[een overzicht van de reisroute ziet u op deze blog d.d. 7.1.2010;
 klik hier  www.bloggen.be/dzeus/archief.php?ID=605796]

Eveneens aan de Golf van Euboia, een twintigtal kilometer ten noordwesten, ligt in een prachtig natuurlijk decor, het Amphiaraion, het heiligdom van de Argivische held en ziener Amphiaraos. Hij was één van de zeven krijgers die onder de leiding van koning Adrastos optrokken tegen Thebe. Enkel Adrastos zelf en Amphiaraos sneuvelden niet op het slagveld. Vluchtend uit het strijdgewoel werd Amphiaraos evenwel achterna gezeten door een Thebaan en hij zou zeker gedood zijn als Zeus de grond vóór zijn voeten niet had laten opensplijten, zodat hij door de aarde verzwolgen werd. Maar op deze plaats is Amphiaraos naar de aarde weergekeerd via een spleet in de aardkorst, exact de plaats waar zich nu een waterbron bevindt (foto 1). De bezoekers van het heiligdom kwamen hier om hun toekomst te horen voorspellen, eventueel om genezing van hun kwalen te bekomen. Naast de bron, waar ze moesten drinken, is hier een tempel, met een altaar ervoor (foto 2), waar ze een ram dienden te offeren, en een abaton, een grote lighalle (foto 3), waar de god hen in hun slaap voorspellende of heilbrengende dromen bracht. Er is ook een vrij goed bewaard theater (foto 4) en zelfs een klein museum.

16-03-2010 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

03-03-2010 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

[een overzicht van de reisroute ziet u op deze blog d.d. 7.1.2010;
 klik hier  www.bloggen.be/dzeus/archief.php?ID=605796]

Zowat dertig kilometer ten noorden van Brauron ligt de vlakte van Marathon. Hier greep in 490 v. C. de beroemde slag van Marathon plaats. Een groot Perzisch leger werd er verslagen door amper negenduizend Atheners die bijgestaan werden door een duizendtal krijgers uit Plateia. Een aarden grafheuvel van ongeveer tien meter hoog en zowat tweehonderd meter omtrek duidt de plaats aan waar 194 gevallen Atheners begraven werden. Hier ook was het dat Theseus de stier doodde die de vlakte van Marathon teisterde. Waarschijnlijk was dit de stier die koning Minos van Kreta verzuimd had te offeren aan Poseidon. Daarop vervulde de god, om zich te wreken, Minos’ vrouw Pasiphaë, met een onblusbare hartstocht voor het dier. Zij slaagde erin, dank zij de hulp van Daidalos, betrekking te hebben met de stier, waardoor zij zwanger werd en het leven schonk aan een vreselijk monster, Minotauros. Later werd de stier dol en een bedreiging voor de bewoners van het eiland. Eén van Herakles’ twaalf werken bestond erin het woeste dier van Kreta naar Argos te halen. Via de Korinthische landengte bereikte de stier later evenwel de vlakte van Marathon.

Lees over de stier van Marathon op deze blog (d.d. 14.12.2007, verhaal nr. 53).

Een tiental kilometer te noordoosten van Marathon, vlakbij de kust van de Golf van Euboia (foto 1), bevindt zich Ramnous. Sedert de 6^e eeuw v.C. bestond hier een bijzondere cultus ter ere van de godin van de vergelding, Nemesis, en van de rechtsgodin, Themis. De eerste was een kind van de nacht, de tweede een dochter van Ouranos (de hemel) en Gaia (de aarde). Hier is een akropolis; ten zuiden ervan bevinden zich, vlak naast elkaar, de ruïnes van twee Dorische tempels uit de 5^e en de 4^e eeuw v.C. (foto 2). De kleinste is de tempel van Themis, de grootste (foto 3) die van Nemesis.

03-03-2010 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

[een overzicht van de reisroute ziet u op deze blog d.d. 7.1.2010;
 klik hier  www.bloggen.be/dzeus/archief.php?ID=605796]

Een twintigtal kilometer ten Noorden van Thorikos, langs de Oostkust van Attica, ligt Brauron, het huidige Vravrona. Weinig bezocht, maar een bezoek overwaard! Hier bevindt zich namelijk het belangrijkste Artemisheiligdom van het vasteland. De Artemiscultuur werd hier ingevoerd door Orestes nadat hij zijn zuster Iphigineia terug had gebracht uit het verre Tauris, samen met een houten cultusbeeld van de godin. Orestes liet hier een tempel bouwen, waarin hij het beeld bewaarde. Tot aan het einde van haar dagen zou Iphigineia hier in dienst staan van Artemis, als dienares van de tempel. Haar graf (foto 1) bevindt zich hier overigens in de buurt van de tempelruïne. Van deze laatste zijn alleen de grondvesten overgebleven. Wel zijn een aantal zuilen bewaard van de stoa’s, die een grote hof omringen (foto 2). Hier hadden om de vier jaar de Brauroneia plaats: dat waren feesten waarbij jonge meisjes tussen de vijf en de tien jaar allerlei inwijdingsriten ondergingen en als berinnetjes verkleed dansten ter ere van de godin (foto 3). Sommigen onder hen bleven de godin tot aan hun huwelijk toegewijd, als tempeldienaressen. Wat betreft de oorsprong van de berinnenfeesten in Brauron tast men enigszins in het duister. Er wordt wel eens verteld dat ze zouden ingesteld zijn om verzoening af te smeken bij de godin Artemis, nadat iemand één van haar geliefde dieren, een berin, had gedood.
Buiten de zuilengangen vinden we de overblijfselen van de kamers (foto 4) waarin de berinnetjes verbleven. De feesten kenden hun bloeitijd in de 5e en de 4e eeuw v.C. In de buurt van de tempelresten bevindt zich een heilige bron (foto 5) en een Byzantijns kerkje (foto 6).

Over Orestes die zijn zuster Iphigineia terughaalt uit Tauris, kunt u uitgebreid lezen op deze blog: verhalen nr. 125 (27.5.2009), nr. 126 (3.6.2009) en nr. 127 (10.6.2009).



foto 1: hier bevond zich het graf van Iphigineia.


foto 2: ruïnes van berinnenkamers rond door een zuilengang omringde hof, erachter de tempelruïne en een Byzantijns kerkje.


foto 3: hier dansten de berinnenmeisjes.


foto 4: rechts de door zuilengangen omgeven hof, daarrond de ruïnes van de berinnenkamers.

 foto 5: bij de heilige bron.

 
foto 6: links grondvesten van de tempelruïne, rechts het Byzantijns kerkje.

17-02-2010 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

03-02-2010 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

07-01-2010 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

17-12-2009 om 14:58 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

En wat is er van de godenloop terechtgekomen?

Zeus had zijn twee meest geliefde kinderen naar Grijsloke gestuurd: Apollo en Athena. Op 31 augustus stonden beiden aan de start van de 7 km-wedstrijd, met de respectievelijke borstnummers 1998 en 1999. Apollo in zijn gouden kleed, met lier en boog en pijlenkoker. Athena in volle wapenrusting, gehelmd, met schild en speer en op de borst de kop van Medusa.

Goden zijn geen partij voor de mensen. Amper tien minuten na het startschot verscheen Athena reeds in de laatste rechte lijn die leidt naar de aankomst, dáár had Apollo zowat vijftig meter achterstand. De eerste stervelingen volgden op vele minuten… Er ging een schokgolf doorheen de massa toeschouwers aan de aankomst. Er was ongeloof.

En óf het spannend werd! Apollo naderde immers zienderogen op zijn tegenstandster. Toen hij, op amper een paar honderd meter vóór de aankomst, Athena dreigde in te halen, deed zij met haar speer de zonnegod struikelen, hetgeen haar weer een tiental meters voorsprong opleverde. Apollo aarzelde nu niet meer om ook zíjn wapen te gebruiken. Lopende nam de “van-verre-treffende” een pijl uit zijn koker en spande de boog. Athena werd in de rug getroffen. Ze slaakte een door merg en been snijdende schreeuw, deinsde even achteruit, zag hoe Apollo haar voorbijsnelde…

Hoewel gewond – waar zij gewond was vertoonde haar wit kleed een grote rode vlek – herpakte ze zich vliegensvlug, zoals alleen goden dat kunnen. Terwijl Apollo, zegezeker en triomfantelijk zwaaiend met zijn boog, op de eindmeet afstevende, voelde hij opeens de scherpe punt van Athena’s speer, die zijn hals doorboorde. Apollo stuikte nu zwaar gewond ten gronde. En weer stroomde het bloed de Grijslokeberg naar beneden, zoals in de tijd van de messenvechters…

Het publiek sidderde. Athena zegevierde. En niemand die er ook maar over dacht haar te diskwalificeren, want dat weet men in Grijsloke ondertussen wel: de goden strijden met ál hun middelen en ze hebben hun eigen wetten.

Een sterveling zou het niet overleefd hebben. Apollo echter krabbelde overeind, briesend als een leeuw van woede en pijn, aanroepend zijn vader Zeus en verwensingen uitend aan het adres van zijn halfzuster Athena. Strompelend en uitgeput door het overvloedig bloedverlies, kwam hij over de finish, met een achterstand van hooguit twintig seconden. Beide goden werden in dezelfde hulde betrokken; beiden kregen een grote lauwerkrans. De verblufte toeschouwers keken al uit naar de strijd die de stervelingen te leveren hadden, op minuten achterstand.

(komende week verschijnen op deze blog een paar foto’s van Grijslokes godenloop, alsook een paar nabeschouwingen)

10-12-2009 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

De stichter van de Panatheneïsche Spelen was Erichtonios, de legendarische koning van Athene. Erichtonios was een kind van de aardgodin Gaia en van de god Hephaistos. Het zaad van de god van de smeden was in de aarde terechtgekomen na een onhandige en mislukte poging om zijn halfzuster Athena te verkrachten. Er wordt beweerd dat een stamp van Athena tegen Hephaistos’ onderbuik de zaadlozing heeft veroorzaakt, zodat terecht kan gezegd worden dat Athena de hand – zeg maar: de voet – heeft gehad in het ontstaan van Erichtonios. Het kind had een slangenstaart en Gaia schonk het aan Athena omdat zij tenslotte degene was die door Hephaistos als de moeder was bedoeld (deze geschiedenis wordt uitgebreid verteld in verhaal nr. 5). Met zeer veel toewijding bemoeide Athena zich met Erichtonios’ opvoeding, alsof het haar bloedeigen kind was. Deze Erichtonios werd later koning van Athene. Hij verfraaide de stad en met de hulp van de godin bouwde hij de eerste renwagen en bracht hij de mensen bij hoe ze zilver moesten bewerken en munten slaan. Het mooiste geschenk echter dat hij de stad Athene schonk, waren de grootse feesten ter ere van de godin: de Panathenaien. Deze feesten werden rond het midden van de 6e eeuw v.C., onder de tiran Peisistratos, hervormd en voortaan gehouden om de vier jaar, in de periode juli-augustus. De festiviteiten duurden verscheidene dagen. Ze bestonden in hoofdzaak uit allerlei ceremoniën ter ere van de godin Athena (processie, offerplechtigheden) alsook wedstrijden (de “Panatheneïsche Spelen”). Deze laatste bestonden uit lopen, hoog- en verspringen, discuswerpen, worstelen en boksen. Er waren ook paardenwedstrijden alsook wedstrijden in muziek, zang en dans. Voor de winnaars was er een olijfkrans, maar ook geldprijzen en waardevolle prijzen in natura.

03-12-2009 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

De medaille van 1995.

< onderaan vergroot weergegeven

(deze medaille werd uitgereikt aan alle finishers van Dwars door Grijsloke 1995)

De medaille stelt de godin Pallas Athena voor, beschermgodin van de stad Athene. De jonge godin staat erop afgebeeld, in de palaistra, als patrones van de competitiesport, leunend op haar speer en met op het hoofd de bekende helm. Dit beeld, 45 cm hoog, van de nadenkende, melancholische godin, werd in 1888 gevonden op de Akropolis: een reliefsteen uit Parisch marmer. Het bevindt zich thans in het Akropolismuseum van Athene.

In Athene werden ter ere van de godin jaarlijks belangrijke feesten gehouden, de Panathenaien, alsook Spelen (zij het geen “Panhelleense”), nl. de Panatheneische Spelen. In deze stad evenwel werden in 1896 de eerste moderne Olympische Spelen gehouden, in een prachtig marmeren stadion dat voor die gelegenheid werd opgericht, op de plaats waar in de klassieke tijd de Panatheneische Spelen werden gehouden. In welke mate de Spelen uiteindelijk de hele wereld veroverd hebben, is genoegzaam bekend…

Deze medaille bevat in de rand twee symbolen, die de overgang naar de moderne Spelen verbeelden:

(1) De vijf Olympische ringen, die oorspronkelijk de vijf disciplines symboliseren waaruit bij de oude Grieken de Olympische vijfkamp bestond (lopen, discuswerpen, speerwerpen, vérspringen en worstelen), maar ook wel aanzien worden als symbool voor de vijf werelddelen en voor de vijf kalenderjaren die de periode tussen twee opeenvolgende Olympische Spelen bestrijkt.

(2) De fakkel, waarmee om de vier jaar het Olympisch vuur overgebracht wordt van Olympia naar de plaats waar de Spelen gehouden worden.

26-11-2009 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Na de dood van koning Oidipous volgde zijn zoon Etheokles hem op als heerser over de stad Thebe. Dezes broer Polyneikes, die vond dat hij evenveel rechten op de troon kon laten gelden als Etheokles, verzamelde zes dappere helden uit de streek van Argos rond zich, en samen trokken deze Zeven, aan het hoofd van een klein leger, op tegen Thebe (zie verhaal nr. 34). De tocht van de “Zeven tegen Thebe” liep over Nemea. Aan de kant van de weg zagen ze daar een jonge vrouw. het was Hypsipyle, gewezen koningin van Lemnos, naar Nemea verbannen (zie verhaal nr. 48), waar ze als kindermeisje in dienst stond van koning Lykourgos. Ze droeg ’s konings zoon, de jonge prins Opheltes, die aan haar zorgen was toevertrouwd, in de armen. Eén van de krijgers – met name Amphiaraos – vroeg haar of er in de buurt een bron was om hun dorst te lessen. Bereidwillig zette Hypsipyle het kind neer in het gras en toonde de mannen de weg naar een heldere waterbron. Heel even slechts had ze het kind uit het oog verloren – want de bron was vlakbij – doch in die korte tijdspanne was een slang het prinsje genaderd, had het in de wurggreep genomen en doodgebeten (deze geschiedenis wordt uitgebreid verteld in verhaal nr. 35).

Amphiaraos, die zichzelf verantwoordelijk achtte voor dit drama, organiseerde rouwplechtigheden voor Opheltes en liet deze gepaard gaan met Spelen, alzo de woede van Lykourgos koelend en het leven van de hulpvaardige Hypsipyle sparend. Dit was de oorsprong van de Nemeische Spelen. Deze Spelen waren dus ingesteld door Amphiaraos en ter ere van Zeus, om bij de oppergod verzoening af te smeken voor deze zware onoplettendheid, die tot de dood van Opheltes had geleid. De Spelen zouden uitgroeien tot een tweejaarlijks evenement: ze grepen plaats het jaar na de Olympische Spelen en het jaar voor de volgende Olympische Spelen. De beroemdste atleten namen eraan deel. Nooit zouden ze hun rouwkarakter verliezen: steeds liepen de scheidsrechters in rouwkleren gehuld en van muziekwedstrijden is er in Nemea nooit sprake geweest.

’t Was enige tijd later – de Nemeische Spelen stonden nog in hun kinderschoenen – dat een reusachtige leeuw de streek van Nemea terroriseerde door mensen en vee te doden. Het eerste van de beroemde twaalf werken van Herakles bestond erin die leeuw te doden (zie verhaal nr. 39). Het geweldige beest bleek bestand te zijn tegen de pijlen van Herakles. Daarom joeg de held hem in zijn hol en ging hem daar te lijf met zijn fabelachtige spierkracht. Na de leeuw gewurgd te hebben, begaf hij zich naar de aan gang zijnde Spelen van Nemea. De inwoners van de stad huldigden hem als held en bevrijder. De Nemeische Spelen zouden voortaan ook de Spelen van Herakles zijn…

19-11-2009 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

De medaille van 1994.

< onderaan vergroot weergegeven

(deze medaille werd uitgereikt aan alle finishers van Dwars door Grijsloke, anno 1994)

Model voor deze medaille is het beeld van Herakles dat de oostelijke gevel van de Aphaia-tempel op het eiland Aigina sierde. Het dateert van omstreeks 485 v.C. en het bevindt zich thans in Muenchen, in de Glyptotheek. Het is 64 cm. hoog en vervaardigd uit Parisch marmer. het stelt de held voor in half gehurkte, half geknielde houding, terwijl hij zijn boog spant tegen de Stymphalische vogels, bij het zesde van zijn beroemde Twaalf Werken. Dit was de boog zonder dewelke de Grieken de oorlog tegen Troje nooit hadden kunnen winnen.

Op Herakles’ hoofd bevindt zich de kop van de leeuw die hij, toen hij nog een knaap was, doodde op de Kithaironberg.

In de rand (1) wordt het prinsje Opheltes afgebeeld, zoontje van de Nemeische koning Lykourgos, dat doodgebeten werd door een slang en te wiens nagedachtenis de Nemeische Spelen – typische rouwspelen – werden ingesteld door de Argivische waarzegger-held Amphiaraos, één van de “Zeven tegen Thebe”. Pas later kwamen de Spelen in het teken van Herakles te staan.

12-11-2009 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

(zie ook verhaal nr. 7, d.d. 8.6.2007)

Zeus was verliefd op zijn nicht Leto. Teneinde deze “affaire” voor zijn echtgenote Hera verborgen te houden veranderde hij zichzelf en zijn geliefde nicht in een kwartel. Leto werd zwanger. Hera had ondertussen alles al lang in de gaten en zij gaf de slang Pythoon, die een zoon was van moeder Aarde, opdracht Leto te achtervolgen doorheen heel Griekenland, opdat zij nergens een plaatsje zou kunnen vinden om in rust en vrede te baren. uiteindelijk kwam Leto, nog steeds in de gedaante van een kwartel, in de zee terecht, zoekend naar een eiland waar vze haar kinderen – ze was immers zwanger van een tweeling – zou kunnen ter wereld brengen. maar geen enkel eiland wilde haar opnemen, uit schrik voor Hera. uiteindelijk kreeg ze toch gastvrijheid op een klein drijvend eilandje: Delos.

De god Poseidon bleef niet ongevoelig voor de daad van menslievendheid vanwege het kleine eilandje en als dank ankerde hij Delos met zijn drietand vast aan de zeebodem, opdat het voortaan niet langer zou hoeven te zwerven over de wateren. Leto had ondertussen haar normale gedaante teruggekregen, maar Hera onttrok haar aan de aandacht van Eileithuia, de helpster in barensnood. En zo duurden de weeën van Leto negen lange dagen… tot Zeus uiteindelijk zijn dochter Iris naar Eileithuia stuurde teneinde haar naar Delos te brengen. Zo geschiedde, en tegen het einde van de negende dag baarde Leto, in de schaduw van een dadelpalm, haar tweeling, Artemis en Apollo. Toen deze laatste ter wereld kwam, spreidde een gouden zonnegloed zich over Delos. Een nieuwe god was geboren. De godin Themis bracht het kind goddelijke drank en dito voedsel: nectar en ambrozijn – daarvan groeien goden snel! En zo kwam het dat Apollo, de vierde dag na zijn geboorte reeds, pijl en boog nam en zich naar Centraal-Griekenland begaf om er de slang Pythoon te doden, die zijn moeder Leto het leven zo zuur had gemaakt. Hij vond de slang op de flanken van de Parnassosberg, doch Pythoon slaagde er nog in te vluchten naar Delphi, de oralelplaats van zijn moeder Gaia. In Delphi, aan de rand van een rotsspleet en in de nabijheid van een heilige bron, schoot Apollo de slang dood met één van zijn nooit falende pijlen. Maar Gaia, de grote aardgodin, klaagde deze moord op haar zoon aan bij de oppergod. Teneinde de toorn van Zeus af te wenden, stichtte Apollo in Delphi, in de buurt van de orakelplaats, de Pythische Spelen, ter nagedachtenis van Pythoon. Terzelfdertijd maakte Apollo zich meester van het orakel en hij verkondigde dat hij door middel van dit orakel te allen tijde de wil van zijn vader zou kenbaar maken.

29-10-2009 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

De medaille van 1993.

< onderaan vergroot weergegeven


(deze medaille werd uitgereikt aan alle finishers van Dwars door Grijsloke, anno 1993)

De medaille stelt de god Apollo voor zoals hij er moet uitgezien hebben toen hij, nog een knaap zijnde, de slang Python doodde. Deze Apollo is een verjongde versie van de Apollo van het westelijk fronton van de grote Zeus-tempel in Olympia. De hele beeldengroep van dit westelijk fronton bevindt zich thans in het museum van Olympia in een grote zaal waar ook de beeldengroep van het oostelijk fronton (de wagenren van Pelops tegen Oinomaios voorstellend) is ondergebracht. Alle beelden van de tempelfrontons, vervaardigd uit Parisch marmer, werden nagenoeg gaaf teruggevonden. De architect van de tempel zelf is Iktinos van Elis; de maker van de beeldhouwwerken evenwel is onbekend.

Het Apollo-beeld is 3,30 meter hoog. Het stelt de knappe god voor, die als een soort scheidsrechter optreedt in het gevecht tussen de Kentauren en de Lapithen. Rechtstaand strekt hij in een zegenend gebaar de rechter arm uit over de strijdenden. dit gebaar moet de orde herstellen en het veroordeelt het brute geweld van de dronken Kentauren, die als genodigden op de bruiloft van de Lapithen-koning Peritoos, voor zware “ongeregeldheden” zorgden.

Aan de linker kant (1) van de medaille is de lier afgebeeld, onafscheidelijk attribuut van Apollo, god van de Schone Kunsten. Muziek en dichtkunst waren overigens een onderdeel van de Pytische Spelen.

Aan de rechter kant (2) van de medaille zien we de slang, dodelijk getroffen door één van Apollo’s pijlen. Dit was de wraak van de jonge god voor het leed dat Python zijn moeder Leto had aangedaan.

22-10-2009 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

In verhaal nummer 12 (d.d. 5.6.2007) kunnen we lezen dat Sisyphos, koning van Korinthe, de Isthmische Spelen stichtte ter nagedachtenis van het knaapje Melikertes, dat samen met zijn moeder Ino op een erbarmelijke wijze om het leven gekomen was.

Zoals de Olympische Spelen definitief van de grond kwamen nadat de held Herakles ze had opgedragen aan zijn vader Zeus, zo ook kregen de Isthmische Spelen een flinke duw in de rug toen een andere held, Theseus, ze opdroeg aan de god Poseidon, wiens zoon hij beweerde te zijn. Alleszins had de grote god van de zee Theseus bijgestaan toen deze kamp leverde tegen de boosaardige en wrede reus Sinis, die de streek van de Isthmos (de landengte bij Korinthe) tiranniseerde.. Alles over Theseus en over het verloop van zijn strijd tegen Sinis kunt u lezen in de verhalen 59 tot en met 63. Het zal u niet verwonderen dat Theseus glansrijk de overwinning behaalde en als een held werd onthaald in Isthmia, waar op dat ogenblik de Spelen aan de gang waren. Er werd besloten dat de Isthmische Spelen voortaan ter ere van Theseus en Poseidon zouden gehouden worden en in het teken zouden staan van Theseus’ overwinning op Sinis. Deze Spelen vonden plaats in het tweede en het vierde jaar van elke olympiade, eens in de twee jaar dus.

Gedurende verscheidene eeuwen was de belangstelling voor de Isthmische Spelen bijzonder groot. Waarschijnlijk waren zij, na de Olympische, de belangrijkste van alle Spelen in het Oude Griekenland. Op het gebied van de paardenrennen kwamen zij op de eerste plaats. Niet te verwonderen: Poseidon was niet alleen de god van de zee maar ook de god van de paarden…

Vanaf de derde eeuw n.C. begon het succes van de Isthmische Spelen echter snel te tanen. En tot op heden is er geen Baron de Coubertin opgestaan om ze van onder het stof te halen, of beter, van onder de zes meter dikke aardlaag die het antieke stadion in Isthmia bedekt… (een foto van deze locatie volgt later, ter gelegenheid van onze “mythologische reis door Griekenland”, à la Pausanias).

15-10-2009 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

De medaille van 1992.

< klik op de afbeelding om te vergroten.


(deze medaille werd uitgereikt aan alle finishers van Dwars door Grijsloke, anno 1992)

Model voor de medaille is de kop van het beroemde beeld van de zeegod Poseidon, dat gevonden werd in de zee bij Kaap Artemision (aan de N.-kust van het eiland Euboia) in het jaar 1928. Het dateert van omstreeks 455 v.C. en het wordt toegeschreven aan de beeldhouwer Kalamis. Het bevindt zich thans in Athene in het Archeologisch Museum. Dit prachtig beeld, 2,09 m. hoog en geheel vervaardigd in brons, stelt de machtige Poseidon voor, die op het punt staat om met de rechter arm zijn drietand naar een tegenstander te slingeren. De krans die het goddelijk hoofd tooit is er een van dennentakjes, symbool van de overwinning in de Isthmische Spelen.

Aan de rechter kant van de medaille (1) wordt de drietand van Poseidon afgebeeld. In zijn woede stootte de zeegod zijn drietand dwars door de Akropolis van Athene en met deze zelfde drietand zette hij het drijvend eilandje Delos vast aan de zeebodem, opdat Leto er haar goddelijke tweeling Apollo en Artyemis zou kunnen baren.

Aan de linker kant van de medaille wordt de kleine Melikertes afgebeeld met een dolfijn. Ten gevolge van de waanzin van zijn ouders was het kind te pletter gestort in de Saronische Golf. Een dolfijn bracht zijn lijkje aan land in Isthmia, bij de landengte van Korinthe, alwaar koning Sisyphos (die een oom was van Melikertes) te zijner nagedachtenis de Isthmische Spelen stichtte, ook om verzoening af te smeken voor zoveel misdadigheid in zijn familie. De grote geschiedschrijver Pausanias maakt gewag van een standbeeld, van goud en ivoor, Melikertes voorstellend, op de rug van een dolfijn.

08-10-2009 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

In 1992 kwamen een aantal Griekse goden (en niet van de geringsten!) naar Grijsloke ter gelegenheid van de Gapersstoet.

Vooraan op de foto herkennen wij Aphrodite, de godin van de liefde. In haar rechter hand draagt zij de brandende fakkel van de hartstocht. Achter haar: zestien jonge maagden, die een kleed dragen dat zij geweven hebben voor de oppergodin Hera.

Daarachter (op de voorlaatste rij) defileren vijf Griekse goden. V.l.n.r.

Zeus, de oppergod, met bliksem en staf, tekenen van zijn macht en waardigheid:

Poseidon, god van de zee, met de drietand:

Apollo, god van de schone kunsten, de geneeskunst en de vergelding, met boog en lier:

Herakles, de grootste Griekse held (na zijn dood opgenomen onder de goden) met leeuwenhuid en knots:

Athena, godin van wijsheid, wetenschappen en krijgskunst, met helm, speer en schild:

Helemaal achteraan zien we vier atleten, die elk één van de “atletiekdisciplines” voorstellen, die tijdens de antieke Spelen werden beoefend. Het zijn v.l.n.r.: de discuswerper, de vèrspringer, de speerwerper, de hardloper:

01-10-2009 om 00:00 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

Ontstaansgeschiedenis van de Olympische Spelen.

Over Pelops, die als stichter van de oude Olympische Spelen wordt beschouwd, en over de onverkwikkelijke gebeurtenissen die aan de stichting van die Spelen ten grondslag lagen, kan men lezen in de verhalen 16 (over Tantalos) en 17 (over Pelops). Het waren dus rouwspelen die ook dienden om verzoening af te smeken voor de wraakroepende misdaad die Pelops had gepleegd, namelijk de moord op Myrtillos.

Terloops weze vermeld dat Pelops’ echtgenote Hippodameia bij dat alles niet wilde achterblijven. Op haar beurt organiseerde zij Spelen, ter ere van Hera, tot wie zij gebeden had en die ze nu wilde danken voor de goede afloop van de wagenren (zie nr. 17). In feite ging het om een loopwedstrijd voor maagden, zestien in getal en van verschillende leeftijden. Vooraan startten de jongsten, achteraan de oudsten. Ze liepen in korte rokjes die ongeveer tot aan de knieën reikten, en de rechter schouder, evenals de rechter borst ontbloot. Hun wedstrijd werd op hetzelfde Olympisch stadion gelopen als de wedstrijd van de mannen; de afstand die de vrouwen dienden af te leggen was echter een zesde korter. De winnares kreeg een olijfkrans en een deel van de koe die aan Hera geofferd werd. Tevens kreeg ze de toelating een beeld van zichzelf, met inscriptie van haar naam, aan te brengen in Hera’s tempel.

(Heraloopster, bronzen beeldje)

De Spelen van Pelops hadden aanvankelijk nog maar weinig te betekenen. Enkele decennia later zouden ze nieuw leven ingeblazen worden door Herakles, nadat deze een van zijn beroemde twaalf werken ten uitvoer had gebracht: het reinigen van de stallen van Augias, de koning van Elis. Deze was een zoon van Helios, de zonnegod. Zijn stallen herbergden drieduizend runderen en waren sedert dertig jaar niet meer schoongemaakt. Toen Herakles de opdracht tot een goed einde had gebracht (zie verhaal nr. 52) weigerde Augias hem de overeengekomen beloning. Hierdoor in woede ontstoken doodde Herakles de koning en verwoestte de streek van Elis. Hij spaarde Olympia omdat zijn vader Zeus daar de bescherming over droeg. Als dank voor zijn overwinning op Augias gaf Herakles de Olympische Spelen van Pelops een nieuw elan, op de heilige grond van zijn vader. Hij bepaalde de lengte van de looppiste op 192,27 meter, zijnde zeshonderd maal de lengte van zijn voet. Aan het einde van de looppiste plantte hij olijfbomen. Van olijftakken vlocht Herakles een krans ten behoeve van de Olympische winnaars.

Maar weer ging de belangstelling voor de Spelen achteruit. in het begin van de 9^e eeuw v.C. betekenden ze nog weinig. In die tijd ging het slecht in Griekenland. Zo stond het land, ten jare 884 v.C., aan de rand van de afgrond. Men dacht enkel nog aan oorlogvoeren. De onophoudende strijd tussen Athene en Sparta had de ekonomie verlamd en bovendien heerste er een pestepidemie die talloze slachtoffers eiste. De anders zo druk bezochte Griekse havens lagen stil. De kooplieden uit het Oosten en het Westen meden het land vanwege de vreselijke ziekte waartegen de geneeskunde machteloos stond. Alleen de oppergod Zeus kon bij machte zijn het tij te doen keren! Men smeekte Zeus dan ook om mededogen en men bracht offers om de opperste godheid gunstig te stemmen, doch tevergeefs. Tot de wijze koning Iphitos van Elis besloot het orakel van Apollo te raadplegen. En ziehier hoe de woorden van de Delphische Pythia door Apollo’s priesters werden geinterpreteerd: “Zeus is vertoornd omdat de Grieken alleen nog maar denken aan oorlogvoeren, omdat zij het doden van de tegenstrever verkiezen boven de sportieve strijd, omdat zij de Spelen verloochend hebben… Aan koning Iphitos beveelt Zeus onmiddellijk de Olympische Spelen in ere te herstellen”. Zo geschiedde. Hetzelfde jaar nog werden de in verval geraakte Spelen officieel heropgericht door een verdrag tussen de koningen Iphitos van Elis, Lykourgos van Sparta en Kleosthenes van Pisa, zoals blijkt uit een inscriptie op een bronzen discus uit de tempel van Hera te Olympia. In dit verdrag werd gesteld: “Olympia is een heilige plaats. Wie dit oord met de wapens durft betreden wordt als heiligschenner beschouwd”.

De Olympische Spelen waren nu pas goed van start gegaan. Hun successtory zou bijna twaalf eeuwen duren! In 776 v.C. doken ze, ontdaan van hun mythologische sluiers, voorgoed op in de geschiedenis: van toen af werden de namen van de Olympische winnaars immers opgetekend zodat ze voor het nageslacht bekend zijn gebleven. In 394 n.C. maakte de christelijke keizer Theodosius definitief een einde aan de “heidense” Olympische Spelen.

Definitief? Wel neen: in 1896 was er Pierre de Coubertin!

24-09-2009 om 08:42 geschreven door Kris Vansteenbrugge  

De medaille van 1991: de Olympische Spelen.

(deze medaille werd uitgereikt aan alle finishers van Dwars door Grijsloke, anno 1991)
(cf. foto van de medaille, onderaan)

Model voor de medaille is een muntstuk uit de periode van keizer Hadrianus (2^e eeuw n.C.). Let op de olijfkrans die het goddelijk hoofd tooit, symbool van de Olympische overwinning. Op de achterkant van het muntstuk was de tronende Zeus afgebeeld. In het Numismatisch Museum van Athene bevinden zich nog talrijke andere muntstukken met afbeeldingen van de gekranste kop van de oppergod. Deze bronzen en zilveren muntstukken zijn in hoofdzaak afkomstig uit Elis, een landstreek in het N.W. van de Peloponnesos, waar o.a. Olympia gelegen is. De meeste dateren uit de 4^e eeuw vóór Christus. Waarschijnlijk zijn het copieën van het kolossale beeld van Zeus dat zich bevond in de grote Zeus-tempel in het heiligdom van Olympia. Het werd vervaardigd door de beroemde Phidias in de tweede helft van de 5^e eeuw v.C. Dit indrukwekkend beeld gold in de oudheid als één van de zeven wereldwonderen. Het was meer dan twaalf meter hoog, uit hout vervaardigd en helemaal belegd met goud en ivoor; het is helaas niet bewaard gebleven.

Aan de linker kant van de medaille (1) wordt de bliksem afgebeeld, die Zeus in de hand houdt als symbool van zijn almacht. Met deze bliksem slingerde Zeus zijn misdadige zoon Tantalos naar de hel. Dezes zoon, Pelops, zou aan de basis liggen van de Olympische Spelen.

Aan de rechter kant van de medaille (2) zit een mannetje achter een wagenwiel, met ervoor een paard. Dit stelt Myrtillos voor, de wagenmenner van koning Oinomaos van Pisa (het latere Olympia), die de wagen van zijn meester saboteert. Pelops had Oinomaos uitgedaagd tot een wagenren. De inzet van de wedstrijd was Hippodameia, Oinomaos’ dochter. Pelops won, dank zij de sabotagedaad van Myrtillos. Deze laatste werd evenwel op een laffe manier gedood door Pelops. Naderhand stichtte Pelops de Olympische Spelen, ter nagedachtenis van Myrtillos en ter ere van Zeus en om bij de oppergod verzoening af te smeken voor zijn zware misdaad. De afgebeelde scène wordt ontleend aan het machtige complex van gebeeldhouwde figuren dat de oostelijke gevel van de Zeus-tempel in Olympia sierde. Deze beeldhouwwerken dateren van ongeveer 460 v.C. en het geheel is op ’t ogenblik te bewonderen in het museum van Olympia (cf. foto onderaan).

17-09-2009 om 17:17 geschreven door Kris Vansteenbrugge