Wat de burger niet weet en ook niet te weten mag komen over IOK
Het is algemeen geweten dat IOK en IOK Afvalbeheer niet de meest fijnzinnige zakenpartners zijn. Verhalen over smeergeld gaan de ronde en zijn zelfs onderzocht; maar de resultaten van dit onderzoek zijn tot op heden nog niet publiek gemaakt. De wijze van financiering van deze intercommunales gebeurt op een bepaald niet inzichtelijke wijze..... zo heeft de IOK gronden aangekocht van een gemeente en zeer kort nadien met een forse meerprijs weer verkocht.
Wat daarvan ook zij.... van nabij heb ik meegemaakt welke de zakelijke ethiek is van deze intercommunale.... dit samenwerkingsverband van gemeenten. Van een dergelijke door overheden bestuurde organisatie verwacht men dat deze zich voorbeeldig gedraagt. Welnu, om kort te zijn; ik garandeer u dat zij mij het tegendeel heeft bewezen. Na lezing van hetgeen volgt, zult u -met mij- deze mening delen.
De meest navrante situaties hebben zich voorgedaan: - een wel zeer bijzondere, wellicht onwettelijke, wijze van openbaar aanbesteden - OIK produceert een secundaire brandstof (SRF) dat op geen enkele wijze voldoet aan enig acceptatiecriterium voor gebruikers dat algemeen in de markt geldt, doch waarvoor deze brandstof wel speciaal bedoeld is, waardoor dit materiaal de laatste twee jaar naar de verbrandingsoven van INDAVER gebracht moet worden tegen bijbetaling van 130,-/ton (meer dan het dubbele van voorzien) => GEVOLG: Een meerprijs van verwerking van het huishoudelijk afval van 5.000.000 in de laatste 2 jaar (en dat terwijl de installatie pas op 60% functioneerde) - contracten aangaan die manifest onwerkelijk zijn - juridische procedures (en dus forse kosten voor juridische bijstand) aangaan zonder enige grondslag - doorlopende contractuele inbreuken door de intercommunale
E.e.a. zal in separate hoofdstukken hier verder toegelicht worden..
De reden waarom ik van mening ben dat deze informatie publiekelijk gemaakt mag, nee MOET worden, is omdat de burgers uit het werkingsgebied van deze intercommunale hoe dan ook de factuur gepresenteerd krijgen voor het falend handelen van deze overheid. De in de intercommunale deelnemende gemeentes passen de tekorten in de werkingsbudgetten bij; de gemeentes zullen op hun beurt dit verhalen op de burgers / kmo's binnen hun gemeentegrenzen.
Update: Een eerste aanzet tot tariefaanpassing is al door IOK gegeven; de voorgestelde nieuwe tarieven zijn zomaar 33% duurder dan voorheen. Van 150-/1000 kg (oude tarief) naar 200,-/1000 kg (voorgesteld). Toevallig komt deze tariefverhoging heel dicht in de buurt van hetgeen de MBS-installatie door het onzorgvuldig en arrogant beheer door IOK meer kost dan oorspronkelijk voorzien. De MBS-installatie heeft een kost (afschrijving en beheer) van ca. 60,-/1000 kg. De voorziene afzetkost voor het SRF bedroeg een 70,-. Totaal 130,- en dat staat in een goede verhouding tot de 150,- die men oorspronkelijk als tarief hanteerde. Nu de afzetkost niet 70,-/1000 kg bedraagt maar wel een 130,-/1000 kg komt men op een kost/1000 kg van 190,-... en dat staat in verhouding tot de 200,- die IOK momenteel heeft voorgesteld
De bijzondere wijze van openbaar aanbesteden door IOK
In juni 2006 is een aanbestedingsprocedure door de intercommunale IOK geopend voor de afzet van jaarlijks 50.000 ton SRF (secundaire brandstof). Dat de intercommunale haar eigen bijzondere , wellicht onwettelijke, wijze van invulling heeft gegeven aan de wettelijk voorgeschreven procedure van aanbesteden zal ik onderstaand verder uitwerken.
Doel van deze aanbestedingsprocedure was het op korte termijn realiseren van een stabiele afzet van SRF tegen economisch verantwoorde tarieven voor de duur van 15 jaar.
OPMERKELIJK 1. Op dat moment was IOK reeds sinds 3maanden in verregaande onderhandeling met een tweetal bedrijven (een bedrijf uit Tessenderlo en een bedrijf uit Oostende). Van deze twee bedrijven lagen zelfs reeds conceptcontracten voor aan de IOK, voordat de aanbestedingsprocedure geopend werd.
OPMERKELIJK 2. De aanbestedingsprocedure werd geopend in het Pinksterverlof en kende een maximale termijn van kandidatuurstelling van nog geen 2 weken. De geïnteresseerden die zich kandidaat wilden stellen hadden dus maar 10 werkdagen de tijd om een degelijk onderbouwde kandidatuurstelling in te dienen. Dit terwijl de andere twee bedrijven reeds een drietal maanden in nauw overleg waren. Een dergelijke kandidatuurstelling vraagt om de nodige tijd om degelijke aanbiedingen voor een dergelijk langetermijncontract te kunnen krijgen. Dat de IOK enerzijds de aanbesteding opende in een periode waarin traditiegetrouw veel bedrijven zwakker bezet zijn en anderzijds de minimale wettelijke termijn voor kandidatuurstelling in acht namen, is een eerste indicatie dat "men" niet wenste dat er teveel aanbiedingen zouden volgen.
OPMERKELIJK 3. Aanvankelijk werden door de intercommunale selectiecriteria gegeven: Naast de prijs voor de te leveren diensten, golden tevens de volgende criteria: voor de kandidatuurstellers. Zij dienden logischerwijze te beschikken over - referenties - de nodige vergunningen - ervaringen met verwerken van SRF - een werkende installatie
In de loop van de procedure heeft de intercommunale, zonder enige motivering of mededeling, de selectiecriteria zodanig aangepast dat de partijen met wie de intercommunale reeds voor de aanbestedingsprocedure in gesprek was, wel voldeden aan de selectiecriteria...... Het werd namelijk zodanig gewijzigd dat geen enkel kwalitatief selectiecriterium resteerde. Nagenoeg het enige dat nog telde was de prijs.
Post factum is gebleken dat de beide partijen namelijk niet beschikten over : - een goedgekeurd MER-dossier - een milieuvergunning voor de verwerking van SRF - een bouwvergunning voor de bouw van een installatie die SRF kan verwerken - ervaring met de verwerking van SRF - de nodige erkenningen van OVAM als verwerker van SRF - referentie-installaties
De bij de intercommunale aanwezige documenten onderbouwen dit. Er waren wel vergunningen in het aanbestedingsdossier opgenomen, maar dit betrof enerzijds tijdelijke vergunningen voor een proefinstallatie en anderzijds een vergunning voor de bouw van een biomassa-installatie die op vetten en oliën zou gaan functioneren (en dus niet op afval/SRF). Een licht kritische blik van de intercommunale had dit natuurlijk boven tafel moeten brengen. Ook aan de overige kwalitatieve selectiecriteria voldeden beide kandidaten niet. Sterker; één kandidaat beschikte zelfs nog niet eens over de grond om een installatie te bouwen.
Wellicht daarom heeft de intercommunale dan maar deze kwalitatieve criteria geschrapt want het enige criterium waarmee de beide partijen wel scoorden bij de intercommunale was de prijs (dezelfde als in de conceptcontracten die reeds aan de intercommunales in mei 2006 voorlagen).
OPMERKELIJK 4 De partij uit Tessenderlo zou overigens een zeer experimentele techniek gaan toepassen op het SRF (pyrolyse) om hier vervolgens een bio-olie van te produceren. Deze techniek is in ons omringende landen meermaals uitgeprobeerd op SRF, maar deze initiatieven zijn op korte termijn allemaal mislukt. Ik hoop van harte dat het in Tessenderlo wel gaat lukken, maar heb mijn bedenkingen.
OPMERKELIJK 5. De diverse kandidaten hebben in juni 2006 hun prijzen bekend gemaakt. De prijzen van de kandidaten die niet vooraf met de intercommunale in gesprek waren, bedroegen gemiddeld een 110,-/ton. De prijzen van de twee kandidaten die wel vooraf in gesprek waren met de intercommunale bedroegen ca. 45,-/ton. Een prijsverschil van meer dan 140 % (!) In een dergelijk geval, waarin een opmerkelijk (abnormaal = 15%) prijsverschil optreedt in de aanbiedingen van kandidaten onderling, dient de overheid een onderzoek uit te voeren naar de oorzaak voor dat prijsverschil. Dit moet verklaard worden in het aanbestedingsdossier zelf. Ook abnormaal goedkopere aanbiedingen dienen verklaard te worden, daar de kwaliteit, veiligheid en het realiteitsgehalte van de aangeboden werkzaamheden dan in het gedrang kunnen komen.
OPMERKELIJK 6. Ondanks het feit dat de beide kandidaten in september 2006 niet beschikten over de nodige vergunningen, erkenningen, een goedgekeurde MER-procedure, een installatie, nog niet eens over een perceel, weerhield de intercommunale er niet van om met deze partijen te contracteren. Afzet naar deze partijen zou gaan plaatsvinden vanaf 1 mei 2007 en vanaf het najaar van 2007. Welnu beste lezer, ik garandeer u, dat tot op heden augustus 2008, beide partijen nog geen noemenswaardige hoeveelheid in hun installatie verwerkt hebben; eenvoudigweg omdat de installaties nog niet gebouwd en ingebruikgenomen zijn. Deze vertraging in afzet
OPMERKELIJK 7. De intercommunale heeft tot op heden dan bij gebrek aan afzet naar andere kanalen, haar SRF dan maar naar de verbrandingsinstallatie van INDAVER te Beveren gereden, onder bijbetaling van 130,-/ton. De heer Tornout verwoordde dit als dat de intercommunale inderdaad een monopolieprijs betaalde, maar dat dit gauw zou gaan veranderen. De leveringen aan het bedrijf te Oostende zouden in juli 2008 aanvangen. De intercommunale gelooft wellicht dat de burger dom is. Dit verhaal is namelijk bijzonder ongeloofwaardig; Waarom zou dit bedrijf het SRF van IOK accepteren voor 45,-, om vervolgens dit SRF dan weer aan INDAVER te leveren onder bijbetaling van 130,-? Want momenteel is de installatie van dit bedrijf nog in haar bouwfase. Einde der werken is voorzien voor de zomer van 2009. Het betreffend contractvolume is 34.000 ton/jaar. Dit (startend) bedrijf zou dan een verliespost accepteren van een 3.000.000. Denkt de intercommunale dat de mensen achterlijk en dom zijn? De mensen zijn onwetend.... maar zeker niet dom. Dit verhaaltje is een zoethouder, een susser.... Niet meer, zeker niet minder.
OPMERKELIJK 8. De intercommunale heeft van beide partijen klakkeloos geaccepteerd dat beide reeds gedurende een jaar hun contractuele verplichtingen niet nakomen. De intercommunale stelt hen niet aansprakelijk voor de meerkost die zij moet maken om het SRF door INDAVER te laten verwerken. Deze meerkost bedraagt de niet onaanzienlijke som van ca. 5.000.000. Een vervelende bijkomstigheid is dan nog dat de installatie van de intercommunale maar op een capaciteit van 60% functioneert.
OPMERKELIJK 9. Naar het verslag van de gemeenteraadsvergadering van Grobbendonk wordt de oorzaak van de problematiek neergelegd bij een firma MTN. Deze firma zou inmiddels failliet zijn. Het is uiteraard makkelijk kwaad spreken over een "dode". Maar de intercommunale beseft toch ook wel dat de problematiek reeds ruim twee jaren speelt..... heeft zij dan werkelijk niet het inzicht om te zien dat zijzelf de bron is van deze problematiek? Het is zij namelijk die door (bewust of onbewust) ondeskundig handelen een situatie heeft laten ontstaan die de burgers jaarlijks vele miljoenen EURO kost.
CONCLUSIE: De intercommunale heeft op een zeer bevreemdende wijze deze aanbestedingsprocedure geopend, gevolgd, gewijzigd en afgesloten middels het sluiten van contracten met twee partijen met wie zij reeds drie maanden voorafgaand aan de aanbestedingsprocedure onderhandelde. Om daartoe te komen heeft zij ware kunstgrepen moeten uitvoeren. Zij heeft met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid geweten dat beide partijen de contractuele ingangsdatum van het contract niet konden uitvoeren. In ieder geval had zij dit moeten weten, daar zij dit op eenvoudige had kunnen weten!
ONBEKEND: Wat zouden deze partijen aan personen binnen de intercommunale hebben moeten betalen om - de opdracht te verkrijgen? - nu geen juridische procedure aangespannen te krijgen, ondanks het feit dat zij reeds een jaar nalatig zijn met de nakoming van hun contractuele verplichtingen?
Wie stelt hier de verantwoordelijken nu eindelijk eens verantwoordelijk? De politiek? Die zeker niet.... de bestuurders van de intercommunalen zijn allen politiek benoemd... niet op basis van capaciteiten.... maar op basis van politieke kleur.... De inbreng van CD&V is bijzonder groot De burger? Zolang de burger niets weet, kan de burger niemand afrekenen. En de intercommunale is er alles aangelegen om alles dood te zwijgen... dan wordt er niemand afgerekend.
Doel en achtergronden van de BMS-installatie te Geel
Na een uitgebreide studie door VITO werd de techniek van biologisch scheiden en mechanisch scheiden van restafval als "best beschikbare techniek" aangewezen en dus als een serieus alternatief voor afvalverbrandingsinrichtingen bestempeld. IOK en IVAREM hebben vervolgens offerte-aanvragen ingediend voor de bouw, het beheer en voor de afzet van de eindproducten van een BMS-installatie. Uiteraard hebben de studiediensten van deze intercommunalen e.e.a. zelf uitgebreid onderzocht en uiteraard hebben de intercommunalen tevens een studiebureau ingehuurd. Het gehele aanbestedingstraject heeft een jaar geduurd. Dus ook voldoende tijd om techniek, achtergronden, afzetmogelijkheden en wat dies meer zij volledig in kaart te brengen.
Het doel van een dergelijke BMS-installatie is : - het ecologisch verantwoord verwerken van huishoudelijk afval en daarmee vergelijkbaar bedrijfsafval - tegen tarieven die kunnen concurreren met de tarieven van afvalverbrandingsinrichtingen.
"Ecologisch verantwoord": een BMS-installatie is in feite een doorontwikkeld systeem van composteren. Afval wordt in betonnen bunkers gestort, waarin het begint te composteren. Door het vrijkomen van warmte, verdampt het in het afval aanwezige vocht (ca. 30%) en na een periode van een week is het materiaal voldoende droog om via diverse (knappe) scheidingtechnieken in een drietal hoofstromen gescheiden te worden; metalen, zand/steentjes e.d. en SRF. De metalen en de inerten zijn geschikt voor hergebruik als schroot (metalen) of als ondergrond in wegenaanleg. Het SRF is in principe geschikt als vervangende brandstof in de industrie en in elektriciteitscentrales. Uiteraard gelden voor deze diverse stromen kwaliteitscriteria willen zij door de gebruikers daadwerkelijk gebruikt kunnen worden.
"met afvalverbrandingsinrichtingen concurrerende tarieven": Installaties die afval verbranden hanteren tarieven van 100,- tot 140,- per 1.000 kg afhankelijk van de techniek van de installatie en van de leeftijd van de installatie (een installatie die reeds volledig is afgeschreven kan uiteraard een laag tarief aanbieden). In deze orde van grootte van kosten werkt een BMS-installatie dan ook; de totale kost (financieringskost inbegrepen) bedraagt een 70,- per 1.000 kg. SRF dat voldoet aan de eisen die de afzetmarkt stelt, kent een negatieve prijs van ca. 60,- tot 70,- per 1.000 kg. Daarmee bedraagt de totale prijs per 1.000 kg ongeveer een 130,- en dat is een prijs die goed kan concurreren.
De kwaliteitscriteria waren de intercommunales van meet af aan bekend. Voor metalen gelden eisen aan de mate van vervuiling in het metaal. Voor de inerten geldt de mate van vervuiling door organische stoffen en kunststoffen. Voor het SRF gelden eisen aan deeltjesgrootte, vochtgehalte en chloorgehalte.
In 2000 hebben de intercommunales dan de opdracht voor de bouw gegund aan de Duitse firma Herhof. In 2001 hebben de intercommunales dan de opdracht tot afzet van de drie hoofdstromen verstrekt, ook aan de firma Herhof die hiertoe in een samenwerkingsvorm stond met een Nederlandse firma MTN (cf. gemeenteraadszitting Grobbendonk). De intercommunales beslisten ook in deze periode om zelf de installatie te beheren, en om dit niet uit te besteden aan bijv. Herhof (die hier overigens wel ervaring mee heeft (zie website van Herhof). Deze beslissing om zelf de installatie te gaan beheren is nadien principieel onjuist gebleken... U zult later begrijpen waarom.
Eind 2004, de installatie was voor ruim 90% gereed, geraakte deze Duitse firma in zwaar financieel weer. Hoewel de orderportefeuille van de firma voldoende gevuld was en hun techniek zich in een 8-tal andere installaties elders in Europa reeds bewees, was de liquiditeit van hen op een moment onvoldoende om aan de verplichtingen op korte termijnte voldoen. De reden hiervoor is eigenlijk een kwestie van "monopolie" spelen geweest... Een stille financier van Herhof werd door een grote Duitse energieproducent overgenomen. Deze energieproducent had/heeft belangen in afvalverbrandingsinrichtingen en de techniek van Herhof was hier een concurrent van. Het logische gevolg was dat de "stille" financiering drooggelegd werd.... met de directe financiële problematiek van Herhof tot gevolg. Dit resulteerde begin 2005 in het faillissement van Herhof, waardoor de bouw van de installatie stil kwam te liggen. Het voordeel voor IOK en IVAREM was dat Herhof hen een bankwaarborg verstrekt had van een aantal miljoen euro. IOK en IVAREM maakten dan ook van deze waarborg gebruik en huurden vervolgens ex-werknemers van Herhof in om de installatie verder af te werken en in bedrijf te stellen. Dat vele Kempische onderaannemers onbetaald bleven interesseerde de ontwikkelingsmaatschappij van de Kempen overigens niet.
In september 2005 werd de installatie dan in gebruik genomen.
Vanaf september 2005 tot zeer recent in ieder geval, blijken de kwaliteitscriteria voor de hoofdstromen door IOK niet gerespecteerd te worden. Zij dient als beheerder van de BMS-installatie ervoor te zorgen dat afzetbare stromen de installatie uitkomen. Dit heeft tot gevolg dat enerzijds de metalen en de inerten veel onzuiverder zijn en anderzijds is het SRF te vochtig en bevat het een (veel) te grote deeltjesgrootte en een (veel) te hoog chloorgehalte. Nochtans zijn al deze problemen op relatief eenvoudige en goedkope wijze op te lossen, maar door mismanagement worden geen keuzes gemaakt en blijkt het SRF enkel geschikt te zijn om verbrand te worden in de afvalverbrandingsinstallatie in Beveren. En precies die weg zou door de bouw van een BMS-installatie NIET bewandeld moeten worden, want een BMS-installatie is een alternatief voor het "afvalverbranden" en is niet bedoeld als voorbehandelingstechniek. Ook economisch is deze weg krankzinnig... IOK betaalt geen 60 of 70,- per 1.000 kg, nee..... IOK betaalt het astronomische bedrag van 130,- / 1.000 kg. Daarmee komt het totale financiële plaatje van deze BMS-installatie scheef te liggen en kan dit niet concurreren met de tarieven van een afvalverbrandingsinrichting. Het is zelfs goedkoper om het afval van de Kempen rechtstreeks naar de afvalverbrandingsinrichting te Beveren te rijden en de BMS-installatie gewoon te passeren. Afvalverwerking wordt door het mismanagement binnen IOK een zéér kostbare aangelegenheid voor de burger! De mooie alternatieve techniek van biologisch-mechanisch scheiden wordt dan daarenboven door het mismanagement in een zeer bedenkelijk daglicht gesteld.... en dat is zeer betreurenswaardig! In het buitenland functioneren identieke installaties wel naar (financiële) tevredenheid.... en dat al jarenlang.
