Als ik gisteren even Sarah, Abraham en hun zoon Isaac heb vermeld, dan was het omdat ik de ‘Préface à la Bible hebraïque’[1] van George Steiner was gaan herlezen.

En als ik Steiner ben gaan herlezen, dan was het omdat ik de laatste tijd al te zeer geconfronteerd ben geweest met de Islam en zijn Koran; dan was het omdat, schrijft Steiner - wat zeker geldt voor mij – ‘La Bible est à nul autre pareil; tous les autres livres sont habités par le murmure de cette source lointaine’ en omdat, schrijft hij nog: ‘Tous nos autres livres, si différents soient-ils par leur matière ou leur méthode, se rattachent, fut-ce indirectement, à ce livre des livres'.

Het kan niet dat dit Boek ooit verdwijnen zou uit onze wereld, want als het verdwijnt , verdwijnt de westerse beschaving, wordt het dak boven ons hoofd weggeschoven en wordt, op de vraag van Mozes, wie Hij is, het enigmatisch antwoord van Yahweh, verborgen in de brandende braamstruik:

‘I AM THAT I AM, and he said, Thus shalt thou say unto the children of Israël, I AM hath sent me unto you’. ( King James’ versie),

voor eeuwig verbannen.

Het ‘I AM THAT I AM’ van de Hebreeuwse tekst - een tautologie noemt Steiner het – is Zijn auto-identificatie, een naam waar we niet overweg mee kunnen omdat die schijnbaar niet om te zetten is als Hij er dan nog aan toevoegt: ‘zegt aan de kinderen van Israël dat het ‘IK BEN’ is die je stuurt’. 

We zochten het op in alle bijbels in ons bezit om uiteindelijk te vallen op de vertaling van de Spaanse Versie van la Biblia de Jerusalen: ‘yo soy el que soy’. ‘Ik ben Hij die Ik Ben’.

Ikzelf vind het de meest intrigerende passage in het Oude Testament. Maar als ik zoek om het enigszins te begrijpen dan heb ik er mijn vertaling voor, namelijk, ‘Ik Ben het ZIJNDE’, ‘IK BEN WAT IS’ of, ‘ik ben het Universum en al wat ermee verband houdt’.

Dit tot vreugde van velen misschien, tot ongemak, tot ongeloof van anderen. Het is maar één regel, geknipt uit Exodus: 3, 14, één ingeving die uit de sterren kwam – zoals alle ingevingen - en eeuwen geleden, uit een vederpen vloeide, op een rol oud papier neergezet.

En vergeef me als ik jullie vandaag overval met de woorden van Iemand verborgen in een brandende braamstruik.

06-10-2012, 05:26 geschreven door Ugo d'Oorde  

En toen hij op een morgen, met een grote stilte aan woorden in hem, door de dreef in het bos wandelde, en bladeren in een even grote stilte naar beneden gleden, werden flarden luchten zichtbaar doorheen het gewelf van de kruinen, in een blauw dat eerder lichtgrijs was en grijsblauw, zoals het overheersende grijsblauwe op het schilderij met de sukkelende blinden van Bruegel, en hij meende te zien hoe het was alsof de kruinen weg groeiden van elkaar en de luchten naar beneden kwamen, dichter bij de aarde, dichter bij het greepje mens dat hij nog was.

En hij toen wist dat alle krachten in de natuur trager vloeien gingen om zo stil te vallen in de worteling en er te blijven wachten, een lange tijd, één lange gerokken, tijdloze inademing, om daarna, bij de enig-juiste aardestand, in één uitademing, op te springen en open te barsten, tot leven terug.

Het was een grote morgen, de grond bezaaid met wilde kastanjes en eikels en de stam van de door de bliksem getroffen oude beuk, begroeid met zwammen tot aan de eerste takken. 

En hij, denkend een ogenblik aan Sarah en wat in de Talmud over haar geschreven staat, dat ze negentig jaar was toen ze beviel van Isaac en dat ze stierf van geluk toen ze hoorde dat Abraham haar zoon Isaac niet had geslachtofferd op de brandstapel zoals Yaweh hem eerst bevolen had.

05-10-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

‘La poésie que j’ai rêvée gâta toute ma vie. Ah qui donc m’aimera?

Ik haalde deze zin van Francis Jammes bij Maurice Gilliams. De woorden ervan zijn sterk toepasselijk op mij. De poëzie die ik schreef hield me zo bezig dat mijn ganse leven erbij betrokken werd en ik zaken heb verwaarloosd waarvan het impact pas nu op de voorgrond komt. De vraag van Francis Jammes is dus ook, meer dan ooit, mijn vraag: welk nut heeft mijn sterk persoonlijk schrijven gekend en wie zal er – van mij of van mijn werk - van houden?

Dit gezegd zijnde in alle openheid en met geen weg terug heb ik, op aanraden van enkele goede vrienden, mijn drie laatste dichtbundels die in een beperkte kring werden uitgedeeld, herwerkt en gepolycopieerd samengebracht in één (modeste) bundel met als titel: ‘Fuga die van de Zee is’, (een tachtigtal pagina's).

Heb je als lezer van mijn blog hier interesse voor, stuur me per e-mail je adres, en een exemplaar wordt je toegestuurd.

Ik schrijf een zeer persoonlijke en eerder filosofisch gerichte poëzie. Het is zeker geen wereldliteratuur en ze heeft weinig, om niet te zeggen, niets te maken met de poëzie die ik laatst besproken vond in De Standaard der Letteren. Ik ben een eenzaat, mijn ouderdom laat me niet meer toe lichtzinnig mijn dagen met zaken zonder diepgang door te brengen.

Dus je bent verwittigd, je kunt al vermoeden wat je te lezen staat als je ingaat op mijn aanbod, maar weet dat elk woordje van jou welkom is en blijft.

04-10-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Als hij, op deze derde dag van de tiende maand, het niet optekent, zal hij zich dan later nog het stukje pelouse herinneren, begroeid met piepkleine bruine, bijna-oranje paddenstoelen in cirkels en spiralen getekend in de moslaag tussen enkele sprietjes gras?

Wellicht niet, maar als hij er enkele uitrukt, kleine levende deeltjes natuur, met kruimels aarde en haartjes mos, om ze te drogen, en later, later in oktober, te kleven op een oud blad, wat zal dan het meeste opvallende zijn, dat wat geschreven staat in woorden, of dat wat gedroogd, ingekaderd onder glas, zal worden opgehangen, op een plaats in een koude kamer?

Een vraag die geen vraag is want het ene valt op omdat het ongewoon is te schrijven over piepkleine paddenstoelen op een stukje pelouse, en het andere omdat het ongewoon is dergelijke verschrompelde dingetjes met wat aarde en sprietjes mos onder glas te bewaren.

Omdat het kleine geen naam heeft om het te bemerken en op te hemelen, omdat het minstens een schedel moet zijn met diamanten bezet of een kalf – of was het een stierenkalf, dit van Aaron? - met gouden hoeven, op sterk water in een glazen container, in grote ruimtes opgesteld om over te schrijven. Want voor minder verplaatsen we ons niet.

Maar dan toch mijn echte vraag, als het gaat over kunst, over wat kunst eigenlijk is, heb je er een ogenblik aan getwijfeld wat het is dat je het meest aanspreekt: Damien Hirst onsterfelijke werken of de gedroogde paddenstoelen gekleefd onder een tekst die met de hand geschreven werd in encre lie de thé, verklarende dat deze paddenstoelen geplukt werden de derde dag van de tiende maand van het jaar tweeduizend en twaalf.

03-10-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Het zijn gebeurtenissen van de geest die hij nu optekent. Vanmorgen zocht hij lang naar een zin die Hokusaï, le vieillard fou de dessin, zou uitgesproken hebben op zijn sterfbed. Hij vond de woorden terug in zijn dagboek van het begin van het jaar, hij had evenwel niet de bron genoteerd:

‘Oh, la liberté, la belle liberté, quand on va se promener aux champs, l’été, en âme seule, dégagée de son corps’.

Hij dacht: de grote vrijheid te hebben, de bossen, de velden in te gaan, zuiver geest zijnde, bevrijd van het lichaam.

Wat hij ooit als waardevol geschreven heeft was ontlast van zijn lichaam, waren flarden zinnen die binnenschoven van uit het transcendente, het sacrale, het kosmische. Heel wat pagina’s en gedichten heeft hij ooit geschreven van uit een dergelijke omgeving. Maar wie is hem gevolgd, of wie heeft hem kunnen volgen?

Als hij deze zinnen dan achteraf, terug in de realiteit van plaats en tijd herleest, weet hij dat hij een te hoge vlucht heeft genomen, maar hij laat wat er staat, omdat het momenten waren waarbij de woorden zo maar uit zijn pen vloeiden. Het leven van de geest is dan een groot boeiend vraagteken en hij is er maar om te zoeken en uit te klaren.

Dergelijke momenten zijn er om dichter te komen, through a glass, darkly.[1]

02-10-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde  

Wat is de betekenis van het schrijven van een tekst elke dag – een soort van bezigheidstherapie – en deze in te loggen op Internet, hebben deze woorden, die vertrekken van uit mijn ivoren toren, wel enige reden van bestaan?

Als ik deze vraag stel dan stel ik ze enkel aan mezelf omdat mijn schrijven gelijk staat aan het nemen elke dag van een foto die ik, via het Internet, de wereld instuur. Het is dan wel een foto van mijn gedachten, die wat meer tijd vergt om gelezen te worden, maar eens verzonden of niet verzonden, welk verschil maakt het uit voor mezelf?

Niets, nada, ik heb dertig jaar lang elke dag een pagina geschreven, niemand heeft me ooit gevraagd om te lezen wat ik schreef, wat is dan die idee, een pagina in meer te schrijven en deze openbaar te maken?

Het is begonnen met de blogs van José Saramago. Ik vond dat wat hij kon ik ook moest kunnen en ik heb me zelf belast het te doen en er ook voor te zorgen geen dag over te slaan en daar sta ik dan met mijn handen vol om te doen wat ik niet meer laten mag.

Oorspronkelijk was er een tweede reden, het was een teken dat je nog leefde, voor zij die je kende van vroeger uit je jeugd en dan de vele oud-collega’s die vrienden geworden waren maar die je uit het oog verloren hebt, een Robert De Cuyper, een Raymond Van de Vijver, een Jacques Roelandts, een Michel Jamar, een John Poullet, een Roger Vanden Branden, een Maurice Demaret, een Jan De Win, een Bob Van Steenkiste, een Wilfried van der Perre, een Jean-Pierre Brisé en noem maar verder.

Mijn blog zou een teken zijn voor hen, ze zouden me lezen en contact opnemen. Zo simpel dacht ik dat het was. Maar het heeft niet gewerkt, niemand is opgedoken, zelfs zij die het dan toch moeten vernomen hebben, via via, reageerden niet. Het zijn vandaag enkel de vrienden van nu die mijn blog bezoeken en me lezen. Ik ben er hen dankbaar voor.

Als ik dan antwoord op de vraag die ik me hierboven stelde, dan heb ik er een antwoord op, een voor mij geldig antwoord: mijn blog is geen succes geweest, heeft niet gebracht wat ik er van verwacht had. Ofwel ligt het aan hen, zijn ze allen te oud geworden om zich nog in te spannen, ofwel is wat ik schrijf onverteerbaar voor hen. In dit geval ben ik het die me zou moeten verontschuldigen hen ooit met mijn geschriften te hebben willen lastig gevallen.

Wat niet belet dat ik het nog een tijd hoop vol te houden.

01-10-2012, 06:07 geschreven door Ugo d'Oorde  

Als je, zoals gisteren, hals over kop binnenvalt in je jeugd, wat wil je hierover kwijt, welk beeld wil je je herinneren van de knaap die je waart, en verder, van de jonge man, van de rijpere man, de gehuwde man, de vader-man?

Want het oproepen van de beelden die waren, is heel wat meer dan een terugblikken op wat goed en mooi was. Als je er dieper op ingaat, is het, naar omstandigheden toe die totaal anders waren dan mooi en goed, en wordt het een zich blootgeven, een zich zelf beschuldigen en zich terzelfdertijd veroordelen voor wat verkeerd ging, of waar je helemaal niet fier op bent.

Je vermoedt wel dat elk van ons, met zo een zwartboek op zak loopt en het zelden bovenhaalt om het te herlezen. Een zwartboek dat diep in jou met  onzichtbare inkt geschreven staat, die onder een speciale lamp moet gehouden worden, een lamp die jij alleen bezit, opdat het geschrevene zou kunnen gelezen worden.

Mits de nodige moed zou je al dit verkeerde ook kunnen optekenen in een echt boek dat je wegbergen zou daarna in een omslag, verzegeld met rode lak en erop vermelden dat het boek in deze omslag je zwarte punten bevat, je ‘sins’ waar Joyce het over heeft, zijnde al het negatieve dat uit jou is ontstaan. Dat in dit boek, al dit negatieve met de hand werd neergeschreven om je ervan te bevrijden en dat de verzegelde omslag moet meegegeven met wat rest van je lichaam het uur van je begrafenis.

Je schrijft dit nu, waar je aangekomen bent, gekneusd en her opgestaan, in de nabijheid van de dood. Hoe nabij je bent weet je niet, maar waar het in je jeugd nog altijd een jaar in meer was, is het nu een jaar , een maand, een dag in min geworden.

Maar het heeft zin, het schrijven is meer dan een akte van berouw, het is een laatste maal herbeleven wat verkeerd was gegaan, geen goed praten, geen zoeken naar een verontschuldiging voor wat je deed of niet deed. Zelfs, al is het kwaad geschied, het zaad ervan uitgezaaid, en zelfs al werden wegen getrokken die anders niet zouden getrokken en bewandeld geweest zijn.

Het wordt een herconfrontatie met het gebeuren zelf om er, min of meer gezuiverd, uit op te staan.
En je denkt in deze uitzonderlijke ogenblikken aan de Mattheus-Passion van Johan Sebastian Bach in een van zijn mooiste aria’s:

 Erbarme dich, mein Gott, um meiner zähren Willen. Schaue hier, Herz und Auge weint vor dir, bitterlich.

Jij ook, zoals Bach, vraagt om dat erbarmen.

30-09-2012, 00:00 geschreven door Ugo d'Oorde