"Le roi danse" is het verhaal over de jonge koning Lodewijk XIV die dankzij zijn liefde voor de dans de macht in het Franse koninkrijk naar zich toe kon trekken. Ook zijn relatie met componist Lully en toneelschrijver Molière wordt uitvoerig belicht
Le roi danse Louis Dieudonné, de latere Zonnekoning, is pas vijf jaar oud als zijn vader in 1643 overlijdt. Zijn moeder, Anna van Oostenrijk (anders dan de naam doet vermoeden was zij Spaanse) en kardinaal Mazarin (een Italiaan) regeren het land. Dat twee buitenlanders alle macht hebben, zit het volk niet lekker. Adel, clerus en gegoede burgerij proberen weer wat macht terug te pakken die Richelieu hen had afgepakt: de z.g. Fronde- beweging. Aan het hof hebben de devoten, een extreem-rechtse katholieke groepering echter veel meer invloed.
Terwijl deze machtsstrijd zich afspeelt laat men de jonge Lodewijk zijn gang gaan met zijn passie voor de dans. Regelmatig treedt de jongen op voor het hof en na een prettige samenwerking met een jonge Italiaanse componist, Gian Baptista Lulli (die zijn naam al gauw verfranst tot Lully) benoemt hij deze tot hofcomponist, een positie die deze bijna 35 jaar zal houden.De dans aan het hof was niet zo verfijnd en galant als wij ons daarbij misschien voorstellen, en ook nog niet het specialistenwerk van professionele balletdansers met hun grote sprongen. De jonge koning, waarvan vast staat dat hij een excellent danser was, danste zonder partner, in een mannelijke down to earth stijl. In het Ballet van de Nacht, dat Lully voor hem componeerde, stelde hij op zijn 14e jaar de opgaande zon voor, wat hem de bijnaam Zonnekoning verschafte. Zijn moeder had niet in de gaten dat hij zich met zijn dansen een krachtig, bovenmenselijk, ja bijna goddelijke imago verschafte, dat hem in staat stelde om op zijn 22ste, na de dood van Mazarin, zelf alle macht over te nemen. Hij blijft dan nog tien jaar dansen. In een bepaald ballet nodigt hij de kinderen van een aantal Fronde-kopstukken uit om om hem heen te dansen, om te laten zien dat alles voortaan om hèm zal draaien. Zijn rollen ontwikkelen zich van romanhelden, via mythologische helden tot goden, zoals zijn rol van Apollo, waarbij hij geblesseerd raakt, waarna hij nooit meer wil dansen. Lully is dan gedwongen zijn bakens te verzetten. Samen met de hoftoneelschrijver Molière zet hij dan komische balletten (die al langzaam richting opera beginnen te gaan) op poten. Maar langzaam verliest hij de gunst van de koning, op wie hij eigenlijk verliefd is. Dat wordt uiteindelijk zijn dood, ten gevolge van een bizar 'beroepsongeluk'.
Schilderij van Rigaud, staatsieportret van Lodewijk XIV op ware grootte... (BAROK) Bespreek het schilderij. (perspectief, kledij, pose) Waarom laat Lodewijk zich op deze manier afbeelden? Welk gevoel gaat dit schilderij bij zijn onderdanen oproepen?
Louis XIV of France, by Coysevox
Bespreek het beeldhouwwerk. (perspectief, kledij, pose) Waarom laat Lodewijk zich op deze manier afbeelden? (2 redenen) Welk gevoel gaat dit werk bij zijn onderdanen oproepen?
Lodewijk XIV, als Jupiter na zijn overwinning op de 'Fronde' (adellijke opstand, tegen absolute macht van Lodewijk en tegen die van zijn eerste minister Mazarin, die zich afspeelde tussen 1648 en 1653).
Opdracht: Waarom laat Lodewijk zich afbeelden als een god?
In 2000 hebben de landen van de Verenigde Naties de Millenniumdoelstellingen vastgesteld: wat moet er in 2015 zijn bereikt op het gebied van onderwijs, gezondheid, milieu en enzovoorts.
Beste leerlingen,
In het kader van Broederlijk Delen komt 'Studio Globo' met een workshop naar jullie klas.
Er wordt gewerkt rond de milleniumdoelstellingen. Op onderstaande link vind je meer info en fotomateriaal hierover. In de klas komen we hierop terug. http://www.2015ikloopmee.be/watzijn.html
BRUSSEL (AP, DS) - Adolfo Nicolas is voorstander van interreligieuze dialoog, inculturatie, gerechtigheid en vrede.
De rooms-katholieke orde van de jezuïeten heeft in Rome Adolfo Nicolas tot nieuwe generale overste gekozen. De 71-jarige Spanjaard wordt beschouwd als een vertegenwoordiger van het Aziatische katholicisme, dat de nadruk legt op interreligieuze dialoog.
Nicolas verblijft al 48 jaar in Azië. Hij behoort tot de Japanse jezuïetenprovincie, maar hij verbleef ook in Korea en op de Filipijnen. Hij is mee verantwoordelijk voor initiatieven in Vietnam, Cambodja , Oost-Timor, Myanmar en China.
Nicolas wordt aangezien als een gematigde progressief. Hij vindt dat het Westen geen monopolie heeft op zingeving en spiritualiteit. Op een Australische jezuïetenwebsite schreef Nicolas vorig jaar dat hij missionarissen wantrouwt die meer bezig zijn met lesgeven en orthodoxie dan dat ze de culturele uitwisseling met de lokale bevolking stimuleren.
Traditioneel leven de jezuïeten op gespannen voet met het Vaticaan, dat hen in het verleden ervan verdacht dat ze sympathie hadden voor de bevrijdingstheologen door hun werk met de armen in Latijns-Amerika.
Nicolas volgt de Nederlander Peter Hans Kolvenbach op, die de orde de afgelopen 24 jaar heeft geleid en op eigen verzoek met pensioen gaat. De nieuwe leider van de jezuïeten, die de afgelopen jaren aanhang hebben verloren, moet de orde van zo'n 20.000 leden nieuw leven inblazen.
De Sociëteit van Jezus - zoals de jezuïeten officieel heten - werkt in meer dan honderd vijftig landen. In Vlaanderen, met 135leden, zijn de jezuïeten vooral bekend door hun onderwijs, geestelijke begeleiding en sociale inzet.
Aanrader : film 'Elisabeth' ((Shekhar Kapur, 1998)
foto uit film filmaffiche
ELIZABETH I
De heersende opvatting in Engeland in de 16-de eeuw was dat de heerser een man moest zijn.Bij zijn echtgenote Catharina van Aragon had de Engelse koning Hendrik VIII enkel een dochter, Mary.Blijkbaar kon ze hem geen zoon schenken.Hendrik VIII besloot te hertrouwen.De paus gaf echter geen toestemming voor een scheiding. Daarop riep Hendrik zichzelf uit tot hoofd van de Engelse Kerk, waarmee hij de Engelse Kerk afscheurde van de rooms-katholieke Kerk.Hij huwde met Anna Boleyn, die snel zwanger werd.Het ganse land keek met spanning uit naar de geboorte van de jongste telg van de Tudorfamilie.Dit kind had immers reeds voor heel wat politieke deining gezorgd.Helaas was alle beroering een maat voor niets geweest.Anna Boleyn baarde op 7 september 1533 geen zoon, maar een dochter: Elizabeth.Haar astrologisch teken was de Maagd.De omstandigheden voorafgaand aan haar geboorte waren tekenend voor de verdere lotsbestemming van Elizabeth. Ze zou de geschiedenis ingaan als de Virgin Queen.
Voor meer info over deze film en over de figuur 'Elisabeth' verwijs ik naar onderstaande linken!
Breughel, 'registratie in Betlehem' : kunst en maatschappij rond 1560
Dit schilderij van de Vlaamse schilder Pieter Breughel stelt een winterlandschap voor. Het verhaalt de vlucht naar Egypte, een bijbels tafereel. Breughel plaatst het in een Vlaams landschap in de 16e eeuw. Heel wat elementen in het werk verwijzen naar die tijd.
Hopelijk hebben we in de les tijd om een dvd over dit werk te bekijken en leren we iets over de maatschappijkritiek die Breughel meegeeft met dit werk.
Wie iets meer wil weten over de schilder Breughel kan op onderstaande link klikken.
Vernield reliëf in Domkerk te Utrecht (beeldenstorm)
OPDRACHT: 1 Waarom werden de gezichten van dit beeldhouwwerk weggehakt? Leg het verband met één van de geloofspunten van Luther. 2 Wat was de achterliggende oorzaak voor deze beeldenstorm? 3 Welke stand van de bevolking liet zich meeslepen in deze beeldenstorm?
Opdracht: Beschrijf de gebeurtenissen op dit schilderij. (Zoek eventueel het bijbelverhaal op...) Breughel plaatst dit verhaal in een 16e eeuwse context, net zoals het verhaal van de 'vlucht naar Egypte' (zie vroeger blogbericht). Naar welke politieke oorzaak van de reformatie verwijst dit schilderij?
Migratiestroom: Antwerpenaren naar Frankfurt 16 e eeuw
Beste leerlingen,
Hieronder vinden jullie een uittreksel van een artikel uit de TIJD geschreven naar aanleiding van een tentoonstelling van vorig jaar over de relatie tussen Antwerpen en de Duitse (Hessen) stad Frankfurt.
Een goede illustratie die aantoont dat migranten voor de economie van een land onontbeerlijk zijn... En vergeten we ook niet de culturele rijkdom die migranten kunnen bieden.
'In de tweede helft van de 16de eeuw verspreidde het protestantisme zich in de Nederlanden, maar de katholieke vorst Filip II van Spanje vond dat ontoelaatbaar. Hij stuurde de hertog van Alva naar de Nederlanden'
'Zijn strenge beleid tegen de protestanten bracht een eerste migratiestroom op gang. Een tijd later, in 1585, stelde Alexander Farnese ° de Antwerpenaren voor de keuze: zich bekeren tot het katholieke geloof, of de stad binnen vier jaar verlaten. Toen trok een tweede golf van migranten weg, vooral handelaars en ambachtslui. Een deel van hen trok naar Frankfurt, dat op dat moment vrij tolerant stond tegenover het protestantisme. De Antwerpenaren zorgden daar voor een economische en culturele heropleving, en maakten van Frankfurt een belangrijk financieel centrum.'
Frankfurt stond rond 1550 wel al bekend om zijn boeken- en jaarbeurs, maar het begon in die tijd stilaan bergaf te gaan met de stad. Tussen 1550 en 1606 produceerde Frankfurt nog nauwelijks zelf munten. De plaatselijke munten devalueerden snel en de bewoners gebruikten bijna alleen vreemde munten. Vooral de Filipsdaalder, die in de Nederlanden werd geslagen, was erg populair. Naast de traditionele handel in goederen wonnen stilaan ook de geldtransacties aan belang.
De nieuwe handelstechnieken ° ° hadden ook een impact op de Frankfurtse beurzen, komen we op de expo te weten. In de tweede week van de beurs vereffenden de handelaars alle open rekeningen. Tijdens de herfstbeurs van 1585 verkregen 82 handelaars - vooral Antwerpenaren - de toestemming om de wisselkoersen van de verschillende munten te bepalen, meteen een bescherming tegen profiteurs die grote winsten probeerden te maken door het wisselen van geld. De handelaars hielden hun bijeenkomsten voor de het Frankfurtse stadhuis. In 1605 werd die samenkomst voor het eerst 'De Beurs' genoemd. Antwerpenaren maakten van Frankfurt een belangrijk financieel centrum. De Antwerpenaren introduceerden nieuwe weeftechnieken en verfprocédés voor stoffen en maakten van Frankfurt een centrum van edelstenen en juwelen. Ze oefenden een grote invloed uit op de schilderkunst en de boekdrukkunst. °°° Het valt op dat tussen de schilderijen uit die tijd geen religieuze taferelen zitten.Het prostentantisme liet dat niet toe. Wel zijn er stillevens, portretten of landschappen. Een mooi voorbeeld is het zicht op een 'Antwerpen met dichtgevroren Schelde' (1589), in Frankfurt gemaakt door Lucas Valckenborch, wellicht in opdracht van een migrant met heimwee.
L.VALCKENBORGH
Saskia Vereenooghe 1 maart 2006 (De TIJD) _____________________________________________________________ ° vertegenwoordiger van de Spaanse Habsburgse vorst in de Nederlanden °° zie lessen van vorig trimester 'handelstechnieken' °°°cultureel belang
Klik op de tekening om ze te vergroten. Bespreek de tekening.
1 Welke partijen staan hier tegenover elkaar? 2 Waaraan zie je dat? 3 Welk geloof wordt hier bedreigd? Aan wat zie je dat? 4 Was de tekenaar een Rooms Katholiek of een protestant? Verklaar je antwoord?
Deze ets toont een duidelijke voorstelling van een fundamenteel Luthers geloofspunt.
1 Welke groepen staan hier tegenover elkaar? Wie links? Wie rechts? 2 Welke voorwerpen/personen herken je op de balans? 3 Waarvoor staan ze symbool? 4 Aan welke kant staat de maker van deze prent volgens jou? Verklaar je antwoord.
Reformatie : ook 'n politieke strijd...de beeldenstorm 1566
Onrust in de Nederlanden in de 16e eeuw
Honger, armoede en onvrede De Spaanse bezetting zet veel kwaad bloed bij de onderworpen bevolking. (politieke factor: belastingen, repressie tegen en vervolging van godsdiensthervormers)
Het komt tot een razernij tegen de kerken met een hoogtepunt in 1566 : DE BEELDENSTORM Wat gebeurde er precies?
KEN JE NOG DE ANDERE FACTOREN DIE LEIDEN TOT ONRUST? (sociaal, cultureel....)
Op de twee onderstaande prenten uit de 16e eeuw kan je zien wat die beeldenstorm inhield.
De beeldenstorm in Gent
En wat gebeurde er met de 'ketters' (geloofsafvalligen)?
Leid uit onderstaande stripprent af hoe de Spaanse bezetter reageerde op de beeldenstorm. Lukt dat niet? Opzoeken!
Hieronder volgt een verslag van ...
Marcus van Vaernewijck (1518-1569) :
Een ooggetuige over de beeldenstorm in Gent, 1566 (Van die beroerlicke tijden in die Nederlanden en voornamelijk in Ghendt 1566-1568)
De beeldenstormers vernietigden (in het klooster) alles, spaarden zelfs de vrouwenzitplaatsen in de beuken niet en verscheurden ontelbare boeken, zodat de straat vol papier lag. Vanuit de cellen werd zoveel papier in de Leie geworpen, dat het leek alsof er grote sneeuwvlokken in het water vielen. Andere boeken wierpen ze ongescheurd in de Leie, omdat ze te veel werk hadden. De rivier lag vol papier en boeken, die onnoemelijk veel geld hadden gekost.
Het razende gepeupel liep door de cellen en de zolders. Ze braken er stenen potten, de kannen, de glazen en de stoelen, alles werd stuk gesmeten. Alle kaarsen vertrappelden ze, geen glasraam bleef heel. Op een onbeschrijflijke manier verwoestten ze de kerk. Niets bleef gespaard.
In de refter en bierkelder dronken ze bier uit schotels, bekers en wat ze maar konden vinden, want ze hadden geen drinkgerei meegebracht, zodat ze soms, bij gebrek hun hoeden en bonnetten gebruikten. Heel het klooster was nat, overgoten met bier en andere dranken, die in het gedrang van het volk waren gemorst. In de kelder was het donker. Men deed niet eens de moeite om behoorlijk uit de biervaten te tappen. Overal werd er gemorst, zodat men tot over de enkels in het bier liep. Het geboefte onder hen, echt gespuis, wierp boter tegen de muur en strooide peper, kaneel, saffraan en dergelijke uit op de grond.
bron: Marcus Van Vaernewijck, Van de beroerlijke tijden in de Nederlanden en voornamelijk in Gent 1566-1568, Hasselt, 1966, blz 35-39. Geciteerd in J. Ulens en J. Neutelaers, Fudamenten 4 Nieuwe Tijd. Leuven, Wolters, 1992, blz 180-181.
Uiteindelijk leidt de opstand van de 'geuzen' zoals de Nederlandse opstandelingen worden genoemd tot de scheiding van de Nederlanden. Het afgesplitste deel noemt dan de Verenigde Provinciën van de Nederlanden.
Predikers maakten de protestantse leer bekend via hagenpreken.
Onderstaande tekst is een authentiek verslag (brief van 25 juni 1566) van een hagenpreek door een Antwerpse magistraat.
'Wij willen niet nalaten u ervan te berichten, hoe gisterennamiddag een vergadering is gehouden in het klein heesterbos van heer Hendrik van Berchem. Rond één uur kwam uit het kwartier van wijlen de heer Michiel van der Heyden een man, gekleed met lange mantel, vergezeld van tien tot twaalf personen met rapieren. Ze bezetten het veld, bezaaid met boekweit, drie bunders groot, dat Pauwels Raet in huur heeft, waartegen de huurder, wegens zijn schade, zich verzette. Desniettegenstaande hebben ze hetzelve, met meer bijgekomen volk, ingenomen en gans vertreden, zeggende aan Raet dat men hem zijn schade vergoeden zou. Maar toen de hoop fel aanwaste, vertrokken ze naar het vermelde heesterbos, stellende hun wacht op de vier hoeken. Waar een paar heesters bijeenstonden, waartegen men leunen kon, sloegen ze zoden op, en daar verscheen hun predikant, hebbende aan zijn zijde een flesje, waaruit hij tijdens het prediken soms dronk. Er waren ook zeven of acht personen te paard, één met twee zinkroeren aan zijn zadel, de anderen met rapieren.
Achter het bos stonden vier heirbaanwagens met huiven, ledig, de paarden staande in het boekweitveld, door enkele jongens bewaakt, waarvan één met rapier. Naar wij konden vernemen waren de toehoorders meestendeels Walen en daaronder veel Fransen.
Met de toeloop van volk van Berchem en elders, vanwege de nieuwigheid, was de hoop tenslotte wel vier- tot vijfduizend man sterk; meestal mannen, maar ook vrouwen, zelfs met jonge kinderkens die zij zoogden. Sommigen klommen op de heesters. Toen de predikant begon, zetten ze hem een vierkante bonnet op het hoofd. De vergadering duurde tot vijf uur. Soms werd er ook gezongen. Zijn ook gezien twee jonge manspersonen zonder baard, met twee jonkvrouwen, begeleid door drie of vier meiden. Een man, staande negen tot tien roeden van de predikant, verdietste voor hen het sermoen, omdat zij geen Waals verstonden.
In het scheiden zegde de predikant dat men zaterdag naastkomend ook in het Nederlands prediken zou.
Woordverklaring: zinkroer: rapier: diets: bonnet:
Bron: W. Verrelst, Reformatie en katholieke herleving 16e-18e eeuw. De Nederlandsche Boekhandel, Antwerpen-Amsterdam, 1974, blz. 14-15.
-Wie staat erop? Wat wordt er gezegd? -Waar leid je dat uit af? -Waarom passen deze figuren bij het 'humanistisch' denken en niet bij het vroeger ME denken? -Wat zijn de gevolgen van hun uitvindingen voor het maatschappelijk leven in de NT? - Zijn er gevolgen tot op vandaag? Verklaar.
Succes!
1
2
en ook ...
Waarom staan er aan de uithoeken van de prent hierboven dieren afgebeeld? Naar welke geleerde verwijzen ze?
Waarom worden ze weggeduwd? Waarom vallen ze bijna van de tekening ?
3
Over welke humanistische wetenschapper uit de 16e eeuw gaat dit schilderij / deze postzegel? Waar leid je dat uit af?
Welke nieuwe idee lanceert hij? Waar leid je dat uit af?
4
Wat stelt bovengaande figuur voor?
Wie vond dit instrument uit?
Waarvoor werd dat gebruikt?
Hoe was het mogelijk dat toen dat instrument werd uitgevonden?
Wat was het gevolg van dit instrument voor de mens uit de NT?
5 Toon aan dat volgend citaat van Th. More tot het humanistisch denken behoort.
Plaats voor twijfel Wanneer geloof bezield is wortelt het altijd in de aarde van verwondering en vragen. Het is niet een defensief en angstig vasthouden van bepaalde geloofsvoorwerpen, omdat in een volledig tot rijping gekomen geloof plaats kan worden gemaakt voor twijfel, als de schaduw ervan.
6 Toon aan dat volgend citaat van Erasmus tot het humanistisch denken behoort. Wat is het gevolg van deze stelling voor de burger van een staat? Maw. welk(e) mensenrecht(en) verdedigt Erasmus hier?
In een vrije staat moeten ook de tongen vrij zijn.
Henri Blès & Lambert van Noort, Saint-Jerôme dans un paysage, Musée des Arts anciens de Namur - Communauté française de Belgique
Tussen de 12e en 16e eeuw droegen miniaturisten, schilders, beeldhouwers, goudsmeden en muzikanten bij aan de Europese uitstraling van een regio die toen nog lang niet Wallonië heette. Meesterwerken van Joachim Patenier, Henry Blès, Robert Campin, Jacques Du Broeucq en Hugo d'Oignies, afkomstig uit bekende musea of gevonden in verborgen collecties, schetsen een vrij portret van Wallonië. Gaandeweg werpen volksgeloof en populaire verhalen licht op het dagelijkse leven. In 140 buitengewone werken geeft tentoonstellingscommissaris Laurent Busine zijn eigenzinnige kijk op Wallonië. De levendige indruk spreekt even goed uit oude stukken als uit de hedendaagse interventies van Orla Barry, Michel François, Jean-Pol Godart, Juan Paparella, Beat Streuli en Angel Vergara.
Op een oppervlakte van 3.000 m² toont de tentoonstelling originele objecten, zeldzame documenten, maquettes, machines en geschriften. Deze zijn afkomstig van de meest bekende musea van Firenze, Rome, Milaan, Vinci, Londen en Amboise. Het thema “schilderijen” b.v. ontwikkelt zich rond de replica van één van de meest bekende werken van Leonardo : “Het Laatste Avondmaal”. Deze replica is afkomstig van de abdij van Tongerlo. Replica’s van spectaculaire machines zoals de eerste motorwagen, het valscherm of de vliegende vleugel worden gepresenteerd samen met hoge kwaliteitsfacsimile’s van de beroemde geschriften van da Vinci.
De wereldberoemde verzameling van Dora en Paul Janssen, die vanaf de jaren 70 werd opgebouwd, bestaat uit meer dan 350 uitzonderlijke voorwerpen en bestrijkt een periode van meer dan 3000 jaar precolumbiaanse geschiedenis. De beelden van steen en terracotta, de maskers en de sieraden van goud, de weefsels en de bontgekleurde verencreaties werden gemaakt door de kunstenaars van de Olmeken, de Maya's, de Inca's, de Azteken en verschillende andere beschavingen.
De namen van de makers zijn niet meer bekend, maar hun creaties zijn sublieme getuigen van technisch meesterschap en grote artistieke scheppingskracht. Met deze tentoon-stelling wordt hulde gebracht aan deze kunstenaars.
De verzameling Janssen wordt voor de eerste maal in België voorgesteld aan het grote publiek. De KMKG maken van de gelegenheid gebruik om ook een vijftigtal belangrijke precolumbiaanse objecten uit de eigen verzameling Amerika toe te voegen. Bovendien organiseren zij drie andere tentoonstellingen over deelaspecten van de Amerikaans-indiaanse culturen:
Met een indrukwekkende tentoonstelling hoopt het Jubelparkmuseum alsnog steun te vinden om de collectie van Dora Janssen in België te houden.
DE collectie van Dora Janssen, de weduwe van de Kempense farmapionier Paul Janssen, omvat 350 stukken precolumbiaanse kunst uit Noord- en Zuid-Amerika. Ze wordt tot 29 april tentoongesteld in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in het Brusselse Jubelpark. Wat er daarna met de verzameling gebeurt, heeft Dora Janssen nog niet beslist. Maar ze lijkt er intussen van uit te gaan dat ze de collectie zal verkopen aan het Los Angeles County Museum of Art (Lacma), dat er een speciaal museum voor wil bouwen. Tegen 1 oktober, als de directeur van het Lacma nog eens naar België vliegt voor overleg, wil ze de knoop doorhakken. Het wachten op een Belgische oplossing is ze moe.
Nadat Paul Janssen in 2003 was overleden, stelde Dora Janssen voor om de erfenisrechten op zijn nalatenschap, 7,7 miljoen euro, te betalen met haar verzameling. In principe maakt de Belgische wet dat mogelijk, maar het dossier liep vast op een juridisch meningsverschil tussen de Vlaamse en de federale overheid.
De federale minister van Financiën, Didier Reynders (MR), stelt dat het Vlaams Gewest de zaak moet afhandelen en er dus ook de financiële gevolgen van moet dragen: 7,7 miljoen euro aan erfenisrechten derven in ruil voor de collectie. Reynders baseert zich daarvoor op een wet van juli 2005.
De Vlaamse minister van Financiën, Dirk Van Mechelen (VLD), zegt echter dat die wet niet van toepassing is op de zaak, omdat Janssen al in 2003 overleed. Hij gaat ervan uit dat de federale overheid de successierechten int en de waarde ervan uitbetaalt aan Vlaanderen, zoals gebruikelijk is. In dat scenario derft de federale overheid 7,7 miljoen euro. Bij wijze van tegemoetkoming stelde Van Mechelen voor om het bedrag af te trekken van het Vlaamse begrotingsoverschot, maar op dat voorstel heeft Reynders niet gereageerd. Even was er sprake van dat hij nog een werkgroep op het dossier zou zetten, maar dat is niet gebeurd.
Publiek
Anne Cahen-Delhaye, de algemeen directeur van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, heeft net als Dora Janssen geen goed oog in de regeling van de erfenisrechten. Ze zou de collectie willen aankopen, maar het museum krijgt daarvoor geen lening los. De tentoonstelling die vandaag opengaat, is haar laatste hoop: als het publiek enthousiast reageert en de collectie in België wil houden, doen de politici misschien een extra inspanning. De collectie zou van het Jubelparkmuseum een van de belangrijkste musea van precolumbiaanse kunst in Europa kunnen maken.
Dora Janssen kocht onlangs nog een huis in Brussel om dichter bij het museum te wonen dat haar gekoesterde verzameling zou herbergen. Maar nu kijkt ze vooral naar Amerika, waar ze de daadkracht en de visie vindt die ze hier mist.
Een bespreking van de tentoonstelling leest u woensdag in de bijlage Film & Cultuur.
Meesters van de precolumbiaanse kunst, tot 29 april in de Koninlijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, Jubelpark, Brussel. Info: 02-741.72.11.
Twee continenten, vijf eeuwen kunst, twee manieren van beelddenken. De internationaal gerenommeerde kunstenaar Luc Tuymans en conservator Yu Hui brengen een dialoog op gang tussen kunst uit de Zuidelijke Nederlanden en China. Tekeningen en schilderijen van o.a. Van Eyck, Breughel, Rubens, Van Dyck, Jordaens, Ensor, Mellery en Spilliaert haken in op werken op papier en zijde uit de Ming- en Qing-dynastie die gecentraliseerd zitten in de Verboden Stad in Peking, de plek van waaruit de Chinese keizers regeerden. Luc Tuymans: “Via het visuele beeld proberen we de dialoog open te breken, zonder daarbij afbreuk te doen aan beide tradities. We werken met 'interpuncties': twee beeldengroepen van bv. Chinese kunst worden doorbroken door een westers werk.” Hoe geven de kunstenaars beweging weer? Hoe gaan ze om met afstand en detail? Met schaal en diepte? Wat is het belang van het verhalende element? Van calligrafie en iconografie? Hoe zit het met de weergave van schaduw, naakt, het idee van de erfzonde, ...? Het verboden rijk reactiveert de oude meesters en slaat de brug naar een volgend luik met hedendaagse kunst. Na het Paleis voor Schone Kunsten reist de tentoonstelling in een gewijzigde versie naar het Palace Museum in de Verboden Stad.
EXPO LUC TUYMANS EN CHINESE CONSERVATOR CONFRONTEREN TWEE KUNSTWERELDEN
De directeur van het Palace Museum in Peking en de Antwerpse kunstenaar Luc Tuymans trekken in Bozar een dialoog op gang tussen kunst uit Vlaanderen en China. 'Het verboden rijk' toont 143 werken van de 15de tot de 20ste eeuw. Tekeningen en schilderijen van onder anderen Van Eyck, Breughel, Rubens, Jordaens en Ensor haken in op werken op papier en zijde uit de Ming- en de Qing-dynastie.
'Het verboden rijk' verwijst naar het boek van J. Slauerhoff (1898-1936), die als scheepsarts voor de Oost-Indische compagnies werkte. Zijn reiservaringen en observaties in China, Hongkong en Japan verwerkte hij in gedichten en proza. In de jaren dertig maakte de Nederlandse dichter al de bedenking dat 'de wereld in afstand veel kleiner was geworden, maar op psychologisch vlak veel groter'. En misschien is dat wel de beste samenvatting van deze tentoonstelling. Hoe staren wij, bleekgezichten, naar Chinese papier- en zijderollen? Hoe kijken 'spleetogen' naar onze naakten en zelfs half ontblote Madonna's? Wat is het belang van techniek toen en nu, hier en ginder?
Slauerhoff stierf toen hij amper 38 was. De gemiddelde leeftijd van de Chinese kunstenaars op de tentoonstelling is 71. Chinese schilders leven lang. Schilderen is in China een vorm van mentale en fysieke gymnastiek die fit én jong houdt. In tegenstelling tot het Westen, waar tegenwoordig artiesten al voor het einde van hun opleiding een grote tentoonstelling en bijbehorende aandacht willen, kennen schilders in China pas op late leeftijd succes.
Schilderen in China is dan ook een veelzijdige en veeleisende vorming. Schilderen is een allesomvattende kunst. In de Ming-dynastie moest een kunstenaar duizend boeken lezen en duizend mijl wandelen om voldoende 'bagage' te verzamelen. Elke beschaafde Chinees hoorde te kunnen schilderen, zo ook de keizers. De eerste 'geschilderde' rat was van de hand van een keizer en hangt op de tentoonstelling.
Schilderen was bovendien een vorm van kalligrafie. Op de tentoonstelling hangen heel wat rollen waarin naast het eigenlijke prentje ook een vers staat, zoals op de 16de-eeuwse prent van roddelende courtisanes aan het hof van keizer Wang.
Schilderen gebeurde altijd met penseel en (Chinese) inkt, in water oplosbaar. Eigenlijk zijn de penseelstreken nog belangrijker dan de afbeelding. Een Chinese rol - het papier wordt nooit op een frame opgespannen - is meestal een samengaan, een configuratie van penseelstreken. Vandaar ook dat een beeld niet helemaal gevuld is. In tegenstelling tot de westerse schilderkunst, waar het doek helemaal bewerkt wordt, wordt in een Chinees werk heel wat oppervlakte blank gelaten.
Schilderen is voor de Chinezen geen weergave van de werkelijkheid. Waarheid en waarachtigheid, zoals dat sinds de Renaissance hier opgang maakt, is voor hen geen optie. Schilderen is een subjectieve expressie. De natuur naar werkelijkheid weergeven, daar gaat het hen niet om. Het aanreiken van een ideaalbeeld, een landschap waar de toeschouwer graag naartoe zou willen, is veel belangrijker.
Het aanbod op de tentoonstelling bestaat niet voor niets overwegend uit ruige bergen en rotspartijen. Ook al is en blijft het werk tweedimensionaal. De illusie van drie dimensies op een plat vlak weergeven, hebben de Chinezen tot de 20ste eeuw als uiterst belachelijk afgedaan. Terwijl dat nu net de ultieme betrachting was van vooral Vlaamse Primitieven als Jan Van Eyck, van wie een unieke - én enige - tekening op de tentoonstelling te zien is. De Chinezen voelden niets voor het weergeven van diepte via schaduwen. Ze vonden schaduwen vieze vlekken. Toen de jezuïeten en scheutisten vanaf de 17de eeuw de Chinezen tot het perspectiefschilderen probeerden te bekeren, werd dat resoluut afgewezen. De eerste Chinese jezuïet Wu Li zweert het perspectief af en blijft als goede christen zijn heidense taferelen - een hut met een Taoïstische monnik in de bergen - schilderen.
Portretten
Het door elkaar haspelen van tijd, ruimte en plaats een van de troeven van de zogenaamde 'nouveau roman' van Slauerhoff , maar daar hadden Vlaamse schilders ook al een patent op. De oude Breughel vervlocht in zijn complexe werken meerdere verhalen en lagen en ook daar zitten metaforen in. Metaforen die zijn publiek toentertijd begreep. Zoals Rubens - van wie er schitterende voorstudies hangen - ook begreep wat de kracht en de impact van zijn beelden moest zijn. Die 'marketingtools' die tijdens de Contrareformatie een uiterst belangrijk instrument waren, lijken de Chinezen compleet vreemd.
Zo maken Chinezen nauwelijks portretten, terwijl portretten in onze contreien macht en status symboliseren. Naast de statige 17de-eeuwse molensteenkraagportretten van de aartshertogen Albrecht en Isabella hangen de uitgepuurde 18de- eeuwse beeltenissen van de keizer en zijn frêle concubine, van wie het poppengezichtje de affiche van de tentoonstelling siert. Dat gezicht werd evenwel geschilderd door een Italiaan die in de verboden stad ( waar nu nog het Palace Museum is) mocht wonen. Dat samenwerken van verschillende kunstenaars gebeurde ook bij ons: Rubens schilderde figuren en landschappen, Jan Breughel de bloemstukken en Frans Snijders de honden.
Deze tentoonstelling van een Vlaamse en een Chinese curator vlecht beide wereldbeelden door elkaar: twee Vlaamse werken naast of tegenover een Chinese rol. Het is zoals een Chinees recept waar zuur en zoet versmelten als de ingrediënten bij elkaar passen. De Chinese curator Yu Hui, directeur van het Palace Museum in Peking, waar de tentoonstelling nadien naartoe reist, stelt dat de benadering van een Chinees schilderij eenzelfde proces is 'als het kauwen van suikerriet: de traag op gang komende smaak van zoetheid wordt geleidelijk aan steeds sterker'. Maar daarbij houdt de goede man geen rekening met het sterke en strakke tijdsbesef van de westerling.
Stéphane MEYS
--i 'Het verboden rijk, wereldbeelden van Chinese en Vlaamse meesters', tot 6 mei, Bozar (Koningstraat 10, 1000 Brussel), www.bozar.be
Antwerpen en Brussel plaatsen Peter Paul Rubens (barok) in de kijker
In het najaar 2007 staat schilderlegende Peter Paul Rubens centraal in de kunststeden Antwerpen en Brussel. In Antwerpen kunnen cultuurliefhebbers een bezoek brengen aan het volledig opgeknapte en heringerichte Rubenshuis of aan het Rockoxhuis, waar het befaamde schilderij "Samson en Delila" tijdelijk terugkeert naar zijn oorspronkelijke plaats.
(belga) - Onder de noemer "Rubens. De meester en z'n stad", willen de diensten Musea stad Antwerpen en Toerisme Antwerpen de barokkunstenaar Peter Paul Rubens opnieuw in de kijker plaatsen. Rubens is immers een van de belangrijkste troeven voor Antwerpen als toeristische bestemming, zo werd donderdag gezegd op een persconferentie.
Dit najaar wordt onder meer het heringerichte Rubenshuis gepromoot. Het huis van de voormalige barokschilder krijgt jaarlijks gemiddeld meer dan 170.000 bezoekers over de vloer. Dit jaar werd het interieur opgefrist en werd een handige informatiegids uitgewerkt voor de bezoekers. Ook werd de collectie herschikt en zijn er een paar nieuwe aanwinsten, waardoor de collectie inhoudelijk en visueel rijker is geworden.
Van 16 november 2007 tot 10 februari 2008 loopt in het Rockoxhuis in Antwerpen de tentoonstelling "Samson en Delila. Een Rubensschilderij keert terug". In 1608 schilderde de barokmeester het werk "Samson en Delila" voor kunstkenner en Antwerps burgemeester Nicolaas Rockox. Het schilderij, Rubens' belangrijkste werk uit zijn vroege Antwerpse periode, wordt tijdelijk ontleend door de National Gallery in Londen en komt zo even terug naar de plaats waarvoor het geschilderd werd. Dit jaar viert het Rockoxhuis zijn dertigste verjaardag als museum.
Niet alleen Antwerpen zet Rubens in de kijker, ook in Brussel wordt een tentoonstelling aan de meester gewijd. In het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten in Brussel loopt van 14 september 2007 tot 27 januari 2008 de tentoonstelling "Rubens, een genie aan het werk".
Beide steden slaan de handen in elkaar en gaan samenwerken voor de promotie van de verschillende Rubens-initiatieven. Zo gaan ze proberen of ze bezoekers van het ene naar het andere initiatief kunnen laten doorstromen. Wie een toegangsticket heeft van de tentoonstelling in het KMSK in Brussel, krijgt in het Rubenshuis en Rockoxhuis een reductietarief, en omgekeerd.
Adel, clerus en gegoede burgerij proberen weer wat macht terug te pakken die Richelieu hen had afgepakt: de z.g. Fronde- beweging. Aan het hof hebben de devoten, een extreem-rechtse katholieke groepering echter veel meer invloed. 
De dans aan het hof was niet zo verfijnd en galant als wij ons daarbij misschien voorstellen, en ook nog niet het specialistenwerk van professionele balletdansers met hun grote sprongen. De jonge
koning, waarvan vast staat dat hij een excellent danser was, danste zonder partner, in een mannelijke down to earth stijl. In het Ballet van de Nacht, dat Lully voor hem componeerde, stelde hij op zijn 14e jaar de opgaande zon voor, wat hem de bijnaam Zonnekoning verschafte. Zijn moeder had niet in de gaten dat hij zich met zijn dansen een krachtig, bovenmenselijk, ja bijna goddelijke imago verschafte, dat hem in staat stelde om op zijn 22ste, na de dood van Mazarin, zelf alle macht over te nemen. Hij blijft dan nog tien jaar dansen. In een bepaald ballet nodigt hij de kinderen van een aantal Fronde-kopstukken uit om om hem heen te dansen, om te laten zien dat alles voortaan om hèm zal draaien. Zijn rollen ontwikkelen zich van romanhelden, via mythologische helden tot goden, zoals zijn rol van Apollo, waarbij hij geblesseerd raakt, waarna hij nooit meer wil dansen. Lully is dan gedwongen zijn bakens te verzetten. Samen met de hoftoneelschrijver Molière zet hij dan komische balletten (die al langzaam richting opera beginnen te gaan) op poten. Maar langzaam verliest hij de gunst van de koning, op wie hij eigenlijk verliefd is. Dat wordt uiteindelijk zijn dood, ten gevolge van een bizar 'beroepsongeluk'.
Lodewijk XIV, als Jupiter na zijn overwinning op de 'Fronde' (adellijke opstand, tegen absolute macht van Lodewijk en tegen die van zijn eerste minister Mazarin, die zich afspeelde tussen 1648 en 1653).
foto uit film 
filmaffiche
Maronieten. Afbeelding van heilige Efrem de Syriër.
L.VALCKENBORGH
