‘Je zou denken dat een schrijver zich eender wat zou kunnen inbeelden maar dat geldt niet voor mij’.

Aldus Jens Christian Grǿndahl, volgens de SdL van 18 april, een van de meest geliefde Deense schrijvers van intimistische romans.

‘Die de nood heeft te kunnen schrijven in een rustig tempo met zijn Waterman om de fysieke connectie te ontdekken tussen lichaam, geest en papier’.

Ik ben met identieke elementen geconfronteerd, beperkt wat de inbeelding betreft en de behoefte op een rustige bedachte wijze te kunnen schrijven met een vertrouwde pen en op licht korrelig papier.

Maar eigenlijk gaat niets vanzelf, de gedachten komen vlug of traag, maar je hebt ze nodig om je lijn te vullen en aan een andere te beginnen. Op goede momenten vloeien de gedachten spontaan in elkaar, bouwen ze zich op, brengen ze zonder al te veel moeite hun boodschap. Op andere momenten blijft alles gestockeerd, wordt het een gevecht tegen windmolens om er toch maar iets uit te krijgen en is het best om ermee te stoppen en af te wachten. Want wat we beogen is iets uitzonderlijks te bereiken, iets origineels, iets verheffend, iets dat de lezer nadenken doet en hem een gevoel geeft dat hem lichter maakt, dat hem weghaalt uit het dagelijkse van het leven, een gevoel dat men heeft als men een gotische kathedraal betreedt, of een Romaanse kerk, zoals Frankrijk er zovele kent.

Dit is het doel waar je als schrijver voor staat, dit is wat je bereiken wilt, niet eenmaal en uitzonderlijk, maar telkens en telkens opnieuw.

Dit is ook het gevoel dat ik meermaals gekend heb toen ik ‘Oorlog en Terpentijn’[1] aan het lezen was. De schrijver ervan haalde telkens het maximum uit zijn woorden die gedragen werden door een diep respect voor zijn grootvader die een uitzonderlijk mens was in uitzonderlijke omstandigheden. Hij vertelde erover met liefde en bewondering, wist de plaatsen precies te beschrijven zoals zijn grootvader ze gezien en beleefd had met dat tikje in meer dat autobiografisch was. Vele passages die zich afspelen in het vroegere Gent zijn juist afgemeten, lente en herfst, de straten en de huizen, de kilte van de morgens en de stilte van de avonden, zijn zoals de grootvader die beleefd had en met de ogen en de gevoelens van Hertmans weergegeven.

Ik herinner me dat ik uiterst getroffen ben geweest door de beschrijving van een bezoek aan de gelatinefabriek met de krengen van paarden en andere dieren waar de maden zich doorheen aten en de grond waar ze liepen bedekt was met een wriemeling van maden onder hun voeten. Een dergelijk beeld, maar minder afstotelijk,  ontmoeten we ook in het derde canto van Dantes Inferno.

Maar zo gaat het en zo hoort het, en zo schrijft men een groot boek. Echter weinigen slagen erin dit niveau van schrijfkunst te bereiken en aan te houden.

[1] Ik hoor vandaag dat het boek van Hertmans niet werd bekroond met de Gouden Boekenuil 2014, maar dat het wel de publieksprijs heeft gehaald. De Jury zal, ofwel weinig sympathie gevoeld hebben voor het elitaire in het werk van Stefan Hertmans, ofwel gedacht hebben dat het succes van het boek – meer dan 100.000 ex.verkocht - een voldoende beloning was.

Ik zal wellicht ‘De republiek’, het boek van Joost de Vries, dat bekroond werd niet lezen, de korte inhoud is me voldoende om het te negeren, je kunt niet alles lezen.

Gelukkig is Hertmans ook genomineerd voor de Libris Literatuurprijs 2014, hopelijk komt hij hier als bekroonde uit de jury.

26-04-2014, 05:13 geschreven door Ugo d'Oorde  

Welke boeken neem je mee als je vertrekt naar een onbewoond eiland. Je zoekt ze op in je gedachten: de Bijbel, maar dan de King James versie van 1611 natuurlijk, al was het maar om het boek van Job. En verder schiften en blijven schiften. Je blijft over met een honderdtal dat je nog herleiden kunt tot vijftig, eventueel indien absoluut nodig tot twintig, maar verder ga je niet, kun je niet zonder geestelijke pijn.

Wie je niet achterlaat is T.S.Eliot, niet Rilke, niet Saint-John Perse, niet Dante(+woordenboek), niet Pasternak, niet de essays van Hertmans, niet Fulcanelli, niet Fabre d’Olivet en ga maar verder en dan weet je, als je ziet wat er overblijft om achter te laten, dat het onbegonnen is. Er is geen schifting die kan gedaan worden. En je beseft ten volle dat het heel moeilijk is afscheid te nemen, al was het maar van je boeken, als het is om te vertrekken naar een onbewoond eiland.

Het is anders als je vertrekt voor de overtocht en je niets van al wat je vergaarde, van al waaraan je gehecht bent en dat je nu zo koestert: je boeken, je tekeningen, de stenen en stukken wortels die je meebracht van je reizen, dat je niets van dat alles meenemen kunt, dat alles wordt achtergelaten, om verspreid te worden in andere handen, in andere kamers.

En dat na jou, de wereld zal zijn wat hij is, maar leeg van jou, van je schrijven, van je dromen, van je wandelen onder de bomen, maar nog even, voor een tijdje, gevuld met de woorden en de tekeningen en etsen die je achterliet. Terwijl jij dan leven zult in die onzichtbare wereld achter de wereld waar je niet over zwijgt.

Aldus, onthecht je je in gedachten nu al, van al wat je bezit en je schrijft, schrijft, dit is het enige dat je bezitten kunt, totaal bezitten kunt, en waaruit je nu bestaat. Dit is van jou en van jou alleen. Zelfs al hebben vele anderen bijgedragen om te zijn wat je bent, de vormgeving, de wijze van denken ben jij en kan niemand je ontnemen. Daarna zal er de stilte zijn, de grote bevreemdende stilte, de stilte in klanken van licht.

Maar schrijf nooit dat de andere oever nog ver af is en dat je nog een groot pak dagen hebt. Schrijf dus en laat niets je ontmoedigen, laat niets je in verwarring brengen.

25-04-2014, 06:23 geschreven door Ugo d'Oorde  

Al de dingen die ik hebben wou en niet heb, en er zijn er heel wat, doen me denken dat ik niet zo veel ben, dat ik enkel maar wat woorden ben waarmee ik leven moet, mijn dagen vullen en mijn dromen bevolken.Ik schreef geen gedicht dat werd bekroond en kalligrafisch omgezet, bezit zelfs geen dichtbundel die werd gepubliceerd, een verhaal misschien, in lang vervlogen tijden.

Verder ben ik niet gekomen dan een bekentenis, een inventaris van de grote leegte die ik achterlaat, beschamend.

Zelfs al schreef ik dagenlang, van morgen tot avond tot diep in de nacht, niets lekte er van uit, overschreed de grenzen van het nabije, kende enige reactie, maar stierf een stille dood. En toch…En toch ga ik verder, toch ken ik geen ophouden, blindelings kruip ik verder over de wegen van het woord, dat ik onheus moet hebben behandeld en wellicht blijf behandelen. Dit zijn de gevoelens die me overvallen deze morgen na wat ik de vorige dagen schreef. Ik had ze reeds vermeld, niet een maar tienmaal en ik ga verder, alles vergruizend wat was tot wat nog komen kan.

Wat is er van de mens die voelt dat hij een droom heeft gevolgd die niet uitgekomen is en aan die droom heel wat zaken heeft opgeofferd. Wat hij nu ten gronde beseft, nu het te laat is, nu niets kan worden ongedaan gemaakt en herop gestart in overgave.

De dood nabij, de dagen geteld rest me weinig nog. Ik kan enkel, ik vermag enkel verder te gaan op de ingeslagen weg, de tunnel van het onbekende, het onverwachte, het niet-slagen in.

Maar nog geen verbittering, nog is er een greintje hoop, een wankele sprankel licht als een groot schrijver van bij ons zich lovend uitspreekt over wat ik schreef over het tweede canto van Dantes Inferno.

24-04-2014, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Ik ga vreemd met mijn blogs. Ik vis in te diepe waters waar ik dingen ophaal die ver afwijken van het gewone leven. Mijn landschap is dit van de geest waar het - ik ben er me van bewust - heel moeilijk is me te volgen. Zo schreef ik gisteren over ˜Rust die Beweging is. Jean Guitton[1] die ik vandaag bezoek sterkt me eens te meer in wat ik reeds zo dikwijls vooropstelde:

Que l'univers tout entier tend vers la conscience. Mieux encore: dans son immense complexité et malgré ses apparences hostiles, l'univers est fait pour engendrer du vivant, de la conscience et de l'intelligence.

Wat het teken is van de mens die we zijn, en gezien alles wijst in de richting van een toenemende complexiteit, we verwachten mogen dat de mens nog maar een afspiegeling is van de mens die wordend is. Ik ben er me van bewust dat dit een boude uitspraak is, maar het is overduidelijk en natuurlijk weet Guitton dit ook:

Sans nous, sans une conscience pour témoigner de lui-même, l'univers ne pourrait avoir d'existence.

Ware de mens er niet om te getuigen, om vast te stellen, te ontleden en te begrijpen, het Universum in zijn totaliteit ware een dood begrip geweest. Nu is het de levende geest van de mens die hem uit het onbekende tevoorschijn haalt.

Ik had er ook nog een verwijzing naar Raimundo Panikkar kunnen aan toe voegen, waar ik het in vroegere blogs over had. Panikkar[2] die het cosmotheandric principle (Cosmos, theos, anthropos) lanceerde waarin hij stelde dat Kosmos, God en Mens een onafscheidbare drie-eenheid vormde.

[1] Jean Guitton, Grischka en Igor Bogdanove; 'Dieu et la Science' Grasset, 1991, pag 83[2] Fritjof Capra and David Steindl-Rast, with Thomas Natus: ˜Belonging to the Universe', Penguin Books, 1992. Pag 101.

23-04-2014, 09:19 geschreven door Ugo d'Oorde  

Een vreemd boek dat ik destijds ontdekte, las en slechts ten dele begreep, ‘Théorie de la dialectique cosmique’ van Georges Lacroix[1] heb ik deze zondag van Pasen teruggenomen en het vroeger onderlijnde opgezocht.

Als Lacroix vooropstelt dat, ‘Zijn, Kosmos en God‘, een en hetzelfde is, dan kan ik besluiten dat Zijn en Kosmos een en al beweging is en die beweging het leven is en dat God zich vereenzelvigt in die beweging en in zijn totale totaliteit genomen, rust.

Beweging en Rust, zoals ik lees in de allereerste Franse vertaling van het Evangelie van Thomas[2]:

Si l’on vous interroge: quel est le signe de votre Père qui est en vous? Dites-leur: c’est à la fois un mouvement et un repos.

En nogmaals, heeft Hij, de Vader, wel een ander teken nodig, een ander bewijs voor zijn bestaan dan de levende Kosmos die Beweging is en Rust?

En dit is dan de realiteit: alles is beweging en zal altijd beweging blijven. En wat die fameuze schepping betreft: er was eerst een beweging in potentie en de Big Bang van Lemaître kan de ontploffing geweest zijn van deze potentialiteit; potentiële beweging omgezet in een zichtbare, tastbare vorm. Echter, eens die beweging in gang, is er niets of niemand, behalve dan wat inherent is aan die beweging, die nog interveniëren kan om hieraan nog iets te wijzigen. Wat is, is en beweegt naar zijn Omega als er ooit een Omega zou zijn.

22-04-2014, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het hiernavolgend gedicht vond ik terug in een oud boek. Ik schreef het naar aanleiding van de voorstelling van het jaarverslag 1987 van de Nationale Bank van België aan het kaderpersoneel van de Bank. Ik wil het langs deze weg een nieuwe adem geven.

Dit is, geboren uit de geest van enkelen en de cijfers

van zovelen, gedacht, geschreven en opnieuw bekeken
het jaarverslag dat van de Bank der Banken is.

Dat sommigen zullen nemen en God vergeve  hen

lijk croissant of koekebrood bij het ontbijt al en anderen

in de valavond met in hun glas een dronk whisky

van Glenfarclas of een oude klare van Felliers.

En nog anderen helemaal niet, omdat het geschreven is
in mysterieuze termen over hoe onze financiën staan

en over desintermediatiebewegingen in het domein

van de economie.

Toch ligt dit boek op tafel en in onze bibliotheken

als een Steinmann in de mist die in dit land hier

hangen blijft, een baken ook van hoop dat alles

zich voltrekken zal zoals berekend werd en aangeprezen
door onze boude ‘Demiurgen’ om, zoals iemand

als Saint-John Perse het zegt: ‘d’éventer l’usure

et la sécheresse au coeur des hommes investis.’

Of, hebben we Eliot gelezen die schrijven durft:

‘they all go in the dark’ en dan noemt hij ze:

‘The merchant bankers…the statemen and the rulers,
distinguished civil servants… the Stock Exchange Gazette’

En er zijn er meer die hij het waagt te noemen,
alleen Mevrouwen, Mijne Heren, helemaal niets over dit verslag
én omdat hij het niet kende én omdat ‘it goes in the light’.

Vandaag weten we met Johannes en in het Engels,

in de versie van  King James, dat ‘ the light shineth

in darkness and the darkness comprehended it not’.

21-04-2014, 05:38 geschreven door Ugo d'Oorde  

Mais pour nous le principe de vie est contenu dès le départ dans l’avènement de l’univers. Et l’esprit qui porte ce principe, n’est pas un simple dérivé de la matière, il participe de l’Origine, et par là de tout le processus d’apparition de la vie, qui nous frappe par sa stupéfiante complexité.

Aldus François Cheng in zijn ‘Cinq méditations sur la mort, autrement dit sur la vie’[1], een paradigma dat we altijd hebben vooropgesteld. We zijn zelfs verder gegaan en gesteld dat het Universum er gekomen is omwille van de mens of, de mens was in potentie reeds aanwezig bij het ontstaan van het Universum of, de Big Bang is er gekomen opdat hieruit, na 13.5 miljard jaar de mens zou kunnen ontstaan.

En dan leert ons, volgens Cheng, het Taoïsme:

‘Ce qui est provient de ce qui n’est pas et ce qui n’est pas contient ce qui est’.

Of, wat is komt voort van wat niet is, en wat niet is omvat wat is. Een vreemde zin die aan het Niets, dat was in den beginne, zijn volle betekenis geeft, namelijk het Niets van het begin omvatte het Al van nu.

Aldus, spreken we van het Niets dat in den beginne was dan was dit op zijn minst een Iets, zijnde een Universum in potentie, waarin we, lichaam en geest, geconcipieerd aanwezig waren, waaruit we zijn verrezen.

Waar we ons bevinden hebben wij stervelingen een zeer intiem beeld van wat het Niets is, het is de dood die ons stort van het Al in het Niets. De dood opnemen in onze levensvisie is het leven zien als een gift zonder weerga, en we herinneren ons, dat we ooit geschreven hebben dat gezien het onbegrijpelijke wonder – la stupéfiante complexité - dat het leven is, we mogen/kunnen verwachten dat de dood een even groot verbazend wonder zijn zal, een terugkeer naar het Al, weliswaar in een totaal andere, even verbazende, vormgeving.

Een soort verrijzenis van de geest in de ruimte van de geest naar het Arcadia van de geest. Het houdt ons recht in deze dagen, het is ons uithangbord.

[1] François Cheng: ‘Cinq méditations sur la mort, autrement dit sur la vie ‘, Edition Albin Michel, 2013, pag 16.

20-04-2014, 09:07 geschreven door Ugo d'Oorde