Hoog september: het licht en het tijdloze van de woning - the house is more a home then a house - waar je bent, van stilte gemaakt. Woorden waar je naar luistert, je denken kunt aan wat was en wat ooit eens komen zal; waar je vertelt wat je te binnen valt, gerijmd, ingesteld op wat is van het eeuwige, alsof je handen de tijd houden konden, omvatten konden en het 'zijn' zich stolt in wat je zegt, in wat je nog overhoudt om het achteraf te zeggen of te zwijgen en te houden nog, het evenwicht dat je vindt. 

Hoog september: de kamer wijd. Ver weg, pianoklanken, vertrouwd, in jou waar ze zich gevestigd hadden.Je wist het, maar je luisteren moest om de naam te vinden, wachten moest en zoeken, diep in jou. Je waart met vrienden op een zolderkamer om een serie foto's tot een verhaal te schikken, een montage, de muziek die je had meegebracht, Shostakovich, het andante uit zijn tweede pianoconcerto, en hier, of je de muziek in de kamer kende, of je nog wist hoe ze je gegrepen had en je had vastgehouden, ze zich had vastgezet onder je huid, een lied van vroeget toen je met haar op de trein waart, elke dag bijna en ze je vertelde, eens, bij het afscheid nemen: 'I got you under my skin' en je pas later begreep wat ze je vertellen wou, later toen je met haar alleen in de lift stond en ze naar jou toe neigde om je te kussen, wat niet kon, maar toch...

Hoog september: Shostakovich, zijn Andante, zijn hooglied. Hoe hij dit ooit kon geschreven hebben, de hemel rakend, de sterrenstelsels in volle tederheid; hij de  vervolgde, de mis begrepene, de angstige, denkend in de nacht de klop te horen op de deur, maar desondanks, in zijn hoofd tot in zijn leden, de klanken van zijn Andante die er waren, zo maar kwamen ze tot hij ze plaatsen kon op de notenbalk. Je hoorde van hem het schrijven, zijn pen krassend op het papier, het thema dat zich oploste, geen Beethoven, geen Mozart, geen Bach, maar muziek van hem, hoe hij zich ontbolsterde.

Hoog september: de plaats, de ruimte, waar ze zaten, waar ze elkaar raakten met woorden, het licht - wat hij zo graag noemen wilt - als poeder uitgestrooid over het grasperk, de kat die niet binnen kwam, de bomen er roerloos stonden in de wereld die ver af was. En Shostakovich, de muziek van een geniaal ogenblik, waarmede hij je raakte tot diep in je hart, tot diep in het gesprek dat je had met een vriend die je dierbaar was. Alsof je sprak met hem en haar, zijn echtgenote, en je via  Shostakovich hen raken, hen betoveren kon.

Hoog september: de tijd die afwezig is in de plaats die niet is, de woorden die gesproken worden en opgelost verdwijnen. Losgehaakt uit de ogenblikken die niet zijn, niet waren. Shostakowich in de andere kamer, het wondere vloeien van klanken, lichtvoetig en o zo zacht, zo uitgesproken teder om ze op te vangen, ze niet meer te laten gaan, zo eenvoudig het was te weten dat ze van Shostakowich waren. Hij, mee luisterde waar wij waren, bij ons gezeten die namiddag, een namiddag uit de duizend, je die niet vergeten zult nu je die hebt opgetekend, een dag in hoog september, de herfst, die je gegrepen had, die van lang geleden was. Jij, andante, rustig gaande nu. Je weet het al een tijd.

Daarna zal de winter komen.

23-09-2017, 06:50 geschreven door Ugo d'Oorde  

Venus een lichtpunt in de morgen, ook een inspiratie die mijn plannen in de war brengt. Zo dacht ik deze morgen te schrijven alsof het al avond was, alsof de eerste sterren er al waren en ik de nacht inging, de schaduwzone van de dag. Want het is wel degelijk zo, avondgedachten zijn zelden deze van de morgen. Hemingway wist maar al te goed dat, wat mogelijk was in de avond, het niet meer zo duidelijk mogelijk was in de morgen. 

Is het belangrijk hier rekening mee te houden? Wellicht ja. maar je kunt ook schrijven in de morgen alsof het avond is, je hebt er de vrijheid toe en niemand hoeft te weten wanneer, wat er staat, opgetekend werd. Zo, over de fluisterstem van de zee als de nacht er over hangt, het ijzige schuiven van de golven over het strand, de glinsterlijn, het streepje licht in kronkels verdwaasd, de zucht van het water als ik er ben, zelfs als ik er in gedachten ben. Lang en aanhoudend weten hoe het is als ik er niet ben. Ik heb dan de donkere lijn aan de horizon voor mij, de waterlijn waar het tere van de luchten begint, waar het mysterieuze van de nacht begint: het ganse zwerk van wolken, sterren en planeten, gekende en ongekende - ik schrijf dit op 1 Tishri, de eerste dag van het jaar 5778 van de Joodse kalender - wachtend, op de stand van de zon loodrecht op de aardse evenaar, het equinoxpunt van de herfst, het punt van de aarde in de oneindigheid  van luchten en van galaxieën, onzichtbaar en dus onbestaande voor wat van de oneindigeid is.

Of, hoe we denken te bestaan in het onbegrensd massale  waarin we leven, hoe we durven denken er te zijn en er te wonen, terwijl het maar al te duidelijk is dat de ganse Kosmos ons versmacht, lijk een hoge golf op ons afgekomen en ons meegezogen, zonder mededogen, om er nooit meer uit op te staan.

Zo denken we ons te kunnen verplaatsen, maar of ik er ben of niet ben, of ik er blijf of wegga, geen ster die het bemerken zal. Wie dan wel? Ik ben in de nacht, de enige die hier staat, wat lichaam nog, verloren, ontdaan van al wat ik had of hield of dacht te houden. Naamloos, krachteloos, niets  zoals ik er sta als de laatste man op het strand. De zee een toevlucht, de enige die ik nog heb. Of ik verdwijn nu, of ik opgeslorpt word, ik zelf zal het niet eens merken. Wie ben ik dan, of denk ik te zijn, hier waar ik sta, eenzamer en minimaler dan ik ooit dacht te zijn.

Te denken in deze richting, gevaarlijk te denken dat ik binnen kan gaan in de golven om een totaal andere te worden, te zijn. Terecht te komen in een andere wereld, een andere Kosmos, ein anderes Dasein. Ik heb nu eenmaal niet de neiging, te zeggen dat ik meer ben dan dat punt op het strand, vastgezet, vastgenageld. Dat ik er sta om er niet meer weg te gaan, geen dageraad meer, geen nieuwe morgen meer, laat me waar ik ben, wel klaar, indien nodig om hier weg te gaan en toch, en toch hier te blijven staan, een zoutpilaar. Hoe goed ik me voelen zou, mijn ik, mijn nacht, mijn oneindigheid voor altijd, ik het equinox punt dat er nooit geweest is.

Gelukkig is er de morgen, is er het licht van de grote dagen in september, heb ik het licht lief in september, ben ik een zoutpilaar die denken kan, die weet dat hij sterk staat, de hemel een openheid over hem. Wat, indien hij niet denken kon, hij niet een deel van die Kosmos was?

22-09-2017, 06:57 geschreven door Ugo d'Oorde  

Je ademt woorden, het is je geraden wil je volbrengen wat je te volbrengen hebt. Niet aarzelen, niet schuil gaan, niet versagen maar voluit binnen wandelen in 'a potential plenitude, pregnant with shaping impulses, zoals George Steiner het verwoordt. Dit duurt nu al een tijdje, je bent er stilaan mee vergroeid, er aan gewoon geraakt, het is je adem, het is het kloppen van je hart. Hoe het begonnen is en hoe het zal eindigen, en tussendoor hoe het zal geboekstaafd staan als een noodzakelijk iets, het is en het blijft, een antwoord, uit 'de potentiële volheid van de Kosmos, zwanger van  vormgevende opwellingen' die je ondergaat. Het is met andere woorden het resultaat van de Kosmos die inwerkt op je geest en dit is dan het verhaal dat je schrijft en waar je je goed bij voelt, het resultaat van de scheppingsdrang in jou, die je enkele met woorden kwijt kunt.

Het is altijd zo geweest maar je hebt er nimmer aan gedacht hoe het tot jou gekomen is. Het was er en je hebt het met beide handen vast genomen. Die volheid is er voor elk van ons. ofwel verzilver je de opwellingen ervan , ofwel laat je ze voor wat ze zijn en ga je er aan voorbij. Het uiteindelijk verschil is miniem, de impulsen, de prikkels die de geest ontvangt, zijn voorbijgaand of ze nu opgetekend worden en achteraf in een schuif belanden, of onopgemerkt voorbij schuiven, wat ook, ze zijn er, onophoudelijk zijn ze er, en we ondergaan ze de ene verwerkt ze, tekent ze op, de andere heeft er geen nood aan ze te verwoorden, merkt ze misschien zelfs niet op.

Zo bestaan we dan in de stroom die van het leven is, de immense golf van leven die alles overspoelt en meesleurt, de holte van de tijd in. De tijd die ons insluit, die elke vezel van het lichaam doorstroomt zoals het water van de bergstroom door de rotsen, krachtig en onstopbaar. De tijd is die bergstroom die alles meesleurt. We haken ons vast met woorden soms, woorden die hangen blijven op de oevers, terwijl wij al veel verder meegesleurd zijn, immer meer en meer woorden achterlatend, waar ze in het meest gunstige geval, gevonden zullen worden, bijgeschaafd en ingelijst voor de eeuwighedid die enkel van het woord kan zijn, het overige te vergankelijk is, te loshangend, lijk een luik dat open en toe slaat in de wind.

Wat je nu gezegd hebt - getracht hebt te zeggen - is veel betekenend, voor wie of wat we zijn: een ontvangsttoestel voor de impulsen uit de ruimte, uit de geledingen van de Kosmos, zijnde de minimaalst deeltjes inwerkend op elkaar en de echo ervan, de prikkels die ons bereiken. Elk woord is aldus een deeltje van die echo die onze arme geest beroerde en hem aanzette tot de weergave van die prikkels, die stroomstoten, die opwellingen.

Wij schrijven, zo in de dag als in de nacht, telkens de echo ons bereikt, wij 'pregnant with shapings impulses'.

Ref. 'Pregnant with shaping impulses' zin ontleend aan George Steiner: Grammars of Creation', originating in the Gifford lectures for 1990. Faber & Faber, paperback edition 2002, page 182.

21-09-2017, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Als je voor het inslapen weet hoe de volgende dag te beginnen, noteer het, want de nacht is een vergeter, is iemand die je graag parten speelt en je gedachten steelt, zodat je, eens wakker, gaat neerzitten en leeg bijna je dag beginnen moet, hoe weet je nu niet. Je hoort de regen tegen  het raam, maar die helpt je niet. Of toch je weet nog hoe het was, gisteren toen je aan de vijver zat met Marc, met een vislijn in de hand, geduldig starend naar je dobber. Marc had je geholpen hij had een made vastgehaakt aan de haak - zonder weerhaak - en je wachtte lang, ingetogen en in spanning tot het gebeurde, de dobber met een ruk onder ging en je ophaalde, een glinstervisje van een paar jaren, dat tegen spartelde, losgehaakt werd en teruggegooid  zoals alle visjes en vissen die er gevangen werden.

Je dacht aan de zomers in je dorp, toen je, met kameraden naar de Molenbeek ging, dicht bij de windmolen, een beek die nu een gracht geworden is, om er met een zelf gemaakte lijn te vissen op bliek of grondeling, veel was het niet, en teruggegooid werden ze niet. Maar we zaten er in het gras, een pastoraal  zicht wellicht dat een man die we niet kenden vastleggen wou en ons vroeg even stil te blijven, hij wou een foto maken en we het vreemd vonden dat we er een waard waren. Die foto kan dus nog altijd in een album zitten of uitvergroot, onder glas opgehangen in een of andere kamer: de knaap die ik was geweest in vroegere tijden. En nu zat ik daar terug met een professionele lijn in de hand, alsof er geen tijd was tussen geweest, alsof enkel de plaats was veranderd en ik terug knaap geworden was, ik een man op volle leeftijd, in volle ernst aan het vissen was. Ik me toen zag zitten, de man met een blog.

Dit was van gisteren toen het regende, toen de kilte na een tijdje in rug en schouder gleed en ik wist dat ik het zo niet langer volhouden kon, dat ik dringend uit wind en regen weg moest, na amper een visje gevangen te hebben.

Dacht ik, hoe gelukkig ik me voelde, te kijken naar dat ene stille, licht dansende punt in het water, en het regende over het land, met de duiven laag en de tortels in de bomen en, de herfst in de bladeren in het gras, en in je stramme leden. Jij die niet dacht ik ga hierover schrijven, jij die niet nalaten kon te denken aan wat je geschreven had over Proust en je voelde dat er nog iets verkeerd was, dat je Madame niet voluit mocht schrijven maar Mme voldoende was, zoals je het gelezen had in 'Les amours de Swann', het boek zat in de brede zak van je jas, een zwaarte die je voelde bij momenten als je even bewoog.

Zo was Proust zelfs niet ver weg als je er zat met een vislijn in de hand, en het cirkels regende in je gedachten, en je er nog een paragraaf aan toevoegen wou, maar je wist nog niet wat, alleen dat het te mager was wat je geschreven had en er zeker een aanvulling moest, vooral dat Proust je bezeten had, dat hij aanstekelijk was, en dat je je manuscript een Proustiaanse kleur moest meegeven, nu hij terug, na zovele, niet meer te tellen jaren, bij jou terug gekomen was, zonder aan te kloppen, alsof dit nodig zou geweest zijn.

Je hem verder lezen moet.  

20-09-2017, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Hoe ik me aanpassen moet als ik Proust wil gaan lezen, hoe ik een andere eeuw moet binnenstappen, een andere wereld van zijn, van kijken naar de dingen en erover ellenlang gaan schrijven. Geen detail voorbij te laten gaan, alles maar dan ook alles erover te vertellen en meer nog, alles wat er enigszins een logisch tot zelfs een onlogisch verband mee heeft of, er zou kunnen mee hebben. Woorden en nog woorden, zinnen en nog zinnen die je met de meeste aandacht lezen moet, wil je, geroerd door je omgeving, al wat er staat opnemen en verwerken/onthouden.

Ik herinner me de Russische romans die ik las, Pasternak, Solzhenitzyn, Vassili Grossman, de namen erin, voornamen en familienamen, die ik moeilijk bijhouden kon, maar in hun verhalen lag een lijn die gemakkelijk te volgen was. Bij Proust ontbreekt die rechte lijn, hij heeft die trouwens niet nodig, hij schrijft golvende zinnen, om deze reden ook was het verkeerd van mij Proust te willen lezen in de stilte van het weidse land, in het ruisen van de bomen, amper hoorbaar en ik, begeesterd door het licht zo uitgesproken herfst al, als poeder bijna over mij en over de dingen naast mij. En bovenal,  het water een  spiegel, een omgekeerde wereld, waarvan ik me afvroeg of ik het niet was die in de omgekeerde wereld zat en in het water, licht bewegend er de echte wereld stond afgebeeld.

Maar Proust, Proust leest je niet onder de bomen, Proust leest je weggedoken in een hoek, ergens in een  plaats - als die zou bestaan - waar je alleen bent met zijn woorden. Je vraagt je af hoe hij ze geschreven heeft, zittend aan zijn tafel met de pen in de hand en de pot met inkt voor hem, schrijvend, herlezend en verbeterend, uren lang, dag na dag, om daarna de salons af te lopen en in zijn bed te kruipen, verder denkend en opstaan terug, want de woorden komen, blijven komen, een waterval van woorden, gekende en ongekende, verwachte en onverwachte.

Proust, mon ami, hoe je mij rond je vinger draait, hoe ik me aanmanen moet om je bij te houden, je te verteren en niet te vergeten waar je eigenlijk bent als je, in gedachten, ver er vandaan bent, en ik niet meer weet in welke salon en met wie je er spreekt of wat er gezegd werd en wordt, en wie het is die dit zegt, of het zou kunnen gezegd hebben op een andere wijze of andere plaats, die dan toch niet die plaats was, maar een andere, waar die persoon er was en ook die dame die je er niet verwachtte daar te zien, maar die er toch was omdat ze er uitgenodigd was door een vriend die hij de vorige week nog in de salons van Mme une telle, niet deze van la rue X, of neen, was het niet la rue Y? Neen, het zal toch la rue X. geweest zijn waar ze Mme la Comtesse de X. et M le Duc de Y. ontmoette, die hij ervoor al eens ontmoet had bij Mme une autre, en zo verder tot in het oneindige. Neen, Proust lees je niet onder de bomen, het was verkeerd van mij hem trachten te lezen in volle levende natuur met het lichtend vlak van de vijver voor mij uit en ik, denkend tussendoor, de aandacht even verliezend, aan het boek dat ik, voorzichtigheidshalve, omdat ik het vermoedde dat Proust niet in de zon te lezen was. Wat evenmin een goede gedachte is geweest, Bertus Aafjes mee te nemen en zijn gedichten te gaan lezen dit, na Proust op zij te hebben gelegd, omwille van moeilijk volgen. En nu Aafjes, en als ik zijn bundel opende en enkele gedichten las, ik terechtkwam in de wereld van Aafjes die de wereld was van mijn jonge jaren die ik terug ontdekte, maar waar ik me niet meer thuis voelde, evenmin in de gedichten van Aafjes.

Ook Aafjes zul je niet verder lezen, hij schijnt nog onleesbaarder geworden dan Proust, want hij schrijft in jouw taal, maar niet in je woorden en je zinnen van nu. Maar wat ook, Proust en de ongerijmdheid van zijn zinnen die elkaar opvolgen de ene meer dan de andere vloeiend uit de voorgaande, naar de volgende die zich splitsen zal in twee of in drie, maar niet altijd, Proust die je bezeten heeft en die je zou willen navolgen omdat zijn manier van schrijven aanlokkelijk is , omdat je al enkele dagen in zijn greep vast zit en er niet wil van loskomen.

We zien wel hoe het verder moet, later.

19-09-2017, 07:10 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het was wel degelijk Dvoràk - al dacht ik even aan Jancek - die ik hoorde op Klara en, na het Nieuws van zes, Beethoven. Ik checkte het voor ik aan mijn schrijven begon, ik had het juist geraden. Elke componist, elke schrijver, heeft een persoonlijke herkenbare toets, een eigen manier van componeren/schrijven, die hij niet verbergen kan, waarom zou hij? Het is van hem en van niemand anders en, veel is er nodig opdat hij deze manier van werken wijzigen zou.

Ik denk nog altijd aan Proust - ik las nog een paar bladzijden in zijn 'Swan' voor ik insliep - zoals ik nu denk aan de lange tekst die ik gisteren schreef en die ik - mag ik zeggen met een tikje ontroering - ingelogd, deze morgen heb herlezen, me afvragend hoe hij zal ontvangen worden. Pas daarna heb ik de gordijnen open geschoven en toen ik door het raam keek, ik geraakt was door Venus in het oosten, schuin onderaan een stukje maan. Ik dacht met dit beeld te beginnen, maar heel wat gedachten vloeiden door elkaar, ik had geen duidelijke idee waarover ik schrijven zou: over de reiger of de vriend die verjaarde - in mijn enthousiasme gebruikte ik verkeerde cijfers, 33 ipv 36 en 17 ipv 18, Ik vraag excuses - of over het stukje maan, een wassende of niet, of nog over de muziek die na Beethoven kwam en die, opgezocht, van Haydn was. Met met welke zin nu zou ik beginnen, of was ik al begonnen? 

Mijn echtgenote die me zegde gisteren, voor ik slapen ging, dat ik te lang voor mijn laptop had gezeten, dat het slecht was voor mijn hart. En, inderdaad het was gisteren een lange dag geweest, een lange blog, de langste uit mijn geschiedenis denk ik, daarenboven ook, omdat ik de tekst tweemaal heb moeten schrijven, eens in het klad (!) en daarna, kopiëren niet aanvaard zijnde door de centrale computer, rechtsreeks op mijn blog, wat een pak woorden was. Moraliteit, in de toekomst werk ik rechtstreeks op mijn blog, zonder tussenwegen, wat er staat, staat er, dus, zoals een etser op zijn koperen plaat gedoemd is de lijn te volgen eens die gegrift staat, of een vriend beeldhouwer, eens hij te diep in het hout heeft gekapt hij er verder rekening zal moeten mee houden. Wat mijn schrijven aangaat is het nog niet zo erg, ik kan 'deleten', maar wat ik niet kan is de ingeslagen weg, zo maar verlaten, een woord is soms bepalend om te weten hoe het verder moet. Maar gaat het niet, in laatste instantie kan ik alles met een veeg verwijderen, en alles herbeginnen. Wat zelden gebeurt. Een zaak staat vast, of ik nu bij het oude blijf of herbegin, ik moet verder, eerder blindelings, om aan te komen waar ik hoegenaamd niet wist waar ik aankomen zou, zoals ook nu niet en ik me, al schrijvend, de vraag stel wat het worden zal. Geen nopod echter, het soepele, wondere volgen van zijn gedachten heeft ook zijn charmes. 

Een vriend stuurde me een gedicht dat hij maakte na het overlijden van een vriend van hem. Het was grote poëzie, ik interpreteerde het in functie van de gedichten die ik soms schrijf en ik voelde dat ik op een verkeerde weg aan poëzie toe was; dat ik teveel naar de binnenkant van het woord keek en niet genoeg naar de buitenkant; dat ik er een filosofisch gedoe van maakte, maar dat ik hiermee, me baserend op zijn gedichten, totaal de verkeerde weg op ging. Poëzie is zoals een Japans gedicht dat ik las: zeggen dat je een boek aan het lezen bent, voor het open raam, en in slaap bent gevallen, het hoofd op de tafel en als je wakker wordt het boek en jij bedekt met lentebloesems. Poëzie wil lentebloesems zijn en weinig meer. Wil verrassen, zegde Allan Poe, niet noodzakelijk in de diepte, maar simpelweg, hoe eenvoudiger, des te beter. Het is en blijft een kwestie van woorden die plots, gans onverwacht, opduiken in het vers. Ik daarentegen wil altijd meer, ik wil te veel, ook in mijn teksten, maar daar vind ik dat het moet, dat een stuk proza geen waarde heeft als het niet gaat tot in het merg. Maar te veel is dan ook niet goed. Daarom sukkel ik voor het ogenblik met mijn manuscript, het heeft te veel merg, het raakt te diep, het vermoeit. Ik kom er voorlopig niet toe een evenwicht te vinden tussen wat ik hoger zegde, de binnekant en de buitenkant van het woord, een gebrek aan evenwicht is dodelijk, is vervelend, is negatief. 

Ook en vooral, wat ik nu ondervind, ook voor de schrijver die ik ben en als het mijn woorden betreft. 

18-09-2017, 07:03 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik kon het - gezien al waar ik met begaan ben - o zo gemakkelijk vergeten hebben, ware er niet aan de vijver, in de regen, de reiger geweest die hoewel hij er maar stoïcijns bij stond, me herinnerde aan de reiger van ons beiden, aan een meander van de Leie op zondagmorgen in de herfst, als in de winter, de lente en de zomer, waar we even maar stopten, op de plaats waar in de lente de vlier, als met sneeuw is bedekt (T.S.Eliot), of in de zomer zwart van de bessen, en altijd, of bijna altijd, de blauwe reiger, als die blauw getint bestaan zou, wachtende was op de late vis die voorbij zou komen: ik, deze morgen, denkend aan Marcel Proust zijn 'A la recherche du temps perdu', een stroom van gedachten, eindeloos lang, die pas op het einde ervan, zegt Proust, de pen ter hand nemend, geschreven gaan worden. Een lumineuze idee, waarvan min of meer ook Dante bevallen was, want ook hij is begonnen aan het schrijven van wat hij gezien had, nadat hij heelhuids teruggekomen was van zijn pelgrimstocht naar Hel, Vagevuur en Paradijs; tussen haakjes, ook Mohammed, de profeet, zou daar heen gereisd zijn en anderen, waarvan ik geen weet heb. Maar wat de reiger betreft, en ik ben er hem dankbaar voor, het is hij die me er aan herinnerde omdat hij onverbreekbaar verbonden blijft met onze joggen-historie die ergens een aanvang nam in 1978 en doorliep tot ruim dertig jaar later toen, ik in elk geval, het toneel verliet, maar hij, zes jaar jonger, is blijven doordraven en elke zondagmorgen na tien uur, even stopte op die geheiligde plaats van de reiger en de vlier. Ik wed dat hij het nog steeds niet kan laten de lanen en de sprokkelwegen te volgen, in Latem, al lopend of al wandelend, en dan even stil te houden op die plaats in de bocht waar hij onvermijdelijk, elke keer, terug zal denken aan de tijd dat we er beiden waren, want niets gebeurt er dat geen herinnering nalaten zou.

Jaren nu er al overheen, maar de impressie die dit kleine gebeuren naliet is nog heel stevig gevestigd en midden september zijnde, de herfst al in het licht en in de luchten, wij, in die tijd van toen ons stilaan klaar maakten om een maand later af te reizen naar de Valais, naar de wijngaarden van een grote vriend, Gustave Cotter, een man, die al heeft hij ons ondertussen verlaten, niet uit onze gedachten verdwijnen zal, evenmin zijn wijngaarden, gelegen in/op de flanken van de Rhônevallei in het dorpje Grimisuat, evenmin die andere vriend die ons verliet. En evenmin zullen we vergeten, het gouden licht van de morgens als we afdaalden tussen de rijen wijnstokken, de ranken bedauwd nog en de druiventrossen die we knipten, zwaar in de hand om die neer te leggen, bijna met tederheid, in de kist naast ons.Wie zal het ooit begrijpen de vreugde die we kenden toen, met de nevels ver beneden ons over de Rhone en aan de overzijde de besneeuwde toppen van de bergen die we bij naam konden noemen alsof het bekenden waren van voor we er ooit waren, en van later als we er niet meer zullen zijn. Heimwee, mijn God, hoe je ons raken kunt. En dan de middaglunch van Germaine, de echtgenote van Gustave, de gesprekken en de lach van Guy die we nog horen, al is hij er niet meer, en daarna, neergelegen in het gras onder de boom met de geur van kweeperen in neus en mond, en even, heel even de ogen gesloten, om in de namiddag, in volle zon, te herbeginnen. Wondere momenten waren het van een diepe, ongekende rust in ons. Wij, zonder ouderdom, jong en uitgelaten als veulens in de wei. Hij die verjaart vandaag is deze niet vergeten - en deze woorden zijn mijn geschenk - ook niet als mijn broer er was, ook niet als Pierre er was, niets, geen sikkepit is er van vergeten. Ook niet de kaasfondu van Marie-Claude en Jackie, ook niet de génépi erna, zeker niet le vin muscat de Travaletti, gedronken met mate, degusterend elke druppel ervan en dan het verblijf in de avond en de nacht in de chalet van Aristide hoog in de bossen, met het stille vloeien van water uit de bron en de sterren  duidelijk en herkenbaar: Cassiopeia en Cepheus  en de roep van Venus voor de zon opkwam, het water van de douche ijskoud. En eens op 1 november, als niet werd gewerkt, de gevaarlijke tocht over sneeuw en ijs met de afgrond dicht naast ons, Gustave te overmoedig, en wij het hart een vuist groot. Wat vergeet ik allemaal, mijn vriend van vele jaren. Want heel weinig maar is hier gezegd van de vele dagen die er waren. Hoe we leefden toen, een tonic soms met wat gin erin, een raclette in de zomer, de hangmat met een slaper, en de boeken die we lazen. En hij die alles wist en het vele ervan dat hij dag aan dag had opgetekend, gesprokkeld en gebundeld nu, door zijn kinderen, zijn kleinkinderen in een handig boek, boeiend om lezen en enig in zijn soort. En hij die op een dag, in het vliegtuig zat, op weg naar New York, gekaapt en afgeleid naar Caïro, met juist nog de tijd om het vliegtuig te verlaten dat daarna een vuurbol werd.

En ik, me nu afvragend, zoals Proust, waarom ik over dit alles heb willen schrijven, kleine feiten die hij alleen omlijsten kan met details in meer die ik open liet. Heel wat andere herinneringen die te vertellen zijn, al was het maar de Berquin-chalet in Saint-Luc, al was het maar de tocht naar de Bella Tola, een stikhete zomerdag. Ik nu aan het denken ben geweest, als een voorbeeld van wat denken is volgens de Franse filosoof Gilles Deleuze, zo meen ik het toch begrepen te hebben, maar zeker ben ik niet. Dit alles om te zeggen dat ik dankzij de reiger geweten heb dat de dag van zijn verjaardag gekomen was, en ik die zeker niet vergeten mocht, toch nu niet, nu we elkaar niet meer in de weg lopen: onze tuinen palende aan elkaar. Jaren lang ik hem zag in de morgen als in de namiddag, even ernstig als geestig, soms met een boek in de hand onder de oude notelaar die nu bij stormwind zich heeft neergevleid op het dak van de woning, evenwel met veel respect. Een woning, uit een sprookje gelicht met ovenhuis en al wat nodig is om er een gedicht van te maken, zoals Karel van de Woestijne gedichten schreef, niet zoals Hugo Claus die te barok overkomt en te Bourgondisch. Misschien is van de Woestijne er langs gewandeld, heeft hij er even stil gestaan en is er ergens van wat hij toen zag iets overgebleven in een van zijn gedichten of gaf het aanleiding tot, al was het maar, een flard, een stukje versregel. Heeft hij bijvoorbeeld gezien dat er rook uit de schouw kwam en heeft hij gedacht - nog altijd Karel van de Woestijne - zoals Sanderus het duidelijk maakte op oude ingekleurde kasteel tekeningen dat er rook uit de schouw kwam, het bewijs dat hij er welgekomen was geweest. En misschien ook is Gustaaf van de Woestijne, zijn broer, er langs gekomen en heeft hij het grasperk gezien met de bomen een meter hoog de stam gewit, misschien en heeft hij enkele stappen gezet om eens aan te kloppen. Het kan allemaal, er kan heel veel gebeuren in de jaren dat het huis er staat in de Kapitteldreef als een kerk in het midden van het dorp. 

Zo zie je maar wat een verjaardag op gang kan brengen. Ik zou er zo dagen kunnen op verder gaan, trachten Proust te benaderen als hij schreef over een kop thee en een Madeleinekoekje dat hij even dopte in de thee, om het tachtig pagina's verder, een tweede maal in dezelfde kop thee te doppen. Hoewel, als ik drie jaar terug zou gaan in de tijd, ik , Paul, op een dag zoals deze, hem iets anders - en hij weet wat en dit is voldoende - zou aangeboden hebben dan een kop thee, hij was en is geen liefhebber van thee, wat niet kan gezegd worden van zijn lieve echtgenote, Jo, die er haar specialitit van maakt, zoals er een periode is geweest in haar leven dan ze aan kalligrafie deed en, wat heel wat anders is, dat ze een schitterende boekbindster was. In mijn boekenrek staat er een dichtbundel van Francis Jammes, die ze schitterend heeft ingebonden in een lila couvert met gouden letters op de buitenkant, een boek dat ik om deze reden koester, meer nog dan het gesigneerde en aan Saverijs gededicaceerde boek van Urbain van de Voorde van gisteren of van eergisteren. Trouwens nog andere boeken heeft ze ingebonden die ik bewaar als een teken van hun vriendschap en ook deze van hun kinderen Eveline en Fanny en kleinkinderen, groot al nu, Henri, Elisa en Elena. Ik vernoem ze allemaal, omdat ze hem allen feliciteren zullen met zijn zoveelste - en het wordt al meer en meer ernstig - verjaardag. We zullen er niet bij zijn, maar Gonda en ik ook, we feliciteren hem, van hier uit. We zullen denken aan hem. Hij zal ons lezen en eraan toevoegen in gedachten wat hij vindt dat er kan aan toegevoegd worden en het is heel wat. Wel geen tachtig pagina's Proustiaans, maar je weet maar nooit, eens je aan het schrijven slaat, heb je vlug enkele blazijden vol. Ik beken dat ik de 'Recheche' van Proust niet heb uitgelezen, dat ik vandaag enkel 'Les amours de Swann' dicht bij de hand heb, meer niet, maar ik draag hem in mijn hart. Wat ik weet van hem is dat hij je niet lastig valt, noch met God, noch met de eeuwigheid, waar ik mee zondig. Hij, mijn vriend Paul, zondigt op zijn manier bij het schrijven. Dit is dan wat we gemeen hebben. Het weze zo, en dat dit zondigen nog enkele jaren moge duren is wat ik wens, meer voor hem dan voor mij.

17-09-2017, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde