VEDERPLUKKEN : OORZAKEN EN BEHANDELINGxml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

Vederplukken en andere vederziekten is een belangrijke oorzaak van ergernis voor vogels, hun eigenaars en dierenartsen. Het is meestal een gecompliceerd probleem waar vele factoren een rol in kunnen spelen en die in sommige gevallen op geen enkele therapie reageren. Alhoewel algemene maatregelen in sommige gevallen tot volledige genezing zullen leiden, vereisen de meeste gevallen een uitvoerig onderzoek, tijd, en dan nog blijven er enkele gevallen die niet opgelost geraken.

Bij het oplossen van een geval van vederplukken, is de voorgeschiedenis van groot belang, waarbij de leeftijd van de vogel, de soort, de duur van het vederplukken, het seizoen wanneer het begonnen is, vorige behandelingen, vorige onderzoeken, het feit of er nog vogels aanwezig zijn, de huisvesting, lengte van daglicht, voeding, vorige ziekten… van groot belang zijn.

De medewerking van de eigenaar is van het grootste belang, want een volledige genezing kan niet in korte tijdspanne bereikt worden en de behandeling zal aanzienlijk veel tijd en medewerking vergen, tesamen met het begrijpen van wat zich in het hoofd van een papegaai afspeelt.

Het komt er op aan bij het onderzoek zoveel mogelijk de medische oorzaken uit te sluiten vooraleer te besluiten dat het een psychologisch probleem is.

MEDISCHE OORZAKEN

Allergieën (meestal voedselallergieën)

Bepaalde wetenschappers menen dat ook vogels allergieën kunnen ontwikkelen die kunnen leiden tot vederplukken. Onderzoek op dit terrein is bezig, maar alles wijst erop dat dit inderdaad het geval kan zijn.

Uitwendige parasieten

Mijten en luizen, veelal aanzien als oorzaak, zijn zelden verantwoordelijk voor vederplukken.

Omgevingsfaktoren

Sigarettenrook of een droge omgeving (lage relatieve vochtigheid), soms door centrale verwarming of airconditioning, kan mede verantwoordelijk zijn voor jeuk of slechte kwaliteit van de veren, wat leidt tot veren die gemakkelijk afbreken. Indien deze veertjes breken, zal de vogel deze proberen te verwijderen. De meeste papegaaien leven in een tropisch regenwoud waar er dagelijks regen valt. Vandaar dat de meeste papegaaien er baat bij hebben dagelijks beneveld te worden met lauw water.

Een eenzijdige voeding voor de rui kan eenzelfde effect hebben op de kwaliteit van de veren nl. de vorming van heel fragiele veertjes. Wanneer de vogel deze ontdekt, zal hij die proberen te verwijderen, waardoor hij overdreven lang bezig is met de verzorging van zijn pluimage, wat dan weer aanleiding kan geven tot het beschadigen van gezonde veertjes.

Te donkere omgeving, onmogelijkheid voor de vogel om een bad te nemen en onvoldoende rust kan ook aanleiding geven tot vederplukken.

Te veel daglicht kan een stress betekenen voor een vogel, wat aanleiding kan geven tot een vogel die gestresseerd en geïrriteerd raakt. Een papegaai zou niet mogen in een omgeving staan waar meer dan 12 uur licht per dag aanwezig is. Indien dit toch het geval is, is het aangeraden de kooi te bedekken met een zwart stuk textiel. Meestal is het beter de kooi ’s nachts te bedekken, waarbij vb. de handdoek pas ’s morgens verwijderd wordt als de eigenaar opstaat. Ook moet men er op letten dat de kooi niet in direct zonlicht staat.

Algemene stoornissen

Elke leveraandoening kan aanleiding geven tot jeuk en papegaaieziekte is wel de meest voorkomende aandoening waarbij de lever kan aangetast zijn. Ook leververvetting ten gevolge van een te vette voeding (zonnepitten, pinda’s) in combinatie met te weinig beweging, speelt een rol.

Ook een chronische ‘vergiftiging’ door lood of zink kan dat veroorzaken.

Ontsteking van de huid of de vederfollikels is een weinig voorkomende oorzaak van vederplukken.

Slechte voeding

Is misschien wel de meest voorkomende oorzaak bij vogels. Vogels die vederpukken en die vooral veel zonnepitten eten, moet men overschakelen naar een uitgebalanceerd dieet en ondertussen moet extra vitamine A toegediend worden. Abricozen en wortelen bevatten veel vitamine A.

Wanneer alle medische oorzaken kunnen uitgesloten worden, kan de oorzaak psychologisch genoemd worden.

PSYCHOLOGISCHE OORZAKEN

Vragen naar aandacht :

Vederplukken kan een ideale manier zijn om de aandacht te trekken. Veel vederplukkers doen het alleen maar als de eigenaar erbij is. In die gevallen  kan, wanneer de vogel ermee begint, vederplukken een vicieuze cirkel worden. Hoe meer de eigenaar de vogel aanspreekt het niet te doen, hoe meer aandacht de vogel krijgt en hoe gelukkiger hij zich zal voelen. Deze vogels roepen nogal dikwijls, voordat ze beginnen vederplukken om aandacht van de eigenaar te trekken.

Op den duur weten de vogels ook hoe ze aandacht moeten trekken nl. door aan hun veren te plukken. Als de vogel zich dus plukt, is het van belang zeker geen aandacht te schenken, maar beter de kooi af te dekken, aanvankelijk voor een drietal minuten. Als dit nog niet volstaat, kan je de periode tot 15 minuten verlengen indien nodig.

Verveling:

Gebrek aan afleiding is een veel voorkomende oorzaak van vederplukken.

In vergelijking met het natuurlijke leven van een papegaai in het wild, moet het leven  in een kooi, waar eigenaars veel afwezig zijn, vergeleken worden met een ‘eenzame’ opsluiting van een mens. Een vogel in de natuur brengt zijn dag door met vliegen, zoeken naar voedsel, spelen met soortgenoten en verzorging van zijn veren. Een huiskamervogel moet niet meer zoeken achter voedsel, heeft meestal geen soortgenoten waar hij kan mee spelen en zal zich dus meer dan normaal bezig houden met de verzorging van zijn veren, wat op den duur ziekelijk kan worden. Aan de andere kant, kan een te kleine behuizing ook een stress zijn voor de vogel.

Verandering van omgeving :

Huiskamervogels moeten aangepast worden aan een leven met veel veranderingen. Zolang ze maar genoeg veranderingen ondervinden in hun leven, zullen ze dit ook weten te appreciëren en het aangenaam vinden dat er iets ‘nieuws’ gebeurt. Wanneer de vogel bang is, als de kooi naar een nieuwe kamer verhuist wordt of als er nieuw speelgoed in de kooi gebracht wordt, dan is dat een aanduiding dat de vogel zich een beetje te goed heeft aangepast aan zijn ‘saai’ leven en dus bang zal zijn voor alles wat nieuw is. Dat brengt natuurlijk allerhande abnormale gedragingen met zich mee zoals bv. vederplukken. Iedere kleine verandering in zijn leven, brengt voor die vogel dan zoveel stress mee, dat het een aanleiding kan geven tot vederplukken.

We mogen ook niet vergeten dat wat wij stress noemen, anders ervaren wordt door een papegaai. We zijn geneigd onze gevoelens te projecteren op een papegaai, maar de hersenen van een vogel werken nu eenmaal anders dan de onze. Zo zal een papegaai het kijken naar een tv-programma als sesamstraat veel meer appreciëren dan het kijken naar een natuurdocumentaire waar er soms roofvogels door de lucht zweven…deze roofvogels kunnen voor een papegaai heel afschrikwekkend zijn, zelfs al zijn het maar beelden op televisie.

Overdreven verzorging van de veren:

Het kan beginnen met het normaal verzorgen van de veren maar kan uitgroeien tot een echte tic nerveux, zeker als er niet genoeg afleiding is.

Bouwen van een nest :

Veel soorten vogels zullen voor het broedseizoen beginnen vederplukken om hun nest af te lijnen met veren en dit gedrag kan soms voortduren tot na het broedseizoen.

Sexuele frustratie, waarbij eenvogel geslachtsrijp wordt, maar niet een partner ter beschikking heeft, kan ook aanleiding geven tot vederplukken.

Zelfs wanneer twee vogels elkaar kunnen zien of horen, maar niet bij elkaar kunnen komen, kan dat ook aanleiding geven tot vederplukken, door de frustratie.

Inkorten van de pennen :

Wanneer de slagpennen ingekort worden, om het wegvliegen te beletten, kunnen de scherpe randen van de ingekorte pennen, de vogel zodanig ambeteren, dat hij begint te vederplukken in een poging om het ongemak te verhelpen.

BELANGRIJK VOOR DE EIGENAAR :

Voeding:

Goed uitgebalanceerde voeding : pelletvoeding is ideaal. Er bestaan namelijk tegenwoordig speciale korrels voor papegaaien waar alles in zit wat ze nodig hebben (Bv pretty bird oa.te verkrijgen bij 'lovebird' te Oostkamp, de Leiteweg 7,tel. 050/36 46 04). Belangrijk is dat zeker 80-90% van de voeding uit die pellets bestaat. Daarnaast kan je wat fruit geven of af en toe een kleine hoeveelheid zonnepitten als je hem eens wilt belonen.

Als je de papegaai niet kunt overschakelen op pellets (geef het niet te rap op !) dan moet je regelmatig eivoer, vitamines en kalk bijgeven.

Maak het de vogel niet te gemakkelijk, laat hem op zoek gaan naar eten.

Bv. Neem een keukenrol die je langs beide kanten volpropt met krantepapier.In het midden steek je een pinda. De bedoeling is dat de papegaai er lang genoeg over doet om de pinda te pakken te krijgen. In de natuur moet een papegaai soms ook ‘apetoeren’ doen om een noot te bemachtigen. Je kan in het begin de pinda of noot dicht bij het uiteinde steken, terwijl hij er op staat te kijken, zodat hij door heeft dat er in de rol een lekkernij zit. Hij zal rap doorhebben dat hij op zoek moet gaan naar een noot als hij een keukenrol volgepropt met krantepapier krijgt.

Verbeter de omgeving van de vogel:

Probeer sigaretterook zoveel mogelijk te voorkomen.

Geen direct zonlicht.

Dagelijks de papegaai benevelen met lauw water, eventueel mogelijkheid voor de vogel tot het nemen van een bad.

Maak dat de dagen voor de papegaai niet té lang worden (chronische oververmoeidheid geeft aanleiding tot vederpikken, net zoals een kind dan lastig begint te worden)

Verrijking van de omgeving :

Onthou dat een p       apegaai de mentale leeftijd van een kind van 4 jaar oud heeft. Niemand zal een kind van vier jaar opsluiten in een kleine kooi en weinig aandacht geven. Elk kind dat zo opgroeit zal onvermijdelijk abnormale gedragingen ontwikkelen. Vandaar dat het belangrijk is de papegaai mentaal te stimuleren: gebruik 12 stukken speelgoed, geef er niet meer dan vier per keer en verander ze dagelijks. Speelgoed kan ingedeeld worden in klimmateriaal, materiaal om op te bijten, pootspeelgoed en puzzels.

Klimmateriaal:bv. koorden, ladders, schommels en natuurlijk de kooi zelf.

Bijtmateriaal : bv. Wilgentakken, takken van fruitbomen (met de schors er nog aan), lege papierrollen die je volpropt met papier.

Pootspeelgoed : geeft aanleiding tot pootgymnastiek bv sparappel, okkernoot, deel van een maïskolf …

Puzzelspeelgoed :misschien een van de belangrijkste, maar minst gebruikt soort speelgoed bv een houten kubus met gaten waardoor de vogel zijn voedsel moet proberen te halen, vergt enige behendigheid en intelligentie…

Verder : wanneer het stil in huis is, dan kan het zijn dat de vogel zich ook niet op zijn gemak voelt (in de jungle is het zo dat wanneer het plots stil wordt, er dan gevaar op komst is).

Dus: laat de radio spelen of de tv aan als je langdurig afwezig bent.

Laat de vogel uit zijn kooi, zoveel mogelijk.

Verder zijn er medicamenten die een hulpmiddel zijn in het afleren van vederplukken. Bedenk ook : hoe langer vederplukken bezig is, hoe moeilijker het wordt om het af te leren. Zelfs als de oorspronkelijke oorzaak weggenomen wordt, kan het zijn dat door de gewoonte, vederplukken moeilijk te ‘genezen’ is.

Zoals je ziet is het probleem ‘vederplukken’ niet altijd even makkelijk op te lossen en moet er soms wat gezocht en geprobeerd worden, alvorens de vogel van zijn vederplukken verlost is.

xml:namespace prefix = st1 ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" />Erwin Louagie

Dierenarts

Torhout