Handel : Water Music (HWV 348-350) - Music for the Royal Fireworks (HWV 351)
Beide werken worden gewoonlijk samen vertolkt en op CD gezet, hoewel er meer dan dertig jaar tussen ligt (1717 resp. 1749). Wat ze gemeen hebben is de prachtlievende, semi-militaire sfeer. Het zijn beide weinig gecompliceerde, overzichtelijke werken waarin het da capo principe een grote rol speelt en ze begrijpelijk en reproduceerbaar maakt. Het zijn vooral propagandistische werken in opdracht van het hof : Water Music om de nieuwe koning George I met pracht en praal aan zijn onderdanen voor te stellen (wat erg nodig was want de nieuwe koning was een niet bijster intelligente Duitser - en vroegere werkgever van Handel - die nauwelijks Engels sprak !) ; Music for the Royal Fireworks om bij de Engelsen het gevoel van eigenwaarde te herstellen en te laten horen dat het land (en vooral het hof) nog niets van zijn waarde/waardigheid had verloren na de onnadelige voorwaarden van het Vredesverdrag van Aken. Lang werd gedacht dat de Water Music bestond uit drie Suites die niet door Handel zelf werden samengesteld, maar door uitgevers. De eerste twee zijn duidelijk outdoor music : de blazers (een specialiteit van het Engelse leger) beheersen er door hun triomfantelijke inbreng het hele verloop, zowel in de op het Italiaanse Concerto gestoelde tragere delen als in de snelle, aan de Franse muziek ontleende dansen. De derde Suite is veel intiemer, minder op effecten in open lucht gericht en lijkt dan ook als indoor music bedoeld. Het is deze (voorbijgestreefde) versie die het Canadese Aradia Ensemble o.l.v. Kevin Mallon brengt : de muziek klinkt levendig, danst echt in de Franse dansen en sleurt zich nergens voort (wat vooral treft in het Air No. 6 van de eerste Suite, die het lot deelt van het andere beroemde Air van Bach dat ook meestal veel te traag en slepend wordt gespeeld) ; de strijk- en blaasinstrumenten vullen elkaar aan of spelen tegen elkaar op (Concerto !), precies zoals het hoort. Ook de Music for the Royal Fireworks klinkt prachtig, zowel in de pompeuze Ouverture als in de intiemere middendelen ; de inbreng van de traverso's in het deel La Paix is heerlijk ; men hoort de vreugde om de bereikte vrede in La Réjouissance en men hoort en ziet de adel op de Menuets I en II echt dansen om het feest te besluiten (Naxos). Een oudere opname (1997) van de Fireworks door het eveneens Canadese period instruments ensemble Tafelmusik o.l.v. Jeanne Lamon heeft nog niets van haar waarde verloren en klinkt nog altijd even indrukwekkend ; vooral in het deel La Réjouissance is duidelijk hoorbaar gemaakt dat de muziek oorspronkelijk voor een militaire band bestemd was (Sony Classical). Een superieure vertolking van de twee werken komt van het gerenomeerde Italiaanse L'Arte dell'Arco o.l.v. Federico Guglielmo : zij vertolken Water Music niet als drie suites maar als één ononderbroken geheel. De bezetting is ook veel kleiner (zo'n 25 musici tegenover de +/- 50 van de twee andere opnames) wat het voordeel heeft dat het Concerto Grosso principe (Corelli) veel beter uit de verf komt en men de instrumenten(groepen) duidelijker tegen elkaar hoort spelen. Ook de toonhoogte waarop de instrumenten gestemd zijn is die van de Romeinse barok : a'=415 Hz. Ondanks (of dank zij ?) de kleinere bezetting klinkt de muziek briljanter, opener en ... klaarder doordat de nadruk minder ligt op de praal en meer op de muzikaliteit die de werken uitstralen. Ook de Fireworks wordt briljant vertolkt en door de opstelling en de opname bereikt men een schitterend ruimtelijke effect en uitstraling (cpo). "First historical version" zegt Hervé Niquet van zijn vertolking met Le Concert Spirituel, en hij kon wel eens gelijk hebben : 100 uitvoerders op (copieën) van oude instrumenten die gedisciplineerd maar minder "gepolijst" (soms zelfs ruw en rauw) samenspelen dan in andere opnamen, waardoor er toch een sfeer van authenticiteit ontstaat : zo kon de uitvoering in Handel's tijd geklonken hebben. Fireworks - in het bijzonder La Réjouissance - klinkt indrukwekkend, opzwepend, dreigend en krijgshaftig wat vermoedelijk de bedoeling was : het Engels patriotisme (For King and Country) aanwakkeren. Het is in elk geval een krachttoer en een bewonderenswaardig alternatief (Glossa).
Moderne concertgangers zouden waarschijnlijk gechoqueerd zijn konden ze een opera of oratorium (in de tijd) van Handel bijwonen : het was namelijk de gewoonte de pauzes op te vullen met een orgelconcert of later, een instrumentaal concert zoals deze concerto's voor twee koren waarmee Handel twee groepen blaasinstrumenten bedoelde die waarschijnlijk aan elke kant van de strijkers opgesteld stonden. In het eerste concerto zijn deze "koren" hobo's resp. fagotten. In het tweede en derde komen daar hoorns bij. De melodie en uitwerking in de drie werken is duidelijk typisch "Handel"en zelfs herkenbaar omdat hij alweer vroegere werken "gerecycleerd" heeft en aangepast aan hun nieuwe bestemming. Ook het Concerto Grosso type komt erin terug. Een goede uitvoering met uitstekende solisten is die door Tafelmusik o.l.v. Jeanne Lamon (op de CD met de Royal Fireworks). Helaas is de te grote bezetting een nadeel en historisch niet helemaal correct. Een direct alternatief op authentieke instrumenten en op de juiste "pitch" bestaat er echter niet (Sony Classical).
