Uitvoeringen
De tandwielen op het achterwiel bij fietsen met derailleurversnellingen bestaan in twee vormen:
- cassette-systeem
- freewheel-systeem
Beide systemen bestaan uit twee onderdelen: de tandwielen en een freewheel. Het is verwarrend dat het ene systeem is vernoemd naar een onderdeel dat ook voorkomt in het andere systeem, maar we zullen het er mee moeten doen.
Cassette-systeem
Cassette met sluitring.
Naaf met gemonteerde freewheel-body.
Losse sluitring.
Cassettesleutel, voor in de sluitring.
Bij het cassette-systeem wordt een set tandwielen, de cassette, op een body geschoven. Deze body is op het wiel vastgeschroefd en bevat een freewheel-mechanisme. Hierdoor is het mogelijk om de pedalen stil te houden tijdens het fietsen. Verwar dit freewheel-mechanisme in de body niet met het freewheel-systeem waarbij het freewheel-mechanisme in de tandwielen is ingebouwd. Een body hoeft niet zo vaak vervangen te worden als de cassette.
Onderdelen
Een cassette bestaat uit tandwielen met daartussen vulringen. De vulringen zorgen voor de juiste afstand tussen de tandwielen. Een cassette wordt op de body vastgezet met een sluitring.
Meestal wordt een cassette als één geheel verkocht, dus tandwielen, vulringen en sluitring. Het is ook mogelijk om alle onderdelen los te verkrijgen.
Maatvoering
Voor montage van de cassette zijn er twee standaards; de gebruikte standaard is gerelateerd aan het merk van de cassette:
- Campagnolo; dit merk wordt alleen soms toegepast op de duurdere racefietsen.
- Alle overige merken; een SRAM, Sunrace of importcassette past bijvoorbeeld prima op een Shimano body en andersom.
Het aantal tandwielen in een cassette bepaalt voor een groot deel welk "systeem" u op uw fiets heeft. Dit is onder meer bepalend voor: het type versteller, de minimale capaciteit van de derailleur, de maat van de body, het type ketting en de breedte van de naaf. Vervang de cassette dus altijd door een type met dezelfde hoeveelheid tandwielen.
Het monteren van 7-speed cassettes op 8/9-speed body's is mogelijk met een speciale vulring.
Over het aantal tanden per tandwiel: Er zijn cassettes speciaal voor ATB's + hybrides (veel verloop, bijvoorbeeld 11 tot 28 tanden) en voor racefietsen (weinig verloop, bijvoorbeeld 12 tot 23 tanden). De capaciteit van de achterderailleur is toegespitst op één van deze types. Kies dus ook in dat opzicht een cassette die bij uw fiets past. Wanneer u dezelfde kiest als de originele cassette zit u altijd goed.
Montage
(de)montage is niet moeilijk, er zijn alleen wel twee speciale gereedschapjes vereist. Om de cassette van de body af te schuiven moet de sluitring met een speciale cassettesleutel losgedraaid worden. Meedraaien van de cassette moet hierbij voorkomen worden met behulp van een cassettefixeerketting, dus deze heeft u ook nodig.
Let op: cassettesleutels en freewheel(systeem)sleutels lijken veel op elkaar maar verschillen toch zodat ze niet uiwisselbaar zijn.
De nieuwe cassette wordt op de body geschoven en weer vastgezet met de sluitring. De sluitring moet met een moment van 30 tot 49 Nm aangetrokken worden, dit komt overeen met een gewicht van ca. 6 tot 10 kg bij een arm van 1/2 meter.
Afstellen
Aan een cassette is niets af te stellen.
Kwaliteit
Cassettes zijn verkrijgbaar in verschillende kwaliteitsniveaus. Verschillende kwaliteiten zijn prima met elkaar uitwisselbaar en slaan alleen op de levensduur of, bij de duurste cassettes, op het gewicht.
Zo is bijvoorbeeld een Shimano HG70 cassette kwalitatief hoogwaardiger dan een HG50. En een SRAM 850 cassette is beter dan een SRAM 830 (de 8 slaat op het aantal kettingwielen).
Onderhoud
Als er veel zand en vuil op de cassette zit zal deze extra snel slijten. Maak hem in dat geval schoon met een doek of een speciale borstel.
Goedkope cassettes zijn vaak van staal gemaakt; bescherm deze tegen roest met wat olie of vet. Hoewel dit nadelig is voor een hoogwaardig gesmeerde ketting, is het beter dan een bonk roest.
Veel voorkomende problemen
- Cassettes slijten en moeten nu en dan, samen met de ketting, vervangen worden. Of de cassette versleten is kunt u objectief vaststellen met een tandwielslijtagemeter.
- Vaak wordt alleen de ketting vervangen en niet de cassette. Dit gaat meestal fout omdat kettingen en cassettes op elkaar inslijten. Uw fiets zal in zo'n geval "krakerig" trappen en soms doortrappen.
Benodigd gereedschap
Er zijn twee gereedschappen nodig: een cassette-sleutel en een cassette-fixeer-ketting.
Freewheel-systeem
Bij het freewheel-systeem zijn de tandwielen en het freewheel één geheel. Ter opfrissing: een freewheel zorgt er voor dat de pedalen stil kunnen staan tijdens het fietsen. Het freewheel wordt op het achterwiel geschroefd. Het achterwiel moet hiervoor geschikt zijn.
Freewheels worden toegepast op oudere en op goedkopere fietsen.
Maatvoering
Montage op het wiel is universeel. Ieder freewheel pas dus op ieder wiel dat geschikt is voor freewheels. Een uitzondering hierop zijn sommige hele oude wielen en sommige goedkope importwielen.
Houd wel rekening met het aantal tandwielen van het freewheel; dit is, net als bij cassettes, bepalend voor het "systeem" op de fiets. Wanneer u bijvoorbeeld 7 achtertandwielen hebt, dan is de derailleur, de versteller, het type ketting en de breedte van de naaf aangepast aan deze 7 tandwielen. Plaatst u toch een freewheel met 8 tandwielen, dan zal het niet goed werken.
Montage
Montage van een freewheel houdt in dat het op het wiel gedraaid wordt. Hiervoor heeft u een speciale sleutel nodig. Deze sleutel is ook nodig voor het demonteren van het oude freewheel.
De meeste freewheels worden met een universele sleutel ge(de)monteerd, het kan voorkomen dat er voor bepaalde freewheels een speciaal type sleutel vereist is. Dit is duidelijk zichtbaar aan het freewheel door de sterk afwijkende nokken.
Afstellen
Aan een freewheel kan en hoeft niets afgesteld te worden.
Onderhoud
Bescherm het freewheel tegen roest door het regelmatig te voorzien van een laagje olie of vet. Als het vuil is, maak het dan schoon met een speciale borstel of met een doek.
Veel voorkomende problemen
- Slijtage van de tandwielen: hierdoor kan de fiets gaan doortrappen.
- Defect van het freewheelmechanisme: Dit kan zowel tot gevolg hebben dat het freewheel doortrapt, als dat het vast gaat staan. In dit laatste geval is het niet meer mogelijk om de pedalen stil te houden tijdens het fietsen.
De enige oplossing bij bovengenoemde problemen is het plaatsen van een nieuw freewheel. Vervang daarbij ook de ketting, want deze twee onderdelen slijten op elkaar in.
Benodigd gereedschap
Voor het monteren en het demonteren van freewheels is een freewheelsleutel nodig. Deze sleutel lijkt heel erg op een cassetesleutel, maar deze zijn niet uitwisselbaar.
De meeste freewheels worden met deze universele sleutel ge(de)monteerd, het kan echter voorkomen dat er voor bepaalde freewheels een speciaal type sleutel vereist is. Dit is duidelijk zichtbaar aan het freewheel door de sterk afwijkende nokken.
|
