Een spreekbeurt over experimenteren en experimenten!!
Spreekbeurt van Anthony 25 februari 2008.
Dag beste klasgenootjes en meester,
Mijn spreekbeurt zal gaan over wetenschappelijke experimenten, hoe je ze moet uitvoeren en
wat je er kunt uit leren. Bij elk proefje mag iedereen zijn uitleg geven over het experimentje dat ik getoond heb.
De inhoud:Algemeen over experimenten en het experimenteren,
10 experimenten,
-meet hoeveel mg lucht er in jouw longen zitten
-de oppervlaktespanning breken
-maak een kompas
-een fladderende vlinder
-springende peper
-windsnelheid
-opengaande bloemen
-snel grijpen
-de zwevende munt
-detector
En 1 experiment waarbij ik de volgende dag op terug zal komen:-een bloem verkleuren
Algemeen over experimenten en het experimenteren.
Experimenten kunnen zeer ingewikkeld zijn en bijzonder nauwkeurige apparatuur benodigen. Ze worden dan in een speciale experimenteeromgeving uitgevoerd,een zogenaamd laboratorium. Een relatief eenvoudige hypothese (bijvoorbeeld de zwaartekracht trekt alles naar beneden) kan ook vaak door eenvoudige thuisexperimenten worden getest; het uitvoeren van zulke experimenten kan het inzicht in een begrip van natuurwetenschappelijke wetten vergroten. Niet alleen in de natuurwetenschappen maar in vrijwel alle wetenschappen worden experimenten gebruikt: met hulp van experimenten onderzoeken bijvoorbeeld sociologentheorieën over het gedrag van groepen mensen, en artsen theorieën over gezondheid en geneeskunde. Psychologen zetten experimenten op om het (verschil in) gedrag van mensen (proefpersonen) te observeren in gecontroleerde situaties. Een experiment kan deel uitmaken van een onderzoek: een serie experimenten met een gemeenschappelijk doel. In een experiment wordt nagegaan of wat er in theorie wordt verwacht, ook echt in de praktijk gebeurt. Als de theorie de praktijk niet kan verklaren, moet de theorie ofwel aangepast of helemaal vervangen worden. In echte experimentele designs manipuleert de onderzoeker de onafhankelijke variabele onder meer door met experimentele en controlegroepen te werken waarbij de proefsubjecten via een toevalsverdeling (randomisering) in die groepen terecht komen.
De oppervlaktespanning breken
Met het eerste experimentje zal ik jullie laten zien hoe de oppervlaktespanning werkt en wat vloeibaar afwasmiddel allemaal kan veroorzaken.
-Ik pak kom half gevuld met water.
-Ik doe peper op het wateroppervlak.
-Ik pak cocktailprikker met afwasmiddel en doop in water.
Hoe is dat mogelijk?
Het afwasmiddel verlaagd de oppervlaktespanning. Daardoor worden de waterdeeltjes aan de oppervlakte verder verspreid, vanaf de plaats waar het afwasmiddel werd toegevoegd. De peperdeeltjes worden zo naar de zijkant gedrukt.
Mijn tweede experimentje is´´maak een kompas``, dit gaat over het magnetisme en het magnetische noorden. Magneten trekken bepaalde metalen aan. Er zijn metalen, zoals ijzer, die ook als magneet werken. Ontdek de magnetische kracht met dit en het volgende proefje.
-Ik neem een papieren cirkel met naald erdoor.
-Ik strijk min. 20 keer over de naald van achter naar voor met magneet.
-Ik leg in bak met water.
-Ik draai de naald terug weg.
Hoe kan dit?
Een naald is gemaakt van staal, waarin door elkaar `gegooide´ ijzerdeeltjes zitten. Als je er met een magneet overstrijkt, worden de ijzerdeeltjes tijdelijk in dezelfde richting gezet. Binnenin de aarde zit heel veel ijzer. Dat werkt als een enorme magneet, waardoor de aarde een magnetisch veld krijgt. De magnetisch gemaakte naald richt zich evenwijdig aan het magnetische veld van de aarde, de Noordpool. Daardoor werkt ze als een kompas en wijst ze altijd naar het noorden en het zuiden.
Een fladderende vlinder
Dit proefje zal gaan over de kracht van een sterke magneet en wat je daar onder andere mee kunt doen.
-Ik pak de doos met de vlinder.
-Ik houd de vlinder bijna tegen de bovenkant en leg dan op de doos een sterke magneet.
Hoe kan dat?
Een metalen paperclip(je kan ook een sluitspeld of zo gebruiken)is gemaakt van staal dat ijzer bevat. De aantrekkingskracht tussen de magneet en het ijzer is zo sterk, dat de magneet aan de paperclip kan trekken zonder dat hij deze raakt. De draad voorkomt dat de paperclip tegen de magneet getrokken wordt. Hoe sterker de magneet is hoe verder je de paperclip kunt houden terwijl dat de vlinder toch blijft hangen.
Springende peper
Met dit proefje zie je hoe je statische elektriciteit kunt maken en het resultaat verder kunt onderzoeken.
-Ik pak doos met peper.
-Ik wrijf ongeveer een halve minuut met sjaal over doos.
-Ik pak sluitspeld en kom aan het deksel.
Hoe kan dat?
Door over het deksel te wrijven ontstaat er een ophoping van statische elektriciteit, waardoor de peper wordt aangetrokken. Als je het deksel aanraakt met de sluitspeld(of met een paperclip of dergelijken), wordt de statische elektriciteit overgebracht op het metaal. Dan valt de peper naar beneden of wordt naar andere delen van het deksel getrokken., die nog wel elektrisch geladen zijn. De statische elektriciteit gaat via je lichaam terug naar de aarde. De paperclip wordt dus niet zelf geladen.
Windsnelheid
Dit experimentje zal gaan over de wind die in korte ``stoten´´ blaast.
-Ik zet de weersregelaar buiten
-Ik zeg: hier kan je zien hoe snel dat de wind nu momenteel waait.
Hoe kan dat?
De snelheid van de wind hangt af van de verschillen in de luchtdruk, of anders gezegd de kracht waarmee de atmosfeer van de aarde tegen de voorwerpen duwt. De lucht beweegt zich van gebieden met hoge druk naar gebieden met lage druk. Hoe groter het verschil in luchtdruk, hoe sterker de wind.
Meet hoeveel mg lucht er in jouw longen zit
Met dit proefje kan je meten hoeveel lucht er in je beide longen zit.
-Ik pak fles (vol) die dicht is en open onder water in kom.
-Ik steek rietje onder fles en blaas.
-Ik vraag vrijwilliger om ook te blazen door ander rietje.
-Ik zeg dat ze me mogen vragen om de hoeveel cm je een lijn moet zetten op fles en wat de inhoud is.
Hoe kan dit?
Als je uitblaast, verzamelt de lucht uit je longen zich aan de bovenkant van de fles. Hoe meer je uitademt, hoe meer lucht er in de fles komt en hoe meer water eruit stroomt. Dit laat hoeveel lucht er in je longen zit.
Opengaande bloemen
Dit proefje zal gaan over hoe de houtvezels in het papier reageren als je ze nat maakt.
-Ik pak papier en leg in kom met water
-Ik wacht even en kijk.
Hoe is dat mogelijk?
Als de vezels in het papier het water opnemen, zetten ze uit en bolt het papier op. Als dat gebeurt is er een geringe beweging waardoor de bloem opengaat. Verschillende soorten papier nemen het water met verschillende snelheden water op. Dun papier, bijvoorbeeld krantenpapier, neemt water hel snel op. Ander papier heeft dikkere vezels, dus duurt het langer.
Snel grijpen
Het komende proefje gaat over de boodschappen die door je hele lichaam reizen, genaamd: zenuwen.
-Ik vraag een vrijwilliger om meetlat boven vast te houden en dan te laten vallen.
Hoe kan dat
Je pakt de meetlat omdat er via je hersenen een boodschap van je ogen naar je hand gaat. Er zit een kleine vertraging tussen het moment dat de meetlat valt en tussen het moment dat je hem pakt, omdat de boodschap moet overkomen. Met enige oefening kun je de meetlat sneller pakken, maar er is een grens aan de snelheid van de boodschap.
De zwevende munt
Dit proefje zal gaan over hoe jezwaartekracht en evenwicht kunt gebruiken.
-Ik pak munt met vorken naar glas gericht.
Hoe kan dat?
Het punt waar de munt in evenwicht is, wordt het zwaartepunt genoemd. Als je het gewicht aan de ene kant verandert of de vorken verplaatst, zal de munt op een ander punt balanceren. Om de munt in evenwicht te krijgen, moet het gewicht van de vorken vermenigvuldigt met hun afstand tot het zwaartepunt aan beide kanten hetzelfde zijn.
Detector
Met dit experimentje kun je zien hoe je een elektrische lading kunt opsporen en hoe die beweegt.
-Ik pak pot met alles er op en er aan.
-Ik pak ballon en wrijf hem over mijn haar.
-Ik raak de spijker aan met ballon.
-Ik pak balpen en houd hem tegen de spijker.
-Ik raak spijker aan met mijn hand.
Hoe kan dat?
Als je een hoeveelheid elektrische lading via een spijker naar kleine van zilverpapier gemaakte repen leidt stoten de elektrisch geladen repen elkaar af. Als je een plastic balpen tegen de spijker houdt kan de elektrische lading niet ontsnappen en houden de repen dus hun lading.
Deze ractie kom je soms in het dagelijkse leven tegen, bijvoorbeeld: als je je trui uittrekt dan zie je soms vonken, dat is het gevolg van de statische elektriciteit die opgewekt wordt door de wrijving.
Een bloem verkleuren
Met dit proefje kan je duidelijk de weg zien van het water dat een bloem drinkt naar de bladeren,je kunt je ook zien wat voor invloed gekleurd water op een bloem heeft.
-Ik zet een bloem in gekleurd water.
-Ik zet ze weg in een warme kamer.
Morgen zullen we het resultaat kunnen bekijken.
Jullie krijgen nu een soort van quiz met vijf vragen, probeer ze zo goed mogelijk te beantwoorden.
Morgen:
Nu keren we terug naar het proefje van gisteren met het bloemetje. Wat denken jullie dat er nu is gebeurd?
Hoe kan dat?
Een bloem drinkt veel water, doordat hij zoveel moet drinken drinkt hij alles wat hem voorgeschoteld wordt, ook gekleurd water. Doordat hij het gekleurde water opdrinkt verkleuren zijn bloemblaadjes in de kleur van het water dat hij dronk, zo kun je duidelijk zien waar dat het water zich op dit moment bevindt.
Nog spelletjes!!!
