Chapaize is een parochie van de hoge middeleeuwen waarbij de kerk zich net naast een fontein bevindt toegewijd aan de heilige Legerius. Ze hing af van de abdij Saint-Pierre van Châlons als priorij. Een kleine ermitage werd opgericht in de 10de eeuw en vervolgens de kerk en het monasterium in de 11de eeuw. Deze kerk dateert waarschijnlijk van rond 1030-1050 en werd waarschijnlijk opgericht door de Lombardische grote abt-bouwer Guillaume de Volpiano van Dijon. Door een brand verwoest rond 1100 werd de kerk in de 12de eeuw gerestaureerd en het gewelf van het schip werd heropgericht rond 1150 om de stabiliteit te verzekeren. Het koor werd opgericht bij het begin van de 13de eeuw. De hoge vensters van het schip werd dichtgestopt rond 1400 wanneer men de daken herdaan heeft in leisteen. In de 16de eeuw vertrokken de monniken naar Châlons. Het monasterium werd vervolgens verkocht aan de heren van Uxelles. De kloostergebouwen werden afgebroken en begin 17de eeuw werd de kerk een parochiekerk van Chapaize. De eerste restauraties vonden plaats bij het begin van de 18de eeuw waarbij de daken en de gewelven hersteld werden. In 1862 is de kerk geklasseerd als historisch monument opnieuw gerestaureerd in de perioden 1865-1867 en in 1881. Gedurende de ganse 20ste eeuw hebben talrijke restauraties plaats gevonden en de kerk haar huidig aspect gegeven.
Beschrijving.
De kerk van Chapaize, gedomineerd door zijn hoge klokkentoren, verheft zich in het midden van een kerkhof. Begonnen rond 1030, dateert het grootste gedeelte van de 11de eeuw. De kerk houdt een basicaal plan in met een niet uitstekend plan. Het schip houdt vijf traveeën in, geflankeerd door zijbeuken, verlengt zich door een travee van het transept en een koortravee met drie absidiolen. Het koor en de absidiolen zijn in de loop van de 13de eeuw gewijzigd in een laatromaanse stijl. Aan zijn westelijke zijde is zijn hoogste gedeelte versierd met Lombardische banden gevolgd door zijn puntgevel. De boogreeksen omhorden een boog met twee colonetten met kleine kapitelen gebeeldhouwd in gebladerte. De herwerkte zijgevels tonen de samenhang van het schip met hoge vensters en steunberen. Aan de noordelijke zijde is de eerste travee nog versierd met drie Lombardische banden daterende van de eerste bouwcampagne. De gootmuren zijn gereconstrueerd in een regelmatig metselverband van de 12de eeuw. In het noorden is de muur nogmaals hernomen geweest in de 14de eeuw terwijl in het zuiden deze herdaan zijn in de 19de eeuw. Het hoge gedeelte van de travee van de klokkentoren is eveneens versierd met Lombardische banden. Rond 1150 is zij versterkt geweest door steunberen die het afwezige transept kenmerken. De trap die leidt naar de klokkentoren aan de zuidelijke zijde dateert van 1751. Het kooreinde, in groot metselverband is gekenmerkt door de puntgevel van de koortravee en de absidiolen. De centrale apsis is gekenmerkt door een dakgoot met boogreeksen. Nog in het noorden flankeert een moderne sacristie het geheel. De centrale klokkentoren is het mooiste deel van het gebouw. Deze toren met een hoogte van 35 meter, is een meesterstuk in de Lombardische kunst. Met een Italiaanse invloed is het de mooiste klokkentoren van het begin van de Romaanse periode in Bourgondië. Hij is rond 1040-1050 opgericht in regelmatig metselverband. In een onregelmatig langwerpig plan houdt hij drie verdiepingen in. De eerste verdieping is versierd met Lombardische banden omringend een simpele vensterboog op iedere verdieping. De middelste verdieping is doorbroken met paarsgewijze bogen met colonetten en kapitelen met grote dekstukken, omringd met boogversieringen en Lombardische banden. Men kan een bescheiden, gebeeldhouwd decor onderscheiden dat één van de oudste in de regio is. De kapitelen van de zuilen zijn gebeeldhouwd met gezichten in zwak reliëf. Aan de noordelijke zijde is een beeldzuil, een biddende figuur voorstellend en met verheven handen in de lucht, één van de meest wonderbaarlijke aan deze originele klokkentoren. De bovenste zijde houdt een andere serie van paarsgewijze bogen in met pijlers en dekstukken zonder kapiteel, omhord met blinde boogreeksen en kraagstenen. Aan de binnenzijde is de muur afgekapt geweest zoals te Tournus en stelt interessante en originele structuren voor. Het schip dat opgericht is in klein metselverband rond 1030 stelt muren voor van een grote dikte die zich op twee verdiepingen verheffen. De grote pijlers zijn gemetseld in klein metselverband en worden door imposten beëindigd in de vorm van omgekeerde driehoeken. De pijlers steunen de grote boogreeksen alsook de halfzuilen die de boogribben ondersteunen. De gerestaureerde hoge vensters verzekeren de verlichting van het geheel. Het gebroken tongewelf op gordingen van het schip is opgericht rond 1150 in maatstenen. Zij vervangt een oorspronkelijk gewelf in een volle rondboog dat onstabiel geworden was na de brand van de jaren 1100 en waarvan men nog sporen terugvindt op de boog in het transept. De zijbeuken zijn overwelfd met een ribgewelf op gordingen rustend op de pijlers met voetring op de steunpijlers van de gootmuren. De muren en de booggordingen zijn gedeeltelijk herdaan geweest in middelmatig metselverband in de 12de en de 14de eeuw. Enkel de laatste traveeën van de zuidelijke zijbeuk zijn nog volledig origineel. In de 16de eeuw zijn de bogen vergroot geweest om de kleine Romaanse bogen te vervangen. In het schip vindt men een bescheiden beschilderd gedeelte terug. De florale fresco's omringend de boog met colonetten dragen een inscriptie van 1343. De grafstenen die men er terugvindt dateren van de 17de tot de 19de eeuw.
Bronnen :
- Herve Oursel in Bourgogne Romane; La Nuit des Temps 1, Editions Zodiaque, Abbaye Sainte-Marie de la Pierre-qui-Vire 1986; 8ste éditie. - Raymond Oursel in Itinéraires romanes en Bourgogne; Les travaux des mois 11, Abbaye Sainte-Marie de la Pierre-qui-Vire 1977 - Pauline de La Maléne in Atlas de la France Romane; Editions Zodiaque, Abbaye Sainte-Marie de la Pierre-qui-Vire 1995. - Régine Pernoud en Madeleine Pernoud in Sources de l'Art Roman; Editions Berg international, Paris 1985. - Aurelia Stapert in l'Ange Roman dans la pensée et dans l'art; Editions Berg international, Paris 1975.
