Ik maak het bekend aan de wereld van vandaag en aan deze van morgen. Dus ik maak het ‘wereldkondig’ als je dit woord aanvaarden kunt van mij.

08-03-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

      Ik volg de morgenzon, de schittering ervan. Ik zie hoe ze, dag aan dag, dichter en dichter naar het punt van het precieze oosten  schuift, naar het punt van de lente-equinox. Ik zie hoe het licht het haalt op de duisternis. Ik zie heel wat als ik rondloop met de ogen open, vooral dan deze van de geest. En ik weet hoe ik me inspannen moet om bij te houden en weer te geven al wat er gebeurt in en rondom mij, om naar niet te spreken wat van de wereld is. En dan denk ik bij momenten, en de media helpt me daarbij aan wat is van de Islam die ons belaagt, die ons inlijven wilt.

      Zo las ik in de Standaard van 5 maart, de ingekorte versie van het hoofdstuk, ‘De islam als rechtsbron’, uit het boek, ‘Het vervallen huis van de islam’, van Ruud Koopmans, hoogleraar, sociologie en migratie aan de Humboldt Universiteit in Berlijn.

      Koopmans stelt dat het ‘islamitische fundamentalisme’ en de daarmee gepaard gaande afwijzing van een scheiding van staat en religie een marginale stroming is waar de ‘overgrote meerderheid’ van de ‘gematigde’ moslims niets van zou willen weten, helaas, niet strookt met de feiten binnen de islam van vandaag.

      De sharia maakt het rechtsstelsel uit in 29 van de 47 landen met een islamitische bevolkingsmeerderheid. In veel van die  islamitische landen zijn grote meerderheden van de bevolking zélf van mening dat de sharia de wet van het land moet zijn, en in 13 ervan is het strafrecht, geheel of grotendeels inbegrepen

      Zelfde Standaard brengt ook een wederwoord van Khalid El Jafoufi, Voorzitter van de politieke partij Democratisch-Solidair Appél. Hij vindt dat de historische compromissen tussen liberalen en katholieken door de panische angst voor de islam en de bijhorende religieuze praxis van de moslims, steeds meer onder druk wordt gezet.

      Hij vraagt zich niet af, hoe het komt dat onze ‘panische’ angst voor de islam/de sharia, zo algemeen verspreid is in het westen, schijnbaar is er voor hem geen enkele aanleiding toe, wel, of, de scheiding tussen religie en staat in het gedrang komt nu de islamitische eredienst zijn rechtmatig deel van de koek opeist. Ik begrijp dit als een vrees van hem dat het westen de scheiding religie-staat gaat inroepen om hun recht ‘op de koek subsidies’ te weigeren of uit te stellen.

      Is het geraadzaam, de ogen te sluiten en steun te verlenen aan een  Religie  die zich, in wezen, opstelt met de sharia in het achterhoofd. Hij droomt die man, hoop ik toch. Hoop ik dat zijn droom geen realiteit wordt.

      Hij verwijst ook naar het islamitisch cultureel erfgoed van 1.400 jaar oud. Het overbrengen, zegt hij: van de islamitische kennis - welke kennis? - is misschien de grootste uitdaging voor de moslimgemeenschappen in het westen.

      En nog iets en dit in verband met die panische schrik die ons overheerst. We consulteren volgens hem onvoldoende de stem van de islamitische deskundigen ter zake. En hij verwijst naar hoofdstuk 10 van de Koran:

      ‘En als jouw Heer het had gewild, dan zouden degenen die op aarde zijn , zeker allemaal geloven. Ben jij dan in staat om de mensen te dwingen om gelovig te worden?[1].

      Twee paragrafen van de 109 van hoofdstuk 10, een van de 114 hoofdstukken. Heel gemakkelijk over te slaan, zelfs voor zij die gaan slapen met de Koran onder hun hoofdkussen, maar als te volgen regel is het heel mager en zeker verwaarloosbaar als we horen en zien, en niet alleen van de fundamentalisten, hoe het met hen is gesteld en hoe ze ons waarmerken.

      Van de sharia, spaar ons ‘Heer’, met alle middelen ter uwer en onzer beschikking.      

07-03-2019, 05:29 geschreven door Ugo d'Oorde  

      Ik denk vanmorgen in het bijzonder - niet dat ik er niet altijd aan denk - aan de twee vrienden van het allereerste uur, aan hen die me van mijn eerste verschijnen af hebben aangemoedigd en gesteund om vol te houden. We zijn nu jaren verder en ik weet dat ze me trouw gebleven zijn, dat ze me zijn blijven lezen en blijven aanmoedigen. In de loop der jaren zijn er andere lezers opgedoken die me even trouw gebleven zijn. Ik vermoed hun namen maar zekerheid hierover heb ik niet. Het gebeurt dat ze me  iets laten weten en als ik het aantal lezers zie die me dagelijks hebben opgezocht, dan weet ik dat ze er nog steeds moeten zijn en met een grote regelmaat me bezoeken. Ook hen bedank ik voor hun trouw, ook zij leven in mijn gedachten als ik schrijf, als ik zoek naar de woorden die tegemoetkomen aan wat ze wensen te lezen van mij.

      Maar vandaag denk ik vooral aan de steunpilaren van het eerste, het allereerste uur, ze zijn me duurbaar, zonder hen stond ik nergens, wat niet wegneemt dat deze van het tweede en derde uur, de getrouwen, me even duurbaar zijn.

      Waarom zeg ik dit nu, waarom het niet vroeger laten blijken dat ik allen dankbaar ben? Wel ik denk dat ik de laatste dagen een soort spasme heb gekend; minder duidelijk ben geweest. Dat er een grote aarzeling in mijn teksten is geslopen die wijst in de richting van een vermoeidheid die is opgetreden, een duidelijk tekort aan inspiratie, met het gevolg een gemis aan spontaneïteit, een teveel moeten-zoeken, wat neer komt op het uitwringen van de citroen.

      Ik ben gisteren op wandel geweest op mijn harde schijf en ben geconfronteerd geweest met het vele dat zich daar heeft opgestapeld. Het is een grote warboel die zich gevormd heeft, teksten van ver voor mijn eerste blog, teksten van de vorige eeuw, nog in het spoor van Willem Kloos, van Marnix Gijsen. Als ik deze niet herneem dan zijn ze verloren voor altijd, want niemand, ik ook niet kan er klaar in zien er is een te grote massa van oude teksten die gebleven zijn en in de loop der jaren hernomen, niet eenmaal maar meerdere malen.

      Ik heb ooit eens kuis gehouden in de teksten op papier, maar dit nooit meer, zo ook heb ik moeite iets van wat er staat, definitief te ‘deleten’. En toch zal het moeten, toch kan ik het zo niet overlaten want dan is het reddeloos verloren, wat ik niet wil.

      Ik geraak niet meer los van mijn 'werken' en Ik zit er altijd verloren in, omdat de goede oplossing niet gevonden wordt. Verwacht je dus aan zaken die ik ooit schreef, maar die, tot mijn verwondering nog altijd stand houden, het zijn er die met de jaren zijn gerijpt echter voldoende aantonen van waar ik kom. En dit is van heel ver.

      Of er iets van uit de verte in mijn blogs gaat terecht komen weet ik vandaag nog niet, het zijn de omstandigheden die dit bepalen zullen. Afwachten is de boodschap en dit geldt zowel voor mij als voor jullie.

06-03-2019, 07:07 geschreven door Ugo d'Oorde  

      Elke dag komen de momenten waar hij een haat-liefde verhouding mee heeft: enerzijds schrikken ze hem af, weet hij dat hij er niet aan ontkomen kan, anderzijds is het een voldoening als deze momenten zich hebben uitgeleefd en er staan als het teken van ons mens zijn. En, wat er ook nog van is, hij kan die momenten niet meer missen, ze zijn van hem, ze zijn hem. Hij is deze momenten geworden na al die tijd. Het zijn de momenten dat hij luistert naar wat is van het mens-zijn binnen in hem.

      Een vreemd gebeuren is het waarbij hij een deur opent op het bevreemdende van het naar-binnen-gekeerd-zijn, als hij zichzelf gaat opzoeken en kijkt hoe hij ingesteld is; welke gedachten zich hebben opgehoopt en zich bevrijden willen. Soms opent de deur zich niet - dit was gisteren het geval - soms is het maar zo en zo, soms is het een vloed die hij amper inhouden kan. Zo gaat het nu eenmaal in het leven, zo ziet hij zich als een doender, het woord dat in is de laatste dagen.            Hij zoekt dan het verhaal te vertellen van wie hij is, opdat hij zich zelf beter kennen zou, alsof het nog nodig zou zijn, alsof er nog verborgen kanten zouden zijn die nog niet werden blootgelegd.

      En er zijn er nog, kanten die hij niet benaderen wilt, gebeurtenissen, verlangens die niet uit te spreken zijn, die hij opvangt en achterlaat achter een hoek van zijn gedachten, waar ze lang blijven zullen, wachtende. Dit ook is van ons mens zijn, we vertellen niet alles, er is altijd een verborgen deel dat je zelfs niet tonen wenst aan jezelf: het berouw om het verkeerde dat hangen blijft, zoals ook James Joyce het zo goed te zeggen wist in zijn Ulysses, over sins or evil memories: ‘Yet a chance word will call them forth suddenly and they will rise up to confront him…’ Dit wat Bloom betreft, maar ook Joyce betrekt er zich bij, schaamteloos. Hij ook weet dit, zoals we het allemaal wel weten, het verkeerde dat we deden en waar we liefst niet aan herinnerd worden.

      Al dit is van ons ingewikkeld mens zijn, de schroomvalligheid die ons bevangt als het gaat over onze diepste gedachten, over ons schaduwgedeelte.

      Hij moet dit al gezegd hebben, zo iets verzwijgt je niet lang, het of de ogenblikken dat je, je bevond op een plaats waar je beter waart weg gebleven maar waar je naar toe gezogen werd, onmogelijk eraan te ontkomen.

      Zoals ik niet ontkom aan dit gesprek hier met mezelf, dat ook een gesprek is met jullie die me lezen. Hij denkt niet veel verschillend te zijn, beiden zijn we, elk op zijn gebied, doenders; de ene niet minder  dan de andere en we houden het zo, we wijken er niet van af, geen haarspeld.

      Zoals de luchten waren deze morgen, enkele ogenblikken toen hij de gordijnen openschoof, lichtend grijs, maar o zo zuiver, met naar het zenit toe de donkere wolken die hij er, zonder ze een waarde te geven, heeft bijgenomen, zo waren, deze zelfde ochtend zijn gedachten, heel zuiver als water dat opborrelt uit de bron, die, en Umberto Eco wist dit ook, van de Kosmos is.

      Hij heeft niets of niemand anders om naar te verwijzen, het is zijn enige, blijvende toevlucht.  

05-03-2019, 07:10 geschreven door Ugo d'Oorde  

      Nu alles nog gesloten is, langs welke opening is het dat hij vandaag binnen glijdt in zijn geest; zijn keuze lijkt moeilijk nu. De nacht was van een te grote dichtheid, nu als toegemetst achter hem. Hij geraakt er niet buiten. Hij hoort wel de wind om het huis, het slaan van een losgekomen luik, hij hoort wel de regen tegen het raam, maar dit helpt hem niet, omdat er niets méér te openen is, schijnbaar toch.

      Zo, man, waar wandel je heen, wie wacht je op eens het grijsblauwe licht van de morgen zich zal hebben uitgeklaard en de zon rijzen zal achter de ceder voor het raam? Je er niets aan toe te voegen hebt. Geen besluiten je er uit te trekken hebt, noch uit wat is, noch uit wat was, zelfs niet uit wat nog komen zal. Wat gisteren was is van gisteren, wat nu is, is nog van nergens, enkel van de stilte van het nu, lijk een blok binnen in jou en uitzwerven lukt je niet, er is geen Beethoven ditmaal, en ook je zoekt hem niet op, er is geen weg die naar hem toe leidt.

      Het zijn de te vele ja   ren, denkt hij, die alles dichthouden, de opgeslagen hoop ervan is te hoog gestegen, is begroeid met mossen en met wieren, met zwammen lijk hangsloten. Elke hunker erin weggeborgen.

      Dit is wat hij te zeggen heeft, meer is er niet vandaag alsof er geen vandaag zou zijn, zelfs geen verwachten is dat hij komen zou. Dat de uren verder schuiven zouden, de dag binnen, naar de nieuwe avond, de nieuwe nacht toe. Jij woordeloos met wat gestold leven dat hangen bleef in je aderen. En niets te bereiken, zelfs de wil niet hoger op te komen: te zijn zonder er te zijn, alsof dit mogelijk zou zijn. Maar de gedachte is er en dit is voldoende opdat het zo zou opgetekend worden.

      Dit lijkt, op een begin van, op een aanloop naar, een soort van bevochtiging van de ogen, het is schijnbaar daar waar het begint, waar het zich ophoopt om los te laten erna, niet in tranen, je bent te oud hiervoor, maar het zit hem dieper, onder de oogleden nog, waar het blijven zal, enkel in je woorden vastgezet.

      Hij ziet pas nu, de regen op het raam, de wind hoe speels hij is, een kind gelijk, in de takken van de ceder. Hij denkt wat van het speelse is, is van het verre kind in mij, van de relieken die ergens nog zijn blijven hangen, het weinige dat ik hier achter te laten heb op dit blad en is, van het weinige dat er was op deze dag, gesloten alles bleef als met een laken toegedekt.

      Hij heeft er zich niet tegen verzet. Hij heeft alles genomen zoals het kwam. De stilte erna was ijzig, té, om er iets meer over te zeggen. Alles lijk in een lang gedicht.  

04-03-2019, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

      Beethoven: het Andante uit zijn eerste pianoconcerto waar je je dag mee begint. Groot, immens: de golven van de wildste zee die tegen de rotsen beuken, opspattend, schuimend en terugvallend, keer op keer, met rustpunten soms. Zo ervaar je het, zo zit de zee in jou vastgehecht. En de muziek, het is niet dat je elke noot ervan kent zoals de pianist, zoals de dirigent, maar je kent het geweldige ervan, de klanken ervan die opspringen tot tegen de gewelven van je herinneren. Je komt er wel van los, later, naarmate de dag vorderen zal, maar nu, op het ogenblik van je schrijven zijn ze er nog, zie je van zovele zeeën hoe ze aanrollen, zich ophopend, zich kronkelend, wit schuimend rollend over het strand, of in andere contreien, waar je je nu bevindt, en het zijn deze die je bekoren, hoog opspattend tegen de dorre grillige rotsen waar je waart.

      Je er gedichten over schreef, je er dagboeken mee vulde, elke morgen, elk ogenblik dat je er waart, aan de voet ervan, waterdroppels, zilver in je ogen of, gezeten op de hoogste rots, het spektakel van water en licht en luchten tot de verre horizon, nooit te vergeten.

      Beethoven die je er naar verwijst. Welke stormen waren het die hem bezielden toen, zijn eerste pianoconcerto dat hij schreef. Hoe jong was hij, hoe vurig om te horen wat hij hoorde en het op te tekenen met een brede zwaai van de hand op zijn blad. En jij, kleine man, die hem navolgen wilt en je woorden raapt en schikt om enkele ogenblikken ook Beethoven te zijn, of minstens  te doen alsof. Het je leven is, deze enkele momenten die je optekent alsof ze van het hoogste belang waren, die geschreven staan, die je misschien later herlezen zult en je afvragen wie deze zonderlinge gedachten ooit verwoord kan hebben, niet meer wetende dat jij het waart, jij op een morgen, wakker geworden uit een droom die je je niet meer herinnerde, omdat alles opgelost werd in de eerste klanken van de muziek die je overdonderde en je vervoerde, je weg bracht naar een wondere plaats in de wereld van je geheugen, waar het goed is te zijn omdat je er van de zee kunt zijn, zodat je er van alle tijden bent en van alle plaatsen waar je ooit waart, tot de plaats van je schrijven hier.

      De oneindigheid van het zijn die je bezit om, van op deze onooglijke plaats, van elk punt te zijn waar je ooit waart en dit alles nu samengebracht in deze luttele woorden dankzij, de grote Beethoven, die je bezocht toen je ogen nog gesloten waren op de nacht.

      Vertrekkende van hier uit, waar zwerf je uit, waar ligt het punt, waar je, nu je dit sluiten gaat, weer zult opduiken als je neerzit voor je klavier? Je weet het niet, zoals je het niet wist toen je, je vorige blog afsloot. Wat er was voorheen, je voldoende het weet, je voelt de essentie ervan: hoe je leefde, hoe je geworden bent wie je bent; je weet niet wat er komen gaat, al denk je het te weten hoe je dag verlopen zal, maar zekerheid heb je niet, heb je nimmer, jij toch niet.

      Wat geschreven staat was er zo-even nog niet. In potentie was het er wel, zoals er in potentie al is wat ik morgen schrijven zal, als er nog een morgen komt voor mij, zul jij me misschien lezen.

      Misschien, als je het bekijkt, zoals het er staat, een vreemd uitziend woord. 

03-03-2019, 07:01 geschreven door Ugo d'Oorde