BIJKOMEND ARGUMENT IN 'ANDOUERPIS ANTWERPEN' PLAGIAAT ALFRED MICHIELS:

Mijnheer Michiels,

U schrijft leugens op onze blog, net zoals u liegt wanneer u zegt dat Gysseling in 1960 de etymologie van Kontich uit Condacum weerlegt. Gysseling deed dat niet. Het Contiacum van Grandgagnage uit 1833 was na het onderzoek over deze naam door Pottmeyer begin 20^ste eeuw, maar vooral door K. Roelandts en R. Van Passen, "De toponymie van Kontich en Lint", uit 1962 en het doctoraat van K. Roelants, "Bijdrage tot de studie van de Vlaamsche -acum namen", Leuven, 1944 volledig achterhaald. U laat de studies van K. Roelandts en R. Van Passen gewoon onvermeld. Dat kan niet en het heeft niets te maken met uw verontschuldiging dat het betreffende gedeelte van uw boek vulgariserend is. Voor de leek dient u weliswaar summier maar nog preciezer de stand van de wetenschap te verhalen. Dat is vulgariseren en daartoe bent u niet bij machte. Ik geef daartoe het volgende sprekende voorbeeld.

Ik vertelde u in 1989 dat de etymologie van Kontich en Kumtich dezelfde was. Ik bedoelde daarmee het systeem –acum en –iacum zoals Karel Roelandts het in zijn doctoraat heeft uiteengezet en waarop Maurits Gysseling heeft verder gebouwd. U heeft mijn woorden toen naarstig genoteerd, maar u interpreteerde “etymologie” niet als het systeem van de naamgeving, maar als de verklaring van het toponiem Kontich zelf, met name uit Contiacum. Zo staat het ook in uw boek bladzijde 80. Maar Kumtich komt etymologisch helemaal niet van Contiacum. Dat is al lang bekend. Het komt namelijk van Comitiacum. Voor Kontich uit Contiacum ging ik te rade bij de toponymist Jozef Van Loon, die Kontich reconstrueerde tot Contacum. Daarvan vindt u de wetenschappelijke verwijzing in mijn thesis op p. 241 voetnoot 108. Ik nodig alle lezers uit om te lezen wat ik in mijn thesis uit 1985 bovenaan p. 241 schreef met daarenboven de zeer eerlijke verwijzing naar J. Van Loon in noot 108! Mijn promotor Verhulst vond overigens dat deze voetnoot niet moest blijven staan. Maar mijn thesis was voor dat gedeelte al getypt met een handmatige schrijfmachine en ik argumenteerde voor het behoud ervan. Gelukkig maar.

Voor de toponymie van Kumtich uit Comitiacum heb ik professor R. Van Uytven geraadpleegd, een historicus Moderne Tijden, die zijn carrière uitbouwde als mediëvist en die zich eveneens op het vlak van de toponymie heeft begeven (waar hij dus volgens u ook geen kaas van kan gegeten hebben) in het artikel Kumtich in ‘Gemeenten van België. Geschiedkundig en Administratief Geografisch Woordenboek van België’, dat in 4 delen door het Gemeentekrediet is uitgegeven in 1980-1982. Waar was die etymologie voor Kumtich op gebaseerd? Ik vroeg aan Van Uytven naar de herkomst van zijn Comitiacum. Hij deelde ze me persoonlijk mee. De uitleg daarvan vindt u verder op p. 241 van mijn thesis uit 1985, met vermelding van de voorbeelden die ik voor mijn gedurfde stelling dat Kontich niet gelijk zou zijn aan Condacum aanvoerde: Kumtich uit Comitiacum, Blerik uit Blariacum.

Zelfs de oude geschiedenis van het toponymisch onderzoek van Kontich staat in mijn tekst die doorloopt op p. 242 vermeld: de auteur van Kontich in Förstermann, Altdeutsches Namenbuch, 1910 was H. Pottmeyer, die reeds een identiteit van de etymologie tussen Kumtich en Kontich had geponeerd! Ook die identiteit van Pottmeyer weerleg ik op basis van de oude vormen van Kontich en Kumtich, die verschillend zijn.

U verwijt me van toponymie geen kaas te hebben gegeten. Mag ik u eens wat zeggen, mijnheer Michiels? De wetenschap van de toponymie begint pas als een mediëvist de namen uit een oude tekst heeft ontcijferd. De studie van de taalkundige evolutie van een toponiem gebeurt op basis van de plaatsnamen die men heeft gelezen in oude teksten vanaf de Merowingische tijd tot het einde van het Ancien Régime, vaak zelfs in kopievorm. De filologische theorie vervalt meteen als de teksten die tegenspreken. De toponymische literatuur van vóór 1850 heeft het probleem dat er onvoldoende historische vormen bij worden betrokken.

Heeft u ooit Merowingische, Karolingische, Ottoonse en laatmiddeleeuwse teksten gelezen? Ik wel! Ik heb voor een volle zaal in Trinity college in Dublin uit het fameuze Book of Kells voorgelezen en bij mijn eindexamen paleografie kreeg ik van professor Prevenier de opdracht een Merowingische oorkonde te lezen, tijdens een mondeling examen. Ik kan u verzekeren dat de grond toen onder mijn voeten verdween, want voor het examen was het niet nodig de teksten te kunnen lezen! Prevenier zei: ik geef u iets uit uw periode! Zo’n vraag was de schrik voor elke student. Voor het eerste woord van de eerste lijn heb ik bij het examen aan Prevenier uitstel gevraagd, maar de rest van de tekst kon ik wel lezen en deed dat ook, en ook de tweede lijn en ik begon aan de derde toen Prevenier zei: het is wel goed zo en toen had ik ook de naam van de oorkonder die vooraan stond. Samen met de andere vragen van dat examen werd ik met een 18/20 gequoteerd. In de opleiding van de toponymist, d.w.z. de Germaanse en Romaanse taalkunde en de Klassieke filologie zit het onderdeel paleografie niet in het lespakket. Het zou nochtans moeten! In mijn opleiding bij Adriaan Verhulst zat het onderdeel “grondbeginselen van de plaatsnaamgeving” wel in mijn leerpakket. Een groot deel van mijn thesis is daar ook op gebaseerd. Op het moment dat ik ‘Het Land van Rijen’ schreef (tijdens de maanden augustus en september 1983) had ik er al les over gekregen, en ‘Het Land van Rijen’ was maar een vingeroefening voor het grotere werk.

Mijn boek ‘Julius Caesar in België’ werd o.m. gescreend door professor Marc Van Uytfanghe, klassiek filoloog! Maar ik heb u ook gesproken over mijn toponymische raadsman van destijds professor Jozef Van Loon van de UFSIA. Hij had mij meegedeeld, vóór ik u leerde kennen, dat zijn onderzoek over Antwerpen was afgerond en dat hij daar niet meer mee bezig was. Toen ik bij één van onze ontmoetingen bij jou over hem sprak, heb jij hem belachelijk gemaakt. Blijkbaar was hij in Leuven een generatiegenoot van u en u klasseerde hem als “een stommerik” (in de betekenis van dommerik).

Mijn onderzoek over Kontich is een opbouwen van de wetenschap, niet het uitvinden van warm water! Mijn uitgeleide over Van Passen op p. 250 van mijn thesis heeft mij wellicht DGO gekost want één van de leescommissarissen heeft mij dat kwalijk genomen (ik was jong en voortvarend, doch overtuigd). Adriaan Verhulst zelf heeft dat niet in rekening genomen: in zijn 40-jarige loopbaan als hoogleraar heeft hij mijn thesis met 18/20 gehonoreerd, inclusief deze toponymie, en hij beschouwde mijn thesis als een doctoraat (het onderwerp ‘excentrische bezittingen’ durfde hij trouwens niet aan licentiestudent toevertrouwen: prof. H. Van Werveke in 1922 en prof. R. Doehaerd, waren er al op gedoctoreerd zonder uitkomst).

Het duidelijk maken dat Kontich niet van Condacum komt, en dat Kontich in de Merowingische tijd geen geografisch geheel vormde genoemd naar de samenvloeiing van Rupel en Schelde, waarin zelfs Antwerpen inbegrepen was (= stelling Van Passen), is een voorwaarde sine qua non om te komen tot de naamverklaring van Antwerpen uit Anduaeripae. De betrokkenheid van Kontich op de strategische samenvloeiing van Rupel en Schelde, die voortvloeit uit de stelling van Van Passen, staat in de weg voor de relatie van Antwerpen met deze samenvloeiing. De betrokkenheid van Antwerpen op die samenvloeiing is de hoeksteen van de verklaring “om de beide oevers” of “anduaeripae”, gedeeltelijk bewaard in de leuze van de abdij van St.-Bernards in Hemiksem “omtrent den oever geneer ik mij” en in de naam van de Rupel en het gehucht Noeveren.

U noemt Armand Sermon (cf. antwoorden op Sermon en link Aan A. Sermon, nog in detail op terug te komen) en Robert Nouwen: hun beider betogen werden reeds uitvoerig op deze blog weerlegd, cf. o.a. de link Antwoord op de aanklacht van Robert Nouwen in AVRA-Bulletin 2006 .
Waarom heeft Armand Sermon geprobeerd bij de organisatoren van mijn lezing in Kortrijk tussen te komen om die te verhinderen? Wat voor methode is dat? Sermon, en de AVRA-auteurs Nouwen, Cuyt (cf. antwoorden op Cuyt 1-16) en Oost (cf. antwoorden 1 en 2 op Oost op deze blog) , die mijn boek in de grond trachtten te boren, behoren blijkbaar tot uw clan. Maar wat is hun gewicht? Cuyt verdedigde in 1987 de echtheid van de valse Sarapis-scherf van Kontich. Nou, nou…

Van Robert Nouwen volgde ik ooit een lezing. Toen er vragen mochten worden gesteld kwam de vraag: “hoe is het Christendom hier ontstaan?” Zijn antwoord was: “het kwam mee met de Romeinen”. Ik vroeg daarop: “Maar de Christenen werden door Rome toch vervolgd! Waarom? Jezus zegde toch geef aan de keizer wat de keizer toekomt? Hoe kwam dan het christendom tot hier in de Romeinse tijd?”

Robert Nouwen kon op deze vraag niet antwoorden. Nochtans is hij blijkbaar een leerling van Hubert De Vijver, bij wie in de UFSIA een examenvraag kon zijn: “waarom vervolgden de Romeinse keizers de christenen? (Nochtans dienden de christenen de keizer te geven wat hem toekwam)”. Wij in de UFSIA moesten dat weten, maar dr. Nouwen had geen antwoord.

Het antwoord bij Hubert De Vijver was: de vervolging van de christenen is gebaseerd op het feit dat de christenen één onderdeel niet erkenden van de samengestelde macht van de Romeinse keizer. Die samenstelling vindt plaats tijdens de opeenvolgende dictaturen van Julius Caesar en is de combinatie van de macht van de Consul (= militair), van de Tribunus Plebis (de bezitter van het veto in de Senaat) en van de Pontifex Maximus (het hoofd van de Romeinse godsdienst). Het is deze laatste functie van de Romeinse keizer die door de christenen niet werd erkend. Daarom werden ze dan ook vervolgd. Maar toen de godsdienst van de christenen eind 4de eeuw staatsgodsdienst werd, werd hun hoofd, de paus, automatisch zelf Pontifex Maximus. Daardoor is hij nu nog altijd in die fuctie de erfgenaam van de Romeinse keizer. Het is dan ook niet zo eigenaardig dat op de voorgevel van de St.-Pietersbasiliek in Rome in metershoge letters de naam van paulus V met de vermelding Pontifex Maximus voorkomt. Oorspronkelijk erkenden de Christenen de keizer van Rome niet als Pontifex Maximus! Daardoor moesten er velen het lot van martyrus ondergaan. Robert Nouwen wist dat niet.

Tussen u en mij, mijnheer Michiels, ligt een grens: de grens van de waarheid. Het zal voor iedereen duidelijk worden wie langs uw kant staat en wie langs de mijne.

HET BOEK “ANDOUERPIS ANTWERPEN” BEWIJST HET PLAGIAAT DOOR ALFRED MICHIELS

Zoals we elders al hebben gezegd zouden we de moeite doen om het boek van Alfred Michiels over Antwerpen aan te schaffen en te lezen. Deze persoon beschuldigt mij nu al zes maanden lang schandelijk en zonder ook maar het minste bewijs via het worldwideweb van plagiaat. Nu is het eindelijk mogelijk mijn wetenschappelijke eerlijkheid en zijn plagiaat en wetenschappelijke valsheid in geschrifte te bewijzen. Wat immers te denken van datgene dat wij op pagina 80 van Michiels’ hierboven geciteerde boek kunnen lezen over Kontich?

Wij citeren Michiels:

“Kontich: Evenals Kumtich (Brabant), komt van Contiacum: woonplaats van Contius. Vroeger aanzag men Condacum of Condate (“samenvloeiing”) als oorspronkelijke naam (noot 219: ook nog bij Carnoy, Origine des noms de communes de Belgique, y compris les noms des rivières et principeaux hameaux, Leuven, 1948-1949, zonder paginaverwijzing), doch dit kan taalkundig niet evolueren tot Kontich, maar wel tot Condé (aan de bovenloop van de Schelde in Noord-Frankrijk). Gysseling verwierp reeds Condacum op taalkundige gronden. Hij stelde Contacum als oorspronkelijke naam (noot 220: Gysseling M., Toponymisch Woordenboek, Tongeren, 1960, zonder paginaverwijzing)”.

Dit is voor ons zonder meer verbijsterend. Alfred Michiels pikt hier zomaar eventjes een stelling van mij die ik niet alleen in 1985 in mijn thesis heb verdedigd, maar ook nog afzonderlijk publiceerde in een reeks met de naam “Het land van Rijen” in het tijdschrift “Rupelbrug” in de jaren 1983-1984. Naar aanleiding van deze reactie publiceren we de integrale tekst van mijn bijdragen, die verschenen van oktober 1983 tot april 1984 op deze blog opnieuw. Over de toponymie van Kontich, waarover tijdens de voorbije eeuw wellicht het meest werd gepubliceerd van heel ons land, slaagt Alfred Michiels er niet in de relevante literatuur te vermelden, namelijk Potmeyer en Van Passen en Roelandts. Iets over de toponymie van Kontich schrijven zonder te verwijzen naar de verschillende publicaties van R. Van Passen is eigenlijk onmogelijk. Zelfs al ben je het dan niet met hem eens, zoals ik in mijn artikels van 1983-1984 en mijn thesis van 1985: voor Kontich, Edegem, Wilrijk, Lint, Waarloos en nog andere gemeenten uit de regio kun je aan het werk prof. Van Passen niet voorbij.

R. Van Passen verdedigde namelijk dat Kontich de geboorteplaats was van de heilige Reinildis, in de Vita genaamd Condacum Castrum, “castrum aan de samenvloeiing”. Deze vond Van Passen in de samenvloeiing van Rupel en Schelde. Hij verdedigde dit in een aantal lijvige publicaties over diverse gemeenten in het Antwerpse, o.m. over Wilrijk, Edegem, Kontich en Lint resp. uit de jaren 1982, 1974, 1964, 1962.

Michiels verklaart dat Maurits Gysseling de naamverklaring voor Kontich uit Condacum verwierp. Niets is minder waar: Gysseling aanvaardde dat Kontich voortkwam uit Condacum, en dit nog wel op de allereerste plaats! Hij deed dit ongetwijfeld in overleg met zijn collega Robert Van Passen, zoniet dan baseerde hij zich op de oudere literatuur van Potmeyer, die werd opgenomen in het werk van Carnoy. Wat lezen we nl. bij Gysseling, Toponymisch Woordenboek…, p. 571:

“KONTICH: An(twerpen) – castrum nomine Condacum, Condacensi castro, 10^e of 11^e, kopie 11^e, vita S. Reineldis, Xr 18018, 151v°, 152r° - Contheca, 1147, Av SM 2”.

Dit is dus onweerlegbaar: Maurits Gysseling publiceerde in 1960 een toponymische verklaring voor Kontich vanuit de vorm Condacum Castrum.

Het weerleggen van de stelling “Kontich = Condacum Castrum” is geen gemakkelijke zaak. Wat de taalkundige achtergronden betreft volstaat het niet zomaar te beweren “Condacum kan taalkundig niet evolueren tot Kontich” zoals Alfred Michiels doet. Van Passen was immers hoogleraar toponymie en publiceerde dus hierover met autoriteit. Maurits Gysseling, die dezelfde visie had, schreef met zeker zoveel autoriteit! Het was voor mij – in 1983-1984 zelfs vóór het behalen van mijn diploma! – als jong historicus niet zonder enige vermetelheid om aan het weerleggen van een stelling van een gevestigde waarde als Robert Van Passen te beginnen. Maar Kontich zien als “plaats bij een samenvloeiing” die er 10 km van verwijderd lag kon mij evenmin overtuigen hem te volgen en ik had Kontich nodig bij mijn onderzoek over de excentrische bezittingen van abdijen tijdens de vroege middeleeuwen.

Bij het schrijven van “Het land van Rijen” en later van mijn thesis hield ik mij daarom aan een devies dat één van mijn zeer gewaardeerde leermeesters, professor Raymond Van Uytven, mij voorhield in de kandidaturen: “u bent wetenschappelijke onderzoekers in opleiding, en in wetenschappelijk onderzoek moet je altijd de moed van uw overtuiging hebben”. Omwille van de hiervoor beschreven geografische anomalie kon ik de stelling “Kontich = Condacum” niet volgen. Immers alle plaatsen verwijzend naar een monding liggen vlakbij die samenvloeiing. De Condé’s uit mijn boek “Julius Caesar in België” bewijzen dat, maar ook Dendermonde, Roermond, IJmuiden en zoveel andere plaatsen. Voor het historisch onderzoek was dit argument uiteraard niet voldoende.

Daarom heb ik in eerste instantie in de bronnen naar bijkomende historisch-geografische argumenten gezocht en die heb ik ook gevonden, namelijk de gebruikelijke spreiding van het private grondbezit in de Merowingische tijd, de tijd waarin de heilige Reinildis geboren werd in “Condacensi castro” uit een familie met grondbezit “a portu Antverpiensium usque Condacum”. Dit private grondbezit was in die tijd niet aaneengesloten zoals Robert Van Passen het zag (nl. voor Condacum van Antwerpen tot Kontich), maar verspreid over grote afstanden bij voorkeur in de buurt van belangrijke verkeerswegen. Deze laatste stelling is van Mathias Werner. Ze is gebaseerd op de bezitsstructuren van verschillende Merowingische potentes, onder wie Adalgisl Grimo wiens testament uit 634 bewaard is. Dit inzicht falsifieerde op voldoende wijze de visie van Van Passen op een aaneengesloten gebied “van Antwerpen tot Kontich” als de geboorteplaats van Sint-Reinildis in Condacum castrum.

Voor het taalkundige luik ging ik toen te rade bij prof. Jozef Van Loon. Dit is tot in detail te volgen in de teksten die we hier opnieuw publiceren. Die teksten dateren dus uit 1983, 1984 en 1985, dit is lang voor ik Alfred Michiels in 1989 leerde kennen. Die teksten bewijzen ook dat ik mij toen reeds bezighield met de toponymie en de geschiedenis van de Oudheid in onze gewesten. Ze spreken dus alle beweringen tegen die Alfred Michiels in zijn pdf-file over mij heeft neergeschreven. Mijn onderzoek was bovendien gebaseerd op een degelijke kennis van de bronnen en de literatuur, van de taal en van de geografie. Ik weet niet welke collega’s van mij Alfred Michiels aanvoert om te beweren dat ik – vooraleer ik hem in 1989 leerde kennen – mij nooit met de geschiedenis van de antieke tijd had beziggehouden. Ik denk ook niet dat iemand van hen zich daarover kon uitspreken. De opdracht die Adriaan Verhulst mij gaf bij het begin van mijn onderzoek naar de “Verafgelegen bezittingen van abdijen tijdens de vroege middeleeuwen” hield zelfs expliciet in te peilen naar structuren uit de Romeinse tijd die tijdens de Merowingische en Karolingische periode nog in functie waren. Het was een typische visie voor Adriaan Verhulst, die ook in zijn onderzoek betreffende de geschiedenis van onze steden veel meer uitging van continuïteit dan van breuken. Voor de omgeving van Antwerpen maakte ik daartoe zelfs een reconstructie van het Romeinse wegennet en corrigeerde daarbij de toenmalige visie van J. R. Mertens op het traject van de heirbaan van Bavai over Mons naar Asse, die m.i. niet te Rumst de Rupel kruiste maar te Hingene-Wintam.

Wie mijn teksten over Kontich leest zal merken dat ik zeker niet de beste wetenschappelijke vriend was van Robert Van Passen. Maar soms kunnen zich in de loop van de jaren merkwaardige wendingen voordoen. Tijdens de receptie van de viering van 75 jaar Commissie voor Toponymie en Dialectologie in 2001 in het Paleis der Academiën in Brussel ontmoette ik voor het eerst professor Van Passen. Hij stelde zich aan mij voor, want ik kende hem niet. Tot mijn verbazing kende hij mij wel en ook mijn artikels die zo regelrecht tegen zijn stellingen in gingen, niet alleen die uit mijn thesis, maar ook die uit “Rupelbrug”, een lokaal tijdschriftje uit Niel. Ik verontschuldigde mij tegenover hem, want zoveel jaren na mijn eerste stappen op het vlak van de historiografie schaamde ik mij wel over de toon die ik toen tegenover hem hanteerde. Van Passen vond dat ik mij niet hoefde te verontschuldigen. Hij gaf toe dat mijn argumenten en visies hem hadden overtuigd dat hij ongelijk had om Kontich als Condacum Castrum te interpreteren en te verbinden aan de samenvloeiing van Rupel en Schelde. Hij gaf ook toe dat er voor Antwerpen een veel natuurlijker band was met deze samenvloeiing zoals ik al poneerde in 1987 en nadien nog explicieter in 1992 en hij stelde me voor de geschiedenis van Antwerpen en omgeving tijdens de Romeinse tijd en de vroege middeleeuwen samen met hem te herschrijven. Helaas overleed prof. Van Passen kort nadien.

Hans Rombaut