We onthouden jullie niet de visie van Dante, in Canto XXIX van zijn Paradiso, die hij in de mond legt van zijn Beatrice die zegt dat de Liefde (God) het universum geschapen heeft: ‘Niet om aan zijn eigen goedheid nog iets toe te voegen / want dit kan niet, maar om in de weerspiegeling, / van zijn schepping te kunnen zeggen: ik besta [1]’. 

Karen Armstrong[2] , in haar geniaal boek over de geschiedenis van God, verwijst in dit verband naar een hadith (woorden van God gericht aan Mohammed): ‘I was a hidden treasure; I wanted to be known. Hence, I created the world so that I might be known.’ God zou dus, volgens de Islam de wereld, dus de mens, geschapen hebben opdat Hij gezien wou worden, het Universum zijnde het aangezicht van God (wajh al-Lah) ( pag.175). 

We zien dus God alleen in wat hij doet in de natuur, waarbij het onverklaarbare van zijn bestaan, aangepast wordt aan de beperktheid van ons begrijpen. Er is dus geen verschil tussen de God van de Islam en de God van Spinoza, de tegenstrijdigheid bestaat hierin dat de God van de Islam, via de profeet, de bestaansregels voor de mens heeft vastgelegd en dat de God van Spinoza dit niet heeft gedaan noch in woorden, noch in wetten noch in gezegdes. 

Voor beiden echter is het de God die zichzelf confirmeert in de mens. De ene kan niet zonder de andere, wat voor ons het begin van de waarheid is. Het komt er op neer dat God de mens geschapen heeft opdat hij zich, in zijn Universum, zelf zou kunnen zien. Ware de mens er niet, God en zijn Universum zouden vergaan van eenzaamheid. 

Alles samenvattend is het ons duidelijk dat als je wilt spreken over God, en het zichtbare, zijn aangezicht de natuur, je geen idee geeft, dat je moet neerdalen tot de onvoorstelbare complexiteit van de kern van het atoom en de elektronen, slingerend met de snelheid van het licht er omheen, om een glimp te krijgen van wat of wie Hij is. Dit beeld is vereist en moet voldoende zijn, want hieruit ontstond het wonder van de creatieve geest in ons, afgestemd op het creatieve in de geest, in en van het Universum. Dit geloof is binnengedrongen in de poriën van ons bestaan en al onze gedachten zijn er van doorweven. Het is een weerkerend gebed waarvan we nimmer de exacte draagwijdte noch het juiste eindpunt kennen zullen. 

Zoals koning Solomon hoopte, bij het open stellen van zijn Tempel[3], in het Heilige der Heilige, als in een nimbus Yahweh te ontmoeten, zo beweegt ook in ons de hoop, in het diepste van ons binnenste, onze binding met de kosmische God te ontmoeten, een ontmoeting die zin en betekenis geeft aan ons bestaan om ons in een kosmisch humanisme binnen te leiden in het Licht van de Eeuwigheid. 

We zijn er ons van bewust dat onze roekeloosheid heel groot is, maar het is deze visie van de mens die we jullie wensen voor te stellen. Het is het resultaat van een pelgrimstocht naar wat is achter de dingen in hun verbonden zijn met al wat is, het resultaat van een volgehouden queeste, eigen aan de mens in ons, in wie lijk in een spiegel, dit blijvend heimwee naar het Onnoembare levend blijft. 

Het is het levenswerk van elke mens wiens symbool dit is van de omgekeerde boom die zijn wortels in de ruimte heeft en zijn krachten haalt uit de al-tegenwoordigheid van de geest. Het is slechts in de mate van deze gerichtheid dat hij de eeuwigheid verwerven zal.

03-10-2015, 00:06 geschreven door Ugo d'Oorde  

Dit ook is de mens, ofwel hij (Monod) die zich meent beperkt te weten, toevallig, tot zijn verblijf hier op aarde, ofwel hij die in de kracht van zijn geest zijn verbondenheid met de geest in de kosmos ontwaart en weet deel te nemen, sedert het begin der tijden, aan het grote avontuur dat is van die kosmische geest, en we vermelden hier nogmaals, zijnde deze van (onze vriend) Spinoza. Trouwens hoe kan het dat de wetenschap die nog steeds niet is doorgedrongen tot het mysterie van het elektron - Prigogine noemt hun zoeken ‘het droombeeld van de wetenschap te kunnen doordringen tot het type van kennis die God, indien Hij zou bestaan, hebben zou van de wereld’[1] - bij machte zou zijn met kennis van zaken, te beweren dat de mens en dus ook hetgeen men kent onder kwantummechanica, het product zou zijn van een toevalligheid. 

We nemen het absoluut niet, een nummer te zijn uitgeloot in Monte Carlo[2], zoals Monod beweert. Ons inzicht in de meer dan bevreemdende wereld van atoom en elektron en hun kosmisch energieveld, dat ook dit is van ons, geven ons de intuïtieve zekerheid deel te zijn van de oceaan van leven die de Kosmos is. We hebben maar de gsm te nemen om duidelijk te weten hoe de schijnbare leegte in de luchten omheen en boven ons, een veld is van golven die in een kring om de aarde, doorheen muren en wanden, bomen en lichamen en weg van de aarde, doorheen alle interstellaire ruimtes, hun weg vinden. En als voorbeeld hebben we wat Fritjof Capra schrijft in de inleiding tot zijn ‘Tao of Physics’, dat hij, ‘geïnspireerd door zijn theoretische experimenten, uitstarend over de oceaan, zich ineens bewust werd van een immense cascade van energie die neerkwam uit de ruimte, waar in ritmische pulsaties, particules ontstonden en verdwenen. Ik ‘zag’ hoe de atomen van de elementen omheen mij en deze van mijn lichaam deelnamen aan deze kosmische dans van energie. Ik voelde het ritme ervan binnen in mij en beluisterde de klank ervan en op dat ogenblik wist ik dat dit de dans van Shiva was aanbeden door de Hindoes. 

Dit is dan de realiteit die deze is van het onzichtbare. Een realiteit die ons beneveld en we ontdekken plots het bevreemdende van onze situatie, op het energetische vlak meegezogen te zijn door deze dans van kosmische elementen, waaraan we, hoe onwaarschijnlijk ook, effectief deelnemen.

We trachten ons in te beelden wat deze holistische beschrijving van Capra betekent verplaatst naar de kamer waar we schrijven en we weten thans duidelijk hoe we de leuze ‘Be mindful’ die we op een bepaalde dag ontdekt hebben in het blazoen van een kasteel ( dit van Macbeth) in het noorden van Schotland, in Cawdor, moet gelezen worden: wees bewust dat je deel bent van het ganse universum en wees bewust van het creatieve in dit universum, waarin alles met alles verbonden is.

Welke is aldus de echte realiteit, de zichtbare of deze die enkel zichtbaar is met het oog van de geest. Het is deze (laatste) realiteit die deel is van onze zoektocht die we blijven volgen, meegesleurd als we zijn door de kosmische dans van Shiva.

02-10-2015, 00:05 geschreven door Ugo d'Oorde  

Vlieglijnen op het laken van de lucht hoog boven de bomen waar de zon opkomt en de roep is van een nieuwe dag. Tussenin schrijf ik. Heb trouwens niets anders te doen dan aldus de tijd te grijpen opdat hij me niet ontglippen zou. Al gebeurt dit maar al te dikwijls door onachtzaamheid. Zo schuwen we het niets doen, het zitten blijven terwijl het licht zwellen gaat, terwijl de wolken schuiven, wij soms zwijgend, met de pen in gedachten verzonken, gedachten die zich stapelen daarna op vreemde plaatsen waar we ze niet meer vinden zullen.

We zijn ook aan de vijver, de reiger er wachtend op de oever, verschrikt, zijn vlucht even maar weerspiegeld in de rij Italiaanse populieren, kaarsrecht opgenomen in het rimpelwater, die er nog lang zullen blijven, de tijd van morgens en avonden tot in de nacht, tot ze vergelen zullen, verstillen, wat er nu gaat aankomen.

De inventaris is gemaakt. We hebben ons filosofisch-religieus essay uitgeschreven, het ligt vast in woord en lijn. Accenten werden gelegd, vragen werden verdiept of kregen een antwoord, een antwoord dat thans opgetekend wacht tot er een nieuw aankomt. We aarzelen vandaag om in te loggen wat nog achterblijft. We denken dat wat we schreven, van 1 tot 9, veel is geweest, waarin hoog (misschien te hoog) werd gemikt. Ik besluit dat ik na 9, een periode van verpozing ga inlassen, alvorens 10 en 11 te laten gaan.

Ik zal dan, op het ogenblik dat het wenselijk en nodig was, wat van de spirituele mens is in mij,  hebben bloot gegeven. Ik weet voor me zelf dat ik er uit tevoorschijn kom als iemand die zich met ongewone, te ingewikkelde zaken heeft bezig gehouden. Zaken die niets te maken hebben met het dagelijkse van ons bestaan, zaken die in de luchten geboren zijn en de grond niet raken; zaken die aldus zwevend zijn en met een zilveren rand de wolken afronden tot schilderijen, op te hangen aan de muren om er nu en dan eens naar op te zien. Verbaasd over het lichtspel er in.

Ik weet trouwens niet hoe de delen 1 tot 9 ontvangen werden. Maar nu ik aangekomen ben, nu ik geschreven heb wat ik dacht te schrijven - en in mij, in potentie opgetekend stond – nu ik er mij heb van bevrijd, kan ik verder en dag aan dag opnemen wat zich aanbiedt.

Zo, we zijn er nu terug om niets méér te zijn dan diep weggedoken in wie we waren en meer nog, weggedoken in wie we droomden te zijn.  In een ruim gebaar te overschouwen de woorden die we schreven, genageld op de poort van onze beperktheid om preciezer dan precies trachten op te biechten wat er is van de mens, geconfronteerd met het Onnoembare dat in de Kosmos is opgenomen, niet wetende, of er nog iets moet aan toegevoegd of iets weggelaten worden.

Te zien, te horen en te zwijgen. Er niet meer op terug te komen, er geen punt van te maken om hetzelfde te zeggen in andere verbanden, zo zullen we in elk geval - alles wel overwogen - toch ooit eens geschreven hebben waaraan vandaag niets meer kan worden toegevoegd.

Van ons is wat overblijven zal, woorden, en woorden over woorden.

01-10-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Moderne fysici zoals Werner Heisenberg, David Bohm en vele anderen tonen aan dat de subatomaire deeltjes die ‘zwemmen’ in de Kosmos, met elkaar gegevens uitwisselen. Het zijn dus geen minuscule zandkorrels zonder meer, maar deeltjes die niet alleen informatie en energie bezitten maar ook kennis want, opdat er een verwevenheid zou bestaan is het nodig dat vanaf de allerkleinste bouwsteen, nemen we als voorbeeld het Higgs deeltje, het absoluut nodig is dat dit deeltje kennis heeft van zijn omgeving, dat het weet welke rol het te vervullen heeft – het kan niet dat het geen rol te vervullen zou hebben - en is dit uiteindelijk te zien als het meest noodzakelijke element binnen het weefsel van geinterconnecteerde gebeurtenissen die de wereld met een Big Bang hebben doen ontstaan. 

Uiteindelijk moet er een beginfase geweest zijn en misschien een fase vóór de beginfase, Prigogine noemt dit ‘le pré-univers’. Voor hem is  de schepping een overgang van, ‘des particules en puissance à des particules réelles’[1]. Kom ik in dit verband nog even terug naar Fabre d’Olivet, dan is het meer dan verbazend dat hij deze idee enigszins deelt. Fabre vertaalt, dat van de eerste dag tot de zesde dag van het Genesis verhaal, Elohim een soort planning opstelde, een blauwdruk van hetgeen hij scheppen wou; dat hij op het einde van de zesde dag dit plan nog even overschouwde en zag dat het goed was en dat hij pas de zevende dag, aarde en hemel schiep. 

Wat is er dan van de schepping, was het er wel een, was het niet een ontstaan uit het aller minimaalste deeltje dat enkel geest kon zijn – het Woord of Tao – dat er al was in potentie en plots, de potentialiteit van het zijn, te hevig geworden, materie werd, universum werd. Was het dit dat we schepping noemen? 

Wat we in elk geval en in elke omstandigheid, zeker verwerpen is de stelling van Jacques Monod[2]: ‘L’ancienne alliance est rompue. L’Homme sait enfin qu’il est seul dans l’immensité indifférente de l’univers d’où il a émergé par hasard’. Een voor ons onaanvaardbare zin die betekenen zou dat we als mens geen enkel contact zouden hebben met de kosmos en niet alleen geen enkel contact doch ook van geen enkele betekenis zouden zijn.  Monod confronteert ons met het dilemma waarbij de mens die meent te bestaan als een zuiver toeval, geplaatst wordt tegenover de mens die overtuigd is een volwaardig deel  te zijn van het universum.

30-09-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

We zegden het reeds, het gebeurt meer en meer dat bepaalde gebeurtenissen of ontmoetingen met mensen of boeken op een, achteraf bekeken, vreemde wijze tot ons zijn gekomen. Velen zouden dit toeval noemen – de Duve bijvoorbeeld – maar dit woord is ons vreemd, zodat we eerder geneigd zijn - het ligt in onze aard - dat deze met een bepaalde bedoeling door een onzichtbare ingreep op onze weg werden geplaatst. Gebeurtenissen of ontmoetingen die ons nieuwe elementen aanbrengen of de dingen van uit een andere invalshoek laten bekijken, zodat we de indruk krijgen een stap dichter te zijn gekomen tot wat we de ultieme waarheid menen te mogen noemen.

Dit is ons overkomen bij het samenstellen van dit essay dat een lang wordingsproces heeft gekend en waarvan de inhoud regelmatig diende aangepast te worden of verduidelijkt omdat bepaalde gegevens plots een intensere kleur kregen, of omdat onverwacht een boek opdook en er een nieuw licht branden ging. In feite, als ik er over nadenk, heeft dit wordingsproces mijn ganse leven doorkruist.

Want dit blijvend zoeken en afwegen, deze permanente queeste is nu eenmaal het doel van ons geestesleven en ook de zin ervan. We ontkomen er niet aan en niemand kan ons hiervan ontlasten. Elke vingerwijziging, elk nieuw element wordt geplaatst naast alle kennis die we reeds in ons hebben opgeslagen. En het is dit voortdurend vergelijken en aanpassen, dit voortdurend bezig zijn, dat essentieel is voor ons, omdat, zo leert ons T.S. Eliot – en dit ook is een zin die ik graag gebruik - ‘for us there is only the trying, the rest is not our business’[1] . 

Er is echter het kosmisch kader waarbinnen zich alles afspeelt. Zo kunnen we ons niet ontdoen van het gevoel dat de mens, die een mens is van geest, meer dan van materie, over de geslachten heen geleid wordt door een ingeboren drang die hem doet evolueren, en dit neemt Max Wildiers over van Teilhard de Chardin, naar een toenemende gecompliceerdheid en een toenemend bewustzijn. De stap die Spinoza zette en ons vergastte op de bestaande verwevenheid van God en Kosmos is er een duidelijk teken van. 

En wat ons, de mens betreft, zegt Teilhard ‘que nous sommes axe et flêche de l’évolution’[2]. Wat betekenen zou, dat wij de aslijn zijn langs waar de universele geest zich manifesteert en dit in een stijgende complexiteit, een steeds grotere spirituele bewogenheid, een steeds hechtere integratie in het kosmisch gebeuren, steeds gaande in een onomkeerbare richting gesymboliseerd door de pijl van Teilhard. 

29-09-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het moet evenwel gezegd dat het hoofdzakelijk het geloof is in Iets dat in meer was (de geest), dat de mens, nazaat van Lascaux of El Castillo of van waar ook uit de prehistorie, in een langzaam onopvallend ritme, gespreid over millennia en plots (hoe komt het?) sterker geaccentueerd in de nagelaten sporen van vier, vijf, zes duizend jaar terug, geïnspireerd heeft tot een levensvisie waarin het sacraal-religieuze, afgestemd op een geloof in een opperwezen, een dominante rol verworven heeft.

Het is dan ook, enkel en alleen dankzij deze ingesteldheid op het sacrale en het eeuwige, dat de mens van toen, over Stonehenge heen, over de piramiden en tempels, de ka’aba en moskeeën, over onze romaanse kerken heen, in één lange lijn van evolutie en opvattingen gekomen is tot hetgeen we in het westen als het summum van een kosmisch-religieuze geïnspireerdheid mogen zien, de bouw van onze gotische kathedralen van de XII de, XIII de eeuw.

Het bevreemdende is dat dit allemaal constructies zijn waarvan de ganse symboliek van inplanting en oriëntatie, van vormgeving en afgewogen verhoudingen, volledig is afgestemd op het werk van degene die men noemde, de Grote Bouwheer, trouwens op heden nog, die uit de chaos de kosmos heeft geordend en dit ‘naar maat en getal en gewicht’ zoals Pythagoras ons leerde - wellicht overgenomen van Imhotep (bouwheer van de piramide van Sakara) en anderen voor hem - en zoals het thans nog geschreven staat in vers 11: 29 van het Boek der Wijsheid.

Deze bouwwerken zijn aldus de in steen geschreven teksten die de mens, vervuld van zijn eeuwigheid, in zijn hunker naar het Alles Omvattende ons heeft nagelaten. Het zijn werelden van een grote religiositeit die de sterfelijkheid van de mens verkrachten willen en vooral de band illustreren tussen de mens op aarde en de wondere krachten in en omheen hem.

En als we geloven in een revelatie dan is het de revelatie gebracht door de mens, zijnde het resultaat van zijn ‘exploration into God’, zoals Christopher Fry het zegt, of zoals wij dit wensen te vertalen: het resultaat van de exploratietocht van de mens in wat voor hem nog steeds onnoembaar is.

Het is deze exploratietocht die we nu wensen te ondernemen, indachtig zijnde hetgeen Meester Eckhardt ons leerde: ‘Het oog waarmee ik God zie is hetzelfde oog waarmee God mij ziet’ of onze vertaling: kijkend in het Onnoembare, kijkt het Onnoembare binnen in ons.

28-09-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

In het begin van onze tijdrekening heeft de mens zich natuurlijk niet kunnen inbeelden dat zijn visie op het ontstaan van het Universum  en dan vooral in de XXste eeuw, zich totaal wijzigen zou en dat de stof waaruit de mens bestaat een verwevenheid is van cellen en moleculen, van atomen en elektronen, partikels en deelpartikels en van nog iets in meer, het onnoembare, het onbepaalbare dat in feite zin en betekenis draagt, zodat alles bij elkaar genomen, waarheden en dogma’s van vroeger hol zijn thans en de mens van nu er noch voedsel in vindt voor zijn geest, noch een regel om naar te leven.

Zo zitten we thans gekneld in een wereld die duidelijk op zoek is naar een nieuwe geestelijke krachtbron die ons voort zou stuwen, de tijd in, met de energie van de kathedraalbouwers. En indien gesteld wordt dat de revelatie niet van God komt dan is het de mens die aan de basis ligt van alle religiën die zich vormden, verspreid over de wereld. De vraag die we ons hierbij stellen is de vraag naar de reden, de noodzakelijkheid van een religie, waarom heeft de mens die behoefte naar een opperwezen in zich voelen opkomen, en wie heeft de hand vastgehouden om woorden te vinden en teksten voort te brengen waarvan het impact duizend en meer jaren lang de massa heeft beroerd en blijft beroeren?

En dan nog, wat waren deze teksten in oorsprong en in welke mate werden deze gewijzigd, geherinterpreteerd of naar de hand gezet. In één woord, in welke mate zijn we afgedwaald van hetgeen aanvankelijk geconcipieerd werd en neergeschreven, om achteraf te worden verkondigd als gereveleerd door een God. En dan nog een andere vraag, wie was de mens vóór het ontstaan van deze geschriften?

Wie was hij, de mens van Lascaux, die zich heeft losgerukt van hetgeen hem aan de grond gekluisterd hield, om op de wanden van de grot waar hij verbleef, beelden te tekenen met de middelen die hij ontdekken moest en aldus een stap heeft gezet in de richting van de droomwereld die hem niet losliet en in hem de drang heeft doen ontstaan zich, geleid door zijn geest, te uiten in lijnen en kleurvlakken. Een reuzensprong van uit de wereld van het utilitaire naar de wereld van de poëzie die hij ineens ontdekte en die hem en zijn wereld geprojecteerd heeft tot in ons midden en nog verder de toekomst in.

Dan die ander, de mens van El Castillo die een ogenblik zich zelf aan het werk heeft gezien en zijn handpalm, gekleurd met oker, open gespreid tegen de rotswand heeft gedrukt alsof hij zeggen wou, dit ben ik, ik de mens en dit is het teken van mijn mens zijn, deze hand van mij die ook het teken is van de geest in mij. 

Dit is, buiten het Genesis verhaal en elk ander verhaal om, de mens die onze oer-voorvader was en in hem vinden we het onweerlegbaar bewijs van het bestaan van een spirituele stuwkracht die de mens in een onomkeerbare beweging naar een steeds grotere bewustwording  van het verborgene heeft gevoerd, geroerd als hij was door het ‘Gans Andere’ dat hij vermoedde aanwezig te zijn in het licht van de morgen, in de opeenvolging van de seizoenen, in de beweging van de sterren en vooral aanwezig in en na de dood.

Het is naar dit verborgene, dat door de dood al zijn betekenis krijgt, dat hij op zoek zal gaan. Het is immers in het punt waar het leven overgaat in de dood dat zich de ontmoetingsplaats situeert met het Eeuwige. Het is de confrontatie die elk van ons te wachten staat waarover we ons reeds een idee hebben gevormd of menen gevormd te hebben: ofwel met het niets, ofwel met het eeuwige van de Levende Geest.

27-09-2015, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde