Voor verhalen over Gent, Gravensteen, Griekenland, Grijsloke, Gezondheid, Geneeskunde, Gehoor, G-plek, Genealogie, Gerard, Georges, Gekheid-op-een-stokje... zie: www.bloggen.be/kris
Wie stuurt een tekening bij één van de mythologische verhalen? Per e-mail a.u.b. (kris.vansteenbrugge@skynet.be) . De mooiste tekeningen worden gepubliceerd. Vergeet niet uw naam te vermelden + naam van de school en klas.
Voor verhalen over Gent, Gravensteen, Griekenland, Grijsloke, Gezondheid, Gravensteen, Geneeskunde, Gehoor, G-plek, Genealogie, Gerard, Georges, Gekheid-op-een-stokje... zie: www.bloggen.be/pierpont www.bloggen.be/kris
GRIEKSE MYTHOLOGIE
Boeiende verhalen uit het oude Hellas PICTAIKU's (de allernieuwste kunstvorm) vindt u op www.bloggen.be/pictaiku
19-11-2008
Betoverd...
103. Betoverd...
< tekening van Jan Bauwens, naar een schilderij van Waterhouse (onderaan vergroot weergegeven)
Odysseus had de nacht doorgebracht onder de blote hemel. t Was nog vroeg in de morgen toen zijn makkers hem wakker schudden. Ze waren vol ongeduld om het eiland te verkennen. De zon scheen reeds aan de hemel. Ze stapten door met gras begroeide vlakten waar allerlei dieren rondhuppelden: geiten, herten, schapen, konijnen, eekhoorns Een lieflijk schouwspel. En er was nog meer! Wat verder landinwaarts zagen ze drie aanlokkelijke vrouwspersonen hen tegemoet komen: het waren nimfen die in dienst waren van de godin Kirke, de heerseres over dit eiland. De nimfen, allerlieflijkste wezens, leidden de mannen naar het paleis van hun meesteres. Kirke, zowel als de nimfen, toonde zich zeer opgetogen met dit onverwachts mannelijk bezoek, zij het dat ze er maar magertjes en verzwakt bijliepen, en sjofel gekleed. Kirke gaf opdracht aan de nimfen een lekkere en versterkende maaltijd te bereiden voor de gasten. Zelf ging ze een kruik van de heerlijkste wijn halen, wijn waarin ze een toverdrank had gedaan, door haarzelf bereid
Toen allen van de wijn gedronken hadden, leidde Kirke Odysseus naar de badkamer. Ze stelde hem voor een bad te nemen vooraleer aan tafel te gaan. Toen ze teruggekeerd was tot de mannen sprak ze een toverspreuk uit over hen. Allen veranderden terstond in varkens. Toen Odysseus opgefrist ten tonele verscheen, sprak ze ook over hem dezelfde toverwoorden, maar tevergeefs. Hij leek wel immuun voor haar toverkracht
Odysseus keek rondom zich. Geen mannen zag hij, enkel varkens. Het werd hem al snel duidelijk wat hier was geschied. Hij greep zijn zwaard en ging dreigend voor Kirke staan:
- Geef mijn mannen hun menselijke gedaante terug, of dit zwaard zal uw lichaam doorboren!
Zij antwoordde:
- Nu herken ik u. Niemand minder dan Odysseus zijt gij, de overwinnaar van Troje. Wie anders dan de grote Odysseus zou mij immers kunnen weerstaan. Steek uw zwaard weer in de schede en laten wij vriendschap sluiten. Ú immers wil ik geen kwaad doen.
- Hoe zou ik vriendschap met u kunnen sluiten, na wat gij míjn vrienden hebt aangedaan? Verbreek deze betovering, nu terstond!
Odysseus maakte aanstalten om toe te slaan. Kirke echter knielde onderdanig voor hem neder. Vol deemoed keek ze naar hem op, met haar verleidelijke donkere ogen. Ze sprak:
- O mijn stoere held, mooi van lijf en leden, aan wie geen enkele vrouw weerstand kan bieden! Ik smeek u nogmaals: steek uw zwaard weer in de schede. Wat ge mij vraagt is onmogelijk. Ik kan de betovering niet op staande voet ongedaan maken. Daarenboven: als ge mij doodt, zullen uw makkers gedoemd zijn om als varkens verder te leven tot het einde van hun dagen. En wat meer is: gij kunt mij niet eens doden, vermits ik een godin ben en goden en godinnen niet kunnen niet sterven. En dan moet ge ook nog weten dat ik de enige ben die u op weg kan helpen naar uw vaderland. Maar bovenal: mijn hart staat in lichterlaaie voor u. Het liefste zou ik u bij mij houden, voor altijd. Maar ik weet dat gij niets liever wilt dan terugkeren naar Ithaka en naar uw familie. Maar sta mij toe, u toch minstens één dag te beminnen, één nacht met u het bed te delen.
Ze had zijn enkels vastgegrepen. Tranen rolden over haar wangen. Deze mooie goddelijke vrouw, die smekend aan zijn voeten lag, vertederde plots Odysseus hart en deed ook zíjn hartstocht oplaaien. Hij liet zijn zwaard uit zijn handen glijden en tilde haar op met zijn sterke armen, alsof ze een pluimpje was. Hij droogde haar tranen en drukte haar warme lichaam stevig tegen het zijne aan.
< tekening van Jan Bauwens (onderaan vergroot weergegeven)
De zevende dag kwam er weer land in zicht. Ze hadden er geen benul van dat dit het land was van de Laistrygonen, een volk van wreedaardige reuzen. Daar was een klein uitnodigend haventje. Ze loodsten er hun schepen binnen. Zijn eigen schip evenwel verankerde Odysseus aan een rots, buiten de haven. Drie mannen gingen het land verkennen. Ze ontmoetten een jong meisje, een kind nog, maar buitengewoon groot van gestalte zij reikten niet eens tot aan haar schouders. Het kind leidde hen naar het huis van haar vader. Maar toen ze daar aankwamen, werden ze allerminst gastvrij ontvangen. Reuzen kwamen dreigend op hen af. De drie maakten rechtsomkeert en zetten het op een lopen. Eén van de mannen werd gegrepen en ter plekke de kop van het lijf gerukt. De anderen bereikten de haven. Maar nu grepen de reuzen grote rotsblokken en wierpen die naar de schepen. Een ravage van jewelste: niet één schip in de haven bleef gespaard en verscheidene mannen kwamen om. Het schip van Odysseus nochtans, dat buiten de haven gemeerd lag, ontsprong de dans. Diegenen van de andere schepen, die zich al zwemmend hadden kunnen redden - twaalf in getal waren ze nog -, hesen zich aan boord van dit ene overblijvende schip. De toekomst zag er allesbehalve rooskleurig uit. Wat had het noodlot voor hen nog in petto?
Als hulpelozen dreven ze voort, overgeleverd aan de willekeur van de wispelturige winden. Het was met gemengde gevoelens dat ze een eiland zagen opdoemen: Aiaia, aan de westkust van Italië. Zouden ze hier niet wéér in aanraking komen met reuzen, boosdoeners, woeste krijgers, monsters of wilde dieren, die hen naar het leven zouden staan? Daarenboven, als ze nog lang op zee bleven zwalpen, zouden ze zeker omkomen van honger en dorst. En in stilte hoopten zij op een ontmoeting met vrouwelijk schoon. Ja, daar waren ze nu wel aan toe, na al de ellende die ze sinds het einde van de oorlog hadden meegemaakt.
Ze lieten hun schip stranden op de kust. Odysseus was ervan overtuigd dat zij op dit lieflijk zonovergoten eilandje niets te vrezen hadden. Hij legde zich te rusten onder een boom, vastbesloten daar te blijven slapen tot de morgen. Zijn makkers echter trokken terug naar het schip, om daar hun slaapstee op te zoeken, bang als zij waren om de nacht door te brengen onder de blote hemel. Weldra verzonk Odysseus in een vreedzame slaap
Een sombere gestalte nadert onze slapende held en schudt hem wakker. Odysseus schrikt hevig en wil de vreemde indringer te lijf gaan met zijn mes. Maar de vreemdeling ontwijkt het mes en maakt zich bekend:
- Vrees niets, dappere Odysseus, ik ben de god Hermes.
- Als gij de god Hermes zijt, vertel mij dan wie u gezonden heeft.
- Ik kom in opdracht van mijn vader Zeus en van mijn goddelijke zuster Athena.
- En zeg mij ook welk land dit is.
- Dit is het eiland Aiaia. Het wordt bewoond door de godin Kirke, dochter van de zonnegod Helios en door drie nimfen. Kirke is zeer bedreven in de kunst van het toveren. Ze zal ongetwijfeld proberen u in haar netten te strikken. Met alle tovermiddelen waarover ze beschikt, en ook met haar charme, zal zij proberen u vrouw en kind, familie en vaderland te doen vergeten en u en uw makkers vast te houden op het eiland.
De woorden van Hermes beangstigen Odysseus. Hij moet denken aan wat hen overkomen is in het land van de Lotofagen en hoe ze daar maar op het nippertje ontkomen zijn. Maar Hermes stelt hem op zijn gemak:
- Een dergelijk gevaar hoeft gíj niet te lopen. Als gij deze plant terstond opeet, met wortel en al, zult gij voor altijd bestand zijn tegen alle listen en tovertruken van Kirke.
Terwijl de god zich verwijdert, roept Odysseus hem woorden van dank na en belooft hem een mooi offer te brengen als hij eenmaal in zijn vaderland zal teruggekeerd zijn. De plant die Hermes hem gegeven heeft, is snel verorberd. Ze heeft een bittere nasmaak en die spoelt Odysseus weg met een slok wijn uit de veldfles die nog om zijn middel bengelt. Hij prijst de wijn, een restant van de twaalf kruiken die hij op het eiland Ismaros heeft meegekregen (nr. 97). Die wijn heeft tenslotte ook zijn leven en dat van vele van zijn makkers gered op het eiland van de cyclopen (nr. 99) .
< tekening van Jan Bauwens (onderaan vergroot weergegeven)
Na enkele dagen op zee rondgezwalpt te hebben, bereikten Odysseus en zijn mannen de Aiolische ook genoemd de Liparische eilanden, een groep van zeven eilanden ten noorden van Sicilië. Het eiland waar zij aanmeerden was de woonplaats van Aiolos, de god van de winden. De god woonde daar met zijn echtgenote en zijn zes zonen en evenveel dochters, in een schitterend paleis. Elk van de zonen leefde er met één van de zusters als getrouwd koppel en zo leefden allen in het paleis als één groot en gelukkig gezin. Aiolos, die een zoon was van Poseidon, was door Zeus aangesteld als de bewaker van de winden: Boreas (de noordenwind), Euros (de oostenwind), Notos (de zuidenwind) en Zephyros (de westenwind). Deze winden waren de zonen van Eos, de godin van de dageraad, die zelf een dochter was van de titaan Hyperion en de titanes Theia. Hun vader was eveneens een titanenkind, Astraios. Aiolos hield deze winden opgesloten in een grot
Een maand lang genoot Odysseus met zijn vrienden van de gastvrijheid van Aiolos. Met welgevallen luisterden de heerser over de winden en zijn gezinsleden naar de heroïsche verhalen over de oorlog van Troje. Toen de dag aangebroken was dat de mannen het eiland gingen verlaten, gaf Aiolos een groot afscheidsmaal. Daartoe had hij een vette os geslacht. Van het vel van de os maakte hij een grote zak en in de zak sloot hij de winden op. Alle, behalve één: Zephyros, de westenwind. Op die manier zouden de schepen van Odysseus rustig en gestaag voortgedreven worden in de richting van hun thuisland Ithaka, ongehinderd door andere winden en stormen. De zak was stevig dichtgeknoopt met een zilveren touw. Het was Odysseus ten zeerste geraden dit touw in geen geval los te maken vóór het vaderland zou bereikt zijn. Dankbaar voeren ze af.
Na een dag of tien varen over een uiterst kalme zee, waren ze reeds dicht bij Ithaka genaderd. Eindelijk! Maar heilaas Odysseus, die al die tijd gewaakt had over de zak, opdat niemand achter zijn rug hem zou openen, werd door de slaap overmand.
- Wat zou onze leider in die zak verborgen houden? fluisterden zijn mannen. Ongetwijfeld is het een zak vol goud en zilver, vol kostbaarheden waarin hij ons niet wil laten delen.
Eén van hen maakte het touw los. En, o wee, met donderend geweld stormden de winden naar buiten. Als razenden tolden ze omheen de schepen. Deze werden helemaal uit hun koers geslagen. Ithaka was plots weer uit het zicht verdwenen en daar zwalpten de schepen weer stuurloos op de woeste schuimende baren. Toen de storm enigszins tot bedaren was gekomen, kwam er weer land in zicht. Tot hun verbazing merkten ze dat ze weer bij het eiland van Aiolos waren, hun weldoener. Die vriendelijke god zou hen wel weer op weg helpen. Zo dachten ze
Toen Aiolos echter vernam wat er geschied was, ontstak hij in een hevige woede:
- Verdwijnt van dit eiland, zo sprak hij hen toe. Verdwijnt en durft het niet aan mij nog ooit onder ogen te komen. Ik had u nog zó gewaarschuwd de zak niet te openen. Schandelijk hebt gij mijn raad in de wind geslagen. Hoe durft ge het aan mij nogmaals om een gunst te vragen?
Odysseus en de anderen dropen af naar de schepen. Weer waren zij overgeleverd aan de onstuimige zee en de grillen van de god Poseidon.
Velen hebben beloofd een tekening op te sturen tijdens de herfstvacantie, liefst van een cycloop. Een ander mythologisch onderwerp kan ook. Zo kreeg ik gisteren via e-mail een foto van een beeld: Zeus en Europa, gemaakt uit de wortel van een es, door Jos de Nijs uit Utrecht.
Polyphemos was in een diepe slaap, verdoofd door de wijn. Nu moest er niet meer getalmd worden. Odysseus haalde de paal met de aangescherpte punt te voorschijn. Hij wakkerde het smeulend vuur aan dat door de cycloop zelf die ochtend was aangestoken. Hij stak de paal met de punt in het vuur. Als de punt vuurrood was, nam hij met een paar van zijn gezellen de paal beet en met vereende krachten ploften ze die met de gloeiende punt in het oog van de cycloop. Een akelig gesis steeg op en bloed welde in gulpen op uit de geweldige oogkas. De cycloop stiet afschuwelijke kreten uit van pijn. Voor zover zijn lome leden het toelieten, kroop hij recht. Wild greep hij om zich heen in een poging om zijn belagers te vatten. Maar het licht was uit zijn oog verdwenen en Odysseus en zijn mannen waren hem te vlug af: ze verstopten zich tussen de schapen en in de hoeken van de grot. De zwaar verwonde reus bleef maar schreeuwen van de pijn, zo luid dat de naburige cyclopen kwamen toegesneld. Ze bleven voor de afgesloten ingang van de grot staan en riepen:
- Wat is toch de oorzaak van dit ijselijk gebrul?
- Men heeft mij pijn gedaan, men heeft mij zwaar veminkt, men heeft mij blind gemaakt!
- Maar wie in godsnaam heeft u dat aangedaan?
- Dat heeft Niemand gedaan! Niemand heeft mijn oog doorboord! Niemand heeft mij blind gemaakt!
De cyclopen antwoordden verbaasd:
- Als niemand u iets aangedaan heeft, dan raaskalt gij en zijt gij niet goed bij uw zinnen. Gij hebt ongetwijfeld een kwade droom gehad. Ga maar weer slapen en maak ons in t vervolg niet meer wakker met uw gebrul als niemand u lastig valt.
En zo snel als ze gekomen waren, dropen ze weer af, elk naar zijn eigen grot.
Als een razende zocht Polyphemus de grot af, maar hij slaagde er niet in ook maar één man te pakken tussen de kudde. Het beste zou zijn, dacht hij, eerst de dieren buiten te laten. Hij rolde de steen weg en stelde zich bij de uitgang van de grot. Hij liet zijn handen glijden over de schapen, want hij vermoedde dat Odysseus en zijn mannen zouden trachten te ontsnappen, gezeten op de rug van de dieren. Maar weer was het Odysseus die een slim ontsnappingsplan had uitgedacht. Hij had zes keer drie schapen naast elkaar geplaatst en onder de buiken van de schapen bond hij telkens één van de zes overblijvende mannen vast. Het zou ongetwijfeld niet bij de reus opkomen om de dieren aan de onderkant te betasten. Zijn vermoeden werd bewaarheid en allen konden ontkomen. Zelf ging Odysseus onder de grote sterke ram liggen en met handen en voeten klemde hij zich vast aan zijn vacht. Toen de ram, als laatste van de kudde, bij de uitgang kwam, sprak Polyphemos hem toe, alleen zijn rug betastend:
-Lief beest, waarom loopt gij achteraan, terwijl gij op andere dagen altijd vooraan loopt in de kudde? Treurt gij misschien om wat uw baas is aangedaan?
Toen liet hij de ram gaan. Odysseus en de anderen waren gered en ze haastten zich naar hun schip.
Toen ze pas ingescheept waren, kon Odysseus niet nalaten triomfantelijk naar de cycloop te roepen:
- Nu hebt gij uw verdiende straf, Polyphemos. Dat zal u leren uw gasten op te eten. Als iemand u vraagt wie u blind gemaakt heeft, zeg dan maar dat het Odysseus is, de koning van Ithaca. Zeg maar dat het door list geschied is, zoals hij ook door list de stad Troje heeft ingenomen.
Nu herinnerde Polyphemos zich dat hem ooit voorspeld was dat een vreemdeling hem het licht uit zijn oog zou ontnemen. Hij had verwacht dat het een reus zou zijn, net als hijzelf: voor Odysseus was hij niet op zijn hoede geweest In wanhoop greep hij een rots beet, brak er een groot stuk af en gooide het in de zee, naar de plaats waar hij de stem van Odysseus had gehoord. Bijna werd het schip verpletterd. Niettemin bereikten ze zonder averij het eilandje vóór de kust, waar de andere schepen lagen en hun makkers, ongerust over hun lang wegblijven, hen opwachtten.
Ondertussen stond Polyphemos luid weeklagend aan het strand, zijn vader Poseidon aanroepend:
Vader Poseidon! Als gij werkelijk mijn vader zijt, zorg er dan voor dat deze misdaad tegen uw zoon begaan, niet ongestraft blijft. Laat deze Odysseus ronddolen op zee, laat hem omkomen na jaren van veel rampspoed. Moge hij zijn vaderland nimmer bereiken. En als het Noodlot het toch anders heeft beschikt, zorg er dan tenminste voor dat al zijn schepen vergaan en dat al zijn vrienden omkomen en dat hij bij zijn eventuele thuiskomst niets ontmoet dan vijandschap en ellende!
"De Twistappel" is een toneelstuk in twee bedrijven (6 dames, 7 heren), over de aanleiding tot de Trojaanse oorlog. Het zit boordevol dolkomische toestanden, grappige toespelingen en anachronismen. Niettemin blijft de authenticiteit van het mythologisch verhaal bewaard. Op aanvraag via e-mail (kris.vansteenbrugge@skynet.be) zend ik u gaarne de volledige tekst.
De verhalen uit de Griekse mythologie zijn weldra aan hun 100e aflevering toe. Nrs. 98, 99 en 100 behandelen het wedervaren van Odysseus bij de cycloop Polyphemos. De ontkoping van dit verhaal: op woensdag 22 oktober.
Het succes van de weblog is bijzonder groot en dat is ongetwijfeld te danken aan de vele geïnteresseerde leerlingen van het middelbaar onderwijs, zowel in Nederland als in Vlaanderen. Daarvoor mijn hartelijke dank!
Jan Bauwens, de illustrator van mijn verhalen, stuurde mij deze week ineens een half dozijn cyclopen-tekeningen (zie bijlagen). Dit bracht mij op het idee een verzoek te richten tot de leerlingen om ook eens een tekening op te sturen naar mij (via de gewone post of via e-mail) met als thema: Odysseus en de cycloop. De tekeningen zullen zeker gepubliceerd worden en als de verhalen ooit in boekvorm verschijnen wordt de mooiste en/of origineelste tekening er alleszins in opgenomen. Dus: tijdens de herfstvakantie... tekenen maar. Hopelijk wordt het een vruchtbaar cyclopenfestival. Met mijn beste mythologische groeten, Kris Vansteenbrugge, Sint-Denijsestraat 191 B, 8500 Kortrijk; kris.vansteenbrugge@skynet.be .
< deze tekening is van Jan Bauwens (de tekening is onderaan vergroot weergegeven).
Toen de éénogige reus s morgens wakker werd, zaten Odysseus en zijn mannen weggedoken in de grot. Geen van hen had die nacht een oog dicht gedaan. Polyphemos stak een vuur aan en begon zijn schapen en geiten te melken, zonder acht te slaan op zijn gasten. Toen hij met het werk klaar was, graaide hij met de beide handen in de opeengepakte groep: op een paar na had hij ze allen beet. Twee van hen sloeg hij de schedel in, de anderen liet hij weer vrij. Smakelijk verorberde hij de lichamen, samen met een paar reusachtige plakken geitenkaas. Zonder een woord te zeggen en zonder de overgeblevenen verder nog een blik te gunnen, rolde hij vervolgens het rotsblok vóór de ingang weg en liet zijn kudde buiten, er zorg voor dragend dat zijn gevangenen niet konden ontsnappen. Toen rolde hij het blok terug. Voor Odysseus en de acht overgeblevenen leek de toestand wel hopeloos
Maar Odysseus had diep nagedacht. In de grot had hij een dikke houten paal gezien, die de reus waarschijnlijk gebruikte als knots, of misschien als wandelstok. Hij dacht er ook aan dat in zijn tas een zak wijn zat, van die opperbeste wijn die hij had meegenomen van het eiland Ismaros. Met die wijn en die paal moest er iets aan te vangen zijn. Odysseus begon alvast met stukken af te hakken van de paal, zodat hij een scherpe punt kreeg. Daarna verborg hij de paal onder enkele geitenhuiden.
Toen de cycloop aan het einde van de dag met zijn kudde terugkeerde, trad Odysseus hem onverschrokken tegemoet. Hij stond hem vriendschappelijk te woord en dankte hem zelfs voor zijn gastvrijheid. Als blijk van zijn dankbaarheid trakteerde hij de reus op wijn: een volle stenen kom. Met enige achterdocht zette Polyphemos de kom aan de mond en dronk ervan met kleine teugjes: die drank was hem immers geheel onbekend. De wijn bleek echter algauw heel erg in zijn smaak te vallen.
- Deze drank is pas een echte godendrank. Hierbij verzinkt de nectar in het niet.
Zo sprak de reus en hij gebood Odysseus zijn kom nog eens vol te doen. Odysseus antwoordde terwijl hij opnieuw inschonk:
- Ik ben blij dat het u smaakt en ik wil graag aan uw verzoek voldoen. Maar mag ik u dan misschien vragen het leven te sparen van mij en mijn gezellen?
- Zeg mij wie gij zijt en hoe uw naam luidt en ik zal uw vraag beantwoorden.
- Mijn naam luidt Niemand. Ja, zo noemt iedereen mij: Niemand.
Polyphemos was al flink boven zijn theewater en hij begon onbedaarlijk te lachen:
- Niemand! Wat een gekke naam! Kom op, schenk nog eens in, vriendje Niemand. Dan zal ik u daarvoor belonen.
Na de derde kom wijn waggelde de reus op zijn benen. Hij bralde:
- Vriendje Niemand, van alle dranken is die van u de allerbeste. Maar evenzeer overtreft mensenvlees elke andere spijs. Ik zal u en uw vrienden weliswaar tot de laatste man opeten. Maar om u te bedanken voor uw heerlijke drank, beloof ik u dat gij pas als laatste aan de beurt zult komen.
Na deze woorden greep hij nog twee mannen beet en verslond ze levend. Men hoorde hun beenderen kraken tussen zijn vreselijk gebit. Toen viel hij als een baksteen ten gronde. De drank kreeg nu zijn volle uitwerking. De reus lag lang uitgestrekt op zijn rug in een zware dronkemansroes. Uit zijn mond vloeide overvloedig braaksel: wijn en mensenvlees
< schilderij van J.H.W. Tischbein (onderaan vergroot weergegeven) de tekening onderaan is van Jan Bauwens
Vóór de kust van het Cyclopenland, lag een eiland. Odysseus bracht er zijn schepen aan land, behalve één, waarmee hij, samen met de twaalf dappersten onder zijn mannen erop uit trok om de tegenoverliggende kust te verkennen.
Al gauw kwamen ze bij een rotswand. Ze zagen een groot gat dat toegang gaf tot een reusachtig hol. Het was het hol van de éénogige reus Polyphemos, de leider van de aldaar wonende cyclopen. Net als de andere cyclopen woonde Polyphemos alleen in zijn hol, zonder zich veel in te laten met de buren. Hij was een zoon van Poseidon en van de zeenimf Toösa. Voorzichtig betraden Odysseus en zijn makkers de woonplaats van de reus. Toen hun ogen wat aan de duisternis gewend waren, zagen ze enkele jonge geitjes en grote hoeveelheden kaas tegen de wanden. Voedsel te over dus. Ze roosterden een paar van de geitjes en ze deden zich ook te goed aan de kaas. Toen kwam plots een kudde dieren de grot binnen, schapen en geiten door elkaar, gevolgd door een enorme reus met één oog, in het midden van een kolossaal voorhoofd. Eenmaal binnen wentelde de reus een immens rotsblok voor de ingang. In het schemerdonker had hij zijn bezoekers niet opgemerkt. Achteraan in de grot zaten ze angstig weggedoken. De cycloop begon zijn schapen en geiten te melken. Toen hij met het werk klaar was ontstak hij een fakkel. Deze verlichtte de plaats waar de mannen zich stilhielden.
- Wie zijn jullie, en waar komen jullie vandaan, en wat komen jullie hier zoeken? De zware stem van de reus was onheilspellend als de donder en geen van de mannen die niet beefde van de schrik. Toen nam Odysseus het woord.
- Wij zijn schipbreukelingen. Wij zijn op de terugweg naar Ithaca, ons vaderland. Tien jaar lang hebben we gestreden om de verovering van de stad Troje. Uitgeput door de honger zijn we hier geland, hopend op de gastvrijheid van de bewoners.
- Ik ben Polyphemos, zei de reus. En gastvrijheid is mij geheel onbekend.
- Gastvrijheid, wedervoer Odysseus is nochtans eenieders plicht. Het is de deugd die door de goden het meest op prijs wordt gesteld.
- De goden kunnen mij gestolen worden. Geen enkele vreemdeling is hier welkom!
Plots vielen de ogen van de reus op de restanten van de twee geitjes die Odysseus mannen geslacht hadden. Het maakte hem woedend. In zijn razernij greep hij twee van hen beet. Alsof het speelgoedpoppetjes waren, sloeg hij hen met het hoofd tegen de rotswand, zodat de hersens eruit spatten. Toen verslond hij hen met huid en haar.
De mannen stonden verstijfd van angst. Maar de cycloop liet hen verder ongemoeid. Het mensenvlees was hem blijkbaar goed bevallen en voldaan begaf hij zich ter ruste en sliep weldra een diepe doch luidruchtige slaap: zijn vervaarlijk gesnurk was om dol van te worden. De gruwel die zich voor hun ogen had afgespeeld, werkte verlammend op de mannen. Alleen Odysseus zelf bleek algauw weer in staat tot nadenken. Hoe zouden ze uit deze hachelijke toestand kunnen ontsnappen? Het zwaard in het hart van de slapende reus stoten zou geen oplossing bieden. Dan zaten ze immers voor eeuwig opgesloten, want zelfs met zijn allen moesten ze er nog niet aan denken om die zware steen voor de uitgang weg te rollen. Het leek er op dat zij allen tot voedsel zouden dienen voor éénoog Polyphemos, de monsterachtige cycloop.
Maar Odysseus zou Odysseus niet zijn: hij broedde een plan
Een krachtige wind dreef de schepen van Odysseus en zijn overgebleven manschappen in noordelijke richting. Zo bereikten ze de kusten van Thracië. Daar gingen ze aan land bij een kustplaats die Ismaros heette. De inwoners van Ismaros, de Kikonen, waren tijdens de oorlog bondgenoten geweest van Troje. Vanzelfsprekend werden Odysseus en zijn Myrmidonen er niet hartelijk onthaald. Er ontstond een gevecht, waarbij de Kikonen al snel het onderspit moesten delven. Alle mannelijke inwoners van het stadje, die er niet in slaagden het bergachtig binnenland in te vluchten, werden gedood. Enkel Maron, de priester van Apollo, werd gespaard. Uit dankbaarheid schonk hij Odysseus twaalf kruiken opperste beste wijn. Vooraleer van Ismaros weg te varen, plunderden ze de streek en verkrachtten de vrouwen. Odysseus gaf zijn mannen de raad de plaats zo snel mogelijk te verlaten. Zij sloegen die raad echter in de wind en bijna was dát hen fataal geworden. De enkelen die gevlucht waren, hadden geoefende krijgers uit de omgeving gemobiliseerd. Dezen gingen nu de confrontatie aan met Odysseus krijgers en ze doodden er velen. Toch konden de meesten nog hun schepen bereiken.
Een krachtige noordenwind dreef nu de schepen zuidwaarts tot aan kaap Malea, het meest zuidelijke punt van de Peloponnesos. Maar de goden stonden niet langer aan de zijde van de Grieken. Zo kon de kaap niet gerond worden en werden de schepen, twaalf nog in getal, door een felle stormwind in zuidwestelijke richting gedreven. Een tiental dagen later landden ze op de kusten van Noord-Afrika, in het land van de Lotophagen, de lotuseters. De Lotophagen waren vriendelijke en gastvrije mensen die zich voedden met de vruchten van de lotusboom. Lekkere vruchten, die zij Odysseus makkers aanboden. Maar al gauw bleek dat wie van de lotusvrucht gegeten had alles vergeten was van hetgeen zich in het verleden had afgespeeld. Ze herinnerden zich plots niets meer van hun geboortestreek, nog van hun familie, nog van de oorlog. De behoefte om naar hun vaderland terug te keren was helemaal verdwenen en ze wensten niets liever dan te blijven in dit prachtig zonnig land, met zijn hartelijke mensen en zijn heerlijke vruchten. Odysseus en enkele anderen, die net als hijzelf niet van de lotusvruchten hadden gegeten, slaagden er uiteindelijk toch in hen met geweld naar de schepen te drijven.
De volgende halte waar zij, nog steeds gedreven door wilde stormen, aanbelandden, was het land van de cyclopen. Die cyclopen waren woeste reuzen, die slechts één oog bezaten, dat zich bevond in het midden van het voorhoofd. Zij woonden op Sicilië, op de flanken van de Etna en aan de noordelijke kust van het eiland. Ze leefden van de landbouw en de veeteelt. Een ruw en onbeschaafd volk. Ach, waren Odysseus en zijn mannen daar maar nooit terecht gekomen!...
< tekening Jan Bauwens (naar een schilderij van Joseph Solomon) de tekening wordt onderaan vergroot weergegeven
Alvorens de terugreis aan te vangen stelde Agamemnon voor offers te brengen aan de godin Athena, die de Grieken geholpen had in de strijd. Maar Menelaos stond erop onmiddellijk te vertrekken. Athena was hem geen offer waard, zo sprak hij: ze had de oorlog maar geen tien lange jaren moeten laten duren. Ruziënd gingen de beide broeders uiteen. Ze zouden elkaar nooit meer terugzien
Menelaos voer af, samen met Helena. Maar de belediging die hij Athena had aangedaan bleef niet ongestraft. Zijn schip kwam in ongunstige stormwinden terecht, die het naar de kusten van Lybië en Egypte dreven. Het duurde een jaar of zelfs verscheidene jaren, naar sommigen beweren alvorens gunstige zuidenwinden opstaken, die hen toelieten veilig hun thuishaven, Sparta, te bereiken.
Menelaos was overigens niet de enige voor wie de terugreis met zware hindernissen bezaaid was. Een aantal overleefden de tocht niet. Dat was het geval met Ajax van Locris (de kleine Ajax). Zijn schip sloeg te pletter tegen een rots, met de fatale afloop. Zo strafte de godin Athena hem voor een heiligschennende daad die hij tijdens de oorlog had gepleegd. Met geweld had hij Cassandra, de mooie helderziende dochter van koning Priamos, uit Athenas tempel gesleurd om haar te verkrachten.
Wie de terugvaart wel overleefden wachtte vaak een ellendige thuiskomst. Eén uitzondering: de oude wijze koning Nestor van Pylos, die zich te allen tijde verstandig en rechtvaardig had gedragen. De goden beloonden hem met een behouden vaart en een warm onthaal bij zijn thuiskomst. Een gelukkige en gezonde oude dag zou nog zijn deel wezen
Een rampzalige thuiskomst stond alleszins Agamemnon te wachten. Hij had Cassandra als slavin meegenomen. Cassandra voorzag welk een vreselijk lot voor haar en voor Agamemnon weggelegd was: de dood! Maar wat baatten haar waarschuwingen: zoals we eerder al verteld hebben (zie verhaal nr. 69), niemand geloofde haar.
In het koninklijk paleis van Mykene werd allerminst met blijde verwachting uitgekeken naar de terugkeer van koning Agamemnon. Diens schoonbroer Aigistos had er zijn plaats op de troon ingenomen en hij deelde daarenboven het bed met s konings vrouw, Klutaimnestra. Weliswaar werd Agamemnon door de inwoners van de stad triomfantelijk ingehaald, maar de stemming was gedrukt, want iedereen wist van de verhouding tussen de koningin en Aigistos. Met geveinsde blijdschap trad Klutaimnestra haar echtgenoot tegemoet en ze verklaarde fier te zijn en blij met zijn thuiskomst, ondanks alles wat in t verleden was geschied. En Agamemnon stelde haar Cassandra voor, als een geschenk van de Trojanen aan hun overwinnaar. Draag goed zorg voor haar, zo sprak hij tot Klutaimnestra. Reken maar, grijnsde ze. Ze had een warm bad klaar gezet voor haar echtgenoot. Agamemnon maakte daar dankbaar gebruik van
Niet veel later verscheen Klutaimnestra triomfantelijk bij de poort van het paleis. Haar kleed was doordrenkt van het bloed. Als een waanzinnige was zij tewerk gegaan: meerdere malen had zij de borst van haar badende echtgenoot met het zwaard doorboord. En op hetzelfde ogenblik sleepte Aigistos het levenloze lichaam van Cassandra naar buiten: de wraak was kompleet! En de vloek die over het het nageslacht van Tantalos en Pelops hing was hiermede nog niet eens ten einde
De meest turbulente terugreis was die van Odysseus. Niet minder dan tien jaar duurde die reis, ongeveer even lang als de oorlog had geduurd. Homeros, die in zijn eerste boek (de Ilias) de oorlog van Troje heeft bezongen, wijdt een tweede boek aan de fantastische belevenissen van Odysseus: de Odysseia. Over de omzwervingen van Odysseus zullen we het hebben in de verhalen die volgen.
< deze figuur wordt onderaan vergroot weergegeven;
De tekeningen onderaan zijn van Jan Bauwens: 1° het paard van Troje (naar een schilderij van Tiepolo); 2° Aeneas ontvlucht Troje (naar een schilderij van Frederico Barocci).
Toen het paard binnengehaald was, werd er volop feest gevierd binnen de muren van de stad. Er werd muziek gemaakt, er werd gezongen en gedanst. Het reusachtig houten paard werd versierd met bloemenkransen en er was vreugde alom. Er werden ook grote hoeveelheden wijn genuttigd, zodat allen dronken werden en tegen de avond in een diepe slaap verzonken. Alleen de Griek Sinon, die met de Trojanen had meegevierd, was nog wakker. Toen alles stil geworden was, sloop hij voorbij de slapende poortwachten, klom op een heuveltje met een lichtbaken in de hand en gaf alzo aan de bij Tenedos achtergebleven strijdmakkers het teken tot de aanval. Nadat de slapende wachters door de aangestormde Grieken op vakkundige wijze naar de andere wereld geholpen waren verlieten de krijgers in de buik van het paard hun schuilplaats. Zonder enig mededogen hakten zij erop los. Wat zich nu voordeed was een ongeziene slachtpartij. De meeste Trojanen werden in hun slaap gedood. Te allen kante werden hoofden afgehouwen, bloed stroomde bij beken. Zo goed als niemand slaagde erin te ontsnappen. Ook koning Priamos niet. Hij kwam oog in oog te staan met Neoptolemos. Genadeloos joeg de zoon van Herakles hem de dood in. Hetzelfde lot was Deiphobos beschoren. Na de dood van Paris had hij zich Helena als bruid toegeëigend. Menelaos verraste beiden, slapend in hetzelfde bed. Met het zwaard doorboorde hij de borstkas van Deiphobos. Hij stond op het punt met datzelfde zwaard ook Helena te doden toen gevoelens van liefde jegens zijn ontrouwe echtgenote plots zijn hart vervulden. Teder en berouwvol keek ze hem aan. Dood mij, sprak zij, want ik heb u schandelijk bedrogen. Maar alle haat was geweken bij Menelaos en vergevingsgezind stak hij zijn zwaard in de schede. Hij nam Helena bij de hand en leidde haar naar de schepen.
Ook Astyanax, het zoontje van Hektor, werd in koelen bloede door de Grieken gedood. Zij wensten immers niet het risico te lopen dat later iemand uit het huis van Priamos een wraakactie zou ondernemen. De Trojaanse vrouwen werden als slavinnen meegenomen, evenals al het goud en de andere kostbaarheden. Toen alles leeggeplunderd was en de rijkdommen van Troje zich op de Griekse schepen bevonden, werd de stad in brand gestoken. Het fiere Troje bestond niet meer. Hera en Athena hadden hun slag thuis gehaald en ze lachten in hun baard.
Eén van de weinige Trojanen die de dans ontsprongen, was Aeneas. Zoals we reeds gezien hebben (verhaal nr. 87) kon hij rekenen op goddelijke hulp. Zijn moeder was niemand minder dan de godin Aphrodite zelf. Zijn vader was de Trojaan Anchises, die verwant was aan het huis van Priamos. Aphrodite was bezweken voor de charmes van deze man, toen hij nog in de kracht van zijn leven was. Zwanger zijnde had ze hem laten beloven aan niemand te vertellen dat hij de vader was van het kind. Maar Anchises had zijn belofte niet gehouden en daarom had de godin hem met blindheid en verlamming geslagen. Aeneas nam zijn vader op de rug en zo ontvluchtte hij de brandende stad. Zijn zoontje Ascanios vergezelde hem. De Grieken legden deze vluchtenden geen strobreed in de weg. Per schip bereikte Aeneas, na een lange avontuurlijke reis, samen met zijn zoon, de westkust van Italië. Zijn vader had de reis niet overleefd. Aeneas vestigde zich aan de oever van de Tiber. Uit zijn nageslacht stammen Romulus en Remus, de legendarische stichters van de stad Rome.
Deze tekeningen werden mij toegezonden door leerlingen uit de lagere school. Het zijn illustraties bij de verhalen 1-8. Zijn er ook goede tekenaars in de middelbare scholen? Alle tekeningen zijn welkom en ze zullen zeker gepubliceerd worden. Over een paar weken gaan we door met de verhalenreeks. De ontknoping van de Trojaanse oorlog staat voor de deur... _______________________________________________________________
< deze afbeelding wordt onderaan vergroot weergegeven
Men zegt dat dit meesterlijk plan Odysseus ingegeven was door Athena. Epeios was de architect die zich met de bouw ervan belastte. Een enorm houten paard, gemaakt om binnenin veertig tot de tanden gewapende Griekse krijgers te herbergen. De meest waardevollen onder de Grieken Agamemnon uitgezonderd waren het die alzo achterbleven in de buik van het paard, op het strand van Troje. Alle anderen trokken naar hun schepen en bliezen de aftocht of althans: zij lieten het vóórkomen alsof het hele Griekse leger verslagen huiswaarts keerde. In werkelijkheid voeren zij niet verder dan tot het eiland Tenedos dat amper een paar mijlen van de kust van Troje verwijderd was. Er werd afgesproken dat één man zou achterblijven op het strand. Zijn naam was Sinon en zijn taak zou erin bestaan de Trojanen, dank zij een machtig stukje toneel in de val te doen lopen, de val van het Trojaanse paard.
Toen de Trojanen opmerkten dat alle Griekse schepen verdwenen waren en de vijand op het strand enkel een reusachtig houten paard en één armzalige strijder hadden achtergelaten, waren de meesten onder hen de mening toegedaan dat de Grieken inderdaad afgedropen waren en dat de overwinning binnen was. Toch waren velen op hun hoede. Was dit paard geen valstrik? En was die Sinon geen achtergelaten spion? Sinon verklaarde dat de Grieken hem hadden willen offeren aan de godin Athene, om haar bijzondere hulp af te smeken voor een voorspoedige thuisvaart, nu voor hen de oorlog toch verloren was. Maar hij had kunnen ontsnappen en had zich verborgen gehouden; alzo was hij ternauwernood aan een gewisse dood ontsnapt. En wat wist Sinon over het reusachtige houten paard? Ook dat was bedoeld om eer te brengen aan Athena en om de godin gunstig te stemmen. Waarom was het paard zo groot? Er zat toch niets in verborgen? Het was zo groot omdat het niet door de poort van de burcht zou kunnen, want als eenmaal het paard binnen de muren van de stad zou zijn, zou Troje machtiger worden dan het roemruchte Mykene. Dat alles wilde Sinon wel verklappen: dat was zijn wraak, vanwege het wrede lot dat de Grieken hem hadden willen laten ondergaan
Sinon had zijn rol bijzonder goed gespeeld en zo goed als allen geloofden zijn woorden. Wel was er s konings dochter, de zieneres Cassandra die het van de daken schreeuwde dat het houten paard een list was en dat het vol gewapende mannen zat, maar, zoals wij weten (zie verhaal nr. 69), niemand geloofde haar. Ernstiger werd de waarzegger Laokoon genomen, de broer van Anchises. Ook hij was ervan overtuigd dat de buik van het paard vol soldaten zat. Maar toen hij zijn speer naar de buik van het paard slingerde kwamen twee grote giftige slangen opdagen uit de zee. De slangen kronkelden zich om de lichamen van Laokoons beide zonen die op dat ogenblik op het strand een offer pleegden ter ere van de god Apollo. Laokoon kwam de jongens ter hulp. Tevergeefs. Samen met zijn beide zonen werd hij door de slangen doodgebeten. Dat was voor de Trojanen het ultieme bewijs dat het paard veilig kon binnengehaald worden. Triomfantelijk werd het dan ook binnen de muren gesleept. De poort was inderdaad te smal, zodat een deel van de vestingsmuur diende afgebroken te worden. In het paard: het kruim van wat nog van het Griekse leger overbleef
(de oorlog van Troje is nog niet helemaal afgelopen, we houden er nog even de spanning in, tot na de grote vakantie )
Deze prachtige tekeningen werden mij toegestuurd door leerlingen van het 6e leerjaar. Wie weet er welke mythologische verhalen uitgebeeld worden? Wie kan een kort verhaaltje schrijven bij deze tekeningen? De verhaaltjes die mij doorgemaild worden, zullen alleszins verschijnen op deze weblog tegen het einde van de grote vakantie. kris.vansteenbrugge@skynet.be
Na deze wapenstilstand herbegon het wapengekletter. Kort na het hernemen van de gevechten werd de Grieken een fatale slag toegebracht: Achilles sneuvelde! Hij werd getroffen door een pijl, afgeschoten door Paris, die daarbij geholpen werd door de God Apollo. Achilles was slechts op één plaats kwetsbaar, in de hielpees, waar zijn moeder Thetis hem had vastgehouden toen ze hem onderdompelde in de Styx. Precies op die plaats drong de pijl naar binnen. Het schot was dodelijk. Terwijl Odysseus de Trojanen op afstand hield, bracht de grote Ajax, het levenloze lichaam in veiligheid. Toen kwam er ruzie tussen de beide strijdmakkers: zowel Odysseus als Ajax meenden aanspraak te mogen maken op Achilles wapenrusting. Er werd publiekelijk over gestemd: er werd beslist dat de wapenrusting Odysseus toekwam. Ajax was daardoor ten zeerste ontgoocheld en vernederd. Hij voelde zich zo gegriefd dat hij zijn eigen makkers en de legerleiding dreigde aan te vallen en te doden. De godin Athena kon de Grieken dit bloedbad besparen door Ajax met totale zinsverbijstering te slaan, waardoor hij zijn woede enkel koelde op een kudde schapen die hij voor soldaten hield. Toen hij daarna tot bezinning kwam en inzag welk een mal figuur hij had geslagen dreef de schaamte hem tot zelfmoord: Ajax stortte zich op zijn eigen zwaard.
Nu hun twee voornaamste strijders dood waren, zag het er eens te meer zeer slecht uit voor de Grieken. Een ziener wees hen op een oude voorspelling, volgens dewelke Troje niet zou ingenomen kunnen worden zonder de boog van Herakles. Deze boog was in het bezit van Philoktetes (zie verhaal nr. 67). Deze Philoktetes was met de Grieken mee opgetrokken naar Troje, maar hij was door hen achtergelaten op het eiland Lemnos omdat hij als gevolg van een besmette verwonding een onuitstaanbare stank verspreidde. Achilles jonge zoon Neoptolemos wiens moeder een dochter was van koning Lykomedes (zie verhaal nr. 81) en Odysseus voeren naar Lemnos. Zij vonden er Philoktetes die nog in leven was, ondanks zijn nog steeds etterende wonde. Zij boden hem, in naam van alle Grieken, hun verontschuldigingen aan, alsook kostbare geschenken. Zo konden ze Philoktetes ertoe overhalen hen naar Troje te vergezellen. Dank zij de goede zorgen van de legerarts Machaon genas hij daar van zijn verwonding. Eigenhandig doodde hij Paris, met een pijl uit de boog van Herakles. Maar uiteindelijk bleek het Griekse leger te zeer verzwakt om nog binnen de muren van de stad door te dringen, iets waar zij per slot van rekening in de afgelopen tien jaar niet waren in geslaagd. Maar de sluwe Odysseus beraamde een plan dat tenslotte tot de overwinning zou leiden: het paard van Troje!
< deze tekening van Jan Bauwens wordt onderaan vergroot weergegeven
De woorden die Achilles tot zijn dode vriend gesproken had (zie verhaal nr. 91) vervulden Zeus met afschuw. Het lichaam van Trojes grootste held door de honden laten verscheuren, dat kon de oppergod niet laten geschieden! Hij riep zijn zoon Hermes bij zich en sprak tot hem:
- Begeef u aanstonds naar Troje, naar het paleis van koning Priamos. Vraag hem een wagen vol te laden met kostbare geschenken en die persoonlijk naar Achilles te brengen. Vraag hem ook vóór Achilles neer te knielen en hem te smeken het lichaam van zijn zoon Hektor terug te geven. Ik ben er zeker van dat Achilles bij het aanschouwen van de zwaar beproefde koning, met weemoed aan zijn eigen vader zal denken, wetende dat die weldra ook om zijn zoon zal rouwen. In ieder mens schuilt immers een hart dat niet ongevoelig is.
En Priamos begaf zich naar Achilles, met een karrevracht kostbaarheden. Hij knielde neer vóór de moordenaar van zijn zoon, hoe zwaar hem dat ook viel, hij kustte diens voeten en smeekte hem Hektors lijk terug te schenken, opdat de Trojanen op een waardige wijze afscheid zouden kunnen nemen van hun grootste held.
Achilles bleek inderdaad niet ongevoelig te zijn voor zoveel verdriet en zoveel nederigheid. Hij voelde medelijden en sympathie voor de oude koning. Zeg mij hoeveel dagen gij nodig denkt te hebben om de rouwplechtigheden te organiseren, sprak Achilles, en laten wij zolang de wapenstilstand afkondigen.
Achilles gaf zijn onderdanen opdracht het lichaam van Hektor te balsemen, het in zijde te wikkelen en het aan de vader terug te geven. En wonder boven wonder, het lichaam bleek geheel onbeschadigd te zijn, ondanks de zeven rondjes rond de burcht (zie verhaal nr. 91): daar had Zeus voor gezorgd!...
De wapenstilstand duurde negen dagen. Dit liet de Trojanen toe rouwplechtigheden te organiseren voor de gesneuvelde Hektor. Terzelfdertijd organiseerde Achilles op het strand rouwspelen ter ere van zijn vriend Patroklos. Deze spelen bestonden uit paardenrennen, boksen, worstelen, hardlopen, spiegelgevecht (d.i. een tweegevecht met harnas, schild en lans), diskuswerpen, boogschieten en speerwerpen, in deze volgorde. Hoe het er aan toeging bij de loopwedstrijd, wordt op een treffende wijze beschreven door een auteur uit de Griekse oudheid (cf. mijn boek Grijslokes Olympiade, 1997, pag. 10):
Achilles bepaalde zelf de prijzen. Voor de eerste was er een kostelijk en kunstig bewerkt zilveren mengvat dat zes maten wijn kon bevatten. Voor de tweede een koe, groot en log. Voor de derde een half talent goud. Er waren drie kandidaten. Eerst was er Ajax, de Snelle, zoon van Oileus. Dan was er Odysseus, sluw en doortrapt. Tenslotte de jonge en vlugge Antilochus, zoon van Nestor. Van bij de start nam Ajax de leiding, maar Odysseus volgde hem van zo nabij dat hij zijn voeten zette in Ajax voetsporen vooraleer deze zich weer met zand hadden gevuld. Ajax voelde de adem van Odysseus in zijn nek. Het hele Griekse leger of wat er nog van overbleef juichte toe. Toen de eindspurt werd ingezet bad de sluwe en listenrijke maar toch ook onverschrokken Odysseus in stilte tot Athena: Hoor mij, godin, en kom als een krachtige hulp voor mijn voeten. En Athena verhoorde zijn smeekbede en maakte zijn leden lenig. En toen zij op de eindmeet toe gingen springen, gleed Ajax uit op de mest van de koeien die Achilles ter ere van Patroklos geofferd had. Zo kwam de doortrapte Odysseus als eerste over de eindmeet en pakte het mengvat. Ajax pakte de koe en zei: Athena, die Odysseus al zo vaak heeft geholpen, heeft mij doen vallen. Iedereen moest hartelijk lachen om hem, want Ajax had de neus en de mond vol rundermest. De jonge Antilochus, die als derde en laatste over de eindmeet gekomen was, zei: De goden verlenen eer aan de ouderen. Tegen Odysseus winnen vermag niemand, tenzij Achilles, de Snelvoet. Hierop zei Achilles: Zeker niet zal deze lof, Antilochus, door u gezegd zijn zonder beloning! Een half talent goud zal ik er nog bijdoen. Antilochus aanvaardde het goud in dank
< deze tekening is van Jan Bauwens en wordt onderaan vergroot weergegeven (de andere tekening onderaan is eveneens van Jan Bauwens)
Thetis legde zich tenslotte neer bij Achilles beslissing om Hektor, de moordenaar van zijn vriend, te lijf te gaan. Ze wist dat haar zoon hiermee zelf zijn lot zou bezegelen en dat pijnigde haar moederhart zeer, maar tegelijkertijd onderging zij een gevoel van trots, want eeuwige roem zou zijn deel zijn. Ze vroeg hem nog even geduld te hebben. Ondertussen begaf ze zich naar Hephaistos en ze smeekte de god voor haar zoon een wapenrusting te smeden, tien keer schitterender dan deze die Hektor droeg en die hij aan het dode lichaam van Patroklos had ontrukt.
Toen Thetis de nieuwe wapenrusting naar haar zoon bracht, ging een golf van bewondering door de gelederen van de Myrmidonen. Zo iets indrukwekkends had nooit een krijgsman gedragen: oogverblindend en daarenboven ondoordringbaar voor de vijandelijke wapens. Alzo geharnast ging Achilles, aan het hoofd van zijn Myrmidonen, het gehavende Griekse leger vervoegen. Nu voelde hij een zekere schaamte, want dat het zó ver was kunnen komen dat besefte hij maar al te goed was zijn domme schuld, en dat alles omwille van die griet, Briseïs. Nú echter bracht hij de hele legermacht in vervoering. Zijn indrukwekkende verschijning deed bij de Griekse strijders de vermoeidheid vergeten, en de pijn. Bij de Trojanen echter zonk de moed in de schoenen en de meesten trokken zich terug tot binnen de muren.
En plots kreeg Achilles zijn aartsvijand Hektor in de gaten. Zijn ogen schoten vuur. Hektor zou eraan geloven! Even aarzelde Hektor of hij zich niet in veiligheid zou brengen binnen de muren. Of zou hij voorstellen Helena terug te geven aan de Grieken, tesamen met een overvloed aan geschenken? Maar wat zou het uitmaken? Achilles wilde wraak boven alles, meer dan de grootste kostbaarheden op aarde. Kon hij zich dan niet beter als een held gedragen en desnoods als een held sneuvelen?
Hij zag Achilles naderen. De schittering van zijn wapenrusting verblindde zijn ogen, maar hij had zich al voorgenomen het duel niet uit de weg te gaan. De goden kenden reeds de afloop van dit duel: in zijn goddelijke weegschaal had Zeus beider kansen tegen elkaar afgewogen en de balans was doorgeslagen in het nadeel van Hektor
Toen zijn tegenstander nog tien stappen van hem verwijderd was, zag Hektor, als uit het niet, nog iemand opdagen aan Achilles zijde: het was de godin Athena. Tegen die twee heb ik geen kans, dacht Hektor, en hij zette het op een lopen. Drie ronden liepen ze rond de burcht, Hektor achtervolgd door Achilles. Daar zag Hektor plots iemand aan zijn zijde: zijn broer Deiphobos! Met diens steun geloofde Hektor niet kansloos te zijn. Hij staakte zijn vlucht en riep Achilles toe: laten we eerlijk strijden en laten we afspreken dat de overwinnaar het lichaam van de overwonnene aan de zijnen teruggeeft.
Nooit, riep Achilles, en dat de honden uw vlees verslinden! Daarop wierp hij zijn speer naar zijn tegenstander, maar de worp miste haar doel. Geen nood, Athena raapte de speer op en bezorgde ze hem terug. Toen gooide Hektor zijn speer. Deze trof Achilles in de borst, maar het harnas bleek werkelijk ondoordringbaar. Hektor keek naast zich of Deiphobos er nog was om hem zíjn speer te overhandigen. Maar Deiphobos was er niet meer. Hektor hoorde de spottende lach van Athena en toen begreep hij dat zíj het was die de gedaante van zijn broer had aangenomen om hem tot de strijd te verlokken. Toen trok hij zijn zwaard en stormde op Achilles af. Maar Achilles ontweek de aanval. Hij kende de zwakke plek in Hektors wapenrusting, die de zijne was geweest: in de hals, tussen de helm en het borststuk Daar plantte Achilles zijn speer. Diep drong het wapen via de hals tot in het hart van Trojes grootste held. Vóór Hektor de geest gaf, smeekte hij Achilles nog zijn lichaam aan zijn vader en moeder terug te schenken. Maar Achilles had andere plannen. Hij ontdeed Hektor van zijn wapenrusting, bond het naakte lichaammet de voeten vast aan de achterkant van zijn strijdwagen en sleepte het alzo in razende vaart en onder het schreeuwen van overwinningskreten zeven keer rond de burcht. Toen hield hij halt bij de plaats waar het lichaam van Patroklos lag opgebaard. Hij nam zijn dode vriend nog eenmaal in de armen en sprak tot hem: uw moordenaar is dood en vóór uw brandstapel zal ik zijn lijk door de honden laten verscheuren!
Wie stuurt een tekening? i.v.m. één van deze mythologische verhalen... ... naar kris.vansteenbrugge@skynet.be De mooiste worden gepubliceerd. Vermeld je naam en die van je school+klas.
