|
Vijf weken geleden werd ik papa. De voorbije maand is zonder twijfel één van de meest ingrijpende periodes van mijn leven geweest, vol euforie, vermoeidheid en een warm gevoel van plotse verantwoordelijkheid. Ik ben doorgaans niet zo dol op Grote Gevoelens, maar wat ik voor mijn dochtertje voel is werkelijk onbeschrijflijk: echte, onvoorwaardelijke liefde.
Het is wellicht dit soort verheven gevoelens dat sommigen doet vermoeden dat er meer moet zijn dan enkel materie. Als wij niet meer zijn dan een (weliswaar zeer complexe) ordening van dode chemische moleculen, waarom voel ik dan zo intens al die heerlijke dingen die ik voel? Het doelloze, zielloze principe van natuurlijke selectie enkel de sterksten overleven - lijkt geen verklaring te bieden voor dat unieke, prachtige gevoel van ouderliefde, waardoor je in staat bent jezelf volledig weg te cijferen voor dat kleine mensje, dat toevallig je dochtertje is.
Natuurlijk kan het dat wel. Het is niet zo ongelooflijk moeilijk in te zien dat ouderliefde een prima manier is om te zorgen voor meer nageslacht, het uiteindelijke doel van al wat leeft. Preciezer uitgedrukt: genen die ervoor zorgen dat de drager ervan op slag verliefd wordt op zijn kinderen, zorgen ervoor dat die kinderen verzekerd zijn van de noodzakelijke bescherming, voedsel en warmte van hun ouders, en verhogen daardoor de levenskansen van de kinderen. En omdat die kinderen de genen van hun ouders erven, verhogen genen voor ouderliefde onrechtstreeks hun eigen overlevingskansen - en zijn ze erg succesvol in de genenpoel.
Die prachtige, warme ouderliefde wordt door de biologie dus gereduceerd tot het goedbegrepen egoïsme van een stel genen (egoïsme uiteraard in metaforische zin, want genen denken niet; genen zijn egoïstisch omdat genen die lichamen maken die niet voor 100% gericht zijn op de eigen reproductie, minder kans hebben zich te reproduceren; genen zijn dus egoïstisch omdat niet-egoïstische genen eenvoudig worden weggewied; het egoïsme kan bovendien welbegrepen zijn, soms is het bijvoorbeeld succesvoller om bondgenootschappen aan te gaan dan alles zelf te willen hebben). Sommigen hebben het moeilijk met die conclusie, omdat ze vinden dat het mooie oudergevoel er helemaal door ontheiligd wordt. Ik ben het daar nooit mee eens gewees, omdat het berust op een verwarring van de genetische achtergrond van het bewustzijn met dat bewustzijn zelf. Wat ik voel is échte liefde, geen goedbegrepen egoïsme: uiteraard denk ik niet ik zal maar voor haar zorgen, omdat zij de helft van mijn genen draagt. Maar de verklaring van wat ik voel, de reden dat de moleculen in mij zó geordend zijn dat bij het zien van mijn kindje allerhande chemische stoffen vrijkomen die mij een warm en liefdevol gevoel geven, is wel degelijk evolutionair: die moleculen zijn precies zo geordend omdat genen die coderen voor een andere, minder kindvriendelijke ordening, minder succesvol zullen zijn (wegens minder overlevingskansen voor hun nageslacht) en dus zullen worden weggewied door natuurlijke selectie.
Nu, the proof of the pudding is the eating: ben ik anders over ouderliefde gaan denken nu ik er zelf deelgenoot aan ben? Ik kan mezelf, en mijn fans, gelukkig geruststellen: geenszins. Meer zelfs: integendeel. Ik vind het eigenlijk een ongelooflijk goede grap dat ik al dit moois mag beleven, enkel en alleen omdat de domme, doelloze kracht van de natuurlijke evolutie miljoenen jaren de tijd heeft gehad om dit soort gevoelens in mij te programmeren. Ouderliefde ontdoen van al het metafysische gebrabbel leidt dus niet alleen geenszins tot ontheiliging, maar het geeft een al erg mooi verhaal ook nog eens een heel goed gevonden pointe.
Want dat dit prachtige gevoel enkel en alleen is ontstaan door het volgehouden egoïsme van een stel genen: een mens kan ook dáár toch enkel warm van worden?
|
