Romans en drama's

De regionale Duitse radiozender NDR Kultur presenteert op dinsdag 10 mei, tussen 20:00 uur en 21:00 uur in het programma Kulturforum de aflevering Weiß ich wer ich bin? ─ Fragen von und an Max Frisch.

De Zwitserse auteur Max Frisch werd op 15 mei 1911 geboren en behoorde tot de naoorlogse, Duitstalige auteurs, die met hun geschriften, vooral met de romans en toneelstukken, in ieder geval voor flink wat discussie hebben gezorgd en zeker in de hoofden van bepaalde mensen één en ander ten gunste van een positieve ontwikkeling hebben weten te bewerkstelligen.

Van oorsprong was de man architect, maar allengs ging hij meer en meer romans schrijven. Daarbij mogen we niet zijn wereldwijd besproken  en geprezen toneelstuk Biedermann und die Brandstifter (Ein Lehrstück ohne Lehre) uit 1958 vergeten.

Ook Tagebücher

Deze auteur heeft eveneens een Dagboek bijgehouden, begonnen om 1946, toen hij nog architect was. Het feit dat hij publiceerde, lag vooral besloten in hetgeen hij als Zeitgenossenschaft beschreef, en niet in de persoon Max Frisch. 

Twintig jaar later begon hij aan zijn tweede dagboek, dat in vertellende vorm een soort logboek van de eenling, de eenzame wolf, kan worden beschouwd. Wat tevens opvalt, is het feit dat het thema ouder worden, en de notities dienaangaande, een prominente plaats innemen. 

Toch was Max Frisch aan het einde van dat tweede Dagboek (1966-1971) nog maar zestig jaar oud. We worden daarin geconfronteerd met tal van vragen van de schrijver Max Frisch aan de persoon met dezelfde naam, en daarbij stuiten we weliswaar op alledaagse zaken, de dood incluis, maar wel zodanig dat de lezer zich ook aangesproken voelt. Die sfeer zal zeker terug te vinden zijn in het hier aanbevolen radioprogramma.

Max Frisch overleed op 4 april 1991: hij werd net geen tachtig jaar oud.

Titelpagina van een proza-versie van de Edda, uit de achttiende eeuw

Liefhebbers van sagen en legenden zullen tevreden zijn als ze ontdekken ─ bij voorbeeld langs deze weg ─ dat de televisiezender BBC Four op dinsdag 10 mei, tussen 22:00 uur en 23:00 uur onze tijd, aandacht zal besteden aan klassieke IJslandse sagen ─ The Viking Sagas ─, welke niet alleen geweldige uitingen zijn gebleken van lyrische en/of epische kunst, maar die tevens hebben bewezen dat ze betrouwbare historische bronnen zijn.

In principe gaat het daarbij om mondeling doorgegeven geschiedenis, welke pas later op schrift werd gesteld, waarmee de 'beweeglijkheid' ietwat werd beperkt, en de verhalen in kwestie een meer vast karakter kregen, maar in de mondelinge versie vanzelfsprekend nog voldoende bewegingsvrijheid hadden voor de vertellers.

Theoretisch gezien zijn de geboekstaafde versies betrouwbaarder want vast liggend, maar dat is slechts bij oppervlakkige beschouwing het geval, aangezien de talrijke mogelijkheden voor interpretatie open blijven. Dat is immers eveneens een vorm van dynamiek.

Zo bestaat er van de beroemdste IJslandse sage, de Edda, een lyrische versie en een latere, epische versie.

In een uur televisietijd kan daarover heel wat wetenswaardigs voor het voetlicht worden gebracht: het enige dat daarvoor nodig is, kan men met één woord omschrijven: kwaliteit.

Het zal niet het eerste zijn waar de meeste mensen aan denken: geheimen onder ─ jawel: onder ─ de zee(bodem). Daar bevindt zich een geheime wereld, dat wil zeggen: een wereld vol geheime elementen die inmiddels worden onderzocht.

Voor de BBC heeft Paul Rose zich in verbinding gesteld met marinebiologe Tooni Mahto en met onderwater-bioloog Frank Pope, om voor genoemde zender een natuurdocumentaire te kunnen realiseren. 

Die film wordt op dinsdag 10 mei uitgezonden door de tv-zender BBC Two, tussen 20:00 uur en 21:00 uur onze tijd. Deze documentaire draagt de titel Giants of the West.

In het intrigerende KRO-programma Brieven boven water dat via Nederland 2 wordt uitgezonden, komen ─ in de aflevering van zondag 8 mei, getiteld Een sterk verlaat overlijdensbericht ─ nog meer brieven boven water blijken te zijn ─  en verschijnt Derk Bolt in beeld als bijzondere postbode. Hij bezorgt een eeuwenoude, maar indertijd gestolen, brief van Aagje Luijtsen, gericht aan haar echtgenoot Hermanus Kikkert, aan één van diens nazaten.

De huidige 'geadresseerde' blijkt ook nog eens een bekende Nederlander te zijn. Dat zou op zich, maar niet principieel, een reden kunnen zijn om af te haken. Net als genoemde Hermanjus Kikkert is de thans beoogde ontvanger vaak ver van huis.
Het stapeltje brieven dat Aagje Luijtsen in dat relatief verre verleden heeft verzonden, raakte in één keer kwijt nadat het schip waarin deze brieven zich bevonden, was geënterd en alles wat zich aan boord bevond, werd geconfisqueerd.
In de vorige aflevering van dit programma werd reeds uitgelegd dat er toen kapers in de Noorzee actief waren. nu kan daar nog aan worden toegevoegd dat dit gebeurde onder auspiciën van de Britse regering en met het oogmerk bevordering van de economie  van het eigen land. 

Hollywood
De Nederlandse auteur Leon de Winter (geboren 1954) woont en werkt in Hollywood, waar hij filmscenario's produceert, die hij hoopt te verkopen aan een van de talrijke studio's aldaar.

Tegelijkertijd houdt hij zijn vaderland en de rest van de wereld nauwkeurig in het oog. Van wat er zoal door hem heengaat, houdt hij als commentator Buitenland van een bekend Nederlands ochtendblad ─ met een grafisch afstotelijk voorkomen, om over de inhoud maar geheel te zwijgen ─ zijn lezers op de hoogte.

Wat die Leon de Winter wil doen, is verhalen vertellen en wat hem betreft kan dat door middel van film en boeken. Voor wat betreft het laatste fenomeen is hij rijk vertegenwoordigd op de boekenmarkt. Binnen enkele weken kocht ik diverse van zijn boeken, en alle ongelezen, voor hooguit zeventig eurocent. Deze week vond ik een splinternieuw exemplaar van de BB-pocket De ruimte van Sokolov, bij een kringloopwinkel waar de hoeveelheid boeken in het magazijn zo groot schijnt te wezen dat men alle aanwezige boeken in de winkel verkocht voor de somma van tien voor twee euro. Voor twintig cent had ik daarmee een dik boek van deze Leon de Winter erbij.
In het NTR-programma Benali boekt wordt op zondag 8 mei, vanaf 23:00 uur via Nederlan 2, een nieuwe aflevering uitgezonden, waarin de kijkers kunnen meebeleven hoe Abdelkader (*) Benali de schrijver in kwestie ─ en diens echtgenote Jessica Durlacher ─ bij hen thuis bezoekt.
Deze aflevering wordt nog deze week opnieuw uitgezonden, maar dan via het digitale kanaal Cultura 24, en wel op woensdag 11 mei, tussen 20:02 uur en 21:00 uur.

In de avonduren voorgelezen

Zodra van de twaalf afleveringen met voorlezing uit de roman Schloss Gripsholm van Kurt Tucholsky ─ in het programma Am Abend vorgelesen van de Duitse regionale zender NDR Kultur ─ de laatste is uitgezonden, begint, op woensdag 11 mei een achtdelige reeks met teksten van een oudere grootheid uit de wereld van de schone Duitse letteren, Ludwig Börne (1786-1837). In de tweede meiweek van dit jaar zullen drie van de acht afleveringen, drie dagen achtereen, tot en met vrijdag 13 mei, tussen 22:00 uur en 22:35 uur door genoemde zender worden gepresenteerd. Al die acht afleveringen zullen worden voorgesteld onder de verzameltitel Der Krieg der Armen gegen die Reichen ─ Prosa von Ludwig Börne. Het eerste deel, Der Roman, wordt voorgelezen door Jürgen Thormann, een in 1928 geboren Duitse acteur, regisseur en nasynchronisatiespreker voor de Duitse televisie.
Donderdag 12 mei volgt Die Postschnecke, gelezen door Ernst August Schepman. Deze acteur, hoorspel- en luisterboekspreker is in 1931 geboren. De laatste van de drie afleveringen wordt weer voorgelezen door Jürgen Thormann; hier komen we de humoristisch aandoende titel tegen Die Kunst in drei Tagen ein Originalschriftsteller zu werden. Om over na te denken.

(wordt vervolgd)

In de reeks The essay van BBC Radio 3 ─ zoals gebruikelijk uit te zenden op de late avondvan maandag tot en met vrijdag: van nu af echter  tussen 23:45 uur en middernacht ─ vormt Thomas Lynch's feast of language het thema. Thomas Lynch is dichter en essayist; hij presenteert in de week van maandag 9 tot en met vrijdag 13 mei zijn favoriete gedichten.

Celloconcert
In vier concerten die de komende zeven dagen via drie verschillende radiozenders te beluisteren zullen zijn, komt Robert Schumann (1810-1856) vijf keer voor. Daarmee is hij zo prominent aanwezig als hij verdient. In die week wordt zijn Concert voor cello en orkest in a kleine terts, opus 129, uit 1850 tweemaal voorgesteld. De eerste keer in het programma Musica dat tussen 18:30 uur en 19:00 uur op zaterdag 7 mei wordt uitgezonden door de Duitse regionale zender NDR Kultur. Uitvoerenden zijn het Filharmonisch Orkest van Leningrad onder leiding van een man, die geruime tijd gold en bij velen nog steeds geldt als de beste dirigent ter wereld: de Rus Gennadi Rozjdjestvenski (die achternaam betekent kerst-), met solistische medewerking van een cellist die via de website van de zender, die zich als Das Beste am Norden beschouwt, niet te vinden is. Zelfs het programma Musica duikt niet op als men de vereiste gegevens intikt in het sjabloon voor zoeken. Dirigent en orkest intikken helpt ook niet. Te dol voor woorden, anders gezegd: dwaasheid ten top.

De tweede keer wordt dat opus gespeeld door het BBC National Orchestra of Wales onder leiding van Thierry Fischer, met solistische medewerking van de cellist Alban Gerhardt.

Dat betreft het tweede onderdeel van een concert in het programma Afternoon on 3, dat op vrijdag 13 mei zal worden uitgezonden tussen 15:00 uur en 17:30 uur.

Werken met viool
Tussen die twee uiterste data worden nog drie complete werken van dezelfde componist uitgevoerd: op zondag 8 mei wordt, opnieuw via NDR Kultur, in het programma Soirée, dat tussen 22:00 uur en middernacht wordt uitgezonden. Daarin wordt een concert voorgesteld in het kader van het Braunschweig Classix Festival. Daarin wordt, als eerste van de vier uit te zenden stukken, de Sonate voor viool en piano nr. 1 in a kleine terts, opus 105 uit 1851, te spelen door Fumiaka Miura, viool, begeleid door Nareh Arghamanyan, piano.

De Belgische zender Klara presenteert op donderdag 12 mei, in het programma In de loge, dat via ethergolven in uw huiskamer of op elke gewenste andere plek kan aanlanden, het Concert voor viool en orkest in d kleine terts, zonder opusnummer, uit 1853. Het is het openingsstuk uit een concert door het Orchestre des Champs Elysées onder leiding van Philippe Herreweghe. Solist is Thomas Zehetmair. Dat optreden wordt besloten met de Symfonie nr, 2 in C grote terts, opus 61, eveneens van Robert Schumann, uit 1845-46 gereviseerd in 1846-47.

Celloconcert
In vier concerten die de komende zeven dagen via drie verschillende radiozenders te beluisteren zullen zijn, komt Robert Schumann (1810-1856) vijf keer voor. Daarmee is hij zo prominent aanwezig als hij verdient. In die week wordt zijn Concert voor cello en orkest in a kleine terts, opus 129, uit 1850 tweemaal voorgesteld. De eerste keer in het programma Musica dat tussen 18:30 uur en 19:00 uur op zaterdag 7 mei wordt uitgezonden door de Duitse regionale zender NDR Kultur. Uitvoerenden zijn het Filharmonisch Orkest van Leningrad onder leiding van een man, die geruime tijd gold en bij velen nog steeds geldt als de beste dirigent ter wereld: de Rus Gennadi Rozjdjestvenski (die achternaam betekent kerst-), met solistische medewerking van een cellist die via de website van de zender, die zich als Das Beste am Norden beschouwt, niet te vinden is. Zelfs het programma Musica duikt niet op als men de vereiste gegevens intikt in het sjabloon voor zoeken. Dirigent en orkest intikken helpt ook niet. Te dol voor woorden, anders gezegd: dwaasheid ten top.

De tweede keer wordt dat opus gespeeld door het BBC National Orchestra of Wales onder leiding van Thierry Fischer, met solistische medewerking van de cellist Alban Gerhardt.

Dat betreft het tweede onderdeel van een concert in het programma Afternoon on 3, dat op vrijdag 13 mei zal worden uitgezonden tussen 15:00 uur en 17:30 uur.

Werken met viool
Tussen die twee uiterste data worden nog drie complete werken van dezelfde componist uitgevoerd: op zondag 8 mei wordt, opnieuw via NDR Kultur, in het programma Soirée, dat tussen 22:00 uur en middernacht wordt uitgezonden. Daarin wordt een concert voorgesteld in het kader van het Braunschweig Classix Festival. Daarin wordt, als eerste van de vier uit te zenden stukken, de Sonate voor viool en piano nr. 1 in a kleine terts, opus 105 uit 1851, te spelen door Fumiaka Miura, viool, begeleid door Nareh Arghamanyan, piano.

De Belgische zender Klara presenteert op donderdag 12 mei, in het programma In de loge, dat via ethergolven in uw huiskamer of op elke gewenste andere plek kan aanlanden, het Concert voor viool en orkest in d kleine terts, zonder opusnummer, uit 1853. Het is het openingsstuk uit een concert door het Orchestre des Champs Elysées onder leiding van Philippe Herreweghe. Solist is Thomas Zehetmair. Dat optreden wordt besloten met de Symfonie nr, 2 in C grote terts, opus 61, eveneens van Robert Schumann, uit 1845-46 gereviseerd in 1846-47.

In de jongste aflevering van de NTR-programmareeks Opera live wordt in de aflevering die zaterdag 7 mei, tussen 19:02 uur en 23:00 uur via Radio 4 zal worden uitgezonden, kan de liefhebber van Mozart-opera's luisteren naar een uitvoering van Don Giovanni in een uitvoering door de Nederlandse Opera. Het Nederlands Kamerorkest en het Koor van de Nerderlandse Opera worden geleid door Constantinos Carydis. Deze versie van Don Giovanni werd door genoemd gezelschap opgevoerd in het Muziektheater te Amsterdam tussen 8 april en 1 mei jongstleden.

De zangsolisten zijn
Allejandro Marco-Buhrmester als Don Giovanni
Mario Luperi als Commendatore
Myrtó Papatanesiu als Donna Anna

Christoph Strehl als Don Ottavio

Judith van Wanroij als Donna Elvira
José Fardiha als Leoporello

Roberto Accurso als Masetto

Cora Burggraaf als Zerlina

Arte-televisie start op vrijdag 6 mei een driedelige reportageserie, Faszination Chemie, over die genoemde wetenschap. De eerste aflevering wordt uitgezonden op bovenvermelde datum, tussen 21:50 uur en 22:40 uur.  Deze reeks werd gerealiseerd in 2010 door John Stephens voor BBC Television, en is een bijdrage van Arte France. Het geheel wordt uitgezonden op het beeldformaat 16:9 met stereofonisch geluid.

Hoewel er tientallen elementen bestaan ─ in totaal zijn het er ─ kende men tot in de negentiende eeuw slechts vier: aarde, vuur, lucht en water. Dat het er uiteindelijk meer zijn geworden die bekend werden en een benaming kregen, ligt aan onder meer de twijfel die laat-middeleeuwse alchimisten kregen over die bekende elementen, tijdens hun onderzoekingen naar een levenselixer.

John Al-Khalili neemt de kijker mee op zijn tocht in drie afleveringen, waarbij de eerste uitgaat van de kennis en het verlangen meer te ontdekken, met alle gevolgen welke zijn voortgekomen uit de nieuwsgierigheid van deze primitieve chemici. 

Deze aflevering zal worden herhaald op zaterdag 14 mei, 's ochtends vanaf 09:55 uur.

Arte-televisie presenteert in de nacht van woensdag 4 op donderdag 5 mei, tussen 00:45 uur en 01:50 uur een documentaire over de republiek Kazachstan, een land dat grotendeels bestaat uit steppe, maar een hoofdstad, Astana, heeft met een hypermodern centrum. 

Sedert 1991 is dit land onafhankelijk en is Nursultan Nasarbajev staatshoofd. Die man staat open voor vernieuwingen en ideeën ten gunste van veranderingen ten faveure van de staat, en dus positief ten opzichte van de mensen in dat land. Daarmee stimuleert hij de ontwikkeling van het kapitalisme, hetgeen in het centrum van de hoofdstad overduidelijk is aan de architectuur.

Deze Franse documentaire uit 2008, van Christian Barani en Guillaume Reynard, is een bijdrage van Arte France en draagt de Duitse titel Kasachstan, Geburt einer Nation. In tegenstelling tot veel andere documentaires in deze categorie, herhaalt Arte-tv deze over Kazachstan vooralsnog niet, maar het zal ons evenmin verbazen als deze over enige tijd toch de beeldbuis opnieuw haalt onder auspiciën van Arte.

Veertien jaar  ─ van 1981 tot 1995 ─ was François Mitterand (1916-1996) de ééntwintigste president van Frankrijk, toen in politiek-historische context omschreven als le cinquième republique, waarvan Mitterand de vierde president was.
Arte-tv presebteert een rijk geschakeerd portret van deze man onder de titel François Mitterand ─ Sozialist, Patriot, Weltpolitiker. Daarin wordt wordt vooral aandacht besteed aan het buitelands beleid dat deze president heeft gevoerd.

Opvallend in dat kader was het feit dat Mitterand, samen met de volstrekt anders gestructureerde, en dito georiënteerde ─ in wezen anti-socialistisch ─ Duitse bondskanselier, Helmut Kohl goed uit de voeten kon, en samen met hem een vrijwel onaantastbaar machtsblok in Europa vormde, zoals zijn veel rechtsere voorganger, Valéry Giscard d'Estaing, met Kohls voorganger, de sociaal-democratische Bondskanselier Helmut Schmidt, goed door één deur kon en eveneens vrijwel alle macht in Europa bij zich geconcentreerd hielden.

De documentaire film uit 2011 van Patrick Barbéris, gerealiseerd voor Arte France ─ die op woensdag 4 mei wordt uitgezonden tussen 20:15 uur en 21:35 uur in HD-kwaliteit, op het beeldformaat 16:9 ─, zal nog twee maal worden herhaald: de eerste keer op donderdag 5 mei vanaf 14:45 uur; de tweede keer op dinsdag 10 mei, 's ochtends vanaf 10:00 uur.

Speelfilm
Op donderdag 5 mei biedt de Franstalige zender TV5 Monde de herhaling van een Franse speelfilm uit 2010 van Serge Moati: Changer la vie ─ Mitterand 81-83. Die rolprent vormt de derde kroniek op rij van drie journalisten ─ Serge Moati, Christoph Barbier en Hugues Nancy ─ over politieke ontwikkelingen die zij zelf hebben meegemaakt. Deze film wordt op genoemde zender gepresenteerd tussen 18:35 uur en 20:10 uur.

Toen François Mitterand in mei 1981 de linkse president van van Frankrijk werd in het rechtse Elysée, leed hij reeds aan prostaatkanker, hetgeen verder onbekend was en hetgeen hij tot kort voor zijn verscheiden in 1996 geheim heeft kunnen houden. Die ziekte heeft ertoe geleid dat hij zijn hervormingsplannen versneld heeft willen doorzetten.
De man, een groot liefhebber van boeken, had voor zijn presidentschap reeds één en ander gepubliceerd.

Speelfilm Citizen Kane

Het als mysterydrama omschreven verhaal in bewegende beelden, bekend onder de titel Citizen Kane wordt als laatste programma-onderdeel van BBC Four, op dinsdag 3 mei uitgezonden. De rolprent is voorzien tussen 22:00 uur en middernacht onze tijd.

Deze film van en met Orson Welles (1915-1985) stamt uit 1941. De tweede zeer bekende naam, waarvan we de persoon die er bij hoort, en die we op de beeldbuis zullen tegenkomen als we (weer eens) gaan kijken, is Agnes Moorehead (1900-1974). Verder treden onder anderen op Joseph Cotten (1905-1994), Dorothy Comingore (1913-1971).

Tweemaal over Orson Welles

Om middernacht wordt het Orson Welles-programma voortgezet met een documentaire over de tijd die deze acteur/regisseur in Europa heeft doorgebracht. Deze docu duurt tot 01:00 uur in de nacht op woensdag 4 mei. In aansluiting daarop wordt, tussen 01:00 uur en 02:50 uur een tweedelig portret van de man uitgezonden, onder de titel The Orson Welles Story, in het programma Arena.

Dinsdag 3 mei wordt een nieuwe aflevering van het ZDF-programma Abenteuer Wissen uitgezonden, tussen 23:00 uur en 23:30 uur. Het gaat hier om een reeks wetenschappelijke documentaires, veelal gepresenteerd door Harakd Lesch. Dat laatste verschijnsel is dermate irritant dat het nauwelijks te dragen is langer dan zeven seconden naar die man te luisteren. Voor een groot deel van de tijd kan men in principe nog de andere kant opkijken, maar om iets van de informatie op te steken, moet men er naar luisteren, en dat is wat veel gevraagd. 

De titel van de aflevering luidt: Tierisch menschlich: Von dummen Gänsen und schlauen Füchsen. Volgens de toelichtende tekst gaat het daarbij om de vraag en de eventuele verklaring met betrekking tot het feit dat men in fabels, alsmede in gezegdes en spreekwoorden, dieren tegenkomt die menselijke eigenschappen zouden hebben. Hoe zijn dergelijke gedachten ontstaan en wat is ervan waar? Daarover gaat die aflevering.
Al zou men zelf ook al kunnen concluderen ─ en zeker mensen die intelligente huisdieren in hun omgeving hebben, kunnen daarover meepraten ─ dat voor dieren hetzelfde geldt als voor mensen: de één is nu eenmaal per definitie slimmer dan de ander, en welke oorzaken daarvoor kunnen worden opgespoord, zou op dezelfde manier voor dieren kunnen gelden. Stimuleren van kennis en inzicht, vooral door de directe omgeving, kan wonderen verrichten.

En . . . . . volks-wijsheden en dito gezegdes vormen nu eenmaal principieel geen (wetenschappelijk) bewijs voor hetgeen deze impliceren.
Gewoonlijk wordt deze uitzending in de loop van de op de bewuste avond volgende nacht herhaald in ZDF's Nachtprogramm.

Zes foute Nederlanders vertellen hun verhaal

Een super-schandvlek voor ons land bestaat in het grote aantal Nederlandse mannen ─ zo'n vijfentwintig duizend ─ die zich tijdens de Tweede Wereldoorlog vrijwillig hebben aangemeld voor de Duitse Waffen-SS. Hoewel dat een niet geringe hoeveelheid aan valse vaderlanders is, werd er direct na de oorlog nauwelijks naders over ervaren, aangezien niemand van hen zich publiekelijk heeft uitgelaten over zijn recente verleden. Praktisch niemand van hen is in de openbaarheid getreden. Het ligt voor de hand dat zo'n precair kapittel uit de vaderlandse geschiedenis zo'n zes decennia geleden had moeten worden aangepakt.

Documentaire

Joost Seelen is documentairemaker, en hij wilde graag een aantal van die mensen voor de camera het verhaal van toen laten doen. Van de thans nog in leven zijnde van die vijfentwintig duizend zijn er relatief weinig in leven, maar deze regisseur is erin geslaagd een zestal van hen, die allen de leeftijd der zeer sterken hebben bereikt, uitspraken te ontlokken. Zonder omhaal en eveneens zonder gene vertellen deze mannen over hun keuze voor die criminele organisatie, en ze vertellen eveneens over hun ervaringen aan het Oostfront, en we komen, als we kijken en luisteren ─ hetgeen ook bijna zeven decennia na dato niet voor iedereen even gemakkelijk te verdragen zal zijn ─ war er voor hen zo aantrekkelijk was aan het krankzinnig-monsterlijke systeem van Hitler en de met hem gelieerde Beesten, die in alle geledingen van de Duitse maatschappij van toen hun invloed geldend hadden gemaakt.

Dokument: Zwarte soldaten

De NCRV-documentaire van Joost Seelen draagt de titel Zwarte soldaten, en zal worden uitgezonden in de reeks Dokument, via Nederland 2, op maandag 2 mei, tussen 23:00 uur en 23:55 uur.

Self-improvement is het thema van het gebruikelijke zondagavond-programma van BBC Radio 3, getiteld Words and Music, dat ook deze zondag tussen 23:15 en 00:30 uur onze tijd aan de luisteraars zal worden gepresenteerd.
Het genoemde thema wordt behandeld in muziek, proza en poëzie. Dat komt onder meer tot uiting in voordrachten door Anna Maxwell Martin en Matthew Macfadyen. Zij presenteren teksten van de oeroude doch tegelijkertijd zo eigentijdse, want actuele, Chinese wijsgeer Confucius (551-479 vóór onze jaartelling), van de Duitse filosoof Immanuel Kant (1724-1804) en van de Engelse poet laureate Alfred Lord Tennyson (1809-1892).

De daarvoor uitgekozen muziek werd geschreven door de wereldvermaarde Engelsman Edward Elgar (1857-1934) en de Italiaan Muzio Clementi (1752-1832).

Bernd Alois Zimmermann

Zes composities ─ tweemaal drie van verschillende, om meer dan een reden zeer uiteenlopende, muziekmeesters uit de twintigste eeuw ─ vormen de inhoud van het muziekprogramma Soirée dat op zondag 1 mei tussen 22:00 uur en middernacht zal worden gepresenteerd door de Duitse regionale radiozender NDR Kultur. Uitvoerenden zijn het symfonieorkest van genoemde zender onder leiding van Peter Rundel; Jeroen Berwaerts, trompet, treedt op als solist.

Het concert wordt geopend met drie stukken van de Westduitse componist Bernd Alois Zimmermann; in 1918 geboren, in 1970 door zelfdoding om het leven gekomen: Stille und Umkehr, schetsen voor orkest uit 1970, met een duur van net iets minder dan tien minuten. Dan volgen Rheinische Kirmestänze uit 1950 (in 1962 in een arrangement voor 13 blaasinstrumenten) van dezelfde componist, waarna Nobody knows the trouble I see uit 1954 het eerste gedeelte van dit concert besluit.

Charles Ives
De Amerikaan Charles Ives (1874-1954) is de tweede componist in dit programma die het twintigste eeuwse muziekleven van geheel nieuwe (orkest) klanken en van diverse nadere muzikale constructies heeft voorzien.
Uit zijn oeuvre worden eveneens drie stukken tijdens dit concert uitgezonden:
Ragtime Dances voor klein orkest, geschreven 1902-1904.
Washington's Birthday: het eerste deel, Winter, uit de Holiday's Symphony, gecomponeerd in 1912. (Deze titel komt ook voor als een stuk voor klein orkest uit 1909.)

Orchestral Set No. 2, geschreven in de periode 1915-1919.

Over deze uitzonderlijke musicus, die dat tot op de hudige dag is gebleven, is op één van de vele, redactioneel aan deze site gelieerde website in Nederland, Muziek en mensen, een uitgebreid artikel te vinden op woensdag 8 september 2010.

Documentaire van Willy Lindwer

In 1988 heeft regisseur Willy Lindwer een documentaire gemaakt waarin zeven vrouwen hun verhaal vertellen: zij allen hebben Anne Frank en haar familie gekend en hebben die mensen ervaren als een normaal meisje, respectievelijk een gewoon gezin.

Net als Anne Frank zijn deze vrouwen in Westerbork, Auschwitz en Bergen Belsen geweest. Maar zij konden, in tegenstelling tot Anne Frank, ruim twee decennia geleden nog getuigenis afleggen ─ over een tijd, die onverbrekelijk is verbonden met de bovengenoemde plaatsnamen ─ en wel zodanig dat er tot dan toe onbekende details uit het ─ als dramatisch en noodlottig kapittel aangemerkte ─ leven van Anne Frank aan het licht zijn gekomen.

Deze documentaire van Willy Lindwer zal worden gepresenteerd door de Joodse Omroep, via Nederland 2, op zondag 1 mei, van 's avonds 23:35 uur tot 00:25 uur in de nacht op maandag 2 mei.

Documentaire over Willy Lindwer

De regisseur van de Anne Frank-documentaire is diezelfde dag, maar dan vroeg in de middag, tussen 14:00 uur en 14:15 uur, zelf onderwerp van een documentaire, die op genoemd tijdstip eveneens door de Joodse Omroep, via dezelfde zender de ether in gestuurd zal worden. De titel van die korte docu luidt, geheel in overeenstemming met de feiten Geschiedschrijver in film. Voor de documentaire over Anne Franks laatste zeven maanden werd Willy Lindwer (geb. 1946) onderscheiden met een International Emmy Award.

Hoewel Gregorio Allegri (1582-1652) meer muziek heeft geschreven die de moeite waard bleek om door de eeuwen heen bewaard te blijven, is zijn Miserere het bekendste, en om meerdere redenen meest bijzondere, werk dat hij heeft gecomponeerd. Daarnaast is dit opus het meest populaire geworden en gebleven, ook al mocht al het lange tijd niet eens gedrukt worden. 

Op donderdag 28 april wordt het werk aan een nader onderzoek beschouwd in het programma Sacred Music van de Britse televisiezender BBC Four. De ondertitel daarvan luidt: The story of Allegri's Miserere.
De bijdrage wordt uitgezonden tussen 21:30 uur en 22:00 uur onze tijd. Daarin kunt u tevens kijken en luisteren naar een uitvoering van het opus in kwestie door het koor The Sixteen onder leiding van Harry Christopher.

Het stuk werd gecomponeerd voor een negenstemmig koor ─ twee koren met vier-, respectievelijk vijf stemmen ─ mocht niet worden gedrukt omdat het was bedoeld voor de Sixtijnse kapel (en) aangezien andere ensembles niet in staat zouden zijn de voordracht in de prakijk, en met name de versieringskunst te realiseren.