Van Hilde kregen we een tekst die Joris CAPENBERGHS[1]op 23 januari 2016 heeft voorgelezen voor ICOMOS 50[2], een internationale raad voor monumenten en landschappen, opgericht in 1965. We zoeken naar passages die inspireren.
Als we de spoorweg verliezen, raken we niet alleen een ecologisch verantwoord vervoersmiddel en een waardevol praktisch bezit kwijt, maar erkennen we dat we vergeten zijn hoe we gezamenlijk moeten leven Treinen herinneren ons er aan dat we met zn allen een gemeenschappelijk bestaan kunnen leiden én uitbouwen.
Toegespits op het individuele van de verplaatsing: te vaak alleen in de auto (car-pooling[3]bestaat nog!) of geïsoleerd met het openbaar vervoer: wie zegt goeie dag tegen eenpassagier die je NIET kent. Geen bond-zonder-naam actie, maar een automatisme dat onderdrukt wordt. Het zit in ons om iemand te groeten of dat bewust niet te doen om de comfort van stilte door een niet-geëngageerde houding.
Het voortschrijdend heden Het verleden zit je voortduren op de hielen, net zoals de toekomst geen uitstel duldt (we) ervaren monumenten als creaties die ons eraan herinneren dat er ooit geschiedenis is geweest Ze vragen om een totale beleving het brengt het onbetaalbare terug binnen in een omgeving waar uitsluitend cijfers en centen regeren We zijn niet alleen vreemdelinge in het verleden, we zijn ook pelgrim geworden op zoektocht naar een zingevend kader (langs de vraag) hoe kunnen oud én nieuw elkaar bevruchten (We moeten) het erfgoed eigentijds benaderen en nieuwe hoofdstukken en interpretaties durven toevoegen aan wat al dan niet voltooid is In die zin moeten we als erfgoedbeheerders leren meedenken aan wat straks nog komt.
We zijn voor onszelf meester over wat wij met de tijd doen. De herinneringen zijn aanleidingen, dus zonder geschiedenis, zonder enige blik of zoektocht naar een oorsprong, is er geen gefundeerde vooruitgang. Dat klinkt als dubbelle erfgoed: de fundering van een vorm en de fundering van een idee.
En ik stop met de passage uit een gedicht van Nâzim HIKMET[4], waarmee de auteur zijn intro afsluit: wordt in het hart van de mens het leed te leven in de huidige wereld / tot een zalige verzuchting. Verzuchting zoals in de combinatie van klacht en (laatste)wens? Of eenvoudig uit wat verkeerd gaat, het beste distileren? Ik proef een rituele gedachte. Een verzuchting bij het geheugen van een steun, een muur, een gebouw, een stad, de mens en de gemeenschap.
Tegelijkertij vonden we dit artikel van journaliste Hilde VAN DEN EYNDE over een ander soort geheugen.: (er) lijkt een soort religieus geheugen in ons land te zijn, waardoor de leeglopende kerken niet als enige maat voor ontkerkelijking kunnen worden gebruikt. Ook kloosterkerken en abdijen trekken nog altijd veel volk. Mensen vinden daar, in het gemeenschapsleven van de monniken, een authenticiteit die ze daarbuiten minder tegenkomen Kijk: mensen zijn van nature zinzoekers, de spirituele dimensie is essentieel. Dat ze die zin niet altijd bij het instituut kerk zoeken, wil niet zeggen dat de boodschap van het geloof geen betekenis meer voor ze heeft.[5]
Voor ons zijn dit twee interessante passages omdat ze een link leggen tussen de actualiteit van onze samenleving en hoe diezelfde samenleving gefundeerd is op de rituelen uit het verleden. De schoonheid van een kerkgebouw - symbool van de onzekere mens die zekerheden zoekt - en de schoonheid van een lege bunker - brutaliteit en perfecte vorm die als vormen hun schoonheid niet verliezen wanneer de inhoudelijke betekenis uit zijn tijd gerukt is. Oude kerken zijn niet altijd de bron van missionering en bunkers bewijzen ook iets anders dan agressie en dodelijke verdediging.
Wat bestaat kan en moet op veel manieren onderzocht worden. Neem nu gods-dienst & zedenleer oude stijl: de creatieve input (zoals het bouwen van bv. een Loofhut Joodse traditie) krijg je niet in een les zedenleer. Het humanisme mist die eeuwenoude maar spannende gebruiken.[6]Vandaar het misverstand van Lentefeesten als alternatief voor een her-beloven in de christelijke ( ) traditie.
Wat doen we tenslotte met een oud schilderij waarin de hyper-actuele dekolonisatie zit. Sint-Pieters Abdijkerk[7], Sint-Pietersplein Gent. Ene Nicolaas DE LIEMACKERE[8]schilderde circa 1640 H.-Franciscus Xaverius bekeert de volkeren. bekeerde door zijn predikingen en wonderen duizenden en duizenden, doopte een ontzaglijke menigte van heidenen: ging zijn arbeid voortzette, in japen: stierf op weg naar China. Kolonisatie begint met strategie en meteen daarna missionaris werk: kerstenen als bindmiddel.
