Nog iets meer dan twee weken resten ons. Wat gaat de tijd snel. En si Dios quiere (zo beëindigen de Dominicanen elke zin die over de toekomst gaat, “als God het wil”) hopen we dat onze laatste dagen nog even goed verlopen!

We voelen ons ondertussen ‘aplataneado’, ingeburgerd (voor de taalliefhebbers : platanos zijn de bakbananen; dus wie de bakbanaan beheerst, is aardig op de hoogte van wat leeft)! We zijn écht opgenomen in het lokale Dominicaanse team. Dat maakt ons blij. Door te leven onder - en vaak zoals – de mensen, leer je de echte cultuur kennen.

Dat brengt voor de Europeaan in ons natuurlijk een mengeling aan gevoelens met zich mee. De nieuwsgierigheid naar het nieuwe, wat aantrekt , de tropische begroeiing en ongelooflijke flavour in het fruit, het zuiderse Spaans, de dagelijkse inzet in de dorpen en omgang met het team.

Anderzijds is de achtergrond van de dagelijkse struggle for life toch harder. Zoals het niet evidente klimaat van het regenseizoen vergezeld van een (alweer) bonte fauna, muggen met besmettelijke ziekten, vogelspinnen in het huis, kevers, salamanders, ratten. Twee hongerige, tamgemaakte magere katten steken ons gelukkig een handje toe.

Maar het is toch echt heel interessant om ondergedompeld in een andere cultuur te leven. Dat is moeilijk onder woorden te brengen. Een goede kernbeschrijving is wellicht : ‘alles gebeurt gewoon zoals het komt en si Dios quiere’! Enkele illustraties om je in de cultuur in te leven.

Als Europeaan kunnen we ons niet voorstellen hoe mensen wonen. Een voorbeeld van hier bij ons in Santiago en Loma de Cabrera, de meer bewoonde wereld dus. Een van de leden van het team (iemand met inkomen!). Woont in een huisje, niet veel groter dan 25-30 m², met vrouw en kinderen. Twee wanden uit steen, de andere twee uit houten planken, asymmetrisch op elkaar geslagen met spleten en gaten. Boven op het huis een golfplaten dak (eveneens met spleten en gaten; de verstandige bloglezer slikt inderdaad bij de gedachte aan het tropische regenseizoen : een bakoven dus met regenwater). Binnenin een betonnen vloer en wanden die niet reiken tot aan het dak, er is zitruimte (uiteraard met (ruis-)TV!) en keukentje, en twee slaapkamers (de kinderen slapen samen in een twijfelaar), geen (kleer-)kasten te bespeuren. Kippen rond en vaak in het huis. Luide merengue-muziek op straat en in voorbijrijdende auto’s. De was wordt met de hand gedaan. Dagelijks wordt gepoetst met water om de strijd met de insecten aan te binden.

De wekelijkse markt in Dajabon, de grensstad met Haïti, is een echte belevenis. Een drukte van jewelste. Honderden Haïtiaanse verkopers en kraampjes, uitgespreid op de grond. Wie dacht hier enkel groenten en fruit te vinden of wie dacht dat donaties en giften voor ontwikkelingslanden rechtstreeks naar de ‘arme mensen’ gaat, heeft het mis! Van einde en ver komen mensen naar hier, want … hier worden tweedehands donatiegoederen door Frankrijk en de Verenigde Staten aan Haïti geschonken door de arme Haïtianen doorverkocht aan de iets gegoedere Dominicanen! Van schoenen tot babykledij, kookpotten tot parfum en nagellak, antibiotica en morfine-achtigen tot afgedankte gsm’s. Alles ligt er voor het grijpen, in duizendvoud. Hoe westerser je eruit ziet, hoe duurder de prijs! Henrike heeft alvast al een kleedje gevonden voor de trouw van Kobe en Lies.

Afgelopen zondag waren we op een barbecue-verjaardagsfeestje. Een barbecue is speciaal, want vlees is niet evident. De kippen, ’s ochtends nog levend op de markt, werden voor de barbecue geslacht, in hoogvlammend vuur op de rooster en quasi van top tot teen opgegeten (tot het beendermerg toe). En niet te vergeten de vettige varkenshuid en varkensstaart. Telkens als de fles frisdrank op was, werd met de brommer een nieuwe gekocht in de winkel. Voor ons was speciaal een fles Coca-Cola voorzien. We werden ook met fierheid getoond hoe de lokale Mofongo wordt gemaakt : een mengsel van platanos, look en gefrituurde varkenshuid. Uiteraard kregen we een heel bord opgeschept om te verorberen onder alle ogen ;-). Smakelijk… We hebben enorm van het ontspannend feestje genoten. We voelen ons echt gelukkig in het team.

Volgend weekend trekken we weg naar de hoofdstad, Santo Domingo! Adios en misschien tot dan!

Op dit moment zetten we ons hoofdzakelijk in voor de pediatrische consultatie. In heel wat eerstelijnsproblematiek herkennen we het dagelijkse werk van de huisarts met kinderen. Het regenseizoen is ingezet en de vochtige warmte heeft heel wat ziektekiemen aangevoerd. Vele ondervoede kinderen consulteren dus met luchtweg- en maagdarminfecties. 

Maar het is toch ook een uitdaging om aan de horizon van de andere kant van de wereld te werken. Enerzijds is er de moeilijke toegang tot bijkomende diagnostische middelen. Anderzijds binden we niet de strijd aan met de alledaagse huis-, keuken- en tuinkiem van de sympathieke Belgische bacteriënwereld, maar wel met de bonte fauna aan één- en meercellige wormen en amoeben. Kinderen worden ook volgens een vast stramien regelmatig ‘ontwormd’ (voor de niet-dokters : probeer je hier geen beeld van te vormen). Tot slot is de dagelijkse safari-weg met de jeep naar de dorpen absoluut energie-opslorpend.

De eenzijdige en armoedige voeding brengt ook heel wat vitaminetekorten en slecht helende wonden met zich mee. Vitamine A wordt regelmatig voorgeschreven, want nachtblindheid is hier geen uitzondering.

Het warme klimaat en de slechte hygiëne brengen veel schurft- en schimmelinfecties van de huid met zich mee.

De officiële grensovergang met Haïti begin deze maand, was zoals verwacht een hele belevenis. Een logge muur van bureaucratie, corruptie en machtsmisbruik. Elke instantie plukt onbeschaamd zijn dollartje mee, van politie tot douanebeamte, aan beide landsgrenzen. Een toonbeeld van duidelijk oplopende spanningen tussen beide landen op het eiland. (Gelukkig gaan we op andere dagen bijna dagelijks via in-officiële bergwegen de grens over naar Haïti. Dat kost geen geld en je bespaart je heel wat tijd en papierwerk. De keerzijde is dat de putten in de weg gewoon nog dieper zijn.)

Ons verblijf in het gezondheisdispensarium in Carice was heel verrijkend. We deden er consultatie en werden hartverwarmend ontvangen door een Franse zuster. Creools en Frans lijken aardig op elkaar. Met goede wil kom je heel ver. We bezochten ’s ochtends vroeg te voet door de heuvels de fabriek waar Mayi-ji voor ondervoede kinderen wordt gemaakt. Mayi-ji is een calorierijke dense mengeling van mais, pindanoten, sesam, zout en suiker. Het geeft locale werkgelegenheid (in een stadje waar de werkloosheid dicht tegen de 100% ligt!) en is heel goedkoop aan te kopen (8 eurocent per zakje).  

Nadien volgde intensief werk tot ’s avonds laat in de medische dossiers van de ondervoede kinderen. Het uitpluizen van de gegevens van gewicht, armomtrek, lengte, geboortedata, gezinssamenstelling van de kinderen nam meer tijd in beslag omdat er toch wat minder overzicht en orde was dan oorspronkelijk gedacht. In elk geval hebben we een interventie-onderzoek opgezet, wat, indien er goede resultaten uit volgen, een steun kan betekenen voor het locale fabriekje en de ondervoede kinderen.

In Haïti trekken we in elk geval steeds onze ogen open. Daar is een armoede die nauwelijks te beschrijven is, badend in een schijnbaar muurvaste sfeer van politieke corruptie, analfabetisme, werkloosheid, verhongering, gebrek aan een warme opvoeding en wegtrekken van internationale hulporganisaties. En dat in een natuur en klimaat als van het aards paradijs. Je wordt er weemoedig van. Heel wat mensen leven eerder in de omstandigheden van het Neolithicum dan in de Middeleeuwen. Hoe moet dit duurzaam aangepakt worden? Een thema waar we het vaak met de Dominicanen, die trouwens ook heel wat herkennen in eigen land, over hebben. Toch enkele foto's van de rijke natuur (oefen alvast je Creools)!

Andreas is – nvdr uiteraard objectief – een plezier van een jongen, het zonnetje in huis. We maken ontelbaar veel momenten van vreugde mee. De leukste momenten zijn natuurlijk de knuffels, de Musikstunde en de kiekeboespelletjes. Dan tracteert Andreas ons op zijn smakelijke schaterlach.

In ruil wordt hij sinds enkele dagen op een al even smakelijke fruitpap getracteerd. Zijn lievelingscombinatie is duidelijk passievrucht, appelsien en banaan. Hoe kan het ook anders. Maar ook mango en papaya weet hij te smaken. Appel, peer, nectarine… worden dus een nieuwtje voor hem in juli bij meter Soetkin, patenonkel Johannes en de grootouders! Tegen het einde van deze week staan er ook groentjes op het menu. Wellicht zullen we hem de dagelijkse Dominicaanse witte rijst met bonen toch besparen J. We hebben alvast gisteren op de Haïtiaans – Dominicaanse markt in Dajabon een klein kookpotje op de kop weten te tikken om zijn stoofpotje op een veilige manier op het vuur te kunnen opwarmen als we op werkdagen in de bergdorpen zijn. Hygiëne blijft een continue alerte zorg!

Verder speelt hij nu heel graag met zijn voetjes, geniet hij van het buitenklimaat, trappelt hij graag in het zeewater en speelt hij regelmatig alleen met volle concentratie, begeleid door hoge stemklanken. Sinds twee dagen wordt er ’s nachts ook niet meer gedronken, waar de vermoeide ogen van papa en mama potentieel een goede zaak mee kunnen doen!

Woensdag (7 mei) vertrekken we met de jeep naar Carice (Haïti). Daar is een dispensarium, waar de inwoners van de omliggende dorpen op consultatie komen. Onze bedoeling is om ter plaatse 3 keer te overnachten. Ons plan bestaat uit twee dagen gynaecologische consultaties. De twee overige dagen gaan we data uit de medische dossiers van kinderen verzamelen voor een project rond malnutritie. In Carice wordt Mayi-ji gemaakt, een voedzaam voedingssupplement op basis van pindanoten, maïs, suiker en zouten. We hebben bovendien de kans de productie en het project zelf te kunnen bezoeken. Malnutritie is in Haïti een heel prevalent probleem. Het lijkt ons daarom nuttig om het malnutritieprobleem ook wetenschappelijk te onderzoeken. We hopen het effect van Mayi-ji op eenvoudige parameters als gewicht, lengte, armomtrek, WHO-graad van malnutritie en morbiditeit na te gaan. Een gunstig resultaat kan een enorme boost geven aan de locale productie en gebruik van Mayi-ji.

Het medisch werk doen we nog steeds met veel vreugde.

De eerste gynaecologische missie in de bergdorpen zit er op. We behandelden heel wat infecties en pijnklachten. We namen bij de hele dorppopulatie, met materiaal van de overheid, uitstrijkjes voor screening naar baarmoederhalskanker af en beoordeelden zwangerschappen. Vrouwen krijgen veel kinderen, vaak al op jonge leeftijd en de kindersterfte is groot. Verder verstrekten we heel wat uitleg over anticonceptie en plaatsten we enkele Mirena spiraaltjes. De uitstrijkjes werden te drogen gelegd in de zon, zorgvuldig gelabeld met de nodige gegevens, naar het labo in de stad Dajabon gebracht en zo ter beoordeling overgedragen aan een locale anatomopatholoog van de overheid. Indien er afwijkingen zijn, zullen we de patiënte zelf opnieuw opzoeken en door het project financieel laten ondersteunen voor verdere diagnostische onderzoeken en behandeling. Het uitvoeren van uitstrijkjes lijkt ons een heel erg nuttig eerstelijnsonderzoek in de dorpen. Later volgt nog een tweede aangekondigde ‘operativo’ in de dorpen. Want er is nog meer vraag. Die zal de komende twee maanden verspreid verlopen over verschillende dagen.

De afgelopen tien dagen ging een nieuwe fase van medisch werk in.

Een team van Belgische tandartsen kwam op gepland bezoek. Heel wat dagen van ’s morgens tot ’s avonds werkten we beide afwisselend mee met de tandartsconsultatie. Er is veel ondersteuning nodig tijdens hun werk. Belichting van de mond, positionering, vertaling, uitleg rond pijnstilling, assisteren bij het tandartswerk, tijdig steriliseren van het materiaal, tonen aan de kinderen hoe tanden gepoetst worden. Alle patiënten kregen ook tandpasta en een tandenborstel mee. En ook voor onszelf is intussen het verdoven en trekken van een tand al een verworven vaardigheid!

Afwisselend hebben we dan ook voor het eerst enkele dagen meegewerkt met de pediatrische consultatie in de dorpen. Onze eerste kennismaking was al een heel boeiende ervaring. Later meer daarover.

Andreas wordt door zijn fiere, zorgzame mama ook tussen de consultaties door lustig gevoed!

Tot nu toe was het nog niet de bedoeling om al algemene huisartsgeneeskundige volwassenconsultaties te doen. Maar uiteraard bieden er zich heel wat medische urgenties aan, gezien de dichtstbijzijnde (degelijke) medische hulp heel wat uren verderop ligt. Kordaat beginnen met weinig medische middelen en professionele rust bewaren zijn dan heel belangrijk. We zien heel wat urgente traumatologisch – orthopedische problemen. Schouder- en polsbreuken door motorongevallen of de val van een paard. Vorige week tijdens de tandartsconsultatie was er plots commotie in het afgelegen dorpje Rincon. Een jonge man werd vanop het veld aangevoerd met een hele plas bloedverlies uit een diepe beenwonde na de kap van een machete. We hebben de wonde met arterieel pulserend bloedverlies en gescheurde spier zorgvuldig in lagen gehecht. Achteraf gezien mag de man echt van geluk spreken dat er medische hulp in de buurt was. En wij zijn blij dat alles tot een goed einde is gebracht.

Maar we zien ook urgente infectieuse problemen. In het dorpje Rio Limpio werden we dringend bij een dertiger geroepen met hoge koorts sinds 4 dagen. Bij klinisch onderzoek bleek de man in septische shock (bloedvergiftiging met decompensatie van het hart en vaatstelsel) en vertoonde duidelijke tekenen van meningitis. We hebben intramusculair breedspectrum antibioticum toegediend (Rocephine vanuit België) en hem onmiddellijk met de auto naar het ziekenhuis laten voeren voor opname. Uit eerste bron lijkt het stabiel te gaan met hem intussen, maar we keren pas volgende week terug in het dorp en hopen dan meer nieuws te hebben. 

Henrikes 29^ste verjaardag werd heel smakelijk en vol vreugde gevierd! En zoals dat gaat bij feesten die in het geheim worden gepland, is er altijd minstens evenveel vreugde bij de voorbereiding als op de dag zelf. De kindjes versierden Henrikes ontbijtstoel met prachtige linten. Een Dominicaanse vrouw uit Loma de Cabrera toverde op vraag van Alicia een lekkere, mierzoete taart uit haar mouwen. Bakkers zijn hier niet. De aandachtige kijker ziet dat de Duitse spelling niet altijd even ingeburgerd is.

Joselito zorgde voor lekker vers fruit. En om toch niet enkel die ordinaire ananas, papaya, mango en banaan te voorzien zoals Floris had gevraagd, ging hij speciaal in de stad Dajabon op zoek naar manzanias (appels!). Een appel heeft de connotatie van ‘feestfruit’, wordt enkel gegeten bij speciale gelegenheden en kost dan ook makkelijk twaalf keer meer dan een mango J!

Uiteraard werden de nodige Spaanse, Vlaamse en Duitse liederen bovengehaald. Al bleken de Spaanse verjaardagsliederen in toch wel ruimegetale de onze te overtreffen, tot grote hilarische vreugde van de Dominicanen.

We hebben al heel wat consultaties achter de rug. Onze tweede consultatieweek zit er op. Tot op dit moment hebben Henrike en ik gynaecologische consultaties gedaan. Dat maakt deel uit van de gynaecologische missie, die volgende week ten einde loopt. Er is telkens een grote opkomst van vrouwen. Vaak hebben vrouwen vanuit naburige dorpen uren gestapt in de bergen om op consultatie te kunnen komen. De dichtstbijzijnde ziekenhuizen zijn voor de dorpen die het diepst in de bergen gelegen zijn vaak een vijf- tot zestal uur ver weg. Dat is niet evident. 

¨

Vervoer is bovendien ook duur. Benzinekosten zijn vergelijkbaar met de Europese normen. Bovendien zijn de meeste dorpen in isolement gelegen en komt daar nauwelijks een vervoersmiddel voorbij. Openbaar vervoer naar de dorpen bestaat uiteraard niet. De meeste afstanden worden te voet afgelegd of met de ezel. Je kan ook proberen te liften voor een voorbijrijdende brommer. Door de grote afstand is vaak ook een overnachting in de stad een noodzaak. Een eenvoudige consultatie gaat dus al snel met een enorme hap van het maandloon gaan lopen en wordt daarom eenvoudigweg niet uitgevoerd. Tenzij er geld voorhanden is en het heel dringend is. Wanneer medische hulp nodig lijkt, bestaat de mogelijkheid van een consultatie op gezondheidsposten die her en der verspreid liggen. Gezondheidsposten worden echter alleen bemand door perifeer uitgestuurde stagiair-artsen, enkel tijdens de week, en kampen met een enorme beperking aan materiaal en hulpverleners. Stagiair-artsen werken er zonder supervisie, hebben nauwelijks de mogelijkheid van een bijkomend onderzoek en hebben dikwijls nauwelijks of geen medicatie ter beschikking.

Als we vanuit ons huis op de heuvel naar buiten kijken, zien we op enkele luttele kilometer afstand de hoge bergtoppen van Haïti. Een prachtig zicht. De zon gaat hier ook onder. ’s Avonds zijn de bergen in een ietwat dreigendmysterieuze, grijze schaduw gehuld. Tussen onze heuvel en de bergen ligt een dal met een uitgestrekte groene zee van tropische begroeiing, zover het oog reikt. Een zicht waar je altijd maar weer nieuwe dingen in ontdekt. Palmbomen, bananenbomen, kokos- en mangobomen, en alle mogelijk tropisch fruit : papaya, mango, meloen, ananas,... Onder de bomenzee staan de huizen, maar die kan je enkel vermoeden van boven uit. Je ziet ze niet. Je ziet enkel op verschillende plaatsen in de verte af en toe een rookpluimpje verschijnen van tussen de bomen. Daar wordt dan wellicht een stukje van het rijke woud platgebrand om bonen te kunnen telen.